c
ó&JnSt&idain hot naak, kanten, uit
E
li
Snelle uitbreiding van
industrieterrein
A'
TOEKOMST VAN ROTTERDAM
T
ZANDVOORT MODERNSTE BADPLAATS
VAN HET VASTELAND
Woningbouw geschiedt in vrij
snel tempo
SI
m
T
SL 1
Het leven sterker dan dromen
BIJNA ALLE HAVENS HERSTELD; COENHAVEN
ECHTER NOC GROTE RUÏNE
Bos met 100 Km.
fietspaden
VRIJDAG 16 MEI 1947
PAGINA
AUSEMEEN UITBREIDINGSPLAN
AMSTERDAM
PLAN
1
hoofdverkeerswegen
""A
Duitse woede
Niet alleen herstel
Zandeter
Woningbouw in Zeeland
oen vlak na het bombardement en de ontzaglijke brand
van de binnenstap tussen de rokende puinhopen de illu
sie ontwaakte Rotterdam te herbouwen zoals het geweest
was, kon weinig worden vermoed, dat na enkele jaren de denk
beelden zich zó grondig zouden wijzigen. Het leven, ook het le
ven van een stad, is sterker dan de dromen die mensen zich
scheppen; de werkelijkheid houdt geen rekening met de begrij
pelijke en zelfs eerbiedwaardige gevoelens van een ogenblik-
ALS PLAN-FRIEDHOFF WORDT GOEDGEKEURD:
O-WT
XK-n
szzrai
wmnrz
B7/ZV//A
~?3
CSZ2
«spsa
rTBTft:
BEBOUWING
6EMgN6D£ W*K
BEBOUWING MET BUZOMOtRR BE.STE.MMIW»
PLANNEN OMU66ENOÊ GEMEENTEN
WATER
HAVEN EN OPSLASTERRElNEN
i NOUS TR IET ERR Ei N EN
PARKEN PLANTSOENEN ENZi
BOSCH
8E6 RAAf PLAATSEN
SPORTTERREINEN
VOLKSTUINEN EN SCHOOLWEHXTUINEN
MC
7TP
CLluoj 'S' '4
TERREINEN MET B«IZONDER£ BESTEMMING
STRANDBAD
MEETINGTERREIN
MARXTCENTRALE
TUINBOUW EN VOOR OS UITOEFENING DAARVAN
VERElSCHTE GEBOUWEN
VEENOERl
TOEKOMSTIGE UITBREIDING VAN HAVENS EN J
INDUSTRIETERREINEN
OE OVERIGE TERREINEN BINNEN DE 6EMEEntb»*enS«F—
BLUVEN BESTEMD VOOR LANDBOUW EN VEETEELT
EN VOOR DE UITOEFENING PAAR VAN VERElSCHTE
GEBOUWEN
SPOORWEGEN
INTERCOMMUNALE TRAMWEGEN
verkeerstunnel
ÏS BRU69EN EN VIADUCTEN
PONTEN
m SLUIZEN
LUCHTHAVEN LaNOVLIEGTUICEN
LUCHTHAVEN WATERVLIEGTUIGEN
GEMEENTEGRENS
SCHAAL i-
Als men regelmatig de verslagen van de Amsterdamse gemeenteraad leest,
komt men voortdurend reusachtige bedragen tegen, die de raad voteert
voor het uitvoeren van openbare werken. En de belastingsbetaler vraagt:
wat koop ik daar eigenlijk voor?
Dat vroegen de redacteuren der Amsterdamse bladen ook en dus heeft het
gemeentebestuur hen in een autobus gezet en hen rondgereden, de uiterste
grenzen van de hoofdstad langs, overal waar Publieke Werken naarstig aan de
arbeid is om Amsterdam het tempo van de tijd te doen bijhouden. Want ook nu
geldt: wie stil blijft staan, raakt achter. En Amsterdam wil niet achter blijven,
het zwoegt weer en breidt zich uit, het zit vol plannen en ware er geen
materiaalgebrek en andere hinderende omstandigheden het tempo zou nog
opgevoerd worden. Maar er is nog altijd een departement in Den Haag, dat remt,
remmen moet omdat het hele land materiaal nodig heeft en Amsterdam niet op
een onbewoond eiland leeft. En toch mag gezegd worden dat de medewerking
der regering met de uitvoering der Amsterdamse plannen zeer groot is.
Uereerst kwamen we terecht in de
vette gronden van de IJpolder,
waar de boer de ploeg en de eg
trekt door het vruchtbare land en
koeien zich dik eten aan mals gras. Daar
in het uiterste Westpuntje van de hoofd
stad, waar de stedeling bijna nimmer
komt en het verkeer slechts passeert op
weg naar de Hembrug, daar zijn om
vangrijke plannen In uitvoering. En wel,
om te beginnen de Westhaven, die een
der grootste havens van Amsterdam, ja
van Nederland zal worden en diep uit
het Noordzeekanaal het land in komt
met twee zijhavens in Oostelijke rich
ting, de vorm dus van een omgekeerde
viaggestok met twee vlaggetjes onder
elkaar. Aan dit werk is men in de oorlog
ai begonnen om de vele werklozen, die
tengevolge van de oorlog zonder werk
waren gekomen, te helpen. Uit de aard
der zaak duurde dat niet lang, want
Duitsland eiste alle werklozen op, bene
vens al het materiaal. En onmiddellijk
na de oorlog had men wel wat anders
te doen. Er waren nog slechts 2 K.M.
van de 10 KM. havenkade intact, 180
kranen vernield, alsmede scheepswerven,
de gehele Coenhaven, de Petroleumhaven
(nog een tankje van 230 kub. meter
resteerde daar van de tanks met totaal
185.000 kub. meter Inhoud!), de Hem
brug was versperd door twee tot zinken
gebrachte schepen, een groot dok tot
zinken gebracht met een schip erin,
kortom we kunnen het klaaglied nog een
tijdje voortzetten. Werk was er genoeg
aan de winkel. Maar Publieke Werken
faalde niet.
Geholpen door de Engelse en Neder
landse Genie werden de beide schepen
bü de Hembrug opgeruimd, nadat men
eerst een vaargeul langs dit obstakel
had gebaggerd. 7000 kilo springlading
was er nodig om de Hembrug weer ge
heel vrij te krijgen, hetgeen drie
maanden na de bevrijding een feit was.
Eind 1945 was al weer 9 K.M. haven
kade gereed. Onmiddellijk na de be
vrijding had men zich beholpen met
de Fordhaven, die gelukkig gered was
met een kraan, die Ford had laten
onderduiken.
Men herinnert zich wellicht nog de
vreugde toen het eerste zeeschip, de
„Titus'', wiens komst herhaaldelijk
werd aangekondigd en evenzovele malen
uitgesteld, eindelijk in de haven arri
veerde. Van sommige vernielde kranen
heeft men door goede delen aaneen te
voegen nog weer nieuwe kunnen maken
en nu komen ook de nieuwbestelde bin
nen, al gaat dat langzaam, want alle
staalfabrieken hebben meer orders dan
ze kunnen uitvoeren. In de Petroleum
haven heeft men weer tanks met totaal
90.000 kub. meter inhoud (de helft van
voor de oorlog). En nog twee grote ob
jecten resteren: het gezonken dok, dat
door de Rijkswaterstaat gelicht wordt
(het schip is er al uit) en de Coenhaven,
het meest vernielde onderdeel van de
Amsterdamse haven.
Het lijkt wel, of de Duitsers daar al
him woede op hebben willen koelen, zo
troosteloos zag en ziet de Coenhaven er
nog uit. De havenkaden lijken op een
slecht gebit, waaruit vele tanden en
kiezen zijn weggebroken. De loodsen zijn
nog vernield, alleen en gelukkig
kon de kolenopslagplaats weer snel in
gebruik warden genomen. Van de 15
vernielde kranen heeft men drie kunnen
herstellen en ze zijn weer druk in be
drijf. Bij het herstel van de kaden kwam
reusachtig veel puin los en daar het
transport hiervan kostbaar is al gaat
het maar om puin heeft men heel
handig diepe gaten in de havenbodem
gebaggerd, waarin het puin wordt ge
stort. De Coenhaven ruimt dus netjes
naar eigen puin op! Daar men niet weet
of de kaden ook onder water ernstig
beschadigd zijn, wordt de haven vrijwel
leeggepompt, waartoe een der grote
pompen, die de geïnundeerde polders
weer hebben drooggemalen, dienst doet.
Dwars door de haven wordt een dam
gelegd, die al voor de helft klaar is en
voor de andere helft wacht op het weg
halen van het materieel, dat elders hard
nodig is.
Bij de Coenhaven ziet men ook
een fantastisch grote bergplaats van
ijzeren restanten van kranen, lood
sen, bruggen, kortom al datgene, dat
eens de trots van Amsterdam uit
maakte en door de Duitsers ver
nield werd. Maar de haven heeft
alweer 80 kranen, waarvan 45, die
bij de bevrijding nog intact waren
en 20 spiksplinternieuwe. De an
dere werden uit restanten opge
bouwd.
Het blijft niet bij herstel alleen^ zoals
we hier boven al verteld hebben, er
wordt ook druk gewerkt aan een nieuwe
haven. Ze komt buiten de Hembrug en
Is dus voor zeeschepen al zeer gemak
kelijk te bereiken. Over zes maanden zal
het eerste gedeelte klaar zijn. De West
haven wordt omringd door industrie
terreinen, resp. 34 en 25 H.A. groot, die
telkens naar behoefte in exploitatie
zullen komen. Reeds is men met een
grote industrie aan het onderhandelen,
zodat de tijd dringt.
In de gemeenteraad zijn er stemmen
opgegaan om een deel van de Duitse
oorlogsindustrie naar Amsterdam te
krijgen en de burgemeester heeft mede
gedeeld dat dit al met tie regering be
sproken is. In hoeverre het resultaat zal
opleveren moet nog nader worden afge
wacht. Maar Amsterdam wacht daar
niet op bij het uitvoeren van de aanleg
van industrieterrein. Reeds 34 H.A. is
bouwrijp. Verder komt bij de Westhaven
een nieuwe baggerbergplaats van 117
H.A. me^ een eigen haven; vlak naast
de Petroleumhaven. De huidige bagger-
plaats in Noord is n.l. vol. En dan wordt
bij de Westhaven ook de nieuwe elec-
trische centrale gebouwd, waarvoor 40
milioen gld. is uitgetrokken en die al
zeer spoedig moet kunnen werken om de
uitgeputte Centrale Noord te kunnen
vervangen. De grond uit de werkhaven
van de baggerbergplaats wordt verwerkt
tot 19 H.A. industrieterrein zodat als
alles klaar is, Amsterdam over totaal
175 H.A. nieuw industrieterrein zal be
schikken. Nu nog de industrie. Daar de
werkhaven van de baggerbergplaats de
huidige Hemweg zal doormidden snij
den wordt een nieuwe 6 Meter brede
weg langs de spoorbaan naar Zaandam
aangelegd. Men ziet: er is daar werk in
overvloed.
Toch is ervan in feite weinig zicht
baar. Hoogstens een dragliner, die zand
weggraaft, wat arbeiders, die er bezig
zijn, een schafttent. Een mens, die niet
op de hoogte is, zou nimmer vermoeden
dat daar zulke millioenenwerken wor
den aangelegd....
Amsterdam is ook een geweldige zand
eter. De stad heefj. vier a vijf millioen
kub. Meter zand per jaar nodig. Nu
wordt er al zo'n 12.000 kub. meter zand
per week verwerkt en het is allesbehalve
gemakkelijk daar aan te komen. Zelfs
aan zand'. Toevallig heeft de gemeente
de beschikking gekregen over 200.000
kub. meter zand uit IJmuiden. Dat is
niet alleen nodig voor wat er in West
uitgevoerd wordt, maar ook voor nog
een industrieterrein met binnenhaven,
helemaal aan de andere kan^ van de
stad, bij de Schinkel, achter het Lucht
vaartlaboratorium aan het einde van de
Aalsmeerweg.
Ook hier ziet men een dragliner gra
ven, rjjden auto's af en aan, brengen
schepen materiaal aan en rijst de grond
als het ware omhoog. Het gaat hier op
kleinere schaal toe, het 10 H.A. grote
terrein, dat al voor een gedeelte ver
pacht is en waaraan reeds voor de oor
log werd begonnen, is bestemd voor
kleinere fabrieken, die in de stad zelf
ruimte te kort komen. Op de eerste
plaats heeft het Luchtvaartlaboratorium
hier terrein gekregen. Er is een grote
vleugel in aanbouw en er zal nog een
grootste windtunnel verrijzen, die thans
bij Stork gemonteerd wordt en dit jaar
gereed komt. Daarom moet ook de nieu
we binnenhaven met het terrein dit jaar
opgeleverd kunnen worden. Het gaat
hier dus niet om toekomstdromen maar
om zeer reëele plannen, aan tijd gebon
den. Dit gedeelte nochtans zal een meer
knus en Intiem karakter dragen met
beboomde wegen, kleinere schepen, be
scheidener gebouwen en een idyllisch
intact gebleven jaagpad langs de Schin
kel. Het industrieterrein in het uiterste
Zuid-Westpuntje van Amsterdam" en de
grote Westhaven bij het Noordzeekanaal
worden verbonden door het uitbrei
dingsplan Slotermeer, dat heel he^ nieu
we Amsterdam van de Haarlemmerweg
tot het Bosplan zal omvatten en dui
zenden woningen zal leveren voor de
arbeiders der nieuwe Industrieën.
HOOFDZAAK Hiernaast het
Algemeen Uitbrei
dingsplan van
Amsterdam, zoals
het voor de oorlog
werd vastgesteld.
Het wordt thans
in z'n details her
zien, maar het
geeft toch duidelijk
weer waarover in
het artikel over
de havens van
Amsterdam ge
sproken wordt.
Bovenaan bij het
Noordzeekanaal de
havens West, die
een enigszins ge
wijzigde vorm krij
gen. Men ziet hoe
het terrein tot bij
Halfweg doorloopt
en de halve lengte
van het Noordzee
kanaal beslaat.
Daaronder het
uitbreidingsplan
Slotermeerlopen
de van de Haar
lemmerweg tot het
Amsterdamse Bos,
dat aan de onder
kant der tekening
duidelijk zichtbaar
is. Tussen dit Bos
en het Uitbrei
dingsplan Sloter
meer, dat de ge
hele Westkant van
Amsterdam, tot
Halfweg toe, be
slaat, het indus
trieterrein aan de
Schinkel. Men
ziet ook nog
Schiphol, dat ech
ter al veel uitge
breider is, dan hier
aangegeven.
tiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiinitiiiii
Bosplan
Het Amsterdamse Bos zal voor deze
nieuwe bewoners en voor heel Amster
dam de nodige ontspanning in de na
tuur moeten geven. De burgemeester
heeft toegezegd, dat er strenger toezicht
zal worden gehouden; we hopen dus
dat de gerechtvaardigde klachten spoe
dig tot het verleden zullen behoren.
In 1928 is men al met het ontwerpen
van de plannen begonnen, zodat het
groter is dan het Parijse „Bois de Bou
logne" en dertig maal zo groot als het
Vondelpark. Het ligt tussen de Nieuwe
Meer en Amstelveense Poel, welke beide
in het Amsterdamse Bos zijn opgeno
men. Doordat het eenige diepe polders
cmvat, en gedeeltelijk wordt opge
hoogd, zijn er flauwe hellingen. Het is
grondig gedraineerd met vele kanalen en
waterwegen, zodat de bomen er in
de diepte kunnen wortelen, anders dan
in het Vondelpark, waar door de hoge
waterstand de bomen slechts aan de
oppervlakte kunnen wortelen en der
halve weinig weerstand bij storm kun
nen bieden. Men onderscheidt diverse
gedeelten voor watersport, een sier-
tuin met restaurant bij een grote
vijver, een park, een speelweide met
speelvijver, een complex sportvelden.
een kwekerij voor alle soorten bomen,
een hertenkamp en een koekamp. Deze
twee laatste waren oorsprcnkelijk be
doeld als noodlandingsvelden voor
Schiphol, maar de moderne techniek
heeft hen overbodig gemaakt. Twee
derde van het Bos is gereed en over twee
drie jaar hoopt men met het grond
werk voor de rest klaar te zijn.
Er zijn vele beuken en eiken aange
plant en die groeien heel wat harder dan
men .had verwacht. Autowegen zullen
zeldzaam zijn. men dient zijn auto op de
parkeerplaatsen aan de ingangen achter
te laten; wel worden 100 K.M. fiets
paden aangelegd en men schat dat
170.000 menschen er op één dag verpo
zing kunnen vinden. Hopelijk op de
goede manier! De toegang is echter „bij
gedogen", zodat men onhebbelijke be
zoekers er uit kan zetten. Hoe verder
echter van het stadion af, hoe rustiger
het bos zal zijn. En dat is ook de bedoe
ling. Intussen heeft men er al een otter
aangetroffen en komen er talrijke
vreemde vogels nestelen. De Burg. Co-
lijnweg, een interlocale, drukke weg,
loopt er dwars door, maar deze weg
wordt achter camouflerende beplanting
verborgen. Dat heeft men in de oorlog
wel geleerd.
Om een idee te geven om hoevele
millioenen het hier gaat zij vermeld,
dat er reeds voor tien millioen gld.
verwerkt is'. Nu zijn nog acht a negen
millioen gld. nodig. Trouwens, ook
de andere werken vragen millioenen:
de Coenhaven b.v., die in vier dagen
tijds door de Duitsers vernield werd,
kost zes 'millioen aan herstel; de ge
hele aanleg heeft destijds het dub
bele gekost. Totaal is er in de Am-
sterdamsche haven wel voor een zes
tig millioen gld. vernield. Alleen al
een nieuwe kraan kost een half mil
lioen
In Zeeland is een viertal vergaderingen
belegd door de nationale woningraad, met
het doel tot oprichting van een wo
ningbouwvereniging te geraken. Op deze
vergaderingen worden burgemeesters,
woningbouwverenigingen enz., die nauw
betrokken zjjn bij de herbouw, uitgeno
digd.
Het gewest Walcheren hield een ver
gadering te Middelburg. De heer J. Bom-
mer, adviseur van het departement voor
Wederopbouw en secretaris van de na
tionale woningraad, wees er op, dat in
Zeeland, wat betreft de woningtoestan
den, een achterstand is in te halen.
Jhr. ir. J. de Ranitz, inspecteur voor
de volkshuisvesting, noemde het een
ramp, dat in Zeeland slechts de helft
van de volgens plan 1947 te bonwen wo
ningen inderdaad gebouwd kan worden.
Dit noemde hij een gevolg van de geringe
activiteit van de gemeentebesturen: Er
komen te weinig plannen bij de desbe
treffende instanties binnen. Volgens spr.
zijn momenteel 1600 a 2000 krotwoningen
in Zeeland, die onbewoonbaar zjjn, be
woond. Industrieën vertrekken, omdat er
niet voldoende woningen voor arbeiders
en beambten zijn.
Ook in de hoofdstad vertonen de huizenrijen talrijke gaten vooral in de buurten, waar
de Jodenvervolging hevig woedde. Duizenden wachten op een nieuwe woning. Een kijkje
rond de Zuiderkerk
Ook Den Haag betaalde haar tol aan de
oorlog. Een entourage van de R.K. kerk
aan de Stadhouderslaan aldaar
och is de visie op het toekomstig
Rotterdam niet plotseling door
gebroken; zij is uit geleidelijke
verschuivingen en veranderingen ont
staan tot aan een radicale herziening
van het aanvankelijk project niet meer
te ontkomen was en de noodzaak van
een geheel nieuw plan moest worden er
kend.
Dit geldt niet alleen voor het „stra
mien", om dit woord te gebruiken,
waarmee .stedebouwers zelf het resultaat
van hun werk aanduiden, als zij de
groeperingen hebben tot stand ge
bracht, bouwwerken en huizenblokken
hun plaats gaven, het beloop van wegen
en water en groenstroken vastlegden.
Ook de stad zelf, zoals die verrijzen zal
volgens hun schema, wordt anders dan
zij aanvankelijk zal zijn gedacht, een
voudig omdat de sociaal-economische
verhoudingen van het ogenblik er toe
nopen.
Met een enkel sprekend voorbeeld kan
Gaat de woningbouw dank zij de
activiteit van het gemeentebestuur in
een vrij snel tempo, anders ls het met
de bedrijfsgebouwen, waar Zandvoort zo
dringend behoefte aan heeft. Sinds de
bevrijding is het gemeentebestuur al be
zig om te komen tot herbouw van het
gesloopte „Zuiderbad." De toestemming
is nog steeds niet verleend, maar men
hoopt dit nog vóór het seizoen 1948 her
bouwd te hebben.
Het vreemdelingenverkeer is de Zand-
De sloping van de kuststrook voor
Zandvoort maakte van het represen
tatieve deel van die badplaats een
„tabula rasa" welke voor de bouw
meester vaj, het nieuwe Zandvoort,
Ir. G. Friedhoff, een unieke gelegen
heid' bood om zijn capaciteiten te to
nen en een badplaats te ontwerpen
welke tot de modernste van het vas
teland kan worden gerekend. Het
plan-Friedhoff omvat een zomer, en
wintercentrum, gelegen voor de Kerk
straat en een zomercentrum, berekend
voor de verwerking van een massaal
publiek, gelegen voor de Zeestraat
en nabij het Spoorwegstation.
Dit plan had burgemeester Van Alphen
In portefeuille toen hij na de bevrijding
weer in functie trad. Het plan doorloopt
nu de verschillende ambtelijke Instan
ties en men verwacht dat het binnen
kort de goedkeuring van de commissa
rissen voor de wederopbouw zal verwer
ven. Een aantal architecten is aangewe
zen om onder super-visorschap van ir.
Friedhoff het wederopbouwplan te ver
wezenlijken. De Haarlemse architect
B. J. J. M. Stevens is zo gelukkig, zijn
„wijk" het eerst tot stand te mogen
brengen. De bouw van een hofje met 27
woningen voor ouden van dagen en
van een complex van 14 woningen nadert
Een, situatie-tekening van een gedeelte van het Zandvoortse wederopbouw.plan
Een maquette van het Badhotel zoals ir. G. Friedhoff het in het wederopbouw-plan
van Zandvoort heeft ontworpen. Dit hotel sal verrijzen op de plaats van het
voormalige Groot-Badhuis bij de Kerkstraat
zijn voltooiing. Tegen 't einde van de zo
mer hoopt men die woningen te betrek
ken. De strenge winter gaf een vertra
ging in de bouw van drie maanden. Nu
kampt men weer met gebrek aan arbeids
krachten, want het strand heeft voor
vele Zandvoortse arbeiders een bijzon
dere bekoring. Als stoelenzetter, venter,
e.d. is blijkbaar méér te verdienen dan
als bouwvakarbeider. De gemeenteraad
besloot kort geleden tot de bouw van
42 woningen aan de Burg. Engelbertstraat
en daarmede is het plan-Stevens com
pleet. In de volgende maand zal tot
aanbesteding worden overgegaan.
Een complex van 18 arbeiderswoningen
in plan-Noord is verleden week gegund.
De architecten De Vries en De Rijk uit
Amsterdam hopen dat deze huizen nog
vóór het eind van dit jaar betrokken
kunnen worden. De architect Van As-
donk uit Bloemendaal bereidt de bouw
van plm. 50 woningen voor. Deze komen
op een terrein tussen de spoorbaan en de
Potgieterstraat in plan-Noord. Ook hier
hoopt men spoedig tot aanbesteding te
geraken.
voortse industrie. Een goed geoutilleerd
hotel is daarvoor een eerste vereiste
Hier liggen nog grote moeilijkheden, om
dat de bouwkosten zo schrikbarend hoog
zijn en de woningbouw voorrang heeft.
De bouw van enkele winkels en café's
zal eerder mogelijk zijn. De autoriteiten
beraden zich over de mogelijkheid om
te komen tot afronding van de bebou
wing tussen Kerkstraat en de woningen,
te bouwen aan de Burg. Engelbertstraat.
Inmiddels hebben enkele ondernemende
zakenlieden de handen uit de mouw ge
stoken en zijn begonnen met de bouw
van tijdelijke inrichtingen. Verees ver
leden jaar het Paviljoen in de duinreep
langs de Noordboulevard, thans wordt
d'e laatste hand gelegd aan het paviljoen
„SandVoerde" nabij de Strandweg. Voor
de Zeestraat verrijst een ijs. en snack
bar op de plaats, daarvoor in het plan-
Friedhoff aangewezen, n.l. midden op
het ovale plein van het grote zomer
centrum.
het worden gedemonstreerd.
Zeker is de herrijzenis van d®
binnenstad gezien, nauw verbonden
met het initiatief van de individuen
bouioer. Hij heeft zijn pand bezeten
en zijn zaak gevestigd gehad op een
bepaald punt. Dat hij op die pM*
niet terug kan komen door de vet'
arideringen in het megcnplan of 4
wenselijk geoordeelde bestemmingen
tast het principe niet aan van een
wederverschijnen daar waar hij ae
mogelijkheid ziet zijn verlangens
bevredigen.
Maar het oorlogseinde stelt hen1
voor onvoorziene moeilijkheden
vooral door de enorm gestegen bowtf'
kosten. Hoe zal hij in staat zijn da af'
aan het hoofd te bieden? Bij ovef'
vloed van initiatief en maximale be'
reidwilligheid om volgens het slaS'
woord van de tijd „aan te pakken'
ligt hier een hindernis op de
naar de wederopbouw waar niet
langs heen te komen is.
De oplossing werd gevonden _n ee»
groepsvorming uit de omstandigheden
van de tijd geboren en dan ook leven®'
vatbaar gebleken, wat zelfstandig nie'
te verwezenlijken zou zijn, komt doof
samenwerking van de belanghebbenden
tot stand.
De kleinere industrieën, die in 4®
binnenstad haar bestaansreden hebben<
komen in de verzamelgebouwen bijeen-
Lang stond een eenzaam nieuw pan»
,,De Zieder" aan de Oostzeedijk ovef
de puinvelden van Kralingen te staren-
Nu is het met vier gelijksoortige pan'
den, „De Brouwer", „De Kuiper", „D®
Looier" en „De Wever", die inmiddd5
konden worden voltooid, tot een eerst®
groot bedrijfsgebouw van de Industrie'
stichting verenigd.
Dit is een begin, want op de opbouW'
dag wordt de eerste paal geslagen vo°
een dergelijk nog groter bouwwerk, da
aan de Goudsesingel verrijzen zal e
waarvoor reeds een aantal noodwin'
keltjes uit 1940 moest sneven.
Op de opbouwdag wordt oofe
min of meer plechtig begin gema9*
met het ontworpen grossierscentruFj
dat tegenover het nieuwe Centra®''
Station zal komen te liggen. Het
het eerste Nederlandse verzamel?®
bouw voor de groothandel en de re
ziger, die straks in Rotterdam a4*1,
komt, zal zich verbazen over de af"16'
tingen ervan. Het krijgt aan de Sj4
tionsweg een winkelgalerij van 200
terwijl de gevellengte op het Statief1®
plein 80 M. zal bedragen.
Voor het moeilijke verkeersproble®^
by een druk bezocht bouwwerk
deze verhoudingen is een oplos5 \i
gevonden in een autobaan óók lan»*
de eerste verdieping.
Men zal zich misschien afvragen.
het principe van deze verzamelgebouw^
tevens uitkomst biedt voor de
liers, die zich nu ook reeds zoveel
hebben moeten behelpen in dikwijls p
krompen provisorische ruimten. m
Voor de winkelbedrijven openen
perspectieven in het aanhangig
maakte wetsontwerp inzake het eiS®
dom van appartementen. Het 0 ste
vangt de moeilijkheid van in de
meer te moeten bouwen dan voor
behoeften van het bedrijf nodig Ls- L,,-
zal nu immers mogelijk zijn, dat a
derlijke verdiepingen en vertrekken y,
één huis verschillende eigenaren n
ben. scp
Dit alles heeft behalve een eoonoh1
en sociaal, ook een cultureel aspe° ge'
bouwkunst staat hier immers voor
heel nieuwe opgaven, het stadsbee1
door deze omvangrijke bouwwerken
geheel eigen karakter krijgen, stevLcief'
schillend van dat in de overige N
landse steden. gC
Te hopen is, dat de in Rotterda
opende mogelijkheden tot pe^edeI>'
scheppingen mogen leiden van
daagse architectuur in Nederland-
J. NIEUW®1"
