STRAKS BOLLENPRACHT IN
HET KENAUPARK
velse¥ even groot
ALS HAARLEM?
Verantwoordelijke stedenbouwers
dienen bet heft in handen te hebben
PUBLICATIE DER GEHEIME
LINGGADJATI-NOTULEN
H1NDEL00PEN, PITTORESK STADJE
Fraaie gebruiksvoorwerpen,
prachtige klederdrachten
I
Iepen moeten hun kruinen strijken
Over twintig jaar
100.- boete geëist tegen journalist
AGENDA
.2.3.4.5.
Drie straten
Taxi? Bel op 1
Particuliere bouwer
krijgt zijn kans
Nieuwe bandenbonnen
«Él
De Geer voor Raad
van Cassatie
WOENSDAG 1 OCTOBER 1947
PAGINA 2
STAD EN OMGEVING
F a i 11 i sternen ten
Burgerlijke Stand
MILITAIREN ZETTEN DE
BLOEMETJES BUITEN
YOMA SASBURGH
H.O.V.
CURSUS VOOR DE
R.K. MIDDENSTAND
DIENSTBODE STAL
SERVIESGOED
Afscheid bij Beynes
I
Haarl. Districts-Dambond
HEEMSTEDE
Onderlinge Tuinlieden-
vereniging
Huishoudelijke voorlichting
TOILET- EN SCHEERZEEP
NED. EMIGRANTEN IN
CANADA
Oudste 88 jaar en
jongste 3 maanden
BESOMMINGEN
JBES
Hindeloopen heden
PRESIDENT RIJKSDIENST
NAT. PLAN
DRIE JAAR VOOR
COLLABORATEUR
Zoon van, Prinses Hermine
schuldig aan vervalsing
PRIJSHOUDENDE MARKT
3
Ofschoon de kalender ons vertelt,
dat we reedg een voI]e week in
de herfst leven, schijnt de natunr
zelf voorlopig niet van zin te zün haar
zomerkledij af te leggen. Toen wij al
thans gisteren de S tadskweek tuinen
bezochten, was er nog niete te bespen-
ren van een zekere herfstsfeer, en het
haantje op het veertiende-eeuwse to
rentje schitterde in de zon, alsof het
volle zomer
De Arrondissements-Rechtbank te
Haarlem heeft Dinsdag 30 September de
faillissementen uitgesproken van:
Jac. Bos, handelaar in bloembollen en
zaden, wonende te Beverwijk, Duinwijk-
laan 41. Rechter-fommissarismr. J.
i e ersen. Curator: mr. J. O. Baron, advo
caat en procureur te Beverwijk.
Hendrikus Bleijendaal, vrachtrijder, te
Heemskerk, Oosterstreng no. 60. Rechter
commissaris: mr. J. P. Petersen. Cura
tor: mr. A. W. Hellema. advocaat en
procureur te Umuiden.
Vernietigd werden op grond van ver
zet de faillissementen van:
Petrus Cornelia van Hooff, handelaar
in aardappelen, wonende te IJmuiden,
gem. Velsen, Burgemeester Rabonnet-
laan no. 54. Curator: mr. A. W. Hellema,
advocaat en procureur te Umuiden.
Hendrik Antonius Tervoort, handelaar
in aardappelen, wonende te IJmuiden-O.,
gem. Velsen, Trompstraat no. 6. Curator:
mr. A. W Hellema, advocaat en procu
reur te IJmuiden.
Opgeheven werd wegens gebrek aan
ac.ief het faillissement van:
Willem Boon, kleermaker, wonende te
Haarlem, Zuidpolderstraat 40. Curator:
mr. K. Heimig, advocaat en procureur
te Haarlem.
Gehuwd: G. Kort en M. M. M. C. do
Bruin; M. H. Sliggers en A. C. v. Wijk;
W. Buhrman en M. C. Reijnders; A. F. v.
Dommelen en G. Smit
Geboren: A. P. M. Zürcher—Everard
z C. A. SerllerMertens z; A v. d.
MiesenMijenhuis z; E. C. C. v. d. Pee;
—Botter d; A. Top—Figge d; C. J. E
Meijers—Priem d; A. Stegeman—Fallaux
d: J. J. A v. Soest—Willems d; H. de
BoerPosthumus d; A. de Leeuwv. d.
Veer d: T. G. Verzeilbergv. d. Meij d
Overleden: F. C. v. d. Ham, 9 j., L. Be
gijnestraat; M. C. BeenVink, 84 j-, Ju
lianas traat: S. de Jong—Ferwarda, 78 j-,
Crayenesterlaan; M. C. Puts, 84 j., Hage-
straat; F. B Oudijk. 34 j.. Steenbokstraat;
M. E. Martens—Goode. 79 j.. Schoter
singel; C. M. Roelofsv. d. Meulen, 97 j„
Casthuisvest; J. W. de Man, 63 j, Olmen-
atraat
Doch waanden wij ons buiten In een
zomerplantsoen, binnen werd het ons
spoedig duidelijk, dat de herfst zich
wel degelijk had aangediend. Daar wer
den, zoals de directeur ons mededeelde,
weer alle maatregelen genomen om de
aomerplanten uit de stad in de kwekerij
over te stekken, waar zij tot het voor
jaar zullen overwinteren.
In de kwekery leeft men blijkbaar een
of meer seizoenen vooruit, want zo gaan
b.v. in de parken en plantsoenen bin
nenkort de vele planten en bollen de
grond in, die in het voorjaar van 1948
de schoonheid van de lente zullen moe
ten verhogen.
Een rondgang door de tuinen en kas
sen, keurig aangelegd rond een weel
derig begroeide rotspartij, waar de res
ten van het oude kasteel het geheel
artistiek bekronen, geeft reeds dadelijk
een Indruk van het vele werk, dat verzet
moet worden om Haarlem inderdaad te
doen zijn, wat het zo graag is: Bloemen
stad. En dan mogen de bananen- en
vijgenbomen, de peper- en rystplanten
of de suikerrietstengels, vooral ten be
hoeve van het onderwijs, een voornaam
onderdeel vormen van de kwekerij, het
vcornaamste blijft toch de verzorging
van onze eigen Inheemse planten.
En het kan alleen maar een verheu
gend verschijnsel worden genoemd, dat
dank zij de commissie voor de onper
soonlijke reclame bij het Centraal
Bloembollen Comité het Kenaupark
vo gend jaar een bloembollenveld in het
kicin zal worden. De buitenlanders, die
daar bij verschillende instanties hun
zaken hebben af te doen, kunnen zich
dan tevens overtuigen van de schoon
heid van onze bol bloemen. En is er
betere reclame denkbaar? Zo wordt ern
st g overwogen ook elders in de stad
de parken op dezelfde wijze te ver
fraaien.
Wanneer men zo een betere kijk krijgt
op het werk in de Stadskweektuinen,
dan kan men het alleen maar betreu
ren, dat de jeugd nog zoveel vernielt,
waardoor dikwijls voor een heel seizoen
een bepaalde omgeving geschonden blijft.
En ofschoon de ergste baldadigheid
langzaam aan afneemt, blijft er toch
nog een andere grote plaag de parken
en plantsoenen bedreigen; de strijdlust
van de honden, die blijkbaar een plant-
seen als het meest ideale gevechtster
rein beschouwen. Hier zijn het vooral
de eigenaars, die daaraan de meeste
schuld hebben, want een parkwachter
kan „zijn hielen niet gelicht hebben",
of van alle kanten worden de lieve
diertjes uitgelaten, en dat ze dan uit
gelaten zijn, bewijst wel het droevige
re tant, dat er van een bloemenpark
na hun „stoeien" is overgebleven.
Ai deze onaangename belevenissen
kunnen niet verhinderen, dat alle plan
nen, om het stadsschoon te verfraaien,
naar vermogen worden uitgevoerd.
Mr.arwie wil bouwen, moet in vele
gevallen eerst afbreken, en dat geldt
*n zekere zin ook voor de werkers van
4e plantsoenendienst.
De komende winter gaan dezen ni. in
letterlijke zin weer %an de slag. Vele
iepen, die aangetast zijn door de iepen-
riekte, zullen hun kruinen moeten strüJ
ken om plaats te maken voor jong en
gezond goed.
Het is natuurlijk jammer, dat vele
grachten en singels, en wij denken
hierbij vooral aan de Nieuwe Gracht,
de Kinderhuissingel en Gasthuis
singel, op die manier in zekere zin
ontluisterd worden, maar wie in deze
dagen, nu de bomen nog geheel ,,in
blad" staan, eens rond ziet, zal moe
ten toegeven, dat die kale iepebomen
daartussen nu niet bepaald luister
bijzetten aan het geheel.
Dit valt uiteraard in de winter niet
op. Het is derhalve harde noodzaak, dat
de zieke bomen verdwijnen om zo te
voorkomen, dat de andere aangetast
worden. De plantsoenendienst zal er
echter zorg voor dragen, dat de nieuwe
bcmen de meest zware zullen zijn, die
hij kan krijgen, zodat na verloop
van kortere of langere tijd de grachten
en singels hun oude aanzien her
kregen zullen hebben,
In ieder geval zullen de parken en
plantsoenen met het volgende voorjaar
het aanzien hebben van weleer, want
in de komende maanden zullen de laat
ste oorlogsherinneringen weggenomen
worden.
Het werk en de toekomstplannen van
de plantsoenendienst kunnen de Haar
lemmer tevreden stellen, want met man
en macht wordt er aan gewerkt om de
stad aan het Spaarne voor hemzelf en
de vreemdeling tot een bloementuin te
maken.
Ter herdenking van haar tweejarig
bestaan hield de Stormschool „Bloe-
mendaal" Dinsdag in het Haarlemse
Concertgebouw een rijk gevarieerde
feestavond, waarbij de cursisten,
oud-cursisten en genodigden, onder
wie zeer prominente, o. a. mr. Sik
kel, de procureur-generaal van het
Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam,
aanwezig waren.
Met een vlotte en geestdriftige
toespraak opende de commandant,
de reserve-majoor J. H. A. K. Gual-
therie van Weezei, het feest en daar
na reikte hij in eigen persoon aan
de winnaars van de wedstrijden, die
Dinsdag ter gelegenheid van het
tweejarig bestaan waren gehouden,
de prijzen, waaronder zich prachtige
bekers bevonden, uit.
De muzikale medewerking in het
programma, dat daarna werd afge
werkt, was in handen van „The Sweet
Devils", gedirigeerd door de heer A.
J.Grootegoed, „The Tockelerbridge
Hawaiians", onder leiding van ser
geant H. Noyssel, en twee guitaar be
spelende jongens. Sergeant G. J. de
Wilde oogste met de door hem sa
mengestelde en geleide revue „Twee
Jaar Stormschool" veel applaus, doch
de vele scènes waren slechts door de
„insiders" van de school te begrij
pen. Als afwisseling werd er af en
toe iets voorgedragen en na de pauze
was er gelegenheid tot dansen bij de
muziek van „De Kruidnoten", onder
leiding van de heer A. J. Groote
goed.
De Nederlandse danseres Yoma Sas
burgh, die lange tijd aan het befaamde
Jooss-ballet verbonden is geweest, heeft
Dinsdagavond in de Haarlemse Stads
schouwburg, waar zij vele jaren geleden
haar eerste schuchtere passen op de
planken maakte, een dansavond gegeven.
Waren de eerste dansen een verrassing
door de talrijke schone en ook nieuwe
vormen, waarin haar inventief vermogen
tot uiting kwam, later werd men gewaar,
dat de meeste harer dansen hoe vol
maakt sommige ook waren op dezelfde
figuren berustten, zij het dan met enige
variatie. De bewegingen van Yoma Sas-
burgh zijn gracieus en zeer rhythmisch,
haar gebaren en mimiek fijn en steeds
beheerst. Bewonderenswaardig is vooral
haar ganse stijl, waartoe haar fraai fi
guur met de bijzonder sierlijke voeten
natuurlijk medewerkt.
Uitstekend was haar uitbeelding van
de volksdansen van Heinz Tobi en Clif
ton Parker, welke laatste niet alleen vele
dansen voor haar op muziek heeft gezet,
maar ook de begeleiding verzorgde, te
zamen met Viola Tunnard. „Gymnopé-
dies" op muziek van Satie danste Yoma
Sasburgh op plastisch, klassieke wijze en
edel van houding en geste. „Lucifer"
maakte een imposante indruk, doch
meer door de entourage dan door de
eigenlijke dans. In „La buveuse d'ab-
sinthe" kreeg zü volop gelegenheid haar
dramatisch kunnen te tonen.
Het warme onthaal, dat haar ten deel
viel en de schat van bloemen, waaronder
zjj bijna bedolven werd, hebben Yoma
Sasburgh ongetwüfeld de vele lege plaat,
sen doen vergeten.
A. S.
Het winterseizoen der H.O.V. wordt
ingezet met een ledenconcert op Vrijdag
3 October (Serie B), dat Marinus Adam
zal dirigeren. Solist is Iskar Aribo, die
het pianoconcert van Tschaikowsky zal
vertolken. Het concert wordt geopend
met acht Russische volksmelodieën van
Liadow, waarna het optreden van de so
list volgt. Na de pauze brengt het orkest
tenslotte de Derde Symphonie van Hen
drik Andriessen ten gehore.
De Nederlandse R.K. Middenstands
bond heeft' een schriftelijke cursus ont
worpen voor de leden van de R.K. Mid
denstandsverenigingen, waarin zeer be
langrijke onderwerpen worden behan
deld. zoals actuele middenstandsvraag
stukken, bedrijfseconomie, maatschappij
leer en zakenmoraal. De cursus vormt
niet alleen een scholing voor de organi
satieman, doch kweekt op de eerste
plaats een ontwikkeling aan, welke eigen
bedryf en eigen zaak ten goede zal ko
men. De kosten zullen voor geen enkel
lid een beletsel kunnen zijn, want zowel
de N.R.K.M. als de R K. Middenstands
vereniging, afdeling Haarlem, zullen, in
dien nodig, daarin bijdragen. Ook K.J--
M.V.-ers kunnen zich voor deze cursus
melden. Daar de lezingen spoedig be
ginnen, wordt men verzocht zich zo gauw
mogelijk aan te melden by de volgende
heren: S. J. Warmer, Gen. Cronjéstra-.t
115; W. C. Holt, Anegang 37; C. W.
Straathof, Zijlweg 69.
De Haarlemse recherche heeft proces
verbaal opgemaakt tegen een 35-jarige
dienstbode, die zich ten nadele van haar
werkgeefster schuldig had gemaakt aan
diefstal van f 390,— en enig serviesgoed.
Het serviesgoed en eeft bedrag van
f 330,— zyn achterhaald.
De heer A v. Wijngaarden herdacht
Dinsdag de dag dat hu 27 jaar geleden
als bankwerker in dienst kwam bij de
firma Beynes te Haarlem. De 65-jarige
werd door de bedrijfsleider, de heer
Ocks, hartelijk gelukgewenst en werd
ontvangen door de directeur, de heer
ir. Becker. De heer Van Wijngaarden,
die de pensioengerechtigde leeftijd be
reikt heeft, zal het bedrijf verlaten.
Bioscopen:
Rembrandt: Rhapsodie in Blue (18 j.)
Zondag 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur en dage
lijks 2.30, 6.45 en 9.30 uur. Cinema .Ra
lace: De Tweelingbroeders (18 j.) 2, 4.15,
7 en 9.15 uur. Luxor: Het leven van dr.
Ehrlich (18 j.) 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Frans Hals: O. S. S. (14 jaar). Zon
dag: 2, 4.30, 7 en 9.15 uur en in de
week: 2.30, 7 en 9.15 uur. City:
His Butler's Sister (alle leeftijden), 2.15,
4.30, 7 en 9.15 uur. Spaarne-theater:
Vrije Levens (18 j.), 2.30, 7 en 9.15 u.
Apotheken:
De Zondag- en avonddiensten der apo
theken worden van 28 September tct
4 October waargenomen door: Th. A
Klinkhamer, Koninginneweg 69, telef.
11596; Grijseels v. Hees, L. Veerstraat
19, tel. 11000; Frans Hals-Apotheek, Fr.
Halsplein tel. 11180 en te Heemstede
door Apotheek Schotsman, Binnenweg
206—208, tel. 28320.
Ziekenvervoer:
Fa. Mathot, Grote Houtstraat 39, telef.
11990; Margriet, Turfmarkt 10 rd„ telef.
21400 en te Heemstede: A Buiteman.
Raadhuisplein 7, teL 28523.
Tentoonstellingen:
'Frans Halsmuseum: Rond Frans Hats
Leffelaar: Gobelins van de handwe
verij Knipscheer te Laren.
Biss. Museum: Middeleeuwse Kunst.
Donderdag 2 October:
Concertgebouw: 5e Concert Beethoven-
cyclus door Hongaars Strijkkwartet, 8
uur.
Stadsschouwburg: R.K. Ton.-ver. Tha
lia met „Uw wil geschiedde", 8 uur.
De uitslagen van de in de afgelopen
week gespeelde competitiewedstrijden In
de Haarlemse Districts-Dambond luiden
Hoofdklasse H.D.C. II—G.S.Z. I 7—13,
Eerste klasse: B.D.C. II—T.E.P. I 12—8
St. Bavo II—B.D.C. I voorl. uitslag 0-
vermoedelijke uitslag 812; H.D.C. III
Stabiel I 8—12.
Programma voor de komende week:
Hoofdklasse. 1 Oct. St. Bavo IDam
club „Haarlem" I; 1 Oct. Oosterkwartier
I—O.D.V. I; 3 Oct. C.D.A. I—H.D.C. I.
Eerste klasse: 1 Oct. B.D.C. IH.D.C.
III; 2 Oct. Hillegom I—D.C.IJ. II; 3 Ort.
E.M.S. I—Stabiel I.
Het programma van de orgelbespeling
in de Grote of St. Bavo Kerk op Don
derdag 2 October des namiddags van
34 uur, door George Robert, luidt:
Paduana hispania, J. P. Sweelinck; Pre
ludium en Fuga, J. S. Bach; Adagio uit
de 2e sonate, G. B. Martini; Praeludiurr
(Ciacona) en Fuga, W Petri, Cantabile,
Jos. Jongen; Choral: Justorum animae in
manu Dei sunt, Jacques Ibert.
AMSTBBDAMSCHB
RIJTUIG MIJ.
Op de vergadering van de Onderlinge
Tuinliedenvereniging Aerdenhout en
Omgeving, welke hedenavond gehouden
wordt ip het Volkskoffiehuis, zullen o.m.
de op de tentoonstelling gewonnen pry-
zen worden uitgereikt.
Men verzoekt ons te melden, dat de
maandelijkse byeenkomst van bovenge
noemde vereniging niet Woensdag 8 maar
Dinsdag 7 October gehouden zal worden.
Binnen twintig jaar, aldus een auto
riteit op het gebied van de volkshuis
vesting, met wie wü een onderhoud had
den naar aanleiding van ons artikel over
de wederopbouw in IJmuiden, binnen
twintig jaar zal Velsen een stad zijn met
evenveel inwoners als Haarlem. Wan
neer men dus verder kijkt dan dit ogen
blik en zich niet blind blijft staren op
de resten puin als laatste overblijfselen
van het oorlogsgeweld, zal men begrij
pen, dat de verantwoordelijkheid van
het huidige geslacht voor de opbouw
van groot-Velsen zwaar weegt.
Daarom is het dan ook te betreuren,
zo sprak deze zegsman, dat uit de hoek
van een groep particuliere bouwers te
Velsen een zuur en wat de feiten betreft
grotendeels onjuist beeld van de huidige
toestand is gegeven. De moeilijkheden
zijn in deze hoog geïndustrialiseerde
streek byna niet te overwinnen. De
Hoogovens mogen hogere lonen betalen,
waarvan de Invloed op het loon, dat
de bouwvakarbeiders, werkende in dit
gebied, ontvangen, niet kan uitbiyven.
We krygen hier een soort van cirkel
gang: de Hoogovens hebben gebrek aan
personeel en zullen steeds meer arbeiders
brood kunnen verschaffen. De Hoog-
ovens kunnen slechts arbeiders ver
krijgen, alg er woningen in deze om
geving staan, om deze alleen te huls-
vesten. Er zijn evenwel niet voldoende
arbeidskrachten aanwezig, die de hui
zen kunnen en willen bouwen, zonder
de prijs- en loonpolitiek van de regering
geweld aan te doen. De mensen in de
bouwvakken bouwen dus eigenlük, om
hun eigen mede-arbeiders in de metaal-
en andere bedryven een goed bestaan te
verschaffen. En hiermede hebben wu
tevens een vraagstuk van de eerste orde
aangesneden. De slechte aanvoer van
materiaal voor de woningbouw is op
het tweede plan geraakt, want op het
eerste staat thans dat van de te weinig
aanwezige arbeidskrachen, die zich moe
ten onderwerpen aan de lonen en bo
vendien een bepaalde productie moeten
waarborgen.
Het is niet goed gegaan met de aan
bestedingen in Velsen; de sommen lagen
naar het inzicht van het Departement
te hoog en de grote aannemers, die
honderd of meer huizen tegeiyk wilden
bouwen, konden niet goedkoper werken
ook alweer in verband met de boven
genoemde gebreken.
Er is nu eèn ander systeem gevolgd.
Kleine blokjes van vijf of zes huizen
worden thans aanbesteed en het resul
taat Is zodanig, dat de pryzen aanvaard
baar zyn. Wie enig begrip heeft van
cyfers zal de onmogelijkheid van het
volgende inzien. Op een woning, die f 4.50
aan huur opbrengt, moet het Ruk met
90 pet. en de gemeente met 10 pet. eens
zo veel of meer toeleggen. En het gaat
niet om één woning, maar om tiendui
zenden. De bestedingen, die tot nu toe
gehouden zyn, moet men niet al te reëel
beschouwen, omdat de markt verkeerd
lag. Zeer onaangenaam Is ook, dat de
betalingstermijnen van het Rijk zo traag
zijn en dat alleen zeer financieel krach-
tigen, met een groot apparaat, de nood
zakelijke voorschotten kunnen doen. Men
hoopt echter, dat dit euvel by de beste
ding van kleine blokjes overwonnen zal
worden.
De particuliere bouwer krijgt dus weer
zijn kans, maar niet zoals hij vroeger
gewend was. Hy liet de bouw van arbei
derswoningen rustig aan de overheid c.q.
woningbouwverenigingen over en be
moeide zich alleen met de „betere" bouw.
De eerste jaren is er voor deze bouw
geen ruimte en hy zal zich dus moeten
aanpassen, d.w.z. hij zal moeten begrij
pen, dat de woningbouw in deze tyd een
enorm sociaal probleem is, een groot
algemeen Nederlands volksbelang. Dat
dus bü het opbouwen van een nieuwe
stad als Velsen verantwoorde stedenbou
wers het heft in handen zullen hebben.
Men moet de stedenbouw niet beschou
wen uit een klein hoekje, waaruit volgt,
dat het oude niet kan terugkeren, het
verouderde moet worden afgebroken, om
een aesthetisch architectonisch geheel te
verkrygen. Wie kykt naar tien woningen,
die eigens 'staan, maar het oog op het
totale beeld, wanneer er 200 zullen zyn,
verliest, moet wel critisch zün.
Het heeft in IJmuiden inderdaad ge
haperd met het tempo. Maar hierby
dient men te bedenken, dat het Zuiden
en Oosten één jaar eerder bevrud waren
en dat men dus dnar het grote vraag
stuk veel eerder kon aanpakken. In 1946
hadden 350 woningen klaar moeten zün
en thans, eind 1947, zjjn er 100 in aan
bouw, waarvan er 25 nog dit jaar in
gebruik kunnen worden genomen en de
rest in het voorjaar van 1948. Misschien
zal het nu, met de aanbesteding in
kleine groepen, beter gaan. Er zou over
deze aangelegenheid nog veel te vertel
len zijn, o.a. over de mechanisatie In
de woningbouw. Daarover een volgende
keer. Onze zegsman wilde echter nog
een onjuistheid in het artikel uit IJmui
den rechtzetten. Daarin wordt gezegd,
dat de architecten 8 pet. van de totale
bouwkosten ontvangen. De werkelijk
heid ls, dat er geen percentage, maar
Aan wie en door wie werd het ge
heim van de geheime Linggadjati-
nötulen, waarvan „Elsevier" li ja-
nuari een gedeelte in haar weekblad
publiceerde, ontfu.seld? Ziedaar de
inzet van het rechtsgeding, dat heden
voor de Vierde Kamer van de Arron-
dissements Rechtbank tegen H. A.
Lunshof, des.ijds hoofdredacteur van
„Elsevier's Weekblad" gevoerd werd
en dat het sluitstuk vormde van een
zeer uitgebreide onderzoekingen dien
aangaande gedaan.
Tot nu toe had de heer Lunshof zyn
geheim zorgvuldig bewaard, daarmede
diverse bladen en periodieken gelegen
heid gevend uitvoerig te discusseren over
het al of niet bestaan van het beroeps
geheim van de journalist. Geen wonder
dat de perstafel tijdens deze zitting aan-
merkeiyk te klein blijkt...
De heer Lunshof staat op de voor hem
ongetwijfeld ongewone plaats in het ver
dachtenbankje, omhuld door zijn geheim;
achter de groene tafel de eedlachtbare
heren rechters, onder presldtenschap
van mr. Bolk, omgeven door hun ge
strengheid.
De Officier van Justitie, mr. Smit,
gewaagt in zijn tenlastelegging van het
feit, dat „verdachte" voor de rechter van
instructie „opzettelijk en zonder wettige
grond niet voldaan heeft aan de op hem
rustende wettige verplichting om op de
he mgestelde vragen naar waarheid te
antwoorden."
Er is één getuige a décharge, mr. M.
Rooy, hoofdredacteur van de N.R.C. en
voorzitter van de Federatie van Ned.
Jtoumalistén, die meteen gehoord wordt.
De vraag, die de verdediger, mr. P. S.
Gerbrandy, hem stelt, luidt: Wat zou
de reactie in journalistieke kringen ge
weest-zijn als de heer Lunshof aijn Ge
heim zou hebben prusgegeven?" Het
antwoord van mr. Rooy luidt zonder
omwegen: „De heer Lunshof zou als een
eerloos journalist beschouwd zijn ge
worden." En als getuige-deskundige
gaat mr. Rooy dan nog dieper op de
kwestie in, daarbij constaterende dat
het tot de wezenlüke functie van de
journalist behoor^ datgene, wat in het
verborgene gebeurt te publiceren, voor
zover het in overeenstemming is te bren
gen met het algemeen belang.
Het verhoor van de heer Lunshof duurt
nog geen minuut. „Biyfj, u bij uw wei
gering om de verklaring, voor dc rech
ter van instructie van u geëist, af te
leggen?" vraagt de president. En de heer
Lunshof antwoordt resoluut: ,,Ja mijn
heer de president." En daarmee is de
ondervraging afgelopen. Geen moment
van spanning en zelfs geen schijn van
sensatie.
Dan begint mr. Smit, de officier van
justitie, met zijn requisitoir in dit naar
hy zei geruohrtmaker.de geval" dat hü
niet wenst te zien tegen een politieke
achtergrond. „Het gaat hem niet om de
vraag voor of tegen Lir.ggadjati", aldus
spr., „zelfs piet om de vraag voor of te
gen de erkenning' van het beroepsge
heim vA- journalisten. Hier dient al
leen de vraag beantwoord te worden, of
het onder de huidige jurisprudentie de
journalist geoorloofd is voor de recht
bank een beroep te doen op zijn zwijg
recht." Een vraag die mr. Smit uiter
aard ontkennend beantwoordde, daarbij
onder meer verwijzend naar een vonnis
van de Haagse Rechtbank anno 1938,
waarbij een journalist veroordeeld werd
die weigerde de bron bekend te maken,
waaruit hy door hem gepubliceerde in
lichtingen omtrent een geheime -raads-
een vastgesteld bedrag wordt uitge- I vergadering geput had,
keerd. By een groot aantal, büvoorbeeld
tweehonderd woningen, ontvangt de ar
chitect een bedrag, dat overeenkomt met
ongeveer 1 pet. van de bouwsom. Het Ruk
heeft reeds ingezien, dat dit bedrag te
laag is in vergeiyking met de kosten,
die gemaakt moeten worden, zodat een
verhoging te verwachten is.
De officier kon in het geval-Lunshof
nauwelijks meer van een principiële
zaak spreken, al wilde hij er rekening
mee houden dat zulks voor de heer
Lunshof wel het geval was en hü eiste
f 100.boete of 15 dagen.
De verdediger, mr. Gerbrandy, hield
een uitvoerig pleidooi, aan het eir.de
waarvan hij concludeerde tot ontslag
van rechtsvervolging op grond van de
erkenning van het journalisten-beroeps
geheim, subsidiair op grond van over
macht, het laatste omdat Lunshof by
het prijsgeven van zün geheim zich als
journalist maatschappelijk en moreel
onmogelijk zou hebben gemaakt. Spr.
eist© voor de pers het rechht in de voor
lichting van het volk een vertrouwens-
instantie te zijn en bovendien achtte hij
het recht van de pers, om van vertrou
welijke inlichtingen een oppertuum ge
bruik te maken in 's lands belang on
aantastbaar. Onaantastbaar zelfs door
de Staat.
Als goed „verdachte" verkreeg de heer
Lunshof het laatste woord, waarvan hu
gebruik maakte door op te mei-ken, dat
de vrüheid van pers ,,een kosteluk en
hoog goed was" en door er op te wy-
zen, dat in geval van een voor hem
nadelige uitspraak, aan deze vrijheid
van pers een einde zou zijn gemaakt.
Hetgeen men een weir.ig overdreven en
in de gegeven omstandigheden ook een
wat ontactische opmerking zou kiunnen
noemen
Intussen zal de Rechtbank op 15 Oc
tober uitspraak doen in deze van gehei
men zwangere zaak.
Ongecorrigeerd)
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat t.m. 30 November a.s. op bon
C. 30 van het inschrüviVngsbewüs voor
vervanging van fietsbanden B I 610 een
tourbuitenband verkrijgbaar is. Voor het
kopen van een binmenband is tot dien
datum geldig bon D 42 van het in-
schrüvingsbewijs voor vervanging van
fietsbanden B I 609.
Verder is eveneens op bon A 11 van
het inschrijvingsbewüs voor eerste mon
tage een buitenband en op bon B 11 van
dit inschrijvingsbewijs een binnenband
verkrijgbaar. De banden kunnen recht
streeks op d'e bovengenoemde bonnen
betrokken worden.
Morgen zul'en bonnen worden aange
wezen voor 450 gram huishoudzeep en
180 gram toiletzeep; voorts voor 50 gram
scheerzeep.
Naar het Canadese blad „The Herald"
meldt, ls een dezer dagen het Nederland
se schip „Tabinta" te Montreal aange
komen met het tweede grote transport
Nederlandse emigranten van dit jaar. De
750 emigranten, van wie de oudste 88 en
de jongste drie maanden was, hadden
ty'dens de overtocht ruw weer getroffen,
doch zü waren by de aankomst vol goede
moed.
IJMUIDEN, 1 Oct. Besommingen van
heden: 2 stoomtrawlers, f 43.000 4
stoomtrawlers, IJm. 15 Cornells, f 18.930;
ÏJm. 117 Prinses Beatrix f 12.970; IJm.
955 Maria f 14.890; IJm. 45 Perseus
f 1451.
Motorloggers met verse haring: KW
86 f 576; KW 79 f 276; KW 16 f 2617.
Kustvissers: IJm. 14 f 3900; IJm. 110'
f 3270; IJm. 13 f 2012; IJm. 27 f 1820;
Ei: 20 f 103.
De aanvoer bestond uit 20 kisten tar
bot en tong, 40 kisten schol, 7 kisten
koolvis, 350 kisten schelvis, 100 kisten
kabeljauw, 110 kisten wüting, 135 kisten
makreel, 7060 kisten verse haring.
De prys voor de haring was vandaag
van f 15 tot f 10 per 50 kg.
Orde moet er zijn! Dat spreekt
vanzelf. Het recht moet zijn
beloop hebben. Dat spreekt ook
vanzelf. De bureaucraat gaat nooit
verloren. Helaas spreekt dat ook
vanzelf. Begrip, inzicht en tactiek
bezit niet iedereen, dat spreekt....
och. leest u liever het volgende:
Ze hadden inschepingsverlof, drie
Beverwijkse militairen, die op 27
April in de trein naar Haarlem zaten.
Het valt niet mee, om familie en
kennissen vaarwel te moeten zeggen,
omdat er in Indië flinke soldaten ge
vraagd worden. Maar het moet en
dat zagen ze ook wel in, evenals dat
ze daarvoor de dank van het gehele
vaderland verdienen. Ze rookten, dat
het een lieve lust was. Een extra
rantsoentje. Maar daar kwam een
boze conducteur aan, die' constateer
de, dat de rook walmde in een coupé
niet-roken en (hij zette de mannen op
de bon. De jongens vertrokken naar
de Oost en doden daar hun plicht
voor God en Vaderland.
Op 12 September kreeg een van
hen van de luitenant de boodschap,
dat hij bij de majoor moest komen.
De majoor las twee lange reeksen
met oer-officiële taal voor en besloot
zijn lange relaas met de mededeling,
dat er tien gulden boete betaald
moest worden wegens het roken van
dat sigaretje in de coupé niet-r®ken,
van de Nederlandse Spoorwegen. De
majoor, zo schrijft ons de diep-teleur-
gestelde dienstplichtige, vond het een
groot schandaal en zei; steek 'n siga
ret van me op en vergeet m'n jongen!
„Ik ben gelukkig zuinig op m'n cen
ten," vertrouwt de soldaat ons toe,
„maar we vinden het allemaal erger
lijk, dat ze, terwijl wij in groot ge
vaar verkeren, in Holland zitten uit
te pluizen hoe z'e 'n boetetje van een
jongen in Indië moeten incasseren.
Het was fout van ons, maar.Zijn
er lezers, die dat „maar"' niet op de
juiste wijze kunnen aanvullen?
Een merkwaardig stadje, het oude,
„rüke" Hindeloopen, dat in vorige
eeuwen zovele betrekkingen on
derhield met ,>de wereld" en welks schip
pers schier alle zeeën bevoeren.
Boven de Zuidpoort bevindt zich het
oude stadswapen: een stuk grasgrond,
waarop een boom staat: aan de ene kant
spring^ een hert, aan de andere kant een
hinde tegen die boom op. Men leest ter
plaatse de volgende woorden:
Des Heeren Woordt met
Aen dacht hoort komt
Daertoe met Hoopen
Als Hinden loopen
Gewoonlük heeft men dit versje ge
ïnterpreteerd als een serieuze verkla
ring van het ontstaan van de naam Hin
deloopen. In zün Interessant boekje „Hin
deloopen Friesianas elfde stede", deelt
de heer M. P. v. Buütenen mee, dat Hin
deloopen zijn naam waarschuw lijk ont
leent aan een plantensoort, die in de
omgeving van de oude Middelzee in
heems moet zijn geweest, want de cicho-
reiplant droeg in het middel-nederlands
de naam „hintlope". De "Friese gesclued-
schrüver Schotanus (1664) oordeelde,
dat de stad haar naam ontleend heeft
aan de ligging op een landtong, en dat
deze ontstaan is uit het woord „Eynde-
lopen".
Handel en zeevaart waren in de mid
deleeuwen te Hindeloopen belangrüke
middelen van bestaan. Als de stede in
de tweede helft der veertiende eeuw in
de geschiedenis naar voren treedt, heeft
zy reeds een langdurige periode als zee
haven achter zich liggen. Er zün uit die
eeuw een paar feiten bekend, die ons
veel zeggen over de plaats welke deze
Friese stad destyds in het wereldver
keer van Noordwest-Europa innam. In
1368 verleende koning Albert van Zwe
den aan de Hanzesteden Staveren en
Hindeloopen zekere voorrechten in zijn
land. Twee jaren later sloot koning
Haakon van Noorwegen, in oorlog met
verschillende landen van West-Europa,
een wapenstilstand met de Hollandse
"steden en met Harderwijk, Staveren en
Hindeloopen.
Voor Hindeloopen ligt de bloeitijd in
de 17e en 18e eeuw, welke zich tot aan
de napoleontische tyd heeft kunnen
voortzetten. De glorie van Staveren was
toen allang ondergegaan. Hindeloopen
bezat zelf geen haven; 's winters lagen
de Hindelooper schepen in de haven van
Staveren. De hêer Van Buütenen heeft,
In het voetspoor van dr. Poelman's
conclusies ln de Vrüe Fries, gewezen op
da innige betrekkingen tussen Hindeloo
pen en Amsterdam. Volgens hem klopte
reeds in de middeleeuwen het hart
van Hindeloopen in Amsterdam. Hü
noemt Hindeloopen „randgemeente van
Amsterdam". „Het moet ons," zegt hij.
„toch met verbazing vervullen te zien,
hoe dag in dag uit, bü ty en onty, de
inwoners (van Hindeloopen n.l.) scheep
gaan en alles in Amsterdam afhande
len."
Meer dan andere Friezen kwamen de
Hindelooper schippers met vreemde vol
ken in aanraking. Vermoedelijk hebben
zü in Scandinavië de gekleurde meubels
gezien, welke zij zo bewonderden en in
hun vrüe tyd namaakten, wie het
Nordiske Museum te Stockholm bezoekt
zal ongetwijfeld getroffen worden door
een merkwaardige overeenkomst tussen
de Hindelooper kleuren en motieven èn
de Scandinavische.
Een interessant stadje, slechts een
drietal straten tellend; het wordt door
sneden door verschillende grachtjes,
waartussen een doolhof van gangetjes
en steegjes de verbinding vormt. Nog al
tijd is het stadje merkwaardig door
bouwtrant, huisraad, taal, zeden en ge
woonten.
De trots van Hindeloopen is de
yolkskunst: de fraaie klederdrachten,
de met rüke motieven beschilderde
meubelen en gebruiksvoorwerpen, cu
riosa etc. Een bezoek aan de Hidde
JJÜlandstichting ter plaatse is zeer
aan te bevelen. In 1919 schonk de
heer Hidde Nijland zün prachtige
verzameling van voorwerpen, betrek
kind hebbende op Hindeloopens
historie, meubels, klederdrachten,
aan de gemeente. Deze bracht de col
lectie onder op het stadhuis, dat ln
1683 gebouwd is en de laatste jaren
dienst doet als museum.
Vreemdelingen komen graag in Hinde
loopen. Hier leeft inderdaad een „geslo
ten gemeenschap," zoals v. Buütenen
bet noemt. Er is meer te bezien dan te
beleven; want hot 's te Hinde
loopen. Maar de toerist, die oog heeft
voor het schone, het pittoreske, zal er
veel va» zün gading vinden. Wij wüzen
op de fraaie woonhuisgevels, welke men
vooral van de waterkant moet gaan be-
kijken.
's Zomers is Hindeloopen een badplaats,
waar nog al wat bezoek komt. Een kalme
„zee", een rustige deining Ideaal oord
voor baders, die vertrouwd willen „zwem
men".
(Vervolg van pagina 1)
Op vragen van prof. Van Brake! ant
woordt De Geer nog, dat de „zogenaam
de" opdracht voor Indië een wassen
neus was. Met het niet uitvoeren daar
van was geen enkel reëel belang ge
schaad.
Mr. Van Berckel vraagt, waarom De
Geer in eer. onuitgegeven brochure niet
gesproken heeft van Januari, Februari,
enz., maar zich bediende van de natio-
naal-sccialistische benamingen. De Geer
begrijpt hiervan niets. Hü' gebruikte
nimmer die ongewone benamingen.
Prof. Pompe: „u wilde toch met uw
brochure zo spoedig mogelük een eind
aan de oorlog zien gemaakt?"
De Geer: „Alleen wanneer dit op an-
nemglük voorwaarden zou-kunnen. Het
was de bedoeling mün land te dienen."
Het woord was hierna aan de verde
diger, Mr. A. Nijsingh. Hij wéés'erop, dat
het er niet om gaat, of de handelwüze
van De Geer moreel door de beugel kan,
maar of het Hof terecht een veroorde
ling uitsprak. Dit laatste ontkent de
Heer De Geer te enen male. Hoe kan
men ook het delict aannemen van
iemand, die zün leven het land diende
op de Hoogste posten, het nationaal-
socialisme heftig bestreed en op hoge
leeftüd nog de kracht vond naar Lon
den uit te wüken en daar een regerings
centrum te vormen. Voorts wees pleiter
erop, dat de regeringzich nimmer be*
roepen heeft op het niet-uitvoeren van
de opdracht voor Indië. Of de heer De
Geer daarmede correct, of niet correct
handelde, doet thans niet ter zake.
Moge verwacht zijn dat De Geer's
terugkeer een schadelijke invloed zou
hebben op de bondgenoten, deze ver
wachting is in ieder geval niet uitge
komen. Het gaat erom, of een strafbaar
opzet aanwezig was, ook met betrekking
tot verzwakking van de weerstand in be
zet gebied. Spr. meent van niet.
Hebben wy nu geen belangrijker
vraagstukken op te lossen zeide
pleiter dan na te gaan, of de simpele
terugkeer van een oud-minister valt on
der het delict landverraad?
Wat de brochure betreft, deze ls 'toch
zeker niet pro-Duits
By K.B. is benoemd tot president van
de Rijksdienst voor het Nationale Plan
Mr. J. Linthorst Homan te Groningen.
Het Amsterdams Bijzonder Gerechts
hof veroordeelde heden de aannemer H.
Klaassen uit Heemstede, die gedurende
de bezetting voor de Duitse weermacht
bunkers, versperringen, loopgraven en
diverse geschuts- en mitrailleurstellingen
langs de Nederlandse kust heeft laten
bouwen, tot een gevangenisstraf van drie
jaar met aftrek van voorarrest en ont
zetting uit dc beide kiesrechten voor de
tijd van tien jaar.
Prins Ferdinand Schoenach-Carolath
is Dinsdag door een Engels militair ge
rechtshof schuldig bevonden aan het
vervalsen van zün denazificatie-vragen
lijst, daar hü ontkend had da't hü lid
was geweest van de nazi-party. Hij werd
dienovereenkomstig tot negen maanden
gevangenisstraf veroordeeld. Over de
op hem rustende verdenking van juwe
lenroof is geen uitspraak gedaan.
Amsterdam, 30 Sept. 1947.
De beurs had heden weer een zeer
kalm verloop, waarbij de koersverschil
len beperkt bleven tot hoogstens enkele
procenten.
In het verder verloop trad een lichte
verbetering in. waarvan zowel de stock
dividenden als de oude aandelen Rott.
Lloyd konden profiteren. Ook de overige
scheepvaartaandelen trokken licht m
koers aan.
Van Oliefondsen opende Kon. Olie 3%
lager, doch kon zich later nagenoeg ge
heel herstellen.
Indische fondsen bleven verwaarloosd
en gaven weinig verandering te zien.
Bil bankaandelen konden aand. Holl.
Bk. Unie nog 1% aantrekken. Staatsfond-
sen bleven prijshoudend. Amerikaanse
waarden waren op de betere stemming in
New York iets gunstiger gestemd.
I
