Wijziging van de Grondwet
Negus van Abessinië vraagt om
Nederlandse adviseurs
HIMMLER'S VALSE
NOG STEEDS IN
PENNINGEN
OMLOOP
Gaat Botwinnik naar bed met een
schaakboek van Euwe?
Staatscommissie stelt toevoeging
van nieuw hoofdstuk voor
Mogelijkheden op vele terreinen
KONINKLIJKE MARINE MOET ONZE
KOOPVAARDIJ BESCHERMEN
Tot hoofd en hart
TEMPO DEMOBILISATIE AM. TROEPEN
IN DUITSLAND WORDT VERTRAAGD
Geheime geldfabriek produceerde
200 millioen Engelse ponden
Overgangsbepalingen
nieuwe rechtsorde
GOEDE VRIJDAG
iVersterking van de koopvaardijschepen
om geschut te kannen opstellen
Het weer
r,
Electrificatie lijnen naar
het Noorden
Eén centraal vliegveld
Samenzwering op Biak
RADIO-ACTIEVE WOLK
en robotprojectielen
Twaalf stille gasten in
het Karhaus
DIENSTPLICHT VOOR
POL. DELINQUENTEN?
JJoodstraf tegen Kapteyn
geëist
Geen vrijstelling van
dienstplicht
DONDERDAG 25 MAART 1948 e
71ste JAARGANG No. 24110
GOUVERNEUR BRONS
NAAR CURACAO
STAATSLOTERIJ
Haarlems drukker voorkwam
namaak van Nederlands geld
Vertraging in het schema
Aantal kleinere luchthavens
nodig geacht
Doet U mee aan
de P.P.V.
Let op de krant
van Zaterdag
Reeds veertig arrestaties
„Grootste Jodenbeul ter
wereld"
In Batavia trilden
de gebouwen
Met Pinksteren
krentenbrood
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISIRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 54 cents per week,
I 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur: J. J. W. Boerrlgter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentlën eventueel zonder opgave varr
redenen te weigeren.
De Staatscommissie, aan welke op 29 Sept. 1947 werd opgedragen te
onderzoeken, of en in hoeverre er verandering in de grondwet gewenst is
ter voorbereiding van de hervorming van de staatkundige structuur van
het koninkrijk, is met haar rapport gereed. Zij pleit daarin voor aanvulling
van de grondwet met een veertiende hoofdstuk waarin de resultaten van de
besprekingen en gebeurtenissen in Indi'è en de resultaten van de Ronde
Tafel Conferentie worden vastgelegd. Wellicht komt deze zienswijze in
overeenstemming met het wetsontwerp, dat ter zake bij de Tweede Kamer
zal worden ingediend.
Het door de commissie voorgestelde
ontwerp luidt aldus:
Aan de grondwet wordt toegevoegd een
veertiende hoofdstuk, luidende:
Bijzondere bepalingen nopens de
overgang naar de nieuwe rechtsorde
voor de in artikel 1 genoemde grond
gebieden.
Artikel 207
Voor de in artikel 1 genoemde grond
gebieden zal, op de grondslag van de
uitkomst van het reeds gepleegde en nog
te plegen gemeen overleg tussen ver
tegenwoordigers van de bevolkingen, een
nieuwe rechtsorde worden gevestigd,
waarin deze gebieden de eigen belangen
zelfstandig behartigen, en op de voet van
gelijkwaardigheid zijn verbonden tot ver
zorging van de gemeenschappelijke be
langen en tot wederkerige bijstand, een
en ander onder waarborgen voor de
rechtszekerheid, de fundamentele men
selijke rechten en vrijheden en deugdelijk
bestuur.
Artikel 208
1. Bij de voorbereiding en vestiging
van de nieuwe rechtsorde zal worden
in acht genomen de uitkomst van het
reeds gepleegde overleg, zoals deze in
de volgende leden van dit artikel ia om
schreven.
2. Er zal een unie worden gevormd,
waarin als gelijkgerechtigde staten
deelnemen het onder lid 5 bedoelde
koninkrijk en de Verenigde Staten van
Indonesië. Indien de uitkomst van het
voortgezet gemeen overleg daartoe leidt,
treedt Nederland in de plaats van dit
koninkrijk.
3. Aan het hoofd der unie staat H. M.
Koningin Wilhelmina, Prinses van
Oranje-Nassau, en hare wettige opvol
gers in de Kroon der Nederlanden.
4. De unie zal door eigen organen,
onverminderd hetgeen overigens ter
vervulling van haar doelstellingen kan
strekken, de samenwerking tussen de
deelnemende staten verwezenlijken in
zake buitenlandse betrekkingen, defen
sie en voor zover nodig financiën, als
mede nopens onderwerpen van econo
mische en culturele aqrd. Zij zal de
rechtszekerheid, de fundamentele men
selijke rechten en vrijheden en deug
delijk bestuur waarborgen. De unie zal
op eigen naam aan het internationaal
rechtsverkeer deelnemen.
5. Er zal tussen Nederland, Surina
me en de Nederlandse Antillen een
koninkrijk worden gevormd aan het
hoofd waarvan staat H. M. Koningin
Wilhelmina, Prinses van Oranje-Nas
sau, en Hare wettige opvolgers in de
Kroon der Nederlanden. Nederland
kan binnen de Unie rechtstreeks be
trekkingen onderhouden met de Ver
enigde Staten van Indonesië.
De gouverneur van Suriname, mr. C.
J. Brons is gistermiddag naar Curasao
vertrokken voor besprekingen met gou
verneur dr. P. A. Kasteel en Neder
landse diplomatieke vertegenwoordigers
van Venezuela, Colombia en Guatemala.
6. De Verenigde Staten van Indonesië
zullen federatief zijn opgebouwd uit on
derling gelijkwaardige deelstaten.
7. Voor zover enig deel van Indone
sië niet gaat behoren bot de Verenigde
Staten van Indonesië zal dit deel uit
maken van het Koninkrijk. De betrek
kingen daarmede zullen zoveel moge
lijk in overeenstemming met de begin
selen van dit hoofdstuk afzonderlijk
worden geregeld.
Artikel 209
Voor zover de overgang naar de
nieuwe rechtsorde voorzieningen vor
dert, waarbij wordt afgeweken van de
bepalingen van voorgaande hoofd
stukken, worden deze getroffen bij de
Wet. De Kamers der Staten-Generaal
kunnen het ontwerp van een zodanige
wet niet aannemen dan met ten
minste twee derden der uitgebrachte
stemmen. Geen afwijking kan hierbij
plaats vinden van de bepalingen van
de eerste tot en met de vijfde afdeling
van het tweede hoofdstuk en van het
dertiende hoofdstuk.
Artikel 210
1. De nieuwe rechtsorde komt, onver
minderd het in het tweede lid bepaalde,
tot stand door vrijwillige aanvaarding
langs democratische weg in. elk der in
artikel 1 genoemde grondgebieden; voor
Nederland vindt daarbij art. 209 over
eenkomstige toepassing.
2. Zij behoeft de bevestiging door
H. M. Koningin Wilhelmina of Haar
wettige opvolger in de Kroon der Ne
derlanden en wordt plechtig afgekon
digd.
Twee leden der commissie konden
zich bij de voorgestelde verandering
niet aansluiten. De heer J. Schouten
(A.R.) meent, dat ^an de grondwetsher
ziening een Rijksconferentie dient voor
af te gaan, welke de wetsontwerpen zal
vaststellen, die volgens de bepalingen
van de grondwet ben uitvoer worden
gebracht. Mr. J. B. Stokvis (C.PN.) acht
herziening gewenst, maan koestert daar
omtrent een mening, afwijkend van die
der meerderheid in de commissie.
O, dag de f dagen, even schrikkelijk als schoon,
Ach, wrede sterfdag van Gods eengeboren Zoon,
ij te herdenken komen we weer samen,
Als eens de eerste Ghristnen samenkwamen,
En knielen voor de Kruisboom, waaraan God
Eens leed het gruwlijksl denkbaar mensenlot,
Hij, die van het begin was en altijd en nü is.
Ecce lignum crucis.
Zo somber als de lucht was boven Golgotha
Is nu de Kerk. Geen blijde Gloria,
Geen heldre bellen en geen klokgelui,
Hoor, ratels rommlen als een onweersbui!
En alles treurt en bidt en rouwt
Om God, die stierf aan 't schandehout,
Het hout, dat wreed en hard en ruw is.
Ecce lignum crucis.
Een boom als andre, opgegroeid in 't woud,
Waaraan reeds het verheven lot was toevertrouwd
Dat hij het altaar werd voor 't Offerlam,
Waarvan ons heil, onze verlossing kwam.
Vanaf dat hout klonken de wondre woorden,
Die niemand ooit vergeten kan, die ze ééns hoorde.
Zó eindloos mild zijn ze, zó Godlijk wijs:
„Nog heden zult ge met Me zijn in 't Paradijs".
Bidt, dat dit Paradijs ook eens voor mij en U is!
Ecce lignum crucis.
JOB STEYNEN
Haïle Selassie, keizer van Abessinië
i
In de memorie van antwoord aan
de Eerste Kamer deelt de minister
van Marine a.i. mede, dat de eigen
lijke taak van de Koninklijke Marine
ongetwijfeld primair zal zijn, het in
bondgenootschappelijk verband leve
ren van een met onze positie als
zeevarende mogendheid overeenko
mende bijdrage in de bescherming
der koopvaardij. De vloot zal echter
tevens bruikbaar moeten zijn voor de
onmiddellijke verdediging van Neder
landse belangen by een onverhoedse
aanval.
Bij de thans in aanbouw zijnde koop
vaardijschepen wordt in zoverre reeds
rekening gehouden met de eisen, welke
worden gesteld aan de zelfverdediging,
dat daarop verstijvingen worden aange
bracht, om die schepen ter plaatse vol
doende sterk te maken, om gesehut te
kunnen opstellen.
Het gebruik van koopvaardijschepen
als hulpkruisers maakt bij de minister
nog een punt van overweging uit. Ter
zake kunnen nog geen mededelingen
worden gedaan.
Op de begroting 1948 zyn geen bedra
gen voor vliegtuigen uitgetrokken. De 25
„Seafuries", welke in stede van in 1947,
in 1948 zyn aangeschaft, worden in
licentie gebouwd by de Nederlandse
Wat maken wij ons druk om op
schik, In de kribbe en aan net
kruis had Christus slechts zijn
armoede om voor alle tijden te
schitteren.
vliegtuigindustrie. Hiervan is een latere
aflevering het gevolg. Na ryp beraad is
besloten, dat deze in verband met het
grote belang van de in stand houding
van een Nederlandse vliegtuigindustrie
moet worden aanvaard. Aangezien ook
de verdere ontwikkeling van de Marine-
luchtvaartdienst samenhangt met het
uiteindeiyke vlootplan, kan de minister
omtrent verdere aanschaffingsplannen
thans nog geen nadere mededelingen
doen.
ƒ100.000: 5267.
Naar aanleiding van het bezoek
van de Nederlandse Goodwillmis-
sie aan Ethiopië heeft de heer A.
G. Aukes, secretaris van het Afrika-
Instituut, verklaard, dat in dit land
voor Nederlanders toekomstmogelijk
heden liggen. De resultaten der missie
zijn bevredigend. De Nederlandse re
gering heeft de heer J. Spit, oud-vice-
president van de Raad van Indië,
aangezocht, als algemeen adviseur
voor bestuursaangelegenheden in
dienst van de keizer van Ethiopië te
treden. Keizer Haile Selassie verzocht
de Nederlandse regering om adviseurs,
op welk verzoek ons landsbestuur
gaarne inging.
Onderzocht wordt in hoeverre aan het
verzoek, Nederlandse artsen en ver
pleegsters naar Addis Abeba te zenden
voor het geven van leiding en' het vor
men van een staf ten behoeve van het,
aldaar in aanbouw zijnde keizerlijke zie
kenhuis, tegemoet kan worden gekomen.
De vijf leden van de missie zeiden, dat
als direct resultaat van de missie de
machines van de Ethiopische luchtvaart
maatschappij in de toekomst te Amster
dam worden gereviseerd. Gronden voor
verdere samenwerking zijn gelegd. Door
middel van de nieuwe luchtlijn Amster
damGenèveRomeCairo, die in het
begin van deze zomer wordt geopend,
komt, in samenwerking met de Ethiopi
sche luchtvaartmaatschappij, een recht
streekse verbinding met Addis Abeba
tot stand. De benoeming van de Neder
landse gezant te Cairo tot gezant bij de
keizer van Ethiopië is binnenkort te
verwachten.
De landbouw in Ethiopië is, volgens
de landbouwdeskundige der missie, ex
tensief en primitief. De bodem is door
gaans goed. De Ethiopische keizer ver
zocht om Nederlandse landbouw- en
veeteeltdeskundigen, die leiding zouden
moeten nemen op de door Italianen, ver
laten en nieuwe proefboerdewien. Het
land kan twee oogsten per jaar opbren
gen. Naast granen en oliezaden zouden
op de duur huiden, vellen en koffie
voor ons land van belang kunnen zijn.
Verbouw van tabak, katoen, suiker en
vruchten is goed mogelijk.
Gezien de grote hoeveelheden onver
werkt stro zou in Ethiopië op industrieel
gebied direct plaats zijn voor een stro
karton- en board-bedrijf.
Naast cultuur-ondernemingen biedt
In Moskou is men, naar waarnemers
geloven, niet van plan, bijeenkomsten
van de Geallieerde Bestuursraad in Ber
lijn bij te wonen, tenzij de Londensc
beslissingen van de Westelijke mogend
heden over West-Duitsland besproken
worde*. De Russische zienswijze is, dat
de Bestuursraad slechts betekenis heeft,
als hy ook werkeiyk de hoogste instan
tie voor het bestuur over Duitsland is.
Sokolofski, de Russische bevelhebber,
zal ook niet aanwezig zijn op de verga
dering van de Raad, die normaliter
onder zijn voorzitterschap op 30 Maart
zou moeten plaats vinden. De Franse,
Engelse en Amerikaanse commandanten
I' overwegen, ingeval van een voortduren
der Russische weigering, gedrieën de
Bestuursraad voort te zetten.
Generaal Clay heeft bekend
maakt, dat het tempo van
ge-
de
demobilisatie van Amerikaanse sol
daten in Duitsland vertraagd zou
worden.
De vastberaden houding van de Wes
telijke coalitie tegenover de Russen werd
door de meeste Berlijners met openlijk
getoonde tevredenheid ontvangen. De
socialisten en andere anti-communisten,
die de laatste tyd het voorwerp van
scherpere bedreigingen der communis
ten zyn geweest, zien in deze houding
een aanmoediging.
De communistische pers had laten
doorschemeren, dat de Westeiyke Geal
lieerden zich uit Berlyn zouden moeten
terugtrekken, en dat er represailles ge
nomen zouden worden tegen Duitsers,
die zich in het Westelyke kamp ge
schaard hadden.
Ethiopië mogelijkheden voor handel. Be
halve radio-artikelen en bier vindt men
vrijwel geen Nederlandse Droducten. Ne
derlandse kaas is een zeer geliefd arti
kel.
De algemene indruk van de missie
is, dat Nederland in Ethiopië zeker
mogelijkheden heeft, mits men be
denkt, dat directe resultaten niet groot
zullen zijn in verband met de finan
ciële toestand van het land en de zeer
grote transportmoeilijkheden. Indien
de Amerikanen geld, machines en
grondstoffen leveren, kunnen de Ne
derlanders hun mensen en ervaring in
tropisch gebied inbrengen.
Verwachting tot Vrydagavond:
Uit het Noorden binnendryvende
wolkenvelden, doch overal droog weer
met later wind tussen Noord en Oost.
In de nacht iets nlTndcr koud. Morgen
overdag echter iets lagere temperatu
ren.
Zon 6.30—19.03, maan 2107—7.13.
,,Be doden met vacantie" noemden
ze zich. Ze, dat waren een 140-taj ge
detineerden uit het concentratiekamp
Oraniënbnrg, te kwader ure voor de
keus gesteld te sterven of deel te
nemen aan een gigantische Duitse
vervalsingscentrale.
Uit hun midden heeft zich na de
o°rlog één man gewend tot de chef
van de Ned, Criminele Voorlichtings
dienst en vooral dank zij diens acti
viteit werd deze zaak opgehelderd en
zijn wij thans in staat de inderdaad
ontstellende bijzonderheden mee te
delen.
Voor een waarde van 200 millioen
Engelse ponden werd door deze cen
trale vals Engels geld vervaardigd en
al werd dan ook door de snelle Engels-
Amerikaanse aanvallen een groot deel
daarvan achterhaald: rond 20 millioen
pond is zo aan illegale biljetten in
omloop gekomen en nog op dit ogenblik
worden door de Bank of England tel
kens coupures ingenomen uit deze ge
heime geldfabriek van Hinunler.
Men kan zich van deze centrale, met
Duitse grondigheid en Duitse kennis in
elkaar gestoken, slechts bij benadering
een voorstelling maken. Ze was, zoals
al gezegd, gelegen in. het kamp Ora-
niëniburg, omringd door prikkeldraad
en geschutstorens, zodat niemand, die
niet met officiële papieren gewapend
was, kon binnendringen. De inrichting
was eenvoudig fantastisch. Het beste en
allernieuwste wat op het gebied van
typografifldhe machine|riën, snelpersen
en clicheer-inrichtingen ter wereld
denkbaar is, was daar verzameld. Uit
gelezen deskundigen waren in bedrijf
en zo, met de beste mensen en hei beste
materiaal werd dag en nacht gewerkt
aan dit belangrijke wapen voor Duits-
lands economische oorlogsvoering.
Want dat geval zal hopelijk in de
geschiedenis wel uniek blyven. Dat
een regering zich met alle haar ten
dienste staande middelen werpt op de
onrechtmatige vervaardiging van
bankbiljetten van andere landen. Zij
deed dit met een drieledig doel. Ten
eerste, om langs de meest voordelige
weg middelen te verwerven om haar
buitenlandse agenten, waar ook ter
wereld werkzaam de vervalsings
centrale maakte immers letterlijk al
les te kunnen betalen. Dan, om
in de z.g. neutrale landen aankopen
te d°en, die in een andere dan de
Duitse valuta betaald moesten wor
den.
dat van een hernieuwd in bedrijf Stellen
nipts kon komen. Integendeel. De ma
terialen dienden te worden verborgen,
de mensen tot zwijgen gebracht. In drie
ploegen werden daartoe de 140 „doden
met vacantie", die dat ogenblik eigen
lijk al steeds hadden verwacht, wegge
leid
Dit was daarom mogelijk, omdat de
valse waardepapieren met zoveel nauw
gezetheid werden nagemaakt, dat on
derscheid practiseh alleen door deskun
digen gemaakt kan worden. En ten
slotte werd deze centrale geëxploiteerd
voor een doel, waaraan gelukkig nooit
uitvoering gegeven kon worden en dat
met name voor Engeland funeste ge
volgen had kunnen hebben. Het plan
lag n.l. voor valse Engelse bankbiljetten
in menigte boven Londen uit vliegtuigen
te werpen, ten einde zo de Engelse eco
nomie grondig te ontwrichten.
Zo ver is het echter, zoals gezegd,
nooit gekomen. Want al spoedig toen de
Russen begonnen op te dringen, bleek
het wenselijk de centrale te verplaatsen
naar Zuid-Duitsland. Himmler stemde
daarin toe en zo werden mensen, ma
teriaal en bankbiljetten per spoor ver
huisd. Daar, in Zuid-Duitsland aan
gekomen, bleek echter ook de Ameri
kaanse opmars reeds zo ver gevorderd,
Onder hen was een bekend Haar
lems drukker, die als chef van de ty
pografische afdeling zich deze ver
dienste had verworven, dat hy had
weten te voorkomen, dat ook Neder
lands geld werd nagemaakt.
Zij werden echter niet terechtgesteld,
doch onderweg door Amerikaanse troe
pen verrast en bevrijd. Het valse geld
beleefde nog een avontuuriyke reis.
Tien millioen Engelse ponden waren
reeds op de boven aangeduide wijze in
de wereldcirculatie gekomen, nu in
het aangezicht van de nederlaag wilde
men trachten nog een even groot be
drag voor het Duitse volk te redden.
Haastiglijk werden de bankbiljetten
gepakt in kisten met k°stbaarheden,
die door een Tsjechisch ingenieur
naar veiliger oorden zouden worden
gebracht. Ook hij strandde echter en
wierp de kisten van de rotsen in een
meer. Zij sprongen open en nog
maandenlang behield dit water op de
Amerikaanse soldaten een magische
aantrekkingskracht. Het was het meer,
waarin uit de opengesprongen kis
ten telkens opnieuw geld dreef.
Opnieuw 10 milli°en pond.
Dit is, zo sober mogelijk verteld, het
verhaal van Himmler's officiële verval-
singsoentrale. Een centrale, waarin
om u enig idee van haar omvang te
geven 78.000 stempels van allerhande
Europese, niet Duitse overheidslichamen
waren ondergebracht. Zij was bedoeld
om een genadeslag te geven aan de
Engelse economie. Een snelle opmars
plus de mededeling van een Nederlan
der, die de Criminele Voorlichtings
dienst afdoende informeerde, voorkwa
men dat. Scotland Yard deed de rest.
De plannen .tot electrificatie van
het N.S.-hoofdhet zullen niet over
eenkomstig het vroeger door de N.S.-
directie gepubliceerde voorlopige
schema, waarin de lijnen naar het
Noorden vóór 1951 waren uitgetrok
ken, verwezenlijkt kunnen worden,
zo deelt de minister in zjjn memorie
van antwoord op het Voorlopig Ver
slag der Eerste Kamer over Verkeer
en Waterstaat mede.
De Regering heeft gemeend, dat
naast één centrale luchthaven nabij
Amsterdam een aantal kleinere, se
cundaire, luchthavens in Nederland
nodig is, niet slechts om ais aanvoer-
havens te kunnen fungeren voor de
centrale luchthaven, maar tevens om
de ontwikkeling van eigen Europees
luchtverkeer op korte afstand moge
lijk te maken.
Bij de opzet van het luchthavenplan
is het luchtvaartterrein bij Rotterdam
zó geprojecteerd, dat indien later zou
blijken, dat vergroting noodzakelijk zou
zijn de mogelijkheid daartoe aan
wezig is. Van twee „centrale" lucht
havens is derhalve op dit tijdstip nog
geen sprake.
De door dr. Flesman aangevoerde ar
gumenten worden thans bestudeerd.
Mocht blijken, dat wijziging in het door
de Regering ingenomen standpunt nodig
is, dan zai de Minister niet nalaten de
Staten-Generaal hierover tijdig volledig
in te lichten, opdat deze hun oordeel
zullen kunnen uitspreken.
Volgens een communiqué van de
Ned.-Indische regering is tien dagen ge
leden op het eiland Biak ten Noorden
van Nieuw-Guinea een samenzwering
ontdekt. Veertig personen zijn gearres
teerd. Volgens het communiqué worden
verdere arrestaties verwacht, ofschoon
de situatie thans rustig is.
„De V. S. beschikken over een
radio-actieve wolk, welke een ieder,
die er in komt, doodt", verklaarde
Woensdag de vliegtuigfabrikant
Glenn Martin. „De wolk heeft een
veel uitgebreidere werking dan de
atoombom en zij zou de betreffen
de streek voor onbepaalde tijd
radio-actief maken", voegde hij
hieraan toe.
Martin vertelde, dat de wolk door
de wind verspreid wor-dt en dat
voor het gebruik een zeer goede
kennis van de weersomstandighe
den een eerste vereiste is om te
voorkomen, dat het wapen niet als
een boemerang werkt.
Martin zei verder, dat de Ameri
kaanse Marine beschikt over be
stuurbare projectielen, welke zelf
hun prooi op zee uitkiezen en die
ook de staalindustrie van de
tegenpartij kunnen vernietigen.
(Van onze Haagse redacteur)
Verslaggevers van dag-, week- en
schaakbladen bespionneren de ingan
gen van het Kurhaus en van de zaal,
die de Hagenaar hardnekkig „De Die
rentuin" blijft noemen: men tracht
„the big four" van Rusland en Ame
rika, die nu reeds drie weken aan de
twee eenvoudige houten tafeltjes op
het podium de zetten doen, die haas
tig naar Moskou worden doorgebeld
en een vaste rubriek vulden in de
wereldpers om hartstochtelijke scha
kers slapeloze nachten te bezorgen, op
alle mogelijke manieren te benaderen,
om van deze grootmeesters op de vier-
en-zestig velden over „onze" Max
Euwe valt niet veel nieuws meer te
vertellen, dan dat hij gisteren weer
eens verloren heeft wat meer te
weten te komen.
Tot nu toe tevergeefs; de adspirant-
v.'ereldkampioenen komen en gaan voor
hun partijen en het heeft er de schijn
van dat niets hen in dit vreemde land
interesseert dan deze twee gebouwen in
Den Haag. Dezer dagen kon men Li-
lienthal en Alatoislev, twee van de se
condanten-familie, die uit Moskou is
meegekomen, aantreffen op een bankje
voor het Vredespaleis, maar dat is dan
ook alles.
Botwinnik, Keres, Smyslov en Res-
hevsky prefereren het isolement en als
wij zo, niet één, maar vele avonden de
rossige Smyslov, benjamin van het ge
zelschap, over het podium hebben zien
ijsberen, Keres, de vingers in zyn oren,
bedachtzaam tegen zich zelf knikkend,
hebben gadegeslagen, Reshevsky afwe
zig de spijkertjes hebben zien aftasten
van de bekleding der donkerrode arm
stoelen, waarop zoveel brave vereni
gingsbestuurderen vóór hem hebben
gezeteld en de donkere Botwinnik ge
concentreerd hebben bezig gezien met
niets dan schaken, maar dan ook scha
ken alleen het programma vermeldt,
dat „zijn uitzonderlijke geestesgaven
zijn: diepgaande kritiek, originaliteit,
zelfstandig oordeel en een buitengewoon
geheugen"; daar moet een leek wel stil
van worden! dan ontwaakt toch in
die plechtige Dierentuinzaal, waar we
half en half met de nek worden aan
gezien. zijnde de enige zonder minia
tuur-schaakbord, op een gegeven mo
ment de journalist in ons en gaan wij
ons afvragen: wat ter wereld voeren
deze generaals in hun vrije tijd uit?
Het Kurhaus is de vesting, waarin de
schaakmeesters zich verschanst hebben,
met uitzondering van de strateeg Bot
winnik, die in Hotel „De Twee Steden" j
zijn hoofdkwartier heeft ingericht. Wij
zijn er niet veel wijzer geworden, want
we hebben het in het Russisch helaas
niet verder gebracht dan tot een „Dobre
Witzjr" (goede aypnd) en daar bouw
je geen vruchtbare conversatie mee op;
wat Reshevsky betreft, de in Polen ge
boren en thans Amerikaanse crack, die
tevens een gezocht accountant schijnt te
zqn, hij kon ons slechts telefonisch
mededelen dat hij het verschrikkelijk
druk had en wij begrepen er wel uit
dat het niet was om zijn boekhouding
na te lopen, maar om teschaken.
Het antwoord op onze enquête naar
de vrije tijd-besteding van de vier mata
dors blijkt zelfs eensluidend te zijn; zij
steken hun neus niet meer in de bui
tenlucht dan nodig is om in goede con
ditie te blijven; zy verorberen niet
meer Russische eieren dan het Kurhaus
op het menu brengt; men heeft hen nog
geen wodka zien drinken aan het
Noordzeestrand wel zitten de groot
meesters tot laat in de nacht bij elkan
der op de kamer om partijen over te
spelen, analyses te maken, nieuwe
partijen voor te bereiden of, wie weet,
zo maar voor hun plezier elkander mat
te zetten, zonder dat de devote toe-
schouwersschare hun op de vingers ziet,
en wie zal zeggen of Botwinnik in zijn
eentje niet met een schaakboek van
Max Euwe naar bed gaat: de cijfertaal
van paarden en lopers is internatio
naal!
Er gaat een gerucht, dat Kotov, een
van de elf Russische Kurhaus-gasten
met Reshevsky mee zijn er precies
een dozijn eens op een avond „How
do you do" heeft gezegd tegen de
nachtportier en dat een andere Mos-
kouse matador, die onbekend wenst
te blijven, een sigaret heeft gepre
senteerd aan de liftboy, doch verder
is het contact met de buitenwereld
stellig niet gegaan.
„Moskou aan de telefoon voor Smys
lov, kamer 114" gaat de roep door het
waardige hotel en men snelt rond om
de grootmeester op te duikelen by een
van zijn collega's. Dat is alles, waaruit
de omgeving ervaart, dat de beste scha
kers ter wereld in Scheveningen ver
blijf houden.
Men zou kunnen vrezen, dat het de
Hagenaar moest ontgaan, dat er zoiets
als een wereldtournooi aan de gang is,
ware er niet de ernstige Dierentuin-zaal
met de simpele tafeltjes op het podium,
waarop honderden cgen zich in deze
dagen telkens weer richten
Kortgeleden is door de minister van
Oorlog, naar hy in de memorie van ant
woord op het verslag der Eerste Kamer
over zijn begroting, meedeelt, een kleine
interdepartementale commissie inge
steld, die tot taak heeft te onderzoeken,
welke nadere voorzieningen wenselijk
zyn met betrekking tot de mogelijkheid
van het vervullen van dienstplicht door
politieke delinquenten, die van het
recht bij de gewapende macht te die
nen zyn ontzet.
Tegen de Haagse SD-er Kapteyn, de
man, die zichzelf ,,de grootste Joden
beul ter wereld" noemde en op deze
betiteling door zyn onmenselijk gedrag
mogelyk ook wel aanspraak kan maken,
is de doodstraf geëist. Na de uitvoerige
behandeling van de zaak, waarbij tien
tallen getuigen zijn gehoord, bestond
weinig twyfel omtrent de straf, die de
procureur-fiscaal bjj het Bijz. Gerechts
hof te Den Haag, mr. De Gruyter, zou
requireren.
Naar K.'s eigen verklaringen heeft
hij ca. twee duizend Joden gearresteerd.
Wat by er echter niet bij vertelt, is,
dat hy velen hunner op gruwelyke
wijze heeft gesard en mishandeld. Een
van zyn geliefkoosde „kuren'', die hy
zijn slachtoffers deed ondergaan, was
het koude bad, waarin hij hen vaak
uren liet verblyven. Verder bewerkte hy
ben met gloeiende poken, zwepen, stuk
ken ijzer en elk stuk meubilair, dat hij
maar grijpen kon.
In zyn memorie van antwoord op het
voorlopig verslag der Eerste Kamer
over zijn begroting, deelt de minister
van Oorlog mede, dat het verlenen van
vrijstelling aan leerkrachten by het
Middelbaar en voorbereidend Hoger
Onderwijs, met het oog op het groot
aantal uit deze categorie voortkomende
militairen, niet mogelyk is.
De aardbeving, die gisteren te Ba
tavia werd gevoeld, was zó hevig,
dat het hotel Des Indes en verschei
dene andere grote gebouwen in de
stad op hun grondvesten stonden te
trillen. Tot dusver werd geen mel
ding gemaakt van schade.
Het hoofd van de Meteorologische
Dienst, dr. H. P. Berlage, verklaarde, dat
de schok de ergste was die ooit was
voorgekomen; hy duurde iets langer
dan een minuut.
De hoeveelheid in ons land aan
wezige krenten en rozijnen laat
niet toe, dat deze gedroogde Zuid
vruchten aan de Nederlandse be
volking worden gedistribueerd.
Daarom zullen bakkers binnenkort
een toewijzing krenten en rozijnen
ontvangen ter verwerking in het
brood. Door diverse omstandig
heden is het niet mogelijk deze
voorgenomen distributie aan bak
kers zó tijdig uit te voeren, dat
het publiek met de Paasdagen het
traditionele krentenbrood op de
dis zal kunnen hebben. Vermoede
lijk zal omtreeks Pinksteren het
krentenbrood in de winkels ver
schijnen.