Gen. Jan Smuts verslagen
Volmacht van
Soekarno
Engeland
van vier
stelt een wapenstilstand
weken voor
t*ATER PLOJHAR
TSJECHISCHE
Mateloze sleeën slierten
Hollandse wegen
langs
Nationalist Malan als overwinnaar
uit de strijd gekomen
Boeren keerden zich
GEMENGD ZWEMMEN IN
GEM. ZWEMINRICHTINGEN?
Rusland eist evenals Amerika een
onmiddellijk staken van het varen
excommunicatie te
LIJSTTREKKER VAN
„EENHEIDSLIJST"
Tot hoofd en hart
Bibliothekenwet
noodzakelijk
Het weer
DE LIEVE VROUWE
van FATIMA
Kerkelijke paramenten
voor de diaspora
tegen de regering
Meerderheid van B. en W. vreest geen ëxcessén
EMBARGO OP VERVOER
VAN WAPENEN?
Hij weigert zich te storen aan het verbod
van het Episcopaat
VERWACHTEN?
Wij zijn een beetje kriegel...
Natio'naliteitsletter is B van benzine,
diemaar 13 cent kost
Eregrafveld in Bilthoven
Ontbinding van het
parlement
ïjUlDAG 28 MEI 1948
72ste JAARGANG No. 24162
De republikeinse vertegen
woordiger in Praag, Soerip-
heefi heden tegenover
L®u±er verklaard, da± hij vol-
6dige volmacht had van
President Soekarno om ie
^Dderhandelen en overeen
komsten ie sluiten mei de
^ovjei-Unie.
HET PALESTIJNSE CONFLICT IN DE VEILIGHEIDSRAAD
Trygve Lie bemiddelde
Koning Abdoellah op H. Graf
Verloop van de strijd
Spanje ontvangt Haar met
grote vreugde
I Niet de liefde, maar de gemakzucht I
l doet de kinderen verwennen. J
Voor in Duitsland
omgekomen Nederlander»
Sluiting der Kamers op
24 Juli
Zielzorg onder ontheemden
een zware taak
Brits vliegdekschip overgemaakt
Aan Nederlandse Marine
Strijd tegen giflectuwr
VACANT IE-SPREIDING
^AUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
T SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
9'efoon: Redactie 21544! Advertenties 21543
«Donnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Wnd. hoofdredacteur: W. Sever in.
Directeur: 3. 3. W. Boerriater.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mlHimeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave
redenen te weigeren.
De partij van generaal Jan Smuts,
*®lke aanvankelijk de leiding had in de
'tslagen van de parlementsverkiezingen
j) Zuid-Afrika, heeft volgens de volle-
,'Se uitslagen toch een nederlaag gele-
e0. Zij verloor de meerderheid aan de
■itinnalistische partij van dr. Daniël
"ïalan.
De Nationalisten hebben in totaal 70
^tels verworven tegen Smuts' Verenig-
ae Partij 65. De Afrikaanders krijgen 9
6,1 Labour 6 zetels. De Zuid-Afrikaanse
Jagers behouden de 3 zetels, waarover
"lans echter niet gestemd is.
De Nationalisten hebben door hun
Jjpalitie met de Afrikaanders thans de
Eerderheid in het parlement.
De nederlaag van generaal Smuts
![0rdt in politieke kringen beschouwd
V* een onderstreping van het feit, dat
6 boeren zich tegen de regering hebben
fekeerd.
.Smuts zelf werd in zijn eigen district
Manderton, dat hij 24 jaar heeft ver-
pïenwoordigd, verslagen. Deze persoon-
'J.ke nederlaag van Smuts was een ern-
^'ge schok voor de partij, daar de ge-
'etaal hierdoor zijn premierschap had
Roeten neerleggen, zelfs indien zijn
Tij een overwinning had behaald.
.Smuts heeft, in aansluiting op de uit
ing van de algemene verkiezingen, het
Atsiag van zijn regering aangeboden,
j6 gouverneur-generaal heeft dr. Malan
^9r Pretoria ontboden.
ill politieke kringen, aldus Reuter,
wrdt de nederlaag van Smuts toege-
rnreven aan de omstandigheid, dat
is boeren tegen de regering gestemd
°Pden hebben.
volgens de „Natal Mercury" zou
Soeripno verklaart:
Soeripno bevestigde, dat zijn bespre
ngen met de Sovjet-ambassadeur te
faag tot resultaat hadden een over-
^hkomst tot uitwisseling van consulaire
n^genwoordigers tussen de Sovjet-
■Le en de Indonesische republiek. Deze
^eenkomst werd getekend 22 Mei.
Smuts' erkenning van Israël hebben bij
gedragen tot zijn nederlaag.
In de oorlogsjaren was dr. Malan
zeer pro-Nazi. Hjj staat zeer vijandig
tegenover kleurlingen en tegen verdere
immigratie en wil Zuid-Afrika geheel
los maken van de Britse Common
wealth.
Voordat hij in de politiek ging was
dr. Malan hervormd predikant. Zijn
partij heeft het pleit voornamelijk ge
wonnen door haar kleurllngengolitiek,
die de blankep ae eerste plaats toekent
en de kleurlingen bepaalde gebieden
aanwijst als vaste woonplaats, die zij
slechts' zouden mogen verlaten voor sei
zoenwerk en werk in de mijnen. De
nationalisten wonnen voornamelijk op
het platteland.
het nieuwe kabinet De Gasperi verlaat na de beëdiging het bureau van president
Einaudi. V.l.n.r. op de eerste rij: Piccioni, (chr. dem.), vice-premier, Porzio, (libe
raal), belast met Z.-Italiaanse aangelegenheden. De Gasperi, premier (chr. dem.),
Saragat (soc.) minister van koopvaardij. Tweede rij: Vanoni (chr. dem.) financiën,
Pacciardi republikeindefensie, Jervolino (chr. dem.) post-telegrafie. Achterste rij:
Lombrado (soc.) handel-industrie, Lombardibelangrijk zakenman, zal plan-Marshall
administreren.
In de gemeentelijke zweminrichtingen
wordt thans slechts op bepaalde dagen
en uren het zwemmen in familiever
band mogelijk gemaakt. Slechts weinig
volwassenen maken, volgens een mede
deling van het gemeentebestuur, ge
bruik van de gemeentelijke zwemin
richtingen, omdat er geen gelegènheid
is tot gemengd zwemmen. Aan het zo
genaamde familiebad nemen slechts
7 pet. van het totaal aantal bezoekers
deel. Het college heeft nu overwogen,
dat het bezoek aan een zweminrichting
voor ouderen in vele gevallen een ont
spanning is. Voor echtparen gaat veel
van de animo verloren, wanneer man
en vrouw verplicht worden, afzonderlijk
van de afdelingen gebruik te maken,
waardoor de gezochte ontspanning en
gezelligheid grotendeels teloor gaan.
In de toelichting schrijven B. en W
verder:
Onder de huidige reglementen mogen
kinderen tot 7 jaar in de afdeling, waar
hun begeleider (ster) gebruikt maakt.
Zodra de leeftijd van 7 jaar bereikt is,
moet het kind (indien het b.v. een jon
gen betreft) van de herenafdeling ge
bruik maken, hoewel de moeder gaarne
toezicht ou hem zou willen houden of
met haar kind in het water zou willen
spelen en het helpen bij het leren
zwemmen. Het gevolg is dan ook, dat
In de zitting van de Veiligheidsraad,
welke Donderdagavond plaats vond ter
bespreking van de Palestijnse kwestie,
werden opnieuw scherpe opmerkingen
gemaakt, maar geen beslissingen geno
men. De Oekrainse afgevaardigde, Ta-
rasenko, begon met de V. S. en Enge
land te beschuldigen opzettelijk de po
gingen van de V.N., om een einde aan
de oorlog in Palestina te maken, te ver
tragen. Rusland eiste vervolgens het
zelfde, wat Amerika reeds een week
gAeden tevergeefs heeft voorgesteld,
n.l. een bevel van de Veiligheidsraad
tot het staken van het vnren.
De Veiligheidsraad moet krachtig op
treden, wanneer het bevel niet wordt
nagekomen, verklaarde Gromyko.
Deze eis werd onmiddellijk ge
volgd door een nieuw Brits voor
stel, waarin een wapenstilstand van
vier weken wordt geopperd, ge
paard gaande met een vreedzame
regeling van het conflict. Engeland,
aldus verklaarde Cadogan, zal zich
bij een wereldembargo op wapenen,
dat zowel voor Joden als Arabieren
zou gelden, aansluiten, indien de
Veiligheidsraad daartoe zou beslui
ten.
Dit voorstel, dat een resultaat zou
zijn van de door Bevin en Douglas in
Londen gevoerde besprekingen, wil
vermoedelijk tegemoet komen aan de
Arabische bezwaren tegen het onvoor
waardelijk staken van het vuren. Kort
voor dit Britse voorstel, verklaarde Tru
man op een persconferentie, dat de op-
Verwachting tot Zaterdagavond:
Aanvankelijk zwaar bewolkt met
enige regen in het Oosten van het
land, later opklarend. Op sommige
plaatsen vannacht wat minder koud.
Overigens ongeveer dezelfde tempe
ratuur als vandaag. Wind matig, la
ter zwak, overwegend uit Noordelijke
richtingen.
Zon 4.2920.46, maan 1.3510.05.
heffing van het wapenembargo voor Pa
lestina door de V.N. overwogen wordt
Trygve Lie, secretaris-generaal van
de V.N., heeft een week geleden in een
buitengewone particuliere boodschap
aan Bevin Engeland gewaarschuwd, dat
het op het ogenblik de toekomst van
de V.N. in handen heeft. Deze poging
van Lie om te bemiddelen, werd eerst
gisteravond bekend gemaakt. Hij ver
klaarde in zijn brief, dat „hij bloot staat
aan hevige druk, welke van verschil
lende zijden op hem wordt uitgeoefend".
In Londen werd geen ander commen
taar op dit telegram gegeven, dan dat
Bevin huiverig was het vertrouwen
van Lie te beschamen". Een woordvoer
der voegde er nog aan toé: „Engeland
zet zijn pogingen voor een rechtvaar
dige vrede in Palestina voort. Ondanks
alle moeilijkheden en stoornissen".
Koning Abdoellah van Transjordanië
bracht gisteren een plotseling bezoek
aan het door de Arabieren bezette deel
van Jeruzalem. Hij bezocht het Heilig
Graf, de Calvarieberg en de Moskee van
Omar. In bijzijn van Mohammedaanse en
Christelijke priesters bad hij „voor de
nederlaag van de indringers en het
weerkeren van vrede in de heilige
plaatsen," terwijl het artillerievuur over
de stad dreunde en de Arabieren van
uit de omliggende gebouwen de Joden
onder vuur namen.
Arabische infanterie, bestaande uit
Bedouïnen en Soudanezen, hebben gis
teren in Jeruzalem ingegrepen en de
grote Hurva-Synagoge bezet, welke de
Joden vanuit kelders en opgeworpen
stellingen trachtten te beschermen. Het
belangrijke Joodse heilige gebouw werd
slechts licht beschadigd. De Joden mel
den weinig over de -trijd in Jeruzalem
Sjertok, de minister van Buiten
landse Zaken, verklaarde, dat de
Joodse linies stand hielden en vlieg
tuigen de Arabische stellingen had
den aangevallen. „De Arabische po
ging om in de 48 uur uitstel, die zij
voor een wapenstilstand vroegen,
Jeruzalem in handen te krijgen, is
door ons daper verzet niet ge
slaagd," zei Sjertok, terwijl de secre
taris van de Arabische Liga, Azzam
Pacha, in Amman zeide: „Wij staan
slechts aan het begin. Wij zijn voor
bereid op een langdurige oorlog."
10p 30 Mei zullen in Tsjechoslowakjje
schijnverkiezingen voor het parle-
^bt worden gehouden. In verband
j, armede volger de Tsjechische Ka-
h °'ieken met bezorgde aandacht de
^"tvikkeling van het conflict, dat tus-
het kerkelijk gezag en de in de re-
ea in het parlement werkzame
^thi
'Olieke priesters is ontstaan.
gaat hier voornamelijk over pa-
si^ Plojhar, die sinds de communisti-
staatsgreep in de regering is ge-
a's minister van Gezondheid.
bfaJhar was vroeger een in de politiek
SCL niet bekende priester, die na
ti6r langdurig verblijf in het concentra
at)1? Dachau in de gemeenteraad van
gOvnce optrad als afgevaardigde van
tf6{*Latholieke Volkspartij. Verder be-
1 Let, zoals bekend is, de Slowaakse
V'ers -.ukacevic en Straka, diefunc-
W bekleden in de regionale regering
Ka' Slowakije. De Aartsbisschop van
en Primaat van Bohemen, Mgr
Ie' dj- Beran, heeft als voorzitter van
jechoslowaakse Bisschoppenconfe-
reeds op 5 April een brief aan
VaJ^tLolieke geestelijkheid gericht
zeer duidelijk wbrdt vastge-
Zal niemand toestemming ge-
om een politieke candidatuur
vtte nemen. Indien een priester
aSrriëer reeds een functie van die
U>a? Leeft uitgeoef- d, dan eis ik
4at hij zo sm-i mogelijk in
lit Plaats een leek doet benoemen.
Loop, dat ik nié't verplicht zal
worden tot het nemen van die sanc
ties, die door het kerkelijk wetboek
worden voorgeschreven."
De Tsjechoslo waakse Bisschopper/con-
ferentie, die begin Mei te Olomuc bij
eenkwam, heeft inmiddels deze ver
klaring nog bevestigd en verscherpt. De
Tsjechische pers ook de z.g. katholie
ke, die evenwel vanzelfsprekend door
de communisten is gelijkgeschakeld
heeft van al deze zaken met geen regel
melding gemaakt.
De priesters, die zich met de actieve
politiek bezighouden met Pater Plojhar
aan het hoofd, hebben tot aan de dag
van vandaag op dit verbod op geen en
kele wijze gereageerd. Pater Plojhar
gaat rustig voort zijn ministeriële werk
zaamheden bij de gratie der communis
ten verder uit te oefenen, en komt zelfs
voor de schjjnverkiezingen op 30 Mei
a.s. als lijsttrekker voor op de „Een-
hcidslijst" van de kieskring Budowice.
In de dagen, die onmiddellijk volgden op
de Februari-staatsgreep, hebben be
paalde katholieke persoonlijkheden ui
Tsjechoslowakije nog altijd gehoopt, dal
Plojhar, als minister van Gezondheid,
onder wiens departement o.a. ook de
door de religieuzen bestuurde zieken
huizen der katholieke caritas vallen,
vele gevaren voor de kerkelijke organi
saties van het land door zijn invloed
zou kunnen tegenhouden. Spoedig ech
ter is gebleken, dat dit niet het geval
was, maar dat hij bovendien door zijn
optreden en in het bijzonder door zijn
artikelen en redevoeringen reden heeft
gegeven tot grote ergernis voor de Ka
tholieke Kerk i Tsjechoslowakije.
In zijn eerste artikelen, die „Lidova
Demokracie" 'iegin Maart publiceerde,
ontpopte hij zich als een oorlogsophit
ser bij uitstek: in herhaaldelijk terug
kerende phrasen in zijn artikelen luidt
het: „De Tsjechen moeten aan hun Sla
vische broeders, de Russen, bewijzen,
dat hun vriendschap geen ijdel woord
is." Plojhar overtreft zichzelf op verre
gaand onpriesterlijke wijze door zijn
haat tegen het Westen.... En hij heeft
zich zelfs niet ontzien, een plaatse
lijk Eucharistisch Congres, dat met
Pinksteren te Zdar in Moravië werd
gehouden, te misbruiken voor een de
magogische propagandarede voor de
Eenheidscandidatenlijst. Daarbij schrok
hij er ook niet voor terug van leugens
gebruik te maken; hij zei o.m.:
„Wie een negatieve stem uitbrengt
is tegen regering van democratische
krachten, is tegen de vernietiging van
het fascisme! Zulke lieden, zoals Dr.
Duchacek, (de vroegere 'afgevaardig
de van de Katholieke Volkspartij, die
na de Februari-putsch naar het bui
tenland is gevlucht), gingen op de
conferentie in Den Haag onder de
hoge bescherming van de heer Chur
chill de hand reiken aan de Duitsers
Wenzel Jaksch en Schumacher! Slechts
lafaards zijn, toen de beslissing voor
ons volk moest worden genomen,
naar het buitenland gevlucht en heb
ben zich tegen ons volk gekeerd!"
Deze primitieve volksmennerij moet
wel zeer bijzonder worden verworpen,
omdat ook de door Plojhar aangehaal
de feiten niet met de werkelijkheid
overeenkwamen. Deze Duitsers waren
zelfs niet op de Haagse conferentie aan
wezig; de Sudetenduitser Wenzel Jaksch
had zelfs op het moment, dat het Haags
congres bijeenkwam, op een partijcon
gres van de geëmigreerde Sudetenduitse
sociaal democraten te Londen zijn be
reidwilligheid voor een samenwerking
met de Tsjechen te kennen gegeven.
In Praag heerst thans een bijzondere
spanning of de verwachte suspendering
en excommunicatie van de priesters
Plojhar, Lukacevic en Straka, alsmede
van anderen, die aan het verbod van
uitoefening van politieke functies geen
gehoor geven, nog voor de verkiezingen
zullen volgen. Dit zou wei het sterkste
antwoord zijn op de communistische
taktiek, die er op uit is de eenvoudige
katholieken in verwarring te brengen
door een schijnbare en uiterlijke „sa
menwerking met de geestelijkheid."
Het beeld, van O. L. Vrouw van Fati-
ma maakt momenteel een triomf
tocht door Spanje. In iedere plaats
is een grote mensenmenigte aan
wezig, die biddend het beeld verder
begeleidt. Onder: de aankomst van
O. L. Vrouw in Madrid, waar drom
men mensen aanwezig waren. Onder
hen waren zelfs zieken en gebrek
kig en. Links: een kind uit de volks
buurt Pont de Vallecas te Madrid
klimt op de draagstoel van 't beeld.
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Laat ons dit vooropstellen: Niemand
is zo gebrand op de vervulling van het
Benelux-ideaal en niemand is zo zeer
vriend van onze Zuiderburen als wij.
Maar dat neemt niet weg, dat' wij ons
de laatste tijd soms kriegel maken. Krie
gel, bar en boos op onze goede Belgische
vrienden, die bij voorkeur op Zondag in
mateloze sleeën over onze wegen slier
ten.
Neen, bij voorbaat, dat Is geen afgunst
en dat betekent ook niet, dat wij de tijd
zouden zijn vergeten, waarin Nederland
profiteerde van een gunstige valutaver-
hiouding. Dat betekent enkel, dat wij
menen dat er wat scheef zit in deze een
zijdige toeristische week-end-invasies.
Wij zullen dit pogen aan te tonen. Sinds
langere of kortere tijd rijdt menige Ne
derlandse wagen met op de achterruit
een grote „Z", symbool van zuinigheid.
Benzine n.l. is een duur product, het
moet geheel worden geïmporteerd en
leder litertje dus, dat door een doelmatig
gebruik kan worden bespaard, betekent
winst voor dat ding, dat de ongelukkige
naam draagt van „deviezenpotje."
Maar let nu op onze Belgische vrien
den. In hele drommen passeren ze onze.
grens. Om dat met een paar voorbeel
den te verduldelijken: Bij de grenspost
Wemhout op Zaterdag 1 Mei 3500 Bel
gische wagens. Op de Grote Markt te
Breda op twee achtereenvolgende Zon
dagen geparkeerd 32 Belgische en 18
Nederlandse en 35 Belgische' en 6 Ne
derlandse auto's en tenslotte, als klap
op de vuurpijl, Damrak Amsterdam, tij
dens een Zondag in de bollen tijd: 90 Bel
gische en 17 Nederlandse wagens.
Niet erg ogenschijnlijk. Zo zonder
meer niet, zeker I Toe fe juichen
zelfs. Maar hiermee is het verhaal
niet uit. Er dient nog het een en an
der aan te worden toegevoegd over
de benzine-prijs. In Nederland f0.26;
in België (omgerekend naar Ned.
geld) f 0.41. Dat scheelt In theorie
f0.15. Maar in de practijk, met zwart
gekochte guldens, kost de benzine
voor de Belgen maar f 0.13als ze
hier in Nederland wordt gekocht.
En wat gebeurt er dus? Men rijdt met
practisch lege tanks ons landje binnen,
laadt daar bij, gaat dank zy de nu
voor ons ongunstige valuta-verhouding
lustig en goedkoop uit en na afloop
van alles laadt men aan een grenssta
tion tank en heel vaak reserve
tank flink vol benzine en zo rijdt men
welgemoed en vrolijk het Belgenland
weer binnen.
En Nederland, zutóig als Immer, or
ganiseert „Z"-acties en verbiedt zijn
particulieren om op Zondag te rijden.
De oorlogsgravenstichting zal een ter
rein van 5 H.A. aan de Provinciale weg,
nabij de Gezichtslaan, te Bilthoven van
de gemeente aankopen. Op dit terrein
zal een eregrafveld voor 4.000 in Duits
land omgekomen Nederlanders worden
aangelegd. De stoffelijke overschotten
zuilen, zoals gemeld, al naar de keuze
van de familieleden op dit eregraf of
in de voormalige woonplaatsen worden
begraven.
Het ministerie van Oorlog verzorgt
het vervoer der stoffelijke overschotten
tot de aula's der kerkhoven en geeft een
uitkering ter bestrijding der begrafe
niskosten. De oorlogsgravenstichting
bekostigt de plaatsing cn de verzorging
der grafstenen, indien de familie dit
niet zelf doet.
Het eerste transport, dat uit de Russi
sche zone van Duitsland afkomstig is, zal
niet, zoals eerst gemeld, uit 150, maar
uit 140 stoffelijke overschotten bestaan.
Hierbij zijn 69 urnen, 37 van deze stof
felijke overschotten bullen op het ere
grafveld worden begraven. Dé overige
in de voormalige woonplaatsen. Zoals
bekend worden de stoffelijke overschot
ten der in Duitsland omgekomen Ne
derlanders voorlopig in Amersfoort ter
aarde besteld.
moeder en kind van een inrichting'ge
bruik kan maken, waar een en ander
wel mogelijk is.
Aan oudere meisjes wordt wel door
de ouders de taak opgedragen toezicht
te houden op haar jongere broertje tij
dens het bezoek aan de zweminrichting.
Met de beste wil kan het meisje hier
aan niet voldoen, want beiden moeten
van afzonderlijke afdelingen gebruik
maken.
Het bovengeschetste is slechts een
enkele greep uit tal van opmerkingen
en wensen, welke door het publiek
worden gedaan.
Met zekerheid kan worden aangeno
men, dat bij invoering van gemengd
zwemmen aan een groot aantal bezoe
kers van de gemeentelijke zweminrich
tingen zal worden voldaan. Het bezoek
cijfer zal er tevens sterk door stijgen.
Boven de grote rivieren overheerst
het gemengd zwemmen sterk. In Am
sterdam b.v. bieden alle gemeentelijke
zweminrichtingen de gelegenheid daar
voor.
De minderheid van het College kan
zich met dit voorstel niet verenigen-
Naar haar mening komt de bestaande
regeling voor de familiebaden op vol
doende wijze tegemoet aan de op dit
punt bestaande wensen. Het bijeenbren
gen van jongelieden van verschillende
kunne in omstandigheden, zoals die zich
in een zweminrichting voordoen, moet
door de overheid niet worden bevorderd;
de klachten over de verregaande
schaamteloosheid van de jeugd als na
oorlogs verschijnsel dwingen tot zeer
grote voorzichtigheid bij het treffen van
regelingen, welke voedsel geven aan de
lichtzinnigheid van vele jongelieden en
hun omgang met het andere geslacht.
Veeleer ligt het op de weg van de
Werheïd, om dit euvel met alle haar
ten dienste staande middelen tegen te
gaan.
De meerderheid van B. en W. stelt
daartegenover, dat vrees voor exces
sen in de gemeentelijke zweminrich
tingen niet behoeft te bestaan. Het be
zoek immers is in de regel zeer tal
rijk, de kleedkamertjes zijn geschei
den en het personeel houdt nauw
keurig toezicht. Bovendien is er geen
gelegenheid tot zonnebaden, welke al
licht eerder tot het standpunt van de
minderheid zou kunnen leiden. Daar
om wordt de raad voorgesteld, met
ingang van dit zwemseizoen in de ge
meentelijke zweminrichtingen gele
genheid te geven tot gemengd zwem
men. Hiervoor worden de herenafde-
lingcn aangewezen.
Aan de hand van de afzonderlijk te no
teren bezoekcijfers wordt na twee sei
zoenen bezien, of uitbreiding, c.q. ver
mindering van de gelegenheid tot ge
mengd en gesepareerd zwemmen nodig
of wenselijk is. Bij nadere informatie
blijkt ons, dat, wanneer de raad deze
regeling aanneemt, de volgende ingrij
pende wijziging zal plaats vinden. De
gehele dag en des avonds zal in de
herenafdelingen gemengd gezwommen
kunnen worden, de damesafdeling is
uitsluitend voor dames bestemd en de
jeugd kan overal terecht. We moeten
wel afwachten, hoe het debat over deze
kwestie in de eerstvolgende zitting zich
zal ontwikkelen.
Heden is verschenen staatsblad I 219,
houdende een Koninklijk Besluit van
28 Mei, waarin de minister-president
gemachtigd wordt in naam van de Re
gentes van het Koninkrijk de tegen
woordige zitting van de Staten-Gene-
raal te sluiten in een verenigde verga
dering van de beide kamers op Zater
dag 24 Juli 1948 des namiddags te 3 uur.
Tevens is in dit K. B. bepaald, dat de
beide kamers worden ontbonden met
ingang van Maandag 26 Juli 1948.
De verkiezingen van de leden van
de Eerste Kamer zullen in iedere pro
vincie plaats hebben op Donderdag 8
Juli a.s. De Commissarissen der Konin
gin zijn gemachtigd de Statén hunner
provincie te dien einde in buitengewo
ne zitting bijeen te roepen.
De candidaatstelling voor de verkie
zingen van leden van de Eerste Kamer
is in iedere provincie bepaald op Maan
dag 14 Juni.
De candidaatstelling voor de verkie
zing van de leden van de Tweede Ka
mer in elke kieskring zal plaats heb
ben Op Vrijdag 4 Juni.
De eerste samenkomst van de nieuwe
Kamers zal gehouden worden in ver
enigde vergadering op Dinsdag 27 Juli
3.S.
Bij ministeriële beschikking is de da
tum van de verkiezing voor de Twee
de Kamer vastgesteld op Woensdag 7
Juli a.s.
Door de talrijk® katholieke vluch
telingen uit Silezië en Oost-Pruisen,
die in de Westelijke zones van Duits
land een onderkomen hebben gevon
den en nu voor een groot deel leven
in gebieden, waar geen katholieke
kerken zijn, staat de zielzorg onder
deze ontheemden voor een zware taak.
Ofschoon de protestantse kerken met
de grootste bereidwilligheid hun gods
huizen ter beschikking stellen, is het
nijpend tekort aan paramenten en
andere benodigdheden voor de eredienst
een ernstig bejetsel voor geregelde
godsdienstoefeningen.
Op aansporen der Duitse bisschop
pen worden daarom in katholieke stre
ken inzamelingen gehouden, die reeds
een verblijdend resultaat hebben gehad.
Het kerkelijk blad van het diocees
Munster bevat de mededeling, dat uit
gedeeltelijk zwaar beschadigde paro
chies van het bisdom Aken 160 kasui-
fels, 29 kelken, 22 kandelaars en een
grote hoeveelheid alben, superplis en
altaarlinnen zijn aangeboden.
Groot-Brittannië heeft hedenmorgen
aan dé Nederl. Marine een modern
licht vliegdekschip overgedragen. Het
schip, genaamd „Venerable", meet
dertienduizend ton. Het zal de naam
„Karei Doorman" ontvangen.
(Van een bijzondere medewerker)
Hst vraagstuk der particuliere uit
leenbibliotheken trekt in meerdere
mate de aandacht. Immers, het is
algemeen bekend Dinsdag ji. werd er
in dit blad in het artikel „Strijd tegen
gfflectuur" nog eens uitvoerig op
gewezen dat van deze bibliotheken
in vele gevallen een funeste invloed uit
gaat. Vooral in de volkswijken der ste
den worden deze geëxploiteerd door
veelal ondeskundige personen, die specu
leren op de wansmaak van het publiek en
de zucht naar prikkellectuur, waardoor
vooral op de jeugd een verderfelijke
invloed wordt uitgeoefend. Hun enige
criterium is winstbejag en zij zijn daar
door een gevaar voor de samenleving.
Het wekt dan ook geen verwondering,
dat gemeenteraden hier regelend gingen
optreden. Zij maakten gebruik van de in
art. 168 van de gemeentewet aan hen
gegeven bevoegdheid om verordeningen
te maken, die in het belang van de
openbare orde en zedelijkheid worden
vereist. Die gemeenteraden gingen de
exploitatie van leesbibliotheken afhan
kelijk stellen van een vergunning van
burgemeester en wethouders. Aan deze
vergunning konden dan voorwaarden
worden verbonden betreffende de in
houd van de boeken en de personen,
waaraan zij zouden worden 'uitgeleend.
Veelal werd hierbij nog gebruik gemaakt
van het advies van een gemeentelijke
commissie van toezicht. Op deze wijze
werden de bovenomschreven misstanden
voorkomen, althans aanmerkelijk beteu
geld.
Bfj het vervullen van deze, hun wette
lijke plicht vonden de gemeentebestu
ren de minister van Binnenlandse
Zaken op hun weg. In het begin van dit
Jaar maakte de minister als zijn mening
kenbaar, dat gemeentelijke voorschrif
ten, welke het uitoefenen van een voor
afgaande censuur op de inhoud van de
uit te lenen boekwerken inhouden of
mogelijk maken, niet toelaatbaar moe
ten worden geacht. Een verbod tot het
exploiteren van een openbare biblio
theek, zonder vergunning van B. en W„
acht de minister alleen aanvaardbaar,
indien daarin duidelijk tot uiting komt,
dat de vergunning niet zal worden ge
weigerd om redenen, welke verband
houden met de inhoud van de uit te
lenen boeken. Daartoe strekkende voor
waarden mogen ook niet worden opge
legd.
De minister motiveert zijn standpunt
met een beroep op artikel 7 van de
Grondwet, waarin staat, dat niemand
voorafgaand verlof nodig heeft om door
de drukpers gedachten of gevoelens te
openbaren, behoudens ieders verant
woordelijkheid volgens de wet. De mi
nister interpreteert dit artikel zodanig,
dat hij de boven omschreven gemeente
lijke bibliotheek-verordeningen ongrond
wettig acht. Op deze interpretatie valt
onzes inziens nog wel wat af te dingen,
want het betreft hier niet het belem
meren van de openbaar-making van
geschriften. Immers de in de bibliothe
ken opgenomen boeken zijn reeds uit
gegeven, dus openbaar gemaakt. De
verordeningen geven alleen voorschriften
ter voorkoming van schade aan de open
bare moraliteit door een bepaalde,
zeer gemakkelijke en ondeskundige vorm
van beschikbaarstelling. Onzes inziens
is zeker een interpretatie van artikel 7
van de Grondwet mogelijk, waardoor de
gemeentelijke verordeningen zouden In
stand gehouden zijn. Evenwel: dezer
dagen is door de Kroon vernietigd een
verordening van de gemeente Brunssum,
waarbij het verboden werd, zonder ver
gunning van burgemeester en wethou
ders een openbare uitleenboekerij en
leesbibliotheek te exploiteren.
X>e juridische kant van deze beslissing
ter critasche beoordeling aan, meer be
voegden overlatende, constateren wij het
ontstellende feit, gjat hierdoor het aan
de gemeenteraden onmogelijk wordt ge
maakt op te treden tegen de verderfe
lijke invloed van obscure volksbiblio
theekjes.
Wat nu?
Waar de lagere organen op dit punt
zijn uitgeschakeld, behoort onzes
inziens hier thans de Rijkswet
gever op te treden. Er dient met spoed
tot stand te komen een wet, die regelen
geeft omtrent de oprichting en exploita
tie van openbare uitleenbibliotheken.
Uiteraard zal de uitvoering van een
dergelijke wet voor een belangrijk deel
in handen van de gemeentebesturen
kunnen worden gelegd. Is in dat geval
geen strijd met de Grondwet te duchten?
Zoals wjj al zeiden, artikel 7 van de
Grondwet is zeker voor uitleg ln andere
zin vatbaar. Een dergelijke interpretatie
zou ten grondslag kunnen liggen aan
de door de wetgevende macht (Koning
en Staten-Generaal)' uit te vaardigen
wet Deze zou bovendien beschermd'zijn
door een andere bepaling van de Grond
wet, namelijk artikel 124, 2e lid, waarin
staat, dat de wetten onschendbaar zijn,
hetgeen betekent, dat de wetten niet
op hun al dan niet grondwettigheid mo
gen worden getoetst.
Het grote gemeenschapsbelang, het
welk hier op het spel staat, wettigt o.I.
volkomen, dat de regering in casu de
minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen Let initiatief neemt
tot de totstandkoming van een biblio
thekenwet. Mocht de regering In gebreke
blijven, dan make de Tweede Kamer
gebruik van haar recht van initiatief om
deze wet in het Staatsblad te brengen.
De regering heeft er bij de hoofden
van Rijksdiensten en de Provinciale
en Gemeentebesturen op aangedrongen
mede te werken aan vacantie-spreiding
en wel in die zin, dat personeel, dat
geen schoolgaande kinderen heeft, va-
cantie neemt vóór 18 Juli of nè, 28
Augustus.
Tot onderdirecteur van het Neder
landse Beheersinstituut is benoemd mr.
E A. J. A. M. van Spaendonck, noofd
van het secretariaat van het Neder
landse Beheersinstituut.