Naar een
bredere basis?
Verbinding van Berlijn met het Westen
dient te worden hersteld
Dr. L. Beel opnieuw kabinetsformateur?
TIT0, scheurmaker in het communistisch front
Arbeiders en
Volkspartij
Een gangmaker en beziele
Bedreigingen noch druk of actie zullen
Westelijke geallieerden uit Duitse
hoofdstad verdrijven
Extra vrije dagen
Verliezen in Indïë
Buitenlandse Zaken en Overzeese
Gebiedsdelen geven stof tot
talrijke speculaties
Tegenover de Kerk staat hij nog even
fel als altijd
W'
Tot hoofd en hart
NIEUWE RUSSISCHE
BEPERKINGEN
Het weer
Geen nekkramp op de
„Prinses Juliana"
Voorlopige maatregelen
opgeheven
Auto door trein gegrepen
Op Binnenlandse Zaken
een socialist?
GEEN OPTIMISME IN
HET WESTEN
_L ZATERDAG 10 JULI 1948
72ste JAARGANG No. 24201
INHOUD DER NOTA'S AAN DE SOVJET-UNIE
Engeland,. Frankrijk en de V.S. hebben Vrijdag de inhoud
bekend gemaakt van de noia's, die zij aan de Sovjei-Unie
gezonden hebben naar aanleiding van de ioesiand in
Berlijn. De noia's hebben dezelfde inhoud en verschillen
slechts in de formulering. De noia's werden Dinsdag j.l.
overhandigd aan de Sovjet-ambassadeurs in Washington,
Londen en Parijs.
Een dode, een zwaar
gewonde
mmsm
Geruchten over personen
Vervolg op pag. 3)
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
I 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Wnd. hoofdredacteur: W. Soverin.
Directeur: 1. J. W. Boerrtater.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per müfimeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave ven
redenen te weigeren.
De Moor heeft zijn plicht gedaan,
de Moor kan gaan. Dat is na
iedere stembusuitslag het trieste
lot van de gewone kiezer en de politi
ci, die nu de kiezers niet meer naar de
ogen behoeven te zien, kunnen hun
tiiet oninteressante spel beginnen, waar
bij thanfe de kabinetsformatie de eerste
inzet vormt.
De uitslag der verkiezingen doet ver
onderstellen, dat er deze keer zeer
hoog spel gespeeld zal'worden. Want de
tendenz naar rechts, tot uiting komend
Vooral in de winst der midden-partijen,
de C.H.U. en de V.V.D. en de radica
lisering van de P. v. d. A„ welker lin
kervleugel met een 120.000 stemmen
Versterkt is, zal van de leidende politi
ci heel wat manoeuvreerkunst ver
eisen.
Weliswaar beschikken de twee rege
ringspartijen ook nu nog over een be
hoorlijke „working majority" waarop
een kabinet onder normale omstandig
heden zonder al te groot gevaar zou
kunnen steunen, maar een dergelijke
basis zal hoogstwaarschijnlijk te smal
blijken, nu de allereerste taak van het
nieuwe kabinet zal moeten zijn de Ka
mer de grondwetsherziening in tweede
lezing met een twee derde meerderheid
te doen aanvaarden. De twee regerings
partijen beschikken thans in de Tweede
Kamer over 32 27 is 59 zetels. De
Anti-Revolutionnairen en de commu
nisten de uitersten raken elkaar
stemmen ongetwijfeld tegen deze
grondwetsherziening, evenals zij reeds
in eerste lezing deden. Het is hier,
dat de C.H.U. en de V.V.D. hun rol be
ginnen te spelen. Want beide hebben
weliswaar in eerste lezing, zij het onder
voorbehoud, vóór de grondwetsherzie
ning gestemd, maar hun goedkeuring
in tweede instantie zullen zij opnieuw
afhankelijk stellen van de inwilliging
van door hen te stellen eisen. Zij zullen
in de eerste plaats zekerheid willen
hebben, dat het nieuwe kabinet bereid
is bij de politiek inzake Indonesië met
hun wensen rekening te houden, het
geen betekent, dat er ten eerste een
einde zal moeten komen aan de slap
pe houding tegenover de republiek van
Djocja, en ten tweede, dat het Unie
gebouw (waarover in vaagheden reeds
Zoveel is gesproken) geen luchtkasteel
zal worden. Er zullen dus concessies
gedaan moeten worden en wel vooral
door de Partij v. d. Arbeid.
Is zij hiertoe bereid? Kan de P.v.d.A.
het over zich verkrijgen mede te
werken, want daar zal het in de
praktijk op neerkomen, aan een kabinet
op bredere basis? In 1946 heeft de
P.v.d.A. kans gezien een kabinet op
bredere basis te voorkomen. Trouwens
ook dr. Beel en mr. Romme hebben er
toen niet met hart en ziel voor gewerkt.
Thans ligt de situatie anders. Een ka
binet kan zich nu niet veroorloven te
regeren met een recalcitrante C.H.U. en
V.V.D.in de Kamer. Het lijkt ons dan
ook onwaarschijnlijk, dat een nieuw
kabinet dit zal willen proberen. En ook
dit mag men niet vergeten: voor de
K.V.P. moet de radicalisering van de P.
v.d.A., bestaande in de versterking harer
"M mpt duizenden arbeiders,
die in 1946 op de communisten stem
den, een waarschuwing zijn zeer voor
zichtig te zijn met deze P.v.d.A., die
langzaam maar zeker terugvalt tot de
vroegere S.DA.P., hetgeen betekent,
dat de samenwerking in de toekomst
zeker nog stroever zal worden. Er is
dus voor de nieuwe kabinetsformateur
naar alle waarschijnlijkheid zal dr.
Beel hiervoor door de Prinses-Regentes
worden aangezocht alle reden naar
eeD bredere basis voor het nieuwe ka
binet te zoeken. Wij zijn er nog niet zo
zeker van, dat de Pv.d.A. haar mede-
Werking hiertoe zal weigeren.
Het moët voor de P.v.d.A. immers
toch wel weinig aanlokkelijk zijn met
de communisten in de linkse oppositie
te gaan zitten. Neen, de beste oplossing
zou zijn en gezien de uiterst precaire
binnen- en buitenlandse situatie o.i. de
absoluut noodzakelijke, een kabinet op
zo breed mogelijke basis, waarin ook
de Piv.d.A., als op een na grootste
partij, behoorlijk is vertegenwoordigd.
Als de P v.d.A. zich de taak, die zij in
het Ned. staatkundig leven heeft te
vervullen, waarlijk goed bewust is, en
eindelijk eens de landsbelangen
boven zuivere part ij- belangen zal
weten te stellen, dan zal zij zich bereid
moeten tonen tot concessies.
Wij geloven, dat Mr. Van der Goes
Van Naters, ook al roept het Parool
evenals in 1946 nog zo hard, dat geen
concessies aan rechts gedaanmogen
worden, de verstandigste weg zal kie
zen. Als men zetels heeft verlpren
en dus zwakker is geworden, kan men
nu eenmaal niet handelen alsof men
zetels heeft gewonnen. In 1946, toen
de verkiezingen voor de P.v.d.A. even
eens op een mislukking uitliepen, heb
ben de andere partijen zich min of meer
laten overbluffen. Wij kunnen ons
moeilijk voorstellen, dat men in 1948
opnieuw de P.v.d.A. dit spelletje zal
laten spelen-
In de Britse nota doet Engeland het
aanbod om opnieuw met Rusland te
onderhandelen over alle problemen
welke betrekking hebben op Berlijn,
echter op voorwaarde, dat Rusland af
ziet van verdere blokkade van de stad.
In vrij gematigde en verzoeningsgezin
de termen protesteert Engeland tegen
het stopzetten van de verbindingen over
land met Berlijn. Deze maatregel werd
door Engeland gequalificeerd als een
schending van de viermogendheden-
overeenkomsten. Engeland is van oor
deel dat de Russische manoeuvre in
druist tegen de fundamentele rechten
van de mens en een uiterst ernstige in
ternationale situatie heeft geschapen.
In de Engelse nota wordt nog eens
herhaald, dat Engeland voornemens is
in Berlijn te blijven. Ook brengt Enge
land onder de aandacht van de Rus
sische regering, dat het zich door be
dreigingen noch druk of andere Rus
sische acties zal laten bewegen afstand
te doen van zijn rechten in Duitsland's
hoofdstad te blijven Engeland hoopt dat
daaromtrent aan Russische zijde geen
twijfel zal bestaan
Na een overzicht te hebben gegeven
van de wettelijke status van de Weste
lijke geallieerden in Berlijn en met
name van hun rechten en verplich-
Verwachting tot Zaterdagavond:
Langs de kust aanvankelijk nog
krachtige, overigens meest matige
wind tussen Noord en West. Wisse
land bewolkt en enkele verspreide
buien. Weinig verandering in tem
peratuur.
Zon. 4.32—20.58. Maan 8.56—23.26.
Het College van Rijksbemiddelaars
heeft aan werkgevers vergunning
verleend, buiten en behalve de va-
cantie- en snipperdagen, waarop de
werknemers" recht hebben, ten hoog
ste twee vrije dagen met behoud
van loon te verlenen, resp. ter ge-
gelegenheid van de viering van het
regeringsjubileum van H. M. Ko
ningin Wilhelmina en ter gelegen
heid van de inhuldiging van de
nieuwe Koningin.
Een diepgaand onderzoek heeft later
uitgewezen, dat de man nietaan nek
kramp is gestorven.
De aard van de ziekte kon door
de G. G. en G. D. te Amsterdam
niet medegedeeld worden, maar wel
gaf deze dienst de verzekering, dat
het geen besmettelijke ziekte is geweest.
Alle voorlopige maatregelen, die Don
derdagmiddag genomen zijn met betrek
king tot de opvarenden van de „Prinses
Juliana," zullen worden opgeheven.
Tijdens het brengen van bezoek aan
zijn patiënten werd de auto van de arts
v. R uit Boxtel, waarin behalve de
arts ook zijn 16-jarige zoon zat, op een
onbewaakte overweg te Boxtel door een
passerende electrische trein gegrepen.
De zoon werd op slag gedood; de arts
werd in zeer zorgwekkend^, toestand
naar het ziekenhuis overgebracht.
De regering maakt bekend, dat tot
haar leedwezen in de afgelopen week in
Indië de navolgende verliezen zijn ge
rapporteerd:
Koninklijke Landmacht:
Sold. J. B. EEKELDER uit Lichten
voorde, gesneuveld 24 Juni 1948;
Korp. H. P. A. J. KAMPINGA uit Al
melo, gesneuveld 30 Juni 1948;
Serg. L. REESKAMP uit Naarden, ge
sneuveld 23 Juni 1948.
Koninklijk Ned.-Ind. Leger:
Kapt. B. WETTERS uit Ned.-Indië,
gesneuveld 23 Juni 1948.
Koninklijke Marine:
Heeft in de periode van de afgelopen
week geen verliezen gerapporteerd.
tingen jegens de burgerbevolking be
sluit de nota als volgt: „Het is daarom
dat Zijner Majesteits regering bereid is
te beginnen met onderhandelingen in
Berljjn tussen de vier grote mogend
heden over de oplossing van alle ge
schilpunten welke ten aanzien van het
bestuur van Berlijn zijn gerezen". Als
voorwaarde wordt echter gesteld dat de
verbindingslijnen en het verkeer van
personen eri' goederen tussen de Engelse,
Amerikaanse en Franse zones van Ber
lijn en de Westelijke bezettingszones
van Duitsland in volle omvang zullen
worden hersteld.
De Engelse regering stelt in de nota
voorts beleefd voor elk geschil door on
derhandelingen of onverschillig welk
ander vreedzaam middel op te lossen in
overeenstemming met artikel 33 van het
Handvest der Verenigde Naties.
Uitdrukkelijk werd in de Engelse no
ta verklaard, dat Berlijn geen deel uit
maakt van de Russische zone maar in
ternationaal gebied is. „De feiten zijn
duidelijk, hun' bedoeling is duidelijk.
Elke andere uitlegging zou in strijd zijn
met de wetten der redelijkheid en met
de vaststaande principes in de interna
tionale verhouding tussen de landen on
derling".
Uit Moskou is nog steeds geen reactie
gekomen op de nota's. Als eerste reactie
ziet men echter een nieuwe Russische
maatregel, volgens welke alle auto's, die
zich vanuit Berlijn naar de Westelijke
zone's begeven, speciale Russische pas
sen nodig hebben en zich aan Russische
controle zullen moeten onderwerpen. In
Oostelijke richting was reeds sinds 23
Juni geen verkeer meer mogelijk. De
maatregel werd genomen „om te voor
komen, dat verboden goederen in of uit
Berlijn worden vervoerd".
Het gevolg van deze nieuwe order is,
dat de controle op het schaarse verkeer
in Westelijke richting thans geheel m
handen der Sovjet-autoriteiten komt.
Indertijd kwam het geallieerde spoor
wegverkeer stil te liggen, toen de Sovjet
autoriteiten er op stonden geallieerde
treinen te betreden en de bagage en do
cumenten van de passagiers te inspec
teren.
Het uitvaardigen van de nieuwe
Sovjet-order werd te Berlijn direct
opgevat als een teken, dat de Sovjet
reactie op de nota's der drie Weste
lijke mogendheden aan Moskou over
de toestand te Berlijn niet van ver
zoenende aard zal zijn.
De Britse en Amerikaanse militaire
Wie gisteravond, langs de Amsterdamse
grachten wandelde, kreeg reeds een
voorproefje van het feërieke feest van
licht en weerspiegeling, dat langs heel
de grachtengordel gevierd zal worden
in de dagen van het regeringsjubileum.
besturen in Duitsland hebben officieel
bekend gemaakt, dat een onderzoek
naar de Russische bewering als zou de
spoorlijn, die Berlijn met West-Duits-
land verbindt, wegens reparatie-werk
zaamheden gesloten zijn, heeft uitgewe
zen, dat deze bewering onwaar is. Er
bleek, dat de Russen zelfs geen repara
tie-ploegen aan het werk hadden gezet.
„Er mankeert niets aan de spoorweg",
zei een Amerikaanse autoriteit. Het on
derzoek is „via Duitse bronnen" uitge
voerd.
Majoor Kyasjnin, commandant van de
Russische verkeerssectie, heeft aan de
Britse verkeersautoriteiten te Berlijn
medegedeeld, dat het ophouden van met
voedsel geladen schepen voor Berlijn
noodzakelijk is voor het herstellen van
een sluis in de buurt van Rathenow, 15
K.M. ten Westen van Berlijn. Hij voeg
de hieraan toe: „Ik neem de nodige
maatregelen om de herstellingswerk
zaamheden zo spoedig mogelijk te vol
tooien."
In Berlijn is het steenkoolverbruik
opnieuw drastisch beperkt. De gasleve
ring is mét 50 procent verminderd,
waardoor 500 ton steenkool per dag
worden gespaard. Het luchtverkeer is
Vrijdag door de zeer slechte weersge
steldheid ernstig belemmerd. Het Britse
vliegveld „Wunsdorf" was practisch on
bruikbaar.
Dr. Oni, het hoofd van de Jocuba's in Nigeria, arriveerde deze week in Liverpool,
om de conferentie voor afgevaardigden uit de Brits-Afrikaanse gebieden bij te
vionen Hij droeg wijde kleren van groene zijde met veel goudbrokaat en een
veelkleurige muts. Leden van de Nigeriaanse kolonie in Engeland begroetten hem
onderdanig.
Ruim TOO Griekse kinderen uit streken, waar de guerilla-oorlog woedt, arriveer
den dezer dagen op Khodos, waar zij zullen worden ondergebracht.
(Van onze parlementaire redacteur)
De kabinetsformatie is nog niet aan de gang, men is nog slechts bezig met
de inleidende consultaties door de Regentes en reeds is de Haagse politieke
wereld een bijenkorf van zoemende geruchten. In de eerste plaats meent
men te weten, dat het slechts kort zal duren voor de formateur zal zijn
aangewezen. In aanmerking nemende, dat de Regentes Vrijdag de vice-
president van de Raad van State en de Kamervoorzitters heeft ontvangen
en Zaterdag terstond doorgaat met het raadplegen van de fractieleiders,
denkt men. dat Maandag dè formateur wel bekend kan zijn. Formeel
gesproken dan, want practisch is de formateur reeds bekend. Feitelijk meent
iedereen, dat het dr. Beel zal zijn, hetgeen dan ook wel heel erg voor
de hand ligt. Men kan natuurlijk niet aan dr. Beel vragen, of hij dit zelf
ook verwacht. Maar misschien verwacht hij het wel
Een paar dagen geleden nog vóór de verkiezingen hoorde men wel
eens de veronderstelling opperen, dat prof. Romme formateur zou worden,
doch deze veronderstelling heeft zich niet verbreid. En aan een socialistische
formateur denkt onder de huidige omstandigheden niemand meer.
oppositionele zijde laat men natuurlijk
niets onbeproefd om die vrees te ver
diepen. Men vergeet heel genoeglijk,
dat de stemmenwinst gegaan is naar
partijen, die zich in principe vóór de
Grondwetsherziening hebben verklaard
en op één zetel na zeer beslist niet naar
de partijen, die er in beginsel tegen
zijn, en zegt dan, dat de verkiezingsuit
slag wijst op het verlangen van een
groot deel der kiezers naar een ander
Indisch beleid. En verder laten de op
positie-aanhangers geen gelegenheid
voorbij gaan om te verzekeren alsof
zij dit reeds wisten dat de C. H.-
en V. V. D.-fracties straks in de Kamer
tegen de Grondwetsherziening zullen
stemmen. -
Dit alles is meer bedoeld als impo
neermiddel voor de katholieken dan
voor de socialisten, van wier afkerig
heid om de basis te verbreden de
meesten wel overtuigd zijn, al wil
men in een artikel, dat jhr. mr. M.
v. d. Goes v. Naters in „Het Vrije
Volk" heeft geschreven, lezen, dat
deze een slag om de arm heeft ge
houden. In werkelijkheid zijn de so
cialisten zeer afkerig van een verbre
ding van de basis. Men moet niet
vergeten, dat zij er ook vóór .de ver
kiezingen reeds tegen waren, terwijl
de verkiezingsuitslag hun zwaarte
punt meer in de richting van een ra
dicaal standpunt heeft verplaatst
Op de derde plaats komen dan de
geruchten over de personen. Ze tieren
des te weliger, aangezien op de belang
rijkste punten Overzeese Gebieds
delen en Buitenlandse Zaken nie
mand een gezond idee aan de hand
weet te doen. Men kan dus alle namen
noemen, die enigermate boven de ho
rizon liggen en zich troosten met de
gedachte, dat een naam niet zo gek
kan zijn of de naam, die door een an
der wordt genoemd, is ook gek. De
waarheid is, dat niemand zich kan
voorstellen, waar wij goede en door
alle betrokkenen geaccepteerde minis-
Het tweede punt is de kwestie van
de regeringsbasis. De katholieken hou
den zich nogal stil over dit punt, maar
er zijn er genoeg hoewel niet allen
die heel weinig voelen voor een bre
de of bredere basis. Anderen zijn er niet
onder alle omstandigheden, afkerig van.
Er zijn er ook, die strak staren op de
Grondwetsherziening en verwachten,
dat de C. H. en de V. V. D. rustig te
gen zullen stemmen, als zij niet in het
Kabinet worden opgenomen. Hun ver
langen, althans bereidheid tot een ver
breding van de basis komt dus voort
uit een opportuniteitsmotief, waarop
men zou kunnen antwoorden, dat de
gene, die zich bevreesd toont, de slag
reeds bij voorbaat verloren heeft. Van
(Speciale correspondentie)
Maandag j.l. heeft „Borba", het toon
aangevende communistische dagblad in
Joegoslavië, een felle aanval gedaan op
de Hongaarse communistische party en
haar algemene secretaris, Rakosi. „Bor
ba" sehryft: „Het dagblad der Hongaar
se communisten „Szabad Nep" heeft ver
klaard, dat wij het militaire verdrag met
Sovjet-Rusland verwaarlozen en zelfs
Rakosi schreef, dat wij, Joegoslavische
communisten, in een „bourgeois natio
nalisme" vervallen zyn. Zulke domhe
den van Rakosi wijzen wy van de hand."
„Ook werden wij er van beticht, dat
wij de bevrijding van Joegoslavië door
de Sovjet-troepen niet op haar juiste
waarde schatten. Natuurlijk zou het on
mogelijk zijn geweest Zuid-Oost-Europa
te bevrijden zonder de hulp van de
Sovjet-troepen. Wij moeten er echter op
wijzen, dat, toen de Sovjet-troepen de
Joegoslavische grens bereikten, reeds
enige gebieden van Joegoslavië bevrijd
waren door de troepen van Tito (en wel
vooral door de inmiddels door Tito ver
moorde vrijheidsheld en tegenstander
van elke dictatuur, generaal Drazha
Mihailovitsj! Red.) en deze gebieden
hadden reeds toen een eigen bestuur
Reeds in 1943 werd een zelfstandige
Nationale Vergadering gesticht."
Voorts ontkent „Borba", dat Joego
slavië zich in een crisis bevindt: „Wij
verkeren in een ernstige toestand,
maar van een crisis is in het geheel
nog geen sprake. De Partij is het in
alles absoluut eens en staat met al
haar krachten achter Tito."
Radio Belgrado maakte in alle talen
melding van de huldigingstelegram
men, welke Tito dagelijks van zijn
getrouwen krijgt.
Inmiddels roept de door de Sovjet
regering naar Zuid-Oost-Europa ge
stuurde Volkscommissaris Voronyin in
alle communistische bladen de in dit ge
bied woonachtige Sovjet-burgers op, om
spoedig naar Rusland weer te keren. De
Sovjet-regering garandeert de thuisgan-
gers vry vervoer, ook voor hun bagage,
en een goede verzorging.... Deze maat
regel kan bezwaariyk optimistisch ge
noemd worden. Het is logisch, dat de
rode inktvis met lede ogen ziet, dat zijn
belangrykste vangarm in de Balkan niet
meer onvoorwaardeiyk gehoorzaamt.
Hieruit af te leiden, dat deze vangarm,
de communistische partij van Tito, de
vrijheid in Joegoslavië niet langer zal
wurgen en het Westen gaat strelen, zou
een blijk van ongezonde Westers opti
misme vormen. Zo lang Tito zijn eigen
gereide Weg gaat, zal er zowel voor het
Westen als voor het Kremlin en zijn
ogendienaars alle reden tot pessimisme
blijven. Doch ook in dit pessimisme blij
ven Oost en West gescheiden. Wel kan
aangenomen worden, dat de Sovjet-Unie
op de Balkan openlijke provocaties aan
het adres van de Geallieerden alsnog
wil verhinderen, om de lieve vrede niet
overijld te torpederen. Indien er uitge
daagd moet worden, zal het Kremlin
zelf wel bepalen waar, wanneer en hoe!
Ondanks de scheur in het Zuid-
Oost-Europees communistische front,
biyven de communistisch? bewind
hebbers, of zy nu Tito of Dimitrov
heten, o.m. de Katholieke Kerk ver
volgen. In Bulgarye heeft het „Vader
landse Front" van Dimitrov de rege
ring verzocht om de liquidatie van
alle godsdienstige organisaties, welke
de jeugd opvoeden. Dimitrov's tegen
strever Tito liet, zoals bekend, op 20
April (toen de tegenstellingen tussen
hem en de Kominform reeds bestonden)
Mgr. Cule, de katholieke bisschop van
Mostar, arresteren, teneinde iedere ka-
tholieke actie in de Herzegowina de
hoop te ontnemen. Eveneens op 20
April arresteerde Tito's politie, de
UBDA, 6 Franciscanerpaters en 6
kloosterzusters, die in een ziekenhuis
le Mostar werkten. Een paar dagen la
ter was de beurt aan nog een priester
en 10 zusters. Tot heden is niets be
kend omtrent de tegen al deze gevan
genen ingebrachte beschuldigingen.
Bevoegde waarnemers menen, dat de
arrestaties te Mostar een proef zijn, wel
ke vooraf zou kunnen gaan aan een
grote zuiverings- en vernietigings-cam-
pagne tegen de Katholieke Kerk. Ge
durende de laatste tijd slaan hoogge
plaatste Joegoslavische communisten dan
ook een steeds hogere toon tegen de
Katholieke Kerk aan.
ters van O. G. en van Buitenlandse
Zaken vandaan zullen halen. Voor het
eerstgenoemde ministerie spreekt men
over de heer Neher, terwijl anderen
het hebben over mr. Joekes, waarvan
men de waarschijnlijkheid toch ook
weer prompt betwijfelt. Een derde
naam is die van mr. Van Helsdingen
en anderen opperen de mogelijkheid,
dat het een katholiek zal worden. Maar
als men zover is gekomen, is Holland
helemaal in last, want aan de katho
lieken, die men de revue laat passeren,
mankeert altijd iets: sommigen acht
men niet geschikt, bij anderen schort
er iets aan de verhoudingen.
Hetzelfde ziet men bij Buitenlandse
Zaken. Men meent veelal, dat hier de
stille strijd zich afspeelt tussen mr. Sas
sen en jhr. v. d. Goes van Naters, maar,
met alle respect voor beide heren, is
niemand er recht van overtuigd, dat
een van hen de minister van Buiten
landse Zaken zou kunnen worden, waar
op het land werkelijk wacht. Dan zeg
gen weer anderen, dat de secretaris
generaal van het departement, dr. Lo-
vink, nog zo gek niet zou zijn, en
tenslotte kan men dan ook* nog terug
vallen op mr. Van Kleffens, waarop
terstond het gepeins begint over de be
zetting van de ambassadeurspost in
Washington.
In de sfeer van Binnenlandse Za
ken kan men voor zeker horen be
weren, dat minister Witteman niet
in het Kabinet terug zal keren. Men
kan tegeiykertijd horen vertellen,
dat de socialisten een begerig oog
hebben geslagen op deze vertrou-
wenspost, die aan een politieke par
ty veel prestige verleent. Met dit
gerucht in de oren gaat men dan
weer allerplezierigste speculaties
maken over de mogeiykheid van
uitwisseling: een katholiek op O. G„
een ^socialist op Binnenlandse Za
ken.
Voegt men hieraan toe, dat minister
Gielen door de nog niet te noemen for
mateur zou zijn uitgenodigd zich bereid
te houden om zijn portefeuille opnieuw
nnder de arm te nemen hijzelf zou
haar wel neer hebben willen leggen
dan heeft men zo een vluchtige indruk
van de „on dits", waarvan Den Haag
gonst. En dan begrijpt men tevens, dat
de toekomstige ministers nog zeer lief
lijk op de schoot der goden zitten.
(Van een bijzondere medewerker)
Ongewild toehoorder zijn bij een po
litiek twistgesprek van „mannen
in de straat" is altijd interessant.
Hoeveel te meer is dit het geval, wan
neer zulk een gesprek geïnspireerd is
en voortdurend wordt gevoed door toe
nemende tekening in de komende po
litieke constellatie.
Het middernachtelijk uur was al ver
voorbij die avond van de 7e Juli, toen
we plotseling bemerkten midden in een
kringetje te staan van arbeiders, die
openlijk hun teleurstelling uitten over
de toenemende afbrokkeling van de P.
v. d. A. en de C. P. N. „De enige twee
echte arbeiderspartijen gaan achteruit,
er komen minstens vijf arbeiders min
der in de Kamer", aldus luidde het oor
deel van een kennelijke pessimist.
„Als ik ze was", kwam een tweede,
„liet ik het regeren nou maar eens he
lemaal aan de reactionnairen over. Laat
die nou maar eens laten zien wat ze
kunnen. Heel bescheiden hebben we
toen een vraag gesteld: En de K.V.P.
dan? Het antwoord was eventjes oor
verdovend, het kwam n.l. van zes kan
ten tegelijk: in de K.V.P. hebben de ar
beiders helemaal geen invloed. Hun ge
luid wordt sterk overtroffen door dat
der kapitalisten en reactionnairen. Een
katholiek arbeider in* de kring meende
dit vonnis te moeten onderstrepen. „Ik
ben toch zelf arbeider en maak het
.iedere dag mee."
Hoewel bij de verkiezing van de le
den der Tweede Kamer niets is geble
ken van een massale ontevredenheid
van de katholieke arbeiders, is het ons
toch bekend, dat meer dan eens soort
gelijke gedachten in arbeiderskringen
worden geuit, waarby dan vooral het
feit wordt gewraakt, dat in verhouding
tot de betekenis van onze arbeidersbe
volking slechts een gering deel, n.l. vijf
arbeiders-van-huis-uit, deel uitmaakt
van de katholieke Tweede Kamer-fractie
Sommigen gaan in hun critiek zover,
dat zij van een „zuiver democratisch
stelsel" min of meer vorderen, dat daar
in de regerende lichamen ongeveer een
afspiegeling zouden zijn van de samen
stelling der bevolking naar dezer maat
schappelijke staat of functie. Dat zulk
een eis als niet in de rede liggende, ja
onder de huidige verhoudingen als een
dwaze utopie van de hand moet worden
gewezen, stuit bij verstandige mensen
niet op tegenspraak.
Inmiddels kan natuurlijk niet worden
ontkend, dat in het brandpunt van de
hedendaagse politiek datgene staat, wat
men vroeger eenvoudigweg het „arbei
dersvraagstuk" noemde. Dat bij het op
lossen van de talrijke problemen, die
zich hierom concentreren, de arbeiders
zelf meespreken is logisch. De grote fout
van het „kapitalistisch tijdperk" was
juist, dat de arbeiders nooit naar hun
mening werd gevraagd.
anneer we nu eens nagaan op wel
ke wijze de diverse partijen er
naar streven dit noodzakelijk me-
debeslissen door arbeiders recht te doen
wedervaren, komen we tot verrassende
ontdekkingen. Het bhjkt dan n.l. dat pro-
centsgewijze het aantal arbeiders-van-
huis-uit, dat deel uitmaakt van een
Tweede Kamer-fractie, het hoogst is
bjj de K.V.P. Zeker, er zyn wel eens een
ogenblik meer arbeidersvertegenwoor
digers geweest dan de vyf die thans
zitting hebben, maar daar staat tegen
over, dat le: in het algemeen de sociale
mentaliteit van personen, met leidende
verantwoordelijkheid belast, onverge
lijkbaar verbeterd is tegenover een vroe
gere periode en 2e: dat minstens drie
der thans weer gekozen Kamerleden
door hun bijzondere relaties met de K.
A. B. als kenners dezer beweging en
daarmede van de arbeidersverlangens
kunnen worden aangemerkt.
De directe arbeidersvertegenwoordi
gers zijn de heren: F. van Vliet, oud
secretaris van de K.A.B. afd. Eindhoven,
P. J. S. Serrarens, secretaris van de
temationale Christelijke Vakbeweg
en bestuurder van de K. A. B., W.
Andriessen, oud-voorzitter van de R.
Bouwvakarbeidersbond, W. Stein:
penningmeester van de K. A. B. ii
Bisdom Haarlem, en Jos Maenen,
voorzitter van de K. A. B. in het Bi-
Roermond. De drie bedoelde „bijzo
relaties" zijn mr. Romme, pi
man en mr. v. Maarseveen, we"
Op „Drakenburgh", het be
kende cultuurcentrum bij
Baarn, werd vorige week een
franciscaanse studieweek"
gehouden. We doen in het
onderstaande een greep uit
de daar gelanceerde gedach
ten.
Als men rondom zich ziet, bemerkt
men onder de geesten een ontstel
lende worsteling om het behoud
van waarden, die eeuwen lang gegolden
hebben en moeten blijven gelden, wil
de wereld niet na kortere of langere
tijd ten onder gaan. Waar ook de men
sen met elkaar in contact komen, wordt
men de tegenstellingen gewaar.
De beginselen van het Christendom,
jjg voor ons onomstotelijk karakter
bezitten, worden door velen verworpen,
bestreden, onverschillig verlaten en dat
doet anderen, de besten, uit de sluimer
der alledaagsheid opspringen om voor
het behoud van de onmisbare en on
vervangbare waarden op de bres te
gaan staan.
Hierover zijn de voorstanders der
oude, beproefde beginselen het allen
wel eens, dat willen de christelijke
waarden niet onherroepelijk verloren
gaan, wijl zij door een grote groep men
sen niet meer worden herkend en dus
èikend deze opnieuw hun deugde
lijkheid aan de massa zullen moeten
bewijzen. En zo ziet men, naast de ver
moeide onverschilligheid bij de massa,
een bijna zenuwachtige haast bij de
leidinggevenden om op allerlei terrein:
op dat van jeugd- en zielzorg, van pro
paganda, van sociale verhoudingen en
van de politiek, nieuwe vormen te vin
den om een nieuwe gestalte, een nieuw
gezicht te geven aan het enige middel
tot behoud, zodat het ook als enig red
middel door allen weer wordt ervaren
en ondergaan.
Die nieuwe vormen zullen er wel
komen, al? de wereld kans krijgt langer
te draaien dan vandaag; hier en daar
beginnen de beddingen van de christe
lijke levensvormen zich reeds te ver
leggen en niet altijd tot vreugde van
behoudzuchtige, d.w.z. gemakzuchtige
elementen. Maar waar onze tijd smar
telijk op wacht, is het verschijnen van
Gewaagde kleding toont hoe beurs I
t de innerlijke gaafheid is. J
een of andere grote figuur, in
vernieuwing zich ineens concret
die op een voor ieder duidelijke
de nieuwe gestalte vertoont, zodat
als een eigentijds zicht- en tastb"
ideaal haar meeslepende kracht op
menigte kan uitoefenen. Men wacht
een gangmaker, een bezieler!
Alle tijden hebben zulke bezie'
gekend. De 13e eeuw had de beroemde
grondleggers van de bedelorden,
16e eeuw een Vincentius a Paolo en
een Ignatius van Loyola. Dit wettigt de
hoop, dat ook de huidige bewogen pe
riode der geschiedenis een of meer van
dergelijke figuren zal opleveren, die een
eigentijdse verwerkelijking vormen van
het christelijk ideaal en een reddende
spiegel kunnen voorhouden aan de naar
oplossing zoekende wereld.
Maar ook al zou dit niet het geval
zijn, Franciscus van Assisië uit de 13e
eeuw zou ook in dit tijdsgewricht nog
zo'n gek figuur niet slaan.
Want zijn figuur is een ongemeen
boeiende geweest, zó boeiend en mee
slepend en tegelijk zó doordringend tot
de wezenskern van het christendom, dat
hy niet alleen kan gelden als een der
meest christelijke mensgn, die ooit heb
ben geleefd, maar dat ai zijn bezielende
Invloed zich ook over latere tijden
uitstrekt en een moderne „bruikbaar
heid" vertoont als wellicht geen tweede.
Het is dan ook niet vreemd, dat in
een tijdsgewricht, dat opnieuw door een
loutering van het christendom getour
menteerd wordt en in deze voor een
vernieuwingsopgave staat van mundjale
omvang, zyn beeld by velen opdoemt
als voorbeeld van Se meest geëigende
vernieuwing.
Dat juist hij het is, die de geesten
over zeven eeuwen heen nog beroert,
is ongetwyfeld gelegen in het feit, dat
zyn meest directe Christendom-beleving
de juiste remedie biedt voor de hoogste
verwording in de wereld van heden.
Zijn radicale afkeer van bezits-
ophoping; zyn voorliefde
voor de kleinen, misdeelden
en verdrukten; het levens
echte in zyn gedrag, wars van
geforceerde propaganda; zijn
zuivere kyk op de samenhang van
het goddelyke en menselyke, gezag en
volgzaamheid, gebondenheid en vrij
heid; het zijn juist de dingen, waar
naar de christelijke reform zoekt
Het is te hopen, dat de 20e eeuw
de wegen zal weten terug te vinden,
die reeds gewezen werden door een
arm, schriel manneke uit middeleeuws
Italië. „Middeleeuws" betekent in dil
verband niet duister en achterlijk.
P. C. v. G
