Wijziging van de Grondwet Negus van Abessinië vraagt om Nederlandse adviseurs HIMMLER'S VALSE NOG STEEDS IN PENNINGEN OMLOOP Gaat Botwinnik naar bed met een schaakboek van Euwe? Staatscommissie stelt toevoeging van nieuw hoofdstuk voor Mogelijkheden op vele terreinen KONINKLIJKE MARINE MOET ONZE KOOPVAARDIJ BESCHERMEN Tot hoofd en hart TEMPO DEMOBILISATIE AM. TROEPEN IN DUITSLAND WORDT VERTRAAGD Geheime geldfabriek produceerde 200 millioen Engelse ponden Overgangsbepalingen nieuwe rechtsorde GOEDE VRIJDAG iVersterking van de koopvaardijschepen om geschut te kannen opstellen Het weer r, Electrificatie lijnen naar het Noorden Eén centraal vliegveld Samenzwering op Biak RADIO-ACTIEVE WOLK en robotprojectielen Twaalf stille gasten in het Karhaus DIENSTPLICHT VOOR POL. DELINQUENTEN? JJoodstraf tegen Kapteyn geëist Geen vrijstelling van dienstplicht DONDERDAG 25 MAART 1948 e 71ste JAARGANG No. 24110 GOUVERNEUR BRONS NAAR CURACAO STAATSLOTERIJ Haarlems drukker voorkwam namaak van Nederlands geld Vertraging in het schema Aantal kleinere luchthavens nodig geacht Doet U mee aan de P.P.V. Let op de krant van Zaterdag Reeds veertig arrestaties „Grootste Jodenbeul ter wereld" In Batavia trilden de gebouwen Met Pinksteren krentenbrood BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISIRATIE: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543 Abonnementen 20800 - Postgiro 143480 ABONNEMENTSPRIJS 54 cents per week, I 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal. Directeur: J. J. W. Boerrlgter. Wnd. hoofdredacteur: W. Severin. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel tarief. Omroepers 16 cents per m.m. hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentlën eventueel zonder opgave varr redenen te weigeren. De Staatscommissie, aan welke op 29 Sept. 1947 werd opgedragen te onderzoeken, of en in hoeverre er verandering in de grondwet gewenst is ter voorbereiding van de hervorming van de staatkundige structuur van het koninkrijk, is met haar rapport gereed. Zij pleit daarin voor aanvulling van de grondwet met een veertiende hoofdstuk waarin de resultaten van de besprekingen en gebeurtenissen in Indi'è en de resultaten van de Ronde Tafel Conferentie worden vastgelegd. Wellicht komt deze zienswijze in overeenstemming met het wetsontwerp, dat ter zake bij de Tweede Kamer zal worden ingediend. Het door de commissie voorgestelde ontwerp luidt aldus: Aan de grondwet wordt toegevoegd een veertiende hoofdstuk, luidende: Bijzondere bepalingen nopens de overgang naar de nieuwe rechtsorde voor de in artikel 1 genoemde grond gebieden. Artikel 207 Voor de in artikel 1 genoemde grond gebieden zal, op de grondslag van de uitkomst van het reeds gepleegde en nog te plegen gemeen overleg tussen ver tegenwoordigers van de bevolkingen, een nieuwe rechtsorde worden gevestigd, waarin deze gebieden de eigen belangen zelfstandig behartigen, en op de voet van gelijkwaardigheid zijn verbonden tot ver zorging van de gemeenschappelijke be langen en tot wederkerige bijstand, een en ander onder waarborgen voor de rechtszekerheid, de fundamentele men selijke rechten en vrijheden en deugdelijk bestuur. Artikel 208 1. Bij de voorbereiding en vestiging van de nieuwe rechtsorde zal worden in acht genomen de uitkomst van het reeds gepleegde overleg, zoals deze in de volgende leden van dit artikel ia om schreven. 2. Er zal een unie worden gevormd, waarin als gelijkgerechtigde staten deelnemen het onder lid 5 bedoelde koninkrijk en de Verenigde Staten van Indonesië. Indien de uitkomst van het voortgezet gemeen overleg daartoe leidt, treedt Nederland in de plaats van dit koninkrijk. 3. Aan het hoofd der unie staat H. M. Koningin Wilhelmina, Prinses van Oranje-Nassau, en hare wettige opvol gers in de Kroon der Nederlanden. 4. De unie zal door eigen organen, onverminderd hetgeen overigens ter vervulling van haar doelstellingen kan strekken, de samenwerking tussen de deelnemende staten verwezenlijken in zake buitenlandse betrekkingen, defen sie en voor zover nodig financiën, als mede nopens onderwerpen van econo mische en culturele aqrd. Zij zal de rechtszekerheid, de fundamentele men selijke rechten en vrijheden en deug delijk bestuur waarborgen. De unie zal op eigen naam aan het internationaal rechtsverkeer deelnemen. 5. Er zal tussen Nederland, Surina me en de Nederlandse Antillen een koninkrijk worden gevormd aan het hoofd waarvan staat H. M. Koningin Wilhelmina, Prinses van Oranje-Nas sau, en Hare wettige opvolgers in de Kroon der Nederlanden. Nederland kan binnen de Unie rechtstreeks be trekkingen onderhouden met de Ver enigde Staten van Indonesië. De gouverneur van Suriname, mr. C. J. Brons is gistermiddag naar Curasao vertrokken voor besprekingen met gou verneur dr. P. A. Kasteel en Neder landse diplomatieke vertegenwoordigers van Venezuela, Colombia en Guatemala. 6. De Verenigde Staten van Indonesië zullen federatief zijn opgebouwd uit on derling gelijkwaardige deelstaten. 7. Voor zover enig deel van Indone sië niet gaat behoren bot de Verenigde Staten van Indonesië zal dit deel uit maken van het Koninkrijk. De betrek kingen daarmede zullen zoveel moge lijk in overeenstemming met de begin selen van dit hoofdstuk afzonderlijk worden geregeld. Artikel 209 Voor zover de overgang naar de nieuwe rechtsorde voorzieningen vor dert, waarbij wordt afgeweken van de bepalingen van voorgaande hoofd stukken, worden deze getroffen bij de Wet. De Kamers der Staten-Generaal kunnen het ontwerp van een zodanige wet niet aannemen dan met ten minste twee derden der uitgebrachte stemmen. Geen afwijking kan hierbij plaats vinden van de bepalingen van de eerste tot en met de vijfde afdeling van het tweede hoofdstuk en van het dertiende hoofdstuk. Artikel 210 1. De nieuwe rechtsorde komt, onver minderd het in het tweede lid bepaalde, tot stand door vrijwillige aanvaarding langs democratische weg in. elk der in artikel 1 genoemde grondgebieden; voor Nederland vindt daarbij art. 209 over eenkomstige toepassing. 2. Zij behoeft de bevestiging door H. M. Koningin Wilhelmina of Haar wettige opvolger in de Kroon der Ne derlanden en wordt plechtig afgekon digd. Twee leden der commissie konden zich bij de voorgestelde verandering niet aansluiten. De heer J. Schouten (A.R.) meent, dat ^an de grondwetsher ziening een Rijksconferentie dient voor af te gaan, welke de wetsontwerpen zal vaststellen, die volgens de bepalingen van de grondwet ben uitvoer worden gebracht. Mr. J. B. Stokvis (C.PN.) acht herziening gewenst, maan koestert daar omtrent een mening, afwijkend van die der meerderheid in de commissie. O, dag de f dagen, even schrikkelijk als schoon, Ach, wrede sterfdag van Gods eengeboren Zoon, ij te herdenken komen we weer samen, Als eens de eerste Ghristnen samenkwamen, En knielen voor de Kruisboom, waaraan God Eens leed het gruwlijksl denkbaar mensenlot, Hij, die van het begin was en altijd en nü is. Ecce lignum crucis. Zo somber als de lucht was boven Golgotha Is nu de Kerk. Geen blijde Gloria, Geen heldre bellen en geen klokgelui, Hoor, ratels rommlen als een onweersbui! En alles treurt en bidt en rouwt Om God, die stierf aan 't schandehout, Het hout, dat wreed en hard en ruw is. Ecce lignum crucis. Een boom als andre, opgegroeid in 't woud, Waaraan reeds het verheven lot was toevertrouwd Dat hij het altaar werd voor 't Offerlam, Waarvan ons heil, onze verlossing kwam. Vanaf dat hout klonken de wondre woorden, Die niemand ooit vergeten kan, die ze ééns hoorde. Zó eindloos mild zijn ze, zó Godlijk wijs: „Nog heden zult ge met Me zijn in 't Paradijs". Bidt, dat dit Paradijs ook eens voor mij en U is! Ecce lignum crucis. JOB STEYNEN Haïle Selassie, keizer van Abessinië i In de memorie van antwoord aan de Eerste Kamer deelt de minister van Marine a.i. mede, dat de eigen lijke taak van de Koninklijke Marine ongetwijfeld primair zal zijn, het in bondgenootschappelijk verband leve ren van een met onze positie als zeevarende mogendheid overeenko mende bijdrage in de bescherming der koopvaardij. De vloot zal echter tevens bruikbaar moeten zijn voor de onmiddellijke verdediging van Neder landse belangen by een onverhoedse aanval. Bij de thans in aanbouw zijnde koop vaardijschepen wordt in zoverre reeds rekening gehouden met de eisen, welke worden gesteld aan de zelfverdediging, dat daarop verstijvingen worden aange bracht, om die schepen ter plaatse vol doende sterk te maken, om gesehut te kunnen opstellen. Het gebruik van koopvaardijschepen als hulpkruisers maakt bij de minister nog een punt van overweging uit. Ter zake kunnen nog geen mededelingen worden gedaan. Op de begroting 1948 zyn geen bedra gen voor vliegtuigen uitgetrokken. De 25 „Seafuries", welke in stede van in 1947, in 1948 zyn aangeschaft, worden in licentie gebouwd by de Nederlandse Wat maken wij ons druk om op schik, In de kribbe en aan net kruis had Christus slechts zijn armoede om voor alle tijden te schitteren. vliegtuigindustrie. Hiervan is een latere aflevering het gevolg. Na ryp beraad is besloten, dat deze in verband met het grote belang van de in stand houding van een Nederlandse vliegtuigindustrie moet worden aanvaard. Aangezien ook de verdere ontwikkeling van de Marine- luchtvaartdienst samenhangt met het uiteindeiyke vlootplan, kan de minister omtrent verdere aanschaffingsplannen thans nog geen nadere mededelingen doen. ƒ100.000: 5267. Naar aanleiding van het bezoek van de Nederlandse Goodwillmis- sie aan Ethiopië heeft de heer A. G. Aukes, secretaris van het Afrika- Instituut, verklaard, dat in dit land voor Nederlanders toekomstmogelijk heden liggen. De resultaten der missie zijn bevredigend. De Nederlandse re gering heeft de heer J. Spit, oud-vice- president van de Raad van Indië, aangezocht, als algemeen adviseur voor bestuursaangelegenheden in dienst van de keizer van Ethiopië te treden. Keizer Haile Selassie verzocht de Nederlandse regering om adviseurs, op welk verzoek ons landsbestuur gaarne inging. Onderzocht wordt in hoeverre aan het verzoek, Nederlandse artsen en ver pleegsters naar Addis Abeba te zenden voor het geven van leiding en' het vor men van een staf ten behoeve van het, aldaar in aanbouw zijnde keizerlijke zie kenhuis, tegemoet kan worden gekomen. De vijf leden van de missie zeiden, dat als direct resultaat van de missie de machines van de Ethiopische luchtvaart maatschappij in de toekomst te Amster dam worden gereviseerd. Gronden voor verdere samenwerking zijn gelegd. Door middel van de nieuwe luchtlijn Amster damGenèveRomeCairo, die in het begin van deze zomer wordt geopend, komt, in samenwerking met de Ethiopi sche luchtvaartmaatschappij, een recht streekse verbinding met Addis Abeba tot stand. De benoeming van de Neder landse gezant te Cairo tot gezant bij de keizer van Ethiopië is binnenkort te verwachten. De landbouw in Ethiopië is, volgens de landbouwdeskundige der missie, ex tensief en primitief. De bodem is door gaans goed. De Ethiopische keizer ver zocht om Nederlandse landbouw- en veeteeltdeskundigen, die leiding zouden moeten nemen op de door Italianen, ver laten en nieuwe proefboerdewien. Het land kan twee oogsten per jaar opbren gen. Naast granen en oliezaden zouden op de duur huiden, vellen en koffie voor ons land van belang kunnen zijn. Verbouw van tabak, katoen, suiker en vruchten is goed mogelijk. Gezien de grote hoeveelheden onver werkt stro zou in Ethiopië op industrieel gebied direct plaats zijn voor een stro karton- en board-bedrijf. Naast cultuur-ondernemingen biedt In Moskou is men, naar waarnemers geloven, niet van plan, bijeenkomsten van de Geallieerde Bestuursraad in Ber lijn bij te wonen, tenzij de Londensc beslissingen van de Westelijke mogend heden over West-Duitsland besproken worde*. De Russische zienswijze is, dat de Bestuursraad slechts betekenis heeft, als hy ook werkeiyk de hoogste instan tie voor het bestuur over Duitsland is. Sokolofski, de Russische bevelhebber, zal ook niet aanwezig zijn op de verga dering van de Raad, die normaliter onder zijn voorzitterschap op 30 Maart zou moeten plaats vinden. De Franse, Engelse en Amerikaanse commandanten I' overwegen, ingeval van een voortduren der Russische weigering, gedrieën de Bestuursraad voort te zetten. Generaal Clay heeft bekend maakt, dat het tempo van ge- de demobilisatie van Amerikaanse sol daten in Duitsland vertraagd zou worden. De vastberaden houding van de Wes telijke coalitie tegenover de Russen werd door de meeste Berlijners met openlijk getoonde tevredenheid ontvangen. De socialisten en andere anti-communisten, die de laatste tyd het voorwerp van scherpere bedreigingen der communis ten zyn geweest, zien in deze houding een aanmoediging. De communistische pers had laten doorschemeren, dat de Westeiyke Geal lieerden zich uit Berlyn zouden moeten terugtrekken, en dat er represailles ge nomen zouden worden tegen Duitsers, die zich in het Westelyke kamp ge schaard hadden. Ethiopië mogelijkheden voor handel. Be halve radio-artikelen en bier vindt men vrijwel geen Nederlandse Droducten. Ne derlandse kaas is een zeer geliefd arti kel. De algemene indruk van de missie is, dat Nederland in Ethiopië zeker mogelijkheden heeft, mits men be denkt, dat directe resultaten niet groot zullen zijn in verband met de finan ciële toestand van het land en de zeer grote transportmoeilijkheden. Indien de Amerikanen geld, machines en grondstoffen leveren, kunnen de Ne derlanders hun mensen en ervaring in tropisch gebied inbrengen. Verwachting tot Vrydagavond: Uit het Noorden binnendryvende wolkenvelden, doch overal droog weer met later wind tussen Noord en Oost. In de nacht iets nlTndcr koud. Morgen overdag echter iets lagere temperatu ren. Zon 6.30—19.03, maan 2107—7.13. ,,Be doden met vacantie" noemden ze zich. Ze, dat waren een 140-taj ge detineerden uit het concentratiekamp Oraniënbnrg, te kwader ure voor de keus gesteld te sterven of deel te nemen aan een gigantische Duitse vervalsingscentrale. Uit hun midden heeft zich na de o°rlog één man gewend tot de chef van de Ned, Criminele Voorlichtings dienst en vooral dank zij diens acti viteit werd deze zaak opgehelderd en zijn wij thans in staat de inderdaad ontstellende bijzonderheden mee te delen. Voor een waarde van 200 millioen Engelse ponden werd door deze cen trale vals Engels geld vervaardigd en al werd dan ook door de snelle Engels- Amerikaanse aanvallen een groot deel daarvan achterhaald: rond 20 millioen pond is zo aan illegale biljetten in omloop gekomen en nog op dit ogenblik worden door de Bank of England tel kens coupures ingenomen uit deze ge heime geldfabriek van Hinunler. Men kan zich van deze centrale, met Duitse grondigheid en Duitse kennis in elkaar gestoken, slechts bij benadering een voorstelling maken. Ze was, zoals al gezegd, gelegen in. het kamp Ora- niëniburg, omringd door prikkeldraad en geschutstorens, zodat niemand, die niet met officiële papieren gewapend was, kon binnendringen. De inrichting was eenvoudig fantastisch. Het beste en allernieuwste wat op het gebied van typografifldhe machine|riën, snelpersen en clicheer-inrichtingen ter wereld denkbaar is, was daar verzameld. Uit gelezen deskundigen waren in bedrijf en zo, met de beste mensen en hei beste materiaal werd dag en nacht gewerkt aan dit belangrijke wapen voor Duits- lands economische oorlogsvoering. Want dat geval zal hopelijk in de geschiedenis wel uniek blyven. Dat een regering zich met alle haar ten dienste staande middelen werpt op de onrechtmatige vervaardiging van bankbiljetten van andere landen. Zij deed dit met een drieledig doel. Ten eerste, om langs de meest voordelige weg middelen te verwerven om haar buitenlandse agenten, waar ook ter wereld werkzaam de vervalsings centrale maakte immers letterlijk al les te kunnen betalen. Dan, om in de z.g. neutrale landen aankopen te d°en, die in een andere dan de Duitse valuta betaald moesten wor den. dat van een hernieuwd in bedrijf Stellen nipts kon komen. Integendeel. De ma terialen dienden te worden verborgen, de mensen tot zwijgen gebracht. In drie ploegen werden daartoe de 140 „doden met vacantie", die dat ogenblik eigen lijk al steeds hadden verwacht, wegge leid Dit was daarom mogelijk, omdat de valse waardepapieren met zoveel nauw gezetheid werden nagemaakt, dat on derscheid practiseh alleen door deskun digen gemaakt kan worden. En ten slotte werd deze centrale geëxploiteerd voor een doel, waaraan gelukkig nooit uitvoering gegeven kon worden en dat met name voor Engeland funeste ge volgen had kunnen hebben. Het plan lag n.l. voor valse Engelse bankbiljetten in menigte boven Londen uit vliegtuigen te werpen, ten einde zo de Engelse eco nomie grondig te ontwrichten. Zo ver is het echter, zoals gezegd, nooit gekomen. Want al spoedig toen de Russen begonnen op te dringen, bleek het wenselijk de centrale te verplaatsen naar Zuid-Duitsland. Himmler stemde daarin toe en zo werden mensen, ma teriaal en bankbiljetten per spoor ver huisd. Daar, in Zuid-Duitsland aan gekomen, bleek echter ook de Ameri kaanse opmars reeds zo ver gevorderd, Onder hen was een bekend Haar lems drukker, die als chef van de ty pografische afdeling zich deze ver dienste had verworven, dat hy had weten te voorkomen, dat ook Neder lands geld werd nagemaakt. Zij werden echter niet terechtgesteld, doch onderweg door Amerikaanse troe pen verrast en bevrijd. Het valse geld beleefde nog een avontuuriyke reis. Tien millioen Engelse ponden waren reeds op de boven aangeduide wijze in de wereldcirculatie gekomen, nu in het aangezicht van de nederlaag wilde men trachten nog een even groot be drag voor het Duitse volk te redden. Haastiglijk werden de bankbiljetten gepakt in kisten met k°stbaarheden, die door een Tsjechisch ingenieur naar veiliger oorden zouden worden gebracht. Ook hij strandde echter en wierp de kisten van de rotsen in een meer. Zij sprongen open en nog maandenlang behield dit water op de Amerikaanse soldaten een magische aantrekkingskracht. Het was het meer, waarin uit de opengesprongen kis ten telkens opnieuw geld dreef. Opnieuw 10 milli°en pond. Dit is, zo sober mogelijk verteld, het verhaal van Himmler's officiële verval- singsoentrale. Een centrale, waarin om u enig idee van haar omvang te geven 78.000 stempels van allerhande Europese, niet Duitse overheidslichamen waren ondergebracht. Zij was bedoeld om een genadeslag te geven aan de Engelse economie. Een snelle opmars plus de mededeling van een Nederlan der, die de Criminele Voorlichtings dienst afdoende informeerde, voorkwa men dat. Scotland Yard deed de rest. De plannen .tot electrificatie van het N.S.-hoofdhet zullen niet over eenkomstig het vroeger door de N.S.- directie gepubliceerde voorlopige schema, waarin de lijnen naar het Noorden vóór 1951 waren uitgetrok ken, verwezenlijkt kunnen worden, zo deelt de minister in zjjn memorie van antwoord op het Voorlopig Ver slag der Eerste Kamer over Verkeer en Waterstaat mede. De Regering heeft gemeend, dat naast één centrale luchthaven nabij Amsterdam een aantal kleinere, se cundaire, luchthavens in Nederland nodig is, niet slechts om ais aanvoer- havens te kunnen fungeren voor de centrale luchthaven, maar tevens om de ontwikkeling van eigen Europees luchtverkeer op korte afstand moge lijk te maken. Bij de opzet van het luchthavenplan is het luchtvaartterrein bij Rotterdam zó geprojecteerd, dat indien later zou blijken, dat vergroting noodzakelijk zou zijn de mogelijkheid daartoe aan wezig is. Van twee „centrale" lucht havens is derhalve op dit tijdstip nog geen sprake. De door dr. Flesman aangevoerde ar gumenten worden thans bestudeerd. Mocht blijken, dat wijziging in het door de Regering ingenomen standpunt nodig is, dan zai de Minister niet nalaten de Staten-Generaal hierover tijdig volledig in te lichten, opdat deze hun oordeel zullen kunnen uitspreken. Volgens een communiqué van de Ned.-Indische regering is tien dagen ge leden op het eiland Biak ten Noorden van Nieuw-Guinea een samenzwering ontdekt. Veertig personen zijn gearres teerd. Volgens het communiqué worden verdere arrestaties verwacht, ofschoon de situatie thans rustig is. „De V. S. beschikken over een radio-actieve wolk, welke een ieder, die er in komt, doodt", verklaarde Woensdag de vliegtuigfabrikant Glenn Martin. „De wolk heeft een veel uitgebreidere werking dan de atoombom en zij zou de betreffen de streek voor onbepaalde tijd radio-actief maken", voegde hij hieraan toe. Martin vertelde, dat de wolk door de wind verspreid wor-dt en dat voor het gebruik een zeer goede kennis van de weersomstandighe den een eerste vereiste is om te voorkomen, dat het wapen niet als een boemerang werkt. Martin zei verder, dat de Ameri kaanse Marine beschikt over be stuurbare projectielen, welke zelf hun prooi op zee uitkiezen en die ook de staalindustrie van de tegenpartij kunnen vernietigen. (Van onze Haagse redacteur) Verslaggevers van dag-, week- en schaakbladen bespionneren de ingan gen van het Kurhaus en van de zaal, die de Hagenaar hardnekkig „De Die rentuin" blijft noemen: men tracht „the big four" van Rusland en Ame rika, die nu reeds drie weken aan de twee eenvoudige houten tafeltjes op het podium de zetten doen, die haas tig naar Moskou worden doorgebeld en een vaste rubriek vulden in de wereldpers om hartstochtelijke scha kers slapeloze nachten te bezorgen, op alle mogelijke manieren te benaderen, om van deze grootmeesters op de vier- en-zestig velden over „onze" Max Euwe valt niet veel nieuws meer te vertellen, dan dat hij gisteren weer eens verloren heeft wat meer te weten te komen. Tot nu toe tevergeefs; de adspirant- v.'ereldkampioenen komen en gaan voor hun partijen en het heeft er de schijn van dat niets hen in dit vreemde land interesseert dan deze twee gebouwen in Den Haag. Dezer dagen kon men Li- lienthal en Alatoislev, twee van de se condanten-familie, die uit Moskou is meegekomen, aantreffen op een bankje voor het Vredespaleis, maar dat is dan ook alles. Botwinnik, Keres, Smyslov en Res- hevsky prefereren het isolement en als wij zo, niet één, maar vele avonden de rossige Smyslov, benjamin van het ge zelschap, over het podium hebben zien ijsberen, Keres, de vingers in zyn oren, bedachtzaam tegen zich zelf knikkend, hebben gadegeslagen, Reshevsky afwe zig de spijkertjes hebben zien aftasten van de bekleding der donkerrode arm stoelen, waarop zoveel brave vereni gingsbestuurderen vóór hem hebben gezeteld en de donkere Botwinnik ge concentreerd hebben bezig gezien met niets dan schaken, maar dan ook scha ken alleen het programma vermeldt, dat „zijn uitzonderlijke geestesgaven zijn: diepgaande kritiek, originaliteit, zelfstandig oordeel en een buitengewoon geheugen"; daar moet een leek wel stil van worden! dan ontwaakt toch in die plechtige Dierentuinzaal, waar we half en half met de nek worden aan gezien. zijnde de enige zonder minia tuur-schaakbord, op een gegeven mo ment de journalist in ons en gaan wij ons afvragen: wat ter wereld voeren deze generaals in hun vrije tijd uit? Het Kurhaus is de vesting, waarin de schaakmeesters zich verschanst hebben, met uitzondering van de strateeg Bot winnik, die in Hotel „De Twee Steden" j zijn hoofdkwartier heeft ingericht. Wij zijn er niet veel wijzer geworden, want we hebben het in het Russisch helaas niet verder gebracht dan tot een „Dobre Witzjr" (goede aypnd) en daar bouw je geen vruchtbare conversatie mee op; wat Reshevsky betreft, de in Polen ge boren en thans Amerikaanse crack, die tevens een gezocht accountant schijnt te zqn, hij kon ons slechts telefonisch mededelen dat hij het verschrikkelijk druk had en wij begrepen er wel uit dat het niet was om zijn boekhouding na te lopen, maar om teschaken. Het antwoord op onze enquête naar de vrije tijd-besteding van de vier mata dors blijkt zelfs eensluidend te zijn; zij steken hun neus niet meer in de bui tenlucht dan nodig is om in goede con ditie te blijven; zy verorberen niet meer Russische eieren dan het Kurhaus op het menu brengt; men heeft hen nog geen wodka zien drinken aan het Noordzeestrand wel zitten de groot meesters tot laat in de nacht bij elkan der op de kamer om partijen over te spelen, analyses te maken, nieuwe partijen voor te bereiden of, wie weet, zo maar voor hun plezier elkander mat te zetten, zonder dat de devote toe- schouwersschare hun op de vingers ziet, en wie zal zeggen of Botwinnik in zijn eentje niet met een schaakboek van Max Euwe naar bed gaat: de cijfertaal van paarden en lopers is internatio naal! Er gaat een gerucht, dat Kotov, een van de elf Russische Kurhaus-gasten met Reshevsky mee zijn er precies een dozijn eens op een avond „How do you do" heeft gezegd tegen de nachtportier en dat een andere Mos- kouse matador, die onbekend wenst te blijven, een sigaret heeft gepre senteerd aan de liftboy, doch verder is het contact met de buitenwereld stellig niet gegaan. „Moskou aan de telefoon voor Smys lov, kamer 114" gaat de roep door het waardige hotel en men snelt rond om de grootmeester op te duikelen by een van zijn collega's. Dat is alles, waaruit de omgeving ervaart, dat de beste scha kers ter wereld in Scheveningen ver blijf houden. Men zou kunnen vrezen, dat het de Hagenaar moest ontgaan, dat er zoiets als een wereldtournooi aan de gang is, ware er niet de ernstige Dierentuin-zaal met de simpele tafeltjes op het podium, waarop honderden cgen zich in deze dagen telkens weer richten Kortgeleden is door de minister van Oorlog, naar hy in de memorie van ant woord op het verslag der Eerste Kamer over zijn begroting, meedeelt, een kleine interdepartementale commissie inge steld, die tot taak heeft te onderzoeken, welke nadere voorzieningen wenselijk zyn met betrekking tot de mogelijkheid van het vervullen van dienstplicht door politieke delinquenten, die van het recht bij de gewapende macht te die nen zyn ontzet. Tegen de Haagse SD-er Kapteyn, de man, die zichzelf ,,de grootste Joden beul ter wereld" noemde en op deze betiteling door zyn onmenselijk gedrag mogelyk ook wel aanspraak kan maken, is de doodstraf geëist. Na de uitvoerige behandeling van de zaak, waarbij tien tallen getuigen zijn gehoord, bestond weinig twyfel omtrent de straf, die de procureur-fiscaal bjj het Bijz. Gerechts hof te Den Haag, mr. De Gruyter, zou requireren. Naar K.'s eigen verklaringen heeft hij ca. twee duizend Joden gearresteerd. Wat by er echter niet bij vertelt, is, dat hy velen hunner op gruwelyke wijze heeft gesard en mishandeld. Een van zyn geliefkoosde „kuren'', die hy zijn slachtoffers deed ondergaan, was het koude bad, waarin hij hen vaak uren liet verblyven. Verder bewerkte hy ben met gloeiende poken, zwepen, stuk ken ijzer en elk stuk meubilair, dat hij maar grijpen kon. In zyn memorie van antwoord op het voorlopig verslag der Eerste Kamer over zijn begroting, deelt de minister van Oorlog mede, dat het verlenen van vrijstelling aan leerkrachten by het Middelbaar en voorbereidend Hoger Onderwijs, met het oog op het groot aantal uit deze categorie voortkomende militairen, niet mogelyk is. De aardbeving, die gisteren te Ba tavia werd gevoeld, was zó hevig, dat het hotel Des Indes en verschei dene andere grote gebouwen in de stad op hun grondvesten stonden te trillen. Tot dusver werd geen mel ding gemaakt van schade. Het hoofd van de Meteorologische Dienst, dr. H. P. Berlage, verklaarde, dat de schok de ergste was die ooit was voorgekomen; hy duurde iets langer dan een minuut. De hoeveelheid in ons land aan wezige krenten en rozijnen laat niet toe, dat deze gedroogde Zuid vruchten aan de Nederlandse be volking worden gedistribueerd. Daarom zullen bakkers binnenkort een toewijzing krenten en rozijnen ontvangen ter verwerking in het brood. Door diverse omstandig heden is het niet mogelijk deze voorgenomen distributie aan bak kers zó tijdig uit te voeren, dat het publiek met de Paasdagen het traditionele krentenbrood op de dis zal kunnen hebben. Vermoede lijk zal omtreeks Pinksteren het krentenbrood in de winkels ver schijnen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1948 | | pagina 1