„Bij niet-teekening militaire actie het
alternatief"
Romme betreurt onderteekening
buiten de Kamer om
Ronde-tafelconferentie in Mei?
Russen zeer dicht bij de
atoombom
Duitsch geleerde vertelt
zijn ervaringen
Het vuur nog steeds niet meester
■HUI
Vermoedelijk in 's-Graoenhage
EDWARD STARTZ VERTELT OVER
„HAPPY STATION"
Twintig jaar via den P C J -zender
in den aether
Motie-Schouten
verworpen
Tot hoofd en hart
Minister Jonkman over Linggadjati
„Sloterdijk" naar Indië
Uitbreiding der K.L.M.-
vloot
Het weer
Betere vooruitzichten in
Engelsche zone
Vijftien tanks om een
dijk te dichten
Ned. marine-vliegtuig
vermist
Geruststellende verklaring van ir. Wijffels
WOENSDAG 26 MAART 1947
69ste JAARGANG No. 23807
Gebrek aan fierheid
„Een andere verbintenis"
In Oost-Java:
BURGERS MOGEN NIET NAAR
NEDERLANDSCH GEBIED
Suikerfabriek bezet
Telegram aan minister Jonkman
Met ruim 1000 militairen
11 zware Constellations
besteld
Eerste stappen van Sjahri»
Zeven inzittenden
DE SCHEEPSRAMPEN BIJ
TERSCHELLING
Eeredoctoraten
DE MIJNRAMP TE HEERLEN
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Administratie 21543
Postgiro 143480
ABONNEMENTEN: 30 ets, p. w-, f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter
Wnd. hoofdredacteur: W Severin.
NIEUWE HAARLEMSCKE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 30 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich net recht voot
advertentiën eventueel zonder opgave
redenen te weigeren.
In het vervolg van zijn Dinsdagmiddag
in de Tweede Kamer gehouden rede zeide
de heer SCHOUTEN (A.R.) nog, dat er
ambtelijke lekken zijn. Batavia is zoo lek
als een mandje. Heeft de C. G. aange.
drongen op beslissingen?
Spr. meent, dat de C- G. moet wor
den opgeheven en dat de regeering op
andere wijze moet voorzien in de
middelen, die zij noodig heeft voor de
volvoering van haar taak.
De verdeeldheid tusschen het kabinet
en ons, zegt spr., is een uitvloeisel van
het zeer wezenlijk verschil van inzicht
ten aanzien van de handhaving en de
uitoefening van het gezag, ten aanzien
van de eischen, die een constitutioneel
beleid stelt, ten aanzien van de Neder-
landsche verantwoordelijkheid voor de
Indische bevolking en de appreciatie van
de republiek en haar leider.
Spr. kan niet met de regeering
mee-gaan; ook het beleid der laatste
weken acht hij niet juist.
De heer TILANUS (C.H.) verklaart, dat
deze dag der onderteekening voor hem
zeer smartelijk is. Hij constateert een
steeds verder afglijden, omdat men nu
eenmaal op den verkeerden weg was. De
moeilijkheden zullen eerst goed beginnen
bij de uitwerking der punten. In dit ver
band betoogt spr. mede, dat de partijen
geenszins hetzelfde willen; het is slechts
een overeenkomst in schijn. Er is gebon
denheid aan Nederlandsche zijde en on
gebondenheid aan Indonesischen kant.
Dat zal aanleiding geven tot allerlei con
flicten. Naar sprekers inzicht geldt het
hier wel de grootst denkbare afwijking.
De regeering had „neen" behooren te
zeggen en eerst overleg moeten plegen
met de Kamer.
Spr. vraagt, of het bestaan van de C.G.
verder nog noodig is. In de wet ligt het
tijdelijke karakter; het lijkt hem, dat de
C.G. haar taak nu vervuld heeft.
Met pijnlijke smart concludeert
spr. dat het beleid van regeering en
C. G- getuigt van een gebrek aan
fierheid en eigenwaarde als maar
zelden in onze vaderlandsche historie
is gezien.
De heer VONK (P. v. d. V.) geeft te
kennen, dat het regeeringsbeleid geba
seerd is geweest op den inhoud van de
motie-Romme.
Zij, die hun stem daaraan niet heb
ben gegeven, dragen geen verantwoorde
lijkheid. Thans is weer een afwijking van
dit beleid noodig gevonden. Daarvoor
draagt de regeering alleen en niet de
Kamer de verantwoo-ding. Slechts de
controle achteraf blijft voor de Kamer
over en die moet zoo goed mogelijk ge
schieden. Waarom moest nu onverwijld
tot teekening worden overgegaan?
Spr. zegt gaarne er over te worden
ingelicht, of er sprake is geweest van
buitenlandschen invloed.
De heer ROMME (K.V.P.) meent, dat
!r in verband met de onherroepelijkheid
der onderteekening drie vragen gesteld
cunnen worden.
1. Was het noodzakelijk de Kamer
poor dit voldongen feit te stellen? 2.
Werd deze regeeringsdaad gevorderd
ioor het belang van het koninkrijk?
S. In welke situatie plaatst de onher
roepelijke onderteekening het konink-
'ijk?
Spr. betoogt, dat de beide partijen
gebonden zijn. Wat de regeering op
het oog heeft, is een andere weder-
zjjdsche verbintenis dan Kamer en
regeéring eerder voo,- oogen stond.
Thans staat voor oogen, dat de
republiek alleen het duidelijke
Linggadjati heeft aanvaard. Het
doel der Kamer van 1® December is
niet bereikt. En wat bereikt werd. is
buiten de Kamer om tot stand
gekomen. Het buiten de Kamer om
tot stand komen van een overeen
komst verdraagt zich kwalijk met
een juiste verhouding van regeering
cn parlement, tenzij het voorbijgaan
van het parlement noodzakelijk was
in het nationale belang. In de re-
geeringsverklaring heeft hij geen
punt tot aanknooping gevonden.
Niet blijkt, dat de onderteekening
zóó onverwijld moest geschieden, dat
De Nederlandsche militaire woord
voerder te Batavia heeft o. m. het vol
gende medegedeeld; In Oost-Jave wordt
burgers door de T.R.I. met geweld
belet de Kali-Porong over te steken, in
dien zij naar Nederlandsch gebied wil
len. Het Roode Kruis heeft te Modjo-
sari een gaarkeuken gevestigd ter ver
zorging van de terugkeerende bevolking.
Nederlandsche troepen hebben zonder
tegenstand de suikerfabriek Dempol-
kerep bezet, waardoor men tijdig ver
nieling van rampokkers heeft kunnen
voorkomen. Uit verschillende andere
sectoren worden berichten gemeld over
sluipschutters en het in strijd met de
overeenkomst bouwen van stellingen in
de nabijheid van de demarcatielijn. Ern
stige incidenten hebben zich echter niet
voorgedaan.
De „Kota Baroe" is te Tandjong Priok
aangekomen met het bewakingsbataljon
3-4 R. I. aan boord, onder commando
Van majoor Van de Horst. Het bataljon
Wordt te Soerabaja gestajtionneerd.
De onderteekening van Linggadjati. Ook
buiten de Kamer hield men zich met de
kwestie bezig en menig hejtig debat
ontspon zich.
het parlement gepasseerd moest worden.
De eerste vraag, welke spr. stelde, kan
hij dus thans niet bevestigend beant
woorden. De tweede vraag behandelend,
zegt spr., dat het hem voorkomt, dat
het feit, dat de republiek tot de over
eenkomst wil toetreden, een blijk is van
een overweging in de republiek van rus
tige krachten op onrustiger krachten,
die daar ook werkzaam zijn. Z. i. ligt
er een afwijking tusschen de regeerings-
verklaring van 10 December en het Ka
mervotum van 20 December. Voor de
onderteekening moest vaststaan, dat de
wederpartij de toelichting aanvaardt.
De derde tot en met tiende overwe
ging pleiten voor de overgroote wen-
schelykheid, tot overeenstemming en
samenwerking te geraken. Met die over
wegingen is spr. het eens, maar deze
brengen nog weinig bij ter ondersteu
ning van de stelling, dat nu deze over
eenstemming moest worden geaccep
teerd in 's lands belang. De regeering
heeft er aan vastgehouden, dat wij ons
alleen binden aan het duidelijke Ling
gadjati. Zij heeft losgelaten, dat de
republiek van haar kant dat duidelijke
Linggadjati zou aanvaarden. Wat heeft
haar er toe genoopt, aldus te handelen?
Een novum zou te -vinden zijn in de
tiende overweging.
Er moeten toch wel dwingende nova
zijn, die de regeering geleid hebben. Hij
ziet die maar moeilijk naar voren tre
den en vraagt indien de regeering nader
materiaal kan bijbrengen, daarvan me-
dedeeling te doen.
Komende tot zijn derde vraag, zegt
hij, dat deze al het andere in belang
rijke mate overtreft. De huidige situa
tie kan nieuwe en ernstige moeilijkheden
toevoegen aan de reeds bestaande. Naar
zijn overtuiging is onwaar, dat het doel
van 20 December voor jaren afgesneden
is. Het zou, volgens spr., misdadig zijn,
nu eens bloot te gaan leggen, welke
moeilijkheden er kunnen komen.
Het staatkundige doel van het vo
tum van 20 December blijft z.i. be
reikbaar, geheel onafhankelijk van
den afloop van dit debat, dat aan
het voldongen feit niets veranderen
kan. Dat staatkundige doel blijft z.i.
bereikbaar, omdat de republiek aan
het duidelijke Linggadjati materieel
wel gebonden is.
Verklaringen en toelichting hebben
geen inhoudswijziging gebracht, maar
slechts verduidelijking.
Het zou spr. een lief ding waard
zfjn, indien hij op 90 pet. van het
volk kon overgieten, dat wij niet op
grond van het stadium van vandaag
behoeven te verzaken aan het hooge
doel, dat 90 pet. van het Nederland
sche volk gemeen heeft.
De heer JOEKES (P. v. d. A.) merkt
op, dat 15 November wilsovereenstem
ming aan beide zijden verkregen was.
De Ned. regeering heeft later haar ver
klaring van 10 December gegeven en de
minister heeft 19 en 20 December ge
sproken. De Kamer heeft Instemming
betuigd met den gang van zaken door
de motie-RommeVan der Goes van
Naters. Nu is er beklag, dat de regee
ring niet doet wat er bij de interpreta
tie afgesproken was; het ging slechts om
de interpretatie. Als die interpretatie
nog niet twee-zijdig is vastgelegd, be-
teekent dat niet, dat ae wordt afgewe
zen, meent spr.
De motie-Romme nader besprekend,
zegt spr. van oordeel te zijn, dat een
verantwoordelijke regeering haar taak
niet kan vervullen, als zij niet van een
motie zou kunnen afwijken, als dat ge-
wenscht en noodzakelijk geacht wordt
(Vervolg op pagina 3)
V
Mgr. Alexandre Va-
chon, de aartsbisschop
van Ottawa, beschouwt
het model van een
enorm openluchtaltaar,
dat gebouwd wordt
voor het eerste inter,
nationale Mariacon-
gres na den oorlog, dat
van 18 tot 22 Juni te
Ottawa in Canada zal
worden gehouden. Het
165 meter lange bouw.
werk met een bijna 50
meter hoogen toren
zal plaats bieden aan
75.000 geloovigen
Aneta verneemt van gezaghebbende
zijde te Batavia, dat men kan ver
wachten, dat in Mei een voorloopige
ronde-tafelconferentie zal worden
gehouden. De plaats van samen
komst zaj vermoedelijk Den Haag
zijn. Regeeringskringen in Indië
verklaarden voorts aan Aneta, dat in
het begin van de volgende maand
waarschijnlijk meer officieele con
tacten tusschen den staat Oost-In-
doncsië en de republiek zullen ge
houden worden.
Te bevoegder plaatse deelde men aan
het A. N. P. mede dat omtrent een
voorloopige ronde-tafelconferentie niets
bekend is.
Een zegsman van het Britsche minis
terie van Buitenlandsche Zaken heeft
gezegd, dat Groot-Brittannië de onder
teekening van de Nederlandsch-Indone-
sische overeenkomst toejuicht, Hij ver
klaarde, dat hii hoopt, dat de over
eenkomst een eind zal maken aan de
oude grieven en tegenstellingen, en dat
thans de normale handel met Indië zal
kunnen worden hervat „tot wederzjjdsch
voordeel van Oost en West".
De legercommandant, luit.-gen. S. H.
Spoor, heeft gisteren ter gelegenheid
van de onderteekening een dagorder tot
de troepen gericht.
In zijn dagorder zegt generaal
Spoor o.m. dat alle rangen zullen
moeten leeren zich aan de nieuwe
verhoudingen aan te passen. „Ik
verwacht, dat gij allen den nieuwen
tijd zult begrijpen."
Ook vice-admiraal Pinke heeft een
dagorder uitgevaardigd.
Het republikeinsche persbureau
Antara meldt, dat men aan Indone
sische zijde geen deel heeft genomen
aan de feestelijkheden ter gelegen
heid van de onderteekening van
Linggadjati in verband met het ge
beurde te Modjokerto.
De Australische minister-president,
Chifley heeft in het Australische Huis
van Afgevaardigden verklaard, dat de
Australische regeering vriendschappe
lijke betrekkingen zou trachten te ves
tigen en te handhaven mei welke regee
ring in Ned.-Indië ook.
De Commissie-Generaal heeft gisteren
het volgende telegram naar minister Jonk
man gezonden:
„Na de in alle opzichten geslaagde
plechtige onderteekening gevoelen wij de
behoefte uwer excellentie te verzoeken
aan Hare Majesteit onze eerbiedige over
tuiging mede te deelen. dat hierdoor, in
aansluiting op de omstandigheden van dit
tijdsgewricht, op de meest doeltreffende
en veelbelovende wijze gevolg, gegeven is
aan de algemeene richtlijnen, "vervat in de
Koninklijke Rede van 7 December 1942.
De dag van heden heeft ons bevestigd in
het vertrouwen, dat langs dezen we'o, een
duurzaam samengaan van Nederland en
Indonesië onder het Huis van oranje te
verwezenlijken is en wij zouden dit gevoel
willen opdragen aan Hare Majesteit" wier
De Engelsche koninklijke familie bezoekt
Pietermaritzburg, de hoofdstad van den
Zuid-Afrikaansclien staat Natal. Kinderen
met vlaggetjes wuiven naar den auto. De
koning sprak allen toe van het balcon voor
het raadhuis en bezocht daarna drie
kinderpartijtjes.
Vrijdag a.s. zal de „Sloterdijk" op
nieuw naar Indië vertrekken. Aan boord
zullen zich bevinden ruim 1000 militai
ren, waaronder een afdeeling marine,
bestaande uit ongeveer 400 mariniers en
180 man personeel van de zeemacht. De
400 mariniers vormen twee detachemen
ten, waarvan er een 200 beroepsmari
niers omvat, opgeleid in Doorn, en het
andere 200 dienstplichtigen en oorlogs
vrijwilligers, opgeleid in Bergen op Zoom.
De directeur der K. L. M., dr. Plesman,
heeft te New York medegedeeld, dat de
K. L. M. 11 nieuwe zware Constellations
beeft besteld, terwijl 6 lichte Constella
tions, 32 Dakota's, 18 Skymasters en 6
D.C. 4 toestellen thans op de routes van
de K. L. M. in dienst zijn.
Hij voorspelde, dat er een tijd zal
komen waarin men een brief binnen 36
uur naar elk willekeurig deel der wereld
kan verzenden.
Vier coasters, „Taboelan", „Tapatoean",
„Betana" er» „B'entenan", zijn gisteren uit
de Schiehaven te Rotterdam naar Indië
vertrokken, om aldaar in dienst van <ie
K.P.M. te gaan varen.
Een Dcitsche atoomgeleerde, die
te Moskou in een regeeringslabora-
torium werkzaam is geweest en
naar hij zei aan de Russen ontsnapt
is, heeft aan A.P. verklaard, dat de
Sovjet-Unie „zeer dicht" aan de
vervaardiging van een atoombom
toe is.
„Na hetgeen ik gezien heb, geloof
ik, dat Rusland binnen drie a vijf
jaar eenzelfde bom als de Ver. Sta
ten zal bezitten", verklaarde hij. De
Duitsche natuurkundige is de eerste
Duitsche geleerde, die, naar hij zegt,
zijn werk in Rusland bij de ontwik
keling van de atoomenergie heeft
verlaten cn „met gevaar voor zijn
leven" naar Duitschland is terug
gekeerd. Hij hoopt spoedig naar de
Ver. Staten te vertrekken.
Hij gaf de volgende opsomming van
de „geheimen" dier Russische atoom-
onderzoekingen
1. Minstens 200 Duitsche geleerden
en technici, onder wie zich eenige van
Duitschlands meest vooraanstaande
experts in atoomsplitsing bevinden, zijn
voor de Russische regeering aan het
werk onder ideale omstandigheden.
2. In alle zones van Duitschland, voor
al de Russische, wordt naar nog meer
geleerden en technici gezocht door
Russische officieren en door Duitschers,
die naar Duitschland teruggezonden
zijn om hun vroegere collega's er van te
overtuigen, dat een paradijs hun wacht.
3. De Duitsche geleerden hebben alles
wat zij noodig hebben voor hun onder
zoek, en zij worden niet slechter, eerder
beter behandeld dan de Russische na
tuurkundigen. Zij werken in Moskou, in
de vlakten van Zuid-Rusland en Siberië.
4. Duitsche cyclotronen en andere in
stallaties met hooge voltage zijn uit de
Russische zone naar de Sovjet-Unie ge
transporteerd.
5. Ongeveer 12.000 Russische cn Duit
sche ingenieurs en mijnwerkers zijn in
de Russische zone op zoek naar uraniet,
waaruit uranium gemaakt wordt. Indien
zij ontsnappen en gevangen genomen
worden, warden zij op Russische wijze
gestraft.
De Russische werkzaamheden op
atoomgebied gaan onafgebroken door.
De geleerden werken dag en nacht door.
In Maart 1945. dus vóór het eind van
den oorlog, was alreeds kostbaar
Duitsch materiaal, dat voor atoomon
derzoek gebruikt werd, door Duitsche
geleerden ingepakt. Deze geleerden had
den besloten naar Rusland te gaan.
Direct na de Russische bezetting ver
trokken zij naar Moskou. Deze mannen,
zoo vervolgde hij, zijn op het oogenhlik
aan het werk aan de belangrijkste
atoomsplitsingsproblemen van dezen
tijd, en zij zullen stellig Rusland hei-
pen bij de vervaardiging van een atoom
bom.
verziend staatsmanschap tot ueze ontwik
keling den stoot gaf."
Stappen om de betrekkingen metj Malakka
en Australië te verstevigen zullen de eerste
zijn, welke de republikeinsche regeering na
de onderteekening van Linggadjati zal on
dernemen. Sjahrir heeft heden medegedeeld,
dat hij voornemens is spoedig den heer C.
H. Campbell, den Indonesischen handels
commissaris in Australië, te ontbieden om
plannen uit te werken voor een nauwere
economische samenwerking en om na te
gaan, wanneer hij zijn eigen vertegenwoor
digers naar Australische steden' kan uitzen
den.
Mr. Oetoyo, secretaris van het republi
keinsche departement van Buitenlandsche
Zaken, is reeds naar Singapore vertrokken
om de Indonesische aangelegenheden aldaar
opnieuw te regelen. Men neemt de vestiging
van permanente commercieele en diplo
matieke vertegenwoordigingen te Singapore
en te Cairo thans in overweging. Sjahrir
is voornemens de Nederlanders te raadple
gen, alvorens eenige regeling te treffen.
De eerste aangelegenheden, welke naar
men verwacht na de onderteekening tus
schen de Commissie-Generaal en de Indo
nesiërs zullen worden besproken, zijn de in
stelling van een gemeenschappelijk secre
tariaat als in de overeenkomst is geregeld,
de Nederlandsche militaire bezetting van
Modjokerto en de beperkingen, welke de
Nederlanders tot nog toe aan de scheepvaart
op Indonesische havens hebben opgelegd.
Verwachting tot Donderdagavond:
Matige, tijdelijk krachtige wind tus
schen Zuid-Oost en Zuid-West. Meer
bewolking, vooral in het Westen van
het land. Hier en daar wat lichte
regen of motregen, weinig verande
ring van temperatuut.
Zon 6.2919.03. Maan op 7.59.
Sir Sholto Douglas, maarschalk van
de Royal Air Force en opperbevelheb
ber van de Engelsche bezettingszone van
Duitschland, heeft Dinsdag tijdens een
persconferentie verklaard, dat de Duit
schers ten gevolge van de slechte om
standigheden, die dezen winter in de
zone geheerscht hebben, over het alge
meen blijk gegeven hebben van weinig
geloof in de weldaden der democratie.
Hij verwachtte, dat er meer nationaal-
sccialislisch getinte bewegingen zouden
komen.
Wat de toekomst betreft was de maar
schalk optimistisch. Van den winteT
hebben wij het laagste punt bereikt, zei
hij, we kunnen niet verwachten, dat het
nogmaals zoo erg word.
Hij vertrouwde er op, dat de bestaande
rantsoenen in de toekomst verstrekt
zullen kunnen worden en dat de kolen-
crisis zal verdwijnen.
Een meevaller bij de wintercrisis is het
feit geweest, dat de mijnen groote voor
raden steenkolen hebben kunnen vor
men.
De boeren hebben enkele weken gele
den geen begin kunnen maken met den
voorjaarsuitzaai. De winteroogst is wel
iswaar niet geheel verloren gegaan,
maar de schade zal evenals in de rest
van Europa, aanzienlijk zijn.
De lichtzijde van het rapport vormt
de steenkolenproductie. Ondanks vele
moeilijkheden hebben de mijnwerkers de
dagelijksche productie kunnen verhoo.
gen van 196.000 tot 237.000 ton.
In de laatste twaalf maanden is het
aantal mijnwerkers gestegen van 306.000
tot 355.500. Er worden thans meer mijn
werkers aangenomen dan er afvloeien,
hetgeen een geheel ander beeld is dan
een half jaar geleden.
In Engeland heeft men 15 groote
Neptunus-tanks, welke ieder 12.000
pond gekost hebben, in een bres gere
den van den dijk der Ouse-rivier om
een overstrooming te voorkomen. Nadat
zij hun tanks in het water gereden
hadden, klommen de chauffeurs, die een
zwemvest aan hadden, er uit en zwom
men naar den kant.
De Neptunus-tanks waren de laatste troef
van de „engineers" tegen de overstrooming.
Laat in den nacht scheen hun werk beloond
en de bres gestopt.
De tanks die uit Zuid-Wales kwamen wa
ren leeggehaald ën hadden juist genoeg
benzine om ze onder Farmer Oxford neer
te zetten. De soldaten hadden ze volgekalkt
met slagzinnen als ..Dag lieve" en „Tot
weerziens" en zoo reden de tanks naar hun
laatste opdracht.
Toen de laatste tank geplaatst was en
alle mannen behouden aan den wal ston
den werden de tanks met koperdraad ver
bonden, waarna de gaten met zandzakken
en steenen werden opgevuld.
Donderdagochtend zal met het IndiS-
vliegtuig eer» hoeveelheid hloed vervoerd
worden voor den bloedtransfusiedienst te
Batavia. De K.L.M. besteedt bijzondere
zorg aan het transport, aangezien het
bloed op ijs bewaard dient te blijven.
Hiermede is de steward belast. Dr. Ver-
hoeff van den medischen dienst der
K.L.M. zal tot Karachi en wellicht zelfs
tot Batavia meevliegen.
Edward startz, de populaire „aether-
ambassadeur", zooals hij ook wel ge
noemd wordt, is ongetwijfeld één der
meest bekende iiguren uit de wereld van
den Nederlandsehen omroep.. Hij geniet
nog zeker een grooter bekendheid buiten
onze landsgrenzen, waar duizenden iw te-
maal in de week luisteren naar liet
Happy-Station-programma van stariz,
of, zooals hij het zelf noemt »,The friend
ly station from a friendly nation".
Startz maakt binnenkort een reis naar
Zuid-Amerika en voor zSjn vertrek lieeft
h(i het een en ander verteld over de ge
schiedenis van het ontstaan van het
FCJ-programma en over zijn persoonlijke
ervaringen gedurende de twintig jaren,
dat hij de wereld via tien aether toe
spreekt en „onderhoudt" met zijn korte
schetsjes en gewilde programma's.
Edward startz is slank en beweeglijk;
een buitengewoon vlot causeur, die over
een formidabele talenkennis beschikt.
Daarnaast heeft hij nog een aantal talen
ten, die hem bijzónder „geknipt" doen
zijn om als radio-commentator in den
meest omvattenden zin op te treden. Hij
kwam in November 1928 in dienst van de
PHOHI, na in de voorafgaande jaren een
groot aantal reizen te hebben gemaakt,
o.a. naar Amerika om „het terrein te ver
kennen".
Ons land komt de eer toe het initiatief
te hebben genomen om een wereldpro
gramma te verzorgen. Zoo kon men in 1929
via de PCJ de tonen van de Big Ben in
Australië beluisteren. Al deze experimen-
teele uitzendingen verzorgde Philips in
Eindhoven. Koningin Wilhelmina sprak in
1927 van Eindhoven uit de rijksgenooten
in Indië toe. Al naar gelang deze proeven
in Eindhoven slaagden, rijpte langzamer
hand het plan tot de oprichting van de
PHOHI - de afkorting van Philips Om
roep HollandIndië. In Amsterdam wer
den eveneens proef uitzendingen verzorgd.
Startz maakte van het begin af deze
ontwikkeling mee en bad er een belangrijk
aandeel in. Ergens in een huisje op de hei
in de buurt van Hilversum werkte hij zijn
idee uit, de verzorging van een z.g. Happy-
Station-programma. waarin een „prettige
radio-indruk" tot uiting moest komen.
Weldra bleek, dat deze vondst het deed.
Men toonde belangstelling in Spanje, om
dat daar het uitzenden op korte golven
algemeen gebruik was, aangezien de geo
grafische gesteldheid van Spanje zich bij
uitstek voor deze uitzendingen leent.
Startz hield in Spanje een 20-tal lezingen
over de korte golf-experimenten en deed
de noodige ervaring op en wist relaties te
kweeken. PCJ was het eerste station, waar
bij in de uitzendingen van de Spaansche
taal werd gebruik gemaakt.
In 1934 hield Startz 4o lezingen in Indië.
waarvan 25 op Java. Drie jaar later was het
10-jarig bestaan. Er werd een uitgebreid
en gevarieerd programma uitgezonden; de
ontvangers waren enthousiast, hetgeen
bleek uit een 7000 brieven, waarin met lof
en bewondering over het „Happy-Station-
programma" werd geschreven.
De crisisjaren, met de daarmede gepaard
gaande bezuinigingsmaatregelen, waren
ook van invloed op dit werk. Toen kwam
in 1940 de oorlog over ons land. De uit
zendingen waren in de eerste oorlogsdagen
speciaal voor Indië bestemd en tot op den
tweeden Pinksterdag van dat rampjaar
werd een indruk gegeven van de Mei-ge
beurtenissen in Nederland.
Vier dagen na de Duitsche invasie in
ons land werd PCJ opgeblazen. Een triest
moment voor alien, die sedert l937 hun
beste krachten hadden gewijd aan de
werelduitzending van Huizen uit. De 60
meter hooge zendmasten werden ver
nield, evenals het PHOHI-zendergebouw.
Er was geen springstof voldoende om ook
het PCJ-gebouw te vernietigen en van
daar dat he toestellen met gebruik van
een hamer werden kapot gemaakt.
De Duischers herstelden het een en
ander, met als gevolg, dat he Deutsche
Rundfunk op de Nederlandsche zenders
overschakelde.
Edward Startz bleef vijf jaren lang uit
den aether en gebruikte zijn tijd met het
schrijven van enkele publicaties over zijn
werkzaamheden en wederwaardigheden der
laatste twintig jaren. Met de grootste
moeite wist Startz zijn magnifieke platen
collectie te bewaren, maar in het laatst
van den oorlog stalen de Duitschers zijn
kostbaar bezit.
Enkele weken geleden nog schreven wij
over Edward Startz en vestigden de aan
dacht op zijn speciale wijze van werken,
rijn stijl. „Je moet zorgen, dat je een vlot
ten beschaafden indruk maakt en op ori-
gineele wijze en in een cosmopolitischea
geest de uitzendingen verzorger.
Daarin ligt het geheim van Eddie's suc
ces. Hij is vlot en doet het origineel. Hij
tracht met zijn werk de kennis van Neder
land te verbreiden en vooral de verbroe
dering en de vriendschapsbanden overal in
de wereld te bevorderen en te verstevigen.
Een Dakota van de Nederlandsche
Marine, met zeven man Nederlandsch
marinepersoneel' aan boord, wordt op
een vlucht van Longreach (Midden-
Queensland) naar Darwin vermist.
Het vliegtuig is gisteren uit Longreach
naar Darwin vertrokken en men
vreest, dat het verongelukt is. Uit
het gebied van Longreach worden in
de laatste dagen hevige stormen ge
meld. Vliegtuigen van de Koninktijke
Australische Luchtmacht zoeken
thans van Darwin uit naar het ver
miste vliegtuig.
Naar aanleiding van de drie recente
scheepsongevallen in de huurt van Ter
schelling hebben wjj ons gewend tot
overste B. C. M. Schouten van den Mij-
nenveegdienst in Umuiden. Deze deelde
mede, dat uit de positieopgaven, die hty
heeft ontvangen, blijkt, dat al deze
bchepen zich buiten de aangegeven mijn-
vrije kanalen bevonden. Hij voegde er
echter aan toe, dat het bij slecht zicht
vaak moeilijk is binnen de kanalen te
blijven, vooral ook omdat in verband
met de vorstperiode verschillende boeien
van hun plaats zijn geslagen.
,De Senaat der Universiteit van
Amsterdam heeft besloten het
eere-dcctoraat in de faculteit der
letteren en wijsbegeerte te verlee-
nen aan prof. mr. P. N. van
E y c k te Wassenaar, Herman
Teirlinck te Beersel-Loi. bij
Brussel, Henriëtte Roland
Holst te Bentveld, K a m 1 e 1
Huysmans 1e Antwerpen en
Frits Lugt te 's Gravenhage.
Gisteren heeft de commissaris der
Koningin van Limburg, mr. dr. F. J.
Houben, in gezelschap van den burge
meester van Brunssum, mr. A. P. J. M.
Lempers, welke laatste in den loop van
Maandag reeds tweemaal op de ge
troffen mijn was geweest, een bezoek
gebracht aan de Staatsmijn-Hendrik,
waar mr. Houben door den inspecteur-
generaal van het Staatstoezicht op de
mijnen, ir. F. Wijffels, die de algemeene
leiding heeft over het reddings- en blus-
sehingswerk, op de hoogte werd gesteld
van den stand van zaken.
In het middaguur kwam de minister
van Economische Zaken, dr. G. W. M.
Huysmans, met een speciaal vliegtuig
naar Limburg, om eveneens een bezoek
te brengen aan de Staatsmijn-Hendrik.
Hoewel het zeer menschelijk is,
dat men, voor wat men doet, er
kend wil worden, moet men er
toch aan denken, dat erkenning
een zeldzame plant is, die dan
nog meestal op graven groeitj
De vlammenzee en het gas maakten
het den reddingsploegen van de mijn
Hendrik" onmogelijk, hulp te
verleenen. Na onafgebroken zwaren
arbeid op 636 meter diepte komt de
reddingsploeg van de ,jtfendrik"
boven.
De minister vertoefde ge ruimen tijd op
de mijn, in gezelschap van den presi
dent-directeur der Staatsmijnen, dr.
ir. Th. Ch. Grootnoff. Ook de minis
ter ontving van ir. Wijffels een uitvoe
rige uiteenzetting betreffende de
situatie.
In de mijnstreek en ook elders in het
land is groote ongerustheid on staan
over het werken in de andere gedeelten
van de Staatsmijn-Hendrik. Wij hebben
dienaangaande inlichtingen ingewonnen
en kregen van het hoofd van het Staats
toezicht op de mijnen, den inspecteur-
generaal der mijnen, ir. F. Wijffels, de
volgende verzekering: „De ondergrond,
sche werkplaatsen, waarin op Staats
mijn-Hendrik .gewerkt wordt, zijn volko
men veilig".
In den loop van gistermiddag zijn
weer twee lijken geborgen. Het vuur is
max nog steseds niet meeatCT.
