D
Citroen doet langzaam aan
Dreigende bakkersstaking
in Frankrijk
A.K.U. na twee jaar opbouw
Productie weer vooroorlogs
Wij hebben vier millioen
inmaakglazen nodig
Regering stelt geen deviezen
beschikbaar
Helpende vrind
DE GASPERI BOUWMEESTER VAN EEN
LABIEL KAARTENHUIS
ehkhuizer museum
Na „staakt het vuren"
COMMISSIE-GENERAAL NAAR NEDERLAND
Sanering der gemeente-
financiën
Ex-vuurpeletonist ter
dood veroordeeld
ZATERDAG 31 MEI 1947
PAGINA
BUITENLANDS OVERZICHT
Regering welker verdienste slechts in
het feit van haar bestaan zal liggen
Binnen- en buitenmuseum
Exploitatie de zwakke stee?
gering
Vluchtelingen naar West-
Europese landen
Van vijf maakten drie de reis niet mee,
Toen bleven er nog maar twee.
Koningin eert dr. Colijn
DE BEVOLKING VAN NEDERLAND
\,ni,
§m-
er.
u.
iet
g»nd
lln-
(18
fa-
in-
ek,
Oor
14
Nadat Nitti's pogingen om een nieuw
Italiaans kabinet te vormen mis-
lukt waren, heeft president De
'cola weer een beroep moeten doen op
e afgetreden minister-president De
~^sPeri, en deze is ijverig aan het werk
«Vlogen, om de talloze moeilijkheden, die
r°rzaak waren van de vai van zijn vorige
abinet en die de totstandkoming van
een
ben.
nieuw in de weg staan, te overwin-
Deze moeilijkheden schuilen dan voor-
'n de treurige economische toestand
an het land, die enigszins gekenschetst
San worden door enkele cijfers2 millioen
werklozen, een vermoedelijk tekort op de
Jaarbalans van ruim 600 milliard lire
Ǥen een oorspronkelijk geraamd tekort
'an bijna 200 milliard. Voegt men hierbij
06 feiten van een ontstellend uitgebreide
j^arte markt, als gevolg daarvan schrik
barend hoge prijzen, en een gebrek aan
jbjwel alle grondstoffen behalve die
°°r de textielindustrie, dan begrijp*
rr,en, dat er in Italië bij de partijleidin-
een algemene onwilligheid heerst,
6 vèrantwoordelijkheid voor 's lands
6conomie op zich te nemen.
fs uiteraard een regering er op uit,
?ari zulke zaken een eind te maken, dit
's onmogelijk gebleken in de drie-par-
•'ien-kabinetten die Italië sinds de be-
JUding gekend heeft. Deze drie partijen
aren Christen-Democraten, Socialisten
Communisten, en ieder van hen had,
a*1 hield, een andere opvatting over het
voeren beleid. De Gasperi heeft van
«eze verdeeldheid, -ivelke samenwerking
Verhinderde, de consequentie willen
dekken, en heeft gepoogd, een regering
SaUien te stellen, die niet langer op een
Meerderheid in de volksvertegenwoor-
Mglng steunt (de drie-partijen-kabi-
betten hadden 79 pet. van het parlement
achter zich). Hij probeert het thans met
aeh ministerraad, die vooral uit Chris-
'eU-Democraten zal bestaan, terwijl hij
dan de steun van andere rechtse en ge
bigd linkse partijen wil kopen, door en
kele deskundigen in zijn kabinet op te
Mtnen die, ofschoon wel partijleden,
Met als vertegenwoordigers van hun
partijen zitting zouden nemen. Hij re-
bent aldus op een steun van 39 pet
daartegen de oppositie van de Commu-
Msten,- aangevoerd door Togliatti, en de
"kse Socialisten van Nenni tezamen
Met meer dan ruim 35 pet. in het veld
ban brengen. De rechtse Socialisten van
®aragat, de „Partij van de gewone man'*
f omo Qualunque) en enkele anderen
bonden dan tegen zekere voorwaarden
te winnen zijn om althans geen
^Positie te voeren.
Het is nu toch met dit plan niet zo
vlot gegaan als De Gasperi ge
hoopt had, en met name Saragat
a tamelijk veeleisend wat bezetting van
„.Schillende ministerzetels betreft. Kon-
eerst de 66-jarige formateur aan,
jbt UTl reeds Donderdag met zijn kabi-
®et zou gereed komen, thans heet het
jMer dat dit vandaag, Zaterdag, pas
aet geval zal zijn.
Dit alles demonstreert wel, dat het
Mbinet, hetwelk De Gasperi zou vor-
Men, zeer zwak zal zijn, een kaartenhuis
(Vervolg van pag1)
Daarbij komt, dat wat thans duur
Uioet worden aangekocht of, nóg kost
baarder, moet worden gereconstrueerd
schepen, vissershutten, gebruiksvoor
werpen destijds voor een appel en
"een el te verwerven was. En de finan
ciële zijde ls toch al een hachelijke voor
de jonge instelling. Zij begint thans
Ulet een bescheiden Rijks- en Ge-
dreen.te-subsidie, welke met steun van
Particuliere zijde moet worden aange
vuld, spaarzame spatten op een rulle
grond, die destijds door een enkel bultje
Uit de permanente mlllioenenregen op
de Zulderzeebegroting volledig was ge
drenkt. Daarom blijft naast de vlag het
Waarschuwingssein gehesen; het Mu
seum ls er dan eindelijk, maar een
snelle, zo volledig mogelijke inrich
ting meer dan ooit geboden.
jj Öe uitvoering van de plannen tot in
denting van het Zuiderzeemuseum, aan-
«rjdkelljk op een duur van vijf jaar ge-
Vpdat.' zal thans wel aan een langer tijds-
bi„ P gebonden zijn. Zij voorzien in een
jjnnen- en buitenmuseum. Het blnnen.
d*ilseum wordt ondergebracht in het voor
gang Peperhuis der Vereenigde Oost-In-
ïïrphe Compagnie aan de Wierdijk, dat met
„dn belendingen een fraai complex vormt,
fcjneel ter beschikking van het museum,
«uiten Wierdijk en Stavers poortje komt
apt buitenmuseum; vissersdorp en -haven
gSnex de toekomstige jachthaven van de
ö?dinklijke. In de haven is een bassin ge-
iw"t, waarin van alle oorspronkelijke ty-
vissers. en wellicht ook binnensche
pen'
jl der Zuiderzee nog één, veelal het
Va„ 6 exemplaar, ligplaats vindf. Dit deel
W? bet museum krijgt een z.g. „levend"
de» men hoopt er een nieuwe ne-
t-CXetting van vissers en uitoefenaars van
Ook le nevenbedrijven te vestigen, die
Tjj? werkelijk hun beroep van dag tot dag
tltk en' z°wel de aanleg als de prac-
van dit onderdeel hangen echter
ZutT samen met de uitvoering van de
tha„Westelijke polder der Zuiderzee, die
ténrt® is opgeschort. Het grondwerk bul-
Uit zou n-J' 'n bet kader van dezo
dien°lring worden verricht, terwijl boven-
h„„, bet verdwijnen van de visserij langs
i- de Westwal de animo tot liet bevol-
acht V"an dit nieuwe museumdorp, waar-
behk bet water in elk geval blijft, zou
biet w1 verhoogd. In elk geval wordt thans
een 5*e inrichting van het binnenmuseum
aanvang gemaakt.
Waren twee concurrenten van Enk-
Se vi*. Amsterdam en Harderwijk. Het
°Jg is, dat wel van oppositie blijken
<jaa- gen bet besluit tot vestiging al-
der?' Vooral Amsterdam, dat het Zui-
^e-museum had willen stichten te
tetl Sudani en op IJdoorn aan het Bui-
V0i„. een ander Skansen dus in na-
büm S van Stockholm, had uit oog-
banjL Van exPloitatie n°e zulke slechte
Müsp n niet- Men vrosst nu, dat het
stroo m te Enkhuizen buiten de grote
v0o - Van vreemdelingenverkeer
lig„al uit het buitenland- komt te
st" en de ontwikkeling door de om-
Van» heden te kleinsteeds zal blijven.
Ultv tensl°tte geldt het hier bij juiste
- Mcrinp con millinonori rtvniaoi- Jnt
Moet - °0^ 20 rulm moSel'jkë exploitatie
een millioenen-project, dat
v* -3
biet rden gedekt. Intussen mogen wij
dljj Vergeten, dat het aan de volhar-
te offervaardigheid van Enkhuizen
Slotte e,n is' dat bet museum er ten-
Plaat8e'somen is, terwijl de sfeer ter
Se nergens elders wordt geëvenaard.
dat bij het minste of geringste zuchtje
kan omwaaien. Men voorspelt de nieuwe
creatie dan ook een kort leven. Mis
schien haalt zij nog de herfst: dan is
men weer aan verkiezingen toe, die wel
licht een verschuiving in de verhouding
der partijsterkten te zien geven en dus
perspectieven kunnen openen voor rege
ringscoalities, welke op het ogenblik nog
onmogelijk zijn.
Tot zo lang hoopt de Christen-Demo
cratische leider de tijd voor zijn experi
ment te hebben, zonder veel hoop ech
ter, dat hij daarin veel meer zal kunnen
doen, dan enigszins paal en perk te stel
len aan de hand over hand toenemende
economische verslechtering. Hij stelt
zich niet voor, werkelijke verbetering
te zullen aanbrengen. Hij bereidt zich
voor op een slechts heel mager succes:
aan Italië tenminste een regering te
geven. Zijn regering is beter dan géén,
juist op dit ogenblik, nu een Italiaanse
delegatie in Washington de gunst van
de Amerikanen tracht te doen uitdruk
ken, en nu het lot van de Italiaanse
koloniën door de overwinnaars besproken
gaat worden.
Deze lening is voor Italië van groot
De Regering maakt tot haar leed
wezen bekend, dat in de afgelopen week
de volgende verliezen zijn gerappor
teerd, gesneuveld of overleden tenge
volge van oorlogshandelingen:
Koninklijke Marine; geen verliezen.
Koninklijke Landmacht: soldaat M.
de Boot van 3 R.I., afkomstig uit
Nieuwdorp (Zeeland). Was sinds 16 Mei
1947 vermist na actie ten zuiden van
Tjibeurepbeg. Op 20 Mei is zijn stof
felijk overschot gevonden. Hij is ten
gevolge van deze actie gesneuveld.
belang, omdat zij tenminste enig soelaas
zal brengen in de bestaande misère. De
Gasperi is in Washington bekend, hij
geniet er enig vertrouwen, en men ziet
er zijn partij niet ongaarne aan het
bewind. Hij is derhalve aan het hoofd
van de regering een soort aanprijzing
voor de Amerikaanse geldgevers en wel
licht wordt dit ook een van de sterkste
punten van zijn positie. Op dezelfde wijze
kan hij van nut zijn voor de conferentie
inzake de koloniën. Italië, met zijn groot
bevolkingsoverschot, wil graag nog iets
van zijn vroegere Afrikaanse gebieden te
rug krijgen, zij het ook dat voorlopig
de middelen zullen ontbreken om die
gebieden te exploiteren en capabel te
maken tot het opnemen van veel, kolo
nisten.
De taak van De Gasperi's kabinet zal
dus niet bestaan in het stellen van grote
daden. Het hoeft er alleen maar te zjjn
en te wachten. Terwijl wij schreven
heeft het de kans hiertoe reeds gekregen.
De kalmte in de arbeidssituatie
in Frankrijk, die de afgelopen drie
dagen kenmerkte, kwam Vrijdag
abrupt ten einde, doordat het cen
traal bureau) van de C.G.T. weigerde,
zonder voorbehoud de datum van
1 December voor herziening van de
loon- en prijzenpolitiek der regering
te accepteren.
De arbeiderswereld weerspiegelde de
houding van haar leiders en vele krin
gen blijven druk op de regering uitoefe
nen. Terwijl besprekingen begonnen
voor een definitieve regeling van de
klachten der arbeiders in de gas- en
electriciteitsbedrijvén, is onder de ar
beiders der kolenmijnen een nieuwe golf
van onteyredenheid ontstaan. De bond
van mijnwerkers heeft sen communiqué
uitgevaardigd, waarin gezegd wordt, dat
niets gedaan is om vóór zeven Juni aan
de eisen tegemoet te komen. De bond
zal de „vereiste maatregelen" nemen,
zo wordt gezegd. Ei- zal een delegatie
worden gezonden naar de ministeries
van nationale economie en industriële
productie.
De hoofdstad leeft onder de dreiging
van een bakkersstaking. De bakkers
hadden reeds een staking uitgeroepen,
doch die, hangende de onderhandelin
gen. uitgesteld. Vrijdag vergaderde een
arbitragecommissie, doch men kon niet
tot een besluit komen. Morgen wordt
opnieuw vergaderd.
In de automobielfabrieken van
Citroen is een langzaam-aan-staking
begonnen in verband met de weige
ring van de .directie om de pro
ductie-toeslag te verhogen.
Ook de provincie beleeft vele stakin
gen. In de haven van Le Havre staakte
een deel der havenarbeiders. In Lorient
legden 4.ÓOO arbeiders van het arsenaal
een dag het werk neer. Hun voorbeeld
werd in Le Havre gevolgd door 1600 ar
beiders in de metaalindustrie. In het
Briey kolen- en ijzerbekken staakten
vandaag 20.000 arbeiders gedurende twee
uur.
Sir Robert Emerson, directeur-gene
raal van het internationale comité voor
vluchtelingen, heeft Vrijdag in Londen
verklaard, dat in de loop van het vol
gende jaar tussen de 200.000 en 300.000
vluchtelingen mogelijk uit Europa naar
Engeland zullen komen.
Emerson bracht verslag uit op de ple
naire zitting van het uit 38 landen be
staande comité, voordat de nieuwe in
ternationale vluchtelingen-organisatie
het werk voortzet. Hij zei, dat België
zich bereid had verklaard 20.000 arbei
ders en hun gezinnen uit de Ameri
kaanse zone en een groot aantal uit de
Britse zone op te nemen.
Nederland had zich accoord verklaard
8.000 vluchtelingen op te nemen, terwijl
Frankrijk definitief de toelating over
weegt van een groot aantal vluchtelin
gen voor tewerkstelling.
(Van onze speciale verslaggever)
Nederland heeft, wat de vervaardi
ging van kunstzijde of, zoals de naam
thans luidt, rayon, steeds een zeer voor
name plaats in de wereldproducie in
genomen. Na Italië en Japan bezette
Nederland voor de oorlog de derde
plaats in de rayon-exporterende landen.
De oorlog had echter aan deze voor
öns land zo belangrijke bedrijfstak
zware slagen toegebracht. De rayon-
industrie toch is voor het grootste deel
in en rond Arnhem geconcentreerd, en
voor wie Arnhem direct na de bevrij
ding bezocht heeft, zal het geen grote
inspanning van zijn verbeelding vragen,
om te weten, in welke deplorabele toe-
Stand de fabrieken van het A.K.U.-con-
cern zich in die tijd bevonden. Muren
en vensters waren doorschoten; daken
neergestort op machines en instrumen
ten; vuur, regen, wind en rovende Duit
sers droegen het hunne er tóe bij de
ruïne volkomen te maken.
Thans, na twee jaren, hebben wij
op uitnodiging van het departement
van Economische Zaken een bezoek ge
bracht aan de bedrijven van de A.K.U.
te Arnhem.
Naar wij vernemen bereidt de rege
ring een regeling voor, tot dekking van
de oude tekorten der gemeenterekenin-
gen en wel tot en met het jaar 1945.
Het ligt in de bedoeling deze tekorten
in een tijdvak van dertig jaar aan te
zuiveren. De Bsnk voor Nederlandse
Gemeenten zal de nodige geldleningen
verstrekken. Voor deze operatie, die een
totaal bedrag van 100 millioen gulden
verre overschrijdt, zal mede gebruik
worden gemaakt van de opbrengst der
33% pCt. obl.lening, groot 25 mil
lioen, welke genoemde bank kort ge
leden heeft geëmitteerd
(Van onze Haagse redacteur)
Naar aanleiding van het feit dat op
onze veilingen wederom groenten zijn
doorgedraaid, heeft <je ondervakgroep
„Groothandel in inmaakglazen" zich tot de
minister van Economische Zaken ge
wend, de aandacht gevestigd op het ont
stellend tekort aan inmaakglazen en her
vatting van de import op korte termijn
bepleit, aangezien onze eigen industrie
dit voor de voedselvoorziening van alle
bevolkingsgroepen belangrijke artikel niet
produceert.
Als men de toelichting verneemt, die
de secretaris van genoemde ondervak
groep, de heer Drs. C. A. a. van Lut-
De Sovjets trachten Berlijn cultureel te veroveren - De „Möwe"
als lokaas Het gebeurde aan de rand van een vliegveld Een
helse droom De beroemde chimpansee van Cleveland.
Het wa<s een mooie, warme Zondag
middag aan de rand van Berlijn.
Vogels kwetterden in de overgeble
ven bomen, waar een man in burgerkle
ren met een verrekijker de omgeving
stond af te kijken.
„U kijkt naar ons vliegveld," zei een
argwanende Russische schildwacht, die
speciale waarschuwingen voor „onopval
lende burgers" had gehad.
„Beste man," zei de burger, „ik kijk
naar de vogels. Houd je rustig, anders
jaag je ze weg."
De wacht vond zo'n vogelliefhebber
met verrekijker in de buurt van een
vliegveld maar een vreemde verschijning
en waarschuwde zijn, commandant. De
burger werd gearresteerd. Op het Russi
sche hoofdkwartier in Karlshorst lachte
men een beetje om hem, toen hij met
een ernstig gezicht beweerde W. Hinde
te zijn, de commandant van de Britse
troepen in Berlijn.
Tenslotte belden zij de Sovjet-comman
dant in Berlijn, generaal Kotikoff, op,
die na de precieze beschrijving van de
arrestant geschrokken uitriep: „Maar
mijn hemel, dat is brigadier Hinde. Laat
hem los en tracht het goed te maken."
Het ontwerp voor het te bouwen
hoofdkwartier van de Verenigde
Naties in New York heeft bittere
kritiek ondervonden van de zijde van de
Amerikaanse architecten. De onvriende
lijkste opmerkingen worden over het
ontwerp gemaakt: de een noemt het „een
helse droom", een ander „een opeenho
ping van omgekeerde en op hun kant
staande schalen". De voorzitter van het
New Yorksche Instituut voor Architec
tuur vond de betere vergelijking; „een
goederenwagen aan de ene en een toren
opgestapelde broodjes aan de andere
kant'.
Om de Duitsers te tonen, dat de
Sovjet-Unie een beschaving heeft
ontwikkeld, welke hoger staat
dan de democratieën van het Westen
kunnen bereiken, heeft het Sovjet-mili
taire bestuur van Berlijn een campagne
geopend voor de culturele verovering
van Berlijn.
In de vroegere Academie voor de
Zangkunst aan Unter den Linden
door bommen bijna geheel vernield is
het eerste centrum geopend. De Ber-
lijners, die in kelders en zelf getimmerde
hokken huizen, hebben in ieder geval
kunnen zien, dat de Russen bouwen
kunnen; het in de oorlog verwoeste ge
bouw ls geheel gerestaureerd, zit keurig
in de verf, de zalen en gangen zijn mo
dem en ruim en alles is goed verzorgd.
Voor degene, die zich door het voor
Berlijn zeldzaam normale gebouw laat
aantrekken, is binnen alles te krijgen
wat de mens wensen kan. Inderdaad,
boven de hoofdingang staat „Huis voor
de Cultuur van de Sovjet-Uhie in Ber
lijn", maar de Russen zijn pienter ge
noeg om te weten, dat er dingen zijn,
die een grotere aantrekkingskracht uit
oefenen. Er worden daarom gratis les
sen in het Russisch gegeven, de biblio
theek is gratis toegankelijk en veel
belangrijker iedereen kan er gratis
telefoneren en tegen weinig geld goed
eten en drinken. De nieuwste films
worden er voor niemendal vertoond en
vodt ieder, die in de bioscoop gaat zit
ten, en de fauteuils in de leeszaal zijn
zó goed gevuld, dat het de Berlyner
niet kwalijk gepomen kan worden, in
dien hij alleen reeds daarom de grote
stap over de drempel onderneemt. Mocht
hij wroeging in zijn hart voelen opko
men als Duitser in het „Huis van
de Russische cultuur" binnen te gaan,
dan moet hij zijn ogen inde gangen
maar sluiten, waar Lenin en Stalin en
alle generaals van Suvarov tot Woros-
jilov hem vanuit portretlijsten aan
staren.
Dit is de slag om Berlijn. De zo
veelste. Maar er wordt ook nog
een strijd uitgevochten om de ar-
tisten van Duitslands vroegere hoofd
stad, die het spijt de Engelsen en
Amerikanen het te moeten erkennen
door de Russen gewonnen wordt. Hoe
kan het ook anders! De doodgewone
Berlijners, de mannen met de petten
met glimmende randen en rijk versierde
wapens van Columbia of de Sjah van
Perzië en de vrouwen met de armzalige
overblijfselen van hoofddoekjes uit be
tere dagen, laten de Russen betrekkelijk
koud. De artisten zijn meer een bege
renswaardige steun in de grote lijn van
hun streven. Alles wat Berlijn aan ac
teurs, componisten, auteurs, schilders,
liedjeszangers en dergelijke heeft, wordt
door de Russen aangehaald. Extra-rant
soenen voor voedsel, extra-rantsoenen
voor drank, extra-rantsoenen voor ko
len; de Russen weten precies, waarmede
men de mensen vangen kan. Af en toe
eens een pond echte Bohnenkaffee en
betere sigaretten dan de Russische Bre-
gava's of de Duitse merken, en er zijn
weer zieltjes gewonnen voor de plannen
van Moskou. In de „Möwe" speelt
's nachts de muziek tot de morgenuren
en behoeven de bitter- en likeurglazen
niet leeg te zijn. Russische officieren
vieren er met hun Duitse artisten-vrien-
den de nachten door. Geen Engelsman
of Amerikaan behoeft het te proberen
zonder meer naar binnen te komen; het
is exclusief voor Duitse artisten en
Russische cultuurbeschermers.
Het is „Möwe", de lokvogel voor de
artisten van het Berlijn van vandaag.
Dit is Tony, een beroemde chimpan
see uit de dierentuin van Cleveland,
die de laatste hand legt aan de
voorbereidingen voor het dierencircus
van de Zoo. Hij kan van alles; U ziet
hem hier boren, maar zo nodig is hij
even handig met de zaag en de hamer.
Hij draagt zoals ook op de foto bij
voorkeur khaki-stoffen, maar heeft een
hekel aan bretels. Met een mis
moedig gezicht heeft hij er toch
in toegestemd. Per slot van zake
wordt hij er niet zo heel slecht voor be
taald: Tony krijgt 875 gulden in de week
als hij op de planken zaagt en boort. De
timmerlieden van Cleveland hebben zich
al menig hartig en bitter woordje laten
ontsqhieten over de concurrent, waar ze
maar niet aan kunnen tippen.
Dat het net een chimpansee moet zijn!
Sommige geleerden kunnen er misschien
bevestigingen voor hun theorieën uit
halen.
tervelt, ons gegeven heeft, dan is er
eigenlijk maar één conclusie mogelijk:
er moeten zo gauw mogelijk inmaak
glazen komen en het is eenvoudig on
begrijpelijk, dat van regeringswege voor
dit doel geen deviezen beschikbaar
werden gesteld.
Het is n.l. heus niet de eerste k«er dat
de vakgroep zich tot het ministerie heeft
gewend. Sinds jaar en dag zijn bespre
kingen gaande en is op de grote behoefte
aan inmaakglazen vooral voor het
platteland gewezen, doch het depar
tement was niet te bewegen, de im
port op gang te brengen. Eerst gold als
argument: er zijn t,och geen gummirin-
gen. Die zijn er nu blijkbaar wel en
kunnen ook geïmporteerd worden.
Frankrijk wil zelfs inmaakglazen le
veren compleet met ringen, deksel en
beugel. Toen werd gezegd: de prijzen
liggen te hoog. Inderdaad, terwijl vroe
ger de prijs 2C cent was per literglas,
zou deze nu 45 a 50 cent moeten be
dragen. Men vindt echter deze prijs
gezien de veranderde omstandigheden
en de grote behoefte niet te hoog, acht
het standpunt van de prijsbeheersing,
dat de winstmarge voor import niet
hoger mag zijn dan die vao de binnen
landse industrie (die niet levert), on
houdbaar en wijst er op, dat tal van
artikelen worden geïmporteerd tegen
het vijfvoudige van de vooroorlogse
prijzen. Thans is het argument, dat
voor dit artikel geen deviezen beschik
baar kunnen worden gesteld.
Dit argument is voor de handel hele
maal onaanvaardbaar. Men wijst er op
dat inmaakglazen toch van vitaal belang
zi)n voor practlsch alle bevolkingsgroepen,
welgestelden naast arbeidersgezinnen
(houders van volkstuinen), plattelands
naast stadsbevolking, particulieren naast
instellingen als klinieken, pensions, res
taurants en wat dies meer zij.
Men wijst er op dat door oorlogsver
nieling, stopzetting van aanvoer en uit
breiding der bevolking de behoefte zeer
groot geworden is. Terwijl in 1940 en 1941
nog voor meer dan een millioen gulden in
inmaakglazen werd omgezet in ons land,
is deze omzet gedaald tot practlsch nihil
in 1945 en f35.000 in 1946. Er ls op het
ogenblik afzetmogelijkheid voor zeker 4
millioen glazen. Terwijl aan de veilingen
wordt doorgedraaid, omdat wij onze
groenten niet kunnen exporteren en ze
tcch. ook niet allemaal zelf kunnen op
eten, zullen we er van de winter weer naar
zitten snakken. De diepvriesgroenten zijn
voorlopig voor de meeste "beurzen nog veel
te duur en het ouderwetse systeem van
inzouten heeft ook vele bezwaren, afge
zien nog van het feit dat de daarvoor
benodigde potten ook ontbreken. Wat is
er dus meer noodzakelijk, dan de bevol
king die nu toch ook niet meer zo ge
handicapt wordt door beperkte gasrant-
soenen e.d. in de gelegenheid te stel-
.en voorzorgen te nemen voor de winter en
eigen geteelde of gekochte groenten in te
maken
Als men het zo bekijkt, dan schijnt de
indruk gemotiveerd, dat de Instanties die
in deze het verlossende Woord kunnen
spreken, bij verre na niet doordrongen
zijn van de grote betekenis van dit ar
tikel voor de voedselvoorziening.
Daar komt nog iets anders bij. Waar
om, zo vraagt nven zich af, kan onze eigen
glasindustrie nu niet eens eindelijk op
houden met de aanmaak van slervaaslcs
en andere prullaria en zich oip inmaak
glazen gaan toeleggen, is dat, omdat de
heren meer aan luxe dingetjes kunnen
verdienen? Heeft het departement niet
voldoende invloed op de glnslndustrie om
haar te verplichten de ingevoerde grond
stoffen voor nuttiger doeleinden aan tc
wenden?
Om met dit laatste te beginnen, hot
lijkt eenvoudiger dan het is. Voor de aan
maak van inmaakglazen zijn speciale ma
chines en vakmensen nodig, waarover de
industrie op het ogenblik niet beschikt.
Aan de gTote bestaande behoefte kan zü
zeker niet op korte termijn voldoen.
Het lijkt allemaal zo eenvoudig, maar
vandaag hoorden we toevallig een voor
beeld dat de moeilijkheden typisch illu
streert, al ligt 't ook op heel ander terrein.
Er was Iemand op het idee gekomen, waar
om wij toch in 's hemelsnaam als houtarm
land- maar steeds grote lucifers blijven fa
briceren, terwijl b.v. Zweden dat een
van de rijkste houtlanden ter wereld is
reeds lang een kleiner formaat aanmaakt,
dat belangrijke besparing geeft. Wat bleek
evenwel? om die kleine lucifers te kunnen
maken, heeft men een klein precisie-
instrumentae nodig, dat in Nederland, niet.
kan worden gemaakt, dat alleen In Zweden
te krijgen is en dat Zweden weigert te
exporteren. Bovendien kunnen voor de
grote lucifers slechtere kwaliteiten hout
gebruikt worden dan voor de kleintjes.
En wat zegt nu het departement van de
inmaakglazen? Het zegt: de ondervakgroep
„Groothandel in inmaakglazen" heeft
overschot van gelijk. Het is 'iipzeer belang
rijk artikel en er is grote behoefte aan.
Wij zouden niets liever doen dan morgen
aan de dag de benodigde deviezen beschik
baar stellen om iedereen van inmaakglazen
te voorzien, maarer zijn zoveel artike
len die belangrijk zijn en waaraan de aller
grootste behoefte bestaat en die wij ons
toch niet kunnen aanschaffen, omdat wij
nu eenmaal een arm land geworden zijn
en er de deviezen niet voor kunnen mis
sen. Het beetje dat we hebben, is nodig
voor zaken, die nog belangrijker zijn dan
inmaakglazen.
En zo staan de zaken nu. opnieuw doet
de vakgroep een poging het departement
van de noodzakelijkheid van import te
overtuigen en weet zich daarbij ongetwij
feld gesteund door honderdduizenden huis
vrouwen, die om het artikel zitten te
springen, opnieuw zal het departement
moeten overwegen of men In deze aan de
gerechtvaardigde verlangens tegemoet kan
komen. Ons rest weinig anders dan af te
wachten wie dit keer het pleit zal winnen.
Het is weer een keer de vicieuze cirkel:
onze armoede, die in het geding is.
De Rotterdamse Kamer van het Bij
zonder Gerechtshof te Den Haag ver
oordeelde de 37-jarige voormalige wacht
meester bij de staatspolitie en later
„Hauptwachtmeister" bij de „Ordnungs-
poltzei" N. Vroom, die deel had uitge
maakt van een vuurpeleton, dat in
April 1945 aan de Hoflaan te Rotter
dam twintig Nederlanders neer schoot,
tot de doodstraf. Hem werd het recht
van beroep op cassatie verleend.
Namens H. M. de Koningin heeft ka
pitein J. C. Bührmann, adjudant van H.
M., Vrijdagmiddag bij het stoffelijk
overschot van dr. H. Colijn, dat opge
baard ligt in een der rouwkamers van
de N.V. Innemee en Zoon te 's-Graven-
hage, een krans gelegd.
Op 24 September 1945 kon op be
scheiden schaal een begin worden ge
maakt met de productie in de fabriek
te Ede. 31 Mei 1946 volgde de oude fa
briek in Arnhem en op 26 September
van datzelfde jaar konden de machines
van de rayonvezelfabriek even buiten
Arnhem in beweging worden gezet.
Uiteraard oefenden het gebrek aan
houtcellulose en caustic-soda, de voor
naamste grondstoffen voor rayon, een
sterk remmende werking op de produc
tieontwikkeling uit. Bovendien was het
machinepark nog zeer beperkt, terwijl
het 'tekort aan arbeidskrachten, kolen
etc. eveneens zijn ongunstige ihvloed
deden gelden.
Desondanks slaagden de A.K.U. en
haar dochterondernemingen er in 1346
in, voor een bedrag van ruim ƒ20 milL
aan rayon en rayonvezel uit te voeren,
waarmede zü een belangrijke plaats op
de Nederlandse exportlijst innamen.
Van de totale textielexport nam de
kurstzijdeindustrie ongeveer een kwart
voor haar rekening. Voor het lopende
jaar zjjn de exportverwachtingen van
de maatschappij nog veel gunstiger. Zij
hoopt dit jarir n.l. een uitvoer te berei
ken van ruim 50 mill. In de lijst van
exporterende landen bezet Nederland
thans de vierde plaats na Amerika, Gr.-
Brittannië en Italië. De productie van
het A.K.U.-concera bedroeg in 1946
8 miH. K.G. rayon tegen 10H milL K-G.
in 1939.
Het binnenlands verbruik is gezien
de enorme textielschaarste aanmerke
lijk toegenomen. Voor de oorlog namen
de binnenlandse spinners en wevers
nauwelijks 25 pCt. van de totale pro
ductie af, terwijl dit percentage thans
tot ruim 60 pCt. gestegen is. Wij ver
namen van de directie, dat de buiten
landse markt het gehele aanbod aan
Nederlandse rayon gaarne opneemt.
Naast de reeds bestaande dochter
ondernemingen in de V. S. zal door de
AJK.U. in Ashville U.S.A. een nieuwe
fabriek worden gebouwd die zich uit
sluitend zal toeleggen op de vervaar
diging van rayongaren voor canvas in
autobanden.
(Vervolg van pag. 1)
Aan bet adviseurs-instituut hebben
alle katholieke organisaties en speciaal
de katholieke arbeiders ontzaglijk veel
te danken. Vandaar dan ook dat zü van
meet af aan een Geestelijke Adviseur in
hun midden z®lf ook hebben verlangd
en zij zich, wanneer het eens een enkele
keer voorkomt dat een adviseur niet vol
doende tijd of interesse toont voor de
vereniging, ten zeerste teleurgesteld
voelen.
Het adviseurschap is een werkelijk
deel van de priesterlijke taak. Zodanig,
dat de Paus, over de geestelijke adviseur
schrijvende, verklaarde, dat naast het
gewone werk de taak van het adviseur
schap. met iet oog op het vormen van
katholieke persoonlijkheden, er een van
het allergrootste gewicht moet worden
geacht.
Nu heeft zich ook weer na de oorlog
een zo sterk katholiek verenigingsleven
ontwikkeld, dat vele eerw. heren avond
na avond bezet zijn, vaak met verschil
lende vergaderingen tegelijk. Het is onze
stellige mening, dat zo het adviseur
schap niet de resultaten kan opleveren,
welke er van mogen worden verwacht.
Niets menselijk is de Kerk in haar ui-
terlijke verschijningsvorm en in haar
bedienaren vreemd. En daarom kan het
voorkomen, dat ook een priester de bij
eenkomst van de verkenners of het ge
zellig samenzijn van koorzangers op hun
feestavond prefereert boven de vaak
stroevere sfeer, die soms een vergadering
van katholieke arbeiders kenmerkt. Toch
ligt in de sociale organisatie der huidig®
samenleving het zwaartepunt. Van daar
uit immers moet bet herstel onzer ge
meenschap groeien, van daaruit de rich
ting worden aangegeven, die de christe
lijk sociale leer heeft te gaan. Het moge
hiermede onze katholieke arbeiders dui
delijk zijn, dat zij in de geestelijke ad
viseur de vriend mogen en moeten zien,
die hen helpt in bun ideaal.
DE VOLKSTELLINGEN VAN 1830-1930
a Mill
7 Mill
6 Mill
5 Mill
4 Mill
3 Mill
2 Mill
I Mil
TOTAAL BEVOLKING
3 Mill
1830 1840 1849 1859 1869 1879
100.000
MANNEN
VROUWEN
Deze grafiek geeft een beeld van de in Nederland gehouden volkstellingen van 1S30
1930. De 12e volkstelling zou in 1940 worden gehouden, doch is door de oorlogsom.
standigheden niet doorgegaan. Deze telling vindt nu plaats. Daar de grafiek de cijfers
geeft van de officiële volkstellingen, zijn uiteraard de gegevens van na 1930 niet daar
in opgenomen. Volgens de bevolkingsregisters bedroeg in 1938 de totaalbevolking van
Nederland- S.728.S69. in 1940: 8.923.245; in 19459.295.304. De splitsing in leeftijds
groepen gaf in 1939 het volgende beeld: 9.5 pCt. beneden 5 jaar; 18£ pCt. 514 jaar;
9.5 pCt. 1519 jaar; 47.7 vCt. 2054 jaar; 7.8 pCt. 5564 jaar: 6.9 pCt. 65 jaar en
ouder. De gegevens Zijn ortileend aan het Centraal Bureau voor de Statistiek
4
