Zolders worden woningen
Wat gebeurt er met de gezonden
goederen in de Archipel?
Tegen agressie
Stille ingetogenheid in de
Haagse Dierentuin
Engelse pers roddelt over prins Philip
Oorlogsschade
In de hoofdstad werken overheid en
rechterlijke macht intensief mede
STUDENTENDEMONSTRATIE TE UTRECHT
Onbarmhartige critiek op inhoud van
de cantine-wagens
Strijd der schaakmeesters begonnen
Hertog voelt zich gegeneerd
in Schotse rok
Het weer
Tot hoofd en hart
„Tiba" heeft aanvaring
Dreigende staking in
brandstoffenhandel
Z.H. DE PAUS 72 JAAR
VOLDOENDE SCHOENEN
Hulp aan uitgeweken
collega's
BELGISCH VLIEGTUIG
VERONGELUKT
Achttien doden
Zonder samenwerking is
inspanning vergeefs
Voorstel tot oprichting
nieuw int. lichaam
WEST-JAVA HERZIET
CONSTITUTIE
WOENSDAG 3 MAART 1948
71ste JAARGANG No. 24091
Schip maakt geen water
Massabijeenkomst
te Paramaribo
Beschuldigingen overdreven
genoemd
I
Advies K. v. K. te Waalwijk
tot opheffing distributie
Wf
■■■ÜMMÉii
-
WEER IJSJES VAN
5 EN 10
N.I.W.I.N.-AFGEZANT EN NAAR INDIË
RUSSISCHE INVLOEDEN
EUROPA
Kabinet verantwoordelijk
aan parlement geëist
MOEILIJKE STELLING
voor dr. Euwe
BUREAUX VAN REDACIIt bN ADMINiSIRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 54 cents per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severtn.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per minimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers Ié cents per m.m hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentlën eventueel zonder opgave vee
redenen te weigeren.
(Van onze speciale verslaggever)
In Amsterdam, waar de huizenbouw
thans door het gestook van de E.V.C.
vrijwel stil ligt, worden plannen ont
wikkeld, om op andere wijze in de wo
ningnood te voorzien: op grote schaal
zullen zolders in woningen veranderd
worden. Overheid en rechterlijke macht
werken hierbij zeer intensief mede.
Een aannemer, die ons nierover inlich
tingen verstrekte, heeft al plannen voor
de verbouw van honderd zolders onder
handen. (Hij schatte, dat er alleen al in
Amsterdam-Zuid 2000 zolders omgebouwd
kunnen worden en over de gehele stad
wel een tienduizend!)
De huren worden officieel vastgesteld
door de Gemeentelijke Woningdienst, met
wie op de meest intensieve wijze wordt
samengewerkt, hetgeen ook wel moet om
te voorkomen dat deze dienst woning
ruimte vordert in de zolderkamers, die
tot één woning worden verbouwd. Dit
vorderen gebeurt echter wel, als de be
woners van de etages, tot wie de zolder
kamers behoren, weigeren, deze kamers
goedschiks af te staan. In het algemeen
kan men zeggen dat een derde der bewo
ners geen bezwaar maakt, een derde
maakt wel bezwaren, mar zwicht tenslotte
en een derde weigert pertinent. In het
laatste geval is vordering de enige op
lossing.
Beroep op de kantonrechter baat
dan niet. Integendeel, de kantonrech
ter heeft onlangs de ontruiming van
een gehele woning gelast omdat de
bewoner weigerde zijn zolderkamer
i af te staan! De rechter stelde zich
daarbU op het standpunt, dat hy geen
kamer (s) kon laten ontruimen, maar
wel een hele woning.
Dit vonnis is natuurlijk een stevige
stok achter de deur voor hen, die een
logeer-, een berg- of een knutselkamer-
tje /zó belangrijk achten, dat ze er grote
gezinnen voor in de slechts denkbare be
huizingen willen laten hokken. De meeste
van de weigerachtigen hebben geen denk-
Dinsdagmorgen omstreeks negen uur
is hét Nederlandse 3000 ton metende
M.S. „Tiba" in het Kanaal aan bak
boordzijde aangevaren door het Engel
se S.S. „Empire Towy", terwijl het
Wegens zware mist stil lag.
Aan bakboord bij ruim 1 en 2 zijn
16 verschansingstukken verbogen, ter
wijl de vleugel van de brug beschadigd
Werd. De reddingboot en werkboot met
davits aan deze zijde liepen flinke
Schade op.
De huid van het schip bleef intact,
zodat het vaartuig geen water maakt.
De „Tiba", eigendom van de maatschap
pij Vrachtvaart te Rotterdam, is op
Weg van Buenos-Aires naar Rotterdam.
beeld van de enorme woningnood, die er
b.v. in Amsterdam bestaat.
De nieuwe woningen hebben elk mo
dern comfort. En het gebeurt dat bewo
ners van lagere etages naar de zolderwo
ningen verhuizen vanwege de meerdere
frisse lucht en het ruime uitzicht zoveel
hoger bij de wolken.
Wij vernemen tenslotte nog, dat
het in de bedoeling ligt, over het ge
hele land een grootscheepse actie te
gaan voeren voor de verbouw van
zolders in woningen.
In een brief, gedateerd I Maart, heeft
de Unie Verkeer aan de Vakgroep Detail
handel in Brandstoffen medegedeeld, dat
zij, daar niet is te verwachten, dat door
middel van overleg de partijen nog tot
overeenstemming zullen geraken, haar
leden zal adviseren tot staking van de
arbeid over te gaan, zo haar voorstellen
niet voor Zaterdag 6 Maart worden in
gewilligd.
Nadat op de reeds gemelde massa
bijeenkomst van de Cura?aose demo
cratische partü de aanwezigen waren
toegesproken door de delegatieleden,
die de rondetafelconferentie verlaten
hebben, werd er besloten, telegrammen
te zenden aan de Pan-Amerikaanse
Unie te Washington en aan de organi
satie der Verenigde Volken te Lake
Success.
Het telegram der democratische partij
beschuldigt er de Nederlandse regering
van, aan de bevolking van Curacao de
rechten van het handvest der verenigde
volken te onthouden en de koninklijke
beloften van December 1942 niet te
hebben vervuld.
.In andere kringen dan die van de de
mocratische partij worden de geuite be"
schuldigingen als overdreven beschouwd
en qualificeerf men de ondernomen
stappen als een onbezonnen actie van
in politiek opzicht onrijpe leiders.
(De tekst van het middengedeelte
noopt tot voorbehoud, omdat hij zeer
verminkt ons land bereikte. Red.).
Het Franse Rode Kruis heeft als
blijk van waardering voor hulp, ver
leend bij het repatriëren van Franse
refugiés op doorreis in Egypte, de zil-
vpren medaille met bijbehorende oor
konden verleend aan lt.-kol. G. W.
Rikkelman, mejuffrouw I. M. M. van
den Broek d'Obrenan en aan jkvr.
W. F. G. L. baronesse van Pallandt.
Londense schoolkinderen houden een wedstrijd mei uit Nederlandse bloembollen qe.
kweekte bloemen. Deze bloembollen zijn destijds door ,het Centrale Bloembollen Co
mité aan de Londense kinderen uitgereikt. Hollandse experts zullen de bloemen keu
ren en honderd prijswinnaars mogen een gratis reisje maken naar Nederland'. Een
lange rij schoolkinderen met hun bloemen voor County Hall, waar de bloemen
tentoongesteld zullen worden.
Verwachting tot Donderdagavond:
Vannacht en morgenochtend lichte
vorst en uitgebreide mistvelden. Mor
gen overdag: slechts plaatselijk op
klarend en in het algemeen ongeveer
dezelfde temperatnur als vandaag.
Weinig wind.
Zon 7.26—16.25, Maan 4.36—11.22.
De pauselijke vlag wapperde Dinsdag
overal in Vaticaanstad ter gelegenheid
van de 72ste verjaardag van Z. H. de
Paus. Het was tevens 9 jaar geleden dat
Pius XII gekroond werd.
Vele van de Italiaanse bladen besteden
grote aandacht aan het vredeswerk van
de Paus. Uit de gehele wereld kwamen
gelukstelegrammen binnen. De Paus 1 is
in goede gezondheid en heeft gisteren
zijn normale werkzaamheden verricht.
Ter gelegenheid van de 9de verjaar
dag der keuze van Paus Pius XII
heeft de internuntius bij het Neder
landse Hof. Mgr. Paolo (Jiobbe, Dins
dagmiddag een drukbezochte receptie
gehouden, waarop tal van leden der
hoge geestelijkheid!" diplomaten en of
ficiële persoonlijkheden hun geluk
wensen kwamen aanbieden.
De raad van bystand van de Kamer
van Koophandel te Waalwijk heeft een
overzicht gegeven van de schoen- en
lederindustrie in 1947. Zij acht alle re
denen aanwezig om er bij de regering
op aan te dringen dat de distributie van
schoenen wordt opgeheven en de fabri-
cage-voorschriften komen te vervallen.
In lange rijen wachtten Dinsdagmiddag de studenten voor het Jaarbeursgebouw te
Utrecht voor de aanvang van de demonstratie.
Ruim 2300 studenten waren Dins
dagmiddag met hun hoogleraren
by een in de grote Standhal van het
Jaarbeursgebouw te Utrecht voor de
meeting, welke wag georganiseerd door
het comité „Adhaèsie Tsjechische Stu
denten". Vijfhonderd belangstellen
den, die geen toegang konden brjjgen,
omdat do zaal eivol yras, volgden met
niet minder aandacht voor het ge
bouw de redevoeringen, die bij gebrek
aan een geluidsinstallatie voor hen
werden voorgelezen.
Het resultaat der vergadering was,
dat een regeling is ontworpen, waar
door Nederlandse studenten aan hun
collega's, die uit het buitenland wegens
aantasting van de geestelijke vrijheid
bitwij ken of uitgeweken zijn, hulp zul-
'®n kunnen bieden, door hun de moge
lijkheid te geven hier te lande hun stu
die te voltooien.
Gelegenheid zal worden gegeven tot
het volgen van universitair onderwijs
door toelating tot de acaderrtische exa
mens, colleges en practica.
Eventueel zal vrijstelling van college
lid worden verleend, zo nodig inplaats
daarvan en daarenboven zullen de des
betreffende kosten door de studenten
Bedragen worden, evenals de kosten voor
levensonderhoud.
Om deze hulp efficiënt te doen zijn,
"drdt een stichting opgericht van per-
Jbanente aard, die zich ten doel stelt
net bieden van materiële hulp aan uit
geweken studenten in de ruimste zin.
r^Ze stichting zal haar middelen moe-
putten uit giften en uit gelden, door
e studenten bijeengebracht.
Ongeveer per honderd Nederlandse
hdenten zal één uitgewekene worden
hderhouden. Naast materiële zal gees-
hke hulp worden geboden, door de
^ltgewekenen als volwaardige leden in
6 universitaire maatschappij op te
etnen.
- het aanstaande zomerseizoen zal
prijs van het „ijsje" ruim 10 pCt.
Ber liggen dan het vorig jaar het ge-
- J was. Zowel op straat als in ijssalons
en de gewone ijswafels tegen de
°roorlogse prijzen van 5 en 10 cent
Zestien passagiers en de bemanning
van drie koppen van een Dakota van
de Belgische luchtvaartmaatschappij
Sabena zijn Dinsdagavond om het le
ven gekomen, toen het vliegtuig in een
dichte mist een noodlanding trachtte
te maken op het Londense vliegveld
Heathrow Port en daarbij met de 'neus
in de grond dook.
Het toestel, dat hoven het vliegveld
in nood verkeerde, vroeg aan de con
troletoren een noodlanding te mogen
uitvoeren, waarop terstond reddings
ploegen uitrukten. Kort daarna stortte
het toestel neer. Het toestel vatte ter
stond vlam, zodat de inzittenden ver
brandden. Drie passagiers waren, toen
het toe,stel neerstortte, uit het vlieg
tuig geslingerd en werden zwaar ge
wond.
Binnen vier minuten waren zes brand
weerwagens bij het brandende vlieg
tuig, aanwezig, doch zij slaagden er niet
in het vuur ook maar enigszins te tem
peren. Terwijl de slachtoffers in de
cabines verbrandden, moesten dokters
en verpleegsters, die terstond aanwezig
waren, toezien zonder enige hulp te
kunnen bieden. Een ooggetuige ver
telde, dat hij hoorde hoe mannen en
vrouwen in het vliegtuig om hulp
riepen en trachtten hun veiligheidsgor
dels los te maken.
(Van onze speciale verslaggever)
De mededeling betreffende de reis
van enkele NIWIN-afgezanten naar
Indië voor het voeren van oriënta
tie-besprekingen en het leggen van
persoonlijke contacten, waarvan wij
in ons blad van Dinsdag melding
maakten vormt een gerede aanlei
ding om, na al hetgeen wij reeds
over de verzorging van de militai
ren in Indië geschreven hebben,
nog eens in het kort aandacht te
vragen voor dit probleem, dat nog
steeds een probleem is, hetgeen
duidelijk uit de vele brieven die
wij van overzee hierover ontvan
gen blijkt.
Het is algemeen bekend, dac de Kerst
pakketten-actie een groot succes is ge
weest. Op alle posten kwamen zij op
tijd en over de inhoud waren de mili
tairen meer day tevreden. Hoe jammer
dat er echter een dissonant was in een
der havenplaatsen van Celebes. De der
tig pakketten die naar dit eiland ge
zonden werden, waren bestemd voor de
werkers ver verwijderd van huis en
haard, die zoal niet de hitte van de
strijd, dan toch de hitte van de tropi
sche zon meer voelden dan alle anderen
die hier jarenlang wonen en werken.
Of het nu een onduidelijke, voor tweeër
lei uitleg vatbare instructie betreft, of
dat men eenvoudig niet nadacht of
domweg handelde dit doet er ten
slotte weinig toe feit is, dat deze voor
30 bepaalde werkers bestemde pakket
ten.... verloot werden onder enkele
honderden personen voor het aller
grootste gedeelte mensen die in het ge
heel geen rechten kónden doen gelden
op deze pakketten, aan wie bij de ver
zending ook niét gedacht was en die
deze bovendien, daar ze in de voor hen
gewone omstandigheden werkten niet
nodig hadden. Het gevolg was nu
scheve gezichten bij de rechthebbenden,
onaangename verhoudingen, veel onno
dig werk en moeite om de zaak weer
recht te zetten en.... ontevreden brie-
—ATLANTISCHE
FRANKRIJK
OCEAAN
5LAVIE
MIDDELLANDSE
ALG
ven naar huis waarin op het werk van
de NIWIN en de Welfare op onredelijke
wijze onbarmhartige critiek werd uit
geoefend. Weg de goodwill en voor
deze post vergeefs de grote inspan
ning.
Een dergelijk feit maakt het werk
voor de militairen wel zeer moeilijk.
Er vloeit hieruit critiek voort op in
stanties in Nederland, zonder dat deze
ook maar in het minst enige blaam
treft. Wel voelt de NIWIN, zoals wy
reeds eerder uiteenzetten, zich sociaal
gezien verantwoordelijk voor alles
wat er met haar goederen in Indië
gebeurt, maar strikt genomen is zy
van alle zorg ontheven hij aankomst
der goederen in onze archipel, waar
deze door de daar aanwezige lichamen
verder vervoerd en verdeeld worden.
(Vervola op pap. 4)
i
De republikeinse senator Bail heeft
medegedeeld, dat hy vandaag in de Ame
rikaanse senaat een voorstel zal indie
nen als amendement op de wet voor het
Europese Herstelprogram om een nieuw
internationaal lichaam tegen agressie in
het leven te roepen, dat niet als de Vei
ligheidsraad gehandicapt zou worden
door het vetorecht.
In het amendement zouden de Presi
dent en de minister van Buitenlandse
Zaken verzocht worden met andere le
den der V.N. onmiddellijk besprekingen
te beginnen over een accoord, dat zou
voorzien in de oprichting van een uit
elf leden bestaande opperste raad, sa
mengesteld uit permanente leden vaii de
Veiligheidsraad en anderen, door de per
manente leden te kiezfen.
Elk lid van de opperste raad zou één
stem kunnen uitbrengen, terwijl voor een
besluit de bevestigende stem van zeven
leden pluk de meerderheid van de per
manenten nodig zou zijn.
Alle partijen zouden voorts overeenko
men hun gewapende strijdkrachten en
hulpbronnen ter beschikking van de op
perste raad te stellen, indien de raad
beslist dat het gebruik hiervan noodza
kelijk is voor het handhaven van de
vrede en de verdediging van de onaf
hankelijkheid van één of alle deelnemers
tegen agressie.
Senator Owen Brewster, een der op
stellers van het plan, noemde dit een
„offensief-defensief bondgenootschap",
dat voorziet in de middelen voor collec
tieve veiligheid zonder de verlammende
macht van het vetorecht.
Het Deense Ministerie van Buiten
landse Zaken heeft bekend gemaakt,
dat de Deense Minister van Handel Jens
Krag over veertien dagen naar Moskou
zal vertrekken om besprekingen te
voeren over een nieuw handelsverdrag
met Rusland.
(Van onze Haagse redacteur)
Vele gezichten heeft de grote zaal
van de voormalige Dierentuin in de
loop der jaren aan de Hagenaars ver
toond; we kennen haar als de gelief
koosde gelegenheid voor jubilea van
verenigingen met het bekende „bal na",
we zagen haar meer dan eens verdeeld
in vakken voor allerlei exposities, we
hebben er hot jazz beleefd en ontdaan
naar uiteenzettingen over de Rijkseen
heid geluisterd. Maar geen van deze in-
*0,
erkrijgbaar moeten zyn.
moeten dan tenminste 22% en 45
•hap1 Wcgen. Het duurste ijsje, dat
worden verkocht, is er een van 20
•heli dat dan ook minstens 90 gram
"et wegen.
De Britse pers, die met zoveel en
thousiasme het Engelse prinselijke
paar heeft toegezongen, toen het in
Westminster Abbey de ja-woorden
uitsprak, en die hardnekkig bericht
heeft, waarheen de huwelijksreis ging,
in welke omstandigheden het witte
brood gegeten werd, en wat voor
prachtige dingen Elizabeth en Philip
wel bezaten, heeft haar toon veran
derd. Althans dat deel van die pers,
dat even graag roddelt als juicht, en
dat alleen maar als voorwaarde aan
„goed nieuws" stelt dat de lezers er
interesse voor hebben.
Het geroddel betreft natuurlijk niet
de prinses, die algemeen bemind en ge
acht wordt. Prins Philip, de hertog van
Edinburgh, is het zwarte schaap. Men
is boos op hem, omdat hij in zijn auto
te hard rijdt, en de fluistertongen van
de sensatie-bladen weten, dat koning
George over zoveel vaart ook hele
maal niet gesticht is.
De „Daily Mirror" bracht onlangs op
de klets-markt nog een ander verhaal,
waaruit blijkt, dat schoonvader en
schoonzoon het niet te best met elkaar
kunnen vinden. Want wie denkt dat
het in koninklijke families altijd anders
gaat dan in andere families, dat daar
nooit eens de kleine onenigheidjes en
wrijvingen voorkomen, die men „zelfs in
de beste families" kent, hij heeft het na
tuurlijk mis.
Het ging, als men de „Daily Mirror"
mag geloven (en dat mag men beslist
niet altijd!), als volgt. Koning en konin
gin hadden hun intrek genomen in het
kasteel Bahnoral, een vorstelijke bezit
ting in Schotland. De blonde hertog en
zijn bruid hadden zich daar bij hen ge
voegd, maar Philip had vergeten, zijn
kilt, dat is wat men in Nederland een
,,Schotse rok" noemt, aan te trekken.
Koning George zei hem, een beetje koel
en hoogjes van de tinnen, dat de man
nelijke leden van de koninklijke familie
tijdens hun verblijf in Schotlahd altijd
kilts droegen, in overeenstemming met
de gewoonten en gebruiken van dat dèel
des koninkrijks. En of hij nu maar even
naar zyn kamer wilde gaan om zich te
verkleden.
De hertog ging weg en keerde even
later terug, keurig gekleed in kilt. En
nu komt het. Toen hij het vertrek
binnentrad, waar de koning was,
hield hij zijn rokje met twee vingers
van iedere hand een weinig omhoog,
alsof hij een mannequin op een mode
show was.. Op de manier van een
nuffig meisje wandelde hij naar zijn
schoonvader en maakte hij een révé
rence. De „Daily Mirror" voegt hier
aan toe: „De koning schepte geen be
hagen."
Ach, als het waar is. Engeland is im
mers het land van de humor? En zou
de koning, die volgens het volksliedje
nog wel een „reuze fijne vent" is, nu
zelf de zon niet in het water kunnen
zien schijnen?
Het voorlopig parlement van West-Ja
va heeft vandaag zonder stemming een
Nederlands plan, om de nieuwe staat een
uitvoerend regeringslichaam naar Ameri
kaans model te geven, verworpen.
In plaats daarvan eiste het parlement
een kabinet dat aan het parlement ver
antwoording schuldig is.
De meerderheid' der leden verklaarde,
dat het systeem der Ver. Staten te grote
bevoegdheid aan het uitvoerend lichaam
geeft, en keurde een kabinet, dat verant
woording aan het parlement schuldig is,
goed'. Het Nederlandse lid protesteerde
hiertegen.
drukken is ons zo veel waard geweest
als die van gisteravond, toen wy er ge
tuige waren van de verbeten en toch
vreedzame stryd, die om half zes in de
Residentie is ontbrand: de eerste par
tijen van het wereldschaaktournooi.
Met e2e4 (wit voor Euwe) heeft
burgemeester Visser het offensief ge
opend en enkele honderden leden van
de Haagse Schaakbond hebben peinzend
dezelfde beweging gemaakt om verder
een avond lang op hun miniatuurborden
de stukken te schuiven zoals Euwe en
Keres, Reshevky en Smyslov het be
liefden voor te doen. Enkele honderden
of missschien waren het er wel meer
dan duizend, tezamen gebogen over de
problemen van een Spaanse opening en
al wat dies meer zij, waren gegroepeerd
rond de vier grote model-borden, zijnde
de stafkaarten, waarop de bewegingen
der strijdeenheden staan aangegeven.
Stil in een hoekje van de zaal blader
den ze in een schaakboek, om het eens
te worden met zich zelf over wat zij
in de positie van Euwe zouden doen.
Veelbetekenend elkaar toeknikkend als
de loop der stukken hun voorspellingen
volgt, gemeenschappelijk wikkend en
wegend de belangrijkste factor in elke
strijd: de tijd, die de spelers nog rest.
Maar bij dit alles heerst een opvallend»
rust, zodat de grote zaal de indruk
geeft van een maar even te luidruch
tige kerkgemeente. Gedekt in de rug
door de Amerikaanse, Russische en Ne
derlandse vlag, voeren de grootmeesters
him strijd. De welgedane prof. Vidmar.
leider van het tournooi, wandelt als een
vorst rond over het podium, maar
we weigeren hem te laten vergelijken
met een scheidsrechter in de,ring, want
zo er al rake klappen worden uitge
deeld in deze moedige gevechten van
man tegen man, het blijven subtiele en
serene aanvallen over en weer.
Er is een niet onaanzienlijk aantal
Russen opgekomen om dit evenement
mee te maken. Zij werpen zich beheerst
tussen de Hagetyjars in de militaire
operaties op de witte en zwarte velden.
Beide partijen van deze eerste
avond werden Spaans geopend. De
ontmoeting Euwe—Keres werd in
vrij moeilijke positie voor onze
landgenoot afgebrokéh. De partij
SmyslovReshevsky eindigde in
remise, een resultaat waarmee de
Amerikaan zich zeer tevreden
toonde, vooral gezien de moeilijk
heden, veroorzaakt door het feit,
dat hij veel meer tijd had gébruikt
dan zijn tegenstander.
(Voor de analyse van beide par
tijen zie pao. 4).
Het is alles tezamen het beste publiek,
ingetogen en toch gemoedelijk, dat wij
ooit in de Dierentuin bijeen zagen, non
déplaise het Feest der Kunsten. Wij
houden het bij de schakers!
De organisatie was de eerste avona
nog niet perfect, hetgeen zich vooral
uitte in een verkeerde opstelling der
demonstratieborden. Om de zetten van de
spelers op de demonstratieborden ovel
te brengen had men bij voorkeur men
sen gekozen, die goede schakers en te
vensonderwijzer waren, omdat zij
de reputatie hebben zo uitstekend met
krijt op het bord te kunnen schrijven.
Maar deze onderwijzers waren in som
mige opzichten nog nerveuzer dan de
spelers zelf en daardoor zijn verecml-
lende fouten bij het overbrengen van
de zetten te verklaren!
De bwgemeestér van Den Haag, mr. Vis
ser, doet de eerste zet van de partij
EuweKeres.
(Van een bijzondere medewerker)
Met de indiening van het wetsont
werp op de materiële oorlogs
schaden is het vraagstuk der
vergoeding van door particulieren ge-
leden oorlogsschade in het middelpunt
der openbare belangstelling gekomen.
Terecht: want bij de oplossing van dit
vraagstuk is het belang van het gehele
Nederlandse volk betrokken.
In de memorie van toelichting wordt
gezegd, dat in het wetsontwerp het uit"
gangspunt is aanvaard, dat het vraag
stuk der tegemoetkoming in de oor
logsschade moet worden bezien uit de
gedachtengang, dat de getroffenen de
schade, welke in de oorlog aan de goe
deren van een deel van"het Nederlandse
volk is toegebracht, ten behoeve van net
gehele volk hebben geleden en mits
dien ook collectief moet worden ge
dragen.
Deze opvatting is herhaaldelijk van
regeringswege kenbaar gemaakt; tijdens
de oorlog via Radio-Oranje en na de
bevrijding in de nota omtrent een aan
tal punten van regeringsbeleid. Voor
Radio-Oranje is wel eens een te roos
kleurige voorstelling van zaken gegeven
eensdeels uit een oogpunt van propa
ganda, om het morele weerstandsver
mogen der getroffen bevolking te ver
sterken, anderdeels, omdat men niet
volledig van de omvang der schade op
de hoqgte kon zijn en nog minder kon
voorzien, tot welke proporties de schade
door het gewetenloze optreden van de
bezetter en de oorlogshandelingen der
bondgenoten zou toenemen.
Bij velen is hierdoor de verwachting
gewekt, dat de schadevergoeding zich
over de gehele linie zou uitstrekken tot
de vervangingswaarde der verloren ge-
gane goederen. Hierbij verloor men even
wel twee factoren uit het oog: de al
gehele verarming, welke ons volk heeft
ondergaan en het sterk toegenomen
prijspeil, welke feiten een dergelijke-
maatregel uiterst bezwaarlijk en in
enkele opzichten zelfs onrechtvaardig
zouden maken.
De memorie van toelichting begint
met een indrukwekkende uiteenzetting
van de schade, welke de Duitsers heb
ben toegebracht aan het Nederlandse
volksvermogen, door oorlogshandelin
gen, productiederving en roof, namelijk
25 milliard 725 millioen gulden, bere
kend naar het prijspeil van 1938. De
schade aan de particuliere eigendom
men, waar het wetsontwerp betrekking
op heeft, vormt een betrekkelijk gering
onderdeel van de schade, namelijk twee
milliard 650 millioen gulden, naar de
waarde van 9 Mei 1940 en berekend naar
de vervangingswaarde: zeven milliard
616 millioen gulden.
In 1945 is uitgevaardigd een Ko
ninklijk besluit op de materiële ooriogs-
schaden, volgens hetwelk de totale scha
devergoedingen zouden bedragen drie
milliard 104 millioen gulden, derhalve
rond 47 pCt. van de totale schade, be
rekend naar de vervangingswaarde. Deze
regeling werd algemeen ontoereikend
beoordeeld. De Kath. Volkspartij (en
het Kamerlid mr. Teulings mag in dit
verband met ere worden genoemd)
heeft zich tot tolk gemaakt van de ge
dupeerden en het mag wel voornamelijk
aan haar activiteit worden toegeschre
ven, dat het thans aanhangige wets
ontwerp in beduidende/ mate aan de
grieven tegemoet komt. Immers, de ver
goeding der schade wordt daardoor ver
hoogd tot vijf milliard 132 millioen gul
den, ofwel rond 67 pCt. van de totale
schade, berekend naar de vervangings
waarde.
Het wetsontwerp aanvaardt der
halve niet het beginsel'der inte
grale vergoeding op basis van de
vervangingswaarde. Er wordt in de
voorgestelde wettelijke regeling een dif
ferentiatie toegepast, waardoor de eco
nomisch sterkeren meer van de oorlogs
schade te dragen krijgen dan de eco
nomisch zwakkeren.
Volledige vergoeding op basis van de
vervangingswaarde wordt verleend aan
hen, die een woning, een schip of een
bedrijfspand verloren, waarin zij leefden
of waarmede zjj hun brood verdienden,
mits de woning, het bedrijfspand of het
schip een vooroorlogse waarde hadden
van niet meer dan resp. 5000, 5000
of ƒ9000. Getroffenen, die niet onder
deze categorie vallen, kunnen. Indien
zij hun bijdrage in de oorlogsschade
willen besteden voor de bouw of de
aankoop van een woning van geen
grotere inhoud dan 500 M3, al dan niet
met een bedrijfsruimte van ten hoogste
dezelfde inhoud, op financiële facilitei
ten rekenen, waardoor dat pand voor
hen een rendabele belegging wordt.
De schadevergoedingsregeling voor
huisraad wordt in het ontwerp in die
mate verbeterd, dat zij, die een sobere
inboedel bezaten, zich deze weer zullen
kunnen aanschaffen.
In andere gevallen geschiedt als regel
de schadevergoeding op basis van de
waarde van 9 Mei 1940. Het Rijk zal
dan evenwel crediet-faciliteiten kunnen
verlenen, om de wederopbouw van ver
loren gegane onroerende goederen mo
gelijk te maken.
Ook de thans voorgestelde, verbeterde,
regeling ondervindt van vele kanten
critiek. Opnieuw wordt met klem aan
gedrongen op integrale schadevergoe
ding op basis van de vervangingswaarde.
Hierover in een volgend artikel.
Eerbied te hebben voor de mening
en de persoon van een ander
schijnt zeer moeilijk, vooral als
daar nog verschil van stand bij
komt.