Nerveuze stemming in Djocjakarta
1
Voorziening van Ouden
van
Dag
en
ENVER HOXHA
Dictator van Albanië
In het voetspoor van Tito
Linkervleugel in twijfel geraakt?
CONFERENTIE TE PARIJS GEHflM
■n
MEER DAN TROPISCHE WARMTE
In Brabant en Limburg 100 gr. F.
Binnen enkele weken nadere
bekendmaking
'S LANDS BELANG
Tot hoofd en hart
Bevin tegen iedere vertraging
BANDIET OF LEIDER?
K.L.M. 121: j'aar in
West-lndië
Na „staakt het vuren"
V-
J
ZATERDAG 28 JUNI 1947 o
69ste JAARGANG No 23884
DE SPANNING IN INDIË
Am. bemiddeling?
Koerier bij Van Mook
Conferentie blijft geheim
Standpunt van Bidault
Russische deelneming niet
gewenst
MéM
SS
(Van onze Haagse redacteur)
Het weer.
m 'm.
In hei paleis ie Tirana, de hoofdsiad van Albanië, waar eens
Koning Zog resideerde, zii nu een donkere mysterieuze
man in een grijs-groen uniform mei gouden iressen en een
borsi vol medailles hei ene document na hei andere ie le
zen. Deze man is Kolonel Generaal Enver Hoxha, premier
en praktisch dictator van Albanië. De aandacht der wereld
is op hem gericht in verband mei de Briise klacht, welke op
hei ogenblik in hei iniernaiionale gerechtshof ie Den Haag
in behandeling genomen is en waarbij zijn regering ver
antwoordelijk gesield wordi voor de mijnen die de Briise
oorlogsschepen in de weg gelegen werden in hei Korfoe-
kanaal.
Discipline
In Albanië regeert een don
kere mysterieuze man in
grijs-groen uniform, com-
^munist en vriend van Tito.
Godsdienstige belangstelling
Blijvend zomerweer
V
Morgen zal Prins Bernhard
zijn zes en dertigste ver
jaardag vieren. Was hij
reeds voor de oorlog een sym
pathieke figuur hij het Nederlandse
volk, de oorlog heeft zijn popu
lariteit nog doen stijgen. Zijn witte
anjer werd een symbool van het
verzet, een symbool dat hij later
verwezenlijkte als commandant
van de Binnenlandse strijdkrach
ten.
Z. K. H. Prins Bernhard in het
uniform van luitenant-generaal.
V
Directieleden V D te
Den Bosch in arrest
LAATSTE TRANSPORT
STIJKELGROEP
De goede opvoeder leert van zijn
kinderen meer dan zij van hem
leren
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTEN: 30 ets, p. w„ f 3.90 p. kwart.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
Soekarno heeft de leiding van de
regering op zich genomen voor de
tijd, dat het Republikeinse kabinet
wordt gewijzigd na Sjahrir's besluit
tot aftreden, daar de laatste zich
niet heeft kunnen verzekeren van
de steun der linkse partijen inzake
zjjn concessies aan de Nederlanders.
j)aar deze concessies ook worden
gedaan in het antwoord van Soekar
no, wordt thans verwacht, dat Sjah-
rir het premierschap weer op zich
zal nemen.
Soekarno deed deze concessies, nadat
de linkervleugel op zijn besluit was te
ruggekomen na terugkeer van vice-mi
nister Setiadjit, die Indonesisch afge
vaardigde op de vakverenigingsconferen
tie te Praag was geweest. Naar verluidt,
heeft Setiadjit de linkervleugel overreed
zijn oppositie op te geven.
Vrijdagavond is de officiële tekst
van Soekamo's antwoord aan de
Nederlandse regering bekend ge
maakt. De reeds gepubliceerde tekst
blijkt grotendeels juist te zijn.
De dag van gisteren kenmerkte zich
te Djokja door een schijnbare politieke
rust. Verscheidene personen namen, na
dag en nacht vergaderd te hebben, een
rustpauze; Sjahrir had vier nachten
doorvergaderd. Toch was de stem
ming enigszins nerveus in verband met
de berichten van de kabinetscrisis. In
de straten zag men rijen soldaten.
Voorts groepjes mensen voor de kran-
tenbureaux, terwijl men een levendig
heen en weer rijden tussen de verschil
lende ministeries waarnam.
Het is mogelijk, zo verneemt A. P. uit
Washington, dat de V. S. bereid zullen
zijn te helpen bij een vredelievende
schikking in Indonesië, in verband met
het gtote belang, dat de wereld en spe
ciaal de landen, die ten zeerste verlegen
zijn om grondstoffen uit het eilanden
rijk, hebben bij vrede in Indonesië. Of
de V. S. zouden toestemmen te arbitre-
ren in het geschil, indien zij hiertoe een
uitnodiging zouden ontvangen, hangt laf
van de stand van zaken op het ogen
blik. In regeringskringen te Washington
wordt erkend, dat het ontslag van
Sjahrir ernstige bezorgdheid teweegge
bracht heeft, omdat men vreest, dat ae
extremisten opnieuw vijandelijkhedeti
zullen veroorzaken.
Vanmorgen is een koerier van de
Republikeinse regering per trein uit
Djokjakarta in Batavia aangekomen,
waarna hij onmiddellijk een confe
rentie had met Van Mook.
In Ned. Oost-Indische regeringskrin
gen in Batavia werd eerder op de dag
gezegd, dat nog geen beslissing gevallen
was inzake het antwoord van Soekarno
op de Nederlandse voorstellen voor de
toekomstige regering van Indonesië. Een
der woordvoerders verklaarde, dat Soe-
karno's uit elf punten bestaand ant
woord op het Nederlandse plan nog over
wogen werd.
Tot dusver ontbraken aanwijzingen of
het antwoord aan Den Haag gezonden
zou worden, of dat de regering zich op
nieuw met de Republikeinse president
in verbinding zou stellen.
Vrijdagavond heeft het Nederland
se leger wachtposten uitgezet rond
om de radio-Jakarta, het republi
keinse zendstation, dat gehuisvest is
in het vroegere gebouw van de Ne
derlandse radio van Batavia. Een
redacteur van een Indonesisch tijd
schrift werd bij het verlaten van het
gebouw aangehouden en gevisiteerd.
Klokslag 4 uur arriveerde Bevin, de
Engelse minister van Buitenlandse Za
ken, aan de Quai d'Orsay, waar hij door
Bidault ontvangen werd. Daarna reed dé
grote auto van Moiotof voor, die verge
zeld wag van zes leden der Sovjetrussi-
sche delegatie; Bidault heette Moiotof
welkom, terwijl de fotografen zich ver
drongen om de belangrijke persoonlijk
heden, verenigd in de voorhal van het
ministerie, op de gevoelige pjaat vast te
leggen. Bidault maakte met een grapje
excuus voor de warmte, die zijn gasten
te Parijs moeten verduren, en ging ze
vervolgens voor naar de „Salon des
Perroquets" („Papegaaienkamer"), waar
de besprekingen onmiddellijk een aan
vang namen.
Volgens Franse zegslieden zou Bidault
Vrijdag een welkomstrede houden en er
op aandringen spoed te betrachten
met onverschillig wat in het belang van
economische samenwerking wordt ge
daan.
In officiële verklaringen heeft Bevin
reeds gezegd, dat hij tegen iedere ver
traging is. Zijn in het Lagerhuis afge
legde verklaring werd beschouwd als een
waarschuwing aan de Russen, dat hij
niet zal toestaan dat dé conferentie op
niets uitloopt.
Moiotof is Donderdag met drie vlieg
tuigen met adviseurs in. Parijs aange
komen en heeft Donderdagavond een
kort onderhoud gehad met Bidault. Men
heeft echter niets gewaar kunnen wor-
den waaruit men het standpunt der
Russen zou kunnen opmaken.
Even voor Vrijdagmiddag 12 uur kwam
Bevin per vliegtuig aan. Voor zijn ver
trek had hij nog een serie conferenties
gehad met William Clayton.
Volgens gezaghebbende personen in
Londen was hij met de Amerikaanse
vertegenwoordigers tot overeenstemming
gekomen, dat het plan-Marshall buiten
het kader van de Ver. Naties diende te
werken. Men neemt aan, dat Rusland
een project voor hulp aan Europa juist
over de bestaande UNO-organen wil la
ten lopen.
Direct na de opening van de eerste
zitting op de Quai d'Orsay besloten ae
drie ministers dat de besprekingen van
de gehele conferentie strikt geheim ge
houden zouden worden en dat ér over
het besprokene geen berichten aan de
pers verstrekt zouden worden.
De persconferentie welke om 7 uur
Vrijdagavond op het ministerie,van Bui
tenlandse Zaken zou worden gehouden
werd ogenblikkelijk afgelast.
Vernomen wordt, dat het voorstel tot
geheimhouding van Bevin uitging en de
beide andere ministers daarmee onmid
dellijk instemden. De Sovjet-delegatie
verliet het eerst de bijeenkomst. Geen
der negen Sovjet-afgevaardigden glim
lachte bij het verlaten van het gebouw.
Misschien wordt er aap het eind der
conferentie een communiqué gepubli
ceerd. De gewone persconferenties, die
na vorige besprekingen der ministers
van Buitenlandse Zaken werden gehou
den, zullen thans niet plaats hebben.
Medegedeeld werd, dat Bidault mor
genavond een officieel diner ter ere der
Sovjet en Britse afgevaardigden zal ge
ven.
Het Franse kabinet heeft Vrijdag met
algemene stemmen de politiek goedge
keurd welke minister Bidault namens
Frankrijk zal voeren op de drie minis
ter-conferentie, welke Vrijdagmiddag een
aanvang heeft genomen.
Vrijdagmorgen heeft Bidault een hall
uur lang rapport uitgebracht aan het
kabinet over internationale aangelegen
heden en in het bijzonder over zijn
eigen politiek op de drie minister-con
ferentie.
Autoriteiten weigerde bijzonderheden
over dit rapport mede te delen, doch
men nam aan dat Bidault pleitte voor
een snelle overeenkomst inzake de tech
nische methoden voor het in werking
doen treden van het hulpverleningssche
ma, liever dan lange discussies over ho
gere economische politiek.
De Russen kregen Vrijdag langzamer
hand de indruk, dat men in bepaalde
kringen in de Ver. Staten in werkelijk
heid liever niet heeft, dat de Sovjei-
Unie aan het plan-Marshall deelneemt,
Van het ogenblik af, dat het plan-
Marshall werd bekend gemaakt, hadden
sommige buitenlandse waarnemers In
Moskou er geen geheim van gemaakt,
dat, zij van mening waren, dat de Rus
sen er niet aan zouden deelnemen.
Zij waren het er echter van het be
gin af aan min of meer over eens ge
weest, dat Rusland wél aan de inleiden
de driemogendhedenconferentie zou deel
nemen.
Een van de waarnemers drukte het
als volgt uit: De Ver. Staten willen wel
dat Rusland aan het spel meedoet, maar
het mag niet zijn eigen voorwaarden
stellen.
Neerlands grootste autoweg in wording. Sedert enige tijd is men begonnen met de
voortzetting der werkzaamheden voor de aanleg van de weg AmsterdamWieringer-
meerAfsluitdijkLeeuwarden. Ten behoeve van deze weg worden nabij Wognum
enorme massa's afvalsteen, afkomstig van de Hoogovens, gestort. Deze stenen worden
per schip naar Hoorn gebracht en vandaar per auto naar de stortplaats
- I.
Grote drukte
in De Streek
heerst er op de voornaamste aardappel- en groenteveiling in ons land,
te Grootebroek-Bovenkarspel. Uit wijde omtrek komen de tuinders hier
met punters hun producten aanvoeren
Er komen op de krant n»g al eens
brieven binnen van ouden van dagen,
die vragen wat nu eigenlijk moeten
doen om in het genot te komen van de
in uitzicht gestelde uitkeringen. Voor
lopig behoeven zij niets te doen. Het
recht op uitkering gaat pas in op
1 October en administratief is de zaak
nog lang niet gereed.
Als men weet, dat de nieuwe regeling
betrekking heeft °P meer dan 400.000
aanvragen (honderdduizend echtparen
en driehonderdduizend alleenstaanden
en rnen bedenkt daarbij dat er nog steeds
een groot tekort Is aan personeel en
schrijfmachines (dP Rijksverzekerings- j
bank heeft alleen voor deze voorziening i
honderd schrijfmachines aangevraagd
maar die zijn er nog niet), dan is het
duidelijk, dat een en ander een lange
tijd van voorbereiding eist. Het zal dan
ook wel niet mogelijk zijn op 1 October
ieder gerechtigde aan zijn uitkering te
helpen, maar het'is toch wel de bedoe
ling iedereen zo époedig mogelijk een
legitimatiebewijs te verstrekken, waar
mee dan op het postkantoor het, 8eld
kan worden afgehaald.
De formulieren waarop men rich
moet aanmelden zün °P het ogenblik in
druk en zullen vermoedelijk binnen
twee a drie weken gereed zijn. Dan zijn
zij bij de Raden van Arbeid verkrijg
baar. Tegen die tijd ztillen evenwel van
overheidswege nadere bekendmakingen
worden gedaan, i
Thans zij nog slechts even gerecapitu
leerd, dat voor een uitkering in aan
merking komen alle mannelijke en alle
ongehuwde vrouwelijke Nederlanders van
vijfenzestig jaar of ouder, voorzover zij
niet meer inkomsten hebben dan een
bepaald bedrag per jaar. Dit bedrag va
rieert naar gelang van de klasse der
gemeente van Inwoning voor onge-
huwden van 675tot f 875--en
voor gehuwden van 1075.tot f 1375.
Wat de leeftijd betreft, komt ieder in
aanmerking, die in de maand van uit
kering vijfenzestig jaar wordt of reeds
is.
Vrijdag 27 Juni 1947 is een datum,
die geboekstaafd zal worden in de
annalen van de Nederlandse meteo
rologie. Deze dag heeft hogere tem
peraturen vertoond dan ooit tevoren
in Nederland werden waargenomen.
Tot dusverre was b.v. de maximum
temperatuur in De Bilt 35.6 gr. Celsius
(96 gr. Fahrenheit). Gisteren echter
steeg het kwik tot 36.9 gr. Cel
sius (98 gr. Fahrenheit) dus 1.3 gr.
hoger. In Brabant en Limburg liep
de temperatuur zelfs tot 38 gr. Cel
sius (100 gr. Fahrenheit) op. Alleen
langs de kust, waar de zeewind in
viel. bleef de temperatuur ongeveer
25 gr.
Interessant is de hoge minimum-tem
peratuur, die in de nacht van Donderdag
op Vrijdag in De Bilt werd waargenomen,
namelijk 21.1 gr. tegen maximaal 20.7 gr.
voordien. Ook hier dus zien wij een re
cordverbetering. Wij plegen dergelijke
temperaturen tropisch te noemen. Zijn
zij dat ook? Gemiddeld stijgt de tempe
ratuur in Batavia in de droge tijd iedere
dag tot 31 gr. Celsius (89 gr. Fahrenheit),
in de regentijd tot ongeveer 29 gr., dit
is aanmerkelijk lager dan de temperatu
ren, die gisteren in Nederland werden
geregistreerd. En de hoogste temperatuur,
die tot voor de oorlog in Batavia werd
waargenomen, was 35.8 gr. Celsius, 1 gr.
minder dus dan gisteren in De Bilt. Na
tuurlijk moeten wij niet vergeten, dat het
in Indië iedere dag zo warm is, wat pp
de duur zeer afmattend werkt. Boven -
-T-
Verwachting tot Zaterdagavond:
Meer bewolking. Nog warm weer,
hoewel minder hoge temperatuur dan
gisteren. Veranderlijke wind.
Zondag: Zon 4.2221.04, Maan
17.311.52. Maandag: Zon 4.2321.04,
Maan 18.432.12.
De Douglas „Skystreak", welke ontworpen is, om te worden gebruikt voor onderzoe
kingen bij snelheden die het geluid nabij komen. De machine is uitgerust met een
General Electric straalmotor met een vermogen, gelijk aan dat van de vier motoren
van de grote Boeying B. 29 „Superfortress"Men verwacht dat met dit toestel een
snelheid van 1400 KM. per uur zal kunnen worden bereikt
Twee jaag geleden had nooit iemand
van Enver Hoxha gehoord. Hij
is acht en dertig jaar en vervult
de posten van minister-president, mi
nister van Buitenlandse Zaken en mi
nister van Defensie. Over zjjn verleden
en zijn persoonlijkheid is maar weinig
bekend.
Griekse propagandisten zeggen dat
hij een bandiet geweest is. Inder-
daat heeft het banditisme vaak ge
leid tot de hoogste functies in Al
banië. Doch het verhaal mag dan
al plausibel lijken, de waarheid is
dikwijls veel minder romantisch.
Hoxha leidde in zijn jeugd een zeer
normaal leven. Als zoon van welgestelde
ouders kreeg hij een middelbare oplei
ding in het lyceum te Koritza. Later
studeerde hij te Parijs en Brussel. In
Brussel maakte hij enige tijd deel uit
van de Albanese delegatie, doch hij
keerde naar Albanië terug om in het
Frans lessen te geven. Het is mogelijk,
dat hij betrokken is geweest bij de een
of andere van de vele samenzweringen
tegen koning Zog. Het gerucht, dat hij
in Spanje tegen Franco gevochten heeft,
schijnt weinig grond te hebben. Op welk
ogenblik hij tot de communistische
partij toetrad, is een van de vele
mysteries die deze figuur omgeven.
De officiële Albaanse verklaring
van zijn activiteit bij de inval der
Italianen, vermeldt, dat hij zich
onmiddellijk in het heuvelland te
rugtrok om de guerilla tegen de
fascisten te organiseren. Maar hij
heeft intussen ook voor zich zelf
gezorgd, want dadelijk na de inval
begon hij een sigarenwinkel.
Wat hier ook van zij, hij is altijd een
belangrijk man geweest bij guerilla's
van Zuid-Albanië, vooral toen zij zich
in 1942 aaneensloten tot een gezamen
lijke organisatie, die bekend staat als
het Nationale bevrijdingsfront. Hoxha
werd eerst politiek commissaris, daarna
commandant en ten slotte generaal.
De discipline in zijn leger was mee
dogenloos. Het was bij de mannen van
Hoxha een wet, dat, als een van hen
zich onttrok aan zijn plichten van
guerilla-strijder, door een persoonlijke
wraak ten uitvoer te brengen of te ge
hoorzamen aan de vedetta, de eeuwen
oude traditie van Albanië, hij opge
hangen werd. Als de dader niet gepakt
kon worden, werden al zijn familie
leden opgehangen. In 1944 was Hoxha
kolonel-generaal van een leger van
30.000 man, dat goed gedisciplineerd
was.
Toen Britse verbindingsofficieren zich
met de guerilla's in verbinding stelden,
bleken de Albaniërs zeer voorzichtig.
Na de overeenkomst met Italië verklaar
de Hoxha zich zelf tot premier van de
voorlopige regering en begon de ene
stad na de andere te bezetten. Het ver
oorzaakte overal grote verrassing, dat
men een man, van wie men nog nooit
gehoord had, als leider accepteerde.
Het is een van die mysteries, die nooit
zullen worden opgelost. Wellicht was
het de triomf van zijn persoonlijkheid.
die Hoxha ongetwijfeld bezit.
In December 1945 werden er verkiezin
gen gehouden en zoals het dikwijls ge
beurt in landen waar de democratie een
Oosterse ontvlambaarheid bezit, het De
mocratisch Front (zoals de naam thans
luidt) van Hoxha kwam met 95 percent
van de stemmen aan de macht. In zijn
eigen stad Tirana kreeg Hoxha, die een
groot redenaar is, reeds 65 van het aan
tal stemmen.
Hoxha is een temperamentvol man.
Hij heeft vlagen van woede maar hij is
een harde werker. Hij werd als 69 per
cent van zijn volgelingen grootgebracht
in de Mohammedaanse godsdienst. Doch,
evenals bij de meeste van zijn landgeno
ten, zit de godsdienst er niet diep bij hem
in én hij belet hem niet de drank van
zijn land de „raki" te drinken.
Als communist zal hij waarschijn
lijk als atheïst optreden. Albanië is
ten opzichte van de katholie
ken, die er een minderheid vormen,
altijd verdraagzaam geweest. Doch
onder Hoxha nemen de godsdienstige
tegenstellingen hoe langer hoe meer
scherpe vormen aan.
De autoriteiten hebben een deel der
Katholieke geestelijkheid beschuldigd
de Duitsers en Italianen gedurende
de oorlog geholpen te hebben. In Ti
rana heeft men een tentoonstelling
gehouden van wapenen, die zoge
naamd in een Franciscaans semina
rie te Sutari gevonden zouden zijn.
Hoxha volgt hier dezelfde methode als
Tito van Joego-Slavië, die ook twist zoekt
met het Vaticaan. Tito is overigens de
held van Hoxha. Hij heeft met hem een
verbond gesloten, waardoor Albanië gro
tendeels onder Joego-Slavische invloed
komt te staan.
Ondernemingen met gemengd bestuur
van Joegosjaven en Albanezen exploite
ren gezamenlijk de spoorwegen, mijnen
en fabrieken van Joego-Slavië. Overigens
zijn er vele Albanezen, die deze gemeng
de ondernemingen met gemengde gevoe
lens accepteren. Zij zijn nog niet vergeten
dat ten dage van koning Zog dergelijke
overeenkomsten gesloten werden met
Italië en zjj wijzen er op hoe dit ten slotte
geleid heeft tot de inlijving van Albanië
bij Italië. En als de geschiedenis zich
herhaalt, zullen de Joegoslaven de plaats
van de Italianen innemen.
dien is langs de kusten de nachtelijke
temperatuur hoog; in Batavia gemid
deld 23 gr.
Maar dit alles neemt niet weg, dat de
temperaturen, die Vrijdag in Nederland
voorkwamen, ook volgens tropenmaatstaf
bijzonder hoog waven.
Onder invloed van een hoge
drukgebied over Scandinavië, dat
voortdurend in intensiteit toeneemt,
zal de wind weer naar het Oosten
draaien, zodat het warme zomer
weer voorloopjg nog aanhoudt.
Het was Zondag j.l. 12!4 jaar ge
leden, dat de 3-motorige Fokker
„Snip" na zijn historische Oceaan-
vlucht op het vliegveld Hato (Cura
sao) landde, welk ogenblik beschouwd
wordt als de geboorte van het West-
Indische bedrijf der Kl.M.
Van het ogenblik af, dat de toen
malige Gouverneur Van Slobbe als eerste
passagier in het eerste lijnvliegtuig naar
Aruba stapte, op 19 Januari 1935, zijn
tot en met het eerste kwartaal van 1947
vervoerd: 274.294 passagiers. 2.783.057
kg vracht en over bagage, 261.307 kg post.
Er werden 66.102 uren gevlogen en
15.781.538 km (dus ongeveer 392 maal
rond de aarde) afgelegd.
Op het vliegveld Hato, dat het lucht
vaartcentrum in het Caraïbische gebied
is geworden, landt en vertrekt thans
gemiddeld elk half uur een K.L.M. -
vliegtuig. Het personeel bestond m 1935
uit 16 personen. Eind 1946 had het West-
Indische bedrijf niet minder dan 678
personen in dienst. De totale lengte van
het luchtnet bedroeg per 31 December
1935, 125 km. Eind 1945 was dit 11.578
km. In 10 jaar tijds dus bijna 100 maal
zo lang.
Ambtenaren van de economische poli
tie, afdeling prijscontrole, hebben de
boekhouding in beslag genomen van de
N.V. Manufacturenhandel Vroom en
Dreesmann te 's-Hertogenbosch. Vier
leden der directie, n.l. de gebr. V., M. en
V. zijn gearresteerd en op last van de
Officier van Justitie ijl het Huis van Be
waring ingesloten.
De regering maakt tot haar leedwe
zen bekend, dat in de afgelopen week
de volgende verliezen zijn gerapporteerd:
Gesneuveld of overleden tengevolge
van oorlogshandelingen:
Koninklijke Marine: geen verliezen.
Koninklijke Landmacht: soldaat A.
van Berlo, van 5 R. I, afkomstig uit Ge-
mert. Gesneuveld in omgeving Modjo-
kerto 22 Juni 1947 tengevolge van vij
andelijke actie. Soldaat H. J. Kuipers,
van 4 R. S„ afkomstig uit Leeuwarden.
Gesneuveld te Medan 19 Juni 1947. Sol
daat N. Kulk, van 4 R. S„ afkomstig
van Katwijk aan Zee. Gesneuveld te
Medan 18 Juni 1947.
Koninklijk Nederlands-Indisch Leger:
geen verhezen.
Het tweede en laatste transport met
de stoffelijke overschotten van 15 slacht
offers der Stijkelgroep vertrekt a.s.
Maandag 30 Juni uit Berlijn en wordt
Dinsdag aan de grens te Beek-Ubbergen
verwacht. Het transport zal wederom
staan onder leiding van het hoofd van
de dienst voor identificatie en berging,
luitenant-kolonel A. W. de Ruyter von
Steveninck. De namen der 15 slachtof
fers zijn: R. E. Gostelie, J. GrootJ. F.
Helmers, M. Hoek, E. Honig, P. H. ae
Jong, P. de Koning, G. J. M. van der
Marei, P. Mulder, J. Neuteboom, A. van
der Plas, H. G. Stoppendaal, D. de Vries,
J. J. F. de Vries en J. G. Vrolijk.
(Van een bijzondere medewerker)
Dat er een in haar redenen niet altijd
even nauwkeurig te omschrijven
onrust, zoal niet ontevredenheid
heerst ander de arbeiders, mag bekend
worden verondersteld. Wie tracht de
oorzaken te achterhalen, ontdekt spoe
dig, dat hier van een geheel complex
sprake is, waarvan evenwel de spanning
tussen lonen en prijzen zonder twijfel
een der ernstigste is. De voorzitter van
de K. A. B. sprak op de jongste Ver
bondsvergadering dit waarschuwend
woord: „De K. A. B. hoopt, dat het de
regering moge gelukken de prijzen van
een aantal artikelen te verlagen, waar
door de spanning kan worden gebroken.
Mocht zulks haar onverhoopt niet ge
lukken, dan zal onze K. A. B. zich over
dit voor onze arbeiders zo belangrijke
probleem nader hebben te beraden. Het
zij toegegeven, dat ernstige pogingen
ook van regeringszijde worden onderno
men om de welhaast ondraaglijke span
ningen in het arbeidersbudget zoveel mo
gelijk weg te nemen. De verhoging van
de kinderbijslag, de toekenning van het
consumentencrediet zijn er een paar
sprekende voorbeelden van. De geopende
mogelijkheid van een vacantietoeslag,
welke, wordt hij doorgevoerd, 2 pet.
loonsverhoging betekent, de a.s. verla
ging van de loonbelasting, werpen al
weer, al is het dan gering, gewicht in
de schaal, waardoor meer evenwicht
moet worden bereikt. Waarderen onze
arbeiders dit niet? Zonder twijfel. Maar
het mag geen verwondering wekken, dat
onrust blijft, zolang het evenwicht niet
geheel is verkregen. We durven in dezen
niet goed van „herstel" te spreken,
omdat het naar onze smaak nog maar
al te weinig in de geschiedenis is voor
gekomen, dat een arbeider van zijn loon
in een betrekkelijk onbeperkte mate kon
voorzien in zijn redelijke behoeften. Dit
is een onzer ernstigste grieven tegen het
loonstelsel, dat de arbeider steeds de
economische grensganger doet blijven.
Toch is het feit van de spanning tus
sen lonen en prijzen niet de enige reden
voor de gesignaleerde onrust, al culmi
neren de bijverschijnselen toch wel
daarin. Men moet het gesprek van ar
beiders meemaken in het schaftuur, in
de fabriekscantine, of bij de kalkloods
op het karwei, het praatje voor en na
een ledenvergadering van een vakafde
ling en de openlijk geuite critieken op
Verbondsvergaderingen, vakafdelings- en
kaderbijeenkomsten om te begrijpen, hoe
psychologische factoren de onrust in stand
houden en vergroten. De laatste Verbonds.
vergadering was in dit opzicht leerzaam,
maar elke vakafdelingsvergadering is
het evenzeer. Men kent de samenwer
king in de Raad van Vakcentrales, het
gemeenschappelijk overleg in de Stich.
ting van de Arbeid, en iedereen kan we
ten, dat deze samenwerking en dit over
leg worden gedragen door mensen met
buitengewoon groot verantwoordelijk
heidsgevoel. Wanneer bepaalde looneisen
worden geformuleerd, dan is naar twee
zijden de zaak ernstig overwogen. Reke
ning is gehouden zowel met het algemeen
welzijn en het bedrijfsbelang als met de
belangen van de arbeiders en hun ge-
zinnen. Van een zo wel overwogen advies
of eis mag worden verwacht, dat het
een open oor vindt bij degenen, aan wie
de tijdelijke macht is gegeven zulke eisen
of verlangens te honoreren.
In het besluit van 17 Juli 1944. hou
dende vaststelling van het Buitenge
woon besluit Arbeidsverhoudingen
(no. E. 52), gewijzigd bij K. B. no. E.
157, wordt in de eerste titel Art. 1 van
de rijksbemiddelaar gezegd: „De arbeids
bemiddelaar, bevoegd ingevolge de ar
beidsgeschillen wet". De naïeveling in de
oorlogsverhoudingen slaat dan de Ar-
beidsgeschillenwet 1923 eens op en merkt,
dat deze functionarissen het recht heb
ben, wanneer een arbeidsgeschil dreigt of
is uitgebroken, vertegenwoordigers van
de partijen voor zich te roepen. De par
tijen zjjn verplicht te verschijnen, maar
ze blijven overigens volkomen vrij in wat
ze willen doen. Hij bemiddelt mn.w.
tussen de twee partijen, die rechtstreeks
bij de loonbepaling zijn betrokken. Het is
vanzelfsprekend, dat in de na-oorlogse
verhoudingen hierin wijziging moest
worden gebracht. Want niet langer zijn
deze partijen (werkgever en werknemer)
voornaamste belanghebbenden bij de be
paling voor loonhoogte, maar het
se hele Nederlandse volk is partij. De
kwestie van de lonen en prijzen is een
levenskwestie geworden, alweer, voor het
Nederlandse volk.
Dat de positie van de rijksbemiddelaar
derhalve een andere is geworden dan
omschreven in de Arbeidsgeschillenwet
1923 is duidelijk. Maar het is geen rijks
bemiddelaar meer. Men moet maar eens
horen, hoe de arbeiders dit instituut
betitelen. Benamingen als rijksbedillaaxs
en rijksloonzetters zjjn daarbij zeker
niet de minst fraaie. We kunnen ons
begrijpen de verzuchting van prof. Rom-
me op een van de Congressen van de
Stichting van de Arbeid, dat hij de dag
zou zegenen, waarop dit instituut zijn
werkzaamheden in de huidige vorm kan
beëindigen.
We vragen ons evenwel af, indien de
klachten, welke we talloze malen van
arbeiders vernemen, juist zijn, of het
nodig is, dat dit voor het Nederlandse
volksleven zo belangrijke instituut zo
uiterst traag moet werken. Is het juist,
zoals de arbeiders klagen, dan schijnen
tal van beslissingen maanden en maan-
den op zich te laten wachten. Men
spreekt zelfs van een jaar en meer. Ern
stiger nog klagen de arbeiders over be
slissingen, welke de indruk wekken, alsof
met hun belangen koehandel gedreven
wordt Vanzelfsprekend horen zij van
hun vakbondsbestuurders vaak, in welke
richting voorstellen zijn gedaan. Maar
heel dikwijls ontdekken dan nog rijksbe
middelaars een motief ten aanzien van
een loonvoorstel een cent lager te beslis,
sen. Zou men hier niet in de hand gaan
werken de stemming: „Laten we maar
wat meer vragen, we krijgen toch min
der"? Zulk een stemming zou in hoge
mate van onverantwoordelijkheid getui
gen, maar laat men van de andere zijde
oppassen het er niet naar te maken. Het
economisch herstel van ons land is be.
langrijk, het hervinden van het materiële
evenwicht in de gezinnen belangrijker,
omdat hiermede de voorwaarde wordt
geschapen voor het hervinden van het
geestelijk evenwicht.