OVERSCHAKELING NAAR
Afscheid nemen van de (nu gulle) zee
vergt heel wat hartzeer
Onrust in Turkije
VASTELAND
9
m
Felle strijd in Griekenland
Herstelt zich het Rembrandtspiéin?
Van oude en nieuwe luister
E
Laatste dagen van de Ku Klux Klan?
Patriotten en misdadigers
Beroepskeuze
11RK. (iEE\ EILA\» MEEM
Schuldbekentenis van
N.S.B.-ers
IN 67 UUR ROND DE WERELD
54 H.A. aan blauwdrukken
Ex-leider van Nat. Jeugdstorm
voor het Hof
12 jaar geëist
De historie van één,
twee- en drie
Nieuwe polder als
broodwinning
1
Nog steeds arrestaties
ONWILLIGE DUITSERS
Baron Van Voorst tot Voorst
overleden
ZATERDAG 12 JULI 194'/
De toekomst
BOEING STRATOSFEERKRUISER, VLIEGTUIG
MET TWEE VERDIEPINGEN
De „Times" is bezorgd
PAGINA 5
/n de Zuiderzee liggen vier eilanden: WieringénMarken,- Urk en
Schokland, leerden we vroeger op school. Letterlijk is er van deze vier
nog maar éèn over. Dat is Marken. Maar al is Urk dan thans door
Xyleen met het vasteland verbonden, dat hei: nog steeds in zijn isolement
Ean eiland verkeert, is in de afgelopen winter wel duidelijk gebleken.
7°lang de verkeerswegen met het vasteland niet gereed zijn, zal de positie
an Urk als eiland onveranderd blijven.
En dat is een Ijeel eigen positie. Urk
is maar klein. In een uurtje loopt;
men he^ hele dorp rond. Daarom.
?5eft men er ook geen behoefte aan
J)eWe vervoermiddelen. In Urk behoeft
len niet bang te zijn, dat men overre-,
r&h wordt. Men loopt er rustig midden
p de straten. Die straten zijn smal en
°!'den begrensd door de genoeglijke,
lokkendoosachtige huisjes, die door ge-
fe'k aan ruimte tegen elkaar leunen. De
j}°S steeds snel groeiende bevolking
raakte, dat er voor. tuintjes op Urk
j^actisch geen plaats is. De propere
rker huisvrouwen spannen daarom haar
aslijnen over de straat. Een paar flinke
°kken zorgen,- dat de voorbijgangers
gestoord onder de bollende roodbaaien
aaiden kunnen doorwandelen.
s Deze prachtige hemden hangen echte^
^d.s minder te prijken aan'de Urker
aslijn. De jeugd draag^ geen Urker
acht meer. De directeur van de Eerste
j rker Stoombootmaatschappij, gekleed
wijde aangerimpeldc lakense kuit-
°ck en het strakke jasje, waar de rode
J^deboord met de gouden knoppen
bovenuit pronkt, Vertelt ons met
u? tikje weemoed in zijn stem, dat ver-
tfc» -'aar op een boottocht, van de
''cehonderd Urker kinderen slechts drie
^öe oude dracht gekleed gingen. „Maar
w^oilgem gaan ze weer dragen als ze
at ouder worden", voegt hij er aan toe.
v -Soe aal hetechter gaan, als in No-
jjl^bcr de verkeersweg met Kampen
aar komt? Als de Urkerjongens in-
Jen 25-tal politieke gevangenen, die
-j),0,1 in de N.S.B. een vooraanstaande
j aats hebben ingenomen, heeft via het
Va 'erkerkelijk Overleg een erkenning
tjp schuld gepubliceerd. Hun verkla-
Vor" Za* Zoncla5 van, de kansels worden
rvelezen. Deze schuldbekentenis is
-°mstig van: B. J. Bierma, G. C.
J- H. L de Bruin, K. A. Enkiaar,
H. M Pruin dr. P. P. Guépin, J.
j Baron van Haersolte van Haerst, C.
«uygen, W R. Jager, dr. K. Keyer,
hj, Krantz. mevr. E. KröllerSchater,
1} van der Land, J. B. Maarsingh,
U,c- van Maasdijk, H. C. ÏJije N. Oos-
hr w ter Po°rten, C. L. Reitsma,
h.' ,'„r „bonhard, mr. A. Semplo-
C p Vlekt iS' stallle, p. Tammens,
v. F. Vlekke. M. Zwiers.
De Turkse premier, Recep Peker, heeft
Yftidag de democratische oppositie-par-
f'i openlijk beschuldigd te trachten een
evolutie te ontketenen en de regering
°pr een staatsgreep omver te "werpen
Vat kpschuldiging van de premier, ver-
fft in een verklaring aan Ulus, het of-
e ële orgaan van de aan het bewind
Jbde volkspartij was een aanwakkering
leid binnenlandse geschil, dat ge-
kah heeft tot geruchten, dat zijn
t et ineen zou storten. Zij kwam in
htwoord op een verklaring van Dins-
ag door Celal Bayar, leider van de de-
6 Poratische partij, die de regering be-
«üldigde de oppositie te onderdrukken
Peker verklaarde, dat hij met Bayar
oproken had in tegenwoordigheid van
President, Ismet Inonu, en zijn vrees
°°r een eventuele staatsgreep te ken-
<ieb had gegeven.
s "Ik ben ervan overtuigd, dat zij die
t"reken van druk van een regering, van
veTeur, dit doen ten einde de ernstige
J^antwoordelijkheid voor een revolutie,
- zij -wenkten te stimuleren af te wen
den
verklaarde hij.
De premier zeide verder, dat er geen
Pk op het volk was uitgeoefend en zei-
dat het onrechtvaardig wa$ te be--
ïeren, dat er geen persvrijheid is in
^«•kije.
i Peker keerde Vrijdag naar Istanboei
?Dig om zijn vacantie, die hij in het
,eSin van de week had onderbroken met
oog op de kabinetscrisis, voort te
^t-ten. Vooraanstaande waarnemers
'Jb van mening, dat hij zeker is van
Jh positie, althans op het ogenblik.
plaats yan visser, boer of ambachtsman
gaan worden? Dat is het grote probleem
voor Urk op het ogenblik: de omscha
keling van eiland naar vasteland. Vele
ouders hebben begrepeh, dat er voor hun
jongens op zee -geen toekomst meer is.
Daarcni, werd er naast de reeds jareii
bestaande visserijschool een U.L.O-. en
een landbouwschool opgericht. Voor am.
bachtsonderwijs werd er égn regeling
getroffen -met Kampen.
Het vraagt echter heel wat vooruitzien
om op deze wijze afscheid te nemem van
de zee, zeker nu zc weer zo gul is. Want
de honderdvijfentwintig IJsselmeersche-
pen fjiit Urk brachten in 8 weken tijds
voor 800.000 gulden paling aan de afslag
in hnn dorp. Daar komt n°S WJ> dat de
llrkers soms ook in Umuiden markten!
On'der.zulke omstandigheden is dc ver
leiding om toch weer het vissersbedrijf
te kiezen natuurlijk groot.
Voor de IJsselmccrvisserij zijn de ver
gunningen echter beperkt en voor de
Noordzeevisserij worden hoge'eisen ge-
cisld aan de zeewaardigheid van de vaar
tuigen. Zodoende kost een goed uitgeruste
Noordzeevissersboot ongeveer f 120.000.
Daarom zal voor vele Urker-jongens
""de toekomst op het land gezocht moeten
worden. Als de nieuw gewonnen polders
in gebruik komen, zuilen zij daar een
broodwinning kunnen vinden, zoals ook
reeds verscheidenen werk vonden bij de
Zuiderzcewerkzaamheden. Zij zullen dan
niet. te ver weg hoeven van het dorp,
waaraan zij gehecht zij,, "en dat geen
Urker graag lang verlaat. Zelfs de
Noordzeevissers komen allen thuis de
Zondag vieren!
Als het verzoek van de gemeente Urk,
de gemeente met 90 H.A. uit te breiden,
wordt ingewilligd, zal ook het uitbrei
dingsplan kunnen worden uitgevoerd.
Dan zal het dorp misschien niet zo zeer
gedupeerd worden door de samen-
groeiing met bet vasteland.
Of dit verzoek zal Worden ingewilligd
is nog een open vraag. Hiervoor is Urk
geheel afhankelijk van het oordeel van
Den Haag. Urk is n.l. de enige Neder
landse gemeente, die niet provinciaal be
stuurd wordt. Territoriaal behoort bet
nog altijd bij Noordholland, bestuurlijk
staat het er los van.
Wij staren peinzend naar het pitto
reske palingdorp, dat eens een eiland
was en dat langzaam kleiner wordt,
naarmate de stoomboot Ostera, die een
dagdienst AmsterdamUrk onderhoudt,
ons dichter bij de hoofdstad brengt. En
het doet ons goed te weten, dat Urk
vissersdorp zal blijven, al kunnen ook
niet alle Urkers meer op het w%ter hun
brood verdienen.
Waslijnen in de Urker dorpsstraat
De Griekse regering heeft bekend ge
maakt, dat sedert twee weken een felle
strijd wordt gevoerd tussen, de geregelde
Griekse troepen en 4000 Griekse partisa-
nen, die aam de Albanese, grens een
„vrije staat" willen stichten. De minister
van Oorlog, Georges Stratos, heeft ver-
klaard, dat de partisanen hebben ge
poogd aan een internationale brigade,
bestaande uit 25.000 man, de weg naar
Griekenlama te banen. Hij voegde hier
aan toe, dat het Griekse leger de rebel
len uit de natuurlijke en -kunstmatige
versterkingen heeft geworpen, waar zij
zich hadden verschanst en ze tot op
enkele kilometers van de Albanese grens
Heeft teruggeworpen.
De Griekse politie doet nog steeds
De eerste tegenstand van de Duitse
arbeidersorganisaties tegen de ontman
teling van fabrieken voor de herstelle-
verantiês werd Vrijdag uit het Ruliï-
gebied gemeld. Het bureau van de pre
sident der metaalarbeiders-vakvereni
ging in de Britse zone heeft bekendge
maakt, dat deze bond steun zal verle
nen aan -de weigering der arbeiders om
fabrieken af te breken, die niet be
trokken zijn. geweest bij de wapenpro
ductie. Men kan niet van de Duitse ar
beiders verwachten, dat zij zelf hun
eigen middelen van bestaan vernietigen,
aldus de bond.
De Epgelse 'Koning heeft Vrijdag in
de Westminster Abdij een herdenkings-
kapel onthuld ter ere van de gesneuvel
den onder de geallieerde strijdkrachten.
De kerk was geheel gevuld met familie
leden van vliegers, die hebben deelge
nomen aan de „Battle of Britain".
huiszoekingen te Athene. Men zoekt nog
ongeveer 4000 personen, die er van ver
dacht worden betrokken te zijn bij het
communistische complot tegen de Staat.
Tot dusver zijn 2500 personen gearres
teerd.
De „Times" heeft zich in een hoofd
artikel ongunstig uitgelaten over de
arrestatie van communisten in Grieken
land en betoogd, dat door een politiek
van onderdrukking de linkse oppositie
zou worden versterkt.
De „Times" betoogt, dat bandieten
moeten worden bestreden met hun eigen
wapens en dat degenen, die samenzweren
tegen de staat, moeten worden gearres
teerd, maar dat evenzeer aan de rede
lijke wensen van een groot deel van het
Griekse volk een stem moet worden ge
geven en de vrijheid tot vreed-,
zame ontwikkeling. Elke andere politiek
kam, rechtstreeks opnieuw leiden tot dic
tatuur, aldus het blad.
De leider van de Amerikaanse missie
voor Griekenlnad, Grismold, heeft op
een persconferentie verklaard, dat mili
taire voorraden ter waarde van 35.000.000
dollar gereed li'ggen voor spoedige versche.
ping naar Griekenland.
Al denkt men in Duitsland niet era aan herbouw, de grote schrijvers worden tenminste geëerd in het herstel
van hun woonhuizen. Op deze opname wordt de eerste steen gelegd van de herbouw van het huis van Goethe
'te Frankfort. Tijdens het internationale jeugd-congresdat deze week werd gesloten, werd door de afgevaar
digde van India deze plechtigheid verricht.
r is een tijd geweest dat Am
sterdam bekend stond als de
gezelligste stad ter wereld na
Parijs en Boedapest. Het Rem
brandtspiéin en daar hoorden 1
ook de Amstelstraat, de Utrechtse-
straat, de Reguliersbreestraat en
zelfs de Munt met een stuk van de
Kalverstraat bij was het centrum
van die gezelligheid. Nu is het Rem-
brandtsplein de Amsterdammers
zullen het met weemoed In het hart
erkennen in discredièt geraakt.
De dagen van „Mille Colonnes" en de
,oude karseboom van Flora en van Mie
—en Ko, van Louis Seize en van Wal
halla" zijn voorbij. Maar ook de dagen
van het Rembrandtsplein-type, dat van
zelfsprekend het bohémien-type was. De
dagen van Pisuisse, de liedjes-virtuoos,
die op Oudejaarsavond 1928 öp het plein
werd neergeschoten; yan „Had-je-me-
maar", die op de Burgerlijke Stand van
Gelderen heette en die zijn wonderlijke
bijnaam te danken had aan de omstan
digheid dat hij, terwijl hij met zijn vin
gers trommelde op het sigarenkistje dat
hij steeds onder zijn arm. had, altijd
maar weer het liedje van „Had je me
maar met een knakie erbij" zong. HU
was vergroeid met het Rembrandtsplein,
,waar hij 's zomers zelfs de nacht foor-
bracht, zonder enige schroom voor
grote mannen uit het verleden, zich
neervleiend aan de voet van Rembrahdt's
standbeeld.
Daar waren verder Willem Fluitje (hij
leeft nog), die alle bars afliep om er
zijn duivelskunsten hij speelde met
.één hand op zijn fluit en met de an
dere tegelijkertijd op de piano te
vertonen, en Joekie van Pollandt. de
eeuwige student, die de overigens nog
al twijfelachtige roem genoot van de
ronde som van twee millioen gulden op
het Rembrandtsplein er door gedraaid
te hebben; de Markies, wiens grootste
verdienste wel scheen te zijn, dat hij
met een witte anjer in zijn knoopsgat
over het plein flaneerde.. Deze min of
meer schilderachtige types nu, die bij
het Rembrandtsplein behoorden, zoals
Romeo bij" Julia, hebben in- deze tijden
plaats moeten maken voor de volmaakt
ftype-loze" verschijning van de zwart
handelaars.
Wat zijn de oorzaken van het ver
val van het Rembrandtsplein? De
oorlog natuurlijk. Maar ook voor
1940 had het plein langzamerhand
veèl van zijn luister die wellicht
niet 7,a luisterrijk dan wel specifiek
Amsterdams was verloren. De
concurrentie van het Lcidseplein
was er debet aan, maar ook en nég
meer het feit, dat enige amusements-
gelegepheden van de eerste rang
stuk voor stuk uitgeschakeld werden.
In de beruchte strenge winter van
1929 brandde in de Amstelstraat
het Flora-theater af, dat altijd het
typisch Rembrandtsplein-publiek
trok. En kort daarop sneuvelde het
Paleis van Volksvlijt, dat wel op het
Frederiksplcin lag, maar waarvan de
bezoekers 's avonds na afloop van de
voorstelling bij voorkeur afz,akten
naar het Rembrandtsplein, om er
ergens te bekomen van de opVroe-
ring, die de grote aria uit „Der
Freischiitz" of de tranen van „Gret-
chcn" bij hun gewekt hadden.
In de oorlog volgde toen de brand in
het Rembrandttheater, die hoe nood
zakelijk deze manoeuvre van de illegalen
ook was niet veel meer of minder dan
een genadeslag voor het van de vertier-
zoekende massa afhankelijke Rem
brandtsplein betekende. Het schijnt dat
de gemeente overweegt van de gelegen
heid gebruik te maken om de Bakker
steeg, die vlak langs het oude theater
naar de Amstel loopt, te verbreden. Het
geen een even betreurenswaardige in
breuk op de sfeer van het oude Rem
brandtsplein zou maken, als de bouw
van het lelijke kantoor van de Am
sterdamse Bank reeds deed.
Desalniettemin, er zijn ook tekenen,
die wijzen op herstel. De eerste vernieu
wing is, merkwaardig genoeg, een te
ruggrijpen naar het veriedgn: er staan
weer aapjeskoetsiers op het Rem
brandtsplein binnenkort zal het oude
Salvatori-theater weer geopend worden
en •Tilly Pénn-Bouwmeester zal er
spelen. Maar wij overdrijven niet als
wij zeggen, dat het symbool van het
streven naar herstel van de oude luister
van het Rembrandtsplein, Jaap Sjou
werman, de portier van „Grand Gala
een café-cabaret dat respectievelijk
„Hotel Blauw", „Boccacio" en ,Ger-
mania" heeft geheten en waar in het
grijze verleden voor de eerste keer een
film in het openbaar werd vertoond --
is. Maar Jaap is meer dan portier, hi)
is de best geklede ffortier van Amster
dam niet alleen, maar hij is bovendien
oud-bokser, dichter, componist en filo
soof. Hij heeft reeds een omvangrijk
oeuvre op zijn naam staan, (jat niet
minder dan 2700 liedjes omvat, waarvan
'hij èn de woorden èn de muziek ver
vaardigde. Zijn laatste chanson heet:
„Geef Amsterdam zijn lichtjes weer te
rug", en wij achten het ontroerend
genoeg om nülfs de onverschillig
ste directeur van Publieke Werken tot
enthousiasme en tot handelen te bewe
gen. Jaap is binnenkort 12jaar por
tier. Hij jsent het Rembrandtsplein door
en door en deswege kent hij het leven.
Hij zegt: „Laat nou maar aan mij over
wat ik aan de deur doe". E]n gij kunt
er van verzekerd 'kjjn dat hij het goed
doet. Hij kan voortreffelijk argumente
ren met lastige bezoekers, als het, met
gemoedelijke praatjes niet helpt, dan
heeft hij nog een zeer klemmend argu
ment tot zijn beschikking, dat hij heeft
opgedaan tijdens zijn bokscarrière. Nog
deze maand jubileert Jaap en vrijwel te
gelijk met "hem Saar, de bloemenvrouw,
dienog van de oude garde is en die
reeds 35 jaar op het plein heeft gestaan.
Wel, misschien vormen de feestelijk
heden, d'e dan op het Rembrandtsplein
gevierd gaan worden, het begin van de
victorie!
(Vervolg van pag. 1)
Vaak hebben we ons afgevraagd hoe
het komt, dat vele arbeiders tegen
hun zonen zeggen: wat je wilt
worden later, moet je zelf weten, als
je maar niet zo stom bent het vak van
je vader te kiezen. Wie dan de oorzaak
probeert te peilen, merkt aldra, dat er
veelal minstens twee zijn aan te wijzen.
De ene is het feit, dat het vak niet vol
doende opbrengt, de, andere, dat de be
trokken vader er tegen zijn zin m is
beland. Want hoe gaat dat in een ar
beidersgezin, zsker weer in deze tijd,
waarin de spanning tussen lonen en
prijzen van zo grote Invloed is? Op een
avond tussen krantlezen en avondgebed
in, wordt gauw even beslist, waar zoon
lief zal gaan werken. Een toevallig ge
sprek, een advertentie in het plaatselijk
blad, gevoegd bij de economische nood
zaak dat er verdiend moet worden, zijn
veelal de voornaamste, zo niet de enige
factoren, die over het „beroep" van de
jonge man beslissen. Wanneer de jon
gen een nieuw pak nodig heeft, gaan
fticeder en de oudste zusters mee naar
de winkel, om eens iets moois uit te
zoeken. Er wordt gepast en geiheten en
gekeken- of de kleur wel past bij de
haren; en dat alles om iets, waar de
jongen één, misschien twéé jaren mee
moet doen. Maar als het gaat om hem
de weg te leren vinden naar en in het
leven, orh zijn levenstaak, om zijn Ier
vënsgeluk, dan is soms een simpele ad
vertentie de doorslaggevetide factor.
Men zal toegeven^ dat' hierin hoogst
onverantwoordelijk wordt gehandeld. In
arbeidersgezinnen met hogers aspiraties
ligt hetzelfde probleem met een andere
kant. Daar beluistert men dikwijls de
neiging, dat de jongens moeten stu
deren, of ze het kunnen of niet.
Hiermede wordt evenzeer met het ge
luk van het kind gespeeld. Een volkomen
valse opvatting is het te menen, dat
men op de maatschappelijke ladder stijgt
alléén door het feit, dat men H.B.S. of
MULO heeft gevolgd. Elk kind heeft er
recht op, de levenstaak te gaan ver
vullen, waartoe het aanleg, bekwaam
heid en ambitie heeft.
Wie moet 'hierin beslissen? Uiteinde
lijk het kind zelf. waarbij verstandige
ouders met bet geven van wijs advies
en in liefdevolle leiding hulp verlenen.
En indien de ouders daartoe niet of niet
voldoende in staat zijn, dienen de orga
nisaties, speciaal dus de K.A.B, als
standsorganisatie, maar ook de K.A.J..
de middenstandsorganisatie e. a., hierin
een helpende hand te bieden. Het moet
mogelijk zijn bureaux in het leven te
roepen, die in dit opzicht de ouders en
het kind of de jonge man adviseren en
waarvan de kosten voor de arbeiders-
portemonnaie te dragen zijn. Ook de
overheid heeft in dit opzicht een
aanvullende' taak.
Er zijn nog heel wat meer kanten aan
dit. vraagstuk, voor vandaag zij boven
staand ernstig appèl aan het verant
woordelijkheidsgevoel der ouders vol
doende.
Vrijdagmiddag stond de 36-jarige
G. A. van Dieren, ex-leider van de
Rationale Jeugdstorm in, het gewest
Noord-Holland, voor het Amster
damse Bijzonder Hof terecht, In
1941 werd verdachte benoemd tot
gemachtigde voor het jeugdherberg-
wezen, w-at tot gevolg had dat het
hele bestuur van 'de Nederlandse
Jeugdherberg Centrale aftrad. De
nieuwe gemachtigde immers had de
opdracht gekregen de N.J.C. „in
nationaal-socialistische geest te ^or
ganiseren", waarvan dc eerste resul-1
taten waren, dat hij Joden uit het
De eerste van een serie stratosfeer-
"Tuisers met twéé verdiepingen is
dezer dagen (in de vliegtuigfabriek
v®n Boeing te Seattle in de Ver. Sta-
fen gereed gekomen. Een vlucht van
vew York naar Londen duurt met
d't reuzenvliegtuig, dat honderd-
veertien passagiers kan herbergen,
uur, terwijl SeattleTokio, min
der dan vijftien uur in beslag neemt.
n vlucht rond de wereld met tleze
"Stratosfeerkruiscr" kan zo hebben
de deskundigen uitgerekend in 67
"ur volbracht worden. De vliegtuigen
ftin uitgerust met vier motbren van
P.K. eik, hebben een kruissnel-
e>d van 615 K.M. en vliegen gemid
deld
op een hoogte van 7500 meter.
e kunrfen zonder tussenlanding een
stand van 6700 K.M. overbruggen,
tetKeen betekent, dat de 5300 K.M.
dssen Amsterdam en New York ge-
akkclijk in één ruk gevlogen kun-
"b Worden.
Passagiersruimte van de bovenste
verdieping van de stratosfeerkruiser, die
door de Boeing wordt betiteld als ..De
Koningin van de na-oorlogse luchtvaart",
heeft een lengte van twintig meter en. is
door middel van 'een wenteltrap verbon
den met de benedenverdieping.
Het vliegtuig is van alle mogelijke com
fort voorzien. In de kleedkamers, zowel
voor mannelijke als vrouwelijke passa
giers, zijn vaste wastafels met koud. en
warm water aangebracht, terwijl electri-
sche scheerapparaten ter beschikking
van de luchtreiziger staan. Het is voorts
voorzien van de modernste verwarmiugs-
en ventilatie-inst^llaties. Het kan buiten
rustig twintig graden vriezen, in het vlieg
tuig echter kan een temperatuur van
twintig tot drie en twintig graden laoven
nul gehandhaafd blijven. Elke negentig
seconden is de gehele -lucht in de cabine
ververst.
De ingenieurs, die de stratosieerkvui-
ser construeerden, rekenden uit, dat de
blauwdrukken, die ze gebruikt hadden,
een oppervlakte van 54 H.A. besloegen.
Toen C na deze tweede wereldoorlog
het bericht kwam, dat In de Ver
enigde staten voor de tweede
maal het geheime genootschap der Ku
Klux Klan heropgericht was, waren ve
len van mening, dat deze lugubere or
ganisatie' ditmaal niet zo gemakkelijk
zou worden Overwonnen als de beide vo
rige keren! Verrassend was dan ook de
enige weken geleden gedane mededeling
van de advocaat der organisatie, dat
de Klan beslojen had zichzelf te ont
binden. Een reden noemde hij echter
niet, en men tast dan ook in het duis
ter naar oorzaak en doel.
Zeker Is de Klan een van de vreemdste
uitingen geweest vah de Amerikaanse, ro
mantiek, van de onderwereld en van het
puritanisme. Meerdere malen echter is
haar doel geheel veranderd, naar gelang de
omstandigheden en de leiders veranderden.
Ku Klux Klan I was een der merkwaar
dige voortbrengselen van de Amerikaanse
burgeroorlog. Na de bloedige oorlog tussen
de katoen- en suikerbaronnen uit het Zui
den en de zakelijke, democratische Yanks
uit het Noorden- bleef er in het Zuiden de
wrok bestaan om de geleden' nederlaag.
Men wilde wraak en niet meer in staat
tot het yoeren van een openlijke oorlog
zochten be puriteins protestantse Zuider
lingen hun heil iri de organisatie van een
mystisch eedgenootschap, dat een gueriila-
strijd begon om, zo al niet het oorspron
kelijk in de oorlog gestelde doel, dan \cch
de voldoening van de gesmaakte wraak te
bereiken. Voor de verdediging van de hei
lige goederen van liet Zuiden streden zij,
het doodvonnis voltrekkend aan de negers,
die misdeden tegen de oude Zuidelijke
zeden en aan de Yankees1, die uit het
Noorden naar het Zuiden afzakten en
daar door hun onscrupuleuze handelsprac-
tijken goede zaken trachtten te doen. Doch
reeds spoedig verloren de Klans hun oor-
spron': lijk pa'riotisch karakter en ver
scholen zich allerlei soorten misdadigers
Anti.clericale spotprent van de
Ku Klux Klan
onder de spookachtige witte mantels en
kappen van de Ku Klux Klan. Toen was
spoedig het laatste uur geslagen. In 1871
werd de anti-Klan-wet goedgekeurd en cle
federale politie trad daarna ap krachtig
tegen het moordend 'en brandstichtend ge
nootschap op, dat het spoedig schijnbaar
zonder enig spoor achter te laten ver
dwenen was.
Dat dit echter slechts schijn was zou
bijna een halve eeuw later blij
ken. In 1915 werd de Klan opnieuw
opgericht door de Georgische kolonel
William Joseph Simmons. Niet zo strijd
baar als in de "19de eeuw was zij nog
steeds een patxiotische organisatie, die
aanvankelijk /vooral streed tégen de ne
gers. Doch deze keer bleek zij weinig
levensvatbaar, tot Simmons in 1920 de
organisatie in handen gaf aan Edward
Y. Clarke, die tevoren zijn capaciteiten
getoopd had bij de organisatie van min
der kwalijk riekende ondernemingen als
de hulporganisatie voor het Nabije Oos
ten en de Roosevelt Memorial Associa
tion. Clarke wist dat thans de tijd op
nieuw rijp was voojf, een grote opbloei
van de Klan en zakenman als hij was,
zag hij op gemakkelijke wijze'een enorm
kapitaal te verdienen. Immers de nieu
we leden betaalden tien dollar contri
butie, waarvan een redelijk percentage
in de zak der organisatoren en der le
denwervers terecht kwam, welke ais zij
enigszins waakzaam waren spoedig een
appeltje voor de dorst .vergaard hadden.
Het was in de jaren na de eerste we
reldoorlog, dat de Verenigde Staten
gloeiden van patriotisme en hun land
wilden bevrijden van elk dreigend ge
vaar, dat het „zuivere Amerikaanse ka
rakter" zou kunnen aantasten.
Mitchell rainier, (le „fighting Quaker",
had pas z.ijn onbarmhartige raids gehouden
.(gen de communist en en 1» Iedere kleur
ling en lil iedere blanke, die in contact
stond met een buitenlandse organisatie,
als de Katholieken, de Joden en dc com
munisten, zagen zij een mogelijk gevaar
\oor het land en liet oude zuiver puri
teinse karakter. Daarbij kwam de in deze
jaren weer opbloeiende kinderlijke zin
oor romantiek, de aantrekkingskracht valt
het geheimzinnige oji dc welgestelde klein
steedse burger, die eindelek de kans zag
om deel te worden van een grotere ge
meenschap, ridder in ecu onzichtbaar kei
zerrijk.
Ook dc organisatio van de nieuwe Klan
had alles om aan deze zucht naar het grote
te voldoen.Het land was verdeeld in
Realms, aan het hoofd waarvan de „King
Klcagle" stond (de ledenwervers hadden
de rang van „Kleagle"), de Realms waren
weer onderverdeeld in Domains met aan
het hoofd „Grand Goblins" (grote gees
ten); de organisator Clarkc noemde zich
zelf do Imperial Kleagle en Kolonel Sim
mons kreeg de geheimzinnige titel „Impe
rial Wizard" (keizerlijke tovenaar).
Aanvankelijk werd slechts een felle, on
barmhartige en lugubere strijd gevoerd
tegen negers, z.g. communisten, katholieken
en Joden, doch naarmate de Klan groeide
in 1924 telde zij reeds 4.5 miUioen leden
trachtten de leiders van hun macht ge
bruik te maken om op elk terrein c-n
vooral In de politiek invloed te krijgen.
Spoedig echter drongen ook in Ku Klux
Klan II weer beroepsmisdadigers binnen
om ook onder haar dekmantel weer hun
bedryf straffeloos te kunnen voeren.
Deze keer was het echter niet de Justitie,
die een einde maakte aan het leven van de
Klan. Toen op het eimje der twintigerjaren
het, economische leven in de States ineen
donderde, had iedere burger te vechten
voor het blote bestaan. De realiteit kreeg
de overhand over de romantiek en men
kreeg genoeg van het puriteinse maske
rade-spelletje.
Ku Klux Klan III ligt thans op ster
ven. Plotseling had de beweging
zich op het einde van de tweede
wereldoorlog weer vertoond en kwam zij
vooral in het zuiden weer snel tot bloei:
Evenals vroeger riep zij weer op voor
In vol ornaat tijdens een nachtelijke
rechtszitting
de strijd tegen de negers, de commu
nisten, de katholieken en de joden, voor
al tegen, de joodse immigratie en vóór
de oude Amerikaanse levènsstijl. Doch
meer nog dan vroeger dekte de vlag niet
de lading. Terreur was het weinig stijl
volle strijdmiddel. Meer dan ooit maak
ten zich demagogen van de organisatie'
meester, om hun doel te bereiken of
trachtten onscrupuleuze „zakenlieden"
op gemakkelijke wijze een kapitaal te
winnen.
Even plotseling. als zij gekomen is
schijnt Ku Klux Klan III nu echter
weer te verdwijnen. Doch slechts wei
nigen 'geloven, dat het ernst is met' de
liquidatie en men ziet er eerder een
manoeuvre in om op een of andere wij
ze voordeel te behalen. Wil men de fis
cus soms achter het net laten vissen en
haar een niet inbare post van 1 millioen
dollar laten boeken? Of speelt men een
ondergronds politiek spel?.
bestuur en onder de leden verwij
derde.
Verdachte antwoordde op een vraag
van de president, prof. mr. J. A. van
Hamel, dat hfj de N.J.C. niet niisbruikt
had voor welke politieke propaganda
dan ook. Prompt daarop las de presi
dent echter een brief voor, die door Van
Dieren aan Rost van Tonningen was
giXchreyen en waarin hij constateerde>
dat „de omschakeling van het Jeugd
herberg werk in nationaal-socialistische
zin voltooid was". Van Dieren trachtte
echter een en ander te verontschuldigen
door te zeggen, dat dit compromitterend
geschrijf slechts diende om geld van
Rost voor het werk los te krijgen. Hij
wilde tenslotte wel toegeven, dat hij zich
„schromelijk vergist" had, maar hij had
da^ tech in elk geval de bedoeling ge
had „naar eer en geweten een Neder
lands belang te dieoen".
In 1944 was de zaak helemaal mis
gelopen. Verdachte kreeg onenigheid
met Hoofdstormer Van Geelkerken, die.
hem op zekere dag liet vertellen, dat
hij ontslagen was; dat men nochtans,
omdat v. Dierenal zo lang bij de be
weging diende, genegen was het ontslag
eea. „elegante wending" te geven en dat
men hem (verd.) daarom maar aan
beval dienst te nemen bij de S.S. Ver
dachte deed1 zulks inderdaad en na veel
omzwervingen hij hoefde helemaal
niet aan de gevechten deel te nemen
kwam hij in Oostenrijk terecht, waar
hij na de bevrijding enige tijd als tolk
bij de Amerikanen dienst deed. Op zijn
terugreis naar Nederland werd hij ten
slotte in Parijs gearresteerd.
Als getuige was ook gedagvaard prof.
J. v. Dam, ex-secretaris-gencraal Van
het departement van Opvoeding, weten
schap en Cultuurbescherming, die thans
gedetineerd is. Deze karakteriseerde Van
Dieren als een pion van de Duitse Hit-
lerjugend, heerszuchtig en brutaal. „Als
ik niet op zijn plannen inging, dan
trachtte hü ze via de Duitsers er door
te krijgen'', zo verklaarde getuige.
De procureur-fiscaal, mr. M. H. Ge-
linck, hield een kort requisitoir, waarin
hij zeide, dat de N.J.C. „een grote greep"
op de jeugd had en zodoende door de
Duitsers graag gebruikt werd om die
jeugd te beïnvloeden. Zij moesten daar
voor echter iemand hebben, die voor
zichtig handelde en tyet kalm aan deed.
Verdachte was zo'n figuur.
Bijzonder kwalijk nam mr. Gelinck
het verdachte, dat hij als reserve-offi
cier zün eed van trouw aan de Ko
ningin geschonden had en eiste 12 jaar
gevangenisstraf met ontzetting uit de
diverse rechten voor de tijd van het
leven tegen hem.
Uitspraak Vrijdag, 25 Juli.
Vrijdag is op zeventigjarige leeftijd te
Den Haag overleden W. C. J. J. Baron
van Voorst tot Voorst, dijkgraaf van
Delfland, oud-notaris en oud-lid van de
Provinciale Staten 'van Zuid-Holland.
H;j was lid van het dagelijks bestuur
van 't Nederiandsche Roode Kruis en lid
van het kapittel van de Souvereine Orde
van Malta, waarvan hü schatmeester
voor de Nederlandse afdeling was. Baron
van Voorst tot Voorst was commandeur
in de orde van Gregorius de Groteen
drager van het kruis van verdienste van
het Nederiandsche* Roode Kruis. Vrijdag
is hü bij K. B. benoemd tot ridder in de
orde van de Nederlandse Leeuw.
