HET ONONTDEKTE LAND
West-Brabant heeft
eigenlijk van alles
c
E
Deviezenknoeierij berecht
Sanatorium met twee waarachtige
fabrieksschoorstenen
V.kcuiw
r
EUROPEES ECONOMISCH OVERLEG
r
A'
Tijdverlies aan
de grens
f 15.000.- voor tweeduizend dollar
Maria-oord te Rosmalen
half in aanbouw
wÊÊÊÊm
8
»MiH
WALLACE DREIGT MET
NIEUWE PARTIJ
DINSDAG 17 JUNI 1947
PAGINA 3
BUITENLANDS OVERZICHT
Het voorbeeld van de kleinen
m löP
Eerste steen voor
Lidice
Benoeming mr. Cals
Men kan *t niet eens worden
over het gouverneuschap
van Triëst
Argentijns crediet voor Italië
LUCHTVAARTTERREIN
IN HILVERSUM
Verrader moet zich
verantwoorden
„Kleine Zusters van
St. Jozef" 75 jaar
Ldie terugkeerde
(Wordt vervolgd)
2
Het initiatief moet van Europa ko
men, verklaarde generaal Marshall
in zijn rede te Harvard, waar hij
onlangs sprak over de Amerikaanse
hulpverlening aan Europa, en waar hij
deze hulpverlening min of meer afhan
kelijk stelde van economische samen
werking tussen de naties van de Oude
Wereld. Zulke samenwerking bestaat nog
niet, tenzij tussen Nederland, België en
Luxemburg, maar zij kan beginnen te
bestaan. Er moet een mogelijkheid zijn
om de taak, de bevolkingen van ons we
relddeel op een behoorlijk economisch
peil te laten leven, niet aan afzonderlijke
regeringen alleen over te laten, doch
haar met vereende krachten te vervul
len, zonder elkaar duizend en één
moeilijkheid in ire weg leggen. Eer
ste punt van een dergelijke samenwer
king kan dan zijn, dat men in on
derling overleg vaststelt, hoe de Ameri
kaanse hulp bij het financieren van
Europa's opbouw het best kan geschie
den, zodat de V. S. niet langer met
aparte tanden te maken behoeven te
hebben, doch Europa in zijn geheel
kunnen bijstaan.
Men heeft de aansporing hier terdege
verstaan, en reeds vandaag is minister
Bevin te Parijs, om met zijn Franse
collega Bidault, met de premier, en met
anderen, over dit onderwerp besprekin
gen te voeren. Het is Bevin's bedoeling,
de leiding te nemen bij het overleg dat
nodig zal blijken, en hij neemt Frank
rijk daarbij als eerste en belangrijkste
partner. Van enthousiasme in Parijs
kan hij zich verzekerd achten: de Fran
sen hebben aanstonds stappen onder
nomen, om de houding der Sovjet-Unie,
die, zoals Marshall uitdrukkelijk heeft
gezegd, van het hulpprogram geenszins
is uitgesloten, te polsen. Dit wijst er
wel op, dat Frankrijk, van de West-
Europese staten nog het meest met de
Russen bevriend, de kwestie zo breed
mogelijk wil opvatten en inderdaad geheel
Europa, óók Rusland en óók de door
Rusland beheerste Oost-Europese lan
den, in deze aangelegenheid wil betrek
ken. Het bewijst tevens, dat Frankrijk
de zaak heel ernstig neemt.
Intussen verkeert men nog geheel in
het onzekere over de Russische hou
ding. Een aanwijzing vormt wellicht
het feit, dat Moskou noch in zijn poli
tiek noch in zijn pers bepaald vriende
lijk ten opzichte van de Angelsaksers is.
En men kan ook wel gissingen vastkno
pen aan de pogingen in Hongarije en in
de Balkan Amerikaanse invloed op fi
nancieel terrein zoveel mogelijk te we
ren. Doch daar staat dan tegenover, dat
Rusland zelf best enige steun kan ge
bruiken by de wederopbouw van zijn zo
ontzaglijk geteisterde industrie- en
•landbouwgebieden, en dat het enige tyd
geleden om een Amerikaanse lening
heeft gevraagd. Men kan dus nog geen
peil trekken op wat Molotof en de zijr.cn
Zullen antwoorden, al is het weinig twij
felachtig dat zij weinig zullen voelen
Yo^r een economische samenwerking
Waarbij zij ook maar iets moeten prijs
geven van het onbeperkte eigen beslis
singsrecht en de onbeperkte geheim
houding ten aanzien van hun economie
en die van hun satellieten.
Met of zonder Rusland, een begin
van overleg is nu tot stand geko
men met Bevin's Parijse bespre
kingen. Zodra deze besprekingen enigs
zins gevorderd zijn, zal men, zich moeten
wenden tot de andere regeringen van
geheel Europa of minstens van West-
Europa. Men zal dan ook by de rege
ringen van de Lage Landen komen, en
men zou zijn voordeel kunnen doen met
de ervaringen die Nederland, België en
Luxemburg hebben opgedaan bij het tot
stand brengen van een nauw, voor elke
partij voordelig, op de gemeenschappe
lijke belangen gericht, economisch con
tact. Het schijnt ons van staatsmans
wijsheid te getuigen, als Frankrijk en
Engeland niet al te krampachtig aan
hun leiderschap bij het komend overleg
zullen vasthouden, doch een ruime
plaats zullen verlenen aan de drie klei
ne staten die onmiddeliyk na de oorlog
hebben ondernomen wat de groteren pas
aanvatten nu zij een aansporing hebben
ontvangen en een onmiddellijke belo
ning voor welslagen vóór zich zien.
In een fabriek in ons land is men begonnen met de productie aan de lopende band
van „utility-pannen", teneinde de Nederlandse huisvrouwen in staat te stellen haar
keukenuitrusting weer een beetje op peil te brengen. Pannen en deksels gereed voor
verzending
Henry Wallace, de voormalige vice-
President der V.S., heeft in een te
Washington gehouden rede er bij presi
dent Truman en Marshall op aangedron
gen, Stalin en Molotof op een confe
rentie te Berlijn uit te nodigen. Hij
stelde voor deze conferentie, als eerste
stap in de richting van een politiek, die
tot doel heeft het bereiken van over
eenkomst tussen Amerika en de Sovjet-
Unie, voorrang te verlenen boven de vre
desregelingen met Duitsland en Oosten
rijk.
Wallace spoorde de Amerikaanse re
gering aan, aan de v.N. een volledig
verbod van internationale wapenhandel
voor te stellen om de huidige breuk in
de onderhandelingen over een overeen
komst inzake de atoomenergie te helen.
Verder riep hij de democratische partij
op om de leiding te nemen van een actie
om de Amerikaanse munitie-industrieën
te nationaliseren.
Tenslotte dreigde Wallace met de op
richting van een nieuwe party, indien de
beide bestaande partyen voortgaan op
-de huidige weg, die tot oorlog en depres
sie leidt en met zelfmoord gelijk staat,
ook al zou deze nieuwe partij het vol
gend jaar geen kans op succes bij de
presidentsverkiezingen hebben. Nadat
Wallace verklaard had, dat de V.S. de
markten van het socialistische Europa
en van de Sovjet-Unie nodig zullen heb
ben, indien zy een economische depressie
willen voorkomen, besloot hij met een
critiek op de verkiezingsmethoden in
Zuid-Karolina en Kansas en op de totale
afwezigheid van verkiezingen te
Washington.
Een groep Britse mymwerkers heèft
gisteren een blok grauw graniet op zyn
plaats gezet, de eerste steen van het
nieuwe Lidice. 140 vrouwen in rouwkle
ren en kinderen, de enige overlevenden
van het vroeger 500 inwoners tellenae
dorp, dat na de aanslag op Heydrich
door de Duitsers was platgebrand en
met de grond gelijk gemaakt, waren
erby tegenwoordig. De Britse mynwer-
kers overhandigden een chèqute van
30.375 pond voor de wederopbouw van
Lidice, die geheël door vrijwilligers zal
worden uitgevoerd.
Bergen op Zoom en omgeving hebben
eigenlijk alles. Men kan er een stukje
van Texel, de Veluwe, Zuid-Limburg,
een handje polders, haast van al het
moois wat vinden. Doch er zijn maar
weinig mensen, die weten dat deze
Brabantse Westhoek, op de uiterste rand
van de Kempen, een van de schoonste
plekjes is, zo niet het schoonste van
gans het land. Want waariyk, daar in
de buurt van Halsteren en de Wouwse
Plantage, aan de Melanen liggen de
vennen, die naar het schünt uit
Friesland zyn gehaald.
En dan de dulntjes, die wat opschep
perig liggen te koesteren in de zon, als
meisjes, die niets te doen hebben dan bruin
worden. Het is eigenlijk net alsof wij deze
duintjes van de Belgen cadeau hebben
gekregen en het is nu eenmaal een goed
gebruik om een gegeven paard niet in de
bek te kijken. Doch de dijken en het
„Kopke", die zijn werkelijk van ons, dat
is weer echt Nederland en het zeewater
spoelt er zo vrolijk aan, dat het lijst
alsóf de golven golfjes zijn geworden en
dartelend in het voorjaar krijgertje spe
len. Waar men ook gaat, als men er een
paar uur wandelen voor over heeft, dan
ziet men vertegenwoordigers uit alle de
len van het land, in Brabants Westhoek
bij elkaar liggen. Friese vennen, Veluwse
bossen, Texelse schorren, Limburgse heu
vels, Schevenings strand, Zuid-Hollandse
polders, Drentse veldwegen, Groningse
boerderijen, Loosdrechtse plassen en Gooise
ruiterpaden. Voor buitenlanders is dit oord
geen Nederland, want wij zagen er geen
windmolens, geen Volendammers. Doch
boeren op klompen kunnen deze buiten
landers er zien en een paar briefkaarten
met molens erop zijn nog wel te krijgen.
Neen, Brabants Westhoek is eigenlijk nog
een onontdekt gebied.
Met zo'n land behoeft men werkelijk
niet buiten de grenzen te gaan. Het is
niet te begrijpen, dat het toerisme niet
meer gebruik maakt van dit wonder
schoon oord, waar de bordjes „Verboden
toegang" even talrijk zijn als de esta-
minetjes in België, doch waar men nog
zoveel te genieten heeft, dat men na
een vacantie zal zeggen, daar gaan we
volgend jaar weer naar toe. Evenmin
is het te begrijpen, dat er in Bergen
op Zoom zo weinig pensions worden ge
houden, want het mag misschien nog
een jaar duren, mogelijk twee, maar
Van het hondenfluitje naar een geheim wapen - Zelfs voor Rome
te prijzig Hoe moeilijk het isTramconducteurs spitsen
hun oren - Abd el krim beleeft goede dagen.
De Amerikaanse commandanten uit
de oorlog, die bij gebrek aan ande.
re bezigheden, niets anders doen
dan denken en nog eens denken over mo
gelijkheden voor een eventuele volgende
oorlog, hebben opnieuw een idee door
hun hoofd voelen schieten, dat voor na
dere bestudering de moeite waard wordt
geacht. Het principe isals zo vaak
eenvoudig. In dit geval gaat het uit van
het geluid van een hondenfluitje, zoals
dat iedere avond in alle plaatsen van de
Wereld wordt gehoord, wanneer bij het
wandelingetje vóór het naar bed gaan,
een hond in de duisternis verdwijnt.
„Want", zo zegt commandant Kenne
dy, die in dit geval de grote man is, „het
hondenfluitje kp.n men als een voorbeeld
van een zenuwslopend geluid nemen". Hij
wil zich nu gaan toeleggen op vliegtuigen,
die geen bommen boven een stad uit.
gooien, maar zyn uitgerust met een ap
paraat, dat door een onafgebroken lange
fluittoon de bevolking van een gehele
stad haar zenuwen doet verliezen.
Kennedy heeft nog andere ideën.
Kleuren onder infra.rood en boven ul
tra-violet dicht hu geheime krachten
toe die in een komende oorlog verwoes.
tende effecten kunnen hebben, terwijl
het verwekken en voorkomen van regen-
val een van zijn stokpaardjes is, die hij
ftog in een geheimzinnig waas verborgen
houdt.
Zelfs in Rome kan de politie een prijs
op een zeker moment &1 te duur
vinden. „U moet nu niet denken,
dat alles mogeiyk is", zei de politie-com-
hiissaris tegen de directie van de Ro
meinse nachtclub in Hotel de Russie,
Waar büna 6000 lire of ongeveer 55 gul
den moesten worden neergeteld voor de
consumptie van vijf glaasjes (geen gla
zen) whiskey.
Hoe moeiiyk het is en hoe succes
loos om Duitsland op te voeden
tot wat men noemt „ware demo
cratie", hebben de Amerikanen opnieuw
ondervonden, toen zij de antwoorden
hadden bestudeerd, die 1000 Duitse jon
Sens en meisjes tussen 10 en 18 jaar
°P een serie vragen gegeven hadden. De
uitslag zal voor vele nog steeds vol
Soede moed zijnde Amerikanen een klap
m het gezicht zijn geweest: want w^t
tverd er, geantwoord op de vraag:
.•Waarom wonen jullie de jeugdpro-
Sramma's van de Amerikanen by?"
om het voedsel en het suikergoed
Frankfurt dacht 45 pCt. er aldus
®vcr, in Kassei 30, in Heidelberg 30 en
resse bij, vermoedelijk zouden velen ge
zegd hebben: „Fiat, alles gaat niet in
eens". Maar in dezelfde vier steden
gaven gemiddeld 25 pCt. verder te ken
nen, dat zij slechts belangstelling toony
den, om de Amerikanen te kunnen laten
zien, wdt Duitse kinderen wel en niet
kunnen waarderen. Voor alle Ameri
kaanse opvoeders in democratie moet
het wel heel bitter zyn geweest, toen
zy uit de statistiek van het onderzoek
lazen, dat gemiddeld slechts 8 pet. de
programma's meemaakten uit interesse
voor het onderwerp, waar per slot
van zake alles om draait: de democratie.
De tramconducteurs, de straatvegers
en allen die tot het gemeen-
tepersoneel van Frankfort be
hoort, hebben er nog wat werk bijgekre-
gen. Feitelijk komt het hierop neer, dat
zij hun oren moeten spitsen en even
tueel tegen de burgemeester moeten
vertellen: „Die man daar heeft gezegd,
dat er een oorlog tussen Rusland en
Amerika komt."
Walter Kolb, de burgemeester van
Frankfort, ziet geen ander middel om
de practyken van de geruchten-versprei
ders de kop in te drukken. Weigert een
Duitser, die kennelijk aan de fluister
campagne meedoet, zyn naam te noe
men, dan moet de conducteuf of de
straatveger respectievelijk zyn tram of
bezem in de steek laten en de politie
halen. „Dat geklets in tram, trein en
winkels moet nu maar eens uit zyn. Het
brengt ons werk in gevaar." En met
deze ferme woorden van burgemeester
Kolb weet iedereen in Frankfort waar
hij (en zij) aan toe is.
bd el Krim, van zyn gevangen
schap verhuisd naar een luxe-
verblijf in Cairo, zal geen spyt
hebben van zijn vlucht van het schip,
dat hem naar Frankrijk moest brengen.
Want behalve alle vriendeiykheden van
de zyde van de Mohammedanen, de
aanwezigheid van zijn vrouwen en kin
deren, geniet hy als geschenk van de
Egyptische regering een „pensioen" van
twee millioen Franse francs per maand,
dat ondanks de deplorabele staat van
de franc toch altijd nog een twintig
duizend gulden betekent.
dan zal deze buurt zijn ontdekt en dan
zal er voor mensen met initiatief een
stevige boterham zijn te verdienen De
genen, die eenmaal in dit gebied zijn
geweest, komen onherroepelijk terug.
Vraagt het maar aan de Bergense V.V
V., die U zo bereidwillig te woord staat.
De aanvragen om logies zyn veelal van
deaslfde vacantiegangers. Waariyk. er
ligt voor Bergen op Zoom een grote toe
komst op toeristisch gebied. Toeristen,
die werkeiyk toeristen zijn, zullen daar
wel zolang raad op weten. Voor dezulken
ligt hier een oord van ongekende weel
de. zoals op meer plaatsen in het goe
de en gastvrye Brabant, doch daarover
een volgend maal.
Bü de behandeling vari*zijn rapport
over de middenstand in België, tijdens
de zitting van de interparlementaire
Unie in Den Haag, heeft de heer Pierre
de Smet, lid van 'de Belgische delega
tie, met waardering voor het correcte
optreden en de discretie van de Belgi
sche en Nederlandse douane-beambten
bij de contröle van bagage en deviezen
te Esschen en Roosendaal, de nadruk
kelijke wens uitgesproken 'om de kost
bare tijd, welke de reizigers verliezen
aan de Belgisch-Nederlandse grens, te
verminderen.
De heer De Smet heeft eveneens aan
gedrongen op de noodzakeiykheid van
electrificatie van de spooriyn Amster
damBrussel.
Als wij aldus de Belgische senator
een ware economische eenheid willen
verwezenlijken, dan moeten wy in onze
drie landen leren een nieuw begrip te
krygen van het algemeen belang van
zulk een gesloten economisch geheel.
Het bestuur der Sint Radboudstichting
heeft mr. J. M. L. Th. Cals te Nijmegen
benoemd tot assistent in de faculteit der
rechtsgeleerdheid bij de r.k. Universiteit
te Nijmegen.
De Sovjet-Unie heeft zich Maandag
tegen een Brits verzoek verklaard, dat
de kwestie van het gouverneurschap
van Triëst, ten aanzien waarvan de
Grote Vier nog geen overeenstemming
hebben kunnen bereiken, op de agenda
van de Veiligheidsraad zou worden ge
plaatst.
Andrei Gromyko, de Sovjet-afgevaar
digde, verklaarde, dat de Veiligheids
raad deze kwestie niet kan bespreken,
alvorens het vredesverdrag met Italië
is geratificeerd.
Toen de afgevaardigden later bijeen
kwamen stelde Gromyko een nieuwe
candidaat *voor het gouverneurschap
voor, wiens naam niet bekend werd ge
maakt. Men meent te weten, dat deze
candidaat een burger der Sovjet-Unie is.
Volgens een woordvoerder van het
Italiaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken zullen Italië en Argentinië bin
nenkort een commercieel-financiële
overeenkomst te Buenos Aires onderte
kenen. Naar verluidt zou deze overeen
komst betrekking hebben op een crediet
van 400 millioen pesos aan Italië en een
goederenruil tussen de twee landen.
Mevrouw Peron,. echtgenote van presi
dent Peron van Argentinië, wordt op 24
Juni te Rome verwacht voor een tien
daags bezoek aan Italië, tijdens hetwelk
zy tevens een particuliere audiëntie by
de Paus en een ontmoeting met presi
dent de Nicola en premier de Gasperi
zal hebben.
De minister van Verkeer en Water
staat heeft beschikkende op het ver
zoekschrift van de stichting „Vliegveld
het Gooi" te Hilversum, om als lucht
vaartterrein te haren behoeve een ter
rein aan te wyzen, gelegen in de pro
vincie Noord-Holland in de gemeente
Hilversum, bepaald, dat ten behoeve van
de stichting „Vliegveld het Gooi" ge
noemd terrein, onder benaming „Lucht
vaartterrein Hilversum" aangewezen als
luchtvaartterrein voor landvliegtuigen
voor hej, openbaar luchtverkeer. Met uit
sluiting van het rechtstreekse verkeer
met het buitenland tussen een half uur
na zonsondergang en een half uur voor
zonsopgang mag op het luchtvaartter
rein niet worden geland, noch daarvan
worden opgestegen. Van het luchtvaart
terrein mag, behoudens in bijzondere
gevallen door de Directeur-Generaal van
de Rijksluchtvaartdienst te geven toe
stemming, uitsiftitend worden gebruik
gemaakt door vliegtuigen met een totaal
gewicht van niet meer dan 2000 K.G.
Militaire vliegtuigen zullen zijn vrij
gesteld van de betaling van landings
gelden. De ondernemer zal moeten ge
dogen, dat door het departement van
Oorlog na met hem gepleegd overleg ten
behoeve van genoemd departement op
het luchtvaartterrein vliegloodsen wor
den opgericht en schuilloopgraven, gas-
kelders e.d. worden aangelegd. De on
dernemer zal de nodige maatregelen tref
fen ter voorkoming, dat vliegtuigen, wel
ke het luchtvaartterrein gebruiken, vlie
gen over het gebied, behorende tot het
naby het luchtvaartterrein gelegen sa
natorium „Zonnestraal".
Vrydag 20 Juni a.s. zal een der ergste
Zaanse verraders voor het Buitenge
woon Gerechtshof te Amsterdam te
recht staan, n.l. A. J. M. Bakker. Ver
dachte heeft verscheidene Nederlanders,
die wapens in hun bezit hadden, bij de
Duitsers aangegeven, dienstgenomen
by de Waffen SS en Nederlanders, die
naar Zwitserland wilden vluchten, ver
raden. Bovendien heeft hij van '43 tot
'45 als kapo dienst gedaan in een-con
centratiekamp te Danzig-Matzkau en in
deze functie een onmenselijke terreur
uitgeoefend.
De Arnhemse Economische Politie
rechter heeft gisteren vrijwel de gehele
zitting gewijd aan de berechting van een
deviezenknoeiery, waaraan zich voor
namelijk hebben schuldig gemaakt de
70-jarige directeur van Nimweegs Reis
bureau J. J. B. J. B. en de Zaltbommel-
se bankdirecteur C. Ph. De directeur
van het reisbureau verschafte verschil
lende van zyn cliënten gelegenheid in
het buitenland" vreemde valuta te beko
men tegen betaling van fancy-prijzen
hier te lande. De deviezen-overtredin
gen, welke hem per dagvaarding ten
laste zijn gelegd, vormen slechts een
klein deel van de vele deviezenovertre-
dingen, waaraan hij zich sinds de be
vrijding heeft schuldig gemaakt. In Ja
nuari van dit jaar heeft hij een vrou
welijke cliënte T. W„ de schoonzuster
van de Zaltbommelse bankier Ph., aan
tweeduizend Amerikaanse dollars gehol
pen ten behoeve van haar dochter,
die naar Canada wilde. Hij heeft deze
cliënte daartoe in Amsterdam ontmoet
en in kenhis gebracht met een zekere
Van B„ zijn hoofdleverancier van vreem
de valuta. Om de tweeduizend dollar
te krijgen moest zij f 15000 neertellen.
Daarmede ontving zij een code-cheque,
waarop in Amerika tweeduizend dollars
zouden worden verstrekt. Iets dergelijks
gebeurde ook met iemand, die in Zwit
serland francs nodig had voor de repa
ratie van een van zijn sleepboten, met
de bankier Ph., die aan zijn studerende
zoon in Zwitserland tweeduizend francs
extra wilde geven, en met de directeur
van een filmconcem, die in Frankrijk
een aanmerkeiyke schuld had en daar
van een half millioen francs wilde del
gen.
De Officier van Justitie had tevoren
uiteengezet, dat deze zaak een van de
eerste belangrijke zaken op het gebied
van de berechting van „Inlandzahlung"
is. Er is, daarvan was spreker overtuigd,
veel meer geknoeid. Hij eiste tegen B.
een jaar gevangenisstraf met aftrek van
het voorarrest en tegen de Bommelse
bankier Ph., die ook gedetineerd was.
zes maanden met aftrek, benevens
f 10.000 boete.
De Officier van Justitie vond Ph. yv>
reel even zwaar schuldig, omdat deze
bankier zich als correspondent van de
Nederlandse Bank heeft laten verleiden
mede te doen aan deze ergerlijke
vorm van deviezenknoeierij. Dat de heer
Ph. in deze zaak betrokken is, trof de
Officier van Justitie des te pynlijker,
omdat zijn naam in het buitenland zo'n
goede klank heeft en hy onze grootste
deviezenleverancier is.
De vonnissen werden: B. zes maanden
met aftrek en Ph. zes weken met aftrek,
benevens f 5000 boete, subsidiair drie
maanden hechtenis. Dat betekent, dat
de Zaltbommelse bankier, die inmiddels
is ontslagen als correspondent van de
Nederlandse Bank. op vrije voeten kon
worden gesteld. Enige andere betrokke
nen by deze deviezenzwendel kregen
geldboetes en/of voorwsardelyke ge
vangenisstraf, terwyl de op hen in be
slag genomen vreemde valuta werden
verbeurd verklaard.
Zaterdag zullen de „Kleine Zusters van
St Jozef", misschien meer bekend onder
de naam van „Zusters van Heerlen' de
dag herdenken, waarop voor 75 jaar de
Dienaar Gods Mgr. Petrus Jozef Savelberg,
de grondslag legde van haar Congregatie.
Zij zullen deze dag alleen kerkelijk en
in de religieuze familiekring vieren, zon
der receptie of andere viering naar buiten.
Bij verhindering wegens ziekte van Z. H.
Exc. Mgr. Lemmens zal Z. H. Exc. Mgr.
Lebouille een pontificale Hoogmis van
dankbaarheid opdragen in de kapel van
het Moederhuls.
Wel hopen de Zusers uit erkentelijkheid
jegens haar Stichter, wiens proces van
zaligverklal-ing is ingeleid. In de loop
ran het jubeljaar gelegenheid te vinden
hem in de plaatsen, waar zij haar liefde
wenken uitoefenen meer bekend te ma
ken teneinde daardoor zijn verering te
bevorderen, en wellicht zijn zaligverkla
ring te bespoedigen.
By beschikking van de minister van
Economische Zaken is op grond van de
desbetreffende bepalingen van het Zui
veringsbesluit 1945 gerekend met ingang
van 24 September 1944, aan V. H. Ploom,
inspecteur-generaal der Mijnen, ontslag
verleend.
v,
Verwoest te Gennep.
Herbouwd in Rosmalen
(Van onze speciale verslaggever)
Twee, naar het uiterlyk volkomen
waarachtige fabrieksschoorstenen,
waaruit, zoals een braaf zomerwindje
dat wilde, heel traag wat rookwolkjes op-
kringelden, vormden onze eerste en
laatste indruk van het sanatorium „Ma-
na-oord" in Rosmalen.
Een nogal eigenaardige indruk, dat
geven wij toe, maar daarom nog niet
minder waar of niet minder verklaarbaar.
Elk sanatorium heeft immers zijn „econo
mie", d.w.z. zyn plaats, waar gekookt,
gestoofd en gestookt wordt. Fn aange
zien Rosmalen een bijzonder sanatorium
is, mag het niemand verwonderen, dat
ook zyn „economie" wat bijzonder is uit
gevallen met twee knapen van schoor
stenen, die van verre de inclruk trekken
het hart te vormen van een welgescha
pen fabriekscomplex.
Dat dit niei het geval is, blijkt, wan
neer men naderby komt en ontdekt,
waarom hier van een bijzonder sanato
rium sprake is. Eerst ontmoet men n.l.
grondwerkers, metselaars en timmerlui
en pas veel later zusters en patiënten.
Wie meent hieruit het byzondere al
direct te kunnen verklaren, moet men
helaas teleurstellen. Hei is niet een
niéuw, nog half in staat van aanbouw
verkerend sanatorium. Het is integendeel
oud en in herbouw. Het is een byzonder
sanatorium.
Laat ons het geheim ontsluieren
Jaren geleden stond .Maria-oord" in
Gennep. Het werd gebouwd in de tyd
van de vorige wereldoorlog of eigenlijk
is ook dat al weer onjuist. Het werd niet
gebouwd. Het groeide. Zo van niets tot
wat het zijn moest uit het initiatief van
een gewoon huisdoscr, die een school
omvormde tot sanatorium. Juist als nu,
omdat de nood zo hoog was. Het stond
er meer dan 25 jaar. Het leverde de
vruchten van zijn arbeid terug aan het
leven en betaalde zyn tol aan de dood.
Het was niet byzonder groot en niet by
zonder klein, doch precies omvangrijk
genoeg voor zijn zeer specifieke taak:
Neerlands enige katholieke damee
sanatorium te zyn.
Toen kwam de oorlog, waarin de Maas
belangrijker was dan Gennep. Nog twee
maanden «liepen de patenten in de kelder,
terwyi hier en daar een verdwaalde granaat
zijn baan door het sanatorium tekende, dan
evacueerde men naar Haneveld. Ruim 900
zieken en sanatorium-patiënten vertoefden
daar in een gebouw, dat bestemd was voor
250 tuchthuisboefjes.
Gennep vond men later terug als een
leeggeschoten huls.
Toen trok de geneesheer-directeur ln een
auto door Nederland. Door Brabant en Lim
burg, door Utrecht en Gelderland, op zoek
naar een huis, een villa of desnoods een
kasteel met enigszins voldoende accomodatie
voor. zijn 160 patiënten, zijn staf en hemzeif
En het gebeurde op een dag, dat hij toerde
van Nijmegen naar Den Bosch of van Den
■Bosch naar Nijmegen, dat weet niemand
meer precies te vertellen. Maar op die tocht
passeerde hij Rosmalen. Toen moet het lot*
van een latent-aanwezige waakzaamheid zijn
geweest, die hem die leegstaande villa deed
ontdekken, die nu als klooster dient voor de
Zusters van Liefde uit Tilburg, die én het
sanatorium verplegen.
Rond die villa groeide het sanatorium
weer op. Langzaam, zoals een gehavende
boom groeit, die meer wortels mist dan
bezit. Men mocht twee eigen lighallen
bouwen en kreeg verder eenvoudigweg 10
Zweedse barakken toegewezen, die men
voor de „luttele" huurkoopsom van f 2000—
per jaar en per stuk (duur van de beta
ling 10 jaar) kon accepteren of niet, in
welk laatste geval men verder niet op
enige overheidshulp behoefde te rekenen.
Dus werden ze, mede gedachtig het feit,
dat men ze zo nog f 10000 beneden d*
kostprijs kreeg, aanvaard.
ln een van die barakken wordt nu vol
gende week de operatiezaal tn gebruik ge
nomen en als ze binnen een half jaai
allemaal gereed zijn, telt het sanotonum
225 bedden. Nu 110. Wij hebben er langt
gelapen met een gezicht, waarop wy
vriendelijkheid poogden te demonstreren
en medelijden te verbergen. Als een be-
zoeker, die meet dat hij zal worden na
gestaard, zelfs als de deur al dicht is, wiens
naam en functie zullen worden verspreid*
omdat hier zo weinig anders is dat ver
spreid kan worden.
Het leven in een sanatorium ligt gevat
in drie stadia- Geheel te bed, een a twee
maal per dag op en de kuren op de lig
stoelen. Die drie mogelijkheden bepalen
de cadans voor het leven, zij zijn het on
derwerp van a-le gedachten en de basis
voor alle plannen.
Normaal maar wat is normaal in een
sanatorium? duurt die kuur 1 a 1^
jaar. Doch soms duurt ze langer, valt een
Uil
door BARBARA BOWER
iiiiiiimiiiiiiiiiiiifiminiiiiiiiMiiiiiMiiiiiiiiiiF
19)
„Kan ik u helpen?" Haar lippen ston
den op het punt, het woord „dame" te
vormen, maar ze bedacht zich.
„Ja, ik denk van wel, als u zo goed
wilt zyn." De ogen van de vrouw tegen
over haar waren vriendelyk en haar
mond was zuiver en krachtig gewelfd. „Ik
denk van wel. Ik wil alles nieuw hebben.
Ik heb deze kleren vier jaar gedragen
en nu
„Ja, dame, ik weet het. in de oorlog
tracht men het met zijn kleren zo lang
mogelijk te rekken, maar er komt een
ogenblik dat
„Ja, da is zo, maar 't komt eigenlijk
niet door de oorlog. Het doet ook niet
ter zake. U bent een vrouw, evenals ik
U ziet wat voor kleren ik aan heb."
Miss Ranskill besefte plotseling, dat zy
i*1 Miinchen 41. Woonde de overige 50 een kam, een nagelschuurtje en een tube
de voorstellingen nu nog uit inte- I crème in haar rechterhand geklemd hield.
Haar zelfverzekerdheid liet haar in de
steek.
„Ikik heb helemaal vergeten die
dingen te laten inpakken".
„Ik weet het, dame, het is lastig. Nog
kortgeleden kocht een klant hier een wer
kelijk mooie, suède mantel. Ze moest hem
in haar boodschappenmand doen, boven
op de haring, ofschoon de krant die er
omheen zat, al doorweekt was. Maar we
moeten eigenlijk nog dankbaar zyn, dat
we tenminste nog vis krygen".
„Vindt u werkeiyk?"
De herinnering aan vis overviel haar.
Vis in allerlei stadia; half bedoren vis,
die uitgesneden moest worden; vis, deels
gedroogd in de zon en rottend in de re
gen; gulzige vissen, die de moeizaam ge.
sneden haken inslikten; vogels, die zó
naar vis smaakten, dat omgekeerd alle
vis wekenlang naar zeevogel smaakte, zo
dat je verhemelte in opstand kwam; vis
in de boot, gepekeld en doorweekt van
het zeewater.
„Denkt u eens in, hoeveel gevaren er
aan dé vangst verbonden zijn
De stem klonk vermanend en Miss
Ranskill begreep. „Ja, natuurlijk".
„Wat wilde mevrouw eigenlyk zeggen?"
„Ik wilde vragen of ik wat ondergoed
kon kopen en daarna een mantelpak en
kousen".
„Zeker, dame. Wilt u misschien een
costuum uitzoeken?; dan kan ik u daarna
naar de lingerie-afdeling brengen".
„En kousen?"
..Kousen vindt u beneden, dame. Had
u die eerst willen kopen?"
„Zoudt u er niet een paar boven willen
laten brengen? Ik ga liever niet weer
naar beneden voor.... voor ik er anders
uitzie".
„Ik zal zien, wat ik voor u kan doen,
dame, maar we hebben te kampen met
personeeltekort, ziet u. Bovendien hebben
we nog een vry grote keus, wat tinten
betreft".
„U zoudt my een erg groot genoegen
doen", pleitte Miss Ranskill. „Ik had
graag een paar reekleurige van niet al
te dunne zijde, géén kunstzy of dunne
fil d'écosse. Ik geloof, dat ik maar be
ter doe fil d'écosse te nemen." By de ge
dachte aan de vier pond, veertien shil
ling en vier pence leek het haar ver
standiger geen zydé te kopen.
„We hebben misschien nog een paar
katoenen".
„Ik behoef maar één paar".
„Geen natuurzijden, natuurlijk, en ze
ker geen fil d'écosse".
Miss Rankill kende die toon uit haar
kleuterjaren: „Geen jam en koek op el
kaar, miss Nona; wat denkt u wel?" Net
als toen wilde zij argumenten horen.
„Waarom niet?"
„Het is oorlog".
„Wat?"
„Oorlog, dame. Het valt niet mee
schaarse artikelen te bemachtigen".
Miss Rankill besefte, dat ze zich moest
verontschuldigen. „Het spyt me. Ik dacht
er niet aan".
De opgetrokken wenkbrauwen en
strakke lippen drukten eer medelijden
dan verontwaardiging, doch bovenal min
achting uit".
„U moet weten, dat ik in meer dan
drie jaar geen krant gelezen heb". Ieder
woord maakte nu de kloof tassen haar
en de ander wyder. „Of naar de radio
geluisterd; op één keer na, een paar da
gen geleden".
„Werkeiyk, dame? Ja, ik weet wel, dat
sommige mensen alle lectuur, die aan de
oorlog herinnert, vermijden. Hoewel ik
zelf niet zonder het nieuws zou kunnen
leven".
Van vertrouwelykheid kon geen sprake
meer zyn. Er heerste een ijskoude vorme.
lykheid tassen hen, als tussen een gast
vrouw en een gast, die een ongelukkige
opmerking over een familielid of vrien
din gemaakt heeft.
De verkoopster ging Miss Ranskill voor
naar een toonbank, waar zy twee kunst
zijden kledingstukken uitkoos, waarvan
de glans onder haar blik scheen te ver.
doffen. Daarna vroeg zy naar de prys
van het mantelpak, dat zy in de etalage
gezien had, hoorde dat het te duur was,
koos een ander, een zachtbruin, en nam
op aanraden van de verkoopster een iets
'Ichter getinte jumper.
„Kleren, die u altyd kunt dragen, da
me. Het is werkeiyk practischer neutrale
kleuren te kiezen, wanneer de kleren zo
lang mee moeten".
„Morgen koop ik het rode mantelpak
en overmorgen het groene", zei Miss
Ranskill nadenkend, geheel onbewust, dat
zy hardop gesproken had.
Een paar opgetrokken wenkbrauwen
waren het enige antwoord. Het stilzwij
gen, dat volgde, werd verbroken door een
meisje, dat de kousen kwam brengen.
Twee minuten later bevond Miss Rans
kill, nadat de verkoopster er met tegen
zin in had berust, dat zij straks alles te-
geiyk zou betalen, zich tussen de spiegels
van een vierkant hokje.
We zullen ons zelf niet meer herken
nen, wanneer we ons helemaal in het
nieuw hebben gestoken, denk je ook niet,
Miss Ranskill? Ik koop 'n paasbest pak
en draag het een maand lang elke Zon
dag en als ik jou dan aan zie komen, zeg
ik by mezelfWie is die chique dame?
Ik durf wedden, dat ze van haar levens
dagen nog nooit een vinger heeft uitge
stoken. Nee maar, wat zullen we nou
hebben? Dat is Miss Ranskill! Wie had
dat kunnen denken! We zullen ons op
een goeie dag eens fyn opknappen, reken
maar!
Dé bescheiden kleur van het mantel
pak verhoogde het lei.blauw van haar
ogen en voegde zich naar de door het
zonlicht gebleekte strepen ln heur haar.
tuic ptauircu
als het enige, waarop een patiënte leeft
de toekomst weer zo ongrijpbaar
ver ls. Als zij weer moet liggen wachten
op het geluk ze-Y éénmaal per dag naar
het tollet te mogen.
Tussen die meisjes gaan de zustere rond.
De Zusters van Liefde en de weinige
lekenverpleegstera, die hier een plaats
hebben gevonden.
Zy verzorgen, helpen en ondersteunen.
Een van die zeven liefdewerken, die
barmhartigheid vragen en verwerven.
Maar zy zijn te weinig talryk en als
straks het sanatorium inderdaad geheel
is bezet, zal haar aantal ontoereikend
zyn. Dan zal er weer een oproep uit
gaan naar de Katholieke Vrouwelijke
Jeugd van Nederland. Haar zal ƒ39.
per maand, kost en inwoning worden
geboden en daarvoor in ruil zal haar
dienst worden gevraagd, alle dagen en
met alle gevaren van dien. Zullen er
weer weinigen zijn, die de oproep zullen
beantwoorden? Maar weinig of niet. de
Zusters van Liefde, die dit werk in Gcn-
nep begonnen, zullen niet versagen. Zij
versaagden niet in de moeilijkste oor
logsdagen, niet in de eerste opbouw-
phasen toen 160 man moesten delen van
het eten, dat werd klaargemaakt in een
gewone villakeuken en zy zullen dus ook
niet. versagen straks als een groter aan
tal patiënten meer werk en meer in
spanning zullen vorderen.
Zy houden vol, zoals alleen diegene
volhoudt, die niet zichzelf maar de zie
ke als middelpunt stelt. Daarom kan
men er van overtuigd zyn. dat het ge
heel nieuwe sanatorium, dat over enige
jaren op een open terrein achter dit
voorlopige móét verrijzen, zal verrijzen,
ook al beraamt men op het ogenblik de
kosten van sanatoriumbouw op f 15000.
per bed. dit betekent voor dit sanatorium
een slordige drie millioen gulden in to
taal. Het werk van deze zusters is een
plichtsbetrachting, waarvan men spreekt
noch schrijft. Misschien omdat de Zus
ters zelf niet beseffen hoe goed ze doen
en de patiënten niet hoe goed aan haar
gedaan wordt. Daardoor behouden die
laatsten de frisheid, die gelooft in de
beterschap. Daardoor zullen ze die ook
verwerven. Daardoor en door de medi
sche hulp en de zoele wind van de bos
sen rond Rosmalen.
De Zusters kunnen nog geld gebrui
ken.
