E
Scheepsarts spreekt van een
onhoudbare toestand
Optimistische klanken
over Indië
Veluwe had goed seizoen
OE GAULLE'S VERKIEZINGSZEGE
VEILIGHEIDSRAAD NOG
NIET COMPLEET
Rusland eist terugtrekking der
geallieerden uit Griekenland
Conflict met de Maatschappij
Binnenkort
belasting
Rozijnen voor kleine
kinderen
Volgend jaar groot bloemenfeest
De kleine gids van
de grote K.A.B.
v&hdwijnCng.
Industrialisatie en
platteland
Deining rond de Willem Barendsz"
Vooruitzichten zijn gunstig
rijwiel-
DINSDAG 21 OCTOBER 1947
PAGINA 3
BUITENLANDS OVERZICHT
Franse regering raakt bekneld tussen
uiterst rechts en uiterst links
Provinciale financiën
Raadselachtige
(Wordt vervolgd)
t
Acht millioen Fransen zeiden „Non",
toen hun enkele maanden geleden
het tweede ontwerp van een grond
wet werd voorgelegd en zij lieten zich
daarbij voornamelijk leiden door het ad
vies, dat Charles De Gaulle hun had ge
geven. Hcfevelen van die ontzaglijke
groep hem in de jongste verkiezingen
trouw zijn gebleven is nog niet bekend,
maar de voorlopige cijfers doen vermoe
den, dat hun aantal eer gegroeid dan
afgenomen is. De zege van het Rassem-
blement du Feuple Francais, de vereni
ging van het Franse volk, die pas sinds
April van dit jaar bestaat en thans, bij
de gemeenteraadsverkiezingen, voor het
eerst met candidaten is uitgekomen,
schijnt wel fantastisch te worden.
De aanhangers van de nieuwe groepe
ring zijn vooral gekomen uit de gelede
ren van de rechtse en gematigde partijen,
waarvan de drie voornaamste (de socia
listen, de christen-democraten van de
MUF. en de radicalisten van het Ras-
semblement des Gauches) tezamen de
regering vormden.
Men kan voor dit overlopen in
hoofdzaak twee redenen vinden.
De eerste is dan de ontevreden
heid jegens de regering, welke on
tevredenheid zich steeds meer van
de Fransen heeft meester gemaakt.
De malaise wordt maar niet min
der, de disharmonie tussen lonen en
prijzen is nog altijd niet verdween, de
stakingen duren voort, steeds maar wor
den er compromissen gevonden om de
gemoederen tot bedaren te brengen en
Ramadier moet keer op keer vermanin
gen laten klinken. Dit alles is weinig
geschikt cm de Fransen tot enthousiasme
voor hun regering op te zwepen, zij ont
waren geen grote successen en verlangen
naar een krachtige hand, die de zaken
eens degelijk zal ordenen. De redevoerin
gen van De Gaulle, doorgaans kort, hel
der en kernachtig, beloofden nu juist
zulk een krachtige handhij wil een
Frankrijk maken, waar orde en gehoor
zaamheid heersen, waar corruptie wordt
uitgebannen, enz. Dat is een geluid dat
de Fransen welkomer is dan de treur
zangen van de huidige regeringschef.
De tweede reden is de overtuiging, dat
men de strijd tegen het communisme fel
en met inzet van alle krachten moet
voeren. Alle niet-communistische par
tijen zijn het daarover eens. Maar De
Gaulle heeft het in de krachtigste woor
den uitgedrukt. Hij heeft zich openlijk
vóór een partijkiezen aan de Amerikaan
se kant verklaard. En Amerika is het
land, waarop de niet-communistische
Fransman hoopt, het land vanwaar de
materiële bijstand voor het herstel der
economie moet komen, het land dat door
zijn politieke steun kan zorgen voor het
herstel van Frankrijk als grote mogend
heid', waarover De Gaulle de mond vol
heeft. De regering is ingegaan op het
Marshall-plan, maar meer ook niet. De
Oaulle spreekt onverbloemd van een al
liantie tussen Parijs en Washington. En
ook dat is taal waarnaar de Fransman
oren heeft.
Lijnrecht tegenover het Rassemble-
ment du Peuple Francais staan
de communisten, geleid door ta
lentvolle mannen als Duclos en Thorez.
Hun aantal bedroeg bij vorige gelegen
heden ruim 4.000.000 kiezers. Felie lie
den, altijd propagandist, zijn zijde be
heersers van de grootste vakcentrale, het
Comité Général des Travailleurs, dat
verantwoordelijk is voor vrijwel alle gro
te stakingen, die Frankrijk in de laatste
maanden heeft gekend. Zij wensen nau
we aansluiting van de Franse politiek
bij de Russische, kanten zich fel tegen
alles wat naar Amerikanisme zweemt,
en hebben zich dan ook, het Moskouse
voorbeeld volgend, tegenstanders ver
klaard van deelname aan het plan-
Marshall.
Noch de Gaullisten, noch de commu
nisten behoren tot de regering. Van
uiterst rechts en uiterst links beknellen
zy de coalitie der drie partijen. En de
verkiezingen van Zondag hebben bewe
zen, dat men steeds minder voor de
middenpositie van die partijen is gaan
voelen. Bedriegen de cijfers niet, dan
hebben de communisten geen of weinig
verliezen geleden: in weerwil van de
propaganda, die tegen hen gemaakt is,
nadat zij het masker van nationalisme
hadden afgelegd door hun ondertekening
van het tractaat van Warschau, waarin
negen communistische partijen zich tot
een nieuwe Internationale verenigden;
en in weerwil van de antipathie, welke
vooral de jongste staking te Parijs, die
van het verkeer, tegen hen opriep.
Wel hebben zij in Parijs veren gela
ten, doch hun totaal-aantal schijnt niet
noemenswaard te zijn verminderd. Dat
betekent, flat de communisten hun
plaats hebben kunnen handhaven on
danks de enorme bestrijding, die zij bij
hun verkiezingscampagne hebben on
dervonden van de andere partijen. Zij
blijven staande tegenover de gehele
rest van het volk. Men moet derhalve
hun sterkte van dit ogenblik als wel
ongeveer stabiel beschouwen: wie nu
communistisch gestemd heeft, blijft
voorlopig wel communist.
De toestand der regering is er niet
steviger op geworden. Weliswaar
verandert de stembusuitslag niets
aan de samenstelling van de volksver
tegenwoordiging: het waren immers
gemeenteraadsverkiezingen. Doch haar
achteruitgang zal haar zeker weinig
goed doen. In September verkreeg Ra
madier nog een vertrouwensvotum, doch
het rustte op een aanmerkelijk geringer
stemmenaantal dan bij vorige gelegen
heden, en de blanco-uitspraak van
uiterst rechts, dat tot de oppositie be
hoorde, was nodig ter redding van de
regering.
Daar komt bij dat zowel bij de socia
listen als bij de radicalisten, bij twee
van de drie regeringspartijen dus, ster
ke groepen tegen de regering ingenomen
waren. Of deze groepen nu uit de par
tijen verdwenen zijn en naar de R. P. F.
of de communisten zijn overgegaan, valt
nog niet uit te maken.
Duidelijk is in ieder geval wel, dat
Ramadier, die zich tot nu toe slechts
met moeite overeind hield tegenover de
regeringspartijen èn tegenover de op
positie, het nog moeilijker zal krijgen,
nu de oppositie zo geweldig veel sterker
is geworden en in gemeentelijke kring
zo gemakkelijk de regeringsmaatregelen
kan saboteren.
Nadat acht stemmingen in de vorige
plenaire zittingen onvoldoende waren
gebleken om een opvolger voor Polen in
de Veiligheidsraad te kiezen, heeft ook
gisteren weer geen der beide candidaten,
Oekraïne en India, in de drie stemmin
gen die gehouden werden, de vereiste
twee-derden meerderheid kunnen be
halen De stemming werd hierop ver
daagd. De Tsjechoslowaakse afgevaar
digde Jan Masaryk, verklaarde op
nieuw, dat Zijn land zich niet candidaat
wilde laten stellen, nadat men tevoren
had overwogen nieuwe candidaten toe
te voegen.
Vervolgens ging men over tot stem
ming voor de verkiezing van de twee
laatste leden van de beheersraad, welke
tien leden moet tellen. Ook hier werd
na twee stemmingen geen resultaat be
reikt. Bü fle derde stemming verkregen
de Philippijnen 36, Costa Rica 29, Siam
23 en Noorwegen 21 stemmen. De ver
eiste meerderheid was 38 stemmen. Ook
deze kwestie werd voor later bewaard.
De Algemene Vergadering keurde later
eenstemmig het voorgestelde ontwerp
van een nieuwe vlag der V.N. goed
een lichtblauwe vlag, waarop een wit
borduursel van het officiële embleem
der V.N. is aangebracht.
In de zitting van de UNO van Maan
dag heeft Rusland formeel de eis ge
steld, dat de organisatie onmiddellijk de
terugtrekking zal gelasten van alle Ame
rikaanse en Britse instructeurs en troe
pen in Griekenland. Wysjinsky stelde
deze eis in een poging te voorkomen,
dat de assemblée een resolutie voor een
nieuwe Balkan-commissie zou accepte
ren aan het eind van een redevoering
van tienduizend woorden.
De Russische afgevaardigde herhaal
de de oude beweringen, dat niet Jougo-
Slavië of Albanië, maar de Westelijke
mogendheden de schuld van de onrust op
de Balkan zijn. Hij noemd^ de Ameri
kaanse beweringen dat de Balkanstaten
de schuld zijn van alles „een marionetten
comedie". Hij eiste daarom, dat het be
sluit zal ingetrokken worden om een
„onder Amerikaanse voogdij" staande
commissie in te stellen ter onderzoek van
de Balkan-kwesties en dat de assemblée
het besluit zal herroepen, waarin de Rus
sische eis tot het terugtrekken van de
buitenlandse troepen uit Griekenland
verworpen werd. Wysjinsky noemde de
maatregelen, die de politieke commissie
voor de Balkan genomen heeft, een „laffe
resolutie".
Een andere Russische eis behelsde, dat
de assemblée het besluit tot instelling
van de zogenaamde „kleine assemblee
zal intrekken.
De vertegenwoordiger van de V. S„
Johnson, nam later het woord en deed
een beroep op de vergadering, dat zij
maaregelen zou nemen, waardoor de
Russische satellieten op de Balkan er van
overtuigd worden, dat de internationale
gemeenschap „niet van plan is vroegere
fouten te herhalen" en het zover te laten
komen, dat de collectieve veiligheid in
gevaar wordt gebracht. Hij verzoekt
daarom de vergadering, dat zij een
„waakhond-commssie" in het leven zal
roepen om bij de oplossing van het
Griekse probleem te helpen, dat, aldus
zeide hij, de vraag behelst hoe wij agres
sie zullen voorkomen.
Een vreemde beloning Een nieuwe truc twee uitersten
raakten elkaar - Russen kopen fabrieken Een beul gezocht -
Kostbare redevoeringen.
Een nogal vreemde beloning Is
openlijk uitgeloofd voor die .dap
pere Iranees'», die de Iraanse pre
mier Qavam es Soeltaneh wil vermoor
den. Deze bekendmaking werd gedaan
in een blad, dat een nogal heftige oppo
sitie voert en waarvan de uitgever reeds
verschillende malen met de binnen
muren van de gevangenis heeft kennis
gemaakt wegens de aanvallen, die hij
tegen Qavam persoonlijk en tegen zijn
regering heeft gericht. Een millioen
Rials, dat is ongeveer 80.000, krijgt de
moordenaar of indien dat nodig
mocht blijken zijn erfgenamen.
Qavam werd in de verklaring >,het on
geluk van Iran" genoemd, over wie
zelf een ongeluk behoort te komen.
De leden van de Joodse Irgoen in
Palestina hebben een nieuwe truc
bedacht in hun actie tegen de
politie. Zij hebben op de Jaffa-weg in
Jeruzalem een spandoek aangebracht,
dat zo'n tekst droeg, dat zij er zeker van
konden zijn, dat de politie het weg zou
den halen. Toen deze het inderdaad
deed, ontplofte een klein pakje, flat aan
het doek bevestigd was. Er vielen geen
slachtoffers, maar het maakte zo'n la
waai, dat de 6irenes onmiddellijk in
werking werden gesteld.
Een wat men noemt uitgebreide fa
milie hield de Siamese prins Singha
van Chypya er op na, die een
dezer dagen in Bangkok overleed. Hij
was zelf de 42ste zoon van de vroegere
koning Tsjoelalongkorn. Als jonge man
studeerde hij in Engeland en diende hij
bij de koninklijke Siamese marine. In
latere jaren had hij 180 vrouwen, 24
erkende gezinnen en meer dan 800 kin
deren!
Twee, men zou kunnen zeggen, uiter
sten, raakten elkaar ergens in
Michigan, toen een begrafenis
stoet met enige auto's met bruilofts
gasten in botsing kwam. Met het ge
volg, dat er acht nieuwe doden kwamen
en de bruiloft niet door ging. Uit Duits
land komt een ander bericht, dat hier
wel bij kan aansluiten: Uit vrees het
in de komende winter zó koud te krij
gen als in het afgelopen jaar, zijn tien
tallen Duitsers begonnen in oude ker
ken zware eiken deksels van doodkisten
te slopen. De garnizoenskerk is er al
een groot aantal kwijt.
De beroemde porceleinfabrieken in
Meissen zijn door de Russen aan
gekocht voor een bedrag van 1.5
millioen mark. Reeds enige tijd moest
als kenteken op het aardewerk een
kleine sikkel en hamer worden gemaakt.
Een tendens om bedrijven te kopen
openbaart zich in de gehele Oostelijke
zone van Duitsland. In Erfurt, Halle en
Leipzig worden woonhuizen, kantoor
gebouwen en soms zelfs gronden met
verwoeste opstallen °P naam van Rus
sische eigenaren overgeschreven. De
Aral-fabriek is door de Duits-Russi
sche Naphta-maatschappij gekocht.
Een bejaarde bibliothecaresse van de
genietroepen in St. Louis (U8.A.)
heeft onthuld enig© tijd geleden
gesolliciteerd te hebben naar de betrek
king van beul. Dit niet uit plotseling
opgekomen bloeddorstige neigingen,
maar om door de persoonlijke berechting
van Japanse oorlogsmisdadigers haar
broer te wreken, die in een krijgsgevang
genenkamp omkwam. Zij was tot haar
sollicitatie gekomen, nadat zij in de dag
bladen gelezen had, dat geen vrijwil-
Het Rode Kruis doet in de gebieden onder Nederlandse controle
wonderen met het beperkte materiaal, dat het heeft.
In aansluiting aan de reeds door Mr
J. van Hoogstraten, directeur van
het departement van Economische
Zaken, verstrekte mededelingen, die
wij enige dagen geleden publiceerden
zijn op een Maandagavond ten stad-
liuize te Amsterdam gehouden pers
conferentie nog enige interessante ge
zichtspunten naar voren gebracht ten
aanzien van de vooruitzichten in Indo
nesië.
Belangrijk is het feit, dat, dank zij
de na de politionele actie bereikte prijs
dalingen voor rijst, zowel de productie
als de exportmogelijkheden belangrijk
zijn verbeterd. Ook in de komende jaren
blijft de rijstpositie een der voornaamste
factoren. Thans reeds heeft Nederland
de contröle over belangrijke rustgebie
den herwonnen. Het kernprobleem lig
echter in de omstandigheid, dat degenen,
die neiging zouden kunnen hebben tot
investering van nieuw kapitaal, een af
wachtende houding aannemen, terwijl
anderzijds het weer in bedrijf brengen
der ondernemingen in hoge mate zou bij
dragen tot het herstel, hetgeen echter
kapitalen vereist. De regering is hiervan
doordrongen en weet, dat het nodig zal
zijn door bepaalde garanties de risico
van de ondernemers af te nemen. Daar
tegen wordt evenwel verwacht, dat on
middellijk wordt aangepakt en niet afge
wacht.
Een ander belangrijk punt is, dat de
transfer van de winsten zowel van oud
als van nieuw kapitaal zal worden toe
gestaan. Alleen voor nieuwe invesic-
ligers gevonden konden worden om ver
oordeelde Japanners op te hangen. „Nu
hebt u een vrijwilliger. De rekening kan
vereffend worden. Ik verzeker u, dat
ik eerste klas werk zal leveren." De sol
licitante heeft tot nu toe geen antwoord
gehad.
Er wordt wat gesproken in de ver
gaderingen van de U.N.O.! Hoe
veel het kost komt enigszins tot
uiting in de bezuiniging van een mil
lioen dollar, die men heeft bereikt, door
het gesprokene vast te leggen op gra-
mofoonplaten en niet langer stenogra
fisch op te nemen.
De sheriff van een Amerikaanse
stad, die een autobus passeerde
met mensen met de handen om
hoog, kreeg zoveel argwaan, dat hij het
de moeite waard vond de zaak eens
nader te onderzoeken. Toen hij de auto
had laten stoppen, bleken er enige
gangsters in de wagen te zijn, die juist
ongeveer Maar waren de reizigers te
plunderen. Een werd er gearresteerd, de
andere kon ontsnappen.
De „Commissie-Oud" heeft een rapport
over de herziening der provinciale finan
ciën uitgebracht, waarin zij met nadruk
wijst op de sterk toegenomen activiteit
der provinciale besturen, en het komt
haar voor, dat deze ontwikkeling gestimu
leerd dient te worden.
Bij een regeling van 1943 werd een
fonds Ingesteld, waaruit de provinciën
uitkeringen ontvangen boven de inkom
sten, uit eigen belastinggebied. De com
missie is nu tot de conclusie gekomen,
dat aan de behoeften der provinciën
wordt tegemoetgekomen, door het totaal
der algemene dekkingsmiddelen voor de
zen te brengen op ca. f 43 millioen. Daar
echter geen nieuwe provinciale belasting
bronnen konden worden gevonden om dit
bedrag te verkrijgen, ziet de commissie
in de regeling van 1943 ook thans het
middel, om de beschikbare gelden over
de provinciën te verdelen. Het schijnt
baar gewenst, voor het verdelen van
dit bedrag als maatstaf te gebruiken de
opbrengst van alle daarvoor in aanmerking
komende rijksbelastingen. Deze opbrengst
aannemende op f 21.100.000 adviseert de
commissie het bedoelde percentage te
stellen op 0.75, zodat het uit te keren be
drag f 16.280.000 bedraagt. De inkomsten
capaciteit voor de gezamenlijke provincies
wordt dan: 60 opcenten op de grond
belasting f 15.6, 50 opc. op de personele
belasting f 11.5. totaal eigen belasting
gebied f27.1; uitkering uit 's rijks kas
f 16.28; algemeen totaal f43.38 millioen.
De commissie meent, dat een bevre
digende uitkomst wordt verkregen, in
dien de verdeling van het beschikbare
bedrag geschiedt: voor een derde gedeel
te naar evenredigheid van de oppervlakte
der provinciën; voor een derde gedeelte
naar evenredigheid van het aantal in
woners en voor een derde gedeelte in elf
gelijke delen.
Voor de- wegenfinanciering acht de
commissie het noodzakelijk een aparte re
geling te behouden; zal dit vraagstuk
de commissie vestigt de aandacht op een
rijwielbelasting binnenkort in beschou
wing worden genomen, dan acht de
commissie het noodzakelijk de provinciën
terstond extra middelen te verschaffen ter
tegemoetkoming in de gestegen kosten
van aanleg ën onderhoud der wegen.
Er is een kleine partij rozijnen aange
voerd, die juist toereikend is om aan de
kinderen van 2—5 jaar (de D-groep) één
rantsoen van 100 gram te verslrekken.
Voor deze groep zal in de bonnenlijst van
deze week een voorinleveringsbon, tevens
koopbon, worden bekend gemaakt.
ringen zal de transfer van de normale
fiscale afschrijvingen worden toege
staan. Wordt door bestaande onderne
mingen nieuw kapitaal gefourneerd
dan zal de transfer voor deze afschrij
vingen in een vertraagd tempo moeten
geschieden, indien te dien opzichte ook
voor de oude investeringen overmakin
gen wenselijk zouden worden geacht
Hier zal elk geval op zichzelf moeten
worden beschouwd. De tot nog toe be
staande vrees, dat de bedreiging van
overmatige belastingen in het nieuwe
regiem de ondernemingsgeest zouden
kunnen verlammen, wordt door d
waarschijnlijkheid van een komende
staatsgarantie overbodig geacht.
Behalve deze optimistische uitlatingen,
verdient het de aandacht, dat volgens
mr. Van Hoogstraten de bevredigende
verstandhouding tussen Nederlanders en
Indonesiërs een sfeer heeft geschapen,
die nog altijd geschikt is voor opbou
wende samenwerking, en dat in wezen
de economie van Ned.-Indië nog zeer
gezond is, wanneer de politieke horizon
geheel zal zijn opgeklaard.
Over een jaar of drie zal reeds meer
geëxporteerd kunnen worden, dan het
gebied aan export nodig heeft. Het te
verwachten prijsverloop der producten
geeft geen reden nieuwe investeringen
af te schrikken, voornamelijk wat be
treft rubber en andere toonaangevende
culturen, zij het dan ook, dat met af
brokkelende suikerprijzen rekening zal
moeten worden gehouden.
Ten aanzien van de bergculturen
van West- en Oost-Java zal de pro
ductie eind 1947 reeds 30, eind 1948 60
pet. bereiken van het niveau van 1938.
Wat betreft suiker, mocht de bemes
tingsachterstand niet tijdig kunnen
worden ingehaald, dan zal men eerst
in 1948 tot nieuwe aanplanting kunnen
komen. De tinproductie neemt gesta
dig toe en zal in 1948 nog veel be
langrijker worden. Tegen eind Sep
tember werden 10 tot 15 ondernemin
gen per week weer in beheer geno
men. Op dat moment waren reeds 191
Europese ondernemingen weer onder
Nederlandse contröle.
Wat de veiligheid, rust en orde be
treft, is gebleken, dat. na de eerste we
ken de houding der inheemse arbeiders
bepaald bevredigend was te noemen en
alleen in de nabijheid der republikeinse
demarcatielijnen valt onzekerheid nog
te constateren.
(Van onze eigen verslaggever)
Geen storm kon zoveel deining ver
wekken rond de „Willem Barendsz"
als het thans het boek doet, dat dr.
Melchior over de Nederlandse walvis
vaarder geschreven heeft. „Het was
een onhoudbare toestand", zegt dr.
Melchior over de hygiëne en de ver
zorging op de „Willem Barendsz". „U
heeft niet het recht zulke publicaties
te doen verschijnen", zegt de Neder
landse Mij. voor de Walvisvaart. En de
schrijver zit thans met een deurwaar-
dersexploit.
In een persconferentie heeft dr. Mel
chior gistermiddag nog eens vele dingen
uit de doeken gedaan. Dat kwam hem
zeer te stade: aan aanvallen op zijn ont
hullingen heeft het de laatste dagen
niet ontbroken. Daar was er allereerst
een van Jan Strijbos. De natuuronder
zoeker deelt nu echter mede dat hij zich
genoopt ziet na nader ingewonnen in
lichtingen, zichzelf in zoverre tegen te
spreken, dat de toestand op de „Willem
Barendsz" aan het einde van de reis,
toen hij niet meer aan boord was, over
een kwam met de door dr. Melchior be
schreven feiten. Op 28 Febr., voor het
schip nog dieper de Pool introk, was hij
al vertrokken naar Kaapstad. De ver
schijnselen echter kwamen reeds tijdens
zijn verblijf tot uiting.
Op 28 Febr. vertrok ook de bedrijfs-
ingenieur De Waal, thans procuratie
houder der maatschappij. Ook hij atta
queert dokter Melchior. Maar men mag
wel aannemen, dat de beschrijvingen
van vervuiling en verwaarlozing steek
houdend zijn. Dat bevestigde ook de con
troleur van het departement van Visserij,
de heer W. Hillenius, die de gehele tocht
heeft medegemaakt. Hij deed dezelfde
ervaringen op.
De hygiëne liet dus alles te wensen
over. Hard en zwaar was het werk.
Doodmoe vielen de mannen neer in huu
vuile kleren. Ze wasten ze niet. Ze was
ten ook zichzelf niet meer. Besprekingen
over deze toestanden werden door de
kapitein geweigerd. Preventieve maat
regelen vielen niet te treffen. En toch,
ondanks vervuiling en ongerief, ondanks
gebrek aan ontspanning, kwam er van
geen lid der bemanning na de thnis-
komst een klacht Negentig procent
monsterde weer aan. Waarom? Zij wa
ren zelfs tijdens de reis aan het muiten
geslagen, net moet hen te bar zijn ge
worden en toch keren zij terug
Men moet de mentaliteit kennen der
zeelieden. Eenmaal een tijdje op de wal
verlangen zij weer terug naar zee. De
gage was goed. Wat bekommeren zij
zich nog om de vervuiling? En dan daar
bij: de „Willem Barendsz" is een drij
vende fabriek. Zij heeft haar fabrieks
geheim. Wie aanmonstert neemt op zich,
dat hij tegenover derden van zijn werk
niet spreken zal. Waarom een klacht in
dienen als je kans loopt met duizend
gulden beboet te worden? Die zwijg
plicht geldt ook voor de dokter. Alle
gegevens, op de „Willem Barendsz" ver
zameld, zijn het eigendom der maat
schappij. De maatschappij beoordeelt of
een boek over de „WiÜem Barendsz"
mag verschijnen in de vorm zoals de
schrijver het schrijft, of niet. Zo stoncr
bijvoorbeeld ook de journalist Kolkman
volkomen onder censuur. Zijn telegram
men aan de pers werden eerst door de
De Veluwse hotel- en pensionhou
ders hebben het in het afgelopen va-
cantieseizoen zo druk gehad, dat ve
len een zucht van verlichting bij de
sluiting slaakten, want hun arbeids
capaciteit had het niet veel langer
kunnen volhouden.
De belangstelling voor de Yeluwe was
ook dit jaar het lev.endigst van de zijde
der bevolking van de grote steden Rot
terdam, Den Haag en Amsterdam, de
beide Hollandse provincies en Friesland
en Groningen.
Het grootste deel der gasten behoorde,
zoals vrijwel overal in de vaderlandse
vacantiecentra, tot de mensen met de
kleine of middelmatige beurzen. Die
hebben, dank zij het weergaloos schone
zomerweer, ten volle kunnen genieten.
Zij verbleven in de honderden kleine en
grote pensions, welker prijzen verschilden
van 4.50 tot 7.50 per dag per per
soon; voorts in de Veluwse kampeer-
centra, waarvan vanwege de grote vraag
nieuwe in aanmaak zijn, en in het lut
tele aantal zomerhuisjes, dat nog be
schikbaar is. De meer gegoeden hadden
een te geringe keuze in luxe hotels.
Aan het bureau voor vreemdelin
genverkeer te Apeldoorn, dat stijgen
de belangstelling ondervond, ver
voegden zich duizenden personen om
inlichtingen. Door een actie van deze
V. V. V. werd de Apeldoornse logeer-
capaciteit met pl.m. 1500 bedden uit
gebreid, welke meer dan nodig waren
voor de grote vraag.
De Apeldoornse V. V. V. gaat er prat
op niet één vacantieganger, die onderdak
vroeg, te hebben teleurgesteld. Dank zij
haar ingravende activiteit beschikte zij
over een dergelijk groot aantal adressen
en connecties, dat zij steeds de gasten
terecht kon helpen. Tientallen congres
sen en streeksamenkomsten vonden in
Apeldoorn en in andere Veluwse ge
meenten plaats. In Epe werd een ge
slaagde landbouwtentoonstelling gehou
den.
Honderden verenigingen, w.o. een toe
nemend aantal personeelsverenigingen,
clubs en scholen vermeiden zich voor
hun jaarlijks uitstapje in de Veluwse
schoonheden met Apeldoorn als middel
punt, waar zij tevens de verlangde ont
spanning vonden in de vorm van mo
derne uitspanningen en diverse café's
en restaurants. De Apeldoornse V. V. V.
organiseerde toneelvoorstellingen in het
openlucht-theater en autobusexcursies.
Het financiële resultaat van het eerste
was slecht, van het laatste goed. De
Veluwse V. V. V.'s ontveinzen zich niet,
dat er ook wel 'gasten in haar gebied
vertoefd hebben, die meer comfort, rian
ter stand of beter voedsel hadden ver
wacht, maar verreweg het grootste deel
der toeristen beleefde zijn recreatietjjd
op de Veluwe naar gepoegen.
Apeldoorn spitst zich op een nog druk
ker zomerseizoen 1948 dan dat van dit
jaar omdat het voor volgende zomer ter
gelegenheid van het 50-jarige regerings
jubileum van H. M. de Koningin een
groots opgezet bloemenfeest op stapel
heeft staan.
De Apeldoornse V. V. V. verheugde
zich dermate in de daadwerkelijke be
langstelling van haar gemeentebestuur,
dat o.a. haar subsidie tot 4000 ver
hoogde, dat zij uit dankbaarheid bur
gemeester mr. A. L. des Tombe tot ere
voorzitter benoemde.
directie gekeurd. Over de muiterij mocht
hij met geen woord reppen. En wat de
publicatie van dr. Melchior betreft: of
schoon de directeur de feiten, die hij
heeft gesignaleerd, niet ontkent, wena
zij toch, dat hij zijn geschrift wijzigen
zal. De dokter weigert. Gevolg: voor
schrijver en uitgever Gottmer een deur
waardersexploot.
Wat dokter Melchior bereiken wil is
dit: een wettelijke regeling voor de
positie van scheepsarts en schepelin
gen. Want op de „Willem Barendsz"
had de dokter alleen volmacht binnen
het hospitaal, maar met de rest mocht
hij zich niet bemoeien. Er waren twee
dokters op de „Willem Barendsz"
thans één en zij bereikten bij de
kapitein en directie niets. Het schip
is een fabriek, zegt dr. Melchior, maar
daarom hoeft het nog geen zwijnen-
boel te zijn. Hoe het nu is weet hij
niet. Hoe het was bij de eerste vaart
weet hij maar al te goed.
Minister Mansholt en minister Drees
lieten zich door hem inlichten. De in
spectie Volksgezondheid toonde even
eens belangstelling. Terwijl de „Willem
Barendsz" alweer de tocht naar de Pool
heeft aanvaard, is de sneeuwbal in Ne
derland aan het rollen
Men kan aich het sociale leven van
ons Vaderland niet meer den
ken, men kan er niet meer van
spreken, zonder tegelijkertijd allerlei
namen in de mond te nemen als Raad
van Vakcentrales, Stichting van de Ar
beid, KAB, Raad van Overleg, enz.
enz. Daarnaast is het erg moeilijk zich
op sociaal terrein te bewegen en qiet
ieder ogenblik de K.A.B. te ontmoeten.
Hoe vaak horen we niet de vraag: Hoe
zit dat toch allemaal in elkaar?
We horen van vakbonden en diocesane
bonden, van Raden, Diensten en Instel
lingen, van Meer Vreugde en Volksge
zondheid, kortom het is voor een out
sider uitermate moeilijk zich in het la
byrinth van vertakkingen voortgekomen
uit en deel uitmakende van de K.A.B.
voort te bewegen, zonder zich nog wel
eens grondig te vergissen. En daar is nu
een boekje verschenen, De Kleine Gids
van de grote K.A.B. (Uitgave van de
Ned. Katholieke Arbeidersbeweging, Huis
van de Arbeid, Oudenoord 12, Utrecht)
dat een antwoord geeft op al deze vra
gen. Op de blz. 32 en 33 is een organi
satie-schema afgedrukt dat wel iets weg
heeft van een technische werktekening.
Maar daarin wordt het de lezer, in dit
geval moeten we spreken van de kijker,
toch wel duidelijk hoe nu die K.A.B. in
eikander zit. Dat men meer dan 140 pa.
gina's nodig heeft, alleen om de ver
schijningsvorm van de K.A.B. eens te
omschrijven in al haar verschillende
uitingen, is wel een bewijs dat het een
zeer omvangrijk lichaam is geworden.
Het is een wegwijzer die ook de buiten
staander een scherp beeld geeft van wat
de K.A.B. is en wil en hoe ze tracht
haar doelstellingen te verwezenlijken,
door middel van instellingen, vakbonden
en diocesane bonden, centrale dien
sten, jeugdbeweging en vrouwen
organisatie. Jammer dat men niet een
klein historisch overzicht heeft opgeno
men, waaruit de groei tot de huidige lo
gische constructie blijkt. Dit had zeker
verhelderend gewerkt. Inmiddels komt
het ons voor dat het doel van de gids
zeker zal worden berekt. Hij wil n.1.
een dienst zijn aan de plaatselijke be
stuurders en propagandisten. Maar ook
buiten deze kring zullen ongetwijfeld
velen van dit 140 bladzijden tellende
werkje genoegen kunnen beleven.
door BRAM VERSCHOOR
3)
„Ik sprak met zijn huishoudster. De
familie is ofwel te ontdaan, om inlich
tingen te verstrekken, ofwel de oude
heer woonde samen met een huishoud
ster. Deze laatste veronderstelling klopt
met 't bericht in de krant. Je ziet, veel
om een voorbeschouwing op te bouwen
hebben we nog niet, maar mijn sigaar
tje is nog lang niet op en ik wil wel
eens dat weinige nagaan. Allons, wét
weten we?"
We bleven een half uurtje overleggen;
of liever, ik beantwoordde de vragen, die
Arie mij stelde; soms corrigeerde hij,
soms bevestigde hij. Iets wijzer werden
we echter pas de volgende dag.
HOOFDSTUK II
Wat de huishoudster wist
De heer Van Bemmelen woonde aan
de Zijpendaalseweg, tien minuten lopen
van het station. Het was een ruim he
renhuis, met naar schatting wel tien of
twaalf kamers. De vensters waren met
vitragegordijnen gesloten, waardoor naar
buiten een vage indruk van niet-in-ge-
bruik-zijn werd gewekt. Een oude heer
alleen blijft echter niet bij voorkeur in
zulk een onbevolkte ruimte wonen en dus
vermoedde ik, dat we een vraaggesprek
met een reeks huisgenoten zouden gaan
voeren.
De deur werd geopend door een dame
van ongeveer vijfenveertig jaar. Ze keek
ons aan met de vragende blik, die doet
denken aan een deurketting en onwel
kom bezoek de toegang verspert. Er was
tevens een vage vrees in, die wantrou
wen goal niet verklaarde, dan toch
rechtvaardigde.
„Ik heb gisteravond getelefoneerd," be
gon Arie Arends. „Heb ik toen met u
gesproken?"
„O, bent u dat? Komt binnen, heren.
Al weet ik niet, op welke manier ik u van
dienst zou kunnen zijn."
Ze liet ons passeren, sloot de deur en
ging ons daarna voor naar een vertrek,
dat gelegen was aan een kleine, smalle
achtertuin. Het was waarschijnlijk de
huiskamer. Aan beide lange zijden van
de vierkante tafel stond 'n gemakkelijke
leunstoel.
„Ik schrik al, als er gebeld wordt," zei
ze. „Het is afschuwelijk, alleen te zijn
in zo'n groot huis. Neemt u plaats."
Ze wees ons stoelen aan de smalle ta
felzijden, nam zelf een der leunstoelen,
zodat ze tussen ons in zat.
„Dus mijnheer Van Bemmelen is in
middels nog niet teruggekomen?" vroeg
Arie.
Haar welsprekend antwoord bestond
uit het ophalen van de schouders, het
lichten en uitspreiden van beide han
den en het droefgeestig schudden van
het hoofd. In de korte stilte, die volgde,
nam ik haar nauwkeurig op, indachtig
aan Arie's gewoonte, zonder toelichting
naderhand zijn conclusies over een ken
nismaking te geven- Zij was kennelijk
ontdaan en miste daardoor het beslissen
de in de trekken van haar gezicht, dat
in andere omstandigheden spreken
moest uit de opslag van haar grijze
ogen. De verwarring, waarin ze verkeer
de, had echter geen nadelige invloed
kunnen uitoefenen op haar gewoonte,
haar uiterlijk goed te verzorgen. De coif
fure van haar overvloedig blonde haar
was zeer verzorgd, haar kleding was die
van een dame, die misschien huishoude
lijke dingen naloopt, doch daarbij stel
lig geen hand uitsteekt.
„Ik sta plotseling voor alles alleen,"
zei ze, - „en ik weet bij niets of ik het
doe naar de zin van mijnheer."
„U kende mijnheer Van Bemmelen dus
nog niet zo lang?" begreep mijn vriend.
„Ik ben al drie jaar hier als huis
houdster," antwoordde ze.
„Was hij grillig van aard?"
„Hoe vraagt u dat zo? Integendeel,
mijnheer houdt zich altijd aan vaste re
gels. Het leven gaat hier in huis altijd
heel rustig zijn gang. Ik heb ook nooit
onrust gevoeld voor een besluit; hij laat
alles wat het huishouden betreft geheel
aan mij over. Maar hij is er toch altijd,
ik kan zijn mening vraéen, terwijl ik er
nu helemaal alleen voor sta."
„Wanneer u dat al drie jaar lang
doet, zult u ook nu ongetwijfeld in zijn
geest handelen," stelde Arie haar ge
rust. „Tenzij er een kwestie aan de orde
zou zijn, waarvan u niet weet, op welke
wijze mijnheer zou optreden."
„O nee," zei ze, spontaan.
„Er moet toch iets dergelijks gaande
zijn," hernam Arie, „iets, waarover mijn
heer mijn mening had willen vernemen.
Heeft u geen. idee, wat dat zou kunnen
zijn?"
Ze haalde wederom de schouders op
en spreidde de handen.
„Is er sinds Maandag iets voorgeval
len, iets anders dan gewoon? Iets, dat
u reden tot bezorgdheid zou geven of
iets, wat "n vraagteken voor u zou zijn?"
„O nee, volstrekt niet," antwoordde ze.
„Het is alles nog net, alsof er niets ge
beurd was. Alleen, mijnheer komt maar
niet terug en dat wachten dat maakt
me zo nerveus. Elke maaltijd wacht ik,
's avonds wacht ik met naar bed gaan,
ik durf de deur bijna niet afsluiten en ik
kan die toch ook niet ongegrendeld la
ten, vooral niet, nu ik zo alleen zit."
„Hebt u dan geen hulp?"
„Een meisje voor de dag. Dat gaat
's avonds naar huis."
„Hm," gromde Arie. Ik verstond: zó
komen we er niet.
Het bleef even stil; mijn vriend liet wat
ruimte over voor het begin van een nieuw
hoofdstuk. Toen hij weer sprak, deed hij
dit inderdaad anders. Luchtiger als het
ware.
„Misschien kunt u me vertellen, hoe
mijnheer Van Bemmelen leefde?" vroeg
hij. „Is hij weduwnaar?"
„Hij is nooit getrouwd geweest"
„Heeft hij altijd hier gewoond?"
„U bedoelt; in dit grote huis? Ja, ik
heb hem ook al vaak aangeraden, klei
ner te gaan wonen. Het zou zoveel min
der soesah geven. Maar hij heeft zijn
jeugd hier doorgebracht, hij kon zich
geen verandering voorstellen. We hebben
elf kamers en gebruiken er maar vier
van, behalve de salon en de logeerkamer,
maar ook daar komen we heel zelden,
sinds mijnheer Ferdinand een goede
twee jaar geleden getrouwd is."
(Vervolg van pagina 1)
Doch van het begin tot het einde zal
de actie voor een gebonden in
dustrialisatie van het platteland
moeten steunen op de zuivere schatting
van de menselijke persoonlijkheid; van
de onschatbare waarde van de stand als
een natuurlijke groepering van personen,
die te zamen een cultureel geheel vor
men; van de godsdienst aM hoogste le
vensmoed, zonder welk de industrialisatie
niet slechts een- geestelijke ramp zal
worden, maar ook economisch en finan
cieel tot mislukking is gedoemd.
Al te veel wordt tegenwoordig ver
geten, dat economische welvaart alleen
bestendig is, wanneer de geestelijke
grondslag van een volk stevig is.
Indien de industrialisatie van bet
platteland tot gevolg zoiu hebben ver
vlakking, ontaarding, godsdienstige ver
zwakking en cultuurloosheid van het
boerenvolk, zal geestelijk een onherstel
baar verlies worden geleden en econo
misch slechts een schijnwinst worden
geboekt. Voor die dubbele ramp moet
het platteland gespaard blijven.
Wij blazen hier verzamelen en roepen
allen, wie het platteland en zijn goede
volk ter harte gaan, op, één gesloten
front te vormen, om met Gods hulp te
doen, wat in hun vermogen ligt, opdat
de industrialisatie een zegen worde en
niet een bron van onafzienbare ellende.
De toekomst van het Nederlandse
platteland staat op het spel en dus de
toekomst van ons volk. In bovenstaande
uiteenzetting is het probleem gesteld.
Velen blijken het nog niet als een pro
bleem te hebben onderkend. Moge hun
nu de («en zijn open gegaan en hun lief
de voor ons land groot genoeg zijn, om
zich als vrijwilliger te melden in de strijd
voor een gezonde industrialisatie van
het platteland.
De Aartsdiocesane Raad van Overleg
stelt zich voor, binnenkort een beroep
te doen op de plaatselijke besturen van
de standsorganisaties, ten einde ook tot
plaatselijke „Raden van Overleg" te ko
men, die o.a. zullen optreden als comité s
van waakzaamheid. Moge dan ieder zijn
plicht verstaan:.
Het is de hoogste tijd. Wie aarzelt of
zich afztijdig houdt, misdoet tegen ons
volk en zijn toekomst.
