Gen. Jan Smuts verslagen Volmacht van Soekarno Engeland van vier stelt een wapenstilstand weken voor t*ATER PLOJHAR TSJECHISCHE Mateloze sleeën slierten Hollandse wegen langs Nationalist Malan als overwinnaar uit de strijd gekomen Boeren keerden zich GEMENGD ZWEMMEN IN GEM. ZWEMINRICHTINGEN? Rusland eist evenals Amerika een onmiddellijk staken van het varen excommunicatie te LIJSTTREKKER VAN „EENHEIDSLIJST" Tot hoofd en hart Bibliothekenwet noodzakelijk Het weer DE LIEVE VROUWE van FATIMA Kerkelijke paramenten voor de diaspora tegen de regering Meerderheid van B. en W. vreest geen ëxcessén EMBARGO OP VERVOER VAN WAPENEN? Hij weigert zich te storen aan het verbod van het Episcopaat VERWACHTEN? Wij zijn een beetje kriegel... Natio'naliteitsletter is B van benzine, diemaar 13 cent kost Eregrafveld in Bilthoven Ontbinding van het parlement ïjUlDAG 28 MEI 1948 72ste JAARGANG No. 24162 De republikeinse vertegen woordiger in Praag, Soerip- heefi heden tegenover L®u±er verklaard, da± hij vol- 6dige volmacht had van President Soekarno om ie ^Dderhandelen en overeen komsten ie sluiten mei de ^ovjei-Unie. HET PALESTIJNSE CONFLICT IN DE VEILIGHEIDSRAAD Trygve Lie bemiddelde Koning Abdoellah op H. Graf Verloop van de strijd Spanje ontvangt Haar met grote vreugde I Niet de liefde, maar de gemakzucht I l doet de kinderen verwennen. J Voor in Duitsland omgekomen Nederlander» Sluiting der Kamers op 24 Juli Zielzorg onder ontheemden een zware taak Brits vliegdekschip overgemaakt Aan Nederlandse Marine Strijd tegen giflectuwr VACANT IE-SPREIDING ^AUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE: T SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM 9'efoon: Redactie 21544! Advertenties 21543 «Donnementen 20800 - Postgiro 143480 ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week, 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal. Wnd. hoofdredacteur: W. Sever in. Directeur: 3. 3. W. Boerriater. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mlHimeter- hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave redenen te weigeren. De partij van generaal Jan Smuts, *®lke aanvankelijk de leiding had in de 'tslagen van de parlementsverkiezingen j) Zuid-Afrika, heeft volgens de volle- ,'Se uitslagen toch een nederlaag gele- e0. Zij verloor de meerderheid aan de ■itinnalistische partij van dr. Daniël "ïalan. De Nationalisten hebben in totaal 70 ^tels verworven tegen Smuts' Verenig- ae Partij 65. De Afrikaanders krijgen 9 6,1 Labour 6 zetels. De Zuid-Afrikaanse Jagers behouden de 3 zetels, waarover "lans echter niet gestemd is. De Nationalisten hebben door hun Jjpalitie met de Afrikaanders thans de Eerderheid in het parlement. De nederlaag van generaal Smuts ![0rdt in politieke kringen beschouwd V* een onderstreping van het feit, dat 6 boeren zich tegen de regering hebben fekeerd. .Smuts zelf werd in zijn eigen district Manderton, dat hij 24 jaar heeft ver- pïenwoordigd, verslagen. Deze persoon- 'J.ke nederlaag van Smuts was een ern- ^'ge schok voor de partij, daar de ge- 'etaal hierdoor zijn premierschap had Roeten neerleggen, zelfs indien zijn Tij een overwinning had behaald. .Smuts heeft, in aansluiting op de uit ing van de algemene verkiezingen, het Atsiag van zijn regering aangeboden, j6 gouverneur-generaal heeft dr. Malan ^9r Pretoria ontboden. ill politieke kringen, aldus Reuter, wrdt de nederlaag van Smuts toege- rnreven aan de omstandigheid, dat is boeren tegen de regering gestemd °Pden hebben. volgens de „Natal Mercury" zou Soeripno verklaart: Soeripno bevestigde, dat zijn bespre ngen met de Sovjet-ambassadeur te faag tot resultaat hadden een over- ^hkomst tot uitwisseling van consulaire n^genwoordigers tussen de Sovjet- ■Le en de Indonesische republiek. Deze ^eenkomst werd getekend 22 Mei. Smuts' erkenning van Israël hebben bij gedragen tot zijn nederlaag. In de oorlogsjaren was dr. Malan zeer pro-Nazi. Hjj staat zeer vijandig tegenover kleurlingen en tegen verdere immigratie en wil Zuid-Afrika geheel los maken van de Britse Common wealth. Voordat hij in de politiek ging was dr. Malan hervormd predikant. Zijn partij heeft het pleit voornamelijk ge wonnen door haar kleurllngengolitiek, die de blankep ae eerste plaats toekent en de kleurlingen bepaalde gebieden aanwijst als vaste woonplaats, die zij slechts' zouden mogen verlaten voor sei zoenwerk en werk in de mijnen. De nationalisten wonnen voornamelijk op het platteland. het nieuwe kabinet De Gasperi verlaat na de beëdiging het bureau van president Einaudi. V.l.n.r. op de eerste rij: Piccioni, (chr. dem.), vice-premier, Porzio, (libe raal), belast met Z.-Italiaanse aangelegenheden. De Gasperi, premier (chr. dem.), Saragat (soc.) minister van koopvaardij. Tweede rij: Vanoni (chr. dem.) financiën, Pacciardi republikeindefensie, Jervolino (chr. dem.) post-telegrafie. Achterste rij: Lombrado (soc.) handel-industrie, Lombardibelangrijk zakenman, zal plan-Marshall administreren. In de gemeentelijke zweminrichtingen wordt thans slechts op bepaalde dagen en uren het zwemmen in familiever band mogelijk gemaakt. Slechts weinig volwassenen maken, volgens een mede deling van het gemeentebestuur, ge bruik van de gemeentelijke zwemin richtingen, omdat er geen gelegènheid is tot gemengd zwemmen. Aan het zo genaamde familiebad nemen slechts 7 pet. van het totaal aantal bezoekers deel. Het college heeft nu overwogen, dat het bezoek aan een zweminrichting voor ouderen in vele gevallen een ont spanning is. Voor echtparen gaat veel van de animo verloren, wanneer man en vrouw verplicht worden, afzonderlijk van de afdelingen gebruik te maken, waardoor de gezochte ontspanning en gezelligheid grotendeels teloor gaan. In de toelichting schrijven B. en W verder: Onder de huidige reglementen mogen kinderen tot 7 jaar in de afdeling, waar hun begeleider (ster) gebruikt maakt. Zodra de leeftijd van 7 jaar bereikt is, moet het kind (indien het b.v. een jon gen betreft) van de herenafdeling ge bruik maken, hoewel de moeder gaarne toezicht ou hem zou willen houden of met haar kind in het water zou willen spelen en het helpen bij het leren zwemmen. Het gevolg is dan ook, dat In de zitting van de Veiligheidsraad, welke Donderdagavond plaats vond ter bespreking van de Palestijnse kwestie, werden opnieuw scherpe opmerkingen gemaakt, maar geen beslissingen geno men. De Oekrainse afgevaardigde, Ta- rasenko, begon met de V. S. en Enge land te beschuldigen opzettelijk de po gingen van de V.N., om een einde aan de oorlog in Palestina te maken, te ver tragen. Rusland eiste vervolgens het zelfde, wat Amerika reeds een week gAeden tevergeefs heeft voorgesteld, n.l. een bevel van de Veiligheidsraad tot het staken van het vnren. De Veiligheidsraad moet krachtig op treden, wanneer het bevel niet wordt nagekomen, verklaarde Gromyko. Deze eis werd onmiddellijk ge volgd door een nieuw Brits voor stel, waarin een wapenstilstand van vier weken wordt geopperd, ge paard gaande met een vreedzame regeling van het conflict. Engeland, aldus verklaarde Cadogan, zal zich bij een wereldembargo op wapenen, dat zowel voor Joden als Arabieren zou gelden, aansluiten, indien de Veiligheidsraad daartoe zou beslui ten. Dit voorstel, dat een resultaat zou zijn van de door Bevin en Douglas in Londen gevoerde besprekingen, wil vermoedelijk tegemoet komen aan de Arabische bezwaren tegen het onvoor waardelijk staken van het vuren. Kort voor dit Britse voorstel, verklaarde Tru man op een persconferentie, dat de op- Verwachting tot Zaterdagavond: Aanvankelijk zwaar bewolkt met enige regen in het Oosten van het land, later opklarend. Op sommige plaatsen vannacht wat minder koud. Overigens ongeveer dezelfde tempe ratuur als vandaag. Wind matig, la ter zwak, overwegend uit Noordelijke richtingen. Zon 4.2920.46, maan 1.3510.05. heffing van het wapenembargo voor Pa lestina door de V.N. overwogen wordt Trygve Lie, secretaris-generaal van de V.N., heeft een week geleden in een buitengewone particuliere boodschap aan Bevin Engeland gewaarschuwd, dat het op het ogenblik de toekomst van de V.N. in handen heeft. Deze poging van Lie om te bemiddelen, werd eerst gisteravond bekend gemaakt. Hij ver klaarde in zijn brief, dat „hij bloot staat aan hevige druk, welke van verschil lende zijden op hem wordt uitgeoefend". In Londen werd geen ander commen taar op dit telegram gegeven, dan dat Bevin huiverig was het vertrouwen van Lie te beschamen". Een woordvoer der voegde er nog aan toé: „Engeland zet zijn pogingen voor een rechtvaar dige vrede in Palestina voort. Ondanks alle moeilijkheden en stoornissen". Koning Abdoellah van Transjordanië bracht gisteren een plotseling bezoek aan het door de Arabieren bezette deel van Jeruzalem. Hij bezocht het Heilig Graf, de Calvarieberg en de Moskee van Omar. In bijzijn van Mohammedaanse en Christelijke priesters bad hij „voor de nederlaag van de indringers en het weerkeren van vrede in de heilige plaatsen," terwijl het artillerievuur over de stad dreunde en de Arabieren van uit de omliggende gebouwen de Joden onder vuur namen. Arabische infanterie, bestaande uit Bedouïnen en Soudanezen, hebben gis teren in Jeruzalem ingegrepen en de grote Hurva-Synagoge bezet, welke de Joden vanuit kelders en opgeworpen stellingen trachtten te beschermen. Het belangrijke Joodse heilige gebouw werd slechts licht beschadigd. De Joden mel den weinig over de -trijd in Jeruzalem Sjertok, de minister van Buiten landse Zaken, verklaarde, dat de Joodse linies stand hielden en vlieg tuigen de Arabische stellingen had den aangevallen. „De Arabische po ging om in de 48 uur uitstel, die zij voor een wapenstilstand vroegen, Jeruzalem in handen te krijgen, is door ons daper verzet niet ge slaagd," zei Sjertok, terwijl de secre taris van de Arabische Liga, Azzam Pacha, in Amman zeide: „Wij staan slechts aan het begin. Wij zijn voor bereid op een langdurige oorlog." 10p 30 Mei zullen in Tsjechoslowakjje schijnverkiezingen voor het parle- ^bt worden gehouden. In verband j, armede volger de Tsjechische Ka- h °'ieken met bezorgde aandacht de ^"tvikkeling van het conflict, dat tus- het kerkelijk gezag en de in de re- ea in het parlement werkzame ^thi 'Olieke priesters is ontstaan. gaat hier voornamelijk over pa- si^ Plojhar, die sinds de communisti- staatsgreep in de regering is ge- a's minister van Gezondheid. bfaJhar was vroeger een in de politiek SCL niet bekende priester, die na ti6r langdurig verblijf in het concentra at)1? Dachau in de gemeenteraad van gOvnce optrad als afgevaardigde van tf6{*Latholieke Volkspartij. Verder be- 1 Let, zoals bekend is, de Slowaakse V'ers -.ukacevic en Straka, diefunc- W bekleden in de regionale regering Ka' Slowakije. De Aartsbisschop van en Primaat van Bohemen, Mgr Ie' dj- Beran, heeft als voorzitter van jechoslowaakse Bisschoppenconfe- reeds op 5 April een brief aan VaJ^tLolieke geestelijkheid gericht zeer duidelijk wbrdt vastge- Zal niemand toestemming ge- om een politieke candidatuur vtte nemen. Indien een priester aSrriëer reeds een functie van die U>a? Leeft uitgeoef- d, dan eis ik 4at hij zo sm-i mogelijk in lit Plaats een leek doet benoemen. Loop, dat ik nié't verplicht zal worden tot het nemen van die sanc ties, die door het kerkelijk wetboek worden voorgeschreven." De Tsjechoslo waakse Bisschopper/con- ferentie, die begin Mei te Olomuc bij eenkwam, heeft inmiddels deze ver klaring nog bevestigd en verscherpt. De Tsjechische pers ook de z.g. katholie ke, die evenwel vanzelfsprekend door de communisten is gelijkgeschakeld heeft van al deze zaken met geen regel melding gemaakt. De priesters, die zich met de actieve politiek bezighouden met Pater Plojhar aan het hoofd, hebben tot aan de dag van vandaag op dit verbod op geen en kele wijze gereageerd. Pater Plojhar gaat rustig voort zijn ministeriële werk zaamheden bij de gratie der communis ten verder uit te oefenen, en komt zelfs voor de schjjnverkiezingen op 30 Mei a.s. als lijsttrekker voor op de „Een- hcidslijst" van de kieskring Budowice. In de dagen, die onmiddellijk volgden op de Februari-staatsgreep, hebben be paalde katholieke persoonlijkheden ui Tsjechoslowakije nog altijd gehoopt, dal Plojhar, als minister van Gezondheid, onder wiens departement o.a. ook de door de religieuzen bestuurde zieken huizen der katholieke caritas vallen, vele gevaren voor de kerkelijke organi saties van het land door zijn invloed zou kunnen tegenhouden. Spoedig ech ter is gebleken, dat dit niet het geval was, maar dat hij bovendien door zijn optreden en in het bijzonder door zijn artikelen en redevoeringen reden heeft gegeven tot grote ergernis voor de Ka tholieke Kerk i Tsjechoslowakije. In zijn eerste artikelen, die „Lidova Demokracie" 'iegin Maart publiceerde, ontpopte hij zich als een oorlogsophit ser bij uitstek: in herhaaldelijk terug kerende phrasen in zijn artikelen luidt het: „De Tsjechen moeten aan hun Sla vische broeders, de Russen, bewijzen, dat hun vriendschap geen ijdel woord is." Plojhar overtreft zichzelf op verre gaand onpriesterlijke wijze door zijn haat tegen het Westen.... En hij heeft zich zelfs niet ontzien, een plaatse lijk Eucharistisch Congres, dat met Pinksteren te Zdar in Moravië werd gehouden, te misbruiken voor een de magogische propagandarede voor de Eenheidscandidatenlijst. Daarbij schrok hij er ook niet voor terug van leugens gebruik te maken; hij zei o.m.: „Wie een negatieve stem uitbrengt is tegen regering van democratische krachten, is tegen de vernietiging van het fascisme! Zulke lieden, zoals Dr. Duchacek, (de vroegere 'afgevaardig de van de Katholieke Volkspartij, die na de Februari-putsch naar het bui tenland is gevlucht), gingen op de conferentie in Den Haag onder de hoge bescherming van de heer Chur chill de hand reiken aan de Duitsers Wenzel Jaksch en Schumacher! Slechts lafaards zijn, toen de beslissing voor ons volk moest worden genomen, naar het buitenland gevlucht en heb ben zich tegen ons volk gekeerd!" Deze primitieve volksmennerij moet wel zeer bijzonder worden verworpen, omdat ook de door Plojhar aangehaal de feiten niet met de werkelijkheid overeenkwamen. Deze Duitsers waren zelfs niet op de Haagse conferentie aan wezig; de Sudetenduitser Wenzel Jaksch had zelfs op het moment, dat het Haags congres bijeenkwam, op een partijcon gres van de geëmigreerde Sudetenduitse sociaal democraten te Londen zijn be reidwilligheid voor een samenwerking met de Tsjechen te kennen gegeven. In Praag heerst thans een bijzondere spanning of de verwachte suspendering en excommunicatie van de priesters Plojhar, Lukacevic en Straka, alsmede van anderen, die aan het verbod van uitoefening van politieke functies geen gehoor geven, nog voor de verkiezingen zullen volgen. Dit zou wei het sterkste antwoord zijn op de communistische taktiek, die er op uit is de eenvoudige katholieken in verwarring te brengen door een schijnbare en uiterlijke „sa menwerking met de geestelijkheid." Het beeld, van O. L. Vrouw van Fati- ma maakt momenteel een triomf tocht door Spanje. In iedere plaats is een grote mensenmenigte aan wezig, die biddend het beeld verder begeleidt. Onder: de aankomst van O. L. Vrouw in Madrid, waar drom men mensen aanwezig waren. Onder hen waren zelfs zieken en gebrek kig en. Links: een kind uit de volks buurt Pont de Vallecas te Madrid klimt op de draagstoel van 't beeld. (Van een onzer speciale verslaggevers) Laat ons dit vooropstellen: Niemand is zo gebrand op de vervulling van het Benelux-ideaal en niemand is zo zeer vriend van onze Zuiderburen als wij. Maar dat neemt niet weg, dat' wij ons de laatste tijd soms kriegel maken. Krie gel, bar en boos op onze goede Belgische vrienden, die bij voorkeur op Zondag in mateloze sleeën over onze wegen slier ten. Neen, bij voorbaat, dat Is geen afgunst en dat betekent ook niet, dat wij de tijd zouden zijn vergeten, waarin Nederland profiteerde van een gunstige valutaver- hiouding. Dat betekent enkel, dat wij menen dat er wat scheef zit in deze een zijdige toeristische week-end-invasies. Wij zullen dit pogen aan te tonen. Sinds langere of kortere tijd rijdt menige Ne derlandse wagen met op de achterruit een grote „Z", symbool van zuinigheid. Benzine n.l. is een duur product, het moet geheel worden geïmporteerd en leder litertje dus, dat door een doelmatig gebruik kan worden bespaard, betekent winst voor dat ding, dat de ongelukkige naam draagt van „deviezenpotje." Maar let nu op onze Belgische vrien den. In hele drommen passeren ze onze. grens. Om dat met een paar voorbeel den te verduldelijken: Bij de grenspost Wemhout op Zaterdag 1 Mei 3500 Bel gische wagens. Op de Grote Markt te Breda op twee achtereenvolgende Zon dagen geparkeerd 32 Belgische en 18 Nederlandse en 35 Belgische' en 6 Ne derlandse auto's en tenslotte, als klap op de vuurpijl, Damrak Amsterdam, tij dens een Zondag in de bollen tijd: 90 Bel gische en 17 Nederlandse wagens. Niet erg ogenschijnlijk. Zo zonder meer niet, zeker I Toe fe juichen zelfs. Maar hiermee is het verhaal niet uit. Er dient nog het een en an der aan te worden toegevoegd over de benzine-prijs. In Nederland f0.26; in België (omgerekend naar Ned. geld) f 0.41. Dat scheelt In theorie f0.15. Maar in de practijk, met zwart gekochte guldens, kost de benzine voor de Belgen maar f 0.13als ze hier in Nederland wordt gekocht. En wat gebeurt er dus? Men rijdt met practisch lege tanks ons landje binnen, laadt daar bij, gaat dank zy de nu voor ons ongunstige valuta-verhouding lustig en goedkoop uit en na afloop van alles laadt men aan een grenssta tion tank en heel vaak reserve tank flink vol benzine en zo rijdt men welgemoed en vrolijk het Belgenland weer binnen. En Nederland, zutóig als Immer, or ganiseert „Z"-acties en verbiedt zijn particulieren om op Zondag te rijden. De oorlogsgravenstichting zal een ter rein van 5 H.A. aan de Provinciale weg, nabij de Gezichtslaan, te Bilthoven van de gemeente aankopen. Op dit terrein zal een eregrafveld voor 4.000 in Duits land omgekomen Nederlanders worden aangelegd. De stoffelijke overschotten zuilen, zoals gemeld, al naar de keuze van de familieleden op dit eregraf of in de voormalige woonplaatsen worden begraven. Het ministerie van Oorlog verzorgt het vervoer der stoffelijke overschotten tot de aula's der kerkhoven en geeft een uitkering ter bestrijding der begrafe niskosten. De oorlogsgravenstichting bekostigt de plaatsing cn de verzorging der grafstenen, indien de familie dit niet zelf doet. Het eerste transport, dat uit de Russi sche zone van Duitsland afkomstig is, zal niet, zoals eerst gemeld, uit 150, maar uit 140 stoffelijke overschotten bestaan. Hierbij zijn 69 urnen, 37 van deze stof felijke overschotten bullen op het ere grafveld worden begraven. Dé overige in de voormalige woonplaatsen. Zoals bekend worden de stoffelijke overschot ten der in Duitsland omgekomen Ne derlanders voorlopig in Amersfoort ter aarde besteld. moeder en kind van een inrichting'ge bruik kan maken, waar een en ander wel mogelijk is. Aan oudere meisjes wordt wel door de ouders de taak opgedragen toezicht te houden op haar jongere broertje tij dens het bezoek aan de zweminrichting. Met de beste wil kan het meisje hier aan niet voldoen, want beiden moeten van afzonderlijke afdelingen gebruik maken. Het bovengeschetste is slechts een enkele greep uit tal van opmerkingen en wensen, welke door het publiek worden gedaan. Met zekerheid kan worden aangeno men, dat bij invoering van gemengd zwemmen aan een groot aantal bezoe kers van de gemeentelijke zweminrich tingen zal worden voldaan. Het bezoek cijfer zal er tevens sterk door stijgen. Boven de grote rivieren overheerst het gemengd zwemmen sterk. In Am sterdam b.v. bieden alle gemeentelijke zweminrichtingen de gelegenheid daar voor. De minderheid van het College kan zich met dit voorstel niet verenigen- Naar haar mening komt de bestaande regeling voor de familiebaden op vol doende wijze tegemoet aan de op dit punt bestaande wensen. Het bijeenbren gen van jongelieden van verschillende kunne in omstandigheden, zoals die zich in een zweminrichting voordoen, moet door de overheid niet worden bevorderd; de klachten over de verregaande schaamteloosheid van de jeugd als na oorlogs verschijnsel dwingen tot zeer grote voorzichtigheid bij het treffen van regelingen, welke voedsel geven aan de lichtzinnigheid van vele jongelieden en hun omgang met het andere geslacht. Veeleer ligt het op de weg van de Werheïd, om dit euvel met alle haar ten dienste staande middelen tegen te gaan. De meerderheid van B. en W. stelt daartegenover, dat vrees voor exces sen in de gemeentelijke zweminrich tingen niet behoeft te bestaan. Het be zoek immers is in de regel zeer tal rijk, de kleedkamertjes zijn geschei den en het personeel houdt nauw keurig toezicht. Bovendien is er geen gelegenheid tot zonnebaden, welke al licht eerder tot het standpunt van de minderheid zou kunnen leiden. Daar om wordt de raad voorgesteld, met ingang van dit zwemseizoen in de ge meentelijke zweminrichtingen gele genheid te geven tot gemengd zwem men. Hiervoor worden de herenafde- lingcn aangewezen. Aan de hand van de afzonderlijk te no teren bezoekcijfers wordt na twee sei zoenen bezien, of uitbreiding, c.q. ver mindering van de gelegenheid tot ge mengd en gesepareerd zwemmen nodig of wenselijk is. Bij nadere informatie blijkt ons, dat, wanneer de raad deze regeling aanneemt, de volgende ingrij pende wijziging zal plaats vinden. De gehele dag en des avonds zal in de herenafdelingen gemengd gezwommen kunnen worden, de damesafdeling is uitsluitend voor dames bestemd en de jeugd kan overal terecht. We moeten wel afwachten, hoe het debat over deze kwestie in de eerstvolgende zitting zich zal ontwikkelen. Heden is verschenen staatsblad I 219, houdende een Koninklijk Besluit van 28 Mei, waarin de minister-president gemachtigd wordt in naam van de Re gentes van het Koninkrijk de tegen woordige zitting van de Staten-Gene- raal te sluiten in een verenigde verga dering van de beide kamers op Zater dag 24 Juli 1948 des namiddags te 3 uur. Tevens is in dit K. B. bepaald, dat de beide kamers worden ontbonden met ingang van Maandag 26 Juli 1948. De verkiezingen van de leden van de Eerste Kamer zullen in iedere pro vincie plaats hebben op Donderdag 8 Juli a.s. De Commissarissen der Konin gin zijn gemachtigd de Statén hunner provincie te dien einde in buitengewo ne zitting bijeen te roepen. De candidaatstelling voor de verkie zingen van leden van de Eerste Kamer is in iedere provincie bepaald op Maan dag 14 Juni. De candidaatstelling voor de verkie zing van de leden van de Tweede Ka mer in elke kieskring zal plaats heb ben Op Vrijdag 4 Juni. De eerste samenkomst van de nieuwe Kamers zal gehouden worden in ver enigde vergadering op Dinsdag 27 Juli 3.S. Bij ministeriële beschikking is de da tum van de verkiezing voor de Twee de Kamer vastgesteld op Woensdag 7 Juli a.s. Door de talrijk® katholieke vluch telingen uit Silezië en Oost-Pruisen, die in de Westelijke zones van Duits land een onderkomen hebben gevon den en nu voor een groot deel leven in gebieden, waar geen katholieke kerken zijn, staat de zielzorg onder deze ontheemden voor een zware taak. Ofschoon de protestantse kerken met de grootste bereidwilligheid hun gods huizen ter beschikking stellen, is het nijpend tekort aan paramenten en andere benodigdheden voor de eredienst een ernstig bejetsel voor geregelde godsdienstoefeningen. Op aansporen der Duitse bisschop pen worden daarom in katholieke stre ken inzamelingen gehouden, die reeds een verblijdend resultaat hebben gehad. Het kerkelijk blad van het diocees Munster bevat de mededeling, dat uit gedeeltelijk zwaar beschadigde paro chies van het bisdom Aken 160 kasui- fels, 29 kelken, 22 kandelaars en een grote hoeveelheid alben, superplis en altaarlinnen zijn aangeboden. Groot-Brittannië heeft hedenmorgen aan dé Nederl. Marine een modern licht vliegdekschip overgedragen. Het schip, genaamd „Venerable", meet dertienduizend ton. Het zal de naam „Karei Doorman" ontvangen. (Van een bijzondere medewerker) Hst vraagstuk der particuliere uit leenbibliotheken trekt in meerdere mate de aandacht. Immers, het is algemeen bekend Dinsdag ji. werd er in dit blad in het artikel „Strijd tegen gfflectuur" nog eens uitvoerig op gewezen dat van deze bibliotheken in vele gevallen een funeste invloed uit gaat. Vooral in de volkswijken der ste den worden deze geëxploiteerd door veelal ondeskundige personen, die specu leren op de wansmaak van het publiek en de zucht naar prikkellectuur, waardoor vooral op de jeugd een verderfelijke invloed wordt uitgeoefend. Hun enige criterium is winstbejag en zij zijn daar door een gevaar voor de samenleving. Het wekt dan ook geen verwondering, dat gemeenteraden hier regelend gingen optreden. Zij maakten gebruik van de in art. 168 van de gemeentewet aan hen gegeven bevoegdheid om verordeningen te maken, die in het belang van de openbare orde en zedelijkheid worden vereist. Die gemeenteraden gingen de exploitatie van leesbibliotheken afhan kelijk stellen van een vergunning van burgemeester en wethouders. Aan deze vergunning konden dan voorwaarden worden verbonden betreffende de in houd van de boeken en de personen, waaraan zij zouden worden 'uitgeleend. Veelal werd hierbij nog gebruik gemaakt van het advies van een gemeentelijke commissie van toezicht. Op deze wijze werden de bovenomschreven misstanden voorkomen, althans aanmerkelijk beteu geld. Bfj het vervullen van deze, hun wette lijke plicht vonden de gemeentebestu ren de minister van Binnenlandse Zaken op hun weg. In het begin van dit Jaar maakte de minister als zijn mening kenbaar, dat gemeentelijke voorschrif ten, welke het uitoefenen van een voor afgaande censuur op de inhoud van de uit te lenen boekwerken inhouden of mogelijk maken, niet toelaatbaar moe ten worden geacht. Een verbod tot het exploiteren van een openbare biblio theek, zonder vergunning van B. en W„ acht de minister alleen aanvaardbaar, indien daarin duidelijk tot uiting komt, dat de vergunning niet zal worden ge weigerd om redenen, welke verband houden met de inhoud van de uit te lenen boeken. Daartoe strekkende voor waarden mogen ook niet worden opge legd. De minister motiveert zijn standpunt met een beroep op artikel 7 van de Grondwet, waarin staat, dat niemand voorafgaand verlof nodig heeft om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verant woordelijkheid volgens de wet. De mi nister interpreteert dit artikel zodanig, dat hij de boven omschreven gemeente lijke bibliotheek-verordeningen ongrond wettig acht. Op deze interpretatie valt onzes inziens nog wel wat af te dingen, want het betreft hier niet het belem meren van de openbaar-making van geschriften. Immers de in de bibliothe ken opgenomen boeken zijn reeds uit gegeven, dus openbaar gemaakt. De verordeningen geven alleen voorschriften ter voorkoming van schade aan de open bare moraliteit door een bepaalde, zeer gemakkelijke en ondeskundige vorm van beschikbaarstelling. Onzes inziens is zeker een interpretatie van artikel 7 van de Grondwet mogelijk, waardoor de gemeentelijke verordeningen zouden In stand gehouden zijn. Evenwel: dezer dagen is door de Kroon vernietigd een verordening van de gemeente Brunssum, waarbij het verboden werd, zonder ver gunning van burgemeester en wethou ders een openbare uitleenboekerij en leesbibliotheek te exploiteren. X>e juridische kant van deze beslissing ter critasche beoordeling aan, meer be voegden overlatende, constateren wij het ontstellende feit, gjat hierdoor het aan de gemeenteraden onmogelijk wordt ge maakt op te treden tegen de verderfe lijke invloed van obscure volksbiblio theekjes. Wat nu? Waar de lagere organen op dit punt zijn uitgeschakeld, behoort onzes inziens hier thans de Rijkswet gever op te treden. Er dient met spoed tot stand te komen een wet, die regelen geeft omtrent de oprichting en exploita tie van openbare uitleenbibliotheken. Uiteraard zal de uitvoering van een dergelijke wet voor een belangrijk deel in handen van de gemeentebesturen kunnen worden gelegd. Is in dat geval geen strijd met de Grondwet te duchten? Zoals wjj al zeiden, artikel 7 van de Grondwet is zeker voor uitleg ln andere zin vatbaar. Een dergelijke interpretatie zou ten grondslag kunnen liggen aan de door de wetgevende macht (Koning en Staten-Generaal)' uit te vaardigen wet Deze zou bovendien beschermd'zijn door een andere bepaling van de Grond wet, namelijk artikel 124, 2e lid, waarin staat, dat de wetten onschendbaar zijn, hetgeen betekent, dat de wetten niet op hun al dan niet grondwettigheid mo gen worden getoetst. Het grote gemeenschapsbelang, het welk hier op het spel staat, wettigt o.I. volkomen, dat de regering in casu de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Let initiatief neemt tot de totstandkoming van een biblio thekenwet. Mocht de regering In gebreke blijven, dan make de Tweede Kamer gebruik van haar recht van initiatief om deze wet in het Staatsblad te brengen. De regering heeft er bij de hoofden van Rijksdiensten en de Provinciale en Gemeentebesturen op aangedrongen mede te werken aan vacantie-spreiding en wel in die zin, dat personeel, dat geen schoolgaande kinderen heeft, va- cantie neemt vóór 18 Juli of nè, 28 Augustus. Tot onderdirecteur van het Neder landse Beheersinstituut is benoemd mr. E A. J. A. M. van Spaendonck, noofd van het secretariaat van het Neder landse Beheersinstituut.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1948 | | pagina 1