Heengaan van dr. Van Mook
vrijwel zeker
Overeenstemming te Batavia
i
1
GRENSCORRECTIES HISTORISCH TOEGELICHT
Economische verlangens op den
voorgrond
Aan boord van een walvischjager
I
Thans bij de regeering geen bezwaar
tegen zijn aftreden
Aan de voorwaarden van het bestand
moet worden voldaan
Energievoorziening verkeert in
critiek stadium
Nederland richt zich
tot Groote Vier
Vrouwen-kernen
Von Papen verliest de
eerste ronde
Man van den dag
Tot hoofd en hart
Nieuw Grieksch kabinet
felix timmermans
Uiterste zuinigheid met gaswater en
electriciteit blijft geboden
De matroos in het kraaiennest is een
belangrijk man
SATERDAG 25 JANUARI 1947
69ste JAARGANG No. 23756
OVERLEDEN
CONSTANTIJN TSALDARIS
Het weer
Eerste waardebonnen
consupentencrediet
IJSELMEER POTDICHT
Amerikaansche critiek op
Poolsche verkiezingen
EXCURSIE IN DE POOLZEE
1
1
1
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE!
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
eiefoon: Redactie 21544; Administratie 21543
AB Postgiro 143480
ABONNEMENTEN: 30 ets, p. w., f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: tX/ Se verin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 30 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Omroepers 13 cents Der m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
In weling«lichte kringen te Den
Haag wi',st men in verband met
"et Aneta-telegram van gisteren, dat
etn aftreden thans van dr. Van Mook
tegenspreekt er op, dat de nadruk
jn dit telegram wel moet vallen op
«et woord „than s."
Voor het huidige oogenblik is een
heengaan van den Lt.-Gouverneur-Gene-
raal, zoo is in deze kringen de meening,
thet te verwachten, maar men onder
streept nog eens, dat met de mogelijk
heid van zulk een heengaan in de nabije
toekomst moet worden rekening gehou-
Denazificatie-proces
Franz von Papen heeft de eerste
ronde van zijn proces voor het dena-
hazificatiehof verloren. Zijn verdedi
ger bestreed namelijk tevergeefs het
recht van het hof om zijn cliënt te
Berechten.
.Von Papen's advocaat, dr. Egon Ku-
"°schok, ter zijde gestaan door Von Pa
th's zoon, beweerde dat von Papen
twee legale vestigingen had, namelijk in
"e Britsche en de Fransche zone en dat
een Beiersch hof in de Amerikaansche
Zone het proces wordt in het stadhuis
ran Neurenberg gehouden geen recht
«ad om hem te berechten. Het hof be
haalde echter dat het die jurisdictie wel
"ezat in verband met von Papen's aan
wezigheid in Neurenberg gedurende dl
10
maanden van zijn proces voor het
""lAMllUOil tuil U1J11 v vv
mternationale militaire tribunaal.
Von Papen luisterde aandachtig toe
aanklager Werner Fiebig de aan
klacht voorlas, welke hem beschuldigde
^an het dragen van het gouden insigne
oer Nazi-partij en het innemen van.een
'eidende positie in het Derde Rijk.
Het hof verwierp een verzoek om uit-
door Kuboschok ingediend, smdat
hij niet voldoende tijd zou hebben ge
had om zijn verdediging voor te berei
den. De president, dr. Camille Sachs,
Tarzekerde Kuboschok dat zijn cliënt een
6er'ijk proces zou krijgen.
A.s. Maandag zal ook het zuiverings
proces beginnen tégen Hans Fritzche.
den. Reeds sedert geruimen tijd koes
tert, naar algemeen bekend is, dr.
Van Mook het verlangen van zijn functie
te worden ontheven op een daartoe ge
schikt tijdstip.
Dat tijdstip achtte, aldus welinge
lichte kringen te Den Haag, de re
geering eenige maanden geleden nog
niet gekomen. Zou evenwel de Lt.-
Gouverneur-Generaal thans een des
betreffend verzoek indienen dit is
naar men ons verzekerde, nog niet
geschied dan zou de regeering
tegen een aftreden van den land
voogd nu geen bezwaar meer maken.
Omtrent een datum van eventueel af
treden is daarom uit den aard der zaak
op dit oogenblik nog niets te zeggen. Het
zou echter in de lijn liggen, dat de Lt.-
Gouverneur-Generaal niet heengaat,
voordat de conferentie te Pontianak me
dio Februari zal zijn gehouden, welke den
voorbereidenden arbeid van de bepaling
van den status der verschillende Indone
sische gebiedsdeelen zal afronden.
(Bovenstaand bericht bevestigt volko
men onzen oommentaar op het Aneta-
telegram van gisteren. Wij kunnen hier
nog aan toevoegen dat als opvolger van
Van Mook in politieke kringen de naam
van den heer Lovink genoemd wordt.
Red.).
dr. Van Mook
Officieel is te Batavia medege
deeld, dat er Vrijdagmiddag bij de
Besprekingen tusschen de Nederland-
sehe en Indonesische delegaties over
eenstemming is bereikt ten aanzien
van de militaire maatregelen, die
genomen moeten worden om den
'eestand te verbeteren.
Dinsdag a.s. zullen de delegaties
°Pnieuw bijeenkomen.
He bekende Vlaam-che schrijver Felix
timmermans is in den nacht van Don
derdag op Vrijdag op 81-jarigen leeftijd
Lier overleden.
Timmermans is een van de voortref -
.Rijkste vertellers, die de Vlaamsche
^Heren hebben voortgebracht. Met
^Palliter", waarin hij den lof van het
even zong, begon zijn roem, die hem
J"er geheel Europa vertalingen van zijn
erk bezorgde. En dat terecht. Want
„eze nu eens primitief uitbundige, dan
v®er kinderlijk ontroerde, stond met
jj^de voeten op de a^rde en bezat tege-
JL het vermogen de schoonheid der
te doen bloeien onder 'de immer
Vergankelijke schoonheid van den
Zijn „Harp van Sint Franciscus"
et hem wel het meest kennen in zijn
ëecompliceerde zinnelijkheid, waarin
j. n ®terk op de natuur gespitst gevoels-
(j, en resonnëert, en het altijd bljjmoe-
6ik ge*°°L dat aarde en hemel met
li aar verzoent, zij het met veel voor
af6 voor de gulle weldaden der
atm Zdn werk is een en al kleur en
«or 0S*eer' Het boerenleven wordt er
hronkelijk en ^iankbaar in verbeeld.
Veie d°erenleven vormt ook de stof voor
sch ziiner romans, waarin hij figuren
V]. als Pieter Breughel, den genialen
ftlaarnschen schilder, in wien Timmer-
ljen s zich zelf heeft gemeend te her-
ePos 6n' Zi-'n ..Boerenpsalm" geldt als 't
We] Van den landbouwer, het vormt
det hoogtepunt van zijn werk, dat
tiek van een ingrijpende problema-
de .,VVas' maar waarvan de eenvoud niet
oorio^!ng,ste deugd is gebleken. In de
WerkSS^aren publiceerde Timmermans
Hij ]eVan aanzienlijk minder gehalte,
gcbop'./de zeer teruggetrokken in zijn
hellicht laats en eindigde zijn leven
hitipj in die somberheid, die tot
■•Schei k°mt in zijn eerste werk
hie^ 'lerinaen van den dood", dat nog
VaarC]j^an die al*Üd treffende levensaan-
ïlep van later deed vermoeden.
yerra^°°ral in zijn plastisch vermogen
is hief-?13 en ongeëvenaard kunstenaar
hem heengegaan.
a -
<W?IhaWle£,Vca?nsche minister van Justitie,
Bali Sa, heeft Vrijdag medege
eih*' "i.l een voorstel in overwesim
A.P. meldt uit Batavia, dat er nu al
lereerst een „openhartige bespreking"
tusschen de Indonesische burgerlijke en
militaire autoriteiten zal worden gehou
den. De republikeinsche „minister" van
Defensie, Sjarifoeddin, zal zoo spoedig
mogelijk naar het binnenland vertrek
ken om te bereiken, dat alle nationalis
tische bevelhebbers aan de voorwaarden
uit het buitenland voldoen.
A.P. vernam voorts, dat het goedge
keurde plan neerkomt op een „definitie
ve vredesgarantie" en dat de Indone
siërs verzocht hebben de bepalingen ge-
fieim te houden, daar zü vreesden, dat
door publicatie binnenlandsche opposi
tie zou ontstaan.
De jongste foto van de Engelsche koninklijke familieopgenomen in Buckingham
Balace te LondenDe koning en de koningin zullen vergezeld van de heide prin
sessen op 1 Februari mei het slagschip Vanguardvoor een reis door de Unie
van Zuid Afrika vertrekken
De geregelde voorziening van Ne
derland met steenkool is nog steeds
uiterst kwetsba/ir. Zelfs wanneer de
productie en het vervoer in het
binnenland en de invoer uit het
buitenland reg.elmatig voortgang
kunnen vinden», is het onmogelijk
«Ven zekeren voorraad aan te leggen,
waarmede onverwachte tegenslagen
kunnen worden opgevangen.
Elke onregelmatigheid in den aanvoer
moet dus direct in den een of ande
ren vorm stagnatie veroorzaken. De
stakingen in Amerika en de laatste
vorstperiode hebben dit overduidelijk
bewezen. De achterstand, die als gevolg
van deze tegenwerkende factoren is
ontstaan, zal nog geruimen tijd voel
baar blijven. Hierdoor blijft ook de ge-
heele Nederlsvndsche energievoorziening
in een min off meer critiek stadium ver-
keeren. Van officieele zijde wordt er op
gewezen, dat de gevolgen vao een even-
tueele nieuwe vorstperiode niet te over
zien zijn.
Heden is aan de plaatsvervangende ministers van Buitenlandsche Zaken
van de groote vier te Londen een aanvullend memorandum van de Neder-
landsche regeering overhandigd met betrekking tot de vaststelling van de
toekomstige .Nederlandsch-Duitsche grens en aanverwante problemen.
Ter inleiding zegt de regeering daarin het volgende:
In haar memorandum van 5 November 1946 heeft de Nederlandsche
regeering haar standpunt kenbaar gemaakt ten aanzien van de toekomstige
Nederlandsch-Duitsche grenslijn en aanverwante problemen. Te dien tijde
was nog geen beslissing getroffen met betrekking tot de procedure, die
gevolgd moest worden bij de beschouwing van het Duitsche vraagstuk,
derhalve was Hr. Ms. Regeering van oordeel, dat in die omstandigheden
een beknopte uiteenzetting van haar standpunt voldoende zou zijn.
De raad van ministers van Buitenlandsche Zaken echter heeft bij nota
van 7 Januari 1947 Hr. Ms. Regeering uitgenoodigd aan de vertegenwoor
digers voor Duitschland schriftelijk mededeeling te doen van hare zienswijze
ten aanzien van de aspecten van het Duitsche probleem, die voor Nederland
van belang zijn.
Hr. Ms. Regeering acht derhalve het oogenblik gekomen nadere inlich
tingen te verstrekken, voornamelijk van technischen aard, met betrekking
tot de vraagstukken opgeworpen in haar bovenvermeld memorandum van
5 November.
Aan Hbt aanvullend memorandum is het volgende ontleend:
verdienen in het belang van een regelmatig;
grensbeloop opgeheven te worden.
In al deze gevallen betreft bet dus recti
ficaties van de vanouds bestaande grens,
geen wijziging daarvan in hoofdtrekken.
In het Noordelijk gedeelte, langs de Duit
sche provincies Westfalen en Hannover is
de grens sedert langen tijd nagenoeg con
stant gebleven, maar eerst in het jongste
verleden sedert Bismarck heeft de
grens een absoluut, cultureel- en econo-
misch-uitsluitend, karakter verkregen
(waardoor misstanden eerst in den jongsten
tijd voelbaar zijn geworden).
Van Noord naar Zuid gerekend laat een
en ander zich aldus toelichten.
1. In de Eemsmonding pretendeerde
-Duitschland op grond van een akte, waar
van de authenticiteit hoogst dubieus is, de
uitsluitende heerschappij te bezitten over
dien stroom, een voor Nederland onaan
vaardbare toestand. Het eiland Borkum,
tusschen de beide stroomingen der Eems
monding gelegen, oudtijds bijna onbewoond,
beheerscht thans den toegang ook tot den
Nederlandschen Eemsoever. De Ned. plan
nen tot indijking van den Dollart, tot ver
betering van den Eemsmond en tot het
veiligstellen der landsverdediging vereischen
thans de modificaties zooals voorgesteld.
2. Het Bourtanger Veengebied, vroeger
een natuurlijke grens, is door de ontgin
ningen van de laatste vijftig jaar een wil
lekeurige en storende grens geworden.
3. Het gebied van het zgn. Neder-Graaf-
schap Bentheim, geografisch geheel op Ne
derland aangewezen, was vanouds daarmede
in alle opzichten verbonden.
4. De inhammen van Vreden en van An-
holt waren veroorzaakt door de grillen der
middeleeuwsche politieke geschiedenis. Zij
Dh Amenauauscne oe-
tri van Duitschland onder ver-
E>e?r. Soneri verdeeld zouden wor-
eh rrK1elsendommen bestaan uit gel-
oerende en onroerende goederen.
Na veel wikken en wegen heeft
Constantijn Tsaldaris, een van de
meest op den voorgrond tredende
Grieken, zijn opdracht tot vorming
van een ministerie overgegeven aan
Demetrios Maximos.
Tsaldaris zal echter wel in het kabi
net een van de belangrijkste posten
bekleeden.
Zijn optreden op politiek ge
bied goat terug tot 1920. Vóór dat
jaar nam de in 1885 geborene deel
aan de Balkan-oorlogen en studeerde
rechten aan de universiteiten van
Berlijn, Londen en Florence.
Op jongen leeftijd werd hij reeds
benoemd op den belangrijken post van
prefect van Patras, belangrijk om
den handel, de industrie en den rijk
dom van het departement. Vervol
gens werd hij prefect van het eiland
Corfu, waar hij met de geallieerden,
die het eiland bezet hielden, samen
werkte.
Dit alles was een voorbereiding op
zijn politieke loopbaan, die in 1920
begon met zijn benoeming tot mi
nister van Staat en gouverneur-ge
neraal van h£t eiland Kreta. In de
volgende jaren bekleedde hij vele
ambten om in 1933 minister van Ver
keer te ivorden in het kabinet van
zijn naam- en partijgenoot Panaghis
Tsaldaris. Na diens dood volgde Con
stantijn hem op als eerste lid van
het partijbestuur van de Populisten
en in deze hoedanigheid was hij ook
een van de organisators van het na
tionale verzet tegen Italianen en
Duitschers. Gearresteerd en gevan
gen gezet door de Italianen, later
opnieuw vervolgd door de Duitschers.
moet Tsaldaris in Juni 1944 Grie
kenland verlaten. Hij kwam veilig in
Egypte aan, waar hij zich echter
niet achter de aldaar gevestigde exil-
regeering schaarde. Integendeel, hij
bleef zich tegen do revolutionnaire
politiek uitspreken, die sinds 1941
aldaar gevolgd werd. Meteen na de
bevrijding van Griekenland werd hij
een promotor van de Unie van de
Nationale Partijen. Hij was de man
van de legitimiteit, de voorspreker
van den wettigen vorst George en
stelde zich bijgevolg lijnrecht tegen
over de communisten en de EAM.
De meerderheid" van het Grieksche
volk heeft hem gevolgd; eerst bij
de verkiezingen in April 1946, toen
zijn partij 206 zetels verwierf van
de 354. Hij kreeg een opdracht tot de
vorming van een regeering, waarbij
zijn eerste taak de voorbereiding was
van het referendum over de vraag
of Griekenland een monarchie dan
wel een republiek zou zijn.
Het plebesciet werd de tweede
overwinning van Tsaldaris. Koning
George keerde terug. De moeilijk
heden waren en zijn echter voor
hem nog steeds groot. De laatste
crisis is er opnieuw een bewijs van
geweest.
Een van de eerste taken, die hij
zich nu gesteld heeft, is een beslis
sende aanval op de guerilla-strijd-
krachten, die de rust in het Noorden
van het land verstoren.
Het Zuidelijke gedeelte dei grens, langs dc
Duitsche Rijnprovincie, is als zoodanig veel
jonger, vastgesteld krachtens de bepalingen
van het congres van Weenen van 1815. öeze
grens kan dan ook niet worden losgemaakt
van de historische toevalligheden van het
Weensche congres en heeft geen groot er
historisch gezag dan die historische toeval
ligheden en het feit dat ze nadien ge
durende ruim een eeuw ongewijzigd is ge
bleven.
De Nederlandsche regeering zet dan uit
een, hoe de huidige Duitsche Rijnprovincie
en de aangrenzende Ned. provincie Limburg,
een van de klassieke grenslanden van de
meest betwiste gebieden der wereld vormen,
en somt de principes op, waarop de rege
ling van 1815, tot heden van kracht, steunt:
Zij licht dan toe:
1. Dat door afronding van het Ned. grond
gebied bij het territoir van het oude her
togdom Kleef, een zeer hinderlijke insprin
ging der Ned. grens wordt weggewerkt.
2. Dat t.a.v. afronding van onregelmatige
grensbeloopen in de nabijheid van Roer
mond en Sittard het Weenschte Congres,
indien het een meer op wederzijdsche be
langenafweging gerichte grensafbakening
nagestreefd had, hier zoowel als in het
vorig geval tot een ander beloop gekomen
zou zijn, In den trant als thans wordt voor
gesteld.
3. Dat door wijziging der greais ln de na
bijheid van 's-Hert^igenrade en. Aken (welke
laatste stad onaangeroerd blijft) wordt te
ruggekomen op de afwijking, die men zich
in 1815 van de historische grens veroorloofd
had.
Samenvattend kan men dus zeggen, dat
de door Nederland voorgestelde grenswijzi
gingen overeenstemmen met de historische
ontwikkeling der grens en van het histo
risch overgeleverde grensbeloop slechts die
veranderingen nastreven, die hetzij strek
ken tot rectificatie van vroeger begane fou
ten of omissies, hetzij vereischt. worden
door de nieuw in het spel gebrachte facto
ren. Daarbij is ernaar gestreefd, aan het
historisch gezag van hetgeen tang heeft, be
staan, vooral ten aanzien van het Noorde
lijk gedeelte der grens, vol recht tc doen
wedervaren.
Economische desiderata
Waar de bewapeningspolitiek in
Duitschland uit hoofde van het onwrik
bare geallieerde doel blijvend geëlimineerd
zal worden, moet mede in verband mè
de desolate positie van de Duitsche in
dustrie voor geruimen tijd met vervoers
cijfers worden gerekend, welke beneden
het peil van 1924 zullen liggen.
Een van de groote welvaartsbronnen
van Nederland zal derhalve blijvend in
omvang en karakter veranderen. Daarom
mag Nederland nu meer dan ooit ver
wachten, dat op verkeerspolitiek en han
delspolitiek gebied ten volle met zijn
belangen wordt rekening gehouden.
Gedurende den afgeloopen oorlog vijf
jaren afgesloten van het overzeesche
verkeer, wordt Nederland na de onvoor
waardelijke capitulatie van Duitschland.
in hoofdzaak door den door het Hitier-
regime achtergelaten chaos, voor een
groot deel van het continent afgesloten
en wel in het bijzonder van zijn natuur
lijk achterland.
Voor een redelijk herstel van de wel
vaart van Nederland is absoluut nood
zakelijk het openen van alle wegen, die
er toe kunnen leiden, dat Nederland niet
alleen' weer toegang krijgt tot zijn na
tuurlijk achterland, doch vooral, dat dit
onder voorwaarden kan geschieden,
waarbij iedere discriminatie wordt uitge
sloten. Nederland vraagt daarbij den
vrijen Rijn, niet alleen in technisch op
zicht doch op een wijze, die past in het
kader van het moderne economische ver
keer, d.w.z. wat tarieven, handelspolitie
ke en monetaire maatregelen betreft.
Het meent er ook aanspraak op te mo
gen maken, dat zijn spoorwegen de hun
toekomende plaats in het internationale
verkeer krijgen en het verwacht hetzelf
de ten aanzien van het verkeer over de
landwegen.
Het achterland van Nederland strekt
zich geographisch ook uit tot de Donau-
landen. Alleen al om die redenen mag
Nederland met recht verlangen, dat het
transitoJverkeer door Duitschland naar
beide richtingen zonder discriminatie
voor Nederland openstaat en dat daar
mede ook bij de havenpolitiek van an
dere dan de Duitsche Noordzeehavens
wordt rekening gehouden. In dit verband
meent de Nederlandsche regeering ook
te mogen verwachten, dat bij de haven-
politiek, welke te Triest zal worden ge
voerd, met het Nederlandsche belang op
adequate wijze worde rekening gehou
den.
Wat de mijnen betreft, die thans in
exploitatie zijn, zoo gaat het hier niet
uitsluitend om de overdracht der conces
sies en van de eigenlijke mijnen, maar
ook om alles wat daarmede annex is,
zooals de bedrijven tot het winnen van
nevenproducten, eventueele havens en
andere tot het bedrijf behoorende ver-
lieersinrichtingen, terwijl onder de pro
ductie de mijnen niet alleen de gepro
duceerde steenkolen, ookes en briketten,
maear ook alle bijbehoorendelu(WDW
maar ook alle bijproducten behooren.
De Nederlandsche regeering maakt
van deze gelegenheid tevens ge
bruik er op te wijzen, dat Nederland bij
verschillende der geclaimde mijnen en
consessies een direct financieel belang
heeft. 'Daarnaast heeft Nederland nog
vele andere voor-oorlogsche investaties
in den Duitschen steenkolenmijnbouw in
het algemeen. Overwogen zou kunnen
worden deze rechten in te wisselen tegen
Duitsche eigendomsrechten in de bij het
memorandum van 5 November 1946 be
doelde mijnen. Deze mijnen zouden bij
een dergelijken ruil wellicht geheel of ge
deeltelijk Nederlandsch eigendom kun
nen bijken te zijn.
(Vervolg op pagina 3)
Walter Gieseking. de bekende Duitsche
pianist, wien het. sinds October 1945 ver
boden was in de Amerikaansche zone te
concerteeren is door het Amerikaansche
militaire bestuur „zuiver" verklaard.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Toenemende bewolking met later
plaatselijk eenige sneeuw en veran
derlijken wind. In de kuststreek tij
delijk temperatuur om het vriespunt,
overigens lichte vorst.
Zondag: zon 8.3017,15, maan 10
21.11. Maandag: zon 8.29—17.17,, maan
10.14—22.26.
Nogmaals wordt bij het publiek daar
om met den meesten nadruk er op aan
gedrongen de uiterste zuinigheid te be
trachten in het verbruik van gas en
electriciteit. Ook het verbruik van wa
ter dient zooveel mogelijk beperkt te
worden. Slechts wanneer iedereen vrij
willig medewerkt, kunnen de moeilijk
heden op dit gebied binnen den kleinst
mogelijken omvang worden gehouden.
Inmiddels wordt al het mogelijke
gedaan om de verstrekking van
brandstoffen op de loopende kolen-
bonnen zoo snel mogelijk te doen
geschieden en om op korten termijn
de resteerende kolenbonnen geldig
te verklaren.
15 Februari:
Naar wij vernemen, ligt het in de be
doeling der regeering omstreeks 15 Fe
bruari a.s. de eerste waardebonnen van
het Consumentcncrediet beschikbaar te
stellen.
Juist waren de eerste schepen weer
door het ijs van het IJselmeer gebro
ken en verschillende niet zonder daar
bij hachelijke avonturen te beleven
of de opnieuw ingetreden vorst heeft
alle scheepvaartverkeer weer onmoge
lijk gemaakt.
Vrijdag heeft geen enkel schip zich
langs de Oranjesluizen bij Schelling-
woude het meer op gewaagd.
De Australische woordvoerder op
de. conferentie der plaatsvervangende
ministers van Buitenlandsche Zaken
te Londen heeft Vrijdag er opnieuw
op aangedrongen, dat alle kleine ge
allieerde landen volledig aan de vre
desconferenties zouden hunnen deel
nemen, waarbij hij er tegen protes
teerde, dat drie ontwerp-vredesver-
dragen waren opgesteld, zonder dat de
kleine landen hierover, waren) inge
licht.
Een Spaansche journaliste, die met eenige
Nederlandsche collega's een bezoek aan
Marken had gebracht, werd door het ijs
geïsoleerd. Met haar confraters ondernam
zij den terugtocht naar het vasteland over
het ijs, dat zij voor het eerst van haar le
ven betrad. Zittend op de ijsschotsen gaf
zij haar impressies weer in haar
notitieboek
Dezer dagen had ik eindelijk de
gelegenheid eens poolshoogte te ne
men aan boord van de jagers. De
jager immers is de eigenlijke „van
ger" van de walvisschen. Daar be
vindt zich de harpoenier, die met zijn
kanon het „doodelijke schot" moet
lossen. Bij helder weer, maar met
een stijve bries, zette ik mij in de
mand, die bij de komst van een der
jagers mij van de „Willem Barendsz"
af aan boord van het vangschip
moest brengen.
We stoomen weg en ik zie voor den
eersten keer in de Poolzee de trouwe
„Barendsz" van den anderen kant met
haar rookende schoórsteenen.
Wij varen met volle kracht weg. Ik be
vind mij thans in hef hart van het
jachtbedrijf. Wat begint een moeder
schip, als er geen kinderen 2ijn, die den
buit 'aanvoeren? Het valt me niet mee,
zoo van de groote schuit -wergestapt te zijn
op het kleine 400-tonnertje. Er staat een
geweldige deining en het scheepje danst
op de golven, dat het een lieve lust is.
Ik moet et aan gelooven. De eenige troost
is, dat nog nooit iemand aan zeeziekte
is gestorven.
Op het jagerdek is men druk bezig
het schip vischklaar te- maken. Het ka
non wordt geladen met harpoen en
kruit, .de lijn. waarmee de harpoen
straks in bliksemsnelle vaart zal voort-
schieten, wordt bevestigd. Zoo'n harpoen
vereenvoudigt de vangtechniek in groote
mate in vergelijking met de primitieve
middelen, waarmede onze voorvaderen
de walvisschen te lijf moesten gaan. Een
moderne harpoen weegt 90 kg. en is
aan een tros van ongeveer 800 meter
lengte verbonden. Hfj heeft den vorm
van een dikke ijzeren staaf met aan de
punt een explosieven kop. voorzien van
weerhaken. Ats de kop in het lichaam
van den walvisch dringt, ontploft de in
den kop aangebrachte gTanaat en de
weerhaken zetten zich vast in het li
chaam. Zoo kan het dier naar het vang
schip worden gesleept. De schok, dien
het vangschip zou krijgen zoodra een
walvisch door een harpoen is getroffen,
wordt opgevangen door bufferveeren,
waarmee de tros aan boord verbonöen is.
Ik sta met den kapitein op de brug
en zie hoe een matroos langs een
touwladder naar het kraaiennest
klimt. Nu is alleen nog maar zijn
hoofd en iets van zijn hand te zien.
Hij zit er hoog, maar zwiert met zijn
„nest" alle kante- uit. Zijn taak is
belangrijk. Zijn er walvisschen voor
uit? De man geeft seinen met zijn
handen. Een zwaaiende hand betee-
kent naar bak- of stuurboord, voor-
of achteruit. Iedereen aa.n boord is
gespannen. De kapitein loert als het
ware om zich heen.
De jager valt onophoudelijk over
stuur- en bakboord, en als we gaan
eten. hebben we geen rustig oogenblik.
We houden onze borden soep in de han
den en gaan met de zeetjes mee. Dat
duurt zoo den geheelen maaltijd.
Er is vaak veel kennis en verstand I
noodiq om datgene, wat naar men
\zegt, vanzelf spreekt, te bewijzen.j
(Van een bijzonderen medewerker)
De K.A.B. wijst de sociale werkster,
optredend namens de onderne
ming, als „opvoedkundige" van
het arbeidersgezin af. Zij doet dit op
overwegingen ontleend aan haar histo
rische en logische taak, welke immers de
belangenbehartiging van den geheelen
arbeidersstand beoogt. Tot den stand der
arbeiders nu behooren de vrouwen zeker
niet minder dan de mannen, de meisjes
niet minder dan de jongens. Reeds eer
der werd op deze plaats l>etoogd, dat
deze beweging derhalve een gezins
beweging is, waarin de medewerking van
de vrouw niet kan worden gemist.
Reeds vóór den oorlog kende men dan
ook in verscheidene plaatsen de inscha
keling van het vrouwelijk element in de
propaganda voor en den uitbouw van
de Beweging. Wie herinnert zich niet de
grootsch opgezette fancy-fairs en ten
toonstellingen ten bate van „Herwonnen
Levenskracht''? En de speldjesdagen
voor hetzelfde doel? Kwieke meisjes
wisten dan op een charmante wijze een
dubbeltje of kwartje uit de portemon-
naie te goochelen en het was een steeds
weerkeerend feest na afloop van zulk 'n
„geldslag" het enthousiast-kwetterend
gezelschap bijeen te zien, geldjellend en
de „overwinning" vierend. Een feest was
het ook een gezelschap van zulke meis
jes te mogen rondleiden langs en door
de gebouwen en terreinen van „de parel
aan de kroon van de Nederlandsche Ka
tholieke Arbeidersbeweging": het on"
volprezen sanatorium „Berg en Bosch"
te Bilthoven.
Dat sanatorium was ook het resultaat
van haar ijveren en'sjouwen. Iets van
het ideaal der beweging was in deze vu
rige propagandisten overgestroomd.
Wil de K.A.B. haar idealen verwezen
lijken, dan is het noodzakelijk op de eer
ste en voornaamste plaats dat allen, dia
samen die beweging vormen, die idealen
kennen-en aan de verwezenlijking er van
medewerken door een juist hanteeren
van de geëigende middelen. Daarin is de
vrouw als echtgenoote en moeder steeds
weer betrokken. Daarin speelt het meisje
op kantoor en fabriek een belangrijke roL
Wat haalt het uit> wanneer door den
invloed van een goed werkende paro-
chieele afdeeling der K.A.B. de man uit
groeit tot een persoonlijkheid van for
maat, doch in zijn vrouw niet het mee
groeiend complement vindt? Wat haalt
het uit, als de mannelijke katholiek ge
organiseerde arbeiders een kracht te»
goede zijn in het bedrijf, maar de ka
tholieke meisjes hem daarbij niet tot
steun zijn? Steeds weer herhaalt de lei
ding van de K. A. B. dat woord van
Sehaepman. dat het Christendom weer
tot maatschappelijke zede moet worden.
Maar dat geschiedt alleen wanneer ook
de aparte personen daarvan doordrongen
zijn. Dat „doordringen" geschiedt t.o.v.
de mannen op vergaderingen, in dagblad
en weekorgaan. door middel van de
Credo-Pugnomannen, van de zelfbeheer-
de instellingen, enz.
Vrouwen der leden, vaak moeders
van groote gezifcnen. kan men
niet regelmatig naar een vergade
ring halen; men kan ze zeker niet in
grooter .aantal laten deelnemen aan het
werk der instellingen. Daarom moeten
ook die vrouwen thuis eens worden be
zocht. Dat moet een andere vrouw
doen, die wel tijd en ambitie en de ge
schiktheid heeft en over voldoende ken
nis van en liefde voor die arbeidersbe
weging beschikt, om samen als vrouw tot
vrouw onder het genot van een kop kof
fie of het samen stoppen van kousen
eens te praten over hun gezamenlijke
idealen.
Nu weten we wel, dat men een moeder
van een groot gezin 's avonds, wanneer
ze haar zware dagtaak besluit met een
vernieuwden aanval op dien hopeloojen
stapel kapotte kousen, niet aan het
hoofd moet komen zeuren over „idealis
me en zoo."
Die moeder is alleen toegankelijk voor
het practisch idealisme van een paar
vlugge en handig werkende meisjeshan
den, die haar heipen van die gescheurde
stukken goed weer een draagbare broek
te maken, van die aan elkaar hangende
gaten een paar heele kousen.
De vrouwenkernen van de K.A.B. stre
ven er bewust naar, op deze wijze leeken-
apostolaat te beoefenen uit een centrum
van sociale activiteit. Daarom nemen
tegenwoordig vrouwen deel aan het werk
van de comité's „Hulp in Nood," van
de comité's voor uitzending van zwakke
kinderen, voor de voorbereiding van een
kinderkerstfeest. Daarom .willen zij in
haar kring opnemen meisjes, die het
niet alleen aardig vinden Akela te zijn
of Raksha of Beloe, maar het haar mo
dem maatschappelijk apostolaat achten,
moeders ook op andere, meer directe
wijze te heipen. Zoo wordt de band ge
legd tusschen vrouw en vrouw, beiden
soms in nood. De een door haar over
drukke werkzaamheden, de ander door
onjuiste verhoudingen, die haar gezinsge
luk bedreigen. De arbeidersvrouwenwe-
re)d is niet geholpen met een perfecte
officieele organisatie maar alleen met
daadwerkelijk helpende liefde. En als
dat in de praktijk wordt getoond, zal in
haar het gelooven en het weten groeien,
dat het meenens is in die K.A.B. met
de bewering, dat deze gezinsbeweging is.
Dan heeft de vrouw het natuurlijke en
logische lichaam gevonden, waarop ze
steunen kan, waardoor ze de bemoeiing
van het bedrijf met haar gezin, via de
sociale werkster, kan missen.
De nieuwe Grieksche Premier Deme
trios Maximos, die Donderdag de op
dracht van den koning had ontvangen
is er gisteren reeds in geslaagd een
nieuw kabinet te formeeren. Als vice-
premiers zullen optreden de populist
Tsaldaris en de liberaal Venizelos. Tsal
daris is tevens minister van buiten
landsche zaken en Venizelos minister
van Oorlog. De andere departementen
zijn als volgt verdeeld: Binnenlandsche
Zaken: Papandreoe (soc. dem), Mari
ne: Kanellopoelos (nat. eenheid), We
deropbouw: generaal Gonatas (royalist).
Landbouw: Alexandris (reformist),
zonder portefeuille: generaal Zervas
(royalist).
r
