Nerveuze stemming in Djocjakarta 1 Voorziening van Ouden van Dag en ENVER HOXHA Dictator van Albanië In het voetspoor van Tito Linkervleugel in twijfel geraakt? CONFERENTIE TE PARIJS GEHflM ■n MEER DAN TROPISCHE WARMTE In Brabant en Limburg 100 gr. F. Binnen enkele weken nadere bekendmaking 'S LANDS BELANG Tot hoofd en hart Bevin tegen iedere vertraging BANDIET OF LEIDER? K.L.M. 121: j'aar in West-lndië Na „staakt het vuren" V- J ZATERDAG 28 JUNI 1947 o 69ste JAARGANG No 23884 DE SPANNING IN INDIË Am. bemiddeling? Koerier bij Van Mook Conferentie blijft geheim Standpunt van Bidault Russische deelneming niet gewenst MéM SS (Van onze Haagse redacteur) Het weer. m 'm. In hei paleis ie Tirana, de hoofdsiad van Albanië, waar eens Koning Zog resideerde, zii nu een donkere mysterieuze man in een grijs-groen uniform mei gouden iressen en een borsi vol medailles hei ene document na hei andere ie le zen. Deze man is Kolonel Generaal Enver Hoxha, premier en praktisch dictator van Albanië. De aandacht der wereld is op hem gericht in verband mei de Briise klacht, welke op hei ogenblik in hei iniernaiionale gerechtshof ie Den Haag in behandeling genomen is en waarbij zijn regering ver antwoordelijk gesield wordi voor de mijnen die de Briise oorlogsschepen in de weg gelegen werden in hei Korfoe- kanaal. Discipline In Albanië regeert een don kere mysterieuze man in grijs-groen uniform, com- ^munist en vriend van Tito. Godsdienstige belangstelling Blijvend zomerweer V Morgen zal Prins Bernhard zijn zes en dertigste ver jaardag vieren. Was hij reeds voor de oorlog een sym pathieke figuur hij het Nederlandse volk, de oorlog heeft zijn popu lariteit nog doen stijgen. Zijn witte anjer werd een symbool van het verzet, een symbool dat hij later verwezenlijkte als commandant van de Binnenlandse strijdkrach ten. Z. K. H. Prins Bernhard in het uniform van luitenant-generaal. V Directieleden V D te Den Bosch in arrest LAATSTE TRANSPORT STIJKELGROEP De goede opvoeder leert van zijn kinderen meer dan zij van hem leren BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543 Abonnementen 20800 - Postgiro 143480 ABONNEMENTEN: 30 ets, p. w„ f 3.90 p. kwart. Directeur: 3. 3. W. Boerrigter. Wnd. hoofdredacteur: W. Severin. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. Soekarno heeft de leiding van de regering op zich genomen voor de tijd, dat het Republikeinse kabinet wordt gewijzigd na Sjahrir's besluit tot aftreden, daar de laatste zich niet heeft kunnen verzekeren van de steun der linkse partijen inzake zjjn concessies aan de Nederlanders. j)aar deze concessies ook worden gedaan in het antwoord van Soekar no, wordt thans verwacht, dat Sjah- rir het premierschap weer op zich zal nemen. Soekarno deed deze concessies, nadat de linkervleugel op zijn besluit was te ruggekomen na terugkeer van vice-mi nister Setiadjit, die Indonesisch afge vaardigde op de vakverenigingsconferen tie te Praag was geweest. Naar verluidt, heeft Setiadjit de linkervleugel overreed zijn oppositie op te geven. Vrijdagavond is de officiële tekst van Soekamo's antwoord aan de Nederlandse regering bekend ge maakt. De reeds gepubliceerde tekst blijkt grotendeels juist te zijn. De dag van gisteren kenmerkte zich te Djokja door een schijnbare politieke rust. Verscheidene personen namen, na dag en nacht vergaderd te hebben, een rustpauze; Sjahrir had vier nachten doorvergaderd. Toch was de stem ming enigszins nerveus in verband met de berichten van de kabinetscrisis. In de straten zag men rijen soldaten. Voorts groepjes mensen voor de kran- tenbureaux, terwijl men een levendig heen en weer rijden tussen de verschil lende ministeries waarnam. Het is mogelijk, zo verneemt A. P. uit Washington, dat de V. S. bereid zullen zijn te helpen bij een vredelievende schikking in Indonesië, in verband met het gtote belang, dat de wereld en spe ciaal de landen, die ten zeerste verlegen zijn om grondstoffen uit het eilanden rijk, hebben bij vrede in Indonesië. Of de V. S. zouden toestemmen te arbitre- ren in het geschil, indien zij hiertoe een uitnodiging zouden ontvangen, hangt laf van de stand van zaken op het ogen blik. In regeringskringen te Washington wordt erkend, dat het ontslag van Sjahrir ernstige bezorgdheid teweegge bracht heeft, omdat men vreest, dat ae extremisten opnieuw vijandelijkhedeti zullen veroorzaken. Vanmorgen is een koerier van de Republikeinse regering per trein uit Djokjakarta in Batavia aangekomen, waarna hij onmiddellijk een confe rentie had met Van Mook. In Ned. Oost-Indische regeringskrin gen in Batavia werd eerder op de dag gezegd, dat nog geen beslissing gevallen was inzake het antwoord van Soekarno op de Nederlandse voorstellen voor de toekomstige regering van Indonesië. Een der woordvoerders verklaarde, dat Soe- karno's uit elf punten bestaand ant woord op het Nederlandse plan nog over wogen werd. Tot dusver ontbraken aanwijzingen of het antwoord aan Den Haag gezonden zou worden, of dat de regering zich op nieuw met de Republikeinse president in verbinding zou stellen. Vrijdagavond heeft het Nederland se leger wachtposten uitgezet rond om de radio-Jakarta, het republi keinse zendstation, dat gehuisvest is in het vroegere gebouw van de Ne derlandse radio van Batavia. Een redacteur van een Indonesisch tijd schrift werd bij het verlaten van het gebouw aangehouden en gevisiteerd. Klokslag 4 uur arriveerde Bevin, de Engelse minister van Buitenlandse Za ken, aan de Quai d'Orsay, waar hij door Bidault ontvangen werd. Daarna reed dé grote auto van Moiotof voor, die verge zeld wag van zes leden der Sovjetrussi- sche delegatie; Bidault heette Moiotof welkom, terwijl de fotografen zich ver drongen om de belangrijke persoonlijk heden, verenigd in de voorhal van het ministerie, op de gevoelige pjaat vast te leggen. Bidault maakte met een grapje excuus voor de warmte, die zijn gasten te Parijs moeten verduren, en ging ze vervolgens voor naar de „Salon des Perroquets" („Papegaaienkamer"), waar de besprekingen onmiddellijk een aan vang namen. Volgens Franse zegslieden zou Bidault Vrijdag een welkomstrede houden en er op aandringen spoed te betrachten met onverschillig wat in het belang van economische samenwerking wordt ge daan. In officiële verklaringen heeft Bevin reeds gezegd, dat hij tegen iedere ver traging is. Zijn in het Lagerhuis afge legde verklaring werd beschouwd als een waarschuwing aan de Russen, dat hij niet zal toestaan dat dé conferentie op niets uitloopt. Moiotof is Donderdag met drie vlieg tuigen met adviseurs in. Parijs aange komen en heeft Donderdagavond een kort onderhoud gehad met Bidault. Men heeft echter niets gewaar kunnen wor- den waaruit men het standpunt der Russen zou kunnen opmaken. Even voor Vrijdagmiddag 12 uur kwam Bevin per vliegtuig aan. Voor zijn ver trek had hij nog een serie conferenties gehad met William Clayton. Volgens gezaghebbende personen in Londen was hij met de Amerikaanse vertegenwoordigers tot overeenstemming gekomen, dat het plan-Marshall buiten het kader van de Ver. Naties diende te werken. Men neemt aan, dat Rusland een project voor hulp aan Europa juist over de bestaande UNO-organen wil la ten lopen. Direct na de opening van de eerste zitting op de Quai d'Orsay besloten ae drie ministers dat de besprekingen van de gehele conferentie strikt geheim ge houden zouden worden en dat ér over het besprokene geen berichten aan de pers verstrekt zouden worden. De persconferentie welke om 7 uur Vrijdagavond op het ministerie,van Bui tenlandse Zaken zou worden gehouden werd ogenblikkelijk afgelast. Vernomen wordt, dat het voorstel tot geheimhouding van Bevin uitging en de beide andere ministers daarmee onmid dellijk instemden. De Sovjet-delegatie verliet het eerst de bijeenkomst. Geen der negen Sovjet-afgevaardigden glim lachte bij het verlaten van het gebouw. Misschien wordt er aap het eind der conferentie een communiqué gepubli ceerd. De gewone persconferenties, die na vorige besprekingen der ministers van Buitenlandse Zaken werden gehou den, zullen thans niet plaats hebben. Medegedeeld werd, dat Bidault mor genavond een officieel diner ter ere der Sovjet en Britse afgevaardigden zal ge ven. Het Franse kabinet heeft Vrijdag met algemene stemmen de politiek goedge keurd welke minister Bidault namens Frankrijk zal voeren op de drie minis ter-conferentie, welke Vrijdagmiddag een aanvang heeft genomen. Vrijdagmorgen heeft Bidault een hall uur lang rapport uitgebracht aan het kabinet over internationale aangelegen heden en in het bijzonder over zijn eigen politiek op de drie minister-con ferentie. Autoriteiten weigerde bijzonderheden over dit rapport mede te delen, doch men nam aan dat Bidault pleitte voor een snelle overeenkomst inzake de tech nische methoden voor het in werking doen treden van het hulpverleningssche ma, liever dan lange discussies over ho gere economische politiek. De Russen kregen Vrijdag langzamer hand de indruk, dat men in bepaalde kringen in de Ver. Staten in werkelijk heid liever niet heeft, dat de Sovjei- Unie aan het plan-Marshall deelneemt, Van het ogenblik af, dat het plan- Marshall werd bekend gemaakt, hadden sommige buitenlandse waarnemers In Moskou er geen geheim van gemaakt, dat, zij van mening waren, dat de Rus sen er niet aan zouden deelnemen. Zij waren het er echter van het be gin af aan min of meer over eens ge weest, dat Rusland wél aan de inleiden de driemogendhedenconferentie zou deel nemen. Een van de waarnemers drukte het als volgt uit: De Ver. Staten willen wel dat Rusland aan het spel meedoet, maar het mag niet zijn eigen voorwaarden stellen. Neerlands grootste autoweg in wording. Sedert enige tijd is men begonnen met de voortzetting der werkzaamheden voor de aanleg van de weg AmsterdamWieringer- meerAfsluitdijkLeeuwarden. Ten behoeve van deze weg worden nabij Wognum enorme massa's afvalsteen, afkomstig van de Hoogovens, gestort. Deze stenen worden per schip naar Hoorn gebracht en vandaar per auto naar de stortplaats - I. Grote drukte in De Streek heerst er op de voornaamste aardappel- en groenteveiling in ons land, te Grootebroek-Bovenkarspel. Uit wijde omtrek komen de tuinders hier met punters hun producten aanvoeren Er komen op de krant n»g al eens brieven binnen van ouden van dagen, die vragen wat nu eigenlijk moeten doen om in het genot te komen van de in uitzicht gestelde uitkeringen. Voor lopig behoeven zij niets te doen. Het recht op uitkering gaat pas in op 1 October en administratief is de zaak nog lang niet gereed. Als men weet, dat de nieuwe regeling betrekking heeft °P meer dan 400.000 aanvragen (honderdduizend echtparen en driehonderdduizend alleenstaanden en rnen bedenkt daarbij dat er nog steeds een groot tekort Is aan personeel en schrijfmachines (dP Rijksverzekerings- j bank heeft alleen voor deze voorziening i honderd schrijfmachines aangevraagd maar die zijn er nog niet), dan is het duidelijk, dat een en ander een lange tijd van voorbereiding eist. Het zal dan ook wel niet mogelijk zijn op 1 October ieder gerechtigde aan zijn uitkering te helpen, maar het'is toch wel de bedoe ling iedereen zo époedig mogelijk een legitimatiebewijs te verstrekken, waar mee dan op het postkantoor het, 8eld kan worden afgehaald. De formulieren waarop men rich moet aanmelden zün °P het ogenblik in druk en zullen vermoedelijk binnen twee a drie weken gereed zijn. Dan zijn zij bij de Raden van Arbeid verkrijg baar. Tegen die tijd ztillen evenwel van overheidswege nadere bekendmakingen worden gedaan, i Thans zij nog slechts even gerecapitu leerd, dat voor een uitkering in aan merking komen alle mannelijke en alle ongehuwde vrouwelijke Nederlanders van vijfenzestig jaar of ouder, voorzover zij niet meer inkomsten hebben dan een bepaald bedrag per jaar. Dit bedrag va rieert naar gelang van de klasse der gemeente van Inwoning voor onge- huwden van 675tot f 875--en voor gehuwden van 1075.tot f 1375. Wat de leeftijd betreft, komt ieder in aanmerking, die in de maand van uit kering vijfenzestig jaar wordt of reeds is. Vrijdag 27 Juni 1947 is een datum, die geboekstaafd zal worden in de annalen van de Nederlandse meteo rologie. Deze dag heeft hogere tem peraturen vertoond dan ooit tevoren in Nederland werden waargenomen. Tot dusverre was b.v. de maximum temperatuur in De Bilt 35.6 gr. Celsius (96 gr. Fahrenheit). Gisteren echter steeg het kwik tot 36.9 gr. Cel sius (98 gr. Fahrenheit) dus 1.3 gr. hoger. In Brabant en Limburg liep de temperatuur zelfs tot 38 gr. Cel sius (100 gr. Fahrenheit) op. Alleen langs de kust, waar de zeewind in viel. bleef de temperatuur ongeveer 25 gr. Interessant is de hoge minimum-tem peratuur, die in de nacht van Donderdag op Vrijdag in De Bilt werd waargenomen, namelijk 21.1 gr. tegen maximaal 20.7 gr. voordien. Ook hier dus zien wij een re cordverbetering. Wij plegen dergelijke temperaturen tropisch te noemen. Zijn zij dat ook? Gemiddeld stijgt de tempe ratuur in Batavia in de droge tijd iedere dag tot 31 gr. Celsius (89 gr. Fahrenheit), in de regentijd tot ongeveer 29 gr., dit is aanmerkelijk lager dan de temperatu ren, die gisteren in Nederland werden geregistreerd. En de hoogste temperatuur, die tot voor de oorlog in Batavia werd waargenomen, was 35.8 gr. Celsius, 1 gr. minder dus dan gisteren in De Bilt. Na tuurlijk moeten wij niet vergeten, dat het in Indië iedere dag zo warm is, wat pp de duur zeer afmattend werkt. Boven - -T- Verwachting tot Zaterdagavond: Meer bewolking. Nog warm weer, hoewel minder hoge temperatuur dan gisteren. Veranderlijke wind. Zondag: Zon 4.2221.04, Maan 17.311.52. Maandag: Zon 4.2321.04, Maan 18.432.12. De Douglas „Skystreak", welke ontworpen is, om te worden gebruikt voor onderzoe kingen bij snelheden die het geluid nabij komen. De machine is uitgerust met een General Electric straalmotor met een vermogen, gelijk aan dat van de vier motoren van de grote Boeying B. 29 „Superfortress"Men verwacht dat met dit toestel een snelheid van 1400 KM. per uur zal kunnen worden bereikt Twee jaag geleden had nooit iemand van Enver Hoxha gehoord. Hij is acht en dertig jaar en vervult de posten van minister-president, mi nister van Buitenlandse Zaken en mi nister van Defensie. Over zjjn verleden en zijn persoonlijkheid is maar weinig bekend. Griekse propagandisten zeggen dat hij een bandiet geweest is. Inder- daat heeft het banditisme vaak ge leid tot de hoogste functies in Al banië. Doch het verhaal mag dan al plausibel lijken, de waarheid is dikwijls veel minder romantisch. Hoxha leidde in zijn jeugd een zeer normaal leven. Als zoon van welgestelde ouders kreeg hij een middelbare oplei ding in het lyceum te Koritza. Later studeerde hij te Parijs en Brussel. In Brussel maakte hij enige tijd deel uit van de Albanese delegatie, doch hij keerde naar Albanië terug om in het Frans lessen te geven. Het is mogelijk, dat hij betrokken is geweest bij de een of andere van de vele samenzweringen tegen koning Zog. Het gerucht, dat hij in Spanje tegen Franco gevochten heeft, schijnt weinig grond te hebben. Op welk ogenblik hij tot de communistische partij toetrad, is een van de vele mysteries die deze figuur omgeven. De officiële Albaanse verklaring van zijn activiteit bij de inval der Italianen, vermeldt, dat hij zich onmiddellijk in het heuvelland te rugtrok om de guerilla tegen de fascisten te organiseren. Maar hij heeft intussen ook voor zich zelf gezorgd, want dadelijk na de inval begon hij een sigarenwinkel. Wat hier ook van zij, hij is altijd een belangrijk man geweest bij guerilla's van Zuid-Albanië, vooral toen zij zich in 1942 aaneensloten tot een gezamen lijke organisatie, die bekend staat als het Nationale bevrijdingsfront. Hoxha werd eerst politiek commissaris, daarna commandant en ten slotte generaal. De discipline in zijn leger was mee dogenloos. Het was bij de mannen van Hoxha een wet, dat, als een van hen zich onttrok aan zijn plichten van guerilla-strijder, door een persoonlijke wraak ten uitvoer te brengen of te ge hoorzamen aan de vedetta, de eeuwen oude traditie van Albanië, hij opge hangen werd. Als de dader niet gepakt kon worden, werden al zijn familie leden opgehangen. In 1944 was Hoxha kolonel-generaal van een leger van 30.000 man, dat goed gedisciplineerd was. Toen Britse verbindingsofficieren zich met de guerilla's in verbinding stelden, bleken de Albaniërs zeer voorzichtig. Na de overeenkomst met Italië verklaar de Hoxha zich zelf tot premier van de voorlopige regering en begon de ene stad na de andere te bezetten. Het ver oorzaakte overal grote verrassing, dat men een man, van wie men nog nooit gehoord had, als leider accepteerde. Het is een van die mysteries, die nooit zullen worden opgelost. Wellicht was het de triomf van zijn persoonlijkheid. die Hoxha ongetwijfeld bezit. In December 1945 werden er verkiezin gen gehouden en zoals het dikwijls ge beurt in landen waar de democratie een Oosterse ontvlambaarheid bezit, het De mocratisch Front (zoals de naam thans luidt) van Hoxha kwam met 95 percent van de stemmen aan de macht. In zijn eigen stad Tirana kreeg Hoxha, die een groot redenaar is, reeds 65 van het aan tal stemmen. Hoxha is een temperamentvol man. Hij heeft vlagen van woede maar hij is een harde werker. Hij werd als 69 per cent van zijn volgelingen grootgebracht in de Mohammedaanse godsdienst. Doch, evenals bij de meeste van zijn landgeno ten, zit de godsdienst er niet diep bij hem in én hij belet hem niet de drank van zijn land de „raki" te drinken. Als communist zal hij waarschijn lijk als atheïst optreden. Albanië is ten opzichte van de katholie ken, die er een minderheid vormen, altijd verdraagzaam geweest. Doch onder Hoxha nemen de godsdienstige tegenstellingen hoe langer hoe meer scherpe vormen aan. De autoriteiten hebben een deel der Katholieke geestelijkheid beschuldigd de Duitsers en Italianen gedurende de oorlog geholpen te hebben. In Ti rana heeft men een tentoonstelling gehouden van wapenen, die zoge naamd in een Franciscaans semina rie te Sutari gevonden zouden zijn. Hoxha volgt hier dezelfde methode als Tito van Joego-Slavië, die ook twist zoekt met het Vaticaan. Tito is overigens de held van Hoxha. Hij heeft met hem een verbond gesloten, waardoor Albanië gro tendeels onder Joego-Slavische invloed komt te staan. Ondernemingen met gemengd bestuur van Joegosjaven en Albanezen exploite ren gezamenlijk de spoorwegen, mijnen en fabrieken van Joego-Slavië. Overigens zijn er vele Albanezen, die deze gemeng de ondernemingen met gemengde gevoe lens accepteren. Zij zijn nog niet vergeten dat ten dage van koning Zog dergelijke overeenkomsten gesloten werden met Italië en zjj wijzen er op hoe dit ten slotte geleid heeft tot de inlijving van Albanië bij Italië. En als de geschiedenis zich herhaalt, zullen de Joegoslaven de plaats van de Italianen innemen. dien is langs de kusten de nachtelijke temperatuur hoog; in Batavia gemid deld 23 gr. Maar dit alles neemt niet weg, dat de temperaturen, die Vrijdag in Nederland voorkwamen, ook volgens tropenmaatstaf bijzonder hoog waven. Onder invloed van een hoge drukgebied over Scandinavië, dat voortdurend in intensiteit toeneemt, zal de wind weer naar het Oosten draaien, zodat het warme zomer weer voorloopjg nog aanhoudt. Het was Zondag j.l. 12!4 jaar ge leden, dat de 3-motorige Fokker „Snip" na zijn historische Oceaan- vlucht op het vliegveld Hato (Cura sao) landde, welk ogenblik beschouwd wordt als de geboorte van het West- Indische bedrijf der Kl.M. Van het ogenblik af, dat de toen malige Gouverneur Van Slobbe als eerste passagier in het eerste lijnvliegtuig naar Aruba stapte, op 19 Januari 1935, zijn tot en met het eerste kwartaal van 1947 vervoerd: 274.294 passagiers. 2.783.057 kg vracht en over bagage, 261.307 kg post. Er werden 66.102 uren gevlogen en 15.781.538 km (dus ongeveer 392 maal rond de aarde) afgelegd. Op het vliegveld Hato, dat het lucht vaartcentrum in het Caraïbische gebied is geworden, landt en vertrekt thans gemiddeld elk half uur een K.L.M. - vliegtuig. Het personeel bestond m 1935 uit 16 personen. Eind 1946 had het West- Indische bedrijf niet minder dan 678 personen in dienst. De totale lengte van het luchtnet bedroeg per 31 December 1935, 125 km. Eind 1945 was dit 11.578 km. In 10 jaar tijds dus bijna 100 maal zo lang. Ambtenaren van de economische poli tie, afdeling prijscontrole, hebben de boekhouding in beslag genomen van de N.V. Manufacturenhandel Vroom en Dreesmann te 's-Hertogenbosch. Vier leden der directie, n.l. de gebr. V., M. en V. zijn gearresteerd en op last van de Officier van Justitie ijl het Huis van Be waring ingesloten. De regering maakt tot haar leedwe zen bekend, dat in de afgelopen week de volgende verliezen zijn gerapporteerd: Gesneuveld of overleden tengevolge van oorlogshandelingen: Koninklijke Marine: geen verliezen. Koninklijke Landmacht: soldaat A. van Berlo, van 5 R. I, afkomstig uit Ge- mert. Gesneuveld in omgeving Modjo- kerto 22 Juni 1947 tengevolge van vij andelijke actie. Soldaat H. J. Kuipers, van 4 R. S„ afkomstig uit Leeuwarden. Gesneuveld te Medan 19 Juni 1947. Sol daat N. Kulk, van 4 R. S„ afkomstig van Katwijk aan Zee. Gesneuveld te Medan 18 Juni 1947. Koninklijk Nederlands-Indisch Leger: geen verhezen. Het tweede en laatste transport met de stoffelijke overschotten van 15 slacht offers der Stijkelgroep vertrekt a.s. Maandag 30 Juni uit Berlijn en wordt Dinsdag aan de grens te Beek-Ubbergen verwacht. Het transport zal wederom staan onder leiding van het hoofd van de dienst voor identificatie en berging, luitenant-kolonel A. W. de Ruyter von Steveninck. De namen der 15 slachtof fers zijn: R. E. Gostelie, J. GrootJ. F. Helmers, M. Hoek, E. Honig, P. H. ae Jong, P. de Koning, G. J. M. van der Marei, P. Mulder, J. Neuteboom, A. van der Plas, H. G. Stoppendaal, D. de Vries, J. J. F. de Vries en J. G. Vrolijk. (Van een bijzondere medewerker) Dat er een in haar redenen niet altijd even nauwkeurig te omschrijven onrust, zoal niet ontevredenheid heerst ander de arbeiders, mag bekend worden verondersteld. Wie tracht de oorzaken te achterhalen, ontdekt spoe dig, dat hier van een geheel complex sprake is, waarvan evenwel de spanning tussen lonen en prijzen zonder twijfel een der ernstigste is. De voorzitter van de K. A. B. sprak op de jongste Ver bondsvergadering dit waarschuwend woord: „De K. A. B. hoopt, dat het de regering moge gelukken de prijzen van een aantal artikelen te verlagen, waar door de spanning kan worden gebroken. Mocht zulks haar onverhoopt niet ge lukken, dan zal onze K. A. B. zich over dit voor onze arbeiders zo belangrijke probleem nader hebben te beraden. Het zij toegegeven, dat ernstige pogingen ook van regeringszijde worden onderno men om de welhaast ondraaglijke span ningen in het arbeidersbudget zoveel mo gelijk weg te nemen. De verhoging van de kinderbijslag, de toekenning van het consumentencrediet zijn er een paar sprekende voorbeelden van. De geopende mogelijkheid van een vacantietoeslag, welke, wordt hij doorgevoerd, 2 pet. loonsverhoging betekent, de a.s. verla ging van de loonbelasting, werpen al weer, al is het dan gering, gewicht in de schaal, waardoor meer evenwicht moet worden bereikt. Waarderen onze arbeiders dit niet? Zonder twijfel. Maar het mag geen verwondering wekken, dat onrust blijft, zolang het evenwicht niet geheel is verkregen. We durven in dezen niet goed van „herstel" te spreken, omdat het naar onze smaak nog maar al te weinig in de geschiedenis is voor gekomen, dat een arbeider van zijn loon in een betrekkelijk onbeperkte mate kon voorzien in zijn redelijke behoeften. Dit is een onzer ernstigste grieven tegen het loonstelsel, dat de arbeider steeds de economische grensganger doet blijven. Toch is het feit van de spanning tus sen lonen en prijzen niet de enige reden voor de gesignaleerde onrust, al culmi neren de bijverschijnselen toch wel daarin. Men moet het gesprek van ar beiders meemaken in het schaftuur, in de fabriekscantine, of bij de kalkloods op het karwei, het praatje voor en na een ledenvergadering van een vakafde ling en de openlijk geuite critieken op Verbondsvergaderingen, vakafdelings- en kaderbijeenkomsten om te begrijpen, hoe psychologische factoren de onrust in stand houden en vergroten. De laatste Verbonds. vergadering was in dit opzicht leerzaam, maar elke vakafdelingsvergadering is het evenzeer. Men kent de samenwer king in de Raad van Vakcentrales, het gemeenschappelijk overleg in de Stich. ting van de Arbeid, en iedereen kan we ten, dat deze samenwerking en dit over leg worden gedragen door mensen met buitengewoon groot verantwoordelijk heidsgevoel. Wanneer bepaalde looneisen worden geformuleerd, dan is naar twee zijden de zaak ernstig overwogen. Reke ning is gehouden zowel met het algemeen welzijn en het bedrijfsbelang als met de belangen van de arbeiders en hun ge- zinnen. Van een zo wel overwogen advies of eis mag worden verwacht, dat het een open oor vindt bij degenen, aan wie de tijdelijke macht is gegeven zulke eisen of verlangens te honoreren. In het besluit van 17 Juli 1944. hou dende vaststelling van het Buitenge woon besluit Arbeidsverhoudingen (no. E. 52), gewijzigd bij K. B. no. E. 157, wordt in de eerste titel Art. 1 van de rijksbemiddelaar gezegd: „De arbeids bemiddelaar, bevoegd ingevolge de ar beidsgeschillen wet". De naïeveling in de oorlogsverhoudingen slaat dan de Ar- beidsgeschillenwet 1923 eens op en merkt, dat deze functionarissen het recht heb ben, wanneer een arbeidsgeschil dreigt of is uitgebroken, vertegenwoordigers van de partijen voor zich te roepen. De par tijen zjjn verplicht te verschijnen, maar ze blijven overigens volkomen vrij in wat ze willen doen. Hij bemiddelt mn.w. tussen de twee partijen, die rechtstreeks bij de loonbepaling zijn betrokken. Het is vanzelfsprekend, dat in de na-oorlogse verhoudingen hierin wijziging moest worden gebracht. Want niet langer zijn deze partijen (werkgever en werknemer) voornaamste belanghebbenden bij de be paling voor loonhoogte, maar het se hele Nederlandse volk is partij. De kwestie van de lonen en prijzen is een levenskwestie geworden, alweer, voor het Nederlandse volk. Dat de positie van de rijksbemiddelaar derhalve een andere is geworden dan omschreven in de Arbeidsgeschillenwet 1923 is duidelijk. Maar het is geen rijks bemiddelaar meer. Men moet maar eens horen, hoe de arbeiders dit instituut betitelen. Benamingen als rijksbedillaaxs en rijksloonzetters zjjn daarbij zeker niet de minst fraaie. We kunnen ons begrijpen de verzuchting van prof. Rom- me op een van de Congressen van de Stichting van de Arbeid, dat hij de dag zou zegenen, waarop dit instituut zijn werkzaamheden in de huidige vorm kan beëindigen. We vragen ons evenwel af, indien de klachten, welke we talloze malen van arbeiders vernemen, juist zijn, of het nodig is, dat dit voor het Nederlandse volksleven zo belangrijke instituut zo uiterst traag moet werken. Is het juist, zoals de arbeiders klagen, dan schijnen tal van beslissingen maanden en maan- den op zich te laten wachten. Men spreekt zelfs van een jaar en meer. Ern stiger nog klagen de arbeiders over be slissingen, welke de indruk wekken, alsof met hun belangen koehandel gedreven wordt Vanzelfsprekend horen zij van hun vakbondsbestuurders vaak, in welke richting voorstellen zijn gedaan. Maar heel dikwijls ontdekken dan nog rijksbe middelaars een motief ten aanzien van een loonvoorstel een cent lager te beslis, sen. Zou men hier niet in de hand gaan werken de stemming: „Laten we maar wat meer vragen, we krijgen toch min der"? Zulk een stemming zou in hoge mate van onverantwoordelijkheid getui gen, maar laat men van de andere zijde oppassen het er niet naar te maken. Het economisch herstel van ons land is be. langrijk, het hervinden van het materiële evenwicht in de gezinnen belangrijker, omdat hiermede de voorwaarde wordt geschapen voor het hervinden van het geestelijk evenwicht.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1947 | | pagina 1