Zes en twintig personen omgekomen
bij scheepsramp voor onze kust
Enige overlevende in een sloep
totaal uitgeput aangespoeld
MIN.-PRESIDENT IN
TEMIDDEN DER
KERSTNACHT
TROEPEN
Bruiloftsfeest eindigde
vechtpartij
Kerst- en Nieuwjaarsboodschappen
van de Koningin
Militairen
kostwinners
V
Nachtmis in geïmproviseerd kerkje
300 m. van demarcatielijn
Een dode en een gewonde
te Scheveningen
in
Militair in dankwoord: „U kant
op ons rekenen"
Nieuw plan voor
staakt het vuren
BORROMAEUS DE GREEVE
OVERLEDEN
Hij bezat zeldzaam oratorisch talent
Levende ketting redde
schipbreukeling
Ook andere ministers
bij de militairen
Half ons extra vlees
Politieke delinquenten
naar Ned.-Indië
Grote smokkel met de
„Van Heutz"?
Tot hoold en hart
ln andere sloep waren de inzittenden als gevolg
van koude en ontbering omgekomen
Het weer
wmm
Koortsachtige activiteit
te Batavia
ZATERDAG 27 DECEMBER 1947
71ste JAARGANG No. 24035
EXPLOSIE OP NOORS VRACHTSCHIP
Onbeschrijfelijke chaos
Twaalf uur stuurloos
Kerstboodschappen
„GROOTE BEER" NAAR
ONS LAND
Met mariniers en afge
keurde militairen
Honderdduizend Amerik.
dollars in beslag genomen
e I
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
'ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
(Van onze speciale verslaggever)
Kerstnacht is hei Noorse stoomschip „Skoghaug" op de
Noordzee voor de Nederlandse kust, waarschijnlijk in de
buurt van IJmuiden, tengevolge van een explosie uiteen
gereten. Hei 1950 bri. metende schip verdween bijna on
middellijk in de woedende golven en hoewel enkele van
de 27 opvarenden zich in allerijl in een tweetal sloepen
konden begeven, is er van de gehele bemanning slechts één
overlevende,- de 24-jarige stoker Arni Rökker uit Trond-
heim. Hij is op Eerste Kerstdag in een sloep tegen de strek
dam bij Kamperduin aangespoeld.
Bijna 48 uur na de ramp blijft het
hog slechts gissen naar de plaats waar
het schip zich bevond.
Met zekerheid zijn slechts enkele
feiten te melden: Het schip verliet met
een lading kolen voor Oslo de Nieuwe
Waterweg Woensdagmiddag 4 uur. De
volgende middag 2 uur ontdekten enke
le wandelaars op het strand bij Cam
perduin een sloep, die tegen het uit
einde van een strekdam der Hondsbosse
Zeewering omsloeg. De enige overleven
de, een stoker van het schip, verklaar
de, dat de ontploffing des nachts 2 uur
was geschied.
Dit lijkt deskundigen onmogelijk. Ge
zien de sterke Zuid-Westelijke wind en
de verklaringen van de enige overleven
de acht men de volgende reconstructie
van de ramp de meest waarschijnlijke:
De „Skoghaug" is ten gevolge van de
sterke wind na het verlaten van de Wa
terweg iets uit de koers geslagen en
naar men, in tegenstelling tot de in
druk van de overlevende, aanneemt, in
de avonduren op een mijn gelopen.
Men acht het waarschijnlijk, dat dit
voor IJmuiden is gebeurd.
C7it het ietwat verwarde relyts, dat de
24-jarige Arnt Rökker over zijn weder
waardigheden in zijn eigen taal, aange
vuld met gebrekkig Duits en Engels, in
Kamperduin heeft afgelegd, heeft men
begrepen, dat deze stoker van het schip
zich op de stookplaat bevond en onmid
dellijk na de hevige ontploffing naar
het dek klom-
Daar heerste een onbeschrijflijke
chaos, temidden waarvan de kapitein
bevel gaf de twee goed geoutilleerde
reddingboten te laten zakken. Verschil
lende leden der 27 koppen tellende be
manning waren door het geweld der
ontploffing te water geslingerd, anderen
gedood. Of de radio-installatie onklaar
was geraakt, dan wel de marconist ge
wond of gedood, of dat deze in de ver
warring geen kans meer heeft gezien
tijdig noodseinen uit te zenden, is niet
bekend. Zeker is, dat geen enkel schip
of kuststation soortgelijke seinen heeft
opgevangen.
Nauwelijks waren de twee reddingbo
ten te water of het stoomschip verdween
in de golven. Op dat moment bevonden
zich slechts een vijftal schipbreukelin
gen aan boord van de sloepen. Of deze
er nog in zijn geslaagd andere drenke
lingen aan boord te hijsen is onbekend.
Met Arnt' Rökker zaten twee gewonde
opvarenden aan boord van de ene sloep
en wat de andere aangaat, met zeker
heid kan slechts worden gemeld, dat
twee Noren daarin plaats hadden ge
nomen.
Deze laatste sloep is n.l. in de
nacht van Donderdag op Vrijdag (10
uur nadat de eerste bij Kamperduin
was aangespoeld en ruim 24 uur na
de ontploffing) tussen Petten en
Den Helder bij Callantsoog aan land
gekomen. Niemand zal de zwerf
tocht van deze boot en de ontbe
ringen van de inzittenden ooit te
weten komen, want de beide opva
renden, die er in werden aange
troffen, waren bezweken. Van hun
stoffelijke overschotten zijn foto's
genomen, die aan de enige overle
vende zullen worden voorgelegd ter
identificatie, zoodra diens gezond
heidstoestand dit toelaat. De beide
ongelukkigen waren gekleed, maar
hadden geen papieren bfj zich.
In hun trouwringen zijn naar Noorse
gewoonte de voornamen gegraveerd
van hun echtgenoten: Kari en Alma.
Over de tocht van de andere sloep
heeft men van de jonge Noorse stoker
het volgende begrepen: Zijn beide lot
genoten in de sloep waren gewond. Met
zijn eigen ondergoed heeft hij getracht
hen te verbinden. De sloep was van een
goed-functionnerende motor voorzien,
maar helaas slaagde Rökker er niet in
deze op gang te brengen. Zelfs bevond
zich een uitstekende radio-apparatuur
aan boord, waarvan evenmin gebruik is
gemaakt
Ruim 12 uur lang dobberde de sloep
stuurloos langs de kust, voortgedreven
door de storm. Een der gewonden be
zweek al spoedig en werd aan de zee
prijs gegeven. De ander bleef langer in
leven, maar bezweek eveneens aan de
koude en de ontbering. De stoker was
toen dermate uitgeput, dat dit niet
meer tot hem doordrong.
Op Eerste Kerstdag spoelde de boot
tenslotte tegen de strekdam bij Kamper
duin aan en sloeg om. Onverwijld begaf
een tiental wandelaars zich, samen een
levende ketting vormend, tc water, waar
bij de voorste tot zijn hals toe in zee
waadde. Zo slaagde men er in Rökker
op het droge te brengen. De andere
drenkeling spoelde drie kwartier later
op het strand aan.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Tijdelijk afnemende wind tussen
Zuid-West en Zuid. Meest zwaar be
wolkt met regen. Weinig verandering
'in temperatuur.
Zondag: Zon 8.4816.34, maan
16.58—9.55. Maandag; Zon 8.48—16.35,
maan 18.2318.45.
Onmiddellijk bracht men de Noorse
stoker naar de vlak achter de Zeedijk
woonachtige familie Eduwaafd, waar
dr. F. H. Risselada uit Groet de eerste
hulp verleende. Nadat de uitgeputte
schipbreukeling enkele mededelingen
had gedaan, schreef de arts rust voor.
De volgende morgen is de stoker naar
het Centraal Ziekenhuis te Alkmaar
vervoerd, waar tot dusverre niemand
bij hem wordt toegelaten.
Van de 27 opvarenden zijn er tot dus
verre 4 teruggevonden. Van deze was
slechts Rökker nog in leven toen de
sloepen aanspoelden. Zijn toestand is
redelijk.
In de loop van de dag zijn langs de
kust benoorden Schoorl talloze reddings
boeien van de „Skoghaug" aangespoeld.
Ook meent nien wrakhout van het ver
gane schip te hebben aangetroffen.
Da enige overlevende van het Noorse s.s. „Skoghaug", de 24-jarige stoker Arnt Rökker,
met de beide mannen die hem uit het water haalden. Links de 16-jarige J. Eduwaard en
rechts de heer Breed
De ministers Beel en Neher en dr.
Reel's secretaris, H. Hermans, heb
ben Kerstmis niet te Batavia door
gebracht, doch bjj de troepen aan
het front. Dr. Beel verscheen voor de
troepen geheel onverwacht op Eerste
Kerstdag met zijn gezelschap in de
streek van Salatiga. Te vier uur des
nachts woonden zij o.m. de Nacht
mis bij op de voorpost Kopeng op 300
meter afstand \'fn de demarcatielijn
in een geïmproviseerd kerkje, dat
versierd was met dennegroen uit de
bossen op de berghellingen. Hier heeft
de minister-president zijn Kerst
communie gehouden temidden van
Brabantse en Limburgse soldaten.
In de ochtend van Eerste Kerstdag
was het gezelschap met een speciaal voor
deze gelegenheid beschikbaar gestelde
bommenwerper naar Semarang gevlo
gen. Per jeep begaf men zich naar Sa
latiga, waar in de officiersmess de
lunch werd gebruikt. Daarna begaven
de ministers zich naar de cantine, waar
ds. Teding van Berkhout voor de pro-
Woensdagavond vierde het echtpaar
H. den D.T. zijn 45-jarig bruiloftsfeest
in een perceel aan de Rotterdamsestraat
te Scheveningen. In de loop van de
avond vervoegde de oudste zoon van het
echtpaar, de 44-jarige J. den D., zich in
beschonken toestand aan de woning en
trachtte daar toegang te verkrijgen. J.
den D., die met de gehele familie in on.
min leeft, was naar de woning van zijn
ouders gekomen omdat hij ontstemd was
over een advertentie, waarin het brui
loftsfeest werd aangekondigd.
Het lukte de feestvierenden aanvan
kelijk de zoon de toegang tot het huis te
ontzeggen, doch in de loop van de avond
keerde hij nog tweemaal terug. Hij
dreigde iedere keer de gehele familie
„aan het mes te zullen rijgen".
Toen 3. den D. zich omstreeks half elf
weer aan de woning vervoegde lukte het
hem binnen te dringen. Toen hij een
maal binnen was ontstond een vecht
partij tussen hem en o.m. zijn 32-jarige
broer H. den D., zijn zwager, de 33-ja-
rige P. K. uit dc Dirk Hogeraadstraat, en
zijn 69-jarige vader. Bij deze vechtpartij
werd de vader vrij ernstig gewond door
een messteek in zijn rechter arm. Hij
werd naar het ziekenhuis aan de Zuid-
wal vervoerd waar hij werd opgenomen.
J. den D. werd tijdens de vechtpartij
neergeslagen en overleed ter plaatse.
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat voor het tijdvak van heden
tot 4 Januari 1948 de bonnen 060 alge
meen en 581 algemeen zijn aangewezen
voor het kopen van 50 gram vlees.
Dc sloep waarmede Arnt Rökker in Kamperduin aanspoelde. Duidelijk is aan de scha
de welke deze sloep heejt opgelopen te zien hoe hachelijk de tocht is geweest
testantse militairen een avondwijding
hield. Minister Neher sprak na beëindi
ging van deze dienst een gevoelig woord
tot de soldaten.
Het bezoek van de ministers heeft on
der de manschappen grote indruk ge
maakt. De terugkeer naar Batavia ging
weer via Semarang waar nog kransen
gelegd werden op het ereveld, waar 166
gesneuvelden Van een divisie begraven
liggen.
Ook de ministers Drees en Jonkman
hebben met Kerstmis een bezoek aan dc
troepen gebracht. Eerste Kerstdag ver
schenen de beide ministers bij de mili
tairen van de 7 December-divisie in het
Buitenzorgse. Zij bezochten verschillende
troepenonderdelen en onderhielden zich
met de manschappen. Op Tweede Kerst
dag waren de vier ministers aanwezig
op de kennismakingsreceptie van de
K.I.S. in het volksraadsgebouw te Ba
tavia.
Lt.-gen. Spoor heeft van Indië uit de
familie van de soldaten en de soldaten
zelf toegesproken van „man tot man,
van soldaat tot soldaat."
De legercommandant verzocht de luis
teraars aan het slot van zijn toespraak
een, ogenblik de handen te vouwen voor
hen, die ons ontvielen en voor hen, die
gewond of ziek op hun. herstel wachten.
Luitenant-generaal Spoor besloot met
allen een „Zalig Kerstfeest" te wensen.
De bevelhebber der zeestrijdkrachten,
Lt.-adm. Helfrich, heeft zich tot het
marine-personeel in Indië gewend met
een Kerst- en Nieuwjaarswens, waarin
hij de hoop uitsprak dat het Kerstfeest
de kracht zal geven om plichtsgetrouw,
welgemoed en met volharding door te
gaan met de arbeid -welke is opgelegd.
Indien ge, aldus spr„ daarin slaagt, zal
ook het komende nieuwe jaar, al zullen
velen uwer persoonlijke wensen onvervuld
blijven, de bekroning van uw arbeid
kunnen brengen.
Tenslotte heeft Lt.-gen. mr. Kruis via
de P.C.J.-zender van Nederland uit o.m.
tot de troepen gezegd:
Meer dan op welke andere dag ook,
wordt vandaag aan u gedacht en zijn
allen, die u liefhebben, in hun geest
met u verenigd. En daarom is er geen
reden voor somberheid of misschien ver
bolgenheid. Laat dit Kerstfeest u de
H.M. de Koningin heeft de volgen
de Kerst- en Nieuwjaarsboodschap ge
richt aan hen, die deel uitmaken van
de strijdkrachten zowel hier te lande
als in Suriname en Curagao:
„Aan allen, die deel uitmaken van de
strijdkrachten ter zee, te land en in de
lucht, zowel hier te lande als. in Suri
name en Curagao, zend -ik mijn beste
wensen voor een gelukkig Kerstfeest en
een voorspoedig Nieuwjaar.
Ik weet, dat veel van u gevraagd
wordt, doch ik vertrouw, dat ieder zich
met zijn gehele persoon en al zijn
krachten zal wijden aan de opbouw van
onze strijdkrachten.
WILHELMINA".
De Koningin heeft tevens de volgen
de Kerst- en Nieuwjaarsboodschap ge
richt tot de troepen in Indonesië:
„Ter gelegenheid van het Kerstfeest
en de jaarwisseling zend ik allen, die
deel uitmaken van zee-, land- en lucht
macht in Indonesië, mijn beste wensen
voor een gelukkig Kerstfeest en een
voorspoedig Nieuwjaar.
Het afgelopen jaar heeft aan u allen
zware eisen gesteld, aan welke gij ten
volle hebt voldaan.
Ik verwacht van u, dat gij ook het
nieuwe jaar uw taak op dezelfde voor
treffelijke wijze zult volbrengen.
Voor velen uwer is het uitstel van de
terugkeer naar het vaderland een ware
teleurstelling.
Ik veïtrouw. dat ook diegenen, ondanks
deze teleurstelling, met hun kameraden
hun taak met dezelfde toewijding zullen
blijven vervullen.
WILHELMINA".
In het programma van de Nederlandse
Strijdkrachten van Donderdagavond
richtte een soldaat van 3-VIII R.I. zich
van Indonesië uit tot H.M. de Konin
gin naar aanleiding van bovenvermelde
boodschappen.
Deze soldaat, sprekende namens alle
Nederlandse soldaten in Indonesië,
dankte de Koningin voor Haar wensen
en wenste Haar en de leden van het
Prinselijk Gezin een gélukkig Kerstfeest
en een voorspoedig Nieuwjaar.
„Majesteit," zo besloot hij, „wij zullen
Uw verwachtingen niet beschamen. TJ
zult ook in het komende jaar op ons
kunnen rekenen."
Het hospitaalschip „Groote Beer" met
gedemobiliseerde mariniers en ongeveer
400 afgekeurde militairen van de Ko
ninklijke Landmacht is uit Friok naar
Nederland vertrokken.
kracht geven met opgewektheid de toe
komst tegemoet te gaan, hoe moeilijk
die soms ook mag Hjken, met liefde en
vertrouwen te denken aan uw thuis, aan
allen die u daar wachten.
Waarschijnlijk zullen binnenkort
opnieuw tweehonderd politieke
delinquenten naar Indië vertrekken.
Onderhandelingen hierover tussen
het Nederlands-Indische gouverne
ment, de departementen van Bin
nenlandse Zaken en Justitie en de
Stichting Toezicht Politieke Delin
quenten hebben een gunstig verloop,
aldus verneemt het A.N.P.
De Driemogendheden-Commissie
van de Veiligheidsraad werkt op het
ogenblik koortsachtig 0m te trachten
nog vóór Nieuwjaar een Nederlands-
Indonesisch accoord tot stand te
brengen over de order „staakt het
vuren", meldt U. P. uit Batavia. In
welingelichte kringen wordt gezegd,
dat, wanneer niet binnen veertien
dagen een overeenkomst tot stand is
gekomen, dit tot gevolg zal hebben
dat de conferentie op de „Renville"
tot mislukking zal gedoemd zijn.
In deze kringen werd verder gezegd,
<dat de Commissie vurig hoopt, dat in
de eerste week van Januari politieke
besprekingen van „enige betekenis" ge
voerd kunnen worden, nadat men in de
afgelopen drie weken een basis gelegd
heeft door informele ontmoetingen met
de beide partijen. Zij voegen hieraan
toe, dat de Nederlanders nog steeds op
het standpunt blijven staan, dat alvorens
met vrucht aan besprekingen over po
litieke aangelegenheden kan begonnen
worden, de kwestie van de order .staakt
het vuren" moet zijn geregeld.
Naar verluidt, heeft de Commissie
tijdens de Kerstdagen gewerkt aan
enkele suggesties, welke aan de Ne
derlanders en Indonesiërs in de afge
lopen 24 uur werden voorgelegd en
welke voorstellen gericht zijn op de
verwezenlijking van het plan van de
Verenigde Volken voor een spoedige
totstandkoming van de order „staakt
het vuren". Een republikeinse bron
betitelde de voorstellen als „gelijk
waardig aan een nieuw plan".
De Nederlandse voorzitter van de
commissie, jhr. Van Vredenburgh, hield
een informele bespreking met de ver
tegenwoordigers van de drie landen over
het „nieuwe plan". De republikeinse
voorzitter, Leimena, vertrok per vlieg
tuig met de voorstellen naar Djokja, om
de republiek te polsen.
De republikeinse regering heeft de
Commissie van Goede Diensten schrif
telijk verzocht een onderzoek in te stel
len naar de Nederlandse actie in het
Krawangse, ten Z.-O. van Batavia, waar
bij volgens de republiek 300 burgers wer
den gedood en 200 gewond.
Op Kerstmorgen is vrjj plotseling
in het St. Franciscus-gasthuis te
Rotterdam overleden de bekende
kanselredenaar pater Borromaeus de
Greeve O.F.M.
Hij werd 24 Februari 1875 te Amster
dam geboren en studeerde aan het gym
nasium St- Antonius te Megen bij Oss.
In 1895 trad hij in de orde der Minder
broeders en werd priester gewijd te Weert
in 1902, na philisopTësche studies te
Wychen en theologische studies te Maas
tricht en Weert. Pater Borromaeus de
Greeve hield vastenmeditaties, novenen,
tridia, conferenties en feestpredicaties.
Hij sprak op katholieke congressen in
Nederland, België, Duitsland, Italië,
Jeruzalem, Constantinopel, Batavia en
Soerabaja.
De H. Requiem-mis wordt opgedragen
in de kerk van St. Nicoiaas en Gezellen
te Delft, Dinsdag 30 December 10 uur,
waarna het stoffelijk overschot gebracht
zal worden naar het kloosterkerkhof
Alverna bij Nijmegen.
Met ontroering li'.eft Nederland het be
richt vernomen, van het verscheiden
op Kerstmis van pater Borromaeus
de Greeve O.F.M. Voor altijd zwijgt de
stem, die zo lang en zo vaak in onze
kerken en vergaderzalen, op meetings
en landdagen heeft weerklonken, mach
tig, meeslepend, als een ruisend geweld
van woorden, een orgel Gods, welks
klanken en accoorden golfden en
stroomden door de lauwe atmosfeer on
zer lage landen, die trage harten sneller
deden kloppen, die vonken sloegen in
het tondel van een verdorde geestdrift.
De al weer wat oudere generatie, die
hem zich herinnert in zijn volle kracht,
bewaart de heugnis aan een merkwaar
dig en zeldzaam oratorisch talent, dat
het hart en de geest ook van de meest
sceptische onder zijn gehoor, wist te be
roeren, te treffen, vaak om te ploegen
als een akker en in die met driftig vuur
getrokken voren het zaad van het Goede
uit te strooien, dat het mocht kiemen
en welig gedijen.
De een herinnert hem zich van Lij
densmeditaties, een ander van Mis-
siepreken en tridua, men hoorde hem
op grote bijeenkomsten, conferenties
en congressen. Hier heeft hij het in-"
strument, dat God hem schonk, be
speeld met grote virtuositeit, met rus
teloze ijver en bijkans hemels geweld.
Het was soms als een vuurwerk van
gedachten en beelden, overrompelend
en verblindend als een glimp van het
licht, dat Saulus tot Paulus maakte.
Maar het kon soms ook wonderlijk
klaar en indringend zijn, en wie nam
uit de scherp geformuleerde beelden
en vergelijkingen van een typische
Borromaeus-preek niet een injectie mee
voor het leven, een gedachte, een
overweging, die soms na lange tijd op
een beslissend moment weer in de
geest komt.
Jaren lang is de massa der katholie
ken onder zijn kansel samengestroomd
en ook andersdenkenden hebben bij zo
menige gelegenheid in grote getale ge
noten van en gewonnen bij de kracht
van zijn woord. De naam Borromaeus
werd een begrip, dat natuurlijk kritiek
ondervond, maar dat heeft geglorieerd
de jaren door tot meerdere ere Gods.
Het „Borromaeus-preekt!" was als een
appèl, dat het grootste kerkgebouw te
klein maakte en de zaak. waar Borro
maeus zich voor inzette, bij welke gele
genheid ook, was van het heil verzekerd.
Hoe groot de winst is van dit uitzonder
lijk priesterleven, in hoeveel harten
van de honderdduizenden, die hem be
luisterd hebben, zijn woord vruchtbaar
is geweest, hoezeer hij het Goede op
elk gebied heeft gediend, dat weet God
alleen.
Het is wel wonderlijk, hoe dit aan
priesterroepingen zo rijke Amster
damse geslacht der de Greeves, zijn
oratorische gaven als het ware als een
fakkel door de generaties verder
draagt. Want de ouderen onder ons
zullen zich stellig de bekende kansel
redenaar pater Christiaan de Greeve
S.J. herinneren, jarenlang in de Krijt
berg te Amsterdam, die ruim 30 jaar
geleden overleed. Na zijn dood stond
een nieuwe de Greeve gereed, thans
pater Borromaeus O.F.M., die de fami
lieroeping volgend, zijn elementaire
evangelische taak vervulde, verkondi
gend en getuigend, paladijn bij uit
stek van het Woord. En toen het, met
het klimmen der jaren, stiller werd
rond Borromaeus, ging de roep door 't
land van weer een andere de Greeve.
die thans de grote traditie van het
geslacht voortzet.
Bij de voor de radio dit jaar gehouden
lijdensmeditatie, voorvoelde pater Bor
romaeus de Greeve het zelf. want tot
zijn gehoor zeide hij nog. dat hij wel
dacht, dat deze meditatie zijn laatste zou
zijn. En inderdaad, zij, die pater Borro
maeus toen mochten beluisteren, zijn de
achterhoede geweest van het onafzien
bare leger, dat ooft door zijn wekwoord
in slagorde werd geschaard, bezield en
bevolen en op de enig juiste opmarsweg
naar zijn einddoel gebracht. Symbolisch
is zijn dood juist op het Kerstfeest. Voor
hem, die in het duister van zo menig
hart een glimp van het eeuwig licht
ontstak, is uit het donkerste der dagen
het licht der lichten opgegaan.
Toen de „Van Heutz", die kort geleden
aan de Chinese kust door zeerovers
overvallen werd, op Kerstdag de haven
van Hongkong binnenliep, begaven
douanebeambten zich aan boord, die een
hoeveelheid goud ter waarde van hon
derdduizend Amerikaanse dollars ln be
slag namen, meldt UP Het zou de be
doeling zijn geweest, dit goud op illegale
wijze te importeren. Het zal worden
overgedragen aan de regering van
Hongkong. De Chinezen, die zich in de
hut bevonden waar het goud ontdekt
werd, zijn gearresteerd.
(van een bijzondere medewerker)
De dwingende noodzaak voor ons
land, ook na het eindigen van de
officiële oorlog een krachtig mili
tair apparaat in stand te houden, heeft
tal van nevenproblemen opgeroepen.
Voor zover die problemen van materiële
aard zijn, is op de eerste plaats de re
gering voor een zo goed mogelijke oplos
sing verantwoordelijk. Het duidelijkst
spreekt dit wel bij de z.g. Kostwinners
vergoeding, in verband waarmede mo
menteel vele klachten bestaan.
Aangezien het aantal brieven over
deze aangelegenheid zo talrijk is, heb
ben we de moeite genomen, deze zaak
eens bijzonder in studie te nemen en
het is ons gebleken dat inderdaad in
dit opzicht beslist onjuiste en onrecht
vaardige toestanden bestaan.
We vragen ons zelf af, of de aandui
ding „Koswinnersvergoeding" wel een
juiste is, aangazien het bedrag, dat
wordt toegekend aan gezinnen, waaruit
een of meer zoons in militaire dienst
zijn eerder als een gezinsbijslag is te
bechouwen, tot aan een bedrag waarvan
het departement van Oorlog blijkt te
ver onder tellen, dat een gezin wel kan
rondkomen.
Voor het ogenblik is dit bedrag be
paald op f 50 per week plus f 2.50 voor
elk kind beneden de 18 jaar. In heel
bijzondere gevallen kan een gezinshoofd
zich tot het departement richten met
een verzoek om een hogere uitkering:
maar aangezien in elk afzonderlijk geval
afzonderlijk wordt beslist, bij welke be
slissing het departement steunt op in
lichtingen van gemeentelijke instanties,
kan worden aangenomen (hetgeen ook
in de practijk blijkt) dat telkens andere
normen worden aangelegd. Op het eer
ste gezicht lijkt deze regeling niet on
aardig; en zij is ook niet onaardig voor
zover de kleine gezinnen hiermede te
maken hebben. Maar zodra een groter
gezin het offer moet brengen, een zoon
af te staan aan het leger, komen de
verhoudingen geheel anders te liggen.
We hebben hier voor ons liggen een
brief van een arbeider, wiens gezin be
staat uit 7 personen: man, vrouw, 3
dochters en 2 zoons. Het totale gezins
inkomen met inbegrip van het icon van
de jongste zoon bedroeg f 85. Hiervan
verdiende de jongste zoon, die in mili
taire dienst moest, f35. Na zijn vertrek
bleef er derhalve precies f 50 weekinko-
men over. En d u s kwam 't gezin niet
voor kostwinnersvergoeding in aanmer
king. Nu toont een klein rekensommetje
aan, dat het welvaartspeil van dit ge
zin zeer aanzienlijk daalt.
Vóór het vertrek van de militair was
het gemiddeld gezinsinkomen f 85 7
f 12,14 per lid en per week, na diens
vertrek f 50 6 f 8,33. Per week be
taalt dit gezin derhalve een extra belas,
ting aan het Rijk van f 22.86. Dit is
slechts één voorbeeld, maar het is slechts
om der ruimte wille, dat we er niet tien
tallen even duidelijk sprekende naast
plaatsen. De kemfout die in deze wordt
begaan, is naar onze mening deze, dat
men uitsluitend uitgaat van de „be
staansmogelijkheid" van een gezin, waar
naast in het geheel geen rekening wordt
gehouden met het welvaartspeil dat het
gezin bezat, toen een der gezinsleden
werd opgeroepen. We laten nu nog bui
ten beschouwing de vraag of met f 50
per week inderdaad een bestaansmoge
lijkheid voor elk gezin is geschapen.
Wanneer er twee mensen overblijven,
genieten die per hoofd een inkomen van
f 25, wat voor gezinnen met 3 personen
reeds daalt tat f 16.66, voor 4 tot f 12.50,
voor 5 tot f 10, en zo verder.
Men voelt dat zulk een regeling in
welhaast elk opzicht tot onbil
lijkheden moet leiden. Deze on
billijkheden drukken het zwaarst op de
groepen arbeiders en werknemende mid
denstanders (ambtenaren e.d.) Op de
eerste plaats, omdat de arbeiders het
grootste aantal militairen leveren, op de
tweede plaats, omdat in deze groep het
geringste aantal vrijstellingen wordt
verleend en ten derde, omdat wel als
vaststaand mag worden aangenomen dat
bij vertrek van een dienstplichtige zoon
uit een landbouwers, of middenstands-
bedrijf de inkomsten van dit bedrijf niet
voor de volle 100 pCt. verloren gaan.
Lang niet altijd moet een betaalde
kracht de vertrekkende vervangen. Bo
vendien komt juist het aantal vrijstel
lingen het veelvuldigst voor bij boeren
en middenstanders.
Het zijn wel geen vaststaande cijfers,
maar op grond van een tamelijk uit
gebreid onderzoek menen we te mogen
neggen, dat, indien er per 100 dienst
plichtigen uit de arbeidersstand 13 wor
den vrijgesteld, dit percentage voor de
boeren ongeveer 64 bedraagt en voor de
middenstand 24. De beoordelen deze
cijfers niet op hun economische nood
zakelijkheid, maar stellen alleen vast,
dat de voordelen, verbonden san vrij
stelling, in een onjuiste verhouding aan
bepaalde groepen ten goede komen. We
gunnen anderen natuurlijk gaarne alle
mogelijke voordelen, maar achten het
grievend, dat juist de economisch minst-
draagkrachtige groep, die der arbeiders,
de zwaarste financiële lasten van ons
militair apparaat moet dragen. Er dient
nodig verandering te komen en het komt
ons voor, dat dit kan worden bereikt,
door het systeem van de kostwinners
vergoeding consequenter toe te passen.
Onder een minimum, beduidend hoger
te bepalen dan thans, dient o. i. voor
elke dienstplichtige een bepaald percen
tage van het gederfde loon te worden
uitgekeerd en bij de vergoeding voor ge
huwden mag men toch verwachten, dat
een kindertoeslag wordt toegekend, ge
lijkstaand met de wettelijke regeling.
Verbeteringen in dit opzicht zullen
weer financiële offers vragen. Daar is
niets aan te doen. Een billijke verdeling
van deze lasten over het gehele Neder
landse volk komt ons voor een eis van
rechtvaardigheid te zijn.
I Ku
gel
l levi
Kunnen wachten is een kunst die
geleerd moet worden. Voor het
leven is zij echter zeer belangrijk.
