ROND DE LONDENSE VERLOVING
Deviezen-tekort en arbeids
krachten
Hoofdgroep Industrie geeft
haar inzicht
Debatten in Tweede Kamer
over regeringsverklaring
„Er kan niet gesproken worden
van wezenlijke ontspanning
V.Koxnv
OOST-EUROPA LAAT VERSTEK GAAN
R.K. Bond van
vroedvrouwen
Joachim Le Sage
ten Broek
Le Sage ten Broek in
Grave herdacht
25-jarig bestaan
VRIJDAG 11 JULI 1947
PAGINA 3
^sa
BUITENLANDS OVERZICHT
Voortekenen van een economische oorlog
Pater mr. dr. J. Beuns
Prof. Romme aan het woord
BENOEMING BIJ DE
R.K. UNIVERSITEIT
SPEEDWAYBAAN IN LISSE
Luchtlijn Schiphol—
Berlijn
VROUW OVERBOORD
Van „Johan van Olden-
barneveldt"
Kard. de Jong onthult
gevelsteen
die terugkeerde
(Wordt vervolgd)
Scheepvaartberichten
I
groep economisch zwakke onder
'ding van een economisch zwakke
u?ar militair sterke natie, Rusland,
T^heidt van een andere groep econo-
p'sch zwakke onder leiding van een
yC°nomisch en militair sterke natie, de
t.erenigde Staten; leiding die zó krach-
y8 is, dat zelfs het afzijdige Engeland
j.c" by de groep van geleiden heeft
^ten voegen.
de gespannen politieke verhou-
-igen van dit ogenblik betekent het
0^ddhaven van deze muur niets meer
v blinder dan economische oorlog. De
j^ttekenen daarvan vertonen zich al.
Engels-Russische besprekingen over
mogelijkerwijs te sluiten handels
ereen komst, die sinds maanden te
kon°u gevoerd worden, en die tot voor
r' wel enig perspectief boden, staan
kenBt0tsellner op 'let Punt van afgebro-
Krerde vv<£ea' 130 Brltse hoofdgedele
geerde, Wilson> berichtte aan zijn re
gering, dat hy geen hoop op welslagen
bieer bad. Symptomatisch is ook het
*eit, dat de Sovjet-Unie, een belangrijk
Zaanland, weggebleven is van le we-
teidgraanconferentie welke op het ogen
lik te Parijs gehouden wordt: zij heeft
blikbaar niets te maken met de graan-
^hoeften van andere landen (deze schij.
^eb in de komende -winter nog groter
zullen zijn dan in t afgelopen jaar),
b zy zal haar onmisbaarheid in de we-
reldgraanvoorziening hanteren als wa
pen in de komende economische strijd.
Als een derde teken (dat echter de
ïy'st slechts kortheidshalve besluit) wil
len wy de Russische rapporten omtrent
een geweldige eigen productie aanhalen,
welke spreken over een voorbUstreven
van de toch al hooggestemde plannen.
Het is een bekend verschynsel, dat lan
den, die een economische 6tJyd aan
gaan, zich beroemen op hun economi
sche kracht en daarbij niet voor enige
overdriving terugschrikken, in de hoop
minstens hun medestanders tot stand
vastigheid te bewegen, als dan de tegen
standers niet voor intimidatie-alleen
capituleren.
Heel Oost-Europa, met inbegrip van
Hongarye en Finland, heeft nu
het Russische voorbeeld gevolgd
b meegedeeld, dat het niet aanwezig zal
'Jn op de internationale conferentie, die
b.orgen te Parys byeenkomt, om de uit.
°erlng van Marshall's voorstel voor te
bereiden. Sommige hebben aan de stem
ait het Kremlin slechts tegen wil en
Sank gehoor gegeven: Tsjechoslowakye,
miand en Hongarye zien niet gaarne
bun voorlopig laatste kans oo een ie.
welvaartspeil verloren gaan. Zy
echter gezwicht voor de druk uit
•poskou, die minder een eeonomisch-
Poiitiek dan wel een militair.politiek
"ptakter draagt. Rusland is een econo
misch zwakke staat, in deze zin, dat het
®bclere niet veel te bieden heeft. Dat
b'ilkt klaar genoeg, indien men het ver-
*a' van de Russische export nagaat: in
1913 voerde Rusland bijna drie keer zo.
/*el uit als in 1928, in 1938 was de ex-
Port twee-derden van die van 1929; en
a's men bedenkt, wat de oorlog de Sov-
gekost heeft aan industriële uit.
fbsting en agrarisch potentieel, dan ligt
fjet voor de hand, aan te nemen, dat dé
buidige export nog maar een deel is van
vooroorlogse. Hopen op Russische
m«un behoeven de ongelukkige landen
Jab Oost.Europa dus niet. Zeker niet, nu
j1et Russische economische plan-beleid
p de komende jaren meer gericht is op
joldoening van de eigen, vooral militaire
eboeften, en daarvoor zelfs voorraden
®b voortbrengsten van zyn satellieten
°Peist!
Waarneming heeft een vaste regel
in moderne politieke gedragin
gen ontdekt: economisch sterke
'aten zyn voorstanders van vrije han.
:je', van verwijdering der tarieven en
^er belemmeringen voor de roulering
pm producten. Economisch zwakke
daarentegen zyn voorstanders van pro-
jct'e. zy wensen hun eigen industrieën
beschermen door commerciële, maar,
t s het moet en kan, ook door diploma
te en militaire maatregelen.
2ulk een beeld doet zich ook thans
°°r. De economische inzet van de
rtelddiscussie over het plan-Marshall
J? be vraag: tariefmuren in Europa of
"let? Door het Russische optreden is
Pjfce vraag voor wat betreft de verhou-
/bg Oost-West al beantwoord. De
'pttefmuur is het ijzeren gordyn, dat
De Ned. R.K. Bond van Vroedvrouwen
vierde Donderdag zijn 25-jarig bestaan
in de met groen en bloemen versierde zaal
van hotel Noord-Brabant te Den Bosch,
in dezelfde zaal waar 25 jaar geleden tot
de oprichting van déze bond werd be
sloten en van waaruit het zegenrijke werk
over geheel Nederland begon.
Dat deze bond een zekere faam heeft
gekregén, mocht blijken uit de talrijke
felicitaties, die van wereldlijke en kerke
lijke autoriteiten waren binnen gekomen,
o m. van H.K.H. Prinses Juliana, Z. Em.
kardinaal de Jong en H.H. Hoogw Exc. de
Bisschoppen.
Zeer vele leden waren deze dag naar
den Bosch gekomen, alwaar allereerst In
de kathedrale basiliek van St. Jan een H.
Mis uit dankbaarheid werd opgedragen.
In de middag vond een feestelijke con
greszitting plaats, waarbij enige sprekers
de Jubilerende bond en verscheidene ju
bilarissen die medegewerkt hadden aan
de oprichting, huldigden. Daarna werden
enkele medisch technische voordrachten
gehouden door Dr. Lubbers, directeur der
R.K. Vereniging Moederschapszorg en
mej. H. Jansen, die vooral wezen op de
betekenis van de vroedvrouw en haar
werkzaamheden in het belang van het ge
zin. Tot slot werd nog het woord gevoerd
door pater D. Cox, die de vroedvrouw de
werkster ln Gods werkplaats noemde.
Na een vry langdurige ziekte zes
maanden lang was hy ongesteld is
pater mr. dr. J. J. w. Beuns S. J., by
velen bekend als leraar aan verscheidene
colleges en door zyn publicaties in en
kele tijdschriften, te Nymegen overleden.
Pater Beuns was Amsterdammer van
geboorte. Hij werd 67 jaar oud. Hij trad
in 1899 in de orde der Jezuïeten en stu
deerde te Leiden, waar hij de meester
titel behaalde en later ook in de rech
ten promoveerde. Hit was leraar aan de
Jezuïeten-colleges te Amsterdam, Den
Haag, Nymegen en Rotterdam, waar hy
Staathuishoudkunde en Staatsinrichting
doceerde. Korte tyd was hy hoofdver
kenner-aalmoezenier van de katholieke
verkenners in Nederland en tydeiijk is
hy ook moderator geweest van de ka
tholieke studenten te Nijmegen.
Pater Beuns publiceerde zijn sociale,
economische en juridische bijdragen
o. m. in Studiën en het Kath. Cultureel
Tydschrift.
Naar wij vernemen heeft de Koningin
het beschermheerschap aanvaard van het
Nederlands Oorlogsgravencomité, dat in.
Nederland de adoptie van geallieerde
oorlogsgraven stimuleert. Talloze Engel
sen bevinden zich op het ogenblik in ons
lar.d voor een bezoek aan de graven van
familieleden, die in Nederland zyn ge
sneuveld.
Aan het slot van het ziekentriduum te Bloemendaal hebben bruidjes bloemen aan de
zieken uitgereikt
Officieel is in Londen bekend ge
maakt, dat luitenant Mountbatten de
Britse koninklyke familie de volgende
week zal vergezellen op haar vacantie-
reis naar Schotland.
Hij zal deze ook vergezellen op een
bezoek aan de Home Fleet in de Clyde
en aan het eiland Arran.
Woensdag telefoneerde luitenant
Mountbatten naar een van de Britse
kranten welke een verhaal over het en
gagement had gedrukt, vóór dat de
aankondiging had plaats gevonden.
Philip beweerde, dat dit een inbreuk op
zijn particulier leven was. Thans heeft
hy er geen meer.
Naar United Press verneemt is de
koninklijke familie niet byzonder ver
heugd over de verloving van prins
Philip Mountbatten met prinses Eli
zabeth. Zy is van mening, dat prins
Philip zyn Griekse nationaliteit had
kunnen behouden zoals indertyd de
echtgenoot van koningin Victoria en
op deze wijze enige luister had kunnen
bijdragen tot het Griekse koninklyke
huis. Een lid van de koninklijke familie
beschreef de naturalisatie van prins
Philips als „onelegante haast".
De Hertog van Norfolk heeft een spe
ciaal comité byeengeroepen om de de
tails van de bruiloft voor te bereiden.
De huwelyksdag van de „princess
royal" zal worden gevierd als een na
tionale feestdag.
Het is nog niet zeker of het parle
ment tydens de zitting van vandaag 'n
beslissing zal nemen over de financiële
positie van de prinses, wanneer zij ge
huwd is. Er wordt een bedrag genoemd
van 60.000 pond sterling per jaar.
De Russische pers heeft ten aanzien
van de verloving van prinses Elizabeth
een volkomen stilzwijgen bewaard.
De haute coutures van de West-End
bereiden zich voor op een geweldig aantal
opdrachten, omdat de verloving het
schitterendste society-seizoen sedert de
oorlog zal inluiden. Volgens Norman
HartweJl, die wel de meeste kleren
maakt voor de koninklyke familie, zullen
de ontzaglijke opdrachten de kleerma
kers echter bereiken op een ogenblik,
waarop zij met een bedroevend kleine
voorraad goed zitten, daar het grootste
deel van de stoffen, die in Engeland
vervaardigd worden, voor export bestemd
is.
De kleermakers verwachten niet, dat
de prinses een speciale toewyzing zal
ontvangen aan textielpunten voor haar
bruidsuitzet, en evenals tydens haar reis
naar Zuid-Afrika zal zy enkele afleg.
Onderhandelingen met Caruso - Meeuweneieren op het
menue De Clement Atflee" jongensclub Twee vlieg
tuigen vol met Nylonkousen uit smokkelen.
t>red Gaisberg, een Amerikaan van
X? geboorte, is in Engeland vyftig
v jaar in de gramofoonplaten-
ahdel. Hy is nu zeventig en heeft-, zyn
J^tnoires vastgelegd in een boek. In
cessant. ts hierin het verhaal hoe de
v~rste transactie met Caruso tot stand
*am. Gaisberg was in 1902 jn Milaan
P hoorde de jonge tenor, die toen nog
9aar plaatselyke bekendheid genoot,
bgen. Hy kwam met hem overeen dat
tien opnamen zou maken voor dui-
j*hd gulden. Gaisberg telegrafeerde de
eVeroenkomst naar zijn firma in Londen,
hem antwoordde: „Erg hoog, verbied
°p te nemen". Hij negeerde de order
jb betaalde Caruso zijn duizend gulden.
eZe tien opnamen brachten f 150.000
^biden op. In de volgende twintig jaren
0ftrdiende Caruso f 10.000.000, alleen met
bnamen. De gramofoonplaten-industrie
erdiende met zyn platen het dubbele.
p nlge restaurants in Londen heb-
ben meeuweneieren op het menu
geplaatst. De Londenaars behoe-
cleh zich echter geen zorgen te maken
hierdoor de vogels merkbaar zullen
orden gereduceerd. De meeste van
*Ze eieren komen' van Engelands
°°tste broedplaats in Ravensglass Cum-
eerland. Een bewaker draagt reeds vyf-
^'Mertig jaar zorg voor dit terrein. De
^Sels zijn nog nimmer zo talryk ge-
„tt. Dit Jaar waren er minstens hon
derdduizend broedparen. Men kan niet
„°°r het heuvelachtige terrein lopen
jbhder op een nest te trappen. Nog
•tfere vogels vinden in Ravensglass be-
berming, o.a. de visdiefjes. Voor d»
j*bf'og waren zy niet zo talrijk, doch dit
j.par zyn er minstens zevenhonderd pa-
b. Door de vogels van ringen te voor-
„bb, ontdekte men dat zy 's winters
aar West-Afrika trekken.
verkrygen en hun club „Clement Attlee"
te dopen.
Mrs. Higgins, handelsvertegenwoor
digster van een Amerikaanse fir
ma in nylonkousen te Antwer
pen, was van oordeel, dat haar omzet
niet zo groot was als hij wel had kun
nen zyn, gezien de grote vraag naar dit
begeerde damesartikel ln Frankrijk. Dies
nam zy met de voortvarendheid die
haar eigen is een bekende Belgische pi
loot in dienst en huurde a raison van fr.
1200 per uur een vliegtuig. Op zekere
avond steeg het toestel met een enorme
lading nylonkousen te Gosselies in Bel
gië op om korte tyd daarna te St- Quen-
tin in Frankryk te dalen en hier zyn
kostbare last over te geven aan mrs.
Higgins, die zich op dat ogenblik gefe
liciteerd moet hebben met haar schran
dere idee. Het was zo goed gegaan,
dat de ondernemende Amerikaanse be
sloot het diezelfde avond nog maar eens
te proberen. Alles liep weer even vlot en
het vliegtuig keerde eerst laat in de
avond naar België terug. Het toestel
moest zich naar Evere begeven, waar
het thuis hoorde, doch door gebrek aan
benzine was de piloot gedwongen nog.
maals te Gosselies te landen en hier te
lefonisch hulp te vragen aan het vlieg
veld Evere. De rijkswacht van Gosse.
lies vond dit heen en weer vliegen nog
al verdacht. Hij voelde de piloot eens
aan de tand, met het gevolg dat deze
een bekentenis aflegde en gearresteerd
werd. Het blijkt dat de gehele aangele
genheid nog in der minne kan worden
geregeld, indien de Amerikaanse, die
het raadzaam heeft geacht in Frankrijk
te blyven, het luttele bedrag van fr:
2.700.000 aan douanerechten, fr. 250.000
voor het in beslag genomen toestel en
fr. 1.000.000, de waarde van de nylon
kousen, bereid Is te betalen.
Behalve de piloot, die vervolgd zal
worden wegens het schenden van het
luchtvaartreglement, is ook een Italiaan
se prinses, die by dit complot betrokken
is, gearresteerd.
gertjes van haar moeder moeten dragen.
Een jaarlykse toewijzing van 32 punten
is nauwelijks voldoende voor een enkele
lange bruidsjapon.
De positie van de rest van de Engelse
adel, voornamelijk van hen, die zijn
uitgenodigd voor de bruiloft, zal dan ook
weinig benydenswaardig zijn, ofschoon-
het ministerie van Handel kortgeleden
toevallig of met opzet beeft beslaten, de
kledingpunten voor het volgende jaar
reeds in October geldig te maken de
maand waarin het huwelijk waarschijn
lijk zal worden gesloten i.p.v. in No
vember.
De Hoofdgroep Industrie heeft aan de
Minister van Economische Zaken een
nota gericht, waarin zij haar inzichten
omtrent de deviezenpositie van ons land
uiteenzet.
Het. afsnyden van een groot deel van
de invoer, waartoe in uiterste nood zou
moeten worden besloten, zou volgens haar
het probleem niet oplossen, maar de
oplossing uitstellen tot tijden, waarin de
omstandigheden nog moeilijker zouden
zyn. De te nemen maatregelen zouden
moeten dienen ter onmiddellyke voor
ziening in het arbeiderstekort, teneinde
voor de toekomst werkgelegenheid te
verzekeren en ter verkrijging van kort-
crediet dat nodig is om in de toekomst
zelf over deviezen te kunnen beschikken.
Teneinde in het tekort aan arbeids
krachten te voorzien, wordt er op ge
wezen, dat in de eerste plaats dient to
worden gestreefd naar vermindering van
het aantal ambtenaren door beperking
en efficiënter uitvoering der Over
heidstaak.
Voorts wordt aangedrongen op bezui
niging by het, militaire apparaat en op
tewerkstelling der politieke delinquenten,
terwijl voorts nog wordt verklaard, dat
er harder moet worden gewerkt.
Ter verkrijging van kort-crediet (het
dollar-tekort is de kern van het devie-
(Vervolg van pag. 1)
Er is verschil in interpretatie van
Linggadjati. Nederland ging uit van
rechten en zo men wil verplichtingen
ten opzichte van Indonesië. Indonesië
gaat uit van zelfbeschikkingsrecht. Beide
interpretaties dekken elkaar niet.
Is het zo vreemd, dat de republiek te.
gen de Nederlandse blokkade de rijst-
blokkade plaatst? vraagt spr.' Daaraan
komt een einde, als de andere blokkade
eindigt-
Vervolgens gaat spr. de argumenten
der republiek na.
Men doet het voorkomen, dat Neder
land gerechtigd zou zijn tot optreden
op grond van het feit, dat de republiek
buiten Linggadjati zou zyn getreden.
Spr. beweert dat Nederland de schuld
draagt, dat de republiek buiten Lingga.
djati trad, omdat Nederland het ook
deed.
Ten aanzien der gendarmerie zou het
naar spr.'s mening gewenst zyn, dat
de Nederlandse en republikeinse rege
ring elkaar zouden vinden bij het zoeken
naar wat verbindt.
Spr. meent, dat duurzame samenwer
king nog mogelijk zal zyn, maar daar
voor moet men de Indonesiërs winnen.
Daartoe zal nodig zyn vermindering
der troepen, zodanig, dat ze geen bedrei
ging vormen, meent spr. Voorts zal no.
dig zyn, dat bepaalde taken in handen
worden gegeven van progressieve Ne.
derlanders.
Na de pauze komt de heer ROMME
(K.V.P.) aan het woord. Hij is er zich
van bewust, dat de omstandigheden,
waaronder dit debat gehouden wordt,
er toe nopen, dat degenen, die er aan
deelnemen, bepaalde beperkingen in
acht nemen.
Er kan z.i. niet gesproken worden
van een opklaring, van een wezenlij
ke ontspanning.
Z.i. wordt in de regeringsverkla^
ring terecht gesproken van onze
Het bestuur der St. Radboudstichting
heeft dr. Stephan Strasser te Leuven
benoemd tot buitengewoon hoogleeraar
bij de R. K. Universiteit te Nijmegen
met leeropdracht: „Wysgerlge psycho
logie en anthropologic".
Dr. Strasser is Oostenrijker van ge
boorte, doch nam in 1938 voor het nazi-
geweld de wyk naar België, waar hy bij
de Universiteit te Leuven gastvry werd
ontvangen. Hier bekeerde hij zich tot
het katholicisme. De benoemde heeft
zyn filologische en filosofische studies
gedaan aan de Universiteit van Weenen.
Te Leuven was dr. Strasser laatstelyk
werkzaam bij het Husserl-archief.
uiteindelijke verantwoordeiykheid
in de verdere overgangstyd voor
orde en rust overal in Indonesië.
Met de regering is spr. er zich van
bewust, dat de toestand ernstig is,
hoewel deze door de verwijdering
der republiek van de Linggadjati-
basis een maand geleden ernstiger
was.
Het trieste feit, dat de werkelijk
heid ons gebracht heeft is dit, dat
de republiek poogt onder Linggad
jati uit te komen.
Op het betoog van de heer Palar zal
spr. niet ingaan, omdat het hier niet
geldt een debat tussen twee rijksdelen
(De heer Palar had namelijk verklaard
er niet dieper op te zullen ingaan om
geen plannen van de andere zijde te
doorkruisen).
Voor de handhaving van Linggadjati
als overeenkomst, zyn twee partijen
nodig, maar het Linggadjati als staat
kundig beginselprogram laten wij ons
niet afnemen. Op het grondvlak van de
verwezenlijking der Koninklyke rede
blijven wij staan. Nederland en de vol
keren van Indonesië kunnen er ten volle
op vertrouwen, dat het katholieke
volksdeel zich daaraan houdt. De re
gering kan aanstonds gebruik maken
van haar recht tot het hernemen van
haar vryheid en terugvallen op haar
eigen verantwoordelijkheid. Zij zal dan
ook langmoedigheid betrachten.
Dat re regering in beginsel geko
zen heeft tot het laatste, acht spr.
Juist, vooral omdat het doel der
Nederlands-Indonesische politiek niet
is de staatkundige band nog voor
een mensenleeftyd of korter, aan te
houden, maar om een nieuwe duur
zame staatkundige band te smeden,en
en de vreedzame opbouw daartoe
verre de voorkeur verdient boven
een, waaraan wapengeweld te pas
komt.
(Zitting duurt voort)
Zaterdag 19 Juli wordt te Lisse de
nieuw aangelegde motorrenbaan in ge
bruik genomen. De baan is aangelegd
volgens het systeem der Engelse speed
ways en is bovendien geschikt voor
wielrennen en athletiek. Er is een ac
commodatie voor 11.000 toeschouwers.
De Haagse P. R. A. heeft aangehouden
de 32-jarige gewezen SS-man G. Smit.
Deze man, die aan het Oostfront in
dienst van de vijand een van zyn benen
heeft verloren, trachtte bij het publiek
medelijden op te wekken, door voor te
geven gewond te zijn geraakt bij de
gevechten in Mei 1940 op de Grebbeberg,
waarbij hij tevens critiek leverde op dé
Nederlandse regering, door te vertellen,
dat zij haar oorlogsinvaliden onverzorgd
achterlaat.
zen-probleem) dient iedere verhoging
van onze credietwaardigheid met kracht
te worden bevorderd. Hierby wordt er op
gewezen dat het dienstig is ons land
aantrekkelijk te maken voor buitenland
se beleggingen, maar waarby de fiscale
politiek geen rem moet vormen. Wat
het dollar-tekort betreft, wordt er de
aandacht op gevestigd, dat dit tekort
steeds heeft bestaan als de economische
relatie tussen Nederland en Indonesië
verstoord was, zoals ook na de vorige
wereldoorlog.
Alleen het herstel der driehoeks-ver
houding NederlandIndonesiëAme
rika, waarbij de Nederlandse leveranties
aan Indonesië worden betaald met de
opbrengst van Indonesische producten
op de Amerikaanse markt, biedt uit
komst Een regeringsbeleid. ten doei
hebbende de economische relatie tussen
Nederland en Indonesië e"erzyds en In
donesië en de overige wereld anderzijds
te herstellen, dient derhalve met kracht
te worden voortgezet.
In de nota wordt voorts aangedron
gen op matiging by de tenuitvoerleg
ging van het programma van openbare
werken, terwyl er bovendien op wordt
gewezen, dat gewaakt dient te worden
tegen de besteding van deviezen voor
voorzieningen, welke gewoonlijk uit ei
gen land konden plaats vinden. Hierby
wordt gewezen op de onbevredigende
productie van onze mynen.
In tegenstelling tot anders luidende
berichten, verneemt het A.N.P., dat de
opening van de luchtlijn Schipnol—Ber
lijn niet 15 Juli, doch eerst in de loop
van Augustus zal geschieden.
Een officiële definitieve concessie van
de zijde van de betreffende bezettings
autoriteiten heeft de K.L.M. nog niet be
reikt. Naar verwacht wordt, zal zodra
deze luchtverbinding tot stand is geko
men. een Russische luchtverkeersmaatt-
schappij een in Berlyn aansluitende
luchtverbinding met Moskou tot stand
brengen.
Het Nederlandse motorschip „Johan
van Oldenbarneveldt", onderweg naar
Batavia, heeft draadloos aan het strand
geseind, dat in de nabijheid van Calshot
in de mond van de Solent een vrouw
overboord is gevalllen. Aan alle schepen
in de nabyheid van het eiland is ver
zocht, naar de vermiste, wier identiteit
niet onmiddellyk kon worden vastgesteld,
te zoeken.
Ook in Grave regent het vanmor.
gen. Een grauwe, druilerige regen,
dfe de hemel verdonkert en de plech.
tige viering van de honderdste sterf
dag van Joachim George le Sage ten
Broek, die vandaag hier begint, een
eindeloos triest karakter verleen.t
Alsof ook nu, zolang na zijn dood,
deze te lang vergeten strijder voor
de emancipatie van de katholieke
zaak en de oprichting van een ka.
tholiek dagbladwezen, niet openlijk
die eer mag toekomen, die hy zozeer
verdient.
De plechtigheid begon met een eenvou
dige ontvangst ten stadhuize.
Daar heeft burgemeester L. Rayma-
kers zijn eregasten, onder wie de Oom-
missaris van de Koningin in de provin
cie Noord-Brabant, prof. De Quay, wel
kom geheten.
Daarna trok men naar het kerkhof.
Ln het midden op het graf van Le Sage
ten Broek staat een eenvoudig, ietwat
ouderwets grafmonument.
Daar heeft het zangkoor van Grave
een tweetal liederen ten gehore ge
bracht en daar heeft een ambtsgenoot
van de grote overledene, notaris J. van
Hussen, hem in sobere bewoordingen
herdacht. Na deze rede hebben de heer
Gerard Bodewes namens de katholieke
Nederlandse dagbladpers en de heer As-
berg namens de katholieke Nederlandse
uitgevers kransen gelegd op zijn graf.
's Middags heeft Z. E. Joh. Kard. de
Jong, als hoogste kerkelyke autoriteit
in Nederland, een gevelsteen onthuld
aan het huis, waarin deze grote mens
het leven liet. Mgr. dr. J. Witlox heeft
daarby het woord "gevoerd en het zang
koor van het St. Canisiuscollege uit Ny
megen heeft de plechtigheid opgeluis
terd.
P en drietal jongens in York wisten
nlet hoe zy hun vrye avonden zou-
den benutten. Bioscoop-lopen ,.zat
a n tot hier" (volgj. het bekende gebaar
de mond of de hals) en zy besloten
de roinister-president Attlee te
^hcien om te komen tot oprichting van
he Jongensclub. Attlee, die een zwak
tj ®ft voor jongensclubs, gaf de brief
Op r aan de federatie met de suggestie
Og de zaak in te gaan. Nu hebben
«^bescheiden club in York en ze hopen
een groot gebouw met uitrusting te
U
door BARBARA BOWER
'iHtiiiiiiiiiiiiiiiiiiwiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii=
40)
En deze blinde kleintjes, onbe
wust van het feit, dat deze wereld
hen op een ietwat zonderlinge wyze ver
welkomde, hadden de warmte van hun
moeder gezocht. Daar lagen ze, netjes op
een rytje, een zwarte, één met een bont
velletje en een zwart met geelbruine
strepen, hun kopjes zacht en glanzend
als de hoofden van vertroetelde school
kinderen, drie nietige schepseltjes, ge
boren ten spyt van Duitsland en al zyn
werken. De kat kromde een bescher
mend klauwtje, toen M'ss Ranskill's
vinger naar de kleintjes ging.
„Wees maar niet bang. heus niet;
niemand zal ze van je afnemen. Deze
zullen niet worden verdronken, dat be
loof ik je."
„Voor Jullie geen zwemparty". zei ze,
terwijl ze terugkeerde met een schotel
tje melk en warm water. De kat schud
de haar oorlogskindertjes van zich af en
lebberde hongerig.
Miss Ranskill had zelf geen trek in
thee meer. De uitputting overmeesterde
haar. Slechts slaap zou haar nog goed
doen. Ze rolde zich in een deken.
Miss Ranskill opende haar ogen en
zag een lage ster, zo doorself oten van
donkere strepen, dat het leek, alsof er
een vreemde zonsverduistering plaats
had. Ze knipperde met haar ogen, ver
bijsterd door dit nieuwe wonder boven
het eiland. Dan drong de loop der ge
beurtenissen weer helder en scherp tot
naar door, als waren het kapittels uit
een boek: de dood van de timmerman;
de reis weg van het eiland en alle be
klemmingen van dag en nacht. Dit was
dus haar eerste ontwaken in Engeland,
niet met laken en fy'n porcelein, een
ruiker bloemen in de vensterbank en
kwinkelerende vogels in de tuin.
De dingen zyn steeds anders dan je
denkt, Miss Ranskill. da's altyd zo ge
weest. Het is altyd net of er iemand een
spelletje met je speelt. Best mogelyk,
dat, als lk thuis kom, myn kleine jon
gen de bof heeft, zodat ik pas na een
paar weken de vorm van zyn hoofd her
ken.
Het gestreepte licht was geen ster,
maar het schijnsel van een petroleum
kachel. Ze bevond zich in een kelder en
ze wist niet of het avond of morgen
was, want zon en maan, die haar sa
men met eb en vloed de weg in de tijd
hadden gewezen, waren voor haar ver
borgen. Ze tastte over de vloer, tot het
rammelen van lucifers een oude bekende
verried. Het moest nog nacht of anders
vroeg in de morgen rijn, want toen ze
de kaarsen had aangestoken, zag ze, dat
de jongen op het bed nog in diepe slaap
lag. Kinderen, wist ze, ontwaken even
levendig als mussen en op ongeveer de
zelfde tyd.
Haar keel was droog. Er zat gruis tus
sen haar tanden en stof op haar li
chaam, evenals op het kind en alle din
gen in de kelder. De scherpte ervan op
haar lippen bracht haar de worsteling
met het zand te binnen, op de dag dat
ze de timmerman had begraven. De
stilte was vreesaanjagend, want de fluis
terende adem van de jongen drong
niet tot haar oren door.
Even later schoof het katje uit de
kast en herinnerde haar eraan, dat er
zes in plaats van twee in de afzonde
ring deelden en dat drie monden hun
portie van de voorraad vroegen. Het
drong zich tussen haar been en een
stoelsport en snorde vleiend. Het streek
flemend langs de melkfles en Miss
Ranskill begon het rytje blikjes op de
plank tegenover haar te tellen. In twee,
vier, zes, acht ervan zat melk. Vandaag
of morgen en het kon, zo redeneerde
zij dwaas, nu zowel het een als het an
der zyn zou zy de voorraad moeten
opnemen en in rantsoenen verdelen.
Middelerwyi kon ze zich veroorloven
edelmoedig te zyn tegenover een katje.
Ze goot een schoteltje vol melk en ging
naar de plank waar de kaarsen lagen.
In deze hernieuwde eenzaamheid, waar
geen uitbundige zon of een bedachtza
mer maan hun goud en zilver kwistig
konden uitstrooien, zou licht het voor
naamste zyn.
T°en ze de kaarsen in de pakken had
geteld, liep Miss Ranskill met een boog
je om de kat heen, teneinde haar niet
by het drinken te storen. Zo had ze ook
op het eiland altyd, hoe vermoeid ze
ook was, een omweg gemaakt, als de
kortste weg langs een plek leidde waar
een meeuw naar voedsel zocht, zy, die
wist wat honger betekende en de wan
hoop kende wanneer een verschalkte vis
toch nog ontsnapte, had geleerd het
schepsel, dat naar voedsel jaagde, te
ontzien.
Ze vroeg zich af of de jongen erg
veel honger zou hebben. Hij lag nog heel
stil, zijn hoofd in de kromming van zijn
arm en het scheen, terwyl ze hem gade
sloeg, alsof zijn ademhaling had opge
houden; nauwelijks ging de deken op
en neer. Een even samentrekken van zyn
lippen vertelde haar, dat zyn droom in
een andere overging en in plaats van
vrees voelde zij ergernis. Kinderen
vragen altijd zelfzuchtig. De timmerman
zou in zyn plaats al op en om haar
heen en druk in de weer zyn geweest.
Ze nam het schoteltje van de grond
en rangschikte de kopjes weer. Hoe
iaat het ook mocht zyn, er stond haar
niets in de wég om het een en ander te
doen, nu de slaap gevlucht was. Het was
ook niet noodzakelijk om stil te zijn.
Haar medegevangene mocht gerust
wakker worden.
„Oei!" De jongen ging overeind zitten
en wreef zich met zijn stoffige knokkels
de ogen uit. „Krygen we nou chocolade
melk? Hoe laat is het? Hoe is die kat
hier gekomen?"
„De kat heeft drie kleintjes gekregen,"
vertelde Miss Ranskill hem. „En nu
gaan we chocola drinken."
Hy krabbelde uit bed temidden van een
wolk stof, opgejaagd door de waaiende
dekens- Afgezien van het vuil, dat zijn
hoofd en pyama bedekte, scheen het
nachtelyk gebeuren hem ongedeerd te
hebben gelaten. Een paar uur geleden
was een bom nog belangryk geweest; nu
kwamen alleen een kat met haar jongen
erop aan en de laatsten verwekten niet
meer opwinding dan de eerste.
Op 11 Juli 1847 overleed te Grave,
waar thans het katholieke blin
deninstituut gevestigd is, de blind-
geworden pionier der katholieke pers in
Nederland, Joachim Le Sage ten Broek.
Hy was twee en zeventig jaar.
Men doet hem niet tekort door hem
een zonderlinge man te noemen. Maar
men geeft hem pas zyn volle recht door
erby te zeggen, daj hij een groot man
geweest is. Zijn vader was, toen Joachim
geboren werd, professor in de wijsbe
geerte aan de Universiteit van Gronin
gen. Hy vestigde zich echter in 1777 als
dominee te Rotterdam. De gegevens over
vader Le Sage zyn nog te weinig on
derzocht. Vast staat, dat hy vurig pa
triot is geweest en veel gevoeld heeft
voor de Franse revolutie.
De zoon heeft lots van deze gevoelens
overgenomen. Terwijl de Nederlandse
katholieken, in tegenstelling tot de En
gelse, hun emancipatie meer te danken
hebben aan geboren geloofsgenoten dan
aan bekeerlingen, bracht Le Sage, toen
hij na tien jaren van innerlyke zelf-
strüd katholiek werd, in de atmosfeer
van Rooms Nederland iets mee, dat hem
vreemd geweest zou zyn. ware hy uit
katholieke ouders ter wereld gekomen.
Samuel Lipman en Herman Aghato des
Amorie van der Hoeven, ook bekeerlin
gen, hadden dezelfde invloed niet als
Le Sage. Hy vertegenwoordigt ln ons
cultureel herstel heus niet alleen de
noodgedwongen enghartigheid van de
polemist zijner dagen, een respectabele
enghartigheid, doch bovendien de aan
geboren openheid van de verlichtings
man. Hij is de eerste apologeet van de
„open-deur "-methode.
Ronduit gezegd, heb ik mij wel eens
afgevraagd, of Le Sage een man was, van
wie wij gehouden zouden hebben. Indien
wy hem hadden mogen kennen. Eerbied
zou hy ons ongetwyfeld hebben afge
dwongen. Meer dan dat. De meesten
onzer zou hy hebben meegesleept. Hem
was een geestdrift eigen, waaraan men
zich overgeeft. Bezat hij echter ook de
trekken van het rustend enthousiasme?
Schaepman, die uitermate gevat was en
eer. zeldzaam gezellige kerel, heeft die
typisch Roomse trekken van het rus
tend enthousiasme overal mee heenge
dragen. In de styl van Le Sage vallen
ze niet op.
Toen ik echter, jaren geleden, zyn
poëzie raadplegen moest om er een
draaglyk vers uit te zoeken voor „Dich
ters der Emancipatie'', vond ik van hem
een gedicht „Bij het graf van een ge
vallen meisje". Het 's preekachtig, ge
lijk alles wat voor 1837 in Nederland ge
schreven werd sedert de Franse revolu
tie. Maar het is buitengewoon gevoelig
op de manier van die tyd. Ik heb geen
flauw idee, of de weinig belangrijke
dichter door een concreet geval geïn
spireerd is geweest. Het motief was
toer.tertyd alledaags. Wellicht fantai-
seerde Le Sage maar wat. Hy deed het
echter met een warm gevoel.
Bewonderd zouden wy hem zeker heb
ben, ware hy onze tijdgenoot geweest.
Hier is geen twijfel aan. Hij stak ver
boven zijn omgeving uit. Hij had moed.
Hij had meer dan moed. Hy had een
wilde consequentie-drift. Hierin zal hy'
wel eenzelvig en onhebbelyk geweest
zijn. Precies, zoals waarlijk grote man
nen eenzelvig en onhebbelyk kunnen
zijn. Maar de beste hoedanigheid van
zyn hart was toch zyn vertedering. Hy
is, behalve een grote man, een goede
man geweest. Wy zijn hem veel dank,
veel bewondering en veel eerbied ver
schuldigd. Maar waj wy hem het liefst
geven is genegenheid. Ook daar heeft hy
recht op.
ANTON VAN DUINKERKEN.
CRONENLURÜH 9/7 te Pernoviken.
IMPORT 9/7 v. Helsinki n. Antwerpen.
ONDINA 9/7 v. Haifa n. Port Said.
ORANJEPONT. 10/7 v- Tenerifle n. Amst.
AALSUM 9/7 v. Rotterdam te Basra.
ADINDA 5/7 v. Mirl n. Pladjoe.
ALETTA 6/7 v. Poeloe samboe te Pladjoe.
ALGORAB U/7 v. Santos n. Rlo de Jan.
ALFHACCA 10/7 v. St. Vincent n. B. Aires.
ANTONIA 2/7 v. Pt. Darwin n. Singap.
BOSCHFONTEIN 8/7 y A'dam te Beira.
CASTOR 10/7 V. Maracaibo n. Cur.
CERONLA 10/7 v. Singapore n. Miri.
CHRYSSI 10/7 te Port Elisabeth.
DANAE 10/7 v. Napels te Lissabon.
DJIRAK 10/7 v- Bombay n. Abadan.
DORDRECHT 10/7 v. Rott. n. Philadelphia.
DOROS 6/7 v. Cartagena te Barranquila.
G ADI LA 8/7 v. Hongkong n. Miri.
GANYMEDES 10/7 v. Ceara te Curasao.
HELDEiR 9/7 v. Amsterdam te Curasao.
HEMONY 10/7 v. Zanz. te Dar es Salm.
HERMES, tank, 7/7 v. Singap. n. Penang.
v. HEUTZ B/7 v. Penang n Singapore.
HILVERSUM Sfax-Rott. p. 10/7 Gibr.
v. 't HOFF 8/7 v. Beaumont te New OrI.
JACOB CATS 10/7 v. Norfolk te R'dam.
JOH. v. OLDENBARN. U/7 te Southampt.
JUPITER 6/7 v. New York te La Guaira.
KERTOSONO 10/7 v. Halifax n. N. York.
KOTA AGOENG 11/7 v- Soerab. te Makass.
LUNA 7/7 v. New Orleans n. Houston.
MANTO 6/7 v. Tampico n. Progreso.
MARIEKERK 11/7 v. Los Ang. te Bombay.
MELISKERK n. Sydney 9/7 te Karachi.
NERO 8/7 v. Guayaquil n. Progreso.
OSSENDRECHT 10/7 v. Rott. n. Cardiff.
PAULA 7/7 v. Singapore n. Bangkok.
PERICLES 8/7 v. Valparaiso n. Curasao.
PHRCNTIS Can.-Singap. 10/7 v- Suez.
PLATO 7/7 v. Cristobal te La Guaira.
PR. ALEXAND. p. 10/7 Scllly n. Montreal.
PYGMALION 8/7 v. Demerara n. Paramar.
RIJNLAND 10/7 v. Pernamb. n. B. Aires.
SAROENA 9/7 v. Pladjoe te Palembang.
STAD SCHIEDAM 10/7 v. Rott. n. Savona.
STR. MALAKA 9/7 v. Santos n. China.
STREEFKERK 10/7 v- Hamburg te R'dam.
TASMAN 10/7 v. Belawan n. Batavia.
TEGELBERG 8/7 v. Kaapstad n. B. Aires.
THESEUS Amst.-Susak 11/7 te Rott.
TITUS A'dam-W.-Indië 11/7 v. Antw.
TJISADANE 11/7 v. Bat. n. Tandj. Pandan.
UTRECHT 11/7 v. Batavia te Semarang.
WELTEVREDEN R'd.-Bat. 10/7 v. Londen,
v d. WAALS 10/7 v. Bat. n. Soerabaja.
WINTERSWIJK R'd.-China 11/7 te Antw.
ZONNEWIJK 10/7 v. Calcut. n. Vizagapat.
