HET BEGON MET EEN STAKING
DER VUILNISMANNEN
Plojhar en de politiek-actieve priesters in
Tsjechoslowakije gesuspendeerd
SCHOOLJEUGD in keten en schuurtjes...
Aantal Brabantse dorpsscholen
verkeert in uiterste nood
Orde in het
bedrijfsleven
Bij het conflict op de rubberfabrieken
liep de organisatie perfect
Hervatting van de
besprekingen
Ook in de Oostelijke zone van
Duitsland valuta-hervorming
Mgr. N. Schneiders
„Ik roep het gelovige volk op onwrik
baar te staan achter de H. Vader,
Aartsbisschop en geestelijkheid"
ZES DIVISIES RUKKEN OP TEGEN DE
GRIEKSE REBELLEN
Sociaal-hygiënische wantoestanden
Tot hoofd en hart
Het weer
Staking is een ernstige
zaak
Hedenmiddag besprekingen te Berlijn
Bisschop van Makassar
Herderlijk schrijven van Mgr. Beran
Het felicitatie-adres
aan Gottwald
Hilary vertelt haar
avonturen
DINSDAG 22 JUNI 1948
72ste JAARGANG No. 24183
DE ONLUSTEN TE CLERMONT-FERRAND
Hei communiqué der Com
missie voor Goede Diensten
van heden meldt, dai de
Nederlandse delegatie aan
de C.V.G.D. heeft medege
deeld, uit Den Haag autorisa
tie te hebben gekregen, om
de besprekingen mei de
republikeinse delegatie voort
ie zetten. De agenda-com
missie zal morgen bijeen
komen. Hel communiqué van
de C.V.G.D. zegt voorts, dat
de Commissie hedenavond
een telegram zal zenden
naar de Veiligheidsraad, in
antwoord op 's raads verzoek
om inlichtingen ten aanzien
van de opschorting der on
derhandelingen en de tijds
duur daarvan.
Prinsesjes kamperen op
Terschelling
Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
(Vervolg op pag. 3)
m I
et I
„Indrapoera" naar ons land
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIES
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544'. Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
Directeur: J. 3. W. Boerrigter.
NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mimmeter-
hoogte. Ingeionden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 1é cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt rich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave
redenen te weigeren.
(Van een bijzondere correspondent)
Frankrijk is een slordig land. Men
kan proberen, het te ontkennen, maar
dan allee i uit hoffelijkheid, en niet in
de waan, dat de Fransen zelf het zou
den geloven. Want zij weten beter en
willen niet beter. Zij hebben van
Gründlichkeit zó weinig, dat ze niet
eens de regel, dat hun land een slor
dig land is, hooghouden wanneer ze
voor het een of ander meer dan nor
maal zijn warm gelopen. Men organi
seert dan met een precisie, met een
radicalisme, dat de vreemdeling niet
had verwacht, met een lust om alles
tot in de puntjes voor elkaar te krij
gen, die spot met alle gewone laisser
aller.
Dat tenminste is de indruk, die de
staking bood, welke Clermont-Ferrand
verleden week in rep en roer brachten,
die ook nu nog op haar happy end moet
wachten.
Het begon eigenlijk met de vuilnis
mannen. Het begin lag natuurlijk nog
veel verder terug, in het gebied van
Lonen en prijzen, die niet met elkaar in
overeenstemming waren, maar de vuil
nismannen hebben toch de kat de bel
aangebonden. Ze staakten, volledig, we
kenlang. Hetgeen de huismoeders niet
verhinderde, toch de vuilnisemmers
buiten te zetten en deze niet weer bin
nen te halen alvorens ze waren geleegd.
Ze werden niet geleegd, bleven dus bui
ten staan, en staan er, als in het sprook
je, vast en zeker nog. Het leven van
weken en weken heeft hen opgetast tot
kleine vuilnisbeltjes, die rustig hun tijd
beiden.
Aldus meer dan tevoren aan de dis
harmonie van lonen en prijzen her
innerd, zijn de arbeiders van de rub
berfabrieken van Bergougnan en
Michelin ook gaan staken. En op dit
ogenblik begon de organisatie perfect
te lopen. In goede orde bezetten de
stakers de fabrieken. In kleine groe
pen bezochten ze alle winkels van de
stad, beleefd aandringend op sluiting.
En wee de winkelier, die niet horen
wilde. Hij moest voelen: stenen door
de ruiten en beschadiging van het
winkelmateriaal. Maar dat kwam zel
den voor. omdat de meesten der ne
ringdoenden ervaring hadden opge
daan bij vorige gelegenheden.
Staking is een ernstige zaak. Er werd
bij geschoten, zij het niet door de poli
tie. Zij mocht niet. Ze had ook geen
gummistokken. Ze had slechts traangas.
Klaarblijkelijk was zij voor haar taak
niet zo warm gelopen als d« stakers.
Want dezen hadden alles: geweren, re
volvers, gummistokken, loden kogels in
leren slingers, en bovenal: echt venijnig
gas.
Geen wonder dan ook dat de politie,
die opdracht kreeg, Bergougnan te ont
zetten, en die met grote moed deze taak
Uitvoerde, ontzettende verliezen geleden
heet. Er vielen enkele doden, veertig
man werden door het bijtend gas van
de stakers levenslang verminkt, en on
geveer vijftig werden door wapens
gewond. Dat alles aan de kant van de
politie, terwijl van de stakers slechts
een dozijn mannen blessures opliep.
Slechts het traangas dreef de stakers
Uit de fabriek. Doch bij Michelin moest
de politie onverrichterzake weer aftrek
ken.
Het station werd door de „grêvlsten"
bezet; er mocht niet meer geschonken
worden, het personeel van de restau
rants liet de eters in de steek, bussen en
taxi's weigerden dienst, de post werkte
niet, kortom, er was in de hele stad
niets meer te doen. Officieel althans.
Want zó goed functionneerde de organi
satie niet, of men ontdook haar toch.
Alleen kostte alles wat duurder dan ge
woonlijk. Ja, wat -wil men ooi van een
staking, die tegelijk de eisen stelt van
verhoging der lonen en verlaging der
prijzen? En wat is de Fransman zijn
diner waard, wanneer hij geen apéritif
heeft genoten? En wat is hem het leven
nog waard als hij zijn diner moet mis
sen? Dat moet toch allemaal doorgaan,
tegen alle staking in.
De man in de straat van Clermont-
Ferrand, die heus geen communist is,
trok een somber gezicht zodra hij over
de staking praatte. Hij vond haar erg,
en was er tegen. Maar in zijn hart vond
hij het toch niet onaardig, gedwongen
te zijn, eens een paar dagen niet te
werken. Hij besteedde zijn tijd aan het
lezen van de vele kranten, die hem te
koop werden aangeboden; en aan het
mopperen op de tram, die ook al „en
grève" was, en die nu maar nooit eens
goed kan doen: als ze wel rijdt lacht
iedereen haar uit, omdat haar ouderdom
en wrakkigheid alle beschrijving traten,
en als ze niet rijdt, dan mist men haar
toch weer. Hij staarde .naar het beeld
van zijn held Vercingetorix, die op
Caesar eens een korte, maar schone
victorie behaalde, en naar zijn geleerde
Pascal, die kalm als altijd van zijn voet
stuk de troebele dingen gadesloeg; hij
liep over de Place de Jaude en door
zijn Rue des Gras, kijkend of er wel
goed gestaakt werd. En des avonds, als
hij thuis kwam, na officieel niet ge
dronken en geen casse eroüte genut
tigd te hebben, dan was hij moe, echt
moe. Want staken, niet werken, dat is
zwaar werk, als hij het goed wil doen.
Verwachting tot Woensdagavond:
Wisselend bewolkt met plaatselijke
buien- Hier en daar met onweer.
Meest matige wind tussen West en
Zuid. Weinig verandering in tempe
ratuur.
Zon op: 4.20. Onder: 21.04.
Maan op: 23.12. Onder: 5.27.
Antara verneemt, dat Soekarno, die
momenteel een rondreis door Sumatra
maakt, voor de eerste maal sedert zijn
presidentschap de Commissie voor Goede
Diensten heeft uitgenodigd naar Su
matra te komen om de toestanden aldaar
in ogenschouw te nemen. Naar verluidt,
heeft de C.G.D. deze uitnodigiging niet
aanvaard wegens drukke werkzaam
heden.
Het republikeinse kabinet zal morgen bij
eenkomen. Hatta brengt dan verslag uit van
zijn besprekingen met dr. Van Mook.
Nadat de Russen reeds sinds de in
werking treding van de vaiuta-hervor-
ming 'in West-Duitsland het verkeer
tussen de Oostelijke en Westelijke zones
hadden beperkt door strenge controle,
is nu ook het interzonaal scheepvaart
verkeer lamgelegd. De blokkade begint
reeds ernstige gevolgen aan te nemen
voor Berlijn, waar alleen reeds de toe
voer uit Mariënborn tot de helft van
normaal terugliep. De Amerikaanse
gouverneur, generaal Clay, heeft be
kend gemaakt, dat de Amerikanen voor
hun vervoer naar Berlijn geen gebruik
van treinen meer zullen maken en het
goederenvervoer door de lucht zal wor
den hervat.
Het zal de Russen niet worden toe
gestaan de Amerikaanse militaire trei
nen te inspecteren. Bijgevolg staat de
Amerikaanse trein, die sedert Vrijdag
heeft gepoogd Berlijn te bereiken, nog
op een zijspoor in Mariënborn. De com
mandant heeft strikte orders geen Sov
jet-beambten toe te laten.
Het aantal Amerikaanse vluchten
naar Berlijn zal voortaan 40 in-
plaats van 20 bedragen. Om de ach
terstand in te halen zullen de ko
mende dagen 70 toestellen naar de
stad vertrekken.
De Russen zijn nu ook begonnen om
de tijdelijke houten brug over de Elbe,
welke vorige week „wegens herstel
werkzaamheden" werd afgesloten, af te
breken.
De Britse militaire gouverneur in
Duitsland, Robertson, heeft aan de Rus
sische commandant, Sokolovsky, meege
deeld, bereid te zijn viermogendheden-
besprekingen te houden over de geld-
hervorming. In het schrijven, waarin
Robertson dit bekend maakte, wees hij
erop, dat hij de verklaring niet kan
aanvaarden, dat Groot-Berlijn in econo
misch of ander opzicht deel uitmaakt
van de Russische zone. De Russen heb
ben het aanbod geaccepteerd, zodat nog
hedenmiddag besprekingen zullen wor
den geopend.
De Duitse economische commissie
van de Sovjet-zone in Duitsland heeft
intussen een ontwerp-decreet goedge
keurd voor een valuta-hervorming in
genoemde zone. Het is reeds doorgezon
den naar Sokolovsky ter goedkeuring.
Over de technische details is nog wei
nig bekend. Men vermoedt, dat in de
Oostelijke zones op alle bankbiljetten
kleine zegels zullen worden geplakt in
afwachting van het nieuwe geld, waar
voor de Russen bij drukkerijen reeds
opdracht zouden hebben gegeven.
Voor West-Duitsland schijnt de uit
gifte van het nieuwe geld op 10 mil
liard mark te zijn bepaald. De koers
zou ongeveer 30 dollarcent voor een
mark bedragen. De geldcirculatie in
Duitsland na de oorlog bedroeg onge
veer 100 milliard mark.
Op het missiehuis „Sparrendaal"
te Vught is telegrafisch bericht ont
vangen, dat pater N. Schneiders uit
Den Haag benoemd is tot bisschop
van Makassar (Celebes).
Maandag zijn de prinsesjes Beatrix
en Irene, met hun medeleerlingen van
Kees Boeke's school „De Werkplaats",
op Terschelling aangekomen, waar de
jongens en meisjes enige dagen in de
„Wierschuur" zullen kamperen.
Donderdag 'uilen de Prinses-Re
gentes en Prins Bernhard met de
„Piet Hein" naar Terschelling ko
men om de prinsesjes te bezoeken.
De prinselijke familie zal dan een
autotocht maken door het eiland en
de kleine prinsesjes zullen hun on
gedwongen kampeertijd die dag
even onderbreken om officieel
kennis te maken met de bevolking
van Terschelling.
Zondagmorgen werd in de Westelijke zones van Duitsland begonnen met de
uitreiking van het nieuwe geld. Iedere Duitser kon aan de distributiebureaux
40 nieuwe marken verkrijgen tegen inlevering van 60 oude. Drukte in het bureau
te Frankfort.
(Van een bijzondere K.N.P.-
correspondent)
Op Zondag 20 Juni is van de
kansels in het- Praagse Aartsdiocees
de volgende verklaring van Mgr.
dr. Josef Berin, Aartsbisschop van
Praag, voorgelezen:
„Op dit ogenblik, nu de Staat een
nieuw hoofd heeft gekregen, gevoel ik
mij in geweten verplicht openlijk aan de
volgende grondbeginselen uitdrukking
te geven:
1. De Kerk is niet de instelling, welke
politieke goedkeuring te geven of poli
tieke tegenstand te organiseren heeft.
2. De Kerk kan piemand beletten
Gods bijstand in te roepen voor zijn
handelingen.
3. Met alle nadruk herinner ik er
echter aan, dat de Kerk daarmede niet
de wereldbeschouwing aanvaardt van
richtingen en bewegingen, die strijdig
zijn met Haar opvatting.
4. Indien de Kerk ook goede wil
toont, alsmede de bereidheid om de
mensen tegemoet te komen in de ge
meenschappelijke bemoeiingen om we
reldlijke taken te vervullen, kan Zij
toch nooit verraad plegen aan Haar
zending, welke Haar verplicht te on
derscheiden tussen wat van Christus is
en wat niet van Christus is. In naam
van deze zending moet Zij het kwaad
berispen, of dit de mensen al dan niet
welkom is.
5. Ik roep het gelovige volk op, on
wrikbaar te staan achter de H. Vader
en achter Zijn Aartsbisschop en Zijn
geestelijkheid. Anderzijds herinner ik
er allen echter aan, dat het onmoge
lijk is steeds en voor elk geval
nauwkeurig de concrete aanwijzingen
te geven: het christelijk bewustzijn en
het christelijk geweten moeten in de
christenen zelf leven zij zelf moe
ten de persoonlijke verantwoordelijk
heid dragen, overeenkomstig de gees
telijke rijpheid van een gelovig
christen.
6. Vormt u grondig en nog Inten
siever dan tot nu toe in de Katholieke
Leer en in de grondbeginselen van de
katholieke sociale gerechtigheid!
Geeft gehoor aan de boodschappen van
de H. Vader!
Bidt allen voor het vaderland en voor
het Rijk Gods in de Slavische wereld!
Verzoen Gods gerechtigheid door uw
eigen boetedoening voor de algemene
afvalligheid en de zonden! Onze hulp
is in de naam Heren!
Praag, 15 Juni '48.
Josef, Aartsbisschop"
Gelijktijdig werd op Zondag 20 Juni
het volgende bericht aan de kerkdeu
ren aangeplakt:
„Aartsbisschoppelijk ordinariaat te
Praag. Iedere welgeordende organi
satie hecht de grootste waarde aan de
tucht van haar leden. De grootste poli
tieke partij in Tsjechoslowakije herin
nert er in haar tien geboden, welke
gelijktijdig bij de aanmelding voor het
lidmaatschap verstrekt worden, in de
eerste plaats aan, dat onvoorwaarde
lijke discipline vereist is. Het is begrij
pelijk, dat ook de Katholieke Kerk van
haar leden discipline moet eisen.
Christus heeft over de Herders der
H. Kerk gezegd: „Wie u hoort, hoort
Mij wie u trotseert, trotseert Mij.
Vervolgens herinnert de tekst van
dit aanplakbiljet aan de beslissingen
van de Bisschoppenconferenties en de
beraadslagingen van het Tsjechoslo-
waakse Episcopaat van 18 November
1947, 9 Februari '48 en 3 Mei '48, be
treffende het verbod van politieke ac
tiviteit door katholieke priesters en
vervolgt:
„Aangezien desondanks enige pries
ters zich zonder goedkeuring van de
betreffende Ordinarii als afgevaar
digden candidaat hebben gesteld
vestigen wij er de aandacht op, dat
al deze priesters zonder uitzondering
gesuspendeerd zijn, d.w.z. dat hun
het recht om de Mis te lezen en ker
kelijke functies uit te oefenen ontno
men is. Deze suspensie treft ook de
priester van het diocees Budowice,
Josef Plojhar (de tegenwoordige Mi
nister van Volksgezondheid. Red.).
Deze gesuspendeerde priesters mo
gen ook niet het woord voeren bij
kerkelijke beraadslagingen en bijeen
komsten."
Zes divisies van de Griekse rege
ringstroepen nemen deel aan het nieu
we offensief, dat door de regering is
ingezet in het Grammosgebergte tegen
de guerilla-strijders onder Markos.
Drie divisies voeren de onmiddellijke
strijd, terwijl de drie andere zich ge
reed houden om eventueel de guerilla's
de pas af te snijden. De luchtmacht
bombardeerde installaties en opslag-
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Op ons artikel over de papieren
school van Blitterswijck, de armzalige
keet, waarin de jeugd van dit Lim
burgse dorp onderwijs ontvangt, zijn
reacties gekomen en wel reacties, die
er ons toe brachten een tocht te on
dernemen door een gedeelte van Oos
telijk Brabant, waar, zoals men ons
mededeelde, toestanden zouden heer
sen, die nog veel erger waren dan in
Blitterswijck.
In Veghel, een riant dorp met ruim
10.000 zielen, begon onze tocht langs een
aantal Brabantse scholen. De school voor
Bijzonder Lager Onderwijs aldaar is
feeds jarenlang te klein geworden en
behoefde noódzakelijk uitbreiding. Die
Uitbreiding nu bestaat op de eerste plaats
Uit een keet, een zelfde vaal-groen, half
Vergaan geval als in Blitterswijck dus,
ïtiet wanden van asphaltpapier en zon
der voldoende ventilatie.
Verder zit een gedeelte dezer school
»n de showroom van een garage met als
Opschrift „Ford uit voorraad leverbaar",
^len stelle zich echter van deze show
room niet te veel voor, want eerf derge
lijke weidse naam voor deze ruimte, die
Vellicht wel eens ooit als zodanig in
Gebruik geweest is we waren immers
biet in Den Haag! staat als een vlag
op een modderschuit. We spreken verder
biet over de storende invloeden der om
geving!
De derde uitbreiding bestaat uit het
"Odenkerkje, dat afgestaan kon worden,
bbidat nagenoeg alle Joden uit Veghel
yergast zijn. Het behoeft geen betoog hoe
jOfgend ongeschikt deze bedompte ruim-
met haar hoge kerkramen en als
*bige ventilatiemogelijkheid een kapot
fbitje, is voor de bestemming, die men
thans aan heeft moeten geven. Om
utninste aan deze wantoestand een eiri-
te maken wisten de Broeders een
'8. nissenhut te bemachtigen; het doov-
jybgskamp „Mariënbosch'-' kent deze
bgem Die nissenhut ligt echter
nog
steeds in de tuin van het klooster, omdat
er geen vergunning verleend wordt voor
het leggen der fundamenten en de
cementen vloer. Of er ook materiaal-
schaarste is!
Tot zover de school voor Bijzonder
Lager Onderwijs te Veghel.
Veghel bezit ook nog èen christe
lijke school. Ze is gevestigd in een
oude schuur achter een herberg. Om
bjj deze school te komen, moet men
door een gangetje, bij een mesthoop
linksaf gaan, over het binnenplaatsje
van de herberg en dan zegt men u,
wijzend op een half stenen, half hou
ten wrak, dat dit een schoolgebouw
is, waar de jeugd wordt opgevoed.
De kinderen kunnen gebruik maken
van de publieke sanitaire inrichting
een minder parlementaire uitdrukking
zou duidelijker zijn die bij deze her
berg behoort en zich buiten tegen een
muur bevindt zonder enige afdekking.
Wij onthouden ons van enig commentaar
hierop! Achter in deze herberg, dus
vlak bij dit vieze krot, dat nog te slecht
is voor een stal er stonden echter
schoolbanken in en dus is het een
school is het uitreikingslokaal van
de distributiedienst. Of er storende in
vloeden zijn?
We gingen verder: naar Uden,
wederom een dorp van ongeveer
10.000 zielen. De jongensschool was
er te klein geworden. Wat er niet meer
in kon, dus maar in een keet i la
Blitterswijck. We willen hierover niet
in herhaling treden.
Er is in Uden een landbouwschool.
Ze is gevestigd in eeq keet....
Odiliapeel. Ook hier was weer de
school te klein geworden. Het overschot
dus maar weer de keet in. Deze Keet
verkeert echter in een dergelijke de
plorabele toestand, dat de onderwijzer
zijn leerlingen bij regenachtig weer
naar huis moet sturen. Met alle denk
bare middelen zijn de grote gaten in de
wanden dichtgemaakt, maar het hele
geval blijft verder wegrotten en zodra
de zomer voorbij is, moet de zaak dan
ook gesloten worden. Misschien krijgt
men dan wel vergunning voor het plaat
sen van een nieuwe keetHet is per
slot maar voor nood, nietwaar?
In het eigenlijke schoolgebouw bevin
den zich de sanitaire inrichtingen
in de gang, waar ook de klasdeuren op
uitkomen. Die inrichtingen zijn ruik
baar verstopt en in gang en klassen
hangt dan ook een niet nader te om
schrijven atmosfeer. In die huh* geven
onderwijzers aan kinderen les.
In Volkel is de school voor een ge
deelte ondergebracht in het parochie
huis, een bouwvallig gebouw, waarin
het vanwege zo nu en dan neerval
lende plafondgedeelten soms levens
gevaarlijk is. Men is, in afwachting
van een vergunning, maar vast aan het
verbouwen gegaan.
Misschien wordt deze clandestiene
bouw, nu wij dit openbaar maken, wel
stopgezet! De sanitaire inrichting bestaat
uit een gootje, in drie gedeelten, ge
scheiden door stenen muurtjes. Het hele
geval staat in de open lucht en is van
zelfsprekend permanent verstopt. Het
andere gedeelte van deze school is ge
vestigd in de vroegere Zuivelfabriek
Het oude schooltje in Zeeland was te
klein geworden. Naast deze school stond
een huisje, waarin vroeger het hoofd
van de school woonde in tijden, toen er
in Zeeland nog geen schoolgebouw was
en deze onderwijzer in een der vertrek
ken van zijn woonhuis les gaf. Die oude
tijden herleven nu! In dit huisje zit het
nu vol met kinderen, die met vieren
vlak naast elkaar zitten. De vloeren zijn
kapot en de gaten daarin werden opge
vuld met stenen. Het dak is als een
zeef, kortom, het gebouwtje zou als
woonhuis totaal ongeschikt zijn. Toch
wordt er school in gedaan. Honderden
guldens besteedt het hoofd der school
aan ontsmettingsmiddelen en middelen
ter verdelging van insecten. Hij is nu
optimistisch gestemd, want zijn school
staat als nummer twee op de urgentie-
lijst voor 1949, tenminste, dat heeft men
hem beloofd.
Moeten wij nu nog schrijven over
de keetscholen in Schijndel en Wij
bosch? Moeten we de scholen nog op
noemen, waar de sanitaire inrichtin
gen aan geen enkele eis voldoen; waar
de natuurlijke verlichting slecht is;
waar nog helemaal geen kunstverlich-
ting is; waar de ventilatie beslist on
voldoende is en waar de verwarming
ondoelmatig en uitgesproken slecht
is? Wat denkt u van de keetscholen,
schuurtjes en de andere hokken, waarin
onderwijs gegeven wordt in deze streek
en waarin op regenachtige winterda
gen de doornatte kinderjasjes hangen
droog te dampen? En dan die speel
plaatsen, die beurtelings stoffige zand
vlakten of modderpoelen zijn en
slechts zelden zijn afgemaakt.
Hoofdonrein en schurft komen hier in
schrikbarend hoge mate voor en het is
begrijpelijk, dat de bestrijding hiervan in
deze omstandigheden een hopeloos werk
is. De tuberculose-uitbreidingsvatbaar-
heid in deze lokaliteiten moet daar
behoeft men geen hygiënist voor te zijn
wel zeer groot zijn.
Wij zijn eigenlijk veel te summier ge
weest in de beschrijving van de wantoe
standen op al deze scholen afzonderlijk;
ze zijn beslist een aparte beschrijving
waard
Bovenstaande moge echter een totaal
indruk zijn, een totaalindruk van de so
ciaal-hygiënische wantoestand op het ge
bied der scholen van een gehele streek,
waarbij dus vele honderden kinderen en
tientallen leerkrachten betrokken zijn.
Men vraagt zich met verbazing af, hoe
dit alles in ons hooggeroemde zindelijke
landje mogelijk is en is kunnen blijven
voortbestaan.
Een tweetal „sanitaire inrichtingen"
van een school, zools wij er verschil
lende zagen. Hier moet het schoolkind
wel een suggestief beeld krijgen van
wat hygiëne en netheid is.
Men realisere zich eens, dat hier een
gedeelte van de Nederlandse jeugd wordt
voorbereid op het leven onder omstan
digheden, die een aanfluiting zijn voor
onze begrippen van hygiëne en wat dies
meer zij. Laten we dan de voorschrif
ten, die er bestaan omtrent de bouw
en de ligging der scholen, omtrent de
inrichting der lokalen, de verlichting,
verwarming, garderobe enz. buiten be
schouwing. Het zou belachelijk zijn
hierover nog te gaan uitweiden.
Wij hebben hier slechts feiten vastge
steld en onthouden ons er voorlopig van
naar hun achtergrond te zoeken. Wel moet
in dit verband er met nadruk op gewe
zen worden, dat het niet alléén de oor
log is, die van dit alles de schuld draagt,
terwijl het eveneens met klem gezegd moet
worden, dat van zekere zijde al het mo
gelijke in het werk gesteld is, om deze
misstanden uit de weg te ruimen. Het
heeft tot op heden nog niet mogen ba
ten en wij zouden alleen nog willen vra
gen, wie nog langer de verantwoording
voor deze voortgaande verpaupering op
zich zou willen nemen.
plaatsen. Militaire autoriteiten zonden
een boodschap van Markos onder
schept hebben, waarin deze maarschalk
Tito om militaire hulp verzoekt.
Dwight Griswold, hoofd van de
Amerikaanse hulpmissie in Grieken
land, heeft in een radiotoespraak ver
klaard, dat de militaire toestand in
Griekenland na een jaar van Ameri
kaanse hulp „zeer verbeterd' is. „De
Griekse strijdmachten zijn in het offen
sief" zo zei hij en de toestand van de
Griekse economie is eveneei.s beter
geworden. „De begroting is m even
wicht. de geldkoers stabiel en de prn-
zen gaan langzaam omlaag". Over de
wederopbouw zei Griswold o.m. dat
ongeveer 4000 k.m. wegdek worden
hersteld, 37 bruggen in aanbouw zijn
en 16 spoorbruggen gebouwd zijn.
Griswold critiseerde het „te zeer ge
centraliseerde bestuur te Athene" en
drong er bij de Griekse regering op
aan een „democratischer, economi
scher en meer representatieve behan
deling van de aapgelegenheden der
mensen in de provinïie" toe te staan.
Een Atheens militair gerechtshof
heeft het doodvonnis uitgesproken
over zeven van de beschuldigden, die
terecht stonden in verband met de
moord op de minister van justitie, La-
das, op 1 Mei j.L. Veertig van 119 offi
cieren en manschappen der Koninklij
ke Griekse vloot zijn door het hof
eveneens ter dood veroordeeld. Deze
40 waren beschuldigd van sabotage
daden tegen de marine ten behoeve van
de communistische partij. 19 anderen
werden tot levenslange gevangenisstraf
veroordeeld. 41 werden vrijgesproken.
Een kordaat meisje van twee en
twintig jaar is de hoofdpersoon van
ons nieuwe feuilleton. Zij beleeft nu
eens geen adembenemende avontu
ren, maar allerlei amusante dingen,
zoals trouwens met haar naam over
eenkomt. Zij heet namelijk Hilary
en dat is een naam, die in verband
slaat met het woord „hilariteit", dat
vrolijkheid betekent. Hilary vindt
het buitengewon saai in het kleine
dorpje, waarin zij leeft, en zij be
sluit naar Londen te gaan om daar
een betrekking als privé-secreta-
resse te zoeken.
Haar moeder voelt daar niet veel
voor. Maar zij vindt onverwachte
steun bij haar grootmoeder en dan
kunnen de vrolijke avonturen begin
nen. Hilary vertelt haar belevenis
sen zelf, en omdat zij nogal opge
wekt van aard is, vertelt zij die op
een amusante manierOnze lezers
zullen Hilary zeker, zoals een be
kende specialist in het verhaal, wel
charmant genoeg vinden, om haar
belevenissen met aandacht te volgen.
Morgen begint zij te vertellen onder
de titel „Op eigen benen".
Van vele kleine dingen in het leven
wordt' vaak de grote waarde niet
geacht.
Op het K.V.P.-congres, dat eind Oc
tober van het vorig jaar te Utrecht
werd gehouden, trok de sectie-verga
dering, welke gewijd was aan de be
drijfsorganisatie, de meeste belang
stelling. Inleider was toen het Am
sterdamse kath. lid der Tweede Ka
mer de heer Th. Koersen, die een bij
zondere studie van dit moeilijke onder
werp heeft gemaakt. Nu dë indiening
van het wetsontwerp op de publiek
rechtelijke Bedrijfsorganisatie binnen
kort verwacht mag worden, verheugt
het ons zeer de heer Koersen bereid
te hebben gevonden in enkele artikelen
dit ingewikkelde vraagstuk op popu
laire wijze voor onze lezers te behan
delen
RED.
I
Nu de indiening van het wetsont
werp op de publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie voor de deur
staat is het niet ondienstig enige aan
dacht te besteden aan de enorme bete
kenis, die de aanvaarding van dit wets
ontwerp kan hebben voor de toekom
stige structuur van het bedrijfsleven
en dus voor allen, die daarin, van hoog
tot laag, een functie vervullen.
De belangrijkheid hiervan gaat zelfs
nog veel verder, want niet alleen de
belangen der bedrijfsgenoten, werkge
vers en werknemers, zijn hierbij be
trokken, maar zeker in niet mindere
mate de belangen der verbruikers. Het
wetsontwerp heeft ten doel, door de
instelling van publiekrechtelijke licha
men in de zin van art. 152 der Grond
wet, het redelijk gemeenschappelijk
bedrijfsbelang te dienen, dat afge
stemd moet zijn op het algemeen wel
zijn.
Het is de bedoeling, dat de zelfwerk
zaamheid der betrokkenen op dusda
nige wijze tot ontplooiing komt, dat
daardoor uiteindehjk het algemeen wel
zijn op de juiste wijze wordt gediend.
De ervaring na de eerste wereld
oorlog van 19141918 heeft ons ge
leerd, dat het moeilijker is een vreda
te winnen dan een oorlog.
Toch staan we ook nu weer voor
deze taak en de publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie kan een belangrijke
bijdrage daartoe leveren.
Geen enkele wereldvrede immers kan
gewonnen worden, wanneer niet m
ieder onderdeel van dat enorme com
plex, dat wij „wereld" noemen,, met
alle kracht gestreefd wordt naar die
vrede, welke is: „de rust der orde".
Orde in ons persoonlijk leven, orde
in het gezinsleven, orde in het be
drijfsleven, orde in het land, orde i»
Europa, orde in de wereld! De orde nu
in het bedrijfsleven, brengt ons de
„b e d r ij f s v r e d e", welke aldus de
vrucht kan zijn van een goed inge
richte en goed werkende bedrijfsorga
nisatie.
Men vraagt zich wel eens met verba
zing af, hoe het mogelijk is geweest,
dat deze gedachte om tot ordening te
komen, zo ver uit het gezichtsveld was
verdwenen daar deze toch reeds bijna
dertig jaar geleden in onze Kathoüeke
gelederen tot uiting kwam op het z.g.
bedrijfsradencongres" en tot de ver
wezenlijking waarvan reeds in 1922 de
mogelijkheid in de grondwet werd
geopend.
Het tijdperk, eindigende bij de aan
vang van de laatste wereldoorlog, ver
toonde nog de laatste trekken van een
ondergaand liberalisme, waarbij „ab
solute vrijheid" in aller vaandel ge
schreven stond.
De vrijheid en het particulier initia
tief nebben steeds tot vele goede din
gen gestimuleerd, maar de vrijheid is
slechts in zoverre van betekenis ge
bleken voor het algemeen welzijn, als
zij zich hield binnen de grenzen van
het algemeen belang. Overal waar zij
daar buiten trad, bleven de heilloze
gevolgen niet uit
Nóch de lonen, overgelaten aan het
vrije spel der maatschappelijke krach
ten, nóch de prijzen overgelaten aan
de absoluut vrije concurrentie zijn in
staat gebleken een samenleving te
scheppen, waarin het redelijk algemeen
welzijn behoorlijk tot uitdrukking
komt.
De vrijheid, het grote goed, werd met
beheerst toegepast en daardoor bracht
het in plaats van welvaart voor allen,
strijd; strijd om het bestaan, zowel
voor de arbeider als voor de onderne
mer. De arbeiders sloten zich aaneen en
vormden strijdorganisaties, de werkge
vers deden hetzelfde, ja zelfs de onder
nemingen, die door de ongebreidelde
concurrentie zich in hun bestaan zagen
bedreigd, gingen over tot kartel- en
trustvorming en zo ontstond allerwege
een strijd om de macht.
Want met de groei van de groeperin
gen. groeide ook het besef van de
macht en daarmede was het tijdperk
ingeluid van de machtsstrijd. En wat
de machtsstrijd, die zich niet alleen be
perkte binnen eigen landsgrenzen, maar
welke over de gehele wereld viel waar
te nemen, tenslotte heeft betekend, her
inneren we ons nog maar al te goed uit
de voorbije oorlogsjaren.
Macht kan nooit, dus ook
niet in de kleine gemeen
schap van het bedrijf, een
bindende factor zijn; alleen
het recht is daartoe in staat.
Wil een bedrijfsorganisatie kans van
slagen hebben, dan zal zij recht moe
ten laten wedervaren aan deze drie
eisen:
L erkenning van de vrijheid van de
menselijke persoon, maar met eerbiedi
ging van het algemeen belang.
2. erkenning van de rechten der ge
meenschap, maar met eerbiediging van
de persoonlijke vrijheid.
3, onderwerping van de samenwer
kende groepen aan de regels van het
spel, dus aan het rechu
Practisch zal dit betekenen, dat er in
de sociale sector overleg zal moeten
zijn over arbeidsvoorwaarden, sociale
voorzieningen, opleiding, -mz. waardoor
al degenen die in het bedrijf werken, er
zeker van zijn, dat zij hun recht heb
ben en bekomen op de plaats, welke
hun in het maatschappelijke leven toe
komt, maar tevens ook erkennend, dat
anderen op ditzelfde recht aanspraak
kunnen maken.
Er zal moeten zijn: enerzijds erken
ning van de grote waarde van de
arbeid, maar anderzijds ook erken
ning van de leiding van het bedrijf.
Teder op zijn plaats; zonder
gezag is geen enkele gemeenschap mo
gelijkmaar het gezag moet dan ook
rekening houden met de aard en de
rechten van hen, die onder dit gezag
zijn gesteld.
In de economische sector betekent
dit, dat de ongebreidelde concurrentie
en machtsvorming binnen de perken
zullen moeten worden gehouden.
TH. D. J. M. KOERSEN.
Gisteren is de „Indrapoera" met 1400
man gedemobiliseerden van de K.L., het
K.N.LL en de K.M. naar Nederland
vertrokken.
