A
w
ENGELANDVAARDERS
N
DORADO VOOR DEN TOERIST
PO
D
I
H
E
GOSELINPSCHUVR
KERSEN ETEN MET DEN MAMMON
Zij die hun hart ophalen en zij
die in den aap gelogeerd zijn
O
Nieuwe partij in
Frankrijk
Noorsche verzetsfilm die ons
niets bespaart
Londen met en
zonder bier
„Leven en laten leven"
WALLACE IN LONDEN
Dreigende staking in
Amerikaansche zone
op de heide
WOENSDAG 9 APRIL 1947
Pagina 3
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Turkije is blij met zijn nieuwen vriend
maar ook op zijn hoede
VOORJAARSOFFENSIEF
IN GRIEKENLAND
iiliii
van
WERKSCHOENEN AANVRAGEN
Ir. Ringers naar
Engeland
„We zullen zien hoe
te helpen
AAM 2 DAPPERE l&D&Sf
jtelSteffyntcU
Inbrekersbende
in arrest
Goede slag te Maastricht
Cafétaria voerde „zwarte"
boekhouding
.J
Wordt vervolgd
nders dan andere landen, maar
niet minder gevoelig, heeft Turkije
"geleden van den oorlog. Het heeft
hiet de verschrikkingen, de vernietiging,
3e bezetting en de weerzinwekkende
teenschenoffers gekend, die Duitschers,
Japanners en hun trawanten om zich
heen verspreidden. Maar het heeft al
dien tijd geleefd in een toestand van
voortdurende paraatheid en een leger
°P de been moeten houden, dat op 2
hiillioen man geschat werd. Men' kan
van meening verschillen over het al of
hiet gewenscht zijn van die gewapende
onzijdigheid, en zelfs over de fijnheid
van de middelen waarmee Turkije zijn
neutraliteit heeft bewaard. Feit is dat
het land er aanzienlijk armer door ge-
Worden is, en dat die armoede den Wes-
terschen mogendheden niet zeer van
Pas komt.
Turkije ziet zich ook op het oogen-
hlik hog gedwongen tot het aanhouden
van een groote gewapende macht. Voor
een zeer klein deel ontspringt deze
noodzaak aan het feit, dat nog altijd
de kwestie-Alexandrette niet met Syrië
Beregeld is; voor verreweg het grootste
deel aan de houding van de Russen, die
ijverig de moeilijkheden van de regee
ring te Ankara met de stammen in het
gebied van Kars aanblazen, om er zelf
profijt van te trekken.
De opstandige actie van die stammen
loopt evenwijdig met die der bewoners
van Iraansch Azerbeidsjan en heeft tot
doel, Noord-Qost-Turkije onder Rus-
sischen invloed, misschien zelfs Russisch
Bezag te brengen. Militaire zwakte zou
de regeering nopen, aan den Sovjet-druk
toe te geven en óf den Russen vasten
voet in de Kars-provincie te geven óf
'd ruil voor rust in dat gebied conces
sies te doen inzake de Dardanellen.
.internationale belangstelling
VOOR TURKIJE
ZWARTE ZEE
ANKA»» E»ZEROEM.y
3^ TURKIJE ^uss- aanspraken op ge
bied van Kars-Ardahan
-(SMVrnai konya*
/.LEXANDBETTEj^
Syrische aanspra
I
|C«»Tg 47}7,
Tot nu toe hebben de Turken zich de
kosten van een groot staand leger
getroost. Die kosten waren hoog:
in het afgeloopen jaar bedroegen zij 31.7
ppt van de totale nationale begrooting;
voor 1947 zullen zij oploopen tot 44 pet.
Behalve dat deze sommen een groot deel
verslinden van de gelden, die eigenlijk
voor 's lands economische en sociale ont
wikkeling besteed moesten worden, hap
pen zij ook aardig in den deviezenvoor
raad en drijven zij Turkije dus tot een.
verarming ten opzichte van de rest van
de wereld.
Omdat de Turksche politiek niet
slechts nationaal maar ook voor de
Westersche mogendheden voordeelig is,
moeten die mogendheden bijspringen.
Was dit in het verleden de taak van En
geland, dat voor zijn Nabije-Oosten-po-
*ltle maar wat blij was met de Turksche
vasthoudende anti-Russische politiek,
thans, nu de Britten die positie gaan
deelen met de Amerikanen, hebben zij de
financieele steunverleening, waartoe zij
zelf niet meer in staat zijn, naar Wash
ington afgeschreven. En Truman heeft
dan ook niet, alleen voor de Grieken
maar ook voor de Turken een Ameri-
kaansch crediet aangevraagd en ver
kregen. 150.000,000 dollar groot, zal dit
crediet voornamelijk worden gebruikt
voor het in stand houden en modemi-
seeren van het leger en van alles wat
daarbij hoort.
at zal de tegenprestatie van de
Turken zijn? Allereerst een
voortgaan in de tot dusver ge
volgde richting. Nu de Vereenigde Sta
ten echter rechtstreeks hun geld in deze
zaak gaan steken, zullen zij ook waar
borgen wenschen, dat dit geld voor het
gewenschte doel besteed wordt. Militaire
adviseurs zullen worden gezonden. Zij
krijgen echter gezelschap van economi
sche deskundigen, en tevens verluidde
te Ankara reeds, dat Amerika ook vol
ledige vrijheid opeischt voor de uit
breiding van zijn inlichtingendien
sten; dat is: van die instanties die in
Turkije de Amerikaansche meeningen
en opvattingen inzake politiek moeten
propageeren. Naast militaire dus ook
economische en politieke infiltratie.
En hierop is men in Turkije toch niet
heelemaal gesteld. Prof. Mihat, van wien
bekend is, dat hij doorgaans de meening
der officieele kringen vertolkt, schreef
dan ook in het toonaangevende blad
„Ulus": „Met de grootste beslistheid
kunnen wij zeggen, dat de Vereenigde
Staten angstvallig zullen vermijden, de
politieke en economische onafhankelijk
heid der betrokken landen (Griekenland
en Turkije) in het gedrang te brengen.-'
Zoomin echter als voor Griekenland
zulke angstvalligheid waarschijnlijk is,
evenmin schijnt zij voor Turkije te zul
len gelden. Door de officieele staatsiee-
ning, die gevolgd wordt door enkele
groote leeningen van meer particulieren
aard, zal Amerika zich zeker ook econo
misch vasten voet in Turkije zien te
verwerven.
Het zal daarbij meer kans van slagen
hebben, omdat de Turksche handel, die
voorheen grootendeels Centraal- en
Zuid-Europa tot afzetgebied had, na den
oorlog deze markten verlaten heeft en
maar al te verheugd zou zijn met nieuwe,
door de V.S. te openen markten. Een
goed part van de Turksche welvaart-der
toekomst hangt van Amerika af. Wash
ington heeft, door zijn leening, blijk van
belangstelling gegeven. Het voortduren
van deze belangstelling is ongetwijfeld
met enkele'eischen verbonden, die wel
niet zoo heel angstvallig zullen zijn. En
Prof. Mihat gaf dan ook eerder het ver
langen dan de zekerheid der Turksche
regeering weer. Men zal zich te Ankara
tegen den V.S.-invloed te weer stellen,
maar heseffen dat werkelijke onafhanke
lijkheid heel moeilijk te bewaren is voor
staten, die met den mammon moeten
kersen eten.
Het „voorjaarsoffensief" tegen de
guerillabeweging in Griekenland is van
morgen vroeg in Thessalie en West-
Macedonië begonnen. Grieksche troe
pen, luchtmacht en marine zijn in
actie gekomen. Generaal Yatzis, bevel
voerder van het Grieksche leger in
Noord-Griekenland, heeft het tegln van
het offensief in een dagorder aangekon
digd en een beroep gedaan op de troe
pen, „voor het behoud van het land" te
vechten.
In hun karakteristieke uniform gestoken, bewijzen Grieksche soldaten de laatste eer
aan koning George, die tengevolge van hartverlamming overleed
adat reeds vele andere landen
hierin waren voorgegaan, biedt
thans ook Noorwegen ons zijn
film uit den bezettingstijd aan en nu
wij de rij van verzetfilms weer met dit
uitstekende filmwerk „Engelandvaar
ders", naar den gelijknamigen roman
van Sigurd Evensmo, verrijkt zien,
wordt de spanning haast benauwend,
hoe onze eigen filmindustrie het er
straks met „Zes jaren" zal afbrengen.
Tot nu toe heeft men het in de oorlogs
films, die ons bekend zijn, niet aange
durfd, de toch zoo vaak maar al te 'harde
werkelijkheid uit te beelden, dat alle strij
ders voor de goede zaak bij hun verzet
ten onder gingen. „De Regenboog" en „De
Roode Aarde", „Marie-Louise" „De laatste
kans", „Jericho" en „La Bataille du Rail"
(Van onzen Londenschen correspondent)
Zooals hét een door dep oorlog ver
armd land past, zoekt Engeland onder
meer uitbreiding van zijn onzichtbaren
export door import van touristen. Men
hoopt dat in den loop van het hiuidige
jaar 250.000 vreemdelingen (30 pet. van
het voor-oorlogsche aantal) Engeland
zullen bezoeken en dat eerlang dit aan
tal het millioen zal overschrijden en een
bedrag van ruim een milliard gulden in
buitenlandsche valuta zal besteden aan
het genot in Albion te mogen vertoeven.
Engeland is in vele opzichten een, he
laas maar ai te onbekend, eldorado voor
den tourist. Voor den minnaar van de
natuur is het een onuitputtelijk paradijs
en men zou zonder moeite een menschen-
leven kunnen besteden aan het expio-
reeren van de eindelooze verscheidenheid
en nimmer falende bekoorlijkheid van
het onvolprezen Engelsche landschap.
De ware reiziger, de minnaar van de
schoone natuur, zal aanstonds onder den
ban komen van dit land. Ook de cultuur-
tourist kan in Engeland zijn hart ophalen,
hetzij zijn hart trekt naar de schoonheia
der kathedralen, kasteelen en ongeschon
den, eeuwenoude dorpen, hetzij het hem
lust zijn dagen te wijden aan de rijke mu
sea in Londen en elders. Maar de harcte
werkelijkheid is dat de meeste touristen
slechts hun huis en haard verlaten om
wille van het goede der aarde, ook al ver
hullen zij gaarne hun lagere mateneeie
driften onder meer indrukwekkende mo
tieven. Welnu, hij die de zeeen trotseert
om in Engeland te genieten van het goede
der aarde is in den aap gelogeerd. Tever
geefs zal hij door Londen dwalen op zoek
naar een tèrras waar hij het moede tou-
ristenlilf kan neervlijen in een gemakke-
liiken stoel om de-kijkgrage oogen te voe
den met het bonte leven dat rusteloos en
kleurig aan hem voorbijtrekt. Er zijn geen
terrassen. En als de exotische vreemde
ling de zonderlinge drift in zich zou voe
len opkomen tusschen drie tiur en
half aes in den middag een glas bier te
drinken, zy het dan ook binnen de vier
wanden van het café dat hier „pub" heet,
dan zal hij ontdekken dat deze lafenis in
geheel Engeland niet te krijgen is op de-
Nederl.: „Niets dan afval"
advertenties Tulpen en
- Cultureele neigingen en huwelijks
horloges als zwarte handel-object
Het is niets dan afval." Aldus be
titelde Adolf Hitler in de dagen,
dat het hem minder goed ging,
öe kleine landen Nederland en België,
tiy voegde er aan toe, dat die landen
alleen maar zoo lang hadden kunnen
blijven bestaan, omdat zekere groote
Europeesche landen niet overeen konden
komen, hoe zij verdeeld moesten wor
den. Hitler's woede nieuwe documen
ten publiceeren het keerde zich ook
eens tegen den Duitschen ambassadeur
in Spanje, toen deze uit naam van den
Fülirer eenige historische voorwerpen
aan Franco ten geschenke had gegeven.
Hitier schold zijn ambassadeur schrifte
lijk uit en noemde het een verspilling
om Franco geschenken aan te bieden.
,Jk geef trouwens nooit historische voor
werpen als cadeaux, maar alleen auto's,"
vertelde Hitier naar aanleiding hiervan
aan zijn generaals.
Ten tijde wan Mussolini's val, keerde
Hitler's woede zich vooral tegen het Va-
ticaan. „Denkt u," zei hij tegen zijn ad
viseurs, „dat het Vaticaan my in ver
legenheid kan brengen? Ik zal mijn val
schermjagers eens de Vaticaanstad bin-
hensturen en alle diplomaten, die zich
daar verbergen, iaten oppakken. Na af-
lo°P bieden wij wel onze excuses aan.
Ik sta voor niets. Wij voeren per slot van
Zake oorlog in Italië.'
bij voorkeur apotheker, arts of in
dustrieel". Slechts zeer serieuze aanvra
gen werden onder nummer verzocht.
Spaart de Zwitser dus moeite noch kos
ten, doet de Nederlander het wat zuini
ger aan, de Belg gaat nog een stapje
verder en kort zelfs „met" af tot „mt"
Bij onze zuiderburen is trouwens op dit
gebied meer mogelijk dan in ons land.
Probeert u hier maar eens een dienst
meisje te vinden onder het kopje; „Ge
vraagd: Meiden. Knechten".
het
e huwelijksadvertenties
Zwitsersche blad „Neue Zure r
Zeitung" hebben een goeden naam.
®'°chts zij, die van tooneel, muziek en
^fede litteratuur houden, plegen te an
honceeren in dit blad. dat al naar gelang
^e behoefte een of twee keer per week
een pagina voor de advertenties uit
trekt. Met schoon gekozen zinnen, druk
ken de Zwitsersche of Zwitser in royale
„advertenties" uit wat haar of zijn hart
beroert. Waar de Nederlander vaak on
begrijpelijke afkortingen zou gebruiken
schrijft de Zwitser voluit, ieder duidelijk
toonend dat aan 'het vinden van een man
of vrouw kosten noch moeite mogen
Worden gespaard.
Hoewel bij alle cultureele neigingen
van de betrokkenen het meer za
kelijke deel niet het meest ver
waarloosde is, viel de volgende adver
tentie onlangs toch wel eenigszins uit
3en toon. Dik omlijpd werd namelijk
geannonceerd, dat werd gezocht voor
>.een dochter, met een mooi landgoed en
200.000 Zwitsersche. francs een ontwik
kelde echtgenoot, van 40 tot 55 jaar,
n de rustige afgelegen kweekerijen
van Lincolnshire en Cornwall heeft
de Engelsche politie een hoofdkwar
tier van een smokkelbende ontdekt, wel
ke voorname vertakkingen in. Nederland
heeft. Niet minder dan tien millioen
gulden bleken er gemoeid te zijn
met een smokkelarij in bloembollen
tusschen Nederland en Engeland. Ju-
weelen, horloges en andere kostbaarhe
den werden terloops eveneens naar En
geland gesmokkeld. De aldus verworven
ponden werden via vele duistere wegen,
meestal door de lucht, naar Nederland
gebracht, waar zij zwart weer werden
verkocht. Verschillende zeiljachten langs
de Engelsche Oostkust zijn in beslag ge
nomen terwijl in Penzance zestien mil
lioen bloembollen gevonden werden. De
Engelsche politie heeft de bende met
alle middelen gevolgd en gezocht. Om
op het spoor van de Smokkelaars te ko
men moest o a. een geheime code ont
cijferd worden, welke door de zwarte
handelaren tusschen Londen en Am
sterdam werd gebruikt voor het doen
van „Handels-mededeelingen". De En
gelsche douane heeft verschillende
klachten tegen Nederlanders in voor
bereiding.
m de bekentenis van een doofstom
me inzake moord op een vrouw
vast te leggen, heeft, de Fransehe
politie haar toevlucht genomen tot de
film. De beschuldigde doofstomme gaf
onder het licht van schijnwerpers een
reconstructie van den moord. Hij was in
dertijd niet binnengelaten bij een zekere
mademoiselle Christophe en ontstak
daarover zóó in woede, dat hij het huis
binnendrong- De mademoiselle bleek niet
minder agressief en gooide hem tegen
den grond. Deze tegenaanval werd be
antwoord met een stomp, tengevolge
waarvan de nek van mejuffrouw Chris
tophe brak. De filmopname van de re
constructie zal bij het proces in de rechts-
zal worden vertoond en als bekentenis
van den moordenaar moeten dienen.
■jalmar Schacht, eens Hitiers
minister van Financiën, wordt
thans hetzelfde lot bereid als
von Papen en Fritzsche. Hij
toonde zijn desillusie met de verkla
ring, dat, indien hij bij den aanslag
op Hitier om het leven zou zijn ge
komen, er in vele Duitsche steden
al lang een „Hjalmar Schacht-straat"
zou zijn geweest. Helaas heb ik mijn
hoofd weten te redden", zei hij. Twee
maal zelfs.
zen tijd. van den dag. Al blakert de zon de
laatste restjes verf van de winkelpuien en
is het asfalt zoo machteloos week dat de
paardenhoeven er hun sporen in achter la
ten, de wet verbiedt den herbergier een
glas bier te schenken of zelfs een glas
appel-cider. Eerst om half zes, soms om
zes uur openen zich de troostelooze pubs
waar de dorstige en hijgende tourist zich
te buiten mag gaan aan een g'las dun, na-
oorlogsch bier uit een dik glas. Waar
schijnlijk zal hij dit glas staande moeten
ledigen, want een pub is ingericht op snel
en doelmatig verkeer. Men komt er. om te
drinken en niet om te zitten of te dag-
droomen. En vanwege het feit, dat ook de
inheemsche bevolking tot half zes heeft
moeten wachten op eindelijke lafenis, zal
de tourist waarschijnlijk schouder aan
schouder staan met vele anderen. Hij moet
zich door een menigte heenworstelen om
ayn bier te halen aan de toonbank die
druipt van het bier. En het bier dat hem
eindelijk en zonder geestdrift wordt toe
gereikt zal lauw zijn als het asfalt, want
men koelt Let niet.
In de alcoholische sper-uren kan de
tourist slechts thee drinken. Daarvoor
zal hij tegen vieren In de rij moeten
gaan staan om eindelijk, als hij alle
hoop en alle geduld verloren heeft, zijn,
overigens uitstekende, thee te mogen
drinken uit een kop, waarvan de vorm,
de bouw, het gewicht en de geschonden
staat het vermoeden wettigen, dat het een
wapen is uit het steenen tijdperk. Over
het gebak, dat u in het gunstigste geval
bij die thee krijgt, spreekt uw correspon
dent liever niet, omdat hij Engeland een
goed hart toedraagt. Over het diner in
Engelsche restaurants schreef hij eeni-
gen tijd geleden en niets zal hem bewe
gen deze melancholische taak te her
halen.
En dan komt ue avond. Vertoeft men in
Londen dan kan men naar schouwburg
of variété of bioscoop gaan Voor de bios
coop moet u in de rii gaan staan. De an
dere voorstellingen 'zullen waarschijnlijk
beginnen op het uur van zeven, hetgeen
het bijna onmogelijk; maakt van te voren
te eten. Het Is wei noodeloos hieraan toe
te voegen dat er na de voorstelling vrijwel
aeen sprake van is nog iets te eten te
krijgen. De pubs sluiten om tien uur, in
enkele gevallen om half elf. en de luxueu
ze bars in het West-End (waar een double
scotch u drie gulden kost en het miezerige
lodereinflcschje gevuld met soda-water
veertig cent extra) om elf uur. Het puri-
teinsche principe dat alle vreugde riekt
naar de zonde heeft zijn stempel gelegd
op het Engelsche uitgaansleven en zelf» de
groote behoefte aan buitenlandsche, valuta
zal de Engelschen niet bewegen beschaaf
dere tijden in te voeren voor de bovenge
schetste vloeibare vermakelijkheden.
Kortom, hij die naar het voor den
kenner zoo bekoorlijke Londen gaat,
moet niet meenen, dat hij naar Parijs
of Kopenhagen of Brussel of Amster
dam gaat. Is hij echter een waar tou
rist, een begenadigd reiziger, dan zal hij
het ongerief aanvaarden als karakte
ristiek voor de bevolking en 's lands
zeden, en zich kunnen verrijken aan een
mentaliteit waarover bibliotheken zijn
volgeschreven zonder dat ooit iemand
Engelschman en den Engelschen volksaard
te doorgronden. Hij zal tegen de sche
mering, die om onbekende redenen Lon
den een goed hart toedraagt, lang»
Piccadilly slenteren in de richting van
Hyde Park Corner en met het hoofd
omhoog den luister van de avondlucht
zien rusten op de hooge daken. Hij zal
staan tusschen de kringetjesspugers ojj
London Bridge en kijken in de richting
van Tower Bridge en het rusteloos ver
keer op de Theems gadeslaan en zich
afvragen, welke bijzondere genade aan
de logge barken roode zeilen gegeven
heeft. En als hij van het goede hout ge
sneden is en behoort tot het genus der
edeltoui'isten (viator simpl. impec. nobi-
lis) dan zal hij voor enkele luttele stui
vers een plaatsje koopen op de boven
verdieping van de Londensche gonael,
den bus. en zich door het snorkende roo
de monster laten varen waarheen het
der voorzienigheid belieft. Als hjj den
wind mee heeft brengt de bus hem mis
schien naar Richmond. Daar staan gra
tis de houten banken op de schouoeis
van den heuvel aan welks voet de Theems
zich in zilveren glorie kronkelt door de
bosschages naar Windsor, waarvan de
kanteelen breken tegen den wazigen ho
rizon. Daar behoeft hij slechts te gaan
zitten en zijn oogen wijd open te sperren
om zich te bedrinken aan een schoon
heid, welke geen woorden kunnen be
schrijven.
Onder leiding van Jacques Soustelle,
den vroegeren minister van Voorlich
ting, hebben ongeveer 20 hoofden van
vaderlandslievende organisaties van het
departement van den Nederrijn in den
Elzas, de grondslag gelegd voor de stich
ting van de „Vereeniging van het Fran
sehe volk", die generaal De Gaulle, vol
gens critici, tot een overkoepelende or
ganisatie zou willen maken.
Van de vereeniging, aldus de stich
ters, zouden alle Franscihen „van goe
den wil'' lid kunnen worden, ongeacht
tot welke partij zij behooren.
Arthur Vandenberg, de republikeinsche
senator uit Michigan, heeft het debat
in den Amerikaanschen senaat over de
voorstellen van Truman tot hulpverlee
ning aan Griekenland en Turkije ge-
ODend.
Hij zeide, dat de sovjet-Unie het prin
cipe „leven en laten leven" moest aan
vaarden, waarna het probleem van de
Russisch-Amerikaansche betrekkingen
zou zijn opgelost. Spreker ontkende, dat
de voorgestelde hulp een nieuwe leer is.
die te vergelijken is niet de Monroe-
ieer, Vandenberg drong er op aan, het
program van Truman goed te keuren iu
het belang van Amerika. ..dat liever de
het toestaan heeft het mysterie van den voorzorg heeft dan de na-smart"
en misschien onschuldig
slachtoffer werd een Nederlandsch
echtpaar, dat juist met een jacht
een avontuurlijke reis begonnen was
naar een eiland ifi de Stille Zuidzee,
waar het een nieuw leven wilde begin
nen. De schoone droomen, die deze
Nederlandsche man en zijn Engelsche
vrouw hebben gedroomd over de gebrui
kelijke wuivende palmboomen en Hawaii-
liederen, zijn even wreed verstoord.
Want vóór het vertrek uit Nederland
kwam de wereldreiziger in contact met
smokkelaars, die hem vroegen bloem
bollen naar Engeland te willen mee
nemen. Met het gevolg dat het jacht nu
een van de inbeslaggenomen schepen is
en mijnheer en mevrouw Lamberti den
regen en de stormen van een Engelsche
kustplaats zullen moeten trotseeren.
Sjahrir begroet na aankomst op het vliegveld van New Delhi zijn echtgenoote,
van wie hij twaalf jaar was gescheiden
gaven bij alle ellende toch nog altijd aan
het eind, naast enkele of vele slachtoffers,
een paar menschen, die juichten, elkaar
weervonden of verbitterd waren, maar ln
ieder geval: die leefden. De regisseur To-
ralf Sandó echter iaat alle achttien Enge
landvaarders, die bij hun poging om uit
Noorwegen te ontvluchten, werden gear
resteerd en daarna de misdadige verhooren
in de gevangenis moesten ondergaan, val
len als slachtoffers der nazi-terreur. Men
ziet hen het executieterrein tegemoet mar-
cheeren en dan is het uit. Daarna bluft
alleen nog maar de leegte, waarin men
iets kan doormaken van die matelooze
verlatenheid, waarin de duizenden vrou
wen en moeders verkeerd hebben, die dit
ondervonden niet in een film, maar in
bittere werkelijkheid.
Niets derhalve van een happy-ending.
doch slechts een zwarte last, dien men mee
naar huis neemt. Opnieuw kan men gaan
nadenken over de grootheid en den zin van
dit lijden en al is het moeilijk, na alles
wat er in twee jaren tijds veranderd is,
wederom zal men tot de conclusie komen,
dat deze mannen moesten sterven, opdat
hun kinderen zouden kunnen leven.
„Engelandvaarders" heeft zich hierme
de een geheel eigen plaats verworven in
de films over dezen oorlog: daarnaast is
een bijzondere verdienste van deze rol
prent de pure menschelijkheid der ver-
zetsmenschen. Evenals in „De laatste
kans" de soldaten, die op eigen gelegen
heid naar Zwitserland wilden uitwijken,
weifelden, voordat zij het groote besluit
namen de vluchtelingen, die hun hoop op
hen gesteld hadden, mee te nemen op
hun tocht, zoo maakt ook de hoofdfiguur
in „Engelandvaarders" een strijd door
vóór hij den weg der sterken gaat. Men
kan er den schrijver van het boek en de
makers van deze film niet dankbaar ge
noeg voor zijn, dat zij zich onthouden
hebben van het afleveren van in de wieg
geboren helden.
Vermeld dient te worden, hoe bij dit
alles camera en geluid in volkomen har
monie met elkander samenwerken. Ge
jaagd loopt de man, die zich zelfs niet
meer moreel durft te verzetten tegen de
gedachte aan een Duitsche overwinning,
door de stad, de handen in de zakken en
bij iedere schrede hoort hij het verwijt,
dat zijn kameraden hem als een zweep
slag toedienden: slap-pe-ling.Hij
staat voor de Duitsche affiches en de
„Sondermeldung" van nieuwe executies ha
mert door zijn hoofd: „Der höhere Polizei-
und SS. Gruppenführer gibt bekannt..."
Later als onderduiker, wanneer hij het
consigne heeft gekregen niet open te doen
tenzij er gebeld wordt „twee maal kort,
lang, tweemaal kort" ijsbeert hij nerveus
door het vreemde huis, waar hij onderdak
heeft gevonden de handeling gaat ver
der, doch op den achtergrond hoort men
constant de seinteekens, die in zijn on
derbewustzijn verder werken.
Het zijn enkele voorheelden van het
optreden van beeld en geluid als een twee
eenheid. Slechts éénmaal waagde Per Jon-
son met zijn camera een experiment, dat
niet geslaagd is: het gezicht van den SS-
man, die een gevangene mishandelt, neemt
hij vertraagd in details op: het wordt even
belachelijk. Een nauwelijks te misprijzen
falen echter naast tallooze sterke mo
menten.
Van een film als „Engelandvaarders"
zijn vele verdiensten op te sommen. Al
deze vermelden is een onmogelijkheid. Eén
ervan mag echter niet- ongenoemd blijven.
Men zal zich de vraag stellen: waarom
deze film, die. al vindt men er herhaalde
lijk een diepen godsdienstzin in, toch een
einde brengt, dat menigeen tot verbitte
ring zal stemmen.
Heeft het zin het bioscooppubliek deze
ellende nog eens voor te spelen? Het
antwoord kan kort zijn. Wij vergeten ge
makkelijk en snel en zijn maar al te gauw
geneigd nu nog slechts de teleurstellingen
te tellen, die de bevrijding ons ook ge
bracht heeft. Maar boven dit alles staat
toch het moment, waarop de afgetobde,
ter dood veroordeelde Engelandvaarder tot
het beeld van zijn vrouw, dat hij in zijn
gedachten oproept, zegt: „Leer onze kin
deren niet te haten!""...., woorden, waar
van wij weten dat zy ook door velen, die
ten onzent vielen, in hun beste oogen-
blikken gespreken zijn. T. E.
Henry Wallace, de Amerikaansche
oud-nrinister van Handel, is Dinsdag te
Londen aangekomen op de eerste etap
pe van een reis van twee weken door
Europa, op zoek naar wat hy noemde
„vooruitstrevende menschen."
Bjj aankomst op het vliegveld deelde
hij den journalisten mede, dat hij den
huidigen tijd als een crisis beschouwde
en dat hij in Engeland, Scandnavië en
Frankrijk die krachten, die oprecht ge-
looven in de eenheid van de wereld in
het belang van den vrede hoopte te
vinden. „Ik noem al deze. krachten de
vooruitstrevende menschen die het oog
op de toekomst gericht houden en niet
naar boven, naar beneden of achterom
kijken", aldus Wallace.
Wallace werd begroet door Kngsley
Martin, redacteur van de linksche New
Statesman and Nation. Onder auspiciën
va dit blad zal Wallace het komende
weekend in Londen. Manchester, Stoke
en Trent en Liverpool spreken.
De mogelijkheid, dat de onlangs plaats
gehad hebbende stakingen en demon
straties in het Ruhrgebied binnen en
kele dagen naar de Amerikaansche zome
van Duitschland overslaan. kwam
Maandagavond tijdens een plotseling te
Mannheim bijeengeroepen vergadering
van arbeidersgedelegeerden tot uiting.
Van de zijde der Amerikaansche mili
taire regeering in Mannheim werd ge
zegd, dat de vergadering een staking
van ettelijke duizenden fabrieksarbei
ders in dit groote industrieele centrum
ten gevolge zou kunnen hebben. Verno
men werd, dat linksche elementen de
staking bepleitten als protest tegen de
situatie op levensmiddelengebied en de
lage loonen.
Het C. D. K. deelt mede, dat op nader
te bepalen dagen in de tweede helft van
April wederom aanvragen ter verkrijging
van werkschoenen kunnen worden in
gediend. Deze aanvragen kunnen ge
schieden door personen van 16 jaar en
ouder, die na 30 April 1946 nog geen bon
voor gewone werkschoenen of Engelsche
werkschoenen hebben ontvangen en die
een beroep uitoefenen op grond waarsan
zij voor werkschoenen in aanmerking
komen.
Zoowel de individueele als de collec
tieve aanvragen moeten geschieden met
gebruikmaking van een formulier MD
33304. Collectieve aanvragen moeten
worden ingediend door bedrijven niet
meer dan tien arbeiders, die een beroep
uitoefenen, op grond waarvan zij voor
werkschoenen in aanmerking komen.
Arbeiders in deze bedrijven kunnen dus
geen individueele aanvraag indienen.
Ir. J. Ringers, de vroegere minister
van Wederopbouw, is per vliegtuig naar
Engeland vertrokqen. Hij zal van advies
dienen bij de dijkbreuk van de rivier
de Trent.
Voor zijn vertrek zeide ir. Ringers, dat
Engeland vooral behoefte heeft aan
zwaar materieel en pompen. „We zullen
zien op welke wijze we Engeland volgens
de in Nederland beproefde methoden de
helpende hand kunnen reiken."
Hij deelde aan journalisten nog mede,
dat het probleem was de juiste soort
aarde te vinden om het gat te dichten.
Wanneer het uit Nederland verwachte
materieel is aangekomen (waarschijnlijk
Vrijdag) en de goede soort aarde gevon
den, zal het niet lang werk vergen, aldus
ir. Ringers.
c
VAN OE KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ
Het was de recherche te Maastricht
bekend, dat omstreeks de P&aschdagen
zou- worden ingebroken bij een groot
handelaar in boter enz. aan den Schar-
nerweg te Maastricht. Paaschzondag-
avond werd post gevat in de bewuste
woning aan den Schamerweg en om
streeks 9 uur begon de inbraak. Een
drietal personen drukte aan de achter
zijde der woning een ruit in en ver
schafte zich zoodoende toegang tot de
woning met het kennelijk doel de
brandkast te forceeren. Toen zij hier
mede begonnen, wilde de politie hen
overvallen, doch zij voelden zich ontdekt
en wisten te ontvluchten. Met stengun
en revolver werden de vluchtingen onder
vuur genomen, waarbij één hunner ge
raakt werd. Later in den avond werden
ook nog de twee anderen gearresteerd
Hierbjj bleek een Belg te zijn, die als
expert op het gebied van brandkasten
openen speciaal van de Fransehe grens
naar Maastricht'was gekomen. Het hoofd
van deze bende bleek een beruchte
Maastrichtsche vrouw te zijn, die met
nog drie andere leden gearresteerd is.
Bij hun overhaaste vlucht hadden de
Inbrekers al hun werktuigen, waaronder
een revolver, achtergelaten. Een en an
der werd in beslag genomen. Uit
het verhoer kwam aan het licht, dat de
zelfde bende met Carnaval had ingebro
ken bij v. d. Z. aan den Heerderweg te
Maastricht en hierbij f7.000.had ge
stolen. De Belgische politie stelt thans
ook een onderzoek in naar diverse fei
ten, in België gepleegd.
Bij controle in een cafetaria in een der
plaatsen van Zuid-Holland ontdekten
controleurs van den C.CB, een ..zwarte"
boekhouding. Uit deze boekhouding
bleek, dat in een periode van ongeveer
2y. maand ruim 113.500 gebakjes waren
omgezet of gemiddeld 1800 per dag. De
benoodigde bonnen voor de grondstof
fen waren zwart gekocht. Proces-verbaal
werd opgemaakt wegens het zwart, koo
pen van bonnen voor 945 kg. boter en
945 kg. suiker
door HANS VERHOEVEN
33)
Op het moment was het hem
nog volkomen een raadsel wat het doei
kon zijn van de brandstichting. Vernie
tiging van bewijsmateriaal? Onmogelijk,
hij had zelf de kamer grondig- doorzocht
en niets gevonden. Een geheime berg
plaats? Och kom, die kwamen in myste-
rieverhalen voor. niet in het werkelijke
leven. En bovendien, de plek waar de
brand was ontstaan was wel de laatste,
waar een geheime bergplaats kon worden
gevonden. De tafel was van de gewone
soort geweest, zonder laden. Zou er iets
in de stoelzittingen hebben verborgen
gezeten? Hij schudde geërgerd zijn hoofd.
Maar wat dan? Hij had den brand
stichter al een koelbloedig man genoemd;
als deze dus werkelijk iets van waarde
had willen vernietigen, had hij het wel
anders aangelegd. Hij stelde zich voor,
dat de brandbare substantie, met het
daaraan verbonden tijdappar'aat, door
het gat in de ruit in het vertrek was ge
worpen of erbijvoorbeeld door middel
van een langen stok in was geplaatst.
Al was dan snelheid van handeling ver-
eischt geweest (vermoedelijk had de man
of de vrouw? geprofiteerd van de
afwezighèid van de agenten), hij had
even gemakkelijk den brand bij het bu
reau kunnen laten beginnen of bij de
boekenplanken.
De gedachte aan de methode bracht
hem op een ander punt. Daar de dader
zijn kans op hel; meest geschikte oogen-
blik had waargenomen, lag het voor de
hand, dat hij èn met de huishouding op
de hoogte moest zijn, èn de bewegingen
van de agenten goed had bestudeerd,
zoodat hij wist op een bepaalden tijd zijn
slag te kunnen slaan. Hoe stond het in
dat opzicht met Schutter of met Den
Droogen? Op zijn minst genomen twijfel
achtig. Maar de jonge Barkhof? Met
hem was het wat anders, hij voldeed in
elk opzicht aan de eischen.
Alles goed en wel, doch welk voordeel
kon de brand hem opleveren? Geen enkel
immers, integendeel. Het geld van de ver
zekering? Ook al niet waarschijnlijk,
hoewel het zijn nut kon hebben op dit
punt informaties in te winnen.
Lankman was met zijn handen op den
rug op en neer blijven loopen. Een plot
selinge gedachte deed hem stil staan:
wat als dit een geval zou blijken te zijn,
waarin logisch denken en redeneeren in
het geheel geen rol speelden, met andere
woorden: kon hier niet een maniak aan
het werk zijn? Een man, die doodde zon
der motief, brand stichtte zonder reden?
Hij voelde zich kriebelig worden. Dat
was niet de manier om het probleem te
benaderen. Alles wees er immers op, dat
de moord weloverwogen was, daarin kon
geen maniak de hand hebben. Of het
moest iemand zijn, die op alle gebied
normaal was, doch die een vreemden
kronkel had. waardoor hij, zuiver uit
dierlijken lust tot het kwade, zijn lu
guber speleltje speelde
Hij brak zijn gedachten af en ging de
keuken binnen. De vrouwen waren nog
aan den overkant, herinnerde hij zich
Die zouden trouwens weinig kunnen toe
voegen aan hetgeen hij wist.
Hij liep de gang door naar de voorka
mer en zakte zwaar in een fauteuil. De
agenten hadden bü zijn passeeren even
opgekeken, doch waren daarna stilaan
doorgegaan met hun werk; hoe minder
ze zijn aandacht trokken, hoe beter het
voor hen was.
Lankman maakte de notitie: nagaan
welke koppels wacht hebben gehad. Hij
zou ze het eens behoorlijk laten weten,
de ezels! Moest je dan achter elk man
netje nog iemand aansturen? Dan Rui-
geflesch- Die zou het niet zijn overko
men, voorbeeld van plichtsbetrachting,
als hij was.
Rusteloos stond hjj~~tveer op, ging de
voordeur uit, naar den overkant. Het
personeel van Berkenrode zat bij Janme
in de keuken en was bezig zich te her
stellen van den schrik. Hij had zich geen
illusies gemaakt omtrent de inlichtin
gen, die zij konden geven en was er dus
op voorbereid bot te vangen. Juffrouw
Klassen had wederom de ontdekking ge
daan en gevoelde zich langzamerhand
het centrum van het mysterie. Lankman
liet het maar zoo en was blij, toen me
vrouw Winnink liet vragen er liep
een spreekbuis van de woonkamer naar
de keuken of hij een paar minuten
bij haar wilde komen.
Zij had liggen lezen, op een tafeltje
naast haar vond hij de Musset in een
boudoirbandje. Direct na zijn binnen
komst kwam hij weer in die eigenaar
dige sfeer, die van haar uitging. Zij
reikte hem de hand:
„U zult u zelf moeten helpen, mijnheer
Lankman," begon zij luchtig, alsof haar
hulpeloosheid haar eigenlijk niet aan
ging- „Ik heb zooveel opwindends ge-
noord! U moet mjj beslist vertellen wat
er is gebeurd."
Hij voldeed aan haar verzoek. Toen
hij onderwijl even pauzeerde, drong zjj
er op aan, dat hij uit het doosje op het
tafeltje een sigaret zou nemen. Aarze
lend koos hjj er een uit, speelde er mede
tusschen zijn vingers.
„Wilt u er my ook een aanreiken?"
„O, pardon, ik wist niet
,,'t Is een van de weinige genoegens,
die ik heb."
Vergiste hij zich of klonk er werkelijk
eenige bitterheid uit haar woorden? Hij
keek snel op, maar zag lachrimpeltjes
om haar oogen. Dappere vrouw, dacht
hjj.
Hij ging voort met zijn verhaal, dat
per slot van rekening eenvoudig genoeg
was. Zij luisterde -aandachtig en scheen
even diep als hij aan te voelen, hoe
moeilijk de brandstichting in het raam
van het moordprobleem paste.
„U moet vooral gauw terugkomen." De
ernst ln haar stem zei hem, dat zij het
meende- „Houdt u van muziek?" En
toen Lankman gretig bevestigend ant
woordde: „Dan zal ik mijn man vragen
een conoert te geven. Hebt u voorkeur
voor een bepaald genre?"
„Ik ben overtuigd me het best aan
uw smaak te kunnen aanpasten", zei
by hoffelijk.
Mevrouw Winnink glimlachte, als een
kind, dat 'n nieuw stuk speelgoed krijgt,
viel hem op.
„Goed, afgesproken. En denk er om:
zoo gauw mogelijk!"
Hij nam afscheid, vast besloten deze
afspraak niet te ontgaan. Hjj moest
toch nog eens met Winnink praten, be
dacht hij, dan kon het professioneele
aan het element ontspanning worden
gekoppeld.
