KABINET-SJARIFOEDDIN AFGETREDEN
Hatta nieuwe formateur
Militair vervoer omvat een
uitgebreid apparaat
Churchill tegen verenigd
socialistisch Europa
VAN 55~DAGEN TOT 2M DAG
De Fokker 7 vloog in 1924 voor
het eerst naar Indië
I
Militairen
kostwinners
Twee republikeinse generaals treden
uit onderhandelingscommissie
Comm. G.D. naar
Djocja
Gemiddeld zeven troepenschepen per
dag in Tandjong Prioh
ERIC de Noorman
Thans grotendeels in
Den Haag ontvangen
Medewerking van conservatieven
aan buitenlandse politiek
Uit de roemrijke dagen van
„Pelikaan" en „Uiver"
en
.Het weer
Verliezen in
Indië
Duitse kloosterzusters naar Rusland
getransporteerd
In twee jaar 23.500
passagiers
Tot hoofd en hart
Onderzoek tegen de
„Merdeka"
Mgr. Poels bediend
Hoogovens en wederopbouw
te Velsen
Maandenlang werken in de mijnen,
ernstige mishandelingen
ZATERDAG 24 JANUARI 1948 o
71ste JAARGANG No. 24058
Soekamo heeft in een radio-redevoering bekend gemaakt,
dat hei kabinei-Sjarifoeddin is afgetreden. Aan Hatta is de
vorming van een nieuw kabinet opgedragen.
Terstond hierna deelde radio-Djocja mede, dat twee repu
blikeinse leden van de Indonesische commissie voor het
staken van het vuren, die met de Nederlanders onderhan
deld hebben over de besiandsovereenkomst van de „Ren
ville" via de Commissie voor Goede Diensten, eveneens
hun aftreden bekend hadden gemaakt. Deze twee leden zijn
luitenant-generaal Urip en generaal-majoor Karfasasrhita.
Twee vraagstukken
Notulen Kalioerang:
Geen machtiging van C.G.D.
tot' publicatie
TREEDT HATTA AF ALS
VICE-PRESIDENT?
DOOR DE LUCHT NAAR IASULINDE
DRS. L. DE JONG
Geen weekoverzichten
meer voar de V.A.R.A.
476
BUREAUX VAN REDACllE EN ADivli. .ici I RATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544*. Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480 -
ABONNEMENTSPRIJS 54 cent» per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur: J. 3. W. Boerrlgter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAAfiLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimete
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m hoogte
De administratie behoudt zich het recht voot
advertentiën eventueel zonder opgave var
redenen te weigeren.
De republikeinse omroep deelde
verder mede, dat vooraf een volle
dige kabinetszitting was gehouden
om nog te trachten het kabinet te
hervormen en tenminste de val van
Sjarifoeddin te voorkomen. Men
verwacht, dat Hatta een nationaal
kabinet zal vormen en wellicht
reeds vandaag een lijst van minis
ters gereed zal hebben.
Het was U.P. Vrijdagavond niet mo
gelijk met Nederlandse bronnen in con
tact te treden, doch naar verluidt, wa
ren zij reeds de gehele week bang, dat
het kabinet-Sjarifoeddin ten val zou
gebracht worden onder krachtige druk
van de zijde der nationalisten, die zich
voornamelijk niet met de Van Mook-
hjn konden verenigen.
Naar verder vemomeft wordt zou
Hatta, toen hij veertien dagen geleden
in Djokjakarta terugkeerde, door de
republikeinse leiders ondervraagd zijn
Over de voorstellen, die tot het bestand
geleid hebben. Hatta zou volgens deze
neutrale kringen Sjarifoeddin gesteund
hebben in zijn voornemen om de be
standsovereenkomst en de politieke
voorstellen te aanvaarden.
De algemene indruk is echter, dat
de val van het kabinet de nakoming
van de wapenstilstandsovereen
komst tamelijk twijfelachtig maakt.
De Oommissie voor Goede Diensten
is na de val van het kabinet-Sjarifoed
din vandaag naar de republikeinse
hoofdstad gevlogen. Zij zal met het
nieuwe kabinet beraadslagen over de
voorwaardelijke aanvaarding door de
republiek van 6 der 18 politieke grond
beginselen, die de Commissie als basis
voor een eventuele regeling met Neder
land heeft voorgesteld.
Twee vraagstukken houden de leden
van de Commissie voor Goede Diensten
na het aftreden van het kabinet-Sjari
foeddin thans bezig:
1. Zal de val van het kabinet afbreuk
doen aan de „Renville"-overeenkomst,
welke de basis vormt voor de nog te voe
ren politieke besprekingen?
2. Betekent de val van het kabinet, dat
de Indonesische delegatie zal worden ge
wijzigd of geheel zal worden vervingen?
In Nederlandse en in UNO-kringen
waagt men zich hieromtrent niet aan
veronderstellingen. Neutrale officiële
kringen beschrijven de interne situatie in
de republiek als „midden in de strijd
van taktiek verwisselen" en voegen
hieraan toe, dat de gevolgen op dit ogen
blik moeilijk zijn te schatten. „Wij zullen
echter spoedig meer weten," aldus deze
kringen.
In Nederlandse kringen toonde men
zich niet verrast over de val van het
kabinet-Sjarifoeddin. Men wees er op,
dat reeds dagenlang de republikeinse
pers, de Masjoemf en de nationalistische
partijen een sterk afwijzende houding
Met aan boord een bataljon infanterie
Uit Den Bosch, een compagnie aan- en
afvoertroepen uit Zuidlaren, een deta
chement mariniers uit Bergen op Zoom
cn het 50ste veldhospitaal uit Kampen,
tezamen ongeveer 1500 man, vertrok
Vrijdagmiddag het s.s. „Waterman" uit
Rotterdam naar Indië. Het 50ste veld
hospitaal heeft 'n NIWIN geluidsverster
kersinstallatie meegekregen, bestaande
Uit een versterker, vijf luidsprekers, 100
kussenluidsprekers, een gramofoon met
Pick up en een microfoon. De actie voor
hospitaal-versterkersinstallaties stelt de
NIWIN in staat deze aan de uitrusting
Van de veldhospitalen toe te voegen.
In de hut van kapitein P. Bubber-
tnan troffen wij kolonel K. J. Schum-
melketel, hoofd van de Coördinatie
Militair Vervoer te Batavia, die
enige dagen in Nederland vertoeft
voor besprekingen met het verkeers
wezen, met het oog op het io effi
cient mogelijk gebruiken van terug
kerende troepenschepen. De C.M.V.
heeft, aldus de kolonel, een zeer
veelomvattende taak en is eigenlijk
een superreisbureau.
Niet alleen verzorgen wij de schepen,
jhe uit het moederland met troepen
binnenkomen of die met troepen ver
dekken, doch ook zorgen wij voor het
dilitair vervoer tussen de eilanden,
Waarvoor wij eigen charterschepen en
hjndiensten van de K.P.M. gebruiken.
Daarnaast hebben wij de beschikking
°Ver talloze Dakota's en nu de Staats-
sPoorwegen in Indië langzamerhand ook
Weer op orde komen speciaal in Oost-
^ava en Zuid-Sumatra is het spoorweg-
Verkeer weer aardig op gang kunnen
wij ook deze voor het vervoer inscha
kelen.
Hoe druk wij het hebben blijkt wel
uit het feit, dat wij in Batavia gemid
deld voor zeven schepen per dag heb
ben te zorgen; we hebben zelfs top
dagen van 12 schepen en zelfs telden wij
eenmaal 26 schepen.
hadden aangenomen t. a. v. de wijze,
waarop Sjarifoeddin de besprekingen
aan boord van de „Renville" heeft ge
voerd.
Hoge Nederlandse autoriteiten zouden
vanmorgen met dr. Van Mook de si
tuatie bespreken.
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft o.m. het volgende ver
klaard:
De notulen van Kalioerang zijn
Vrijdagmorgen grotendeels ontvan
gen.
De Nederlandse regering kan dit
stuk, hoe gaarne zij ook volledige
inlichtingen zou willen verschaffen,
niet publiceren zonder nadrukke
lijke machtiging van de CGD. Een
dergelijke machtiging is niet ver
kregen. Er zijn in de onderhande
lingen van de laatste maanden do
zijnen stukken tussen de Neder
landse en republikeinse delegaties
en de CGD gewisseld.
De tinq avis en de notulen van
Kalioerang zijn eenzijdige verkla
ringen, die de Nederlandse regering
niet heeft aanvaard. Derhalve acht
zij een van haar uitgaande bekend
making daarvan onjuist.
Tegen de redactie van het republikein
se dagblad „Merdeka" wordt, in verband
met een publicatie van 17 Januari, een
qnderzoek ingesteld. In de betreffende
publicatie werd gemeld: ,,Het Neder-,
landse leger zal binnen drie maanden
geleidelijk worden teruggetrokken tot
de stellingen van voor 21 Juli 1947." Dit
bericht wordt als onrustzaaiend en leu
genachtig beschouwd.
Naar Aneta verneemt, zal Hatta thans
onder de huidige omstandigheden als
vice-president moeten aftreden.
In Friesland wordt nabij Wellina hard gewerkt aan de verbinding tussen de Afsluitdijk
en Heerenveen. De nieuwe brug aldaar vormt een belangrijke schakel in
deze verbinding.
(Telefonisch van onze Londense
correspondent)
Londen, 23 Januari
Heden, tijdens de tweede dag van het
Lagerhuisdebat over Engelands buiten
landse politiek, sprak zowel de leider
van de oppositie Churchill als minister
president Attiee. Churchill beloofde de
medewerking van de conservatieven voor
Bevin's politiek en herinnerde aan zijn
rede te Fulton, bijna twee jaar geleden.
Hij betuigde zijn tevredenheid over het
feit, dat de meningen, die hij bij die
gelegenheid had geuit, nu waren gewor
den tot de officiële politiek van het
Engels sprekende gedeelte van de wereld.
Evenals Eden in het debat van gisteren,
waarschuwde hij echter tegen de „grote
vergissing" en het „gebrek aan plichts
besef", bestaande in een poging een
Interieur van de nieuwe tram, welke in Amsterdam komt te rijden. Mederijden zonder
betalen is uitgesloten, want bij het binnenkomen moet men meteen aan de conduc
teur betalen. Op- en afspringen is niet meer mogelijk, want de deuren worden
gesloten en de treeplanken opgeklapt.
In het land, waar Eric de Noor-
Vgn terecht komt, leven ook nog
cir,fSacfltiOe spinnen. Eric merkt
Pas, als hij, precies zoals een
rJn een web gevangen raakt,
h ütnsdag af zijn deze avonturen
l °nze krant te lezen.
n 1919 loofde het Ned.-Indische Gouvernement een prijs van 10.000 gulden Uit
voor de eeiste vlucht NederlandIndië. Deze prijs werd tot f 228.000.verhoogd
plus f 40.000.van het Nieuws van den Dag van Ned.-Indië. Maar niemand
slaagde er fn voor I September 1920 ook maar toebereidselen te maken om de
sprong te wagen.
Nu, in 1948, wordt een dagelijkse dienst met Constellations op Batavia gevlogen
met 44 passagiers. De reis duurt 2'A dag en de machines zijn zo goed ingericht,
dat de luchtreizigers even fris aankomen als zij vertrekken.
sagier de sedertdien befaamd gebleven
Amerikaanse milllonnair van Lear Black
meenam. Hij startte 14 Juni 1927 en vol
bracht de heenreis In 13 dagen, in 20
dagen, waarvan 10 vliegdagen, werd de
terugrei? gemaakt. Nog meer tot de ver
beelding sprak in datzelfde jaar de be
roemd gebleven eerste postvlucht met
„De Postduif", bemand door Frijns en
Koppen. De Fokker 7B was in 28 dagen
uit en thuis.
Eerst sedert 1929 kkn men van een min
of meer geregelde dienst op Batavia
spreken. Na twee proefvluchten in 1928
werd van 12 September 1929 af drie
maanden iedere veertien dagen een
proefvlucht met postvliegtuigen gehou
den. Het duurde tot 25 September 1930
voordat een geregelde veertiendaagse
dienst AmsterdamBatavia kon begin
nen. Deze diensten werden allengs uit
gebreid tot wekelijkse diénsten. In die
tijd vloog men HVA uur in elf dagen.
Per vlucht werd tot 500 kg. post ver
voerd, waarnaast ruimte was voor drie
of vier passagiers in de Fokker 18.
Soer, Grosfeld en Beukering 30 De
cember op een koude avond terug
kwam en door maar liefst 22.000 be
wonderaars werd verwelkomd.
Bjj de eerste enkele reisvlucht naar
Batavia had de gebruikte Fokker 7
een „plafond" van 2500 meter met
de luchtvaartongemakken, die men op
en beneden die hoogte maar kan beden
ken. Voorzien van de meest moderne,
verbluffende apparatuur vliegen thans
reële „luchtkastelen" op doorgaans zes
kilometer hoogte even rustig als een su
per de luxe-auto bij mooi zomerweer op
een Autostrada. Bovendien zijn de lucht
wegen beter „geplaveid" dan de zand
weggetjes van October 1924, toen een
Fokker '7, bemand door A. N, J. Tho
massen, A. Thuessink, Van der Hoop en
H. van van Weerden Poelman ais pi
loten en de werktuigkundige P. A. van
den Broeke het traject in 55 dagen vol
bracht. De mptor van dit „kistje"
raakte onherstelbaar defect bij een nood
landing in Bulgarije. Zo snel mogelijk
werd een nieuwe.... per trein nagezon
den.
De eerste retourvlucht op Indië werd
volbracht met een driemotorige Fokker
i A door G. J. Geyssendorffer, die als pas-
18 December 1934 startte de Fokker
20 „Pelikaan", die in 4 dagen, vier
uur en veertig minuten Batavia be
reikte. Het enthousiasme fn Batavia
was grenzeloos, evenals op Schiphol,
toen deze machine met Smirnoff,
Gedwongen door de vraag naar meer
passagiersruimte, schafte de K. L. M.
in 1934 vijftien DC-2-machines aan. De
eerste, de „Uiver", won de handicaprace
naar Melbourne en werd, bestuurd docr
K. D. Parmentier, tweede in de snel
heidsrace, waaraan speciaal gebouwde
race-vliegtuigen, „vliegende benzine
tanks", deelnamen.
In 1935 werd tweemaal per week ge
start. Een normale reis duurde 5A dag,
In 1937 vloog men driemaal per week op
Batavia, op welke route twaalf machi
nes werden gebruikt. Het aanbod van
post en passagiers nam geregeld toe.
Het belang van de Indië-lijn met zijn
tussenstations werd groter naarmate
aansluitende diensten werden gevlogen.
Doorverbindingen naar bijv. Kaapstad,
Hongkong, Brisbane en Sidney door bui
tenlandse maatschappijen of de KNILM
maakten dit, traject uiterst aantrekkelijk.
De oorlog knotte uitbreidingsmogelijkhe
den aan alle kanten af en zette tenslotte
de langste luchtlijn ter wereld stop. Sinds
10 November 1945 is weer met man en
macht gewerkt en thans is men zo ver,
dkt men met een renderende maat
schappij een dagelijkse dienst met
Constellations uitvbert.
Door de mogelijkheid grotere afstanden
in één ruk af te leggen, waardoor tus
senstations worden vermeden, is de oor
spronkelijke route van 14.500 K.M. met
bijna 1090 KM. bekdrt. Uit enkele cij
fers blijkt reeds, hoe groot.de vlucht is,
die de Indië-lijn sedert 1928 heeft geno
men. Tussen dit jaar en 1940 werden
22.459 passagiers vervoerd. In dezelfde
twaalf jaar werden 103.919 uren gevlo
gen «ver 23 en een half millioen kilo
meter. In de jaren 1846 en 1947 werden
tezamen 23.490 passagiers vervoerd in
totaal 42.278 vlieguren over ruim twaalf
en een half millioen kilometer. In ruim
15 jaar tijds werd het aantal vliegdagen
van elf tot 2A teruggebracht. Over de
hoeveelheid post en vracht, die in deze
jaren vervoerd werd, zou men bezwaar
lijk kunnen klimmen. Over de cijfers
struikelt men bijkans.
socialistische partijkleur te geven aan de
Europese eenheidsbeweging.
Men had een Europees verbond van
socialistische -partijen voorgesteld als
substituut voor een beweging, die alle
partijen omvatte. „Niets", aldus Chur
chill, „zal onverstandiger of meer reac-
tionnair kunnen zijn dan dat. Door te
proberen een VerenigdSocialistisch
Europa te scheppen, plaatst men zich
op hetzelfde plan als bij een poging een
Verenigd Communistisch Europa te
scheppen." Churchill meende voorts, dat
de landen van West-Europa spoedig tot
een vorm van eenheid moesten komen
om vervolgens zich gezamenlijk tot Rus
land' te wenden voor het bereiken van
een overeenkomst, hetgeen Churchill
mogelijk achtte, daar de ervaring had
geleerd, dat de Russen zich aan een
overeenkomst hielden, zolang het in
hun eigen belang was. Hij achtte het
hoogst gevaarlijk de zaken op him be
loop te laten en sprak in dit verband
over oorlogsgevaar. Hij meende, dat
men de pas moest forceren door een
overeenkomst met Rusland te zoeken
voor het te laat was.
Crossman, die daags voor' het debat
met zijn politieke vrienden in „The
Daily Herald" aangedrongen had op een
Socialistische Unie, verdedigde dit plan
in een zeer bekwame rede.
(Vervolg op pag. 3)
Verwachting tot Zaterdagavond.
Matige, tijdelijk krachtige Oostelijke
wind. Zwaar bewolkt met voorname
lijk in het Zuiden vaii het land hier
en daar enige sneeuw of regen. Aan
vankelijk plaatselijk nevel of mist.
Temperatuur om het vriespunt.
Zondag: Zon 8.3217.13, Maan 14.29
—7.31.
Maandag: Zon 8.3117.15, Maan
15.46—8.31.
De regering maakt bekend, dat tot
haar leedwezen in de afgelopen week
de volgende verliezen zijn gerappor
teerd:
Kon. Marine:
Mar. H. J. H. BOS, afkomstig uit
Groningen. Gesneuveld 19 Januari.
Koninklijke Landmacht:
Sold. H. A. PRENGER, afkomstig uit
Heerlen. Gesneuveld 31 December 1947.
Serg. P. C. EMONS, afkomstig uit
Valkenswaard. Gesneuveld 13 Januari.
Sold. Ie kl. P. MULDER, afkomstig
lilt Alkmaar. Gesneuveld 13 Januari.
Huzaar J. VAN AKEN, afkomstig uit
Rotterdam. Gesneuveld 14 Januari.
Sold. C. G. J. BEEKMAN, afkomstig
uit Eindhoven. Gesneuveld 14 Januari.
Sold. P. BRON, afkomstig uit 's-Gra-
venhage. Gesneuveld 14 Januari.
Opperwachtmeester G. N. ROOZING,
afkomstig uit Alkmaar. Gesneuveld 14
Januari.
Ie It. G. J. WIRTJES, afkomstig uit
Amsterdam. Gesneuveld 14 Januari.
Serg. W. J. ZEEMAN, afkomstig uit
Oosterland (Zld). Gesneuveld 14 Jan.
Sold. Ie kl. K. KNOL, afkomstig uit
Steenwijk. Gesneuveld 17 Januari.
Sold. Ie kl. B. SCHUT, afkomstig uit
Vlagtwedde. Gesneuveld 17 Januari.
Korp. W. SPIJKER, afkomstig uit
Veendam. Gesneuveld 17 Januari.
Serg. H. VOS, afkomstig uit Stads
kanaal. Gesneuveld 17 Januari.
Sold. Ie kl. J. P. DON, afkomstig uit
Vlaardingen. Gesneuveld 18 Januari.
Koninklijk Nederlands-Indisch Leger:
Man. sold. Ie kl. A. SENGKE, afkom
stig uit Ned.-Indië. Gesneuveld 16 Jan.
Mgr. Dr. H. Poels is nit voorzorg
voorzien van de H.H. Sacramenten
der Stervenden.
De hoogovens hebben aangeboden
hun inkoopafdeling in te schakelen bij
de materiaalvoorziening voor de hui
zenbouw der gemeente Velsen, teneinde
daarmede de wederopbouw te steunen.
Generaal Dwight Eisenhower heeft
Vrijdag medegedeeld, dat hij zich niet
beschikbaar zal stellen als candidaat
voor het presidentschap van de V.S.
Een uit de Sovjet-Unie naar Duits
land teruggekeerde krijgsgevangene
bracht het volgende bericht mede,
welks geloofwaardigheid van Duitse
kerkelijke zijde bevestigd wordt, al
dus meldt het K. N. P. Het werpt
een veelzeggend licht op de ont
zettende toestanden, waaronder de
uit de Sovjet-zone in Duitsland ge
deporteerden lijden.
„12 Ocober 1947 werdén wij op het
station van Stalino op transport naar
Duitslatid gesteld. Wij hadden tot dan
toe in de mijnen van Stalino gewerkt.
Op dezelfde dag werden de mensen, die.
onze plaatsen daar moesten innemen,
op het naastliggende treinspoor uitge
laden. Het waren 1400 zusters van de
H. Vincentlus. Zij maakten een ellendige
indruk en 2&gep er even slecht uit als
wij. Ongevéer de helft van de zustere
droeg nog het, natuurlijk besmeurde en
gescheurde ordeskleed, de overigen droe
gen werkpakken. Ik kon met twee zus
ters 6preken. Zij vertelden mij, dat zij
in 1946 uit hun huizen in de Oostelijke
zone waren gehaald en in Pommer^n tot
een groot transport samen werden ge
voegd. De ene zuster kwam uit Stargard,
de andere uit Leipzig, de ene was 34,
de andere 39 jaar. Volgens mij waren
er ook zusters bij van ongeveer 50 jaar
en ouder. In 1946 hebben de zusters bij
de bruggebouw over de Dnjepr zware
mannenarbeid verricht. Toen werden zij
opnieuw in een transport samengevoegd
en haar werd medegedeeld, dat zij in
de mijnbouw zouden komen, dat zij een
betere verpleging zouden krijgen, tot
April moesten werken en dan naar huis
zouden gaan.
De zusters geloofden hier niets van,
behalve dan dat zij naar de mijn gin
gen. Zij waren erg bedrukt. Haar groot
ste verdriet was, dat zij onder de wille
keur van de bewakingsmanschappen
hadden te lijden. Zij benijdden haar ge
storven medezusters. De slechte voeding,
de zware arbeid, de armzalige huisves
ting, de miserabele lompen, dit wilden
ze allemaal dragen, zelfs ziekte en dood,
Het is heter, dat de naastenliefde
de hand, die krampachtig op de
portemonnaie ligt, losmaakt, dan
dat een maatschappelijke omwen
teling dit doet.
maar wat zij te lijden hadden van de
bewakingsmanschappen was niet te ver
dragen. Willekeurig werden afzonder
lijke zusters uit de barakken gehaald,
onder voorwendsel, dat nagegaan moest
worden in welke arbeidsklasse zij vielen
en bij welke overeenkomstige com
mando's zij moesten worden inge
deeld. Ook kwam het voor, dat
dronken wachtposten de zusters mid
den in de nacht haalden. Ieder, die
naar huis terugkeerde, was er vast van
overtuigd, dat de zusters zeer ernstig
werden mishandeld. Wij hadden immers
onze eigen ondervinding, want wij wa
ren maanden lang aan het werk in de
mijnen geweest met Rode Kruiszusters
uit het burgerlijk geïnterneerdenkamp
280/15, dat vlak naast ons kamp 280/405
in Makiewkam, 15 K.M. van Stalino,
lag. Zij hadden openlijk over deze toe
standen gesproken.
Van de Zusters van St. Vincentius
hoorden wij verder, dat zij met 1500 zus
ters uit Dnjepropetrowsk vertrokken
waren. Tot aan Stalino waren ongeveer
50 doden en evenveel doodzieke zusters
uitgeladen. Alle zusters droegen haar
ordekruis nog zichtbaar op de borst.
Toen wij vertrokken, wenkten zij en
riepen ons toe: „Groet het vaderland!'j
Zelfs de hardste soldaat liepen de tranen
over de wangen. Wij konden dit schouw
spel niet vergeten. Het ontroert me
nog als ik er aan denk."
Na 7 jaar is er een einde gekomen
aan de reeks radio-uitzendingen van
het buitenlands weekoverzicht van drs.
L. de Jong, directeur van het rijksin
stituut voor oorlogsdocumentatie, dat
in de Vrijdagavondprogramma's van
Radio-Oranje bekendheid verwierf en
na de bevrijding eerst in de program
ma's van Radio-Nederland in overgangs
tijd, later in die van de Vara werd op
genomen.
Desgevraagd deelde de heer De Jong
het ANP mede, dat de Vara de over
zichten voor de Nederlandse luisteraars
wenste te staken, omdat hij geen lid
van de Partij van de Arbeid is en dus
op bepaalde punten van inzichten blijk
zou kunnen geven, die van die van de
partij afweken. De heer De Jong, die
bij geen enkele politieke partij is aan
gesloten, zeide daarop zijn medewerking
onmiddellijk te hebben beëindigd.
Totaal
Middenstand
Boerenst.
Hogere st.
Arb.stand
Aant
Aant.
Aant.
Aant.
Aant.
Pers. In mil.
diens£ 2894
100
16.45
703
2429'
35
1.21
1680
58.05
Vrijstell. 346
100
82
23.66
218
63.—
1
029
45
13.05
Uitstel 445
100
106
23.82
2'43
54.61
24
5 39
72
16.18
Totaal 3685
100
664
18.02
1164
31.59
60
1.63
1797
48.76
(Van een bijzondere medewerker)
Met waarderende belangstelling
namen wij kennis van het goed.
gedocumenteerde, mogen we het
noemen, aanvullende betoog van de
heer P. Joh. Uzenbrandt te Amsterdam.
Het betoog Is zo goed gesteld, dat ge
zegd zou kunnen worden: hiermede is
de keerzijde van de medaille getoond,
de discussie kan worden gesloten. We
zouden daarmede instemmen, ware het
niet, dat daardoor de indruk zou kun
nen worden gewekt, dat de beweripgen
in ons artikel van 27-12-'47 wel wat
lichtvaardig zouden zijn neergeschreven
en dat (dus) slechts ttj hoge uitzonde
ring een groot gezin een financieel na
deel zou ondervinden van het in mili
taire dienst gaan van een (mede)kost-
winner.'Zo is het inmiddels niet. Wij
boden in het bewuste artikel aan, het
geboden voorbeeld desgewenst met tien
tallen aan te vullen en wij handhaven
dit aanbod volledig. Voor ons liggen
momenteel 30 nauwkeurig onderzochte
gevallen, alle betrekking hebbende op
grotere en grote gezinnen, onder welke
30 gevallen er slechts één is, dat geen
beduidend nadeel ondervindt van de hui
dige regeling. Al deze gevallen zijn thans
aan de minister van Oorlog voorgelegd,-
ter ondersteuning van een pleidooi voor
verbetering van de kostwinnersvergoe-
dig. Laten we nog enkele voorbeelden
hieruit noemen.
Het gezin van A. F. G. te V. bestaat
uit 12 personen en had een gezinsinko
men van 105.20. Het loon van de mili
tair bedroeg ƒ26; overblijvend gezins
inkomen na het vertrek van de militair
ƒ79.20. Er werd geen kostwinnersver
goeding toegekend, zodat het gemiddelde
gezinsinkomen daalde van 105.20 12
tot 79.20 li, ofwel met 1.56 per
gezinslid en per week, is ƒ17.16 per
week. Het gezin R. L. te E„ bestaande
uit 10 personen, had een gezinsinkomen
van ƒ102.90. Loon van de militair ƒ23;
geen vergoeding; gezinsinkomsten-der
ving per week 12.69.
Gezin v. H. te B„ 13 personen, 2
zoons in militaire dienst; gezinsinkom
sten 14020, loon van de militairen 70.
Hier betreft het een geval, waarbij ook
boven de norm van 50 plus kinderbij
slag kostwinnersvergoeding werd toege
kend, n.l. 5.60 per week. Het gezins
inkomen daalde van 140.20 13 is
ƒ10.78 tot ƒ75.80 11 is ƒ6.89. Per week
derft dit gezin derhalve 11 maal 3.89
is 42.79. Bij dit geval werd aange
tekend, dat sedert Mei 1947 geen ver
goeding meer werd ontvangen. Hierbij
is nog in onderzoek, of in dit laatste
opzicht niet van een ambtelijke vergis
sing sprake is.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden*
maar de heer IJzenbrandt zal willen
aannemen, dat vanoverdrijving onzer
zijds in geen enkel geval sprake is. Wij
kennen de beschikking van de minister
van 4 Augustus 1947 (Handelingen
440. 9) en weten, dat op dat moment
een verbetering is ingetreden. Ons be
zwaar gaat ^er juist tegen, dat deze ver
betering niet afdoende was. Gaarne zij
inmiddels toegegeven, dat een werkelijk
afdoende regeling, waarbij alle partijen
tevreden worden gesteld, practisch niet
mogelijk is. Doch bovenstaande voor
beelden mogen o. i. duidelijk maken,
dat in talrijke gevallen een onrecht
vaardige last op arbeidersgezinnen wordt
gelegd. Wij nemen gaarne nota van de
verzekering, dat in Amsterdam aan
achtergebleven verwanten met een ge
zamenlijk inkomen van 75 a ƒ80 een
vergoeding is verstrekt van ƒ15 a ƒ20
per week. Ons bezwaar richt zich echter
tegen het feit, dat deze gezinnen zich
niet op een rechtsregel kunnen beroe
pen, doch zich afhankelijk weten van
een voor elk geval afzonderlijke beslis
sing van het departement van Ooriog.
Het departement laat zijn beslissing
veelal steunen op inlichtingen van ge
meentelijke instanties. En nu hebben
we te maken met het betreurenswaar
dige feit, dat in talrijke, vooral klemere
gemeenten, er bestuursambtenaren zijn,
die dikwijls optreden op een wijze alsof
de vergoeding uit hun portemonnaie
moet wordenbetaald. Nu is voor zulk
een houding iets te zeggen. Een amb
tenaar met verantwoordelijkheidszin
moet ook over de gemeenschaps-finan-
ciën waken, alsof het zijn eigen geld
betreft. Doch hij moet dit op de eerste
plaats doen als een goed zorgend huis
vader, wiens zuinigheid nooit in vrek
kigheid mag verkeren.
Nog slechts enkele dagen geleden
hebben we b.v. het Volgende geval te
behandelen gekregen; Op een aanvrage
om kostwinnersvergoeding had een amb
tenaar de aanvrager (vader van. de
dienstplichtige) mondeling medegedeeld,
dat deze er niet voor in aanmerking
kwam. De betrokkene had hierin berust,
maar bracht het een half jaar later op
een ÏC.A.B.-vergadering ter sprake. Een
ingesteld onderzoek toonde aan, dat wel
recht op vergoeding bestond. De vergoe
ding werd toegekend van de nieuwe
datum van aanvraag af. Wie het ach
terstallige in deze uiteraard moet ver
goeden, wordt nog onderzocht.
De meningen moeten even uiteenlo
pen, waar het betreft het aantal
verleende vrijstellingen. Een on
derzoek, ingesteld in 67 plattelandsge
meenten, wees uit, dat de verhoudingen
onder de verschillende bevolkingsgroe
pen voor personen in militaire dienst,
vrijstellingen en uitstel zijn samen te vat
ten volgens nevenstaand staatje.
We zijn het volkomen met de heer
IJzenbrandt eens wannéér deze betoogt,
dat waarborgen moeten worden gescha
pen teg?n onrechtvaardige uitbuitingen
van officiële, uitkeringen Veeljarige er
varing op liet gebied'van de werkloos
heidsvoorziening en sociale wetgeving
hebben ons wel geleerd, dat vaak bij ver
zekerden of uitkering-genietenden de
neiging ontstaat te trachten een hoger
bedrag te incasseren dan waarop men
recht heeft. Hiertegenover passen stren
ge maatregelen. Degene, die zich niet aan
deze praktijken schuldig maken, mogen
echter zeker niet de dupe worden. Hier
gaat het niet pp, dat de goeden met de
kwaden moeten lijden. Met dit voorbe
houd menen we toch onze verlangens,
als in het aangevulde artikel omschre
ven, te moeten handhaven.