In Maart communistische
staatsgreep in Italië?
De omwentelingspoging in
Suriname
Eerste formele ontmoeting
met republikeinen
1500 Joden slachtoffer
van verraad
Beleving van het
Christendom
Onrast duurt onverminderd
Vroege verkiezingen?
Personeel van Hollandia-fabrieken
aangebracht bij de S.D.
K.A.B. en cultuur
VERLIEZEN IN INDIË
Tol hoofd en hart
yf
Nederlanders zouden geïnterneerd worden
Op de allereerste plaats is goodwill en
medewerking vereist
Onrust onder PRA-
ambtenaren
ÜS
i M
w
Het weer
GROOT TEKORT AAN
FLESSEN
Fantasie rond
brandwonden
In nood verkerend schip
binnengesleept
ZATERDAG 15 NOVEMBER 1947
71ste JAARGANG No. 24001
HANDEL IN VALSE
TEXTIELBONNEN
Verliezen bij de Marine
,GANI OP SCHIPHOL
Gedeelde van personeel
bij de politie
Mej. mr. J. C. Hudig
geïnstalleerd
Olie-dis,tribu ie wordt
bemoeilijkt
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur: 3. J. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severing
NIEUWE HAABLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
Een der resoluties in de sectiever
gadering over het communisme, op
het jongste K.VJP.-congres gehou
den, luidde als volgt:.
„Van hogere waarde dan de strijd en
meer effectief is de onvervalste christe
lijke levenshouding, de eerlijke en fierp
beleving van de leer van het Evangelie
en het dynamisch nastreven van de ver
wezenlijking van ons sociaal en politiek
program."
Dit is de consequente .toepassing van
de leer der Kerk, zoals zij ons ook door
Paus Pius XI in zijn Encycliek Divini
Redemptoris is voorgehouden. Als mid
delen ter verdediging en genezing beval
de onvergetelijke voorganger van onze
huidige Opperherder o. a. aan: ver
nieuwing van het christelijk leven, ont
hechting aan de aardse goederen, chris
telijke naastenliefde, sociale rechtvaar
digheid, gebed en boetvaardigheid.
Wij moeten echter constateren, dat
vele communisten beter zün dan hun
beginselen, doch dat men dit van de
christenen zeker niet kan zeggen.
Maritain, die zo'n grote invloed uit
oefent op het Franse katholiek geestelijk
leven, drukt dit op treffende wijze als
volgt uit: „In zekere zin zelfs heeft hij
(de socialistische wederpartij) gelijk,
zal hij altijd gelijk hebben tegenover
de christen, omdat de christen nooit de
hoogte zal bereiken, waar het christen
dom hem roept en altijd geneigd zal
zijn te vroeg uit te rusten, alsof de
stakker ergens anders rust kan vinden
dan waar zijn God is vastgenageld
Als hij niet wakker gehouden wordt
door een smartelijk meeleven met alle
lijdenden en alle vervloekten van het
aardse leven, loopt de christen gevaar,
dat hij slaapt, nota bene op de liefde,
die hij gekregen heeft."
„Altijd geneigd te vroeg .uit te
rusten" zegt Maritain terecht. Waar
blijft de practise he toepassing
en beleving van het christendom
bij zo vele christenen, bij zo vele ka
tholieken ook. Het is voor de katholieke
groot-werkgever bijvoorbeeld niet vol
doende dat hij zijn werknemers, zijn ar
beiders slechts het minimum betaalt,
een minimum, dat hem rechtens kan
worden afgedwongen. Evenmin wan
neer hij slechts noodgedwongen
aan de sociale verplichtingen voldoet.
Want „zo hij de liefde niet bezit"
zegt Paulus. Maar al te vaak wordt ver
geten, dat de communist nauwlettend
toeziet op de wijze, waarop de christen,
de katholiek, de grondwetten van het
christendom beleeft.
Volkomen terecht wordt dan ook in
de reeds eerder genoemde brochure der
Kath. Volkspartij de opmerking ge
maakt, dat de communist in de christen,
die niet louter de mond vol heeft over
sociale rechtvaardigheid en naasten
liefde, maar ze ook hardnekkig be
oefent, meer een goede kameraad dan
een vijand zal zien.
Schijnbaar in tegenspraak mét bo
venstaande beschouwing klinkt de
eveneens op het jongste K.V.P.-
congres aangenomen hier volgende
scherpe en strijdbare resolutie:
„Ten einde de verwezenlijking van de
communistische ideologie te bespoedigen
trachten de communisten met alle hun
ten dienste staande middelen de maat
schappelijke tegenstellingen te ver
scherpen en pogen zij zich van de poli
tieke macht in de verschillende landen
tneéster te maken. Doel van deze acti
viteit is de ineenstorting van de hui
dige maatschappij en de vestiging van
de communistische heilstaat."
De juistheid van deze stelling is moei
lijk aanvechtbaar. Wij begonnen ons
eerste artikel niet zonder reden met'
het bericht over de dood of vermissing
van 228 priesters in Oost-Pruisen. Wij
hadden evengoed kunnen wijzen op de
terreur in heel Oost-Europa, slechts de
namen van een Mgr. Stepinaq. Petkof,
Nagy, Manioe, Mykolajzyk zeggen ieder
een voldoende. Zij houden een wereld
in van angst, terreur en ellende. En
het is zeker met deze voorbeelden voor
ogen, dat prof. Romme, de katholieke
fractievoorzitter van de Tweede Kamer,
Dinsdag j.l. de volgende woorden sprak:
„Er is geen vrijheid van vereniging en
vergadering voor nationaal-socialistefi.
Hun. recht om met behulp van de demo
cratische vrijheden de democratie om
zeep te helpen, zoals ze dat voor de
oorlog hadden, is verdwenen en .ik ge
loof dat dat goed is. Andere dictatoriale
bewegingen gebruiken echter volop de
zelfde democratische vrijheid om een
graf te delven voor onze democratische
grondrechten."
Het zal niemand verwonderen, dat de
communist Gerben Wagenaar in de
Kamer tegen deze suggestie van prof.
Romme hevig protest heeft aangetekend.
„Romme wil," aldus riep hij uit, „de
communisten, die bij duizenden zijn ge
vallen in de strijd voor de bevrijding
van ons land, hun democratische réchten,
in de Grondwet verankerd, afnemen."
Man zou hierop gemakkelijk kunnen ant
woorden, dat ook in Polen en de Balkan
duizenden voor de bevrijding van hun
land zijn gevallen, maar dat het juist
de communisten zijn, die daar overal de
grondrechten der volken het eerst aan
tasten. De communisten verzetten zich
hier, wanneer men overweegt een enkele
wan hun eigen methoden, die
zij overal elders gebruiken, toe te pas
sen. Moet mén ons eigen volk, onze
eigen natie, waartoe ook de communis
ten behoren, ten onder laten gaan orn
aat enkele communistische leiders blin
delings bereid zijn de bevelen uit Mos
kou, met welke middelen dan ook, uit
te voeren? Moet meh hen dan niet tegen
tien zelf in bescherming nemen? Het is
daarom, dat wij boven schreven „schijn
baar" in tegenspraak.
Het moet ons. van het hart, dat wij,
m een eerste spontane reactie, geneigd
2iJn de suggestie van prof. Romme te
volgen, doch het overwegen van de
ibogeljjke consequenties doet ons ern
stig aarzelen. En zijn immers grote ge
varen aajn verbonden, wanneer wij de
grondrechten, waarvoor onze democratie
®eneeuw lang heeft gevochten, gaan
aantasten. Zal het communisme, wan-
beer het bijv. aan banden gelegd wordt
*b zijn recht om zijn leden te verenigen,
m zijn eigen pers te hebben enz., niet
b'st in dè verdrukking het hardst gaan
groeien? Zal het juist, nu het van
bi-f8!, democratische vrijheden zo'n mis
luk maakt, velen niet de ogen openen?
De onrust in Italië duurt onverminderd
voort en aanslagen en communistische
demonstraties blijven aan de orde van
de dag. Vrijdag werd In de provincie Mi
laan een communistische arbeider door
onbekende personen aangevallen en met
drie revolverschoten qjrnstig gewond.
Door twee handgranaten, die Donderdag
in een herberg te Coöogno werden ge
worpen, werd een oude vrouw gewond.
Een andere granaat viel in een kamer,
waar twee kleine meisjes sliepen, doch
een explosie bleef uit.
In een beek bij Cernusco werd Vrijdag
het lijk gevonden van een jonge chris
ten-democraat, wiens schedel was inge
slagen. De vroegere generaal van de fas
cistische militie, Gatti, die vorige week
door onbekenden'in zijn flat was neerge
schoten, is gisteren in het ziekenhuis
overleden-
Te Palermo op Sicilië is het tot bot
singen met de politie gekomen, waarbij
communisten en een gendarme licht ge
wond werden.
Naar radio Rome meldt heeft de po
litie te Florence traangas gebruikt tegen
een massa-demonstratie tegen de rege
ring, die tenslotte het hoofdkwartier van
de Uomo-Qualunque-partij wilde binnen
dringen. De demonstratie eindigde zon
der verdere incidenten.
De arbeiders van de gasbedrijven, die
in geheel Italië twee dagen lang hebben
gestaakt, hebben het werk hervat. Er is
door bemiddeling van de regering over
eenstemming over de Ionen bereikt. In
Ferrara is echter Vrijdag een staking
van landarbeiders uitgeroepen tengevol
ge van loongeschillen.
In Italiaanse regeringskringen houdt
De politie te Veenendaal heeft in sa
menwerking met de politie te Tiel een
complot van zwarte handelaren ontmas
kerd, dat in de Betuwe valse textiel-
bonnen in de handel bracht. Reeds wer
den vier'personen gearresteerd en voor
de Officier van Justitie geleid. Tegen
tien personen, die de textielpunten van
genoemde hadelaren hebben gekocht,
werd proces-verbaal opgemaakt. Er wer
den tot dusver ongeveer 1000 bonnen in.
genomen in Gelöermalsen, Wadenooien,
Tiel en Veenendaal.
men zich bezig met de vraag, of spoedig
verkiezingen kunnen worden uitgeschre
ven, daar dit waarschijnlijk'de enige ma
nier is om een einde te maken aan de
politieke en economische onlusten. De
datum voor de verkiezingen is momenteel
voorlopig vastgesteld op April van het
volgend jaar.
In de Amerikaanse Senaatscommissie
voor Buitenlandse Zaken verklaarde se
nator Lodge Vrijdag, dat hij naar aan
leiding van een studie, welke hjj in de
afgelopen zomer in Italië gemaakt heeft,
ervan overtuigd is, dat de communisti
sche coup in Italië in Maart zal komen,
nadat alle Amerikaanse troepen het land
hebben verlaten, en even voor April,
wanneer de verkiezingen zullen worden
gehouden.
Lodge verklaarde, dat de communisten
de gehele Povlakte onder controle heb
ben en hij wees erop, dat, indien' Italië
zou vallen, ook Griekenland en Turkije
verloren zouden zijn.
Van de eersteFinse treindie door de versterkte Sovjet-zone van Portala naar Helsinki reedmoesten de vensters totaal afge
schermd worden, opdat niemand iets van de Russische geheimen zou zienEen opname te Köhlaks: de Finse politiemannenbe
wakers van de treingroeten een Russdsch soldaat en een hoge ambtenaar.
De „Surinamer'' meldt over de poging
tot „omwenteling" in Suriname het
volgende
Ongeveer 80 man, bestaande hoofd
zakelijk uit teruggekeerde oorlogsvrij
willigers, hadden het plan opgevat onder
leiding van Simon Sanches, die in
Augustus 1.1. uit Nederland in Suriname
was aangekomen, het bestaand gezag
omver te werpen en een nieuw over
heidsgezag gewapenderhand te vestigen.
Onder deze 80 man waren begrepen 7
militaren en 1 buitengewoon agent van
politie, die ook indertijd aan de strijd
in Oost-Azië hadden deelgenomen.
De uitvöering van het plan was als
volgt geregeld: In de nacht van 7 op 8
November zou de wacht van het kam
pement aan de Verlengde Gemeene
Landsweg worden overrompeld, men zou
zich in het bezit van de daar aanwezige
wapens, tanks, voertuigen enz. stellen
en de zich in het Kampement bevin
dende Nederlandse militairen zouden in
verzekerde bewaring worden gesteld.
Vervolgens zouden het hoofdbureau van
De UNO-commissie van Drie heeft
na de eerste formele ontmoeting van
Nederlanders en Indonesiërs een
communiqué uitgegeven. De Austra
lische gedelegeerde Kirby waar
schuwde volgens dit communiqué
beide partijen, dat zonder goodwill
en medewerking de goede diensten
van de Veiligheidsraad niets zouden
opleveren. Hij drong .er bij de Ne
derlandse en Indonesische ^gedele
geerden op aan, de moeilijkheden
tussen beide partijen onmiddellijk
op te ruimen. Hij noemde het een
belangrijke stap in de goede rich
ting, ëat beide partijen voor het
eerst sinds het uitbreken der vijan
delijkheden in Juli bijeen zijn.
De Nederlandse gedelegeerde, jhr. Van
Vredenburgh zei, dat Nederland bereid
was besprekingen te beginnen ter be-
eindiging van de impasse, ontstaan
vóórdat de commissie in Indonesië arri
veerde. De republikeinse voorzitter,
Leimena, verklaarde er zeker van te zijn
dat de onderhandelingen zouden worden
beheerst door rechtvaardigheid en
waasheid. Hij voegde er aan toe, dat de
republiek hoopte op een succesvol re
sultaat. De Amerikaanse gedelegeerde
Abbey werd tot neutraal voorzitter ge
kozen bij de besprekingen over order
staakt het vuren. Vandaag zou de zit
ting worden voortgezet.
De Marine Voorlichtingsdienst te Den
Haag meldt, dat de Marine-verliezen in
Indië over de maand October bedragen
negen doden. Hiervan zijn er drie ge
sneuveld, twee aan verwondingen en
één tengevolge van een noodlottig on
geval overleden. Mariniers zijn bij deze
opgave inbegrepen.
Van officiële zijde wordt gemeld, dat
de Nederlandse verliezen Donderdag be
droegen één dode en zes gewonden. Op
Java en Sumatra werden Nederlandse
Zullen' de misleiden hun misleiders op
de duur niet gaan verafschuwen, die in
de verdrukking anders de martelaars
kroon"'zouden krijgen? Het zijn deze
overwegingen, die ons doen aarzelen.
Wij hebben in onze artikelen slechts
enkele kanten van het communistisch
gevaar, en hoe wij daar tegenover moe-
ten staan, kunnen belichten. Op de voor
pagina van de K.V.P.-brochure staat
een monsterachtige beer met de Sovjet
ster op de ongure kop, op de laatste
pagina staan deze woorden:
„Langs de weg van t persoonlijk be
leefde christendom zal de christen het
sterkst kunnen bereiken, dat de com
munist, die beter is dan zijn leer, maar
leeft in de ban van de rode mystiek, de
mystiek van hamer en sikkel, misschien
inwisselt tegen de mystiek van het kruis
en dat hij de liefde boven haat zal ver
kiezen." -
Dat is onze strijd, die, gesteund
door het gebed, het kwaad zal over
winnen.
Communisme I. De rode mystiek.
Uitgave der Katholieke Volkspartij.
posten en patrouilles beschoten. In de
grensgebieden van Oost-Ja va in de sec
tor van Modjokerto en in het gebied
rondom Malang waren er botsingen met
geïnfiltreerde T.N.I.-benden.
Sjahrir is in Karachi aangekomen en
zal vandaar uit naar Djokjakarta terug
keren.
De Indonesische delegatie, die de Re
publiek opde internationale handels
conferentie in Havanna zal vertegen
woordigen, landde gistermiddag op door
reis per K.L.M.-vliegtuig op Schiphol. Zij
stond onder leiding van vice-president
Gani. In hotel „Pays-Bas", waar het ge
zelschap tot Zondagavond verblijft, gaf
Gani later op de avond tijdens een pers
conferentie enkele uiteenzettingen. Het
standpunt van de „gemiddelde Indone
siër" omschreef hij in deze bewoordin
gen: „Wij eisen politiek zelfbeschikkings
recht en zijn, deze eis ingewilligd zijnde,
bereid de Nederlanders voorrang te ge
ven bij het verlenen van economische
concessies. Wij zullen hierin onze zin
krijgen, misschien niet nu, maar in ieder
geval morgen,"
politie en de kantoren van de radio
dienst en de telefoondienst worden
bezet
Daarna zouden het gouvernements
huis en het Fort Xeelandia worden
overmeesterd. De verdere strategi
sche punten, die zouden worden be
zet, zouden zijn de Forteresse Nieuw-
Amsterdam, het vliegveld zanderij
en de munitieopslagplaats Zorg en
Hoop en b« Onverwacht. Op „Nieuw-
Amsterdam" en „Purmerend" zou
den de kanonnen gevechtsklaar wor
den' gemaakt.
Men rekende er op, dat de burgerij
zich na de „coup d'état" wel achter de
beweging zou scharen. De gouverneur
zou in het Gouvernementshuis worden
geïnterneerd, terwij k het gezag voorlopig
zou worden opgedragen aan enkele per
sonen, die bij de betrokkenen in de
gunst waren. Men zou zich daarna tot
de regering in Nederland wenden, deze
voor een fait accompli stellende. De op
Suriname aanwezige Europese Nederlan
ders gouden worden geïnterneerd, zij
het «rat enkele hunner in belangrijke
posten zouden worden gehandhaafd
onder toezicht van betrokkenen. Dank
zij het tijdig en actief Ingrijpen van de
politie werden deze plannen verijdeld en
zijn er geen mensenlevens te betreuren.
Voorlopig zijn ér 15 man aangehouden,
t. w. de leider Sanches, 7 militairen, 1
buitengewoon agent van politie en 6
man van de kerngroep. Voor zover er
kon worden nagegaan staat de bevol
king buiten deze beweging.
(Van onze speciale correspondent)
Nog is de onrust onder de P.R.A.-
ambtenaren niet geheel weggenomen.
Weliswaar is thans van regeringswege
definitief een wachtgeldregeling tbege-
zegd, die grotendeels aan de verlan
gens tegemoet komt, doch de vraag
blijft nog steeds open, welke maatre
gelen de overheid zal treffen bij de
afvloeiing van het P.R.A—personeel.
Het was de voorzitter van de P.R.A.-
personeelsbond, de heer H. A. Kagi, die
tijdens een persconferentie gisteren te
Utrecht, deze uiteenzetting gaf.
Het werk van de P.R.A. is nog niet
klaar, maar wordt na 1 Jan. door de
gemeentepolitie overgenomen. Daar
voor zal een deel van het P.R.A.-perso
neel tijdelijk in het politie-apparaat
worden opgenomen.
O# 4
Het Amerikaanse leger is thans uitgerust met een amphibie-vliegtuig, dat samengeklapt
achter een jeep vervoerd kan worden.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Aanvankelijk zwakke, later weer
toenemende wind uit Westelijke rich
tingen. Meest zwaar bewolkt met
regen. Weinig verandering van tem
peratuur.
Zondag: zon 816.49, maan 12.06
18.55. Maandag:
maan 12.5519.52.
zon* 8.02—16.48,
Onder buitengewoon grote belang
stelling van de zijde der rechterlijke
macht en de balie is Vrijdagmorgen in
het gerechtsgebouw aan de Noordsingel
te Rotterdam mej. mr. J. C. Hudig als
eerste vrouwelijk rechter geïnstalleerd.
Enige Mjd geleden is reeds een
dringende oproep gedaan ledige
slaolieflcssen snel bij de winkeliers
in te leveren om de tweede verstrek
king van olie, welke in December
a.s. zal gschieden. niet te doen mis
lukken door een tekort aan flessen.
Dezg oproep heeft niet ten volle de
gewenste uitwerking gehad, zodat
het gevaar bestaat, dat de olie niet
tijdig in flessen getapt kan worden.
Een onmiddellijke inlevering v*n
alle nog in omloop zijnde ledige
flessen kan er toe medewerken, dat
de distributie van olie toch nog op
tijd kan gebeuren.
0
In October heeft de afdeling Am
sterdam van de P.R.A. de 25-jarige
Martha Korthagen uit Amsterdam
gearresteerd, die kort na de Duitse
capitulatie in een ziekenhuis in Duits
land werd aangetroffen, waar zij was
opgenomen met zware brandwonden
over het gehele lichaam. Zij werd er
vaai verdacht in de herfst van 1942
sabotagehandelingen en illegale ac
ties, die op de Hollandia-fabriek te
Amsterdam geschiedden, verraden te
hebben. Zij werd gearresteerd en naar
Nederland overgebracht, waar een
verhoor door de P.O.D. volgde. Hier
bij verklaarde zij, dat zjj de brand
wonden had opgelopen bij martelin
gen, die de S.D. in 1942 op haar had
toegepast. Als gevolg hiervan zou zij
het verraad van de Hollandia-fabriek
gepleegd hebben. De vrouw werd weer
vrijgelaten, maar de P.R.A. verdiepte
zich verder in deze zaak en toen
bleek, dat het gehele verhaal gelogen
was, volgde opttiieuw arrestatie. Van
de zijde van de P.R.A. deelt men om
trent haar gedragingen het volgende
mede:
In de herfst van 1942 werd een ze
kere Dormits, die chef van de afdeling
Rotterdam van de Nederlandse volksmi
litie was, gearresteerd. In zijn zakboekje
vond men o.a. de naam Martha Kortha
gen. Bij het onderzoek var.- de P.R.A. is
gebieken, dat deze naam geheel toeval
lig in het boekje stond en niets mèt
enige illegale activiteit te maken had.
Martha was n.l, met een Jood verloofd,
die ondergedoken was en nu probeerde
zij achter het duikadres van haar ver
loofde te kómen door bemiddeling van
Dormits.
Martha werd gearresteerd en naar de
Euterpestraat overgebracht. In het ver
hoor, dat r.u volgde, is op de een of an
dere manier het gesprek gekomen op de
Hollandia-fabrieken, waar Martha in be
gin 1942 ontslagerv was. Zij vertelde aan
de S.D., dat op deze fabriek hoofdzake
lijk Joden werkten, die allen een z.g.
„Sperr" hadden voor Wehrmachtswerk.
Op deze fabriek nu zou, volgens Mar
tha, het werk worden gesaboteerd: de
band werd onklaar gemaakt, de goederen
werden slecht afgeleverd enz. Ook zou
den via de band illegale blaadjes de
ronde doen.
Het gevolg van dit verraad was,
dat in November 1942 de gehele fa
briek door de S.D, omsingeld werd en
het voltallige personeel, op enkele
nlet-Joden na, gearresteerd en naar
de Euterpestraat overgebracht werd.
Het betrof hier ongeveer 450 Joden.
In de Euterpestraat moesten deze in
een file een luikje passeren, waarach
ter Martha stond, die zes personen
aanwees als schuldigen aan het ver
spreiden van illegale lectuur. Deze zes
mensen zijn voor het Duitse Kriegs-
gericht gebracht, waarbij Martha als
kiyongetuige optrad. Zes doodvonnis
sen werden geveld, waarvan twee uit
gevoerd. Slechts een is teruggekeerd.
Intussen hadden de Duitsers in de
nacht, volgende op de omsingeling van
de Hollandia-fabriek, de familieleden
van alle gearresteerden ^opgehaald, waar
door het aantal slachtoffers tot 1500
steeg. Zij werden naar Duitse concen
tratiekampen gedeporteerd. Het grootste
gedeelte is om het leven gekomen.
Op aanbeveling van de S.D.'er Moelek
werd Martha, die niet in Nederland durf
de blijven, te werk gesteld bij een Duitse
dokter fn Duitsland. Na 'veertien dagen
werd zij door de dokter ontslagen, omdat
zü diefstal in zijn huis-had gepleegd. Zij
kwam nu in een gezin, waarvan de man
bü de Flakbatterij in de buurt diende en
iedere avond thuis kwam, naar de En
gelse zender luisterde en deze berichten
aan zijn kameraden van de batterij door
gaf. Toen Martha hier achter kwam, ver
ried zij haar werkgever aan de S.D. in
Duitsland en zij moest opnieuw van be
trekking veranderen.
In het hotel, waar zjj nu als werk
meisje aangesteld werd. was haar verraad
uitgelekt en toen zij eens met een teil
kokend water op de schouders de trap
afliep, liet een van haar collega's haar
struikelen, waardoor zij van de trap viel
en het kokende water over het lichaam
kreeg. Dit heeft de brandwonden veroor
zaakt, waarvan zij na de bevrijding ver
telde, dat de marteling met onder stroom
staande ijzeren ringen om haar lichaam
de oorzaak was.
(Van een bijzondere medewerker)
Het is mft aarzeling, dat we ons
aan het schrijven van dit artikel
zetten. Het woord cultuur im
mers behoort tot een der meest mis
bruikte in de moderne woordenschat,
We kennen culturele centra en tijd
schriften, cultuurdagen en culturele
taken van allerlei soorten corporaties.
Als een of ander zesderangs cabaret
gezelschap „geintjes" komt vertellen
voor een personeelsvereniging, spreekt
men van een cultuuravond. Buurtvereni
gingen spreken van haar culturele taak,
wanneer ze een kinderbuurtfeest orga
niseren. En wanneer men enige rangen
hoger in de „culturele" wereld tracht
te polsen naar de inhoud van het be
grip cultuur, krijgt men raak de indruk,
dat tot het uitsluitende gebied van de
cultuur alleen de kunst mag worden ge
rekend: muziek, schilder- en beeldhouw
kunst, letterkunde, schilderkunst, dans
en toneel.
Ook de Katholieke Arbeidersbeweging
spreekt over haar culturele taak. Zij
stelde daar zelfs na de oorlog een spe
ciale dienst voor in met een speciale
leider. We waren voor en* na in de ge
legenheid verschillende reacties uit af
delingen en van de zijde van individuele
leden op deze daad van de K.A3. waar
te nemen. Het meest opvallende in deze
reacties was. dat ook in vele leden van
de K.A.B. het cultuurbegrip misvormd
leeft. Om het eens overdreven te zeggen
Velen meenden, dat met de komst van
de culturele dienst nu een verhevener
vorm van toneelfonds in de KA.B. was
gekomen, zodat de in de afdelingen be
staande toneelclubs een ruimere keus
zouden krijgen uit goede en „cultureel
verantwoorde'' toneelstukken. En niet
alleen gewone leden reageerden zó. Een
vakbondsvoorzitter hoorden we beweren
dat „nu eindelijk" de beweging ook aan-
dacht ging schenken aan haar cultu
rele taak. In een nader gesprek maakte
hij duidelijk, dat de diocesane bonden
de culturele taak der beweging uitslui
tend verzorgen, waarnaast de vakbon
den verantwoordelijk staan voor de
sociaal-economische belangen der leden.
Wat is dat toch voor een cultuurbegrip,
wat er in die mensen leeft? Met Ches
terton hebben we de neiging te zeggen,
dat op zulke opmerkingen alleen maar
met een boek en niet met een kranten
artikel kan worden geantwoord. Dat zou
dan een boek moeten worden over de
Katholieke Arbeidersbeweging als be
vorderaarster van het culturele peil,
speciaal onder de Nederlandse katho
lieke arbeiders. In het eerste hoofdstuk
van zulk een boek zou een klaar inzicht
moeten worden geboden van de mateloze
geestelijke ellende, waarin de arbeiders
aan het einde van de vorige eeuw leef
den. Maar vooral zou men «ver de oor
zaken van die ellende moeten schrijven,
om de eis van dr. Schaepman te kunnen
verstaan, die voor de arbeiders .jsouve-
reiniteit in eigen kring" vorderde. Dan
zou men misschien ontdekken, dat in
een bouwvallig krot. waarin zelfs niet
aan de meest elementaire eisen van
menselijke behoefte was tegemoet te
komen, waarin mensen bijeen wonen die
van een onregelmatige verstrekte fooi
moesten trachten het naakte bestaan
te rekken, van een behoorlijk familie
leven geen sprake kon zijn. Dat derge
lijke „onverklaarbaar bewoonde, maar
helaas nog niet onbewoonbaar verklaar
de" ruimte vader naar de kroeg joeg
en moeder het leven verzuurde. ,Dan zou
men de oorzaken leren kennen van de
feitelijk juiste bewering uit die dagen,
dat het „gemene volk dom is. achterlijk
en zedeloos". Wat wil men. als kinderen
van 8, 9 jaar de fabriek in moeten om
enkele dubbeltjes per week voor het
gezin mede te verdienen, en slechts
enkele uren per dag onderwijs mogen
volgen? Wat wil men, als men een ar
beider 14 en meer uren per dag het
ruwste en zwaarste werk laat verrich
ten zonder behoorlijke rustpozen, zonder
zelfs behoorlijk voedsel? Denkt men
daarmee misschien cultuurarbeid te ver
richten, mensen te ..cultiveren"?
Heel wat „cultuurlingen'' in ons va
derland zouden goed doen, de sociale
historie van Nederland van de laatste
halve eeuw eens heel grondig te bestu
deren, ze zouden dan waarschijnlijk tot
de nederig makende overtuiging komen,
dat het scheppen van de materiële voor
waarden. waarop „cultuurarbeid" in
engere zin mogelijk is. zeker tot de
cultuurarbeid behoort op de wijze, zo
als de grote wijsgeer Baco van Verulam
deze. omschreef: alle werkzaamheid van
het ordenend verstand in rijn strijd met
de ongeordende stof.
(Vervolg op pag. 3)0
De regering maakt bekend, dat tot
haar leedwezen in de afgelopen week
de volgende verliezen zijn gerappor
teerd:
Kon. Marine:
Mar. Ill Z.M., G. C. GROOT, af
komstig uit Gouderak. Gesneuveld 4
November.
Mar. II O.V.W., J. MAES, afkomstig
uit 's-Gravenhage. Overleden aan oe-
komen verwondingen 7 November.
Mar. II O.U.W., J. H. NOTERMANS,
afkomstig uit Lanaken (België). Ge
sneuveld in Ned.-Indië 8 NoveTnber.
Koninklijke Landmacht:
Sold. 1ste kl. J. MOESELAAR. van
19 R. I., afkomstig uit 's-Gravenhage.
Gesneuveld 3 November bij Klampol.
Sold. 1ste kl. G. WILLEMSE, van 7e
afd. art., afkomstig uit Utrecht. Gesneu
veld 3 November 1947 bij Seriboedolok.
Sold. 1ste kl. A. KOOIMAN, van 16e
cie. L Ger. Genie, afkomstig uit Dor
drecht. Gesneuveld 5 November te
Tjilatjap.
Sold. W. KORESE, van 1—9 R. L, af
komstig uit gem. BarradeeL Gesneu
veld 5 November te Banjoemas.
Ie lta. W. J. LE NOBLE, van le mitr.
bat. C Div. 7 Decafkomstig uit Am
sterdam. Gesneuveld 5 November te
Kampong Tjidjoelang.
Korp. CHR. VAN DIJCK, van 3e inf.
brig, werkpl. 7 Dec. Div., afkomstig uit
Het leven moet men, wat rijkdom
en geluk betreft, niet afmeten
naar aardse goederen maar naar
alle andere en vooral naar de
onderlinge liefde. J
Maasniel. Gesneuveld 6 November tus
sen Soetawangi en Paliman.
Sold. J. C. M. HOCHSTENBACH,
van 314 B. L. afkomstig uit Ophoven,
gem. Sittard. Gesneuveld 7 November
te Tasikmalaja.
Sold. G. J. YMKER, van 4e esk.
P.A.W.. afkomstig uit Arnhem. Gesneu
veld 7 November. (Plaats niet vermeld).
Sold. R. KOERTS. van 3—12 R. I., af
komstig uit Dwingelo. Gesneuveld 8
November te Cheribon.
Kon. Ned.-Indische Leger:
Kapt art. E. C. FILET, afkomstig uit
Maartensdijk. Gesneuveld 5 November
te Kopeng (Z.O. van Salatiga).
Sold, le kL J. H. G. KLOOSTERMAN,
afkomstig uit Bussum. Gesneuveld 5
November te Kopeng (Z.O. van Sala
tiga).
Sold. 2e kl. J A. KNEEFEL, (afkom
stig uit Ned.-Indië. Gesneuveld 3 No
vember te Ketai, nabij Tandjong Radja.
Res. kapt. inf. J. KRIJTENBURG. af
komstig uit Harlingen. Gesneuveld 8
November te Merondjat
De sleepboot „Blankenburg" van L.
Smit en Co.'s internationale sleepdienst
heeft Vrijdagmiddag het 5374 b.r.t. grote
Engelse s.s. „Andrian" de Nieuwe Wa
terweg binnengesleept. Het schip was
van Rotterdam met een lading kolen,
bestemd voor Savona. vertrokken, maar
kreeg enkele mijlen buitengaats panne,
vermoedelijk aan de ketel en seinde can
assistentie, ook al omdat de ankers ge
broken waren. De „Blankenburg" is
daarop uitgevaren en slaagde er in, in
volle zee vast te maken.