Schoenen ééns in anderhalf jaar
Schermerhorn acht verdere
besprekingen mogelijk
HULPVERLENING AAN EUROPA INDIEN
MOGELIJK NDG DEZE WINTER
Nagy naar Amerika
Eerlang zilveren guldens en
rijksdaalders
Tachtig toegezegde textielpunten
worden gehonoreerd
Regelmatige zeep-
toewijzing
Warme lucht naar
ons land
BS
Van Mooh daarentegen zou deze
vrachteloos vinden
Engeland neem
Spoedig overleg met Frankrijk en
andere Europese landen
Uitnodiging van
regering
irrstf» f
Telefoon stond niet stil
EEN
SIGARENFABRIKANTEN IN
DAG UITVERKOCHT
Sigaret meer gewild dan de sigaar
Gehawde vrouw
in de fabriek
Esl 1
SCHAARSTE, SCHAARSTE, HET MAGISCHE WOORD
Het weer.
Onnodig uitstel
dient vermeden
NIKKEL EN BRONS IN
PLAATS VAN ZINK
Frankrijk ratificeert
verdrag roet Italië
Na „staakt het vuren"
Beperkte voorraad
sigaren
Tot hoofd en hart
ZATERDAG 14 JUNI 1947
69ste JAARGANG No. 23872
Textiel
Schoenen
Rijwielbanden
Zeep
Wereldparlement
Republikeins commentaar
Kabinetscrisis dreigde
Eerste krachtproef voor
regering-De Gasperi
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 14380
ABONNEMENTEN: 30 ets. p. w., f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
Schaarste aan goederenschaarste aan dollarsDit welhaast magische
begrip van deze tijd is er de oorzaak van dat de Nederlander nog steeds
„van de hand in de tand" leeft en dat zijn eerste levensbehoeften nog altijd
Zo krap worden toegemeten. We zullen inderdaad onze tachtig toegezegde
textielpunten gehonoreerd krijgen, er komt telkens om de twee weken een bon
aanwijzing voor zeep, al is het nog mondjesmaat, maar de opzet, dat ieder per
jaar één paar schoenen kan krijgen zal niet verwezenlijkt kunnen worden. Men
zal vooralsnog slechts om de anderhalf jaar nieuwe schoenen kunnen kopen.
terwege mochit blijven, ook al om de
zwarte handel in tabaksproducten te be
strijden.
De aanvankelijk blijkbaar gunstige
vooruitzichten op het gebied der deviezen
hebben in het najaar 1946 aanleiding
gegeven tot een zeker aankoopschema
in het buitenland, dat niet te handha
ven was, toen in Maart 1947 de deviezen-
vooruitzichten minder gunstig bleken te
zijn. Derhalve moesten de verschillende
ministeries hun beleid op het ingekrom
pen deviezenprogram aanpassen.
In kringen van handel en industrie
heerst de laatste tijd enige ongerustheid
omtrent de goederenvoorziening en daar
om heeft de minister van Economische
Zaken enkele mededelingen gedaan over
de stand van zaken van diverse ver-
bruiksgoederen. Hierbij dient in aanmer
king te worden genomen, dat èn de goe
derenmarkten èn de deviezenpositie zo
danig zijn, dat zich te allen tijde om
standigheden kunnen voordoen, die aan
de vooruitzichten afbreuk doen
Wij leven, zo heeft minister Huys-
mans verklaard, als het ware van de
ene maand in de andere, ongeveer op
dezelfde wijze als helaas menige
huisvrouw zich tegenwoordig van de
ene week naar de andere moet slepen
om haar loon van de ene week aan
dat van de andere te kunnen ver
binden en het hoofd boven water te
houden.
Hieronder volgen de diverse gegevens:
Tabaksartikelen
Donderdag werd bekend gemaakt, dat
sigaren voortaan zander bon kunnen
korden gekocht en afgeleverd. Tot deze
Maatregel werd besloten, omdat rekening
-Wdende met de productieverhoudingen
hi «e tabaksindustrie en de vraag van
het publiek gemeend werd. dat ondanks
de zorglijke financiële toestand toch
enige verruiming op dit gebied niet ach-
De afgelopen week heeft niet het
Warme weer gebracht, dat men op
grond van de luchtdrukverdeling
meende te mogen verwachten. Voort
durende Noordelijke winden voerden
Uitgestrekte wolkenvelden van de
Noordze aan, waardoor behalve in het
Zuid-Oosten van het land verwar
ming door de zon vrijwel geheel uit
bleef. Nu is het weer bezig te veran
deren. Warmere en vooral meer
vochtige lucht dringt uit Frankrijk
naar ons land door.
Dit gebeurt onder invloed van een de-
Pressie op de Oceaan, die Ierland nadert
eh die haar invloed ook nog verder op
het weer in ons land zal doen gelden.
Interessant is de sterke tegenstelling in
Windrichting tussen de koude lucht,
Waarin ons land zich nog bevindt, en de
Warme lucht, die in aantocht is. Zo
hwam het bij de ingang van het KanaaV
voor, dat de koude lucht met een snel
heid van 40 K.M. per uur uit het Oosten
droomde en de warme lucht, ruim 100
K.M. meer naar bet Zuiden gelegen,
biet dezelfde snelheid uit het Westen.
Ook in ons land zullen bij het binnen
dringen van de warme lucht vrij scher
ps windtegenstellingen optreden.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Tot matig toenemende wind tussen
Noord.West en Noord.Oost, later in
het Zuiden omlopend naar het Zuid.
Westen. Overdrijvende wolkenvelden.
Weinig verandering van temperatuur.
Overwegend droog.
Zondag: zon 4.1921.01, maan
2.2216.45. Maandag: zon 4.19—21.02,
maan 2.40—18.12.
Het is de bedoeling dit jaar de toege
zegde 80 punten aan te wijzen. Verge
leken bij verleden jaar, toen 50 punten
werden aangewezen, betekent dit, dat de
voorziening dit jaar beter zal zijn dan in
1946. Gaarne wordt toegegeven, dat voor
al in verband met de grote achterstand,
deze voorziening nog lang niet zal be
antwoorden aan de vraag, die er is.
Hierbij moet echter niet uit bet oog
warden verloren, dat vóór de oorlog,
toen het aanbod aan elke vraag kon vol
doen, gemiddeld per volwassen Neder
lander slechts een costuum in ongeveer
twee jaar werd aangeschaft en een over
jas per drie en een half jaar, terwijl elke
volwassen Nederlandse vrouw slechts één
japon of jurk per jaar en éénmaal in de
drie jaar een mantel of mantelcostuum
kocht. Ook andere textielartikelen wer
den minder vaak gekocht dan wel eens
wordt gedacht.
Boven de 80 punten ontvangen de wer
kers, die zulks bij de uitoefening van hun
beroep nodig hebben, werkkleding, zü
het in een mate, die nog te wensen
overlaat.
Dat de productie niet voldoende zal
zijn om de punten te honoreren, behoeft
niet te worden gevreesd.
In 1946 was aan wollen stoffen be
schikbaar 8.800 tan, thans kan afgeleverd
tot 20.000 ton en de kunstzijden weefsels
en tricotages zijn opgelopen van 15.800
tot 20.000 ton en de kunstzijde weefsels
van 3.700 tot 4.400 ton.
Oorspronkelijk was de opzet, dat
per jaar een paar schoenen per hoofd
van de bevolking zou worden toege
wezen. In verbamd met de noodzake
lijke versobering zal niet meer dan
een paar schoenen per 1% jaar be
schikbaar worden gesteld. Bovendien
zal voor kinderen per jaar een extra
bon worden verstrekt. Bepaalde cate
gorieën ontvangen bovendien een paar
werkschoenen per jaar. Het totaal
verbruik aan schoenen voor de oor
log kwam neer op iets meer dan een
paar per jaar.
In overweging is een regeling, volgens
welke allen, die over een rijwiel beschik
ken, geleidelijk bij deze distributie zullen
worden ingeschakeld.
De grote wereldschaarste aan grond
stoffen voor de zeepfabricage is oorzaak,
dat de voorziening van dit artikel nog
beneden dc behoefte blijft. Het ligt in dc
bedoeling, telkens om de twee weken een
bon aan te wijzen voor resp. 250 gram
waspoeder, 250 gram zachte zeep en 225
gram huishoudzeep of 180 gram toilet
zeep.
Hoewel niet te hopen is het speciaal
op dit gebied mogelijk, dat er zich moei
lijkheden zullen voordoen, waardoor dit
program niet steeds kan worden gevolgd.
Betet laat dan nooit. Twee jaar geleden strandde op de kust bij het dorpje den
Koog op Texel de IJmuidense logger „De Bruinvis". Sedert enige weken is het
gestrande schip bezig, om op eigen kracht weer los te komen
Volgens onbevestigde berichten,
die in doorgaans welingelichte krin
gen de ronde deden 20 meldt
A. P. uit Batavia zou. Schermer,
horn van mening zijn, dat de Indone
sische tegenvoorstellen een basis vor.
men voor verdere besprekingen, ter.
wijl Van Mook meent, dat verdere
bilaterale discussies onder de hui
dige omstandigheden waarschijnlijk
vruchteloos zouden zijn.
Indonesische woordvoerder heeft
Een
Engeland is voornemens het initiatief te nemen bij het regelen van besprekingen
tussen vertegenwoordigers van de Europese landen om te overleggen, hoe het plan
van Marshall voor hulp aan Europa uitgewerkt kan worden. Indien een conferentie
van de Europese landen wordt belegd, zal Engeland voorstellen de behoeften van
Europa onder te verdelen in: voedsel, steenkool, kleding, deviezen enz. Al zal
er enige tijd moeten verlopen, voordat concrete maatregelen kunnen worden
getroffen, toch beseft men zowel te Londen en Washington als in de Europese
landen, dat onnodig uitstel moet vermeden worden. Waarschijnlijk zal men pogen
Marshall's plan althans gedeeltelijk deze winter in practijk te brengen.
loof ik, maar ik zal er voortdurend voor
pleiten en mijn steun er aan geven, om
dat ik er van overtuigd ben, dat de ge
wone mensen in de wereld nooit oorlog
willen," aldus de minister.
Het gewone gezonde verstand en de
gewone mensen zullen oplossingen vin
den voor de grote problemen, die ons
bezig houden, indien hun een kans wordt
gegeven deze dingen te bespreken, zoals
wij in onze parlementen doen, aldus
Bevin. Dit legt de internationale pers
grote verplichtingen op.
De minister van Buitenlandse Zaken
Ernest Bevin verklaarde gisteren in een
rede gehouden tijdens een door de ver
eniging der buitenlandse pers te Londen
aangeboden lunch dat Engeland met de
meeste spoed en actief na zal gaan hoe
het het beste aan de uitnodiging van
Marshall gehoor kan geven en zo spoe
dig mogeljjk met Frankrijk en andere
Europese landen contact op zal nemen
om te zien hoe het best en het nuttigst
van het Amerikaanse aanbod gebruik
gemaakt zal kunnen worden.
Bevin noemde Marshall's hulpprogram
een mogelijke brug tussen Oost en West
en waarschuwde dat het om ideologische
en andere redenen noodlottig zou zijn
wanneer dat grootse streven gedwars
boomd zou worden. Het verheugde hem
oprecht dat veel wanbegrip was wegge
nomen, doordat Rusland in de Ameri
kaanse plannen was opgenomen. Vol
gens Bevin zou de door Marshall in Har
vard gehouden rede een der grootste in
de wereldgeschiedenis kunnen blijken te
zijn en evenals dat het geval was toen
de Verenigde Staten een vier-mogend-
heden-verdrag voor Europa voorstelden,
leek het hem thans dat „dat grote,
nieuwe en prachtige land" op de meest
onbaatzuchtige wijze gehandeld had bij
zijn poging om al zijn krachten in te
spannen om Europa te sparen voor nieu
we rampspoed en om het zo spoedig mo
gelijk te herstellen.
Bevin sprak vervolgens over een we
reldparlement, waarvan hij zich uitdruk
kelijk voorstander verklaarde. „Dit zal
niet ln mijn tijd tot stand komen, ge-
Serene Nagy, de voormalige Hongaarse
'Thiister-president, heeft gisteren in het
®ebeim Zwitserland per vliegtuig veriaten
zich met zijn gezin naar de Ver. Sta-
b begeven. De Amerikaanse regering
Nagy en zün gezin de diplomatieke
2*tu8 verleend en bad Nagy ultdrukke-
'erzocht zich naar de V.S. te bege-
Eerder had Nagy verklaard in Zwit-
r'and te willen blijven.
^^'jdens een conferentie van functiona-
van de Hongaarse ministeries van
vj^hlandse Zaken en Justitie zijn de
belangrijke punten van een ont-
van een nieuwe kieswet, aldus meldt
radio Boedapest, goedgekeurd: Iedereen
die de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt
en de laatste twee jaar in Hongarije heeft
gewoond is kiesgerechtigd. Degenen, die
om politieke redenen na de bevrijding
werden geïnterneerd of een leidende po
sitie hebben bekleed in fascistische orga
nisaties, zal het kiesrecht ontnomen
worden. Zij, die alleen lid geweest zijn van
fascistische partijen mogen stemmen, in
dien zi) sinds de bevrijding getoond heb
ben, waarlijk democratische opvattingen
te huldigen. Staatsambtenaren, die we
gens politieke redenen ontslagen zijn,
mogen niet stemmen.
Deszo Sutyok, het liberale parlements
lid, die gisteren' zo'n sensatie veroorzaakt
heeft door het nieuwe Hongaarse regime
als 'n politiestaat te brandmerken, heeft
in een interview medegedeeld, dat zijn
partij zou weigeren aan de komende na
tionale verkiezingen deel te nemen, ten
zij deze onder internationaal toezicht
gehouden zouden worden.
Hij leverde daarna critiek op de ver
slaggeving van de conferentie te Moskou
en ten aanhore van ambassadeurs, zaak
gelastigden en politieke vertegenwoordi
gers van 21 landen nam Bevin de pers
onder handen over de manier, waarop zij
de berichtgeving over de conferentie had
verzorgd.
Wereldproblemen, verklaarde hij, leg
gen een grote verplichting op aan de
internationale pers. Het is haar plicht
het nieuws en de meningen correct weer
te geven.
Terwijl hij verzocht meer op de ware
feiten te letten, pleitte hij er voor de
verslaggeving van aangelegenheden, die
voor de hele wereld van belang zijn,
minder tendentieus te maken, gaarne
zou hij in de redactionele kolommen
een duidelijker afscheiding tussen het
nieuws en de critiek zien.
„Ik ken niemand, die grotere verant
woordelijkheid heeft voor de rust en
vrede en het scheppen van de toekom
stige wereld dan de schrijver van hoofd
artikelen. die zich niet te veel moet le
nen voor het schrijven van tendentieu
ze artikelen, maar veel meer moet letten
op de eigenlijke feiten," aldus Berin.
Uit het ontwerp van wet „Nieuwe re
geling inzake het Nederlandse muntwe
zen," dat de minister van Financiënn aan
de Tweede Kamer van de Staten-Gene-
raal heeft aangeboden, blijkt, dat het in
de bedoeling ligt de uit de bezettingstijd
daterende zinken munten af te schaffen
en te vervangen door nikkelen en bronzen
geldstukken.
In de toekomst zal ons muntstelsel be
staan uit zilveren rijksdaalders en gul
dens, zuiver nikkelen kwatrjes en dub
beltjes, bronzen stuivers en centen.
Voorts wordt in het ontwerp van de
nieuwe muntwet nog genoemd de gouden
dukaat als van rijkswege gegarandeerde
hand'elspenning zonder de hoedanigheid
van wettig betaalmiddel.
Wanneer dit ontwerp wet wordt, zullen
uit ons muntstelsel dus verdwijnen het
gouden tientje en het gouden vijfje, de
halve gulden, het twee-en-een-halve
centstuk en de halve cent.
Uit artikel 6 van het ontwerp muntwet
(ln de oude muntwet artikel 5) blijkt
voorts, dat ook aan de rijksdaalder en
aan de gulden de hoedanigheid van pas
munt zal worden gegeven, waardoor zij
slechts tot een beperkt bedrag wettig be
taalmiddel zullen zijn, nl. tot vijftig gul
den Voor kwartjes, dubbeltjes, stuivers en
centen worden de vroegere grenzen ge
handhaafd. In verband met het wegval
len van het onderscheid tussen teken-
munten en pasmunten wordt in het ont
werp van de nieuwe muntwet verder
gesproken over munten, zonder meer.
De vierkante nikkelen stuiver zal
worden vervangen door een rond geld
stuk van brons met een middellijn van
21 millimeter. De cent wordt in middel
lijn 17 millimeter, dat is 2 millimeter
kleiner dan voorheen ter vergemakkelij
king van het onderscheid tussen cent
en stuiver. Evenals de kwartjes en dub
beltjes zullen voortaan ook de stuiver
en do cent de koninklijke beeltenis dra
gen. Het ligt in het voornemen hiervoor
een nieuwe beeltenis van H. M. de Ko
ningin te vervaardigen.
Ook de jure worden het gouden tientje
en het gouden vijfje afgeschaft.
De minister van Financiën stelt er
Prijs op te verklaren, dat hiermede geen
oordeel is uitgesproken over een even
tuele terugkeer van het stelsel van de
gouden standaard als zodanig.
Zolang de ontwikkeling van de zilver-
Prijs niet meer zekerheid verschaft om
trent de marge tussen nominale en in
trinsieke waarde van de zilveren mun
ten, zullen de destijds in Amerika ge
slagen zilveren guldens niet in circulatie
worden gebracht. Een deel van de voor
raad van 130 mülioen stuks zal evenals
de te Philadelphia in de Verenigde Sta
ten geslagen zilveren dubbeltjes en
kwartjes kunnen worden dienstbaar ge
maakt bij de voldoening van de ver
plichting tot teruglevering van het op
basis van de Leen- en Pachtwet tijdens
de oorlog verkregen muntzilver.
Hoewel wellicht nog enige jaren pa
pieren rijksdaalders en guldens in om
loop zullen blijven, meent de minister
dat de zilveren gulden en rijksdaalder
vooralsnog de jure dienen te worden
gehandhaafd en in de muntwet behoren
te worden opgenomen.
Naast historische overwegingen heeft
ook de betekenis van de dukaat in het
gebruik, dat in bepaalde gebieden, met
name ook in Ned.-lndië, daarvan wordt
gemaakt als middel tot schatvorming en
als grondstof van onbetwistbaar gewicht
en gehalte, geleid tot het handhaven
van deze munt. In verband met de be
palingen va^ het deviezenbeslult 1945
zal de vrije aanmunting hiervan door
ingezetenen zonder dispensatie voors
hands niet mogelijk zijn. In principe
echter wordt dit recht in de nieuwe
muntwet opgenomen.
Tot inwisseling van de buiten omloop
gestelde munten zal gedurende ten
minste drie maanden gelegenheid wor
den gegeven.
Vrijdag medegedeeld, dat Sjahrir in het
door de republikeinen bezette binnen-
land zou blijven, totdat duidelijk zou
zijn, of Nederland als gevolg van de
Indonesische tegenvoorstellen, waarin de
onmiddellijke instelling van een voorlo
pige regering wordt geëist, voornemens
is de onderhandelingen te beëindigen of
voort te zetten.
„Indien de. Nederlanders van ge
voelen zijn, dat het republikeinse
antwoord een basis bevat voor ver
dere besprekingen, is Sjahrir bereid
naar Batavia terug te keren," aldus
de woordvoerder. Is dit niet het ge
val dan verwacht men, met het oog
op de gevaren van de toestand, niet,
dat hij het risico zal nemen van het
binnenland afgesneden te worden.
Een woordvoerder van het republi
keinse ministerie van Voorlichting heeft
in een radiocommentaar verklaard, dat
de republikeinen de Nederlandse nota
beschouwen als een .poging om de ver
schillen in de beide concepties van Ling-
gadjati te overbruggen. „Ook de Indone
sische delegatie deed eenzelfde poging
bij het opstellen van de tegennota". De
commentator noemt de z.g. Nederlandse
interpretatie van Iinggadjati „de
schuld van deze misère". Inmiddels
wordt in een communiqué van het repu
blikeinse ministerie van Voorlichting
gezegd, dat de tegennota geenszins een
soort manoeuvre is om een vertraging
in de gang van zaken te veroorzaken.
Vooral op economisch gebied heeft de
republiek in de desbetreffende punten in
haar nota haar „goede wil" getoond.
De Franse Nationale vergadering
heeft gisteravond met grote meerder
heid gestemd voor ratificatie van het
vredesverdrag met Italië. In Tenda en
Briga zal door een volksstemming be
slist worden over aanhechting aan
Frankrijk.
Er werden 510 stemmen ten gunste
van ratificatie uitgebracht, terwijl een
tachtigtal leden zich van stemming ont
hield, om blijk te geven van hun bezwa
ren tegen zekere punten van het ver
drag en mede uit protest tegen het ver
zoek van Bidault om vertrouwen in zijn
persoonlijk beleid ten aanzien van de
kwestie Triest.
Het waren zowel radicaal-socialisten
als leden van de uiterst rechtse vleugel,
die zich van stemming onthielden.
Er dreigde een ogenblik een kabinets
crisis, daar de radicalen in de regering
vertegenweordigd zijn, doch dit kon
tenslotte door persoonlijk optreden van
Ramadier vermeden worden.
De nieuwe regering-De Gasperi heeft
gisteren haar eerste krachtproef door
staan, toen een door de monarchisten in.
gediende motie om het verdere onderzoek
inzake een beweerd distributie-schan
daal uit te stellen, in de nationale ver
gadering met 248 tegen 175 stemmen en
een onthouding werd aangenomen.
De regering werd gered doordat 100
afgevaardigden van de centrum, en
linkse partijen zonder te stemmen de
vergadering verlieten. Deze afgevaardig
den zullen over het lot van de regering
beslissen, wanneer de volgende week de
vertrouwenskwestie zal worden gesteld.
De regering maakt tot haar leedwe
zen bekend, dat in de afgelopen week
het volgende verlies is gerapporteerd:
Gesneuveld of overleden tengevolge
van oorlogshandelingen:
Koninklijke Marine: Geen verliezen.
Koninklijke Landmacht: Geen ver
liezen.
Koninklijk Nederlands-Indisch leger:
Soldaat Bontang, afkomstig uit Ned.-
lndië. Gesneuveld tengevolge van ex
tremistische actie 6 Juni 1947.
De vakgroep detailhandel in tabak en
tabaksfabricaten maakt het publiek
er op attent, dat. hoewel de sigaren
thans zonder bon mogen worden ver
kocht, de voorraad toch nog zeej. be
perkt is, zodat de winkelier niet op
grote schaal sigaren kan afleveren en
zich verplicht ziet de aflevering van
sigaren te beperken tot diegenen, die
bij hem hun distributiebon voor sigaret
ten of kerftabak besteden.
De „Maetsuycker" is Vrijdag in de Amsterdamse haven aangekomen met een aantal
revatriërende Nederlandse soldaten uit Indonesië. Familieleden, vrienden en ken-
'nissen hadden zich langs de kade opgesteld, om de terugkerenden een hartelijk
welkom toe te roepen
De bonvrjje Nederlandse sigaar
heeft tot gevolg gehad, dat op één
dag practisch alle voortaden, die in
de fabrieken aanwezig waren, zijn
verkocht. De orders van de win
keliers zijn door de telefoons binnen-
geregend om nog niet te spreken
van de particulieren, die het er op
gewaagd hebben bij de fabrikanten
het' beste van het beste te bestellen,
maargeslaagd zijn zij niet, want
de verstandigen hebben zich strikt
gehouden aan de richtlijnen van het
Rijksbureau om de aflevering aan
de klanten op de normale wijze en
in dezelfde verhouding te doen ge
schieden als tot dusver, d. w. z. dat
in de loop van de volgende week de
winkeliers bevoorraad worden en dat
zjj deze week hun klanten, die over
al in den lande in queue voor de
winkels hebben gestaan, moeten be
dienen met hetgeen zij zelf bezitten.
Het is een feit, dat de merksigaren
vlot verkocht worden, terwijl de min
der bekende producten in voorraad zijn
blijven liggen. Velerlei oorzaken hebben
hieraan medegewerkt: De grotere rook-
productie van één rantsoen sigaretten,
welke een rantsoen sigaren luxueus doet
schijnen. Met veertig sigaretten kan de
roker langer zijn behoeften bevredigen
dan met 10 sigaren. Bovendien had de
sigaar bij de bevrijding geen geallieerde
hulp om gepropageerd te warden. De
buitenlandse sigarettenfabrieken voer
den middels de geallieerde legers een
propaganda voor een goede sigaret, ter
wijl de Nederlandse sigaar nog in haar
papieren onderrok gestoken was. Toen
het in Nederland noodzakelijk wa6 de
rantsoenen te verhogen, had de sigaret
tenindustrie, die veel minder arbeids
intensief is, dan die der sigaren, de ge
legenheid in korte tijd aan de vraag te
voldoen, terwijl de sigarenindustrie een
aanlooptijd nodig had om de productie
te kunnen verhogen. Thans heeft de
sigarettenindustrie haar vooroorlogse
productiequota basisjaar 1939 reeds met
16 pCt. overschreden, terwijl de sigaren-
Industrie nog slechts 40 pCt. tabak van
het basisjaar 1939 te verbruiken heeft.
Het feit, dat er een run op de sigaren
winkeliers is geschied wijst er op, dat de
Nederlandse sigaar bij de rokers nog
steeds een aantrekkelijk artikel is, doch
tevens dat zij door haar volume, dat
niet in overeenstemming was met onze
deviezenpositie noch met de rook-
frequentie, die de sigaret kan bieden,
in een ongunstige positie komt te liggen.
I Laat uw kind. van zijn jonge leven I
genieten en omring het met veel
\liejde en warmte.J
(Van een bijzondere medewerker)
Enige maanden geleden hebben we
op deze plaats aandacht geschon
ken aan en gewaarschuwd tegen t
toenemend verschijnsel, dat vele ge
huwde vrouwen opnieuw in het pro
ductie-proces worden ingeschakeld. We
hebben ons toen tot een principiële af
keuring moeten beperken, omdat het
uitermate moeilijk bleek de beschik
king te krijgen over concrete feiten-
Na veel moeite is het ons thans gelukt
officiële cijfers uit een 26-tal plaatsen
te verzamelen, betrekking hebbende op
11 industrieën. Hierbij moge ons de op
merking van het hart, dat van officiële
zijde niet zoveel geheimzinnigheid be
hoeft te worden betracht by het be
schikbaar stellen van zulke gegevens.
Het blijkt uitermate moeilijk bijv. ver
antwoordelijke ambtenaren van gewes
telijke arbeidsöureaux en bedrijfsleiders
er toe te bewegen mededelingen te doen.
Uit deze houding kan geen andere con
clusie worden getrokken, dan dat men
ook in die kringen voelt, dat deze toe
nemende arbeid van de gehuwde vrouw
een sociologisch verkeerd verschijnsel
is. Het deed bij sommige bedrijven pret
tig aan te horen, dat men daar prin
cipieel geen gehuwde vrouwen te werk
wenst te stellen, al komen zich bij deze
bedrijven dagelijks gehuwde vrouwen
voor werk aanmelden.
In de industrieën, waarover het on
derzoek liep, bleken, officieel geregis
treerd, pijn. 3500 gehuwde vrouwen
werkzaam te zijn. Bij deze 3500 zijn niet
meegerekend de zeer vele thuiswerk
sters, die vooral worden gevonden in de
fijnleder-industrie en de verpakkings
bedrijven.
Bovenaan by de industrieën, waarin
veel gehuwde vrouwen werkzaam zijn,
staat de textiel-industrie met 1380 ge
huwde vrouwen. Hierop volgt de land
bouw met 800 (alleen in Drenthe), en
voornamelijk seizoenarbeid. In het veen
werken nog 350 gehuwde vrouwen. Ver
volgens komt de metaalindustrie met
401, voedings- en genotmiddelen
industrie met 224, rubber-industrie met
51, papier- en aardewerk elk met 39,
leder-industrie met 9, hout-industrie
met 3 gc-huwde vrouwelijke arbeids
krachten.
Nadrukkelijk zy nogmaals vastgesteld,
dat het onderzoek zich slechts over 26
plaatsen uitstrekte en betrekking had
op slechte 11 industrieën. We wiilen
niet trachten de wet van het gemid
delde in deze te gaan toepassen. Boven
staande cijfers zijn gunstig genoeg om
de omvang van het huidige euvel aan
te geven. Hosvelen in werkelijkheid in
het bedrijfsleven zijn opgenomen, zou
enigszins kunnen bi ij ken uit een telling
van het G.A.B. te Leiden, die wij toe
vallig onder ogen kregen en welke gold
van Mei tot October 1946. Van de 1022
als werkzoekende ingeschreven vrou
welijke arbeidskrachten was pl.m. 27
pCt. gehuwd. Van het totaal aantal
plaatsingen ad 505 waren 165 gehuwden.
Het percentage plaatsingen verhoudt
zich merkwaardig scheef. Van de onge
huwde werkzoekenden werd n.L ge
plaatst 45 pCt., welk percentage van de
gehuwden bedroeg ruim 60 pCt. Ter ver
ontschuldiging voerde men aan, dat dit
percentage zo hoog was, omdat onder
de zich aanbiedenden velen waren, die
speciaal huishoudelijk werk zochten. In
Breda werd ons verzekerd, dat pLm. 90
pCt. van het aantal ingeschreven werk
sters gehuwd is.
Wanneer men zulke cijfers rang
schikt, denkt men onwillekeurig
aan de felle afwijzing, die Pius
XI neerschreef over de arbeid van de
gehuwde vrouw Quadragesimo Anno
no. 71 A), Het is een verfoeilijk
misbruik jonge kinderen en zwakke
vrouwen uit te buiten. De huisvrouwen
moeten eigenlijk binnenshuis of in de
onmiddellijke omgeving haar werkkring
hebben, zij moeten zich kunnen geven
aan haar huishouden. Daarentegen is
het een schandelijke wantoestand, die
met alle middelen uit de weg geruimd
moet worden, dat huismoeders zich door
het karig loon van haar man gedwongen
zien buitenshuis voor de kost te gaan
werken, zodat haar eigenlijke zorgen
en plichten, met name de opvoeding der
kinderen, worden verwaarloosd. Daar
om moet met alle kracht er naar ge
streefd worden, dat de huisvaders een
loon ontvangen, dat ruim genoeg is,
om behoorlijk te voorzien in de ge
meenschappelijke behoeften van een
gezin."
Duidelijker taal is t. a. v. deze ma
terie niet wel denkbaar. Nu kan men
natuurlijk aanvoeren, dat op het ogen
blik van kinder-uitbuiting geen sprake
meer is. Inderdaad, die is er niet meer
in de zin, welke een Kinderwet S. v.
Houten noodzakelijk maakte. Maar is
het geen schandelijke uitbuiting van
kinderen, indien deze aan de moeder
zorgen worden ontnomen en zolang in
crèches worden opgeborgen. Wat helpt
het, of een sociaal werkster ook ,,ge-
zinsbelangen" uit naam van de fabriek
in het gezin komt behartigen, als die
zelfde fabriek het eerste belang van het
gezin kapot slaat door de moeder weg
te halen.
We nemen onmiddellijk aan, dat er
economische redenen zijn, zowel voor
de fabriek als voor het arbeidersgezin,
die de toenemende arbeid van de ge
huwde vrouw verklaren. Te verontschul
digen is het, zowel met het oog op de
natuurlijke constructie van het gezin
als op de zo juist geciteerde woorden
van de Paus, nooit. We kunnen het niet
bewijzen, tenzij met citaten links en
rechts opgevangen, maar wy hebben
de stellige indruk, dat hier bewust wer
kende ontkerstenende tendenzen even
eens werkzaam zyn. Lazen we dezer
dagen niet in een raadsverslag, dat een
humanist het bewust beperkte kleine
gezin een óewijs achtte van toenemend
plichtsgevoel by ouders, en hebben we
elders niet kunnen lezen, dat een vrou
wenorganisatie zodanige vrijheid voor
de vrouw vordert, dat zij, over eigen
geld en tijd beschikkende, niet langer
de „hulpe" van de man moet zijn. maar
ook maatschappelijk volkomen zijn ge
lijke.
Tegen het toenemend euvel, als hier
gesignaleerd, is ernstige waakzaamheid
geboden in de vorm van gezonde ge
zinspolitiek, maar eveneens in de vorm
van goede voorlichting, ook van de
vrouwen.
