Zolders worden woningen Wat gebeurt er met de gezonden goederen in de Archipel? Tegen agressie Stille ingetogenheid in de Haagse Dierentuin Engelse pers roddelt over prins Philip Oorlogsschade In de hoofdstad werken overheid en rechterlijke macht intensief mede STUDENTENDEMONSTRATIE TE UTRECHT Onbarmhartige critiek op inhoud van de cantine-wagens Strijd der schaakmeesters begonnen Hertog voelt zich gegeneerd in Schotse rok Het weer Tot hoofd en hart „Tiba" heeft aanvaring Dreigende staking in brandstoffenhandel Z.H. DE PAUS 72 JAAR VOLDOENDE SCHOENEN Hulp aan uitgeweken collega's BELGISCH VLIEGTUIG VERONGELUKT Achttien doden Zonder samenwerking is inspanning vergeefs Voorstel tot oprichting nieuw int. lichaam WEST-JAVA HERZIET CONSTITUTIE WOENSDAG 3 MAART 1948 71ste JAARGANG No. 24091 Schip maakt geen water Massabijeenkomst te Paramaribo Beschuldigingen overdreven genoemd I Advies K. v. K. te Waalwijk tot opheffing distributie Wf ■■■ÜMMÉii - WEER IJSJES VAN 5 EN 10 N.I.W.I.N.-AFGEZANT EN NAAR INDIË RUSSISCHE INVLOEDEN EUROPA Kabinet verantwoordelijk aan parlement geëist MOEILIJKE STELLING voor dr. Euwe BUREAUX VAN REDACIIt bN ADMINiSIRATIE: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543 Abonnementen 20800 - Postgiro 143480 ABONNEMENTSPRIJS 54 cents per week, f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal. Directeur: 3. 3. W. Boerrigter. Wnd. hoofdredacteur: W. Severtn. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per minimeter hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel tarief. Omroepers Ié cents per m.m hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentlën eventueel zonder opgave vee redenen te weigeren. (Van onze speciale verslaggever) In Amsterdam, waar de huizenbouw thans door het gestook van de E.V.C. vrijwel stil ligt, worden plannen ont wikkeld, om op andere wijze in de wo ningnood te voorzien: op grote schaal zullen zolders in woningen veranderd worden. Overheid en rechterlijke macht werken hierbij zeer intensief mede. Een aannemer, die ons nierover inlich tingen verstrekte, heeft al plannen voor de verbouw van honderd zolders onder handen. (Hij schatte, dat er alleen al in Amsterdam-Zuid 2000 zolders omgebouwd kunnen worden en over de gehele stad wel een tienduizend!) De huren worden officieel vastgesteld door de Gemeentelijke Woningdienst, met wie op de meest intensieve wijze wordt samengewerkt, hetgeen ook wel moet om te voorkomen dat deze dienst woning ruimte vordert in de zolderkamers, die tot één woning worden verbouwd. Dit vorderen gebeurt echter wel, als de be woners van de etages, tot wie de zolder kamers behoren, weigeren, deze kamers goedschiks af te staan. In het algemeen kan men zeggen dat een derde der bewo ners geen bezwaar maakt, een derde maakt wel bezwaren, mar zwicht tenslotte en een derde weigert pertinent. In het laatste geval is vordering de enige op lossing. Beroep op de kantonrechter baat dan niet. Integendeel, de kantonrech ter heeft onlangs de ontruiming van een gehele woning gelast omdat de bewoner weigerde zijn zolderkamer i af te staan! De rechter stelde zich daarbU op het standpunt, dat hy geen kamer (s) kon laten ontruimen, maar wel een hele woning. Dit vonnis is natuurlijk een stevige stok achter de deur voor hen, die een logeer-, een berg- of een knutselkamer- tje /zó belangrijk achten, dat ze er grote gezinnen voor in de slechts denkbare be huizingen willen laten hokken. De meeste van de weigerachtigen hebben geen denk- Dinsdagmorgen omstreeks negen uur is hét Nederlandse 3000 ton metende M.S. „Tiba" in het Kanaal aan bak boordzijde aangevaren door het Engel se S.S. „Empire Towy", terwijl het Wegens zware mist stil lag. Aan bakboord bij ruim 1 en 2 zijn 16 verschansingstukken verbogen, ter wijl de vleugel van de brug beschadigd Werd. De reddingboot en werkboot met davits aan deze zijde liepen flinke Schade op. De huid van het schip bleef intact, zodat het vaartuig geen water maakt. De „Tiba", eigendom van de maatschap pij Vrachtvaart te Rotterdam, is op Weg van Buenos-Aires naar Rotterdam. beeld van de enorme woningnood, die er b.v. in Amsterdam bestaat. De nieuwe woningen hebben elk mo dern comfort. En het gebeurt dat bewo ners van lagere etages naar de zolderwo ningen verhuizen vanwege de meerdere frisse lucht en het ruime uitzicht zoveel hoger bij de wolken. Wij vernemen tenslotte nog, dat het in de bedoeling ligt, over het ge hele land een grootscheepse actie te gaan voeren voor de verbouw van zolders in woningen. In een brief, gedateerd I Maart, heeft de Unie Verkeer aan de Vakgroep Detail handel in Brandstoffen medegedeeld, dat zij, daar niet is te verwachten, dat door middel van overleg de partijen nog tot overeenstemming zullen geraken, haar leden zal adviseren tot staking van de arbeid over te gaan, zo haar voorstellen niet voor Zaterdag 6 Maart worden in gewilligd. Nadat op de reeds gemelde massa bijeenkomst van de Cura?aose demo cratische partü de aanwezigen waren toegesproken door de delegatieleden, die de rondetafelconferentie verlaten hebben, werd er besloten, telegrammen te zenden aan de Pan-Amerikaanse Unie te Washington en aan de organi satie der Verenigde Volken te Lake Success. Het telegram der democratische partij beschuldigt er de Nederlandse regering van, aan de bevolking van Curacao de rechten van het handvest der verenigde volken te onthouden en de koninklijke beloften van December 1942 niet te hebben vervuld. .In andere kringen dan die van de de mocratische partij worden de geuite be" schuldigingen als overdreven beschouwd en qualificeerf men de ondernomen stappen als een onbezonnen actie van in politiek opzicht onrijpe leiders. (De tekst van het middengedeelte noopt tot voorbehoud, omdat hij zeer verminkt ons land bereikte. Red.). Het Franse Rode Kruis heeft als blijk van waardering voor hulp, ver leend bij het repatriëren van Franse refugiés op doorreis in Egypte, de zil- vpren medaille met bijbehorende oor konden verleend aan lt.-kol. G. W. Rikkelman, mejuffrouw I. M. M. van den Broek d'Obrenan en aan jkvr. W. F. G. L. baronesse van Pallandt. Londense schoolkinderen houden een wedstrijd mei uit Nederlandse bloembollen qe. kweekte bloemen. Deze bloembollen zijn destijds door ,het Centrale Bloembollen Co mité aan de Londense kinderen uitgereikt. Hollandse experts zullen de bloemen keu ren en honderd prijswinnaars mogen een gratis reisje maken naar Nederland'. Een lange rij schoolkinderen met hun bloemen voor County Hall, waar de bloemen tentoongesteld zullen worden. Verwachting tot Donderdagavond: Vannacht en morgenochtend lichte vorst en uitgebreide mistvelden. Mor gen overdag: slechts plaatselijk op klarend en in het algemeen ongeveer dezelfde temperatnur als vandaag. Weinig wind. Zon 7.26—16.25, Maan 4.36—11.22. De pauselijke vlag wapperde Dinsdag overal in Vaticaanstad ter gelegenheid van de 72ste verjaardag van Z. H. de Paus. Het was tevens 9 jaar geleden dat Pius XII gekroond werd. Vele van de Italiaanse bladen besteden grote aandacht aan het vredeswerk van de Paus. Uit de gehele wereld kwamen gelukstelegrammen binnen. De Paus 1 is in goede gezondheid en heeft gisteren zijn normale werkzaamheden verricht. Ter gelegenheid van de 9de verjaar dag der keuze van Paus Pius XII heeft de internuntius bij het Neder landse Hof. Mgr. Paolo (Jiobbe, Dins dagmiddag een drukbezochte receptie gehouden, waarop tal van leden der hoge geestelijkheid!" diplomaten en of ficiële persoonlijkheden hun geluk wensen kwamen aanbieden. De raad van bystand van de Kamer van Koophandel te Waalwijk heeft een overzicht gegeven van de schoen- en lederindustrie in 1947. Zij acht alle re denen aanwezig om er bij de regering op aan te dringen dat de distributie van schoenen wordt opgeheven en de fabri- cage-voorschriften komen te vervallen. In lange rijen wachtten Dinsdagmiddag de studenten voor het Jaarbeursgebouw te Utrecht voor de aanvang van de demonstratie. Ruim 2300 studenten waren Dins dagmiddag met hun hoogleraren by een in de grote Standhal van het Jaarbeursgebouw te Utrecht voor de meeting, welke wag georganiseerd door het comité „Adhaèsie Tsjechische Stu denten". Vijfhonderd belangstellen den, die geen toegang konden brjjgen, omdat do zaal eivol yras, volgden met niet minder aandacht voor het ge bouw de redevoeringen, die bij gebrek aan een geluidsinstallatie voor hen werden voorgelezen. Het resultaat der vergadering was, dat een regeling is ontworpen, waar door Nederlandse studenten aan hun collega's, die uit het buitenland wegens aantasting van de geestelijke vrijheid bitwij ken of uitgeweken zijn, hulp zul- '®n kunnen bieden, door hun de moge lijkheid te geven hier te lande hun stu die te voltooien. Gelegenheid zal worden gegeven tot het volgen van universitair onderwijs door toelating tot de acaderrtische exa mens, colleges en practica. Eventueel zal vrijstelling van college lid worden verleend, zo nodig inplaats daarvan en daarenboven zullen de des betreffende kosten door de studenten Bedragen worden, evenals de kosten voor levensonderhoud. Om deze hulp efficiënt te doen zijn, "drdt een stichting opgericht van per- Jbanente aard, die zich ten doel stelt net bieden van materiële hulp aan uit geweken studenten in de ruimste zin. r^Ze stichting zal haar middelen moe- putten uit giften en uit gelden, door e studenten bijeengebracht. Ongeveer per honderd Nederlandse hdenten zal één uitgewekene worden hderhouden. Naast materiële zal gees- hke hulp worden geboden, door de ^ltgewekenen als volwaardige leden in 6 universitaire maatschappij op te etnen. - het aanstaande zomerseizoen zal prijs van het „ijsje" ruim 10 pCt. Ber liggen dan het vorig jaar het ge- - J was. Zowel op straat als in ijssalons en de gewone ijswafels tegen de °roorlogse prijzen van 5 en 10 cent Zestien passagiers en de bemanning van drie koppen van een Dakota van de Belgische luchtvaartmaatschappij Sabena zijn Dinsdagavond om het le ven gekomen, toen het vliegtuig in een dichte mist een noodlanding trachtte te maken op het Londense vliegveld Heathrow Port en daarbij met de 'neus in de grond dook. Het toestel, dat hoven het vliegveld in nood verkeerde, vroeg aan de con troletoren een noodlanding te mogen uitvoeren, waarop terstond reddings ploegen uitrukten. Kort daarna stortte het toestel neer. Het toestel vatte ter stond vlam, zodat de inzittenden ver brandden. Drie passagiers waren, toen het toe,stel neerstortte, uit het vlieg tuig geslingerd en werden zwaar ge wond. Binnen vier minuten waren zes brand weerwagens bij het brandende vlieg tuig, aanwezig, doch zij slaagden er niet in het vuur ook maar enigszins te tem peren. Terwijl de slachtoffers in de cabines verbrandden, moesten dokters en verpleegsters, die terstond aanwezig waren, toezien zonder enige hulp te kunnen bieden. Een ooggetuige ver telde, dat hij hoorde hoe mannen en vrouwen in het vliegtuig om hulp riepen en trachtten hun veiligheidsgor dels los te maken. (Van onze speciale verslaggever) De mededeling betreffende de reis van enkele NIWIN-afgezanten naar Indië voor het voeren van oriënta tie-besprekingen en het leggen van persoonlijke contacten, waarvan wij in ons blad van Dinsdag melding maakten vormt een gerede aanlei ding om, na al hetgeen wij reeds over de verzorging van de militai ren in Indië geschreven hebben, nog eens in het kort aandacht te vragen voor dit probleem, dat nog steeds een probleem is, hetgeen duidelijk uit de vele brieven die wij van overzee hierover ontvan gen blijkt. Het is algemeen bekend, dac de Kerst pakketten-actie een groot succes is ge weest. Op alle posten kwamen zij op tijd en over de inhoud waren de mili tairen meer day tevreden. Hoe jammer dat er echter een dissonant was in een der havenplaatsen van Celebes. De der tig pakketten die naar dit eiland ge zonden werden, waren bestemd voor de werkers ver verwijderd van huis en haard, die zoal niet de hitte van de strijd, dan toch de hitte van de tropi sche zon meer voelden dan alle anderen die hier jarenlang wonen en werken. Of het nu een onduidelijke, voor tweeër lei uitleg vatbare instructie betreft, of dat men eenvoudig niet nadacht of domweg handelde dit doet er ten slotte weinig toe feit is, dat deze voor 30 bepaalde werkers bestemde pakket ten.... verloot werden onder enkele honderden personen voor het aller grootste gedeelte mensen die in het ge heel geen rechten kónden doen gelden op deze pakketten, aan wie bij de ver zending ook niét gedacht was en die deze bovendien, daar ze in de voor hen gewone omstandigheden werkten niet nodig hadden. Het gevolg was nu scheve gezichten bij de rechthebbenden, onaangename verhoudingen, veel onno dig werk en moeite om de zaak weer recht te zetten en.... ontevreden brie- —ATLANTISCHE FRANKRIJK OCEAAN 5LAVIE MIDDELLANDSE ALG ven naar huis waarin op het werk van de NIWIN en de Welfare op onredelijke wijze onbarmhartige critiek werd uit geoefend. Weg de goodwill en voor deze post vergeefs de grote inspan ning. Een dergelijk feit maakt het werk voor de militairen wel zeer moeilijk. Er vloeit hieruit critiek voort op in stanties in Nederland, zonder dat deze ook maar in het minst enige blaam treft. Wel voelt de NIWIN, zoals wy reeds eerder uiteenzetten, zich sociaal gezien verantwoordelijk voor alles wat er met haar goederen in Indië gebeurt, maar strikt genomen is zy van alle zorg ontheven hij aankomst der goederen in onze archipel, waar deze door de daar aanwezige lichamen verder vervoerd en verdeeld worden. (Vervola op pap. 4) i De republikeinse senator Bail heeft medegedeeld, dat hy vandaag in de Ame rikaanse senaat een voorstel zal indie nen als amendement op de wet voor het Europese Herstelprogram om een nieuw internationaal lichaam tegen agressie in het leven te roepen, dat niet als de Vei ligheidsraad gehandicapt zou worden door het vetorecht. In het amendement zouden de Presi dent en de minister van Buitenlandse Zaken verzocht worden met andere le den der V.N. onmiddellijk besprekingen te beginnen over een accoord, dat zou voorzien in de oprichting van een uit elf leden bestaande opperste raad, sa mengesteld uit permanente leden vaii de Veiligheidsraad en anderen, door de per manente leden te kiezfen. Elk lid van de opperste raad zou één stem kunnen uitbrengen, terwijl voor een besluit de bevestigende stem van zeven leden pluk de meerderheid van de per manenten nodig zou zijn. Alle partijen zouden voorts overeenko men hun gewapende strijdkrachten en hulpbronnen ter beschikking van de op perste raad te stellen, indien de raad beslist dat het gebruik hiervan noodza kelijk is voor het handhaven van de vrede en de verdediging van de onaf hankelijkheid van één of alle deelnemers tegen agressie. Senator Owen Brewster, een der op stellers van het plan, noemde dit een „offensief-defensief bondgenootschap", dat voorziet in de middelen voor collec tieve veiligheid zonder de verlammende macht van het vetorecht. Het Deense Ministerie van Buiten landse Zaken heeft bekend gemaakt, dat de Deense Minister van Handel Jens Krag over veertien dagen naar Moskou zal vertrekken om besprekingen te voeren over een nieuw handelsverdrag met Rusland. (Van onze Haagse redacteur) Vele gezichten heeft de grote zaal van de voormalige Dierentuin in de loop der jaren aan de Hagenaars ver toond; we kennen haar als de gelief koosde gelegenheid voor jubilea van verenigingen met het bekende „bal na", we zagen haar meer dan eens verdeeld in vakken voor allerlei exposities, we hebben er hot jazz beleefd en ontdaan naar uiteenzettingen over de Rijkseen heid geluisterd. Maar geen van deze in- *0, erkrijgbaar moeten zyn. moeten dan tenminste 22% en 45 •hap1 Wcgen. Het duurste ijsje, dat worden verkocht, is er een van 20 •heli dat dan ook minstens 90 gram "et wegen. De Britse pers, die met zoveel en thousiasme het Engelse prinselijke paar heeft toegezongen, toen het in Westminster Abbey de ja-woorden uitsprak, en die hardnekkig bericht heeft, waarheen de huwelijksreis ging, in welke omstandigheden het witte brood gegeten werd, en wat voor prachtige dingen Elizabeth en Philip wel bezaten, heeft haar toon veran derd. Althans dat deel van die pers, dat even graag roddelt als juicht, en dat alleen maar als voorwaarde aan „goed nieuws" stelt dat de lezers er interesse voor hebben. Het geroddel betreft natuurlijk niet de prinses, die algemeen bemind en ge acht wordt. Prins Philip, de hertog van Edinburgh, is het zwarte schaap. Men is boos op hem, omdat hij in zijn auto te hard rijdt, en de fluistertongen van de sensatie-bladen weten, dat koning George over zoveel vaart ook hele maal niet gesticht is. De „Daily Mirror" bracht onlangs op de klets-markt nog een ander verhaal, waaruit blijkt, dat schoonvader en schoonzoon het niet te best met elkaar kunnen vinden. Want wie denkt dat het in koninklijke families altijd anders gaat dan in andere families, dat daar nooit eens de kleine onenigheidjes en wrijvingen voorkomen, die men „zelfs in de beste families" kent, hij heeft het na tuurlijk mis. Het ging, als men de „Daily Mirror" mag geloven (en dat mag men beslist niet altijd!), als volgt. Koning en konin gin hadden hun intrek genomen in het kasteel Bahnoral, een vorstelijke bezit ting in Schotland. De blonde hertog en zijn bruid hadden zich daar bij hen ge voegd, maar Philip had vergeten, zijn kilt, dat is wat men in Nederland een ,,Schotse rok" noemt, aan te trekken. Koning George zei hem, een beetje koel en hoogjes van de tinnen, dat de man nelijke leden van de koninklijke familie tijdens hun verblijf in Schotlahd altijd kilts droegen, in overeenstemming met de gewoonten en gebruiken van dat dèel des koninkrijks. En of hij nu maar even naar zyn kamer wilde gaan om zich te verkleden. De hertog ging weg en keerde even later terug, keurig gekleed in kilt. En nu komt het. Toen hij het vertrek binnentrad, waar de koning was, hield hij zijn rokje met twee vingers van iedere hand een weinig omhoog, alsof hij een mannequin op een mode show was.. Op de manier van een nuffig meisje wandelde hij naar zijn schoonvader en maakte hij een révé rence. De „Daily Mirror" voegt hier aan toe: „De koning schepte geen be hagen." Ach, als het waar is. Engeland is im mers het land van de humor? En zou de koning, die volgens het volksliedje nog wel een „reuze fijne vent" is, nu zelf de zon niet in het water kunnen zien schijnen? Het voorlopig parlement van West-Ja va heeft vandaag zonder stemming een Nederlands plan, om de nieuwe staat een uitvoerend regeringslichaam naar Ameri kaans model te geven, verworpen. In plaats daarvan eiste het parlement een kabinet dat aan het parlement ver antwoording schuldig is. De meerderheid' der leden verklaarde, dat het systeem der Ver. Staten te grote bevoegdheid aan het uitvoerend lichaam geeft, en keurde een kabinet, dat verant woording aan het parlement schuldig is, goed'. Het Nederlandse lid protesteerde hiertegen. drukken is ons zo veel waard geweest als die van gisteravond, toen wy er ge tuige waren van de verbeten en toch vreedzame stryd, die om half zes in de Residentie is ontbrand: de eerste par tijen van het wereldschaaktournooi. Met e2e4 (wit voor Euwe) heeft burgemeester Visser het offensief ge opend en enkele honderden leden van de Haagse Schaakbond hebben peinzend dezelfde beweging gemaakt om verder een avond lang op hun miniatuurborden de stukken te schuiven zoals Euwe en Keres, Reshevky en Smyslov het be liefden voor te doen. Enkele honderden of missschien waren het er wel meer dan duizend, tezamen gebogen over de problemen van een Spaanse opening en al wat dies meer zij, waren gegroepeerd rond de vier grote model-borden, zijnde de stafkaarten, waarop de bewegingen der strijdeenheden staan aangegeven. Stil in een hoekje van de zaal blader den ze in een schaakboek, om het eens te worden met zich zelf over wat zij in de positie van Euwe zouden doen. Veelbetekenend elkaar toeknikkend als de loop der stukken hun voorspellingen volgt, gemeenschappelijk wikkend en wegend de belangrijkste factor in elke strijd: de tijd, die de spelers nog rest. Maar bij dit alles heerst een opvallend» rust, zodat de grote zaal de indruk geeft van een maar even te luidruch tige kerkgemeente. Gedekt in de rug door de Amerikaanse, Russische en Ne derlandse vlag, voeren de grootmeesters him strijd. De welgedane prof. Vidmar. leider van het tournooi, wandelt als een vorst rond over het podium, maar we weigeren hem te laten vergelijken met een scheidsrechter in de,ring, want zo er al rake klappen worden uitge deeld in deze moedige gevechten van man tegen man, het blijven subtiele en serene aanvallen over en weer. Er is een niet onaanzienlijk aantal Russen opgekomen om dit evenement mee te maken. Zij werpen zich beheerst tussen de Hagetyjars in de militaire operaties op de witte en zwarte velden. Beide partijen van deze eerste avond werden Spaans geopend. De ontmoeting Euwe—Keres werd in vrij moeilijke positie voor onze landgenoot afgebrokéh. De partij SmyslovReshevsky eindigde in remise, een resultaat waarmee de Amerikaan zich zeer tevreden toonde, vooral gezien de moeilijk heden, veroorzaakt door het feit, dat hij veel meer tijd had gébruikt dan zijn tegenstander. (Voor de analyse van beide par tijen zie pao. 4). Het is alles tezamen het beste publiek, ingetogen en toch gemoedelijk, dat wij ooit in de Dierentuin bijeen zagen, non déplaise het Feest der Kunsten. Wij houden het bij de schakers! De organisatie was de eerste avona nog niet perfect, hetgeen zich vooral uitte in een verkeerde opstelling der demonstratieborden. Om de zetten van de spelers op de demonstratieborden ovel te brengen had men bij voorkeur men sen gekozen, die goede schakers en te vensonderwijzer waren, omdat zij de reputatie hebben zo uitstekend met krijt op het bord te kunnen schrijven. Maar deze onderwijzers waren in som mige opzichten nog nerveuzer dan de spelers zelf en daardoor zijn verecml- lende fouten bij het overbrengen van de zetten te verklaren! De bwgemeestér van Den Haag, mr. Vis ser, doet de eerste zet van de partij EuweKeres. (Van een bijzondere medewerker) Met de indiening van het wetsont werp op de materiële oorlogs schaden is het vraagstuk der vergoeding van door particulieren ge- leden oorlogsschade in het middelpunt der openbare belangstelling gekomen. Terecht: want bij de oplossing van dit vraagstuk is het belang van het gehele Nederlandse volk betrokken. In de memorie van toelichting wordt gezegd, dat in het wetsontwerp het uit" gangspunt is aanvaard, dat het vraag stuk der tegemoetkoming in de oor logsschade moet worden bezien uit de gedachtengang, dat de getroffenen de schade, welke in de oorlog aan de goe deren van een deel van"het Nederlandse volk is toegebracht, ten behoeve van net gehele volk hebben geleden en mits dien ook collectief moet worden ge dragen. Deze opvatting is herhaaldelijk van regeringswege kenbaar gemaakt; tijdens de oorlog via Radio-Oranje en na de bevrijding in de nota omtrent een aan tal punten van regeringsbeleid. Voor Radio-Oranje is wel eens een te roos kleurige voorstelling van zaken gegeven eensdeels uit een oogpunt van propa ganda, om het morele weerstandsver mogen der getroffen bevolking te ver sterken, anderdeels, omdat men niet volledig van de omvang der schade op de hoqgte kon zijn en nog minder kon voorzien, tot welke proporties de schade door het gewetenloze optreden van de bezetter en de oorlogshandelingen der bondgenoten zou toenemen. Bij velen is hierdoor de verwachting gewekt, dat de schadevergoeding zich over de gehele linie zou uitstrekken tot de vervangingswaarde der verloren ge- gane goederen. Hierbij verloor men even wel twee factoren uit het oog: de al gehele verarming, welke ons volk heeft ondergaan en het sterk toegenomen prijspeil, welke feiten een dergelijke- maatregel uiterst bezwaarlijk en in enkele opzichten zelfs onrechtvaardig zouden maken. De memorie van toelichting begint met een indrukwekkende uiteenzetting van de schade, welke de Duitsers heb ben toegebracht aan het Nederlandse volksvermogen, door oorlogshandelin gen, productiederving en roof, namelijk 25 milliard 725 millioen gulden, bere kend naar het prijspeil van 1938. De schade aan de particuliere eigendom men, waar het wetsontwerp betrekking op heeft, vormt een betrekkelijk gering onderdeel van de schade, namelijk twee milliard 650 millioen gulden, naar de waarde van 9 Mei 1940 en berekend naar de vervangingswaarde: zeven milliard 616 millioen gulden. In 1945 is uitgevaardigd een Ko ninklijk besluit op de materiële ooriogs- schaden, volgens hetwelk de totale scha devergoedingen zouden bedragen drie milliard 104 millioen gulden, derhalve rond 47 pCt. van de totale schade, be rekend naar de vervangingswaarde. Deze regeling werd algemeen ontoereikend beoordeeld. De Kath. Volkspartij (en het Kamerlid mr. Teulings mag in dit verband met ere worden genoemd) heeft zich tot tolk gemaakt van de ge dupeerden en het mag wel voornamelijk aan haar activiteit worden toegeschre ven, dat het thans aanhangige wets ontwerp in beduidende/ mate aan de grieven tegemoet komt. Immers, de ver goeding der schade wordt daardoor ver hoogd tot vijf milliard 132 millioen gul den, ofwel rond 67 pCt. van de totale schade, berekend naar de vervangings waarde. Het wetsontwerp aanvaardt der halve niet het beginsel'der inte grale vergoeding op basis van de vervangingswaarde. Er wordt in de voorgestelde wettelijke regeling een dif ferentiatie toegepast, waardoor de eco nomisch sterkeren meer van de oorlogs schade te dragen krijgen dan de eco nomisch zwakkeren. Volledige vergoeding op basis van de vervangingswaarde wordt verleend aan hen, die een woning, een schip of een bedrijfspand verloren, waarin zij leefden of waarmede zjj hun brood verdienden, mits de woning, het bedrijfspand of het schip een vooroorlogse waarde hadden van niet meer dan resp. 5000, 5000 of ƒ9000. Getroffenen, die niet onder deze categorie vallen, kunnen. Indien zij hun bijdrage in de oorlogsschade willen besteden voor de bouw of de aankoop van een woning van geen grotere inhoud dan 500 M3, al dan niet met een bedrijfsruimte van ten hoogste dezelfde inhoud, op financiële facilitei ten rekenen, waardoor dat pand voor hen een rendabele belegging wordt. De schadevergoedingsregeling voor huisraad wordt in het ontwerp in die mate verbeterd, dat zij, die een sobere inboedel bezaten, zich deze weer zullen kunnen aanschaffen. In andere gevallen geschiedt als regel de schadevergoeding op basis van de waarde van 9 Mei 1940. Het Rijk zal dan evenwel crediet-faciliteiten kunnen verlenen, om de wederopbouw van ver loren gegane onroerende goederen mo gelijk te maken. Ook de thans voorgestelde, verbeterde, regeling ondervindt van vele kanten critiek. Opnieuw wordt met klem aan gedrongen op integrale schadevergoe ding op basis van de vervangingswaarde. Hierover in een volgend artikel. Eerbied te hebben voor de mening en de persoon van een ander schijnt zeer moeilijk, vooral als daar nog verschil van stand bij komt.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1948 | | pagina 1