Extremistische Hindoe vermoordde Gandhi
Grote schok door geheel India
Verliezen in Iiidië
Hoede
handige" jongens
smokkelen
Eindeloze tocht der armzalige tienduizenden door
de geschonden Russische steppen
HOPELOZE STOETEN IN LOMPEN GEHULDE
DUITSERS, ZONDER ENIG UITZICHT
u
Medewerkers
Vrije goudmarkt in Frankrijk
l:
mmm
Graaf Mountbatten
zichtbaar geroerd
si
Een treinreis naar Parijs kan
veel geld opbrengen
Grote uittocht na Stalingrqdstragedie
Langs zwartgeblakerde maren, hoge
geraamten van huizen, bergen oud
roest en ruïnes van straten
Laatste wanhopig
verzet in Noord
j
Tot hoofd en hart
Wonderden verbraken politiecordon om laatste
blik op de Mahatma te werpen
.Het weer
Koningin spreekt voor
de wereldomroep
Herdenking Vrede van
Munster
l1
S I
zaterdag 31 januari 1948
71ste JAARGANG Mo. 24064
Crematie aan de oever van
de Jumna
In India rouw en stilte
Onlusten in Bombay
Reacties
Steeds nieuwe groepen
HVervolg op pag. S)
(Vervolg op pag. 3)
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 54 cents per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur J. J. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mniimete.
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave ven
redenen Ie weigeren.
De moord op Mahatma Gandhi,
daarvan wij gisteren in een gedeelte
onzer oplage reeds melding maakten,
heeft diepe verslagenheid in India
Veroorzaakt.
Gandhi was Vrijdagmorgen een paar
•Minuten te laat gearriveerd voor het
«ouden van de gebedsbijeenkomst te
New Delhi, maar toen hij uit het Bir-
Tahuis stapte en over het grasveld
Wandelde, zag hy er gezonder en op
gewekter uit dan hij sinds zijn laatste
Vasten geweest was. Hij werd door
'Ün twee kleindochters ondersteund.
De moordenaar, die niet het minste
wÜk van nervositeit gaf, haaide de re
volver uit zijn zak op het ogenblik, dat
Mahatma op ongeveer 2.5 meter van
"cm voorbij ging. Hij vuurde drie keer
""ol achter elkaar, terwijl hij het oog
zijn slachtoffers gevestigd had.
Onmiddellijk ontstond er een geweldige
Opschudding onder de ongeveer 500 men-
Sommigen trachtten bij Gandhi te
"oinen, terwijl anderen zich tegen de
•Ooordenaar keerden, die onmiddellijk
floor de p9litie gearresteerd werd.
Gandhi, die zwaar bloedde, werd ver-
Volgens naar zijn woning gebracht. Men
"ad grote moeite de menigte in bedwang
I* houden, die tot in het huis wilde door.
Aringen, een ruit werd daarbij ingedrukt.
Op het fatale ogenblik, dat de moor-
"onaar zijn schoten op de Mahatma af
huurde, bewoog nauwelijks iegiand.
Toen hief hij zijn revolver op naar zijn
"gen hoofd, doch zijn schot schampte,
s'echts een vleeswonde nalatend. Op dat
Ogenblik raakte de menigte vertoornd.
?ij wierp zich op de moordenaar en zou
"em in stukken gereten hebben wanneer
Qe politie er niet snel bij geweest was
en hem in een kring had genomen.
scène na de moord op de Mahatma
•Jen nauwelijks beschreven worden. In
de rijke tuinen van Birla-huis stonden
Vrouwen zowel als mannen te huilen en
op hun borst te slaan, terwijl 't lichaam
»an de Mahatma naar binnen gedragen
Werd. Daar nam zijn zestien-jarige
kleindochter het hoofd van Gandhi in
haar schoot en enkele ogenblikken la-
*er kwam de tijding: „Bapu (vader) is
hiet meer."
In de grote zaal, waarin Gandhi zjjn
ascetisch leven leidde, stonden kort
daarna Patel, Pandit Nehroe en an
dere Indische staatslieden en politici
Ie wenen. Diep geschokt arriveerde
kort daarna graaf Mountbatten. gou
verneur-generaal van India en schreed
zichtbaar geroerd naar het lijk van
de man, die zijn raadsman en vriend
geworden was.
De naam van de moordenaar van
Gandhi is Ran Naturam. Hij is een
Hindoe, van de extremistische Brah-
«nin-secte. Voordat hij stierf, heeft
Gandhi de politie verzocht zijn moor
denaar niet te streng te behandelen.
Mohandas Karamchand Gandhi, door
aanhangers Mahatma (grote ziell
genoemd, stamde uit een aanzienlijke
Tgttiilie en werd in 1869 als de zoon van
®eh minister te Porbandar in Voor-Indië
geboreh. Van 18881891 studeerde hij te
■Londen in de rechten, waarna hij advo-
f"at te Bombay werd. Van 18931914
y?rioefde Gandhi in Zuid-Afrika, waar
V'j zijn streven voor de vrijheden van
S® in dat land gevestigde Voor-Indiërs
^gon. Hier ontwikkelde zich ook zijn
?Pyatting over verzet zonder geweld.
Pij zeide het advocatenbestaan, waar
grote inkomsten van ontvirig, vaar-
|Vel en stichtte bij Durban een op Tol-
*r°iaanse le?st geschoeide kolonie voor
Tjn landgenoten.
Toen in 1914 enkele oorzaken van de
'"tevredenheid der Indiërs waren weg-
s>®homen, beschouwde Gancpii zijn taak
T* Zuid-Afrika beëindigd en keerde hij
"aar Voor-Indië terug. Hier zette hij
pJh actie voort. In 1920 riep hij een
gemene actie uit voor „niet-gewelda-
?'ge niet-samenwerking". De Hindoe-
,,evolking beschouwde hem als een hei-
fge en gaf hem toen de titel Mahatma
"grote ziel").
De beweging voor niet-samenwerking
i'"wekte echter een dergelijke onrust
g het land. dat hij in Maart 1922 werd
gearresteerd en beschuldigd werd van
^"gingen de regering omver te werpen.
„ot 6 jaar gevangenisstraf veroordeeld,
hij in 1924 vrij gelaten na een
"hdedarmoperatie.
regering maakt bekend, dat tot
ar leedwezen in de afgelopen week
volgende verliezen zijn gerappor
teerd;
koninklijke Landmacht:
le kl- A- HENDRIKS, uit Bruns-
s gesneuveld 20 Januari.
Öen R' A- VELLINGA. uit Leeuwar-
jji overleden t.g.v. oorlogsverwonding
SolSUt>ri'
Sleden'
"uari.
Viae luitenant G. T. H. BOM, uit Bata-
gesneuveld 23 Januari.
Opg»- J. A. DE BROOS, uit Bergen
lvof,Jt0om' overleden t.g.v. oorlogsver-
Somng24-Januari,
kesni, T' VAN GELDER, uit Renkum,
So?ri Veld 24 Januari.
Venha„ L' OUWERKERK, uit 's-Gra-
Snia V gesneuveld 24 Januari.
*"euvni WESSEL, uit Schiedam, ge-
Solrf a 25 Januari.
Öam A- VAN RIJSWOUD, uit Rotter-
gesneuveld 26 Januari.
°n' Ned.-Indische Leger:
Hed^jb- sold, le kl. J. KALARIE, uit
verw,->„ Üf?" overleden t.g.v. bekomen
Man g 24 Januari.
HAsuL sol.fl- 2e kl. Artie R. H. B.
"bari' uR Ned.-Indië, gesneuveld 20
*hd£f' ®°ld- 2e kl. Inf. DANDI, uit Ned.-
'hg '90 "leden aan bekomen verwon-
Epr 0 Januari.
'U Ned t sold' 2e kl- G- T- ELLIOT,
v-otvii nd'ë, overleden aan bekomen
oing 23 Januari.
Ornnkjyke Marine.
h verliezen gemeld.
F. DOON, uit 's-Gravenhage,
t.g.v. oorlogsverwonding 22
Het langst vastte Gandhi in Septem
ber 1924 (21 dagen), Mei 1933 (21 da
gen) er? Augustus 1933 (23 dagen). Hij
trachtte met zijn vasten stakingen bij
te leggen, uit' de gevangenis ontslagen
te worden en deed er namens de on-
aanraakbaren boete mee voor ongere
geldheden tussen Hindoes en Mohamme
danen. Gandhi verklaarde eens: „Voor
mij zijn deze vasten een middel om het
edelste in de natuur van de mens te
ontdekken, niet minder in die van de
Engelsen dan van de Voor-Indiërs".
Gandhi stond steeds om 4 uur bij het
aanbreken van de dageraad op en ging
om ongeveer 10 uur 's avonds naar bed.
In zijn voeding bracht hij slechts weinig
verandering: sinaasappelsap, fruit,
groenten, geitenmelk, geen vis, vlees of
gevogelte.
's Maandags sprak hij nooit. Wel ont
ving hij 'dan bezoekers, die hij de
Hjndoegroet bracht (handpalman tegen
elkaar) en met wie hij zich in gebaren
taal onderhield.
In 1934 legde Gandhi zijn voorzitter
schap van het nationaal congres neer.
Door voortdurende periodes van vasten
trachtte hij zijn invloed op de gebeur
tenissen te behouden, tof hij in 1947 zijn
doel bereikt zag en India zag verheven
tot Dominion. De vrede in India was
er echter niet. Pakistan zonderde zich af
en vormde een eigen staat en Gandhi s
laatste vastenperiode had ten doel vrede
te brengen tussen de twee Indische
staten.
Volgens zijn eigen woorden was
Gandhi een „vriend der Engelsen maar
een vijand van Engeland". Hij beschik
te over een gevoel voor humor, dat
men niet zou verwacht hebben. Met
heel zachte stem kon hij de scherpste
opmerkingen maken, terwijl zijn zachte
bruine ogen schitterden achter zijn
dikke brilleglazen. Zijn uitgemergelde
lichaam, bedekt door het bekende witte
kleed, zijn kaalgeschoren hoofd, zijn
wijde glimlach om een tandenloze
mond: in die vorm is de Mahatma een
dankbaar object geweest voor talloze
caricaturisten.
Vrijdagavond laat maakle Pandit
Nehroe bekend, dat de crematie van
Gandhi hedenochtend elf uur zou
plaats vinden aan de oevers van de
heilige rivier Jumna. een zijtak van
de Ganges, die vijf mijl van de plaats
ver\48derd is waar het I|jk van de
Mahatma rust, met het hoofd naar
het Oosten.
Het bericht van Gandhi s dood heeft
India in diepe rouw en stilte gedom
peld. Te New-Delhi waren de winkels
en bioscopen geslopen. Door de donkere
straten reed slechts het noodzakelijke
verkeer en mannen en vrouwen ston
den buiten hun huizen en weenden
zonder zich te schamen. Ook in andere
steden in geheel India deden zich der
gelijke taferelen voor.
Gandhi's lijk. bedekt met een wit
kleed, dat zijn hoofd vrijliet, werd in
de avond naar het terras van het Birla-
huis gedragen en daar onder het licht
van een schijnwerper opgebaard.
Rondom de verlichte baar was alles
donker.
Later op de avond, toen Gandhi's
familie, vrienden en volgelingen, zijn
stoffelijk overschot naar binnen
droegen om de laatste riten te be
ginnen, verbraken honderden het
politiecordon om een laatste blik op
de Mahatma te werpen. Door het
bureau van de Minister-president
werd aangekondigd, dat geheel India
dertien dagen in staat van rouw zal
z|jn. De vlaggen zullen halfstok
waaien en er zullen geen publieke
verniakelijkheden worden gehouden.
Onder een regen van bloesems en
bloemen werd vanmorgen Gandhi's
lichaam door de straten van New Delhi
naar de crematieplaajs aan de Jumna-
rivier gebracht. Als een laatste eerbe
wijs aan hun dode leider stonden dui
zenden lang de 10 k.m.-lange route naar
de crematieplaats Cavalerio en lucht
landingstroepen begeleidden de stoet als
voorzorgsmaatregel tegen eventuele on
lusten. In de lange rij bevonden zich le
den van alle richtingen van de bevol
king: Hindoes, r^oslems, Sikhs, Christe
nen en Baeddhisten.
Minder dan een uur na zijn dood
braken in Bombay onlusten uit. In het
centrum van de stad werden Moslem
winkels geplunderd en haastten de
winkeliers zich hun zaken te grehde-
len. In alle stadsdelen met gemengde
bevolking nam de spanning toe en be
gon men elkaar met stenen te beko
gelen.
In de gehele wereld heeft Gandhi's
dood reacties veroorzaakt. De Paus gaf
uitdrukking aan zijn gevoelens van
diepe smart wegens de dood van „de
grote man, die de geestelijke leider was
van millioenen Indiërs en die altijd
voor de vrede gestreden heeft." In 1931
had Gandhi een ontmoeting met de
Paus.
De premier van het Mohammedaanse
dominion Pakistan noemde de moord
„een uiterst schurkerige daad".
Attlee, de Britse premier, zeide: „Het
zedelijke en geestelijke leiderschap van
Gandhi is een inspirerend voorbeeld ge
weest voor een verward en troebel tijd
perk. Engeland zal delen in de smart
van India over deze ramp."
Minister-president Beel: „Het leven
van Gandhi was steeds gewijd aan het
lot van zijn medemensen voor welk doel
geen persoonlijk offer hem te groot
was. Het heengaan van figuren als
Gandhi is in het bijzonder in tijden als
wij thans beleven een groot verlies."
Na een officiële rouwdienst in Yokohama werden de overblijfselen van 17 Nederlandersdie in de oorlog tegen Japan stierven, in de
,,Tjibesar" geladen om naar Batavia te worden overgebracht. Een erewacht van geallieerde soldaten stond in de Japanse haven
opgesteld bij dit dodentransportdat het eerste was sedert het einde van de oorlog tegen Japan.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Aanvankelijk tijdelijk stormachtige,
later wat afnemende Zuid-Westelijke
wind. Meest zwaar bewolkt met enkele
buien. Zacht voor de tijd van het jaar
Zondag: Zon 8.2217.26, maan 0.40
11.06. Maandag: Zon 8.21—17.28, maan
1.58—11.22.
H. M. de Koningin is voornemens
Dinsdag 3 Februari a.s. 18.30 uur (Ne
derlandse t|jd) over de zender van de
Nederlandse Wereld Omroep het woord
te richten tot de bondgenoten van Ne
derland uit de wereldoorlog.
Het is de bedoeling van de Koningin
voor Haar toehoorders over de gehele
wereld in enkele woorden een duidelijk
beeld te schetsen van de verhouding tus
sen Nederland en Indonesië.
(Van onze speciale verslaggever)
Sinds de devaluatie van de frank
is de Hollandse smokkelaar famili
air figuur op de lijn Amsterdam-
Parijs met meer dan gewone activa
en hoop naar de Lichtstad getogen.
Immers zou hij nu 100 frs. ontvangen
voor iedere fl. 1.25 clandestien meege
nomen. Het aanvankelijk resultaat is
echter ietwat teleurstellend geweest
De sjacheraars op het Gare du Nord
voor het merendeel trein- en sta-
tionspersoneel en in de bistro's op
de grote boulevards, de hotelportiers
De eersie dag van de groie uiiiocht begon. De kelders
stroomden leeg. Langs de Wolga en van de „tennis
racket" genoemde spoorwegiweesprong tot Zariza, over
een afstand van ongeveer zeven of acht kilomeier van de
Wolga tot de rand van de stad, over een afstand van onge
veer drie kilometer, kwamen, in lange colonnes, in de
nevel, de soldaienmassa's opduiken, lompen om de voeten
gewikkeld, in overjassen en capes, in veldkleding, in vod
den, onder de luizen, onder de schurft, uitgehongerd, vol
zeveren en wonden, met een deken of een bij elkaar geraapf
bundeltje in de hand of .zonder iels bij zich ie hebben, hei
ene grauwe gezicht naast hei andere.
it de kelders, puinhopen, kuilen en riolen, van de puinvelden en uit de
„balka's" doken steeds weer nieuwe gezichten op. Z|j die zich aaneen
sloten en een eindeloze stoet vormden om zo op de afmars te wachten,
behoefden geen as meer op hun hoofd te strooien. Deze soldaten waren volkomen
„op", in hun benen zowel als in hun hersens, ingewanden en harten. Z|j hadden
geen verleden meer en geen toekomst; de opmars naar de Wolga was geen
verleden en bood ook geen grondslag voor een nieuwe toekomst. Het volk was
„op", uitgegloeid, niets dan as. 1
Een ogenblik week deze hopeloze
stoet uit elkaar. Een auto-claxon
loeide, en de gestalten met de ver
sleten deken over de arm of met lege
handen en zonder één stukje pro
viand, gingen opzij. De auto kwam
van dezelfde kant als daar straks de
troep stafofficieren, van het ,?lein
der gevallenen"Het was een ge
sloten wagen, maar de raampjes
waren niet afgeschermd, en de ge
zichten buiten gleden voorbij als
rook: een rooksliert aan de ene en
een rooksliert aan de andere kant-
van de weg.
Voor in de wagen zaten twee Russische
soldaten, achterin zat een Russische
commandant met naast zich een man
rr.et een hoge gestalte en een gezicht
dat zo scherp gesneden was als op een
DE DUITSCHE NEDERLAAG.
TAUMHAÖ
gedenkpenning. Zo zwaar was de last
geweest die van de schouders van deze
man was afgevallen, en zo opgelucht
voelde h|j zich op dit voorbijsnellende
moment. Daar had je de gezichten van
de voorbij drijvende soldaten, die zonder
een laatste legerbevel, zonder afscheid,
zonder één woord van dank, aan zich
zelf waren overgelaten, en deze verslagen
groepen leverden geen onderwerp op vóór
een gesprek. Hij had er nauwelijks een
voorstelling van hoe zijn leger op dit
ogenblik op een punt was aangekomen,
waarop één enkel woord (en als dat dan
ook nog op verborgen levensmiddelen
zinspeelde!) waanvoorstellingen kon doen
ontstaan, en honderden manschappen
tot daadwerkelijke waanzin opdrijven.
HST BELEG YAM STA LtNGRA D.
SSlSEI
Het is 31 Januari vijf jaar ge
leden, dat de gewelddadige strijd
om Stalingrad, de Russische sleu
telpositie aan de Wolga, ten einde
liep met de volledige capitulatie
der Duitsers. Thedor Plievier be
schrijft in zijn boek „Stalingrad"
(uitgave F. G. Kroonder, Bussum)
deze heroïsche strijd tussen de
ruïnes van deze geschonden stad.
Hiernevens publiceren wij een ge
deelte van het slot van het boek,
dat handelt over de grote uittocht
der Duitsers, de onbekende be-
stemming tegemoet, bedrogen,
vervuild en bijna verhongerd en
geheel uitgeput, terwijl in het
Noordelijk stadsgedeelte het laat
ste verzet gebroken wordt.
Buiten voor het raam soldaten,
steeds nieuwe groepen soldaten, ver
sleten uniformen, uitgedoofde ge
zichten, strompelend met stokken,
de voeten met oude zakken omwik
keld, voorttrekkend door de sneeuw.
Geen inkwartieringsofficier, geen
ravitailleringstroep heeft hun een,
al is het ook nog zo'n armzalige,
slaapplaats van stro bereid. Niemand
heeft eraan gedacht; in het leger
hebben alleen de militaire politie, de
veldgenidarmerie en afdeling XII met
de krijgsraden tot de laatste minuut
gefunctionneerd En nu rijdt de veld
maarschalk voorbij, terwijl hjj praat
erver een plant rr.et kransvormig uit
staande bladen.
De idee van de wereldheerschappij,
klein begonnen, geboren uit de economi
sche toestanden van een kleine middel
europese staat, uit het zweet van onder,
danen en de lucht van kazernes, reeds
eerder aan de wereld opgedrongen en
gestrand, ontzaglijk opgeblazen en met
alle middelen van gewetenloze mensen-
verachting en mensenvernietiging toege
rust, voor de tweede keer levend ge
worden om opnieuw na een sprong met
een geweldige aanloop in elkaar te
schrompelen, heeft tenslotte (en dan nog
slechts op één plaats van een oorlogs
toneel dat zich over het gehele continent
uitstrekt) geleid bot dit slagveld met
de verpletterde beenderen van twee
honderd-duizend mannen. Een land in
rouw, een uitgemergeld volk, arbeiders
zonder zeggenschap, boeren zonder recht
op het eigen bedrijf, tot de bedelstaf
gebrachte burgers op de puinhopen van
hun gebombardeerde bezittingen. En
hier,, over het grote schervenveld langs
de Wolga, rijdt een veldmaarschalk,
wiens halve gezicht is verlamd.
De grote uittocht begon, langs zwart
geblakerde muren, langs hoge geraamten
van huizen, langs bergen oud roest en
brokken cement, door straten die niets
dan ruïnes .waren. Ze trokken door een
„balka"; in de sneeuw lagen helmen, ka
potte wapens, in' elkaar gereden auto's
in de wanden zat het ene gat na het
andere, waarachter zich de kazematten
bevonden; ergens liep een Russische
vrouw met twee kinderen, die een on
derdak zocht en geen blik voor de lang
zaam voortdrijvende eindeloze huiverende
mensenstroom over had. Soms knalden
er nog, dichtbij of veraf, geweerschoten.
De „balka" leidde naar de rand van de
stad en mondde daar weer op vlak ter
rein uit- Rechts ruïnes met daarachter
hoogte 102. Op pen veld staken de af
gehakte boomstronken uit de sneeuw
omhoog, een spoorwegdam, en dan be
gon de sneeuw, de eindeloze tocht door
de sneeuw. Via het vliegveld,- langs de
Tartarenwal en verder de straatweg
langs naar Gumrak. Maar het duurde
twee dagen eer men de achttien kilome
ter naar Gumrak had afgelegd.
De nevel steeg in de morgen van de
bevroren Wolga op, stuwde tegen de
steile oeverhelling, dreef verder door
deur- en venstergaten van het puinlaby-
rint, verborg alle gaten en vormde
langgerekte ijzige slierten, en ook de
voorttrekkende gevangenen maakten de
indruk van zo'n sliert, die alleen donker
der was, zich dichter by de sneeuw be
vond en zich langzamer bewoog.
en de kellners betalen geen sou meer
dan voorheen, n.L 45 a 46 frs. voor eén
gulden.
De Franse leveranciers van smokkel
waren hebben evenwel prompt hunne
prijzen met 35 tot 50 pCt.verhoogd,
zodat de koper naar andere middelen
moest zoeken, om tot het vereiste aantal
franken te komen. Gedurende een drie
tal dagen waren goede raad zowel als
de frangskes duur.
Doch de Belgische „collegae" zijn
prompt te hulp gekomen, door voor de
zwarte gulden tot 10 y, a 11 Belgische
franken te betalen in plaats van de ge
bruikelijke 8 (op het Brusselse Gare du
Nord) en 7 y, (op het Brusselse Gare
du Midi).
In Frankrijk wordt grif 0% a 7 frs.
betaald voor één Belgische frank, zo
dat after all de devaluatie de heren
toch nog een zoet winstje opleverde.
Wie 100 gld. meeneemt naar Parjjs
en ze daar wisselt, ontvangt 45 a 4600
frs. Wisselt hij ze evenwel in België,
dan ontvangt hij 1050 a 1100 frs. Deze
brengen in Parijs circa 8000 F frs. op,
een „winst" derhalve van circa 4000
Fr. frs. per. 100 gld. En das hadden
de prijzen der diverse smokkelwaren
rustig met 90 pCt. kunnen stijgen
Deze vorm van geld overbrengen
naar Frankrijk is echter voor de ha-
zenharten, voor de lui, die een paar
briefjes minder riskant vinden en de
grotere „zaken" liver met rust laten.
De grootmeesters doen het evenwel
anders. Zij nemen b.v. drie briefjes van
honderd gulden mee, ontvangen hier
voor ±4 3000 Belgische franken.
Drie kilo koffie kost 75 B. fr. Twee
dozen chocolade kosten 250 B. fr.
Samen 325 B. fr. Drie kilo koffie
brengt op 2250 F. fr. Twee dozen
chocolade brengen op 4000 F. fr.
Samen 6250 F. fr.
Voor de rest, 2600 B. fr., worden Ny
lonkousen meegenomen. Meestal 40
paar. Deze brengen gemakkelijk (a 700)
28000 F. fr. op. Derhalve beschikt men
m Parijs inplaats van over 300 gld.
13500 F. fr.), over 650 gld. (28000 F.
fr.). Sommigen vinden 't dan welletjes,
kopen guldens voor de gemaakte fran
ken, smokkelen deze naar Nederland
terug en zitten twee dagen later op
nieuw op een gereserveerde plaats in
Pullmann of nachttrein. Anderen vin
den dat er veel méér verdiend kan wor
den. Een flesje parfum, Chanel no. 5,
brengt in Nederland vlot 25 gld. op en
kost 15 gld. (600 F. fr.). 10 flesjes kun
je allicht meenemen en 20 gaat ook als
je de knepen kent. Dus nóg een of twee
honderdjes winst er bij. Een „handige"
jongen haalt 500 gld. winst per rit en er
z|jn er heel wat.
En zo af en toe wordt er een ge
grepen, maar niet vaak. De Franse
douane vraagt weinig, zijn interesse is
meer op geld gericht. De Belgische
vraagt nooit naar geld en wanneer
hem een kaartje voor Holland wordt
getoond, moeten de Hollandse confrè
res het zaakje maar opknappen.
De Hollandse grens wordt dan mees
tal ook veilig bereikt al is het dan niet
b|j Roosendaal per Pullmann of bij
Putte per pantserwagen
(Van een bijzondere medewerker)
Hoe komt het toch, vroeg ons eens
een vooraanstaand man uit de
sociale beweging, dat jullie in de
Kalh. Arbeidersbeweging altijd kans
ziet zulke bekwame medewerkers aan de
beweging te verbinden? Telkens weer in
de geschiedenis der beweging duiken
namen op van mannen, die zowel in
nationaal als in internationaal opzicht
van Zich doen spreken. We moesten het
antwoord schuldig blijven. Men kan
slechts veronderstellen dat deze belang
rijke figuren intuïtief zowel als proef
ondervindelijk de bèlangrijkheid van de
Kath. Arbeidersbeweging zelf volledig
hebben begrepen. Er is een wisselwer
king tussen het feit, dat hoogst bekwame
mensen hun medewerking gaven aan de
K.Ai, en tussen het feit, dat de K.A.B.
een invloedrijk instituut in de Neder
landse sociale historie is geworden. Peter
van de k.A.B. was niemand minder dan
dr. H. A. J. M. Schaepman, die terecht
de eretitel heeft van „Emancipator van
Katholiek.Nederland"; daarnaast staat
de veel tengere figuur van Alph. Ariëns,
wiens naam eveneens onsterfelijk met
de K.A.B. blijft verbonden. Wie denkt
echter bij deze medewerkers ook niet
aan de machtige figuur van Poels. Wie
herinnert zich niet de grote invloed van
Aalberse, zy het dan, dat deze meer
bijzonder belangstelling had voor de
katholieke vakbeweging.
Het is een typerend kenmerk van de
K.A.B., dat zij met volledig behoud der
verantwoordelijkheid van de arbeiders
zelf, indachtig het woord van Schaep
man: „Wat ge voor de arbeiders wilt
doen, doet dat door de arbeiders", nim
mer zo verwaten is geweest alles geheel
zelf te willen doen. Op het juiste mo
ment wist men zich medewerkers te
kiezen, die in staat waren, een onder
deel van het werk op uitermate bekwame
wijze te leiden. Wel kende men nog niet
het begrip subsidiariteit, zoals het later
werd neergelegd in de Encycliek Qua-
dragesimo Anno, maar gepractiseerd
heeft men het steeds. Toen de eigen
Levensverzekeringmaatschappij .Con
cordia'' Werd gesticht, deden dit drie
arbeiders: een kleermaker, een schilder,
een wever. Zij bleven de leiding behou
den en tot op vandaag bestaat het be
stuur van „Concordia" nog 6teeds uit
arbeiders. Dat zij zich hebben gespeciali-
ceerd tot financiële deskundigen, doet
aan hun arbeider-zijn niets af.
B|j de oprichting van het Sanatorium
„Berg en Bosch" werd vanzelfsprekend
een beroep gedaan op medische des
kundigen, en een jong long-specialist,
die in zijn "sollicitatiebrief schreef, dat
hij in het medewerken aan zulk een sa
natorium een ideaal zag, werd de kans
geboden. Wie thans ..Berg en Bosch"
zegt, zegt dr. Bronkhorst. Zijn naam
als deskundige op het gebied van de
tuberculose-bestrijding heeft een Euro
pese klank.
In 1910 werd. in navolging van Lim
burg,; waar Henri Hermans inmiddels
was benoemd tot secretaris van de Ar
beid, ook in het Utrechtse Bisdom een
soortgelijk instituut opgericht, dat tot
doel kreeg de leden van voorlichting te
dienen in de toen reeds talrijker wor
dende juridische moeilijkheden, waar
mede ze vaak te doen hadden. Als mede
werker werd een jong advocaat aan
gezocht, die jaren later een minister
zetel zou bezetten. In 1922 was het weer
een jongmens in de rechten, die aan dit
bureau werd verbonden, J. H. v. Maar-
seveen, thans minister van Justitie.
De stijgende invloetj van de beweging,
vooral ook de toenemende werkings
sfeer er van, in verband met de groter
wordende verantwoordelijkheid door het
nader komen van reeds jaren gedachte
idealen, maakte het na de oorlog nood
zakelijk, uit te zien naar een bekwaam
econoom, die zowel in theoretisch als in
practisch opzicht de K.AB. met zijn
adviezen tér zijde zou 'staan. De keuze
viel, mogen we het zeggen van ouds,
op een j<Jnge man, nog niet zo heel
erg lang in het bezit van de doctorstitel
en nog korter professor te Nijmegen, J.
R. M. v. d. Brink. En het blijkt alweer,
dat de K.A.B. daarbij een -goede neus"
heeft gehad. Want nauwelijks twee jaar
later is de economisch adviseur van het
Verbond benoemd tot minister van Eoo-
nomische Zaken.
Het gemeentebestuur van Delft ont
ving gistermiddag op het stadhuis de
autoriteiten, die de herdenking van de
Vrede van Münster in de Nieuwe Kerk
zouden bijwonen. O.m. mevr. C, M. baro
nesse Van Tuyll van Serooskerken, gebo
ren jonkvrouwe Boreel. Grootmeesteres
van H. M. de Koningin, dr. Jas. j.
Gielen, minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, jhr. mr. F. Beelaerts
van Blokland, vice-president van de
Raad van State, ir. J w. Albarda, vies-
admiraal J. Th. Fuerstner, mr. dr. J. B.
M. van Angeren, mr. J. H. Scholten, mr.
dr. L. N. Öeckers, mr. dr. J. Donner,
president van de Hoge Raad en prof. mr,
R, Kranenburg, voorzitter der Eerste
Kamer.
Enige nazaten van de ondertekenaars
van het Verdrag waren mede aanwezig.
De Franse Nationale Vergadering
heeft het wetsontwerp der regering,
strekkende tot het instellen van een vrüe
markt in goud en harde valuta's, aan
vaard met 324 tegen 226 stemmen.
De enige aanval op de maatregel werd
gedaan door de communistische woord
voerder Jacques Duclos, die de regering
er van beschuldigde, aan de leiband van
Washington te lopen. Hij voelgde hier
aan toe, dat door de devaluatie Parijs
Men bereikt altijd zijn doel als
men het maar niet uit het oog
verliest.
een. Monte Carlo voor de Amerikanen
zou worden.
De minister van Financiën, Bené
Mayer, heeft in de Raad van de Repu
bliek medegedeeld, dat de banken Zon
dag geopend zouden zfju. De vereniging
van bankiers heeft medegedeeld, dat
alles geregeld is, dat de banken om
14.00 uur kunnen opengaan.
Het ministerie van Financiën heeft
bekend gemaakt, dat alle Franse bank.
biljetten van 5000 francs, did als wettig
betaalmiddel zijn ingetrokken, zullen
worden terugbetaald. Tevens wordt ge
zegd, dat de Intrekking van deze bil
jetten geen „onteigening" betekent. Elke
houder zal restitutie ontvangen.
