Amerikanen weigeren Nederlandsen
bevel gevolg te gelen
Geladen spanning te Cheribon
Nieuwe daling van temperatuur
Eieren vijf cent
goedkooper
Werkcomité aanvaardt uitbreiding
van het K.N.I.P.
>,0nze broodvoorziening is maar
nauwelijks gewaarborgd"
Hard werken en sober leven
Veiligheid voor alles
Motoren moeten
eischen
aan allerhoogste
voldoen
o
In Memoriam
Aanval van dooi weer mislukt
Soekamo en Hatta dreigden
af te treden
Zal „Kortenaer" tot actie overgaan?
Ned. mariniers aanboord
van de Martin Behrman
Ingaande 17 Maart
Tol hoofd en harl
Etna werkt nog steeds
Deken J. van de Wiel t
Technici werken dag in dag ait aan het
fijne raderwerk van den vliegtuigmotor
Plannen voor
een nieuwe
werkplaats
Afkeuring bij geringe
beschadiging
VRIJDAG 28 FEBRUARI 1947
69ste JAARGANG No. 23785
Het weer
Instemming met mr. Zaayer
MINISTER MANSHOLT
De vliegramp by
Queensland
Drie Nederlanders onder
de slachtoffers
VIERMOGENDHEDENPACT
TE MOSKOU?
Zweedsche medaille
voor den Paus
IN DE RE VISIE-W ERKPLAATSEN DER K.L.M.
Motor „als nieuw"
mi
Weekschema
OPLICHTER AAN HET WERK
Moord op de heide-
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Administratie 21543
Postgiro 143480
ABONNEMENTEN: 30 ets. p. w., f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. J. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: JV Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 30 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededeelinger. dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich net recht voor
advertentiën eventueel zonde; opgave van
redenen te weigeren.
Volgens een woordvoerder der Indonesische „regeering" zijn dertig Ned. gewapende
mariniers vandaag aan boord gegaan van het Amerikaansche Libertyschip „Martin
Behrman", dat bezig is in de haven van Cheribon rubber, suiker en kinine te laden,
ondanks de bekende Nederlandsche waarschuwing. De Nederlandsche autoriteiten
hadden te voren reeds den kapitein. Grey, gewaarschuwd, da| hij zich schuldig
maakte aan overtreding van 'n wettelijk verbod van allen uitvoer zonder vergunning
hit Indië en dat zijn schip in beslag genomen zou worden indien hij zou trachten
baar Amerika te vertrekken.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Aanvankelijk op vele plaatsen
sneeuw, later brekende en afnemende
bewolking, doch nog enkele plaatse
lijke sneeuwbuien. Tijdelijk krachtige,
later geleidelijk afnemende wind,
hoofdzakelijk tusschen Noord-Oost en
Noord-West. Opnieuw daling van tem
peratuur.
Zon 7.28—18.18, maan 10.36—2.59.
Volgens een telefonische mededeeling
kan de republikeinsche „regeering" van
ér. Soemitro, directeur van de Indone
sische Financierings- en Handelsbank,
die in Cheribon toezicht op het laden
houdt, gaven de mariniers kapitein
Grey bevel het schip naar Tandjong
Priok (de haven van Batavia) te bren
gen. Volgens Soemitro weigerde kapi
tein Grey dit echter en gaf de beman
ning opdracht de machines op gang
te brengen.
Vrijdagmorgen stonden de par
tijen vierkant tegenover elkaar,
zeide Soemitro. De Amerikanen
weigeren te vertrekken, terwijl de
Nederlanders blijven eischen, dat
de „Martin Behrman" onder ge
leide van een Nederlandschen tor
pedojager de „Kortenaer", Red.
en met een gewapende bewaking
aan boord naar Tandjong Priok
vertrekt.
Kapitein F. J. Kist, chef-staf bij de
Nederlandsch-Indische marine, heeft
medegedeeld, dat wanneer de „Martin
Behrman" vertrekt, de Nederlandsche
torpedojager een schot voor den boeg
zal lossen, en indien het schip deze
waarschuwing negeert, zal de torpedo
jager tot „iedere noodige actie" over
gaan.
De Nederlandsche marine-autoriteiten
te Batavia hebben nog geen officieel
bericht ontvangen. Zij verklaarden
echter tegenover Aneta, dat de „Martin
Behrman" desnoods gesleept zal wor
den of, door bemanning van de Neder
landsche marine bediend, naar Priok
opgebracht zal worden.
.V
Na een tocht van ongeveer twaalf uur gelukte het de postboot „Vlieland"
over de bevroren Noordzee het eiland Terschelling te bereiken en daar post
levensmiddelen en passagiers aan land te zetten. De „Vlieland" onderweg
in de „Poolzee".
Het K.N.M.I. te De Bilt deelt mede:
De depressie, die zich gisteren van de
depressie voor Portugal afsplitste, trok in
diepte toenemend naar ons land. Hoewel
t)c negen-jarige Engelsche Jill Godsal!
uit StechfordManchester, heeft twaalf
Piano-cgmposities geschreven, waarvan er
reeds één door de B.B.C. over de radio werd
Uitgezonden, terwijl binnenkort een uit.
Zending van een tweede stukje te ver-
u>achten is. De jeugdige componiste aan
de piano.
Be maximumprijzen voor kippeneieren
*orden aanzienlijk verlaagd. Voor de
Producenten zal deze verlaging Maandag
Maart ingaan. Aangezien er eenige
*Üd verloopt voordat de tegen de nieu
ws prijzen geleverde eieren in den win
kel
van den detaillist zijn, zullen de
hieuwe maximumprijzen eerst enkele
*eken later, n.l. 17 Maart a.s. kunnen
'bgaan. De consumentenprijzen worden
aan 16, 15, 14, 13, 12 en 11 cent per
'tuk voor eieren resp. van klasse 1 tot
eh met 6. Voor de meeste eieren betee-
kent dit een prijsverlaging van 5 cent
P«r stuk.
De K. L. M. is van plan twee keer per
^eek van Schiphol via Hamburg naar
^erljjn te vliegen.
Na langdurige, zeer heftige debatten
over de wettigheid van decreet no 6 be
treffende de uitbreiding van het K. N.
I. P., heeft vice-president Hatta o.m.
gezegd:
„Indien het K. N. I. P. het decreet
verwerpt en er dus een conflict tusschen
den president en het K. N. I. P. ont
staat, doen zich slechts twee mogelijk
heden voor: ofwel de president gaat over
tot ontbinding van het, K. N. I. p., of
wel de president en de vice-president
treden af."
Hatta voegde hier nog aan toe,
dat Soekarno niet bereid was con
cessies te doen. Soekarno en hij zelf,
aldus Hatta, hadden hun houding
reeds bepaald. Bij verwerping van
het decreet zouden zij aftreden, om
dat zij dat zouden beschouwen als
een bewijs, dat het K. N. I. P. geen
vertrouwen meer in hen stelt.
Hierna dienden tien leden van het K.
N. I. P. (allen uit Masjoemi en P. N. I.)
een motie in, waarin werd voorgesteld
het decreet te verheffen tot wet en
een grooter aantal leden van de
Masjoemi en de P. N. I. in het oude
(Van onzen Haagschen redacteur)
Naar thans is bekend geworden, heb
ben de procureurs-fiscaals bij de Bij
zondere Gerechtshoven te Amsterdam,
Arnhem, 's Hertogenbosch en Leeuwar
den, eenige dagen nadat de minister van
Justitie zijn ontstemming had te kennen
gegeven over het pleidooi van mr-
Zaayer in de zaak-Piek, een gezamenlijk
schrijven gericht aan den minister,
waarin zij zich onvoorwaardelijk en in
bewoordingen, die aan duidelijkheid
niets te wenschen overlaten, hebben
geschaard achter mr. Zaayer en zijn
standpunt ten aanzien van de ten uit
voer legging der uitgesproken doodstraf
fen onderschrijven.
Mi
T» de vergadering van de Friesche
ftatsch. van Landbouw te Leeuwarden
'leeft de Minister van -.andbouw, Vis-
^herij en Voedselvoorziening, de heer
yfansholt, gesproken over het vraagstuk
ah het prijs- en loonbeleid der regee-
'hg Wanneer men den toestand van
?eh landbouw in eigen land wil bekijken,
ah moet men ook aandacht besteden
'?b het buitenland, aldus spr. Over het
Eemeen laat men zich in landbouw-
mëen te veel beheerschen door de ge-
jja«hte, dat, als in den landbouw maar
0®'10°rlijke prijzen gelden, dan alles in
cie is. De landbouw is echter mede af-
„pdkeiijk van alles wat er rondom hem
.beurt. De positie van den landbouw
t rdt beheerscht door groote schaarsch-
aan kunstmest en voergranen.
De berichten dienaangaande uit
"®t buitenland zyn niet gunstig en
er moet met een ernstig wereld-
geaantekort rekening worden gehou-
vPn. zóó zelfs, dat °nze broodgraan-
®orz;ening maar nauwelijks gewaar-
■^gd is.
l3jer staat tegenover, dat de binnen-
p°he markt veel te groot is en dat
0Vel2. c,e toekomst een geringer export-
^cht zal zijn. Wel is er dan nog het
middel van subsidie, maar men bedenke,
dat Nederland niet méér kan doen dan
wat er op dit terrein voor den oorlog
kon gebeuren.
De wederopbouw zal groote offers
kosten en wil Nederland een natio
nale economie opbouwen, dan zal er
hard gewerkt moeten worden en
sober geleefd.
De landbouw zal moeten komen tot
verlaging der productiekosten. Om hier
toe te geraken is een ontwikkelingsplan
voor den landbouw gedacht. De minister
zeide vervolgens nog iets over de akker
bouwprijzen en het loonpeil in den
landbouw. Spreker verklaarde tenslotte,
dat de regeering niet overstag is gegaan
en dat zij den landbouw niet tot kind
van de rekening heeft gemaakt.
Als men het in beginsel met u
eens is, wil dat meestal zeggen,
dat men een ander standpunt in-
neemt J
K. N. I. P. te benoemen, waarbij dan
nog in het nieuwe K. N. I. P. het aan
tal leden, zooals wordt voorgesteld in
decreet no. 6, zal benoemd worden. Hier
na werd de zitting geschorst.
Tijdens de schorsing heeft Hatta nog
maals verzekerd, dat hij tot geen con
cessies bereid was. Na de heropening
van de zitting verklaarde het Werkco
mité, dat het zijn initiatiefvoorstel om
decreet no. 6 onwettig te verklaren, had
ingetrokken. Vandaag zal dus het K. N
I. P. in zijn nieuwe samenstelling (ver
meerderd met de 232 krachtens decreet
no. 6 benoemde nieuwe leden) bijeen
komen.
aanvankelijk in het depressiegebied
slechts weinig neerslag viel, nam de
neerslagintensiteit bij de verdere ont
wikkeling van de kern steeds meer toe.
In groote deelen van ons land kwam
langdurige sneeuwval voor. In Brabant
en Limburg viel aanvankelijk nog vrij
veel regen, doch later ging deze weer
over in sneeuw. Het sneeuwgebiea heeft
een buitengewoon grooten omvang en
strekt zich uit van Denemarken tot in
Midden-Frankrijk. De depressiekem
wordt geleidelijk gevuld met de zeer
koude lucht, die over Denemarken, de
Noordzee en Engeland, dus langs een
grooten omweg, België en Frankrijk be
reikt In Scandinavië en West-Rusland
komt nog steeds zeer strenge vorst voor,
plaatselijk tot meer dan 30 graden. Het
vorstgebied breidde zich in Rusland weer
uit tot aan de Zwarte Zee. Het hooge-
drukgebied in de Poolstreken breidde
zich over IJsland uit in Zuidelijke
richting en een uitlooper reikt tot over
Noord-Spanje. Via de Azoren passeerden
echter weer daalgebieden, die heden
morgen hi Lissabon den luchtdruk al
weer deden dalen.
Na de tijdelijke vorst vermindering en
den plaatselijk lichten dooi, moet dan
ook op een nieuwe riliung van de tem
peratuur worden gerekend. Ook deze
laatste aanval van den dooi op het vorst
gebied is althans voor ons land weer
mislukt.
In de Nederlandsche Dakota, die
Woensdag bij Queensland in zee gestort
is, bevonden zich drie Nederlandsche en
drie Australische employé's van het Ne
derlandsch-Indische leger. Allen waren
te Brisbane woonachtig. De namen van
de Nederlandsche slachtoffers zijn:
luit. H. Smits van Burgst, sergeant
majoor S. Rookmaker en sergeant-ma
joor H. Bekema. Allen waren gehuwd.
Bevin zei Donderdag, dat hij en de
ministers van Buitenlandsche Zaken
van Amerika, Frankrük en de Sovjet-
Unie in Moskou besprekingen zullen
voeren over een viermogendhedenpact
ter voorkoming van elke nieuwe agres
sie in Europa.
Bevin, die in het Lagerhuis een debat
opende over de buitenlandsche politiek, zei.
dat hij er niet zeker van was, dat Duitsch-
land. zelfs na de nederlagen in twee groote
oorlogen, de werkelijke beteekenis van de
nederlaag besefte en de domheid inzag van
den oorlog als een politiek object.
Slechts een verdrag tusschen de 4 mo
gendheden, zei hij. zal het mogelijk maken
Duitschland onder den duim te houden en
het op te voeden langs de wegen die tot
democratie leiden.
Hij verklaarde: ,,er is geen andere weg",
maaj- voegde er aan toe, dat Engeland .,in
Moskou niet te veel van ons moet ver
wachten", omdat „wij met geweldige moei
lijkheden te kampen hebben."'
Naar aanleiding van aanspraken van
Frankrijk, Polen, Tsjechoslowakije, Bel
gië, Nederland en Luxemburg op
Duitsch geibied verklaarde Bevin, dat
Engeland in zijn zone reeds aan zooveel
verplaatsing van bevolking is onderhe
vig geweest, dat het een dergelijke taak
niet verder zou kunnen verrichten, in
dien tot overdracht van gebied beslo
ten wordt. „En indien overdracht im
pliceert,dat activa uit onze zone ver
dwenen, moeten er financieele voorzie
ningen getroffen worden. De overdracht
kan niet tegen wil en dank geschle-
den," aldus Bevin.
Bevin liet de mogelijkheden van fede
ratie, decentralisatie en centralisatie de
revue passeeren en betwijfelde zeer, of
een uiterst gecentraliseerd Duitschland
beter bestuurd zou kunnen worden en
minder gevaarlijk zou zijn. Engeland is
er trotsch op, aldus Bevin, dat het een
centralisatie tracht 1® voorkomen.
De United Press-correspondent, die in
een vliegtuig boven de Etna heeft ge
vlogen en van daaruit den omtrek van
den hoogsten vulkaan van Europa heeft
kunnen waarnemen, bevestigt, dat het
dorp Passo Pisciaro buiten gevaar is,
daar de lange grijze stroom op eenigen
afstand van het dorp gepasseerd is. Het
lava-front is thans niet meer dan drie
honderd voet breed en dg snelheid van
den stroom was gistermiddag om drie
uur teruggeioopen tot ongeveer honderd
voet per uur.
Na een korte hevige ongesteldheid
is hedenmorgen 8 uur in de Maria-
stichting te Haarlem plotseling
overleden de hoogeerw. heer J. C.
W. van de Wiel, deken en pastoor
van Haarlem. De deken moest eenige
dagen geleden een vóóroperatie on
dergaan, die hü blijkbaar niet heeft
kunnen overleven. Met spoed werd
hem nog het H. Oliesel toegediend.
Deken van de Wiei werd geboren te
Amsterdam 2 Juni 1890 en priester 8e"
wijd 9 Augustus 1914. Hij was kapelaan
te Leidschendam en in 1915 leeraar aan
het Seminarie Hageveld. In 1933 werd
hij benoemd tot pastoor te Amsterdam
(H. Ger. Majella), in 1936 tot deken en
pastoor te Hoorn en 2 December 1942
tot dekan te Haarlem en pastoor der St.
Jozefkerk. 15 November 1945-volgde zijn
benoeming tot eere-kanunnik van het
Kathedraal kapittel. In Haarlem had de
deken bijzonder geijverd om de liefde
tot Maria van Haarlem te vergrooten.
Hij had groote bekendheid verworven
als propagandist voor den liturgischen
volkszang, schreef eenige handboeken
over het Gregoriaansch en was secretaris
der Gregoriusvereeniging. De pontificale
uitvaart geschiedt a.s. Dinsdag.
Tot waarnemend deken van Haarlem
is benoemd Z.D.H. Mgr. N. L. A. Am-
merlaan.
Koning Gustaaf van Zweden heeft
aan den Paus de Prins Karei-medaille
in goud toegekend. Deze medaille is het
vorig jaar, op den acht-en-vijftigsten
verjaardag van den prins, toen deze zijn
functie van voorzitter van het Zweed
sche Roode Kruis neerlegde, ingesteld.
De Paus heeft verklaard, dat hij de
medaille gaarne zal aanvaarden De
medaille wordt uitgereikt aan personen,
die zich onderscheiden hebben voor
menschlievende daden.
Een vliegtuig taxiet naar de startbaan. De propellers beginnen te wervelen,
het toestel schiet over den grond, het verheft zich in de lucht, stijgt hooger
en verdwijnt weldra uit het gezicht. Met passagiers en vracht is het op weg
naar een der vele luchthavens in de wereld, honderden, vaak duizenden kilometers
van Schiphol. Het wordt op de lange reis vergezeld door het denderend geluid
der motoren, die op volle kracht draaien. De passagiers kijken uit de raampjes
van de cabine. Hun speurende blik glijdt over de in het zonlicht glinsterende
vleugels en blijft tenslotte een oogenblik rusten op de zwoegende motoren. Zij
weten, dat aan de activiteit van deze even vernuftige als gecompliceerde machines
een groot deel van hun veiligheid is verbonden. Zij mijmeren over het probleem
„zwaarder dan de lucht" dat door de snelheid werd opgelost en, zwevend tusschen
hemel en aarde, philosofeeren zij zoo verder over de wonderen, die het menscbelijk
brein heeft gewrocht.
de onderdeelen ontkoold in een bad van
een speciale chemische samenstelling en
gcwasschen met terpentine en petro
leum. De schoongemaakte onderdeelen
worden vervolgens gesorteerd in bakken
van zacht aluminium, om beschadiging
te voorkomen en aan een onderzoek on
derworpen, eventueel met behulp van
een loupe. Voor het opsporen van breu
ken past men een zeer bijzondere metho
de toe. Het onderdeel wordt voor dit
doel ln een electro-magnetisch veld ge
bracht en niet magnesiumpoeder be
strooid. Bevindt ziek nu binnen dit veld
een breuk, dan ontstaan er op de randen
van deze breuk aan den kant van de
N-pool een Z-pooi en aan den anderen
kant aan de zijde der Z-pool een N-pool.
Op deze wijze kan elke breuk, hoe klein
ook. onmiddellijk worden geconstateerd.
In het samenstel van den motor
p Schiphol bekijkt men deze zaak
meer van den practischen kant.
Daar, in de nieuwe modem ge
outilleerde motorenwerkplaats, arbeiden
de technici dag in dag uit aan het fijne
raderwerk van stangen en buizen, schroe
ven. moeren en kogellagers, die tezamen
met nog oneindig veel andere onder
deelen een vliegtuigmotor uitmaken. Aan
de hand van tabellen, waarop elke han
deling staat aangegeven, worden de mo
toren bier aan een uiterst nauwkeurig
onderzoek onderworpen. Elke arbeider
in deze werkplaats weet, dat een geringe
fout in het ingewikkelde mechanisme,
welke over het hoofd zou worden gezien,
ernstige gevolgen zou kunnen hebben.
Dank zij een jarenlange ervaring is ech
ter een arbeids-systeem opgebouwd,
waardoor het maken van fouten men-
schelijkerwijze is uitgesloten. Een tot het
uiterste doorgevoerde rationalisatie
waarborgt, dat bij de revisie van eiken
motor geen enkel onderdeel, hoe klein
ook, wordt overgeslagen en mocht, na
de beëindiging der revisie, op de proef-
bank blijken, dat er nog Iets aan ha
pert, dan wordt de motor weer heele-
maal uit elkaar genomen en opnieuw on
derzocht, tot hij feilloos werkt.
Aan deze nieuwe motorenwerkplaats
op Schiphol zijn 250 arbeiders verbon
den, van wie 60 man in de propelleraf-
deeling werken. Als een motor voor re
visie in de werkplaats komt. wordt hij
eerst gedemonteerd. Vervolgens gaat hij
naar de schoonmaa kaf deeling. waar vocv
ontvetting gebruik wordt gemaakt van j
trichloor-ethyleen damp. Hierna worden l
moeten bepaalde deelen een zekere
speling hebben. De monteur, die deze
onderdeelen onderzoekt, gebruikt
daarbij spelinglijsten, waarbij alle
toegestane spelingen nauwkeurig zijn
vermeld. In grensgevallen bepalen
daartoe bevoegde controleurs of het
betrokken onderdeel al dan niet moet
worden vervangen. Om eenigszins
een beeld te geven van den omvang
van dit deel van het revisie-onder
zoek, vermelden wij, dat van alle
tandwielen de speling nauwkeurig
wordt opgemeten en getest.
Het verschil tusschen een vliegtuig
motor en bijv. den motor van een auto
bestaat behalve natuurlijk in de con
structie, hierin, dat de eerste steeds de
maximum capaciteiten moet kunnen op
brengen, met andere woorden gevolgen
van slijtage, die de werking zouden kun
nen vertragen, mogen niet voorkomen.
De motor moet te allen tijde „als nieuw"
zijn. Met den motor van een auto is dit
niet het geval; het verminderen van de
capaciteit door het gebruik levert voor
het autorijden geen onoverkomelijke be
zwaren op. Voor het vliegen is het ech
ter een absolute voorwaarde, dat de mo
tor zoo noodig op maximum toeren kan
draaien. Dit vooropstellende, zal het dui
delijk zijn, dat de K.L.M. in de eerste
plaats uit een oogpunt van veiligheid al
les op alles zet, om de motoren in een
zoodanigen staat te houden, dat zij aan
de hoogste eischen kunnen voldoen. Dit
vergt echter een controle, die bij wijze
Een kijkje in een der revisiewerk-
plaatsen van de K.L.M., waar juist
aan een Constellation wordt gewerkt.
aéAff
van spreken nooit ophoudt. Ook tijdens
de vlucht en op de vliegvelden worden
de motoren gecontroleerd. En ook al ver-
toonen zij geen haperingen, na 5 a 700
vlieguren gaan ze naar de werkplaats
voor een volledige revisie.
Niet minder dan 450 a 600 manuren
zijn noodig voor het reviseeren van één
vliegtuigmotor. Als men daarbij in aan
merking neemt, dat ook zeer kostbare
vitale onderdeelen zelfs bij zéér gerin
ge beschadigingen worden afgekeurd,
dan zal ook de leek begrijpen, dat b\j
deze revisie groote bedragen zijn ge
moeid.
Bjj ons bezoek aan de motorenwerk
plaats werd ons een vliegtuigbok ge
toond, uit één stuk staal gemaakt, waar
van een der stangen eenigszins was ver
bogen. Hoewel deze bok eenige duizen
den guldens kost, werd hij toch afge
keurd en buiten gebruik gesteld. De
K.L.M. doet dit omdat bij haar de vei
ligheid boven alles gaat. Voor het be
reiken van dit doel beschikt zij over een
arsenaal van de beste Amerikaansche
werktuigen en gereedschappen
Men werkt aan de hand van een week-
schema. By het begin van een week
krijgt de hoofdwerkmeester een opgave
van het aantal te reviseeren motoren.
Hij maakt dan een staat op, waarop de
verticale lijn de dagen der week aan
geeft, terwijl op de horizontale as de
diverse afdeelingen zijn vermeld. Iedere
motor heeft een eigen nummer. Het al
dus verkregen schema stelt den hoofd-
werkmeester in staat aan de diverse af
deelingen, die onder leiding staan van
een werkmeester, een taak toe te wijzen.
Tevens kan hij op elk gewenscht oogen
blik nagaan, waar zich een bepaald mo
toronderdeel bevindt. Op alle sleutelpo
sities zijn voorts controleurs aangesteld,
die een scherp toezicht houden op den
technischen en organisatorischen gang
van zaken. Als een vliegtuigmotor na op
deze wijze van alle kanten te zijn ge
test, tenslotte op de proefbank komt,
wordt hij na gedraaid te hebben, nog
eens heelemaal nagecontroleerd. Pas
wanneer de controleurs de overtuiging
hebber) dat er niets meer aan mankeert,
wordt hij overgegeven aan den Vlieg-
dienst; weer in het vliegtuig gebouwd,
wordt hij nogmaals aan een draai-test
onderworpen, tenslotte wordt een proef
vlucht gehouden.
In dit belangrijke centrum van het
Schipholbedrijf wordt hard gewerkt. Elke
week verlaten acht geheel gereviseerde
motoren de werkplaats. Dit aantal zal in
de toekomst tot 15 worden opgevoerd.
Het spreekt vanzelf, dat met den groei
van bet luchtvaartbedrijf aan de moto
renwei kplaats steeds hoogere eischen
worden gesteld. Deze nieuwe inrichting,
die nog pas kort bestaat, heeft nu reeds
dringend behoefte aan expansie. Het K.
L. M.-eonstructiebureau werkt daarom
aan plannen voor een nieuwe werkplaats,
die driemaal zoo groot tai zijn als de
bestaande.
Toen, nog slechts eenige dagen ge
leden, bekend werd, dat Deken
Van de Wiel in de Mariastichting
was opgenomen voor het andergaan
van een operatie, bleek reeds hoe zeer
hy in de harten der Haarlemmers leef
de. Van alle kanten probeerde men in
lichtingen in te winnen omtrent den
aard van de ziekte en de oproep van den
waarnemend pastoor, kapelaan West-
dijk, om door Maria van Haarlem de
gezondheid van den Deken af te smee-
ken, had een bijna ontroerend gevolg,
want niet alleen de parochianen der St.
Jozefkerk, maar ook vele gezinnen
in stad en naasten omtrek baden
voor de kleine hartelijke figuur, die
zich welhaast in alle kringen gemakke
lijk bewoog, sympathie wist te verwek
ken en belangstelling toonde. Men deed
bijna nooit tevergeefs een beroep op De
ken Van de Wiel, wanneer men hem
verzocht een bijzondere bijeenkomst
door zijn aanwezigheid op te luisteren
en een woordje te spreken. Wij, die het
katholieke leven in onze stad in den
breedsten zin van het woord meema
ken, kunnen dat getuigen.
En nu is deze beminnelijke herder en
vriend van velen vanmorgen plotseling
overleden. De volgende week zou hij een
ernstige operatie ondergaan, waartoe
eergisteren een voor-operatie noodzake
lijk was. Men wist, dat de ziekte ernstig
was, maar niemand had kunnen vermoe
den dat hij zoo onverwachts, met alleen
de zuster, die hem verzorgde, in zijn na
bijheid, het welbestede leven aan den
Schepper terug zou geven. Het H. Oliesel
werd hem toegediend, maar de volheid
van de laatste H.H. Sacramerten heeft
hij niet mogen genieten. In welhaast
alle kringen van de Haarlemsche Ka
tholieke gemeenschap zal men voor zijn
zielerust bidden, waarbij mr-n met eer
bied zal terugdenken aan zijn herder
lijke toewijding, zijn begrip voor ieders
nocden. zijn vriendschap cn zijn steun
aan elk werk, dat Gode welgevallig
mocht zijn.
In de geschiedenis van het Katholieke
leven in onze stad zal Deken Van
de Wiel vooral voortleven als de
groote Mariavereerder. Toen hij Hoorn,
waar hij een uitstekende reputatie ver
wierf op zeer verschillend gebied, moest
verlaten en de pastorie in de Jansstraat
betrok, toonde hij zich zeer verheugd,
dat aan zijn kerk een kapel getrokken
was, waarin de beeltenis van Maria van
Haarlem, een miraculeus beeld uit de
verre historie, stond. En onmiddellijk
vatte hij het plan op, zijn stadge-
nooten op te roepen tot grootere devo
tie voor de H. Maagd. Hij had den tijd
mee, want door den oorlog zocht men in
drommen troost, opbeuring en uitkomst
bij Maria en iederen dag werd
daar in den oorlogswinter 19441945
de Rozenkrans gebeden, om Maria's hulp
in te roepen. „Toen leerde de Deken ons
voor het behoud van ons aller leven bid
den tot Maria", zoo schrijft ons juist he
denmorgen een oud-évacué, „laten we
nu met denzelfden ijver voor het zijne
bidden". God heeft echter anders ge
oordeeld. De eeuwige belooning moge
hem deelachtig zijn geworden na een
heerlijk priesterschap, dat rijke vruch
ten heeft gedragen.
De Deken had in de wereld van de
Kerkmuziek een bijzonderen naam.
De liturgische volkszang lag hem
na aan het hart. Toen de Gregoriusver
eeniging, waarvan hij secretaris was,
onlangs een jubileum vierde, heeft men
door de radio zijn pleidooi voor den
volkszang nog kunnen beluisteren, een
pleidooi, vurig en gedocumenteerd.
E ven mogen wij nog wel de aandacht
vestigen op zijn arbeid als leeraar
aan het Klein-Seminarie „Hage
veld", waar hij talrijken studenten ont
wikkeling en geestelijke verdieping
schonk, en aan zijn werk als pastoor der
groote stadsparochie in Amsterdam,
waar hij de vele zorgen blijmoedig aan
vaardde.
Naar alle richtingen ging de belangstel
ling van den Deken, zoowel naar de ge
zondheidszorg als naar de charitatieve
vereenigingen, zoowel naar de organisa
ties, die de naoorlogsche nooden wilden
verlichten, als naar het comité, dat bet
verwilderde amusement na den oorlog in
betere banen wilde leiden. Ja, het is
bijna niet in een kort artikel samen te
vatten, wat deze figuur voor Kerk, vader
land en stad beteekend heeft. Het moge
wat minder formeel klinken, maar het
is een feit, dat Deken van de Wiel popu
lair was en graag gezien ook onder niet-
katholieken, speciaal onder de besturen
van organisaties, die in en na den oorlog
het I.K.O. en Volksherstel bijvoorbeeld
met ons samenwerkten.
Plotseling opgeroepen voor den Rech
terstoel van God, moge de thans ontsla
pene de eeuwige blijdschap gevonden
hebben na een blij leven, dat ook anderen
veel vreugde gebracht heeft.
De Haarlemsche politie waarschuwt voor
een brutalen oplichter. Er is aangifte ge
daan, dat er in Haarlem en omgeving een
persoon rondloopt, die voorgeeft, dat hü
ln het concentratiekamp Neuengamme
heeft gezeten. Volgens zijn verklaring
zoekt hij hier medekampgenooten om van
hen geld los te krijgen. De oplichter be
driegt dan zijn slachtoffers, door te zeg
gen, dat hij het geld gebruikt om uit Lim
burg brandstof naar hen te sturen. Als
woonplaats geeft hij de stad Heerlen op,
maar de aan dit adres gezonden post, komt
onbestelbaar terug.
Voor het nieuwe feuilleton hebben
wij ditmaal onze keuze laten vallen
op een detective-verhaal, dat enkele
weken lang de spanning zal gaande
houden. Het is een genoeglijke ge.
schiedenis van den jongen Nederland
schen schrijver Hans Verhoeven, met
wien u al kennis hebt gemaakt, want
hij schreef ook het verhaal, dat nu
ten einde is: Eenzaam verzet. U wed
zeker derhalve, dat hij goed en rustig
vertelt. Hij neemt ook in dezen speur
dersroman niet zijn toevlucht tot in
gewikkelde constructies of opzienba
rende gebeurtenissen. De hoofdfiguur
is de inspecteur van politie Lankman
in de moderne detective-roman
heeft de super-speurder nu eenmaal
afgedaan die bedaard het onderzoek
leidt en rustig zijn conclusies trekt.
Geen man met geniale capaciteiten,
treft u dus aan, maar iemand met een
nuchter stel hersens en u zult hem
met genoegen in zijn avonturen volaev
Morgen beginnen wij met dit nieuw'
feuilleton, dat tot titel kreeg: ..Moorc.
^op de heide."
