Vorstin van de Vrede
Moeder van het Verzet
K
m-
■r.
w
ill
v-
m
-
Dp
I
IJSfip^
«SV
ITv
.MAANDAG 30 AUGUSTUS 1948
72ste JAARGANG No. 24244
De regering van Koningin Wilhelmina is in de Nederlandse
geschiedenis een zeer bijzonder tijdperk geweest. Was
reeds het feit uitzonderlijk, dat de kroon gedragen werd
door een vrouw in een land, waar de constitutionele monarchie
nog geen volle eeuw gelegenheid gevonden had zich te ves
tigen, het feit, dat deze vrouw als achttienjarige geroepen werd
de regering te aanvaarden, maakte haar eigen lotgeval tot een
avontuur van de geest, waartegen slechts de sterksten bestand
kunnen zijn. Bovendien kwam zij aan de regering in een tijd,
dat grote internationale vraagstukken juist ons vaderland tot
rustpunt schenen te kiezen. Wij waren uit de Frans-Duitse oor
log van 1870-1871 gebleven, doch deze oorlog in West-Europa
had velen in verschillende landen tot bezinning gebracht over
het lot van ons werelddeel.
De grote vredesconferentie te Den Haag was een uitvloeisel
van deze bezinning. Er is destijds over de wenselijkheid om de
besprekingen betreffende de ontwapeningsmogelijkheden in
Nederland te doen plaatsvinden, sterk geredetwist, te meer
omdat van verschillende zijden storingen dreigden in de diplo
matieke betrekkingen met het land, waar de conferentie zou
worden gehouden. Het gold de vertegenwoordiging van de
Paus van Rome, die door een gedeelte der mensheid als sou-
verein werd erkend, terwijl een ander gedeelte die aanspraken
op souvereiniteit als onrechtmatig beschouwden. Moeilijkheden,
die men vreesde, zijn toen door de jonge vorstin persoonlijk
uit de weg geruimd. Zij correspondeerde persoonlijk met Paus
Leo XIII en de Haagse vredesconferentie ging door.
Het lag geheel in de verwachting, dat Koningin Wilhelmina
bij uitstek een vorstin van de vrede zou zijn. Haar optreden in
de Transvaalse oorlog, dat alom in het buitenland bewondering
wekte, scheen deze verwachting te bevestigen. Nederland, be
stuurd door een vrouw, die van het begin harer regering af
blijk had gegeven van diep inzicht in de verhoudingen tussen
de Europese staten en die zich, voor wat het binnenlandse be
wind betreft, met grote gewetensnauwgezetheid hield aan de
grondwet, mocht als het ware op vrede rekenen. In de oorlog
1914-1918 is onze neutraliteit weliswaar van beide zijden enige
malen bedreigd geweest door incidenten, doch het beleid der
Koningin wist een bloedig conflict steeds te voorkomen. Het
was dan ook vooral als vredesvorstin, dat haar volk Haar
huldigde, toen in 1918, onder invloed der berichten over de
Russische omwenteling, de monarchie bedreigd scheen. Neder
land is in wezen een staat met zeer onafhankelijke democra
tische tradities. Deze tradities gaan tot in de middeleeuwen
terug, maar zij werden buitengewoon versterkt tijdens en na
de Tachtigjarige Oorlog, vooral in de eigenlijke Unie der Ze
ven Gewesten, waar de bestuursvorm in beginsel republikeins
was. Het mocht de schijn hebben, dat deze democratische tra
dities als vanzelf zouden leiden tot onverschilligheid ten op
zichte van het koningschap. Inderdaad was deze mogelijkheid
enigermate voor de hand liggend, maar het feit heeft zich
nochtans niet voorgedaan, gelijk in 1918 reeds overtuigend bleek.
Hoewel de eerste helft van Wilhelmina's regering zeer stel
lige veranderingen in de structuur van ons volksgeheel teweeg
bracht op allerlei gebied, bleef de trouw jegens het Huis van
Oranje een onuitroeibaar volksbezit. Kunsten en wetenschappen
beleefden in dat tijdperk een opvallende bloei. De arbeiders
beweging kwam op de voorgrond, terwijl anderzijds de kerke
lijke orthodoxie haar vat op de massa scheen te gaan ver
liezen. In die roerige en revolutionnaire stemming was de troon
bedreigd. Men behoeft zich dit niet te ontveinzen. Die bedrei
ging zou gevaarlijk zijn geworden, hadde het Hoofd van de
Staat zich niet stipt aan haar bovenpartijdige functie gehouden.
Dit echter kenmerkt Koningin Wilhelmina, dat zij, nooit haar
Toeping uit het oog verliezend, nooit verzaakt heeft aan haar
Plicht.
De vrede, waarborg van de welvaart, leek met haar bestuur
gehuwd. Op haar veertigjarig regeringsjubileum in 1938, toen
Europa alom bedreigd werd door de totalitaire stelsels, die naar
©en gelegenheid zochten om hun krachten te meten, geloofden
slechts weinige Nederlanders, dat ook ons eigen grondge
bied betrokken zou kunnen worden in het onvermijdelijke con-
*bct. Men weet, hoe het gelopen is. Toen Wilhelmina 42 jaar in
Vr©de met haar volk en met de wereld had geregeerd, is ons
f;
Jfl ife'
ItslpP
iH
m&ÊSÊ
'4*
i;mM f
LTA Ml
wLU
-
b—mmmmm
rnmMÈ
lctnd
gewelddadig overrompeld in strijd met de eenvoudigste
guiselen van het volkerenrecht, het gezond verstand en de
eerlijkheid.
Dit stelde Wilhelmina op een proef, die na een zo lang bewind van vrede
buitengewoon zwaar moest zijn. In de allereerste dagen na de bezetting
waren er Nederlanders, die, met alle sympathie voor het Oranjehuis, meen
den, dat de vorstin deze zware proef niet op de juiste manier had doorstaan.
Hoezeer vergisten dezen zichl Het vertrek uit.Hoek van Holland was niet slechts
volledig verantwoord; het was de grondslag voor een nieuw contact van
vorstin en volk. Wilhelmina, tot dusver vorstin van de vrede, werd nu de
moeder van het verzet. Het beginsel, dat haar hierbij leidde, was geen ander
dan het beginsel, waaruit zij tot dusver de vrede had gehandhaafd. Het was
een souverein begrip van plichten en rechten des mensen.
In de strijd tegen de onderdrukker leerde de Koningin zichzelf kennen als
een vrouw met diepdringend doorzicht, wijs beleid en standvastige plichts
betrachting. Zij werd een voorbeeld voor geheel haar volk, dat zij aanmoedig
de tot vertrouwen op het recht en op de hemel.
Vijftig jaren regeren is lang. Slechts weinige vorsten is het gegeven ge
weest, het jubileum te vieren, dat in deze dagen aan ons vaderland alom
een feestelijk aanzien geeft. Wilhelmina ontplooide in die vijftig jaar haar
wezen en toonde de volle rijkdom van haar grootse aanleg en haar boeiende
persoonlijkheid. Het is haar eigen besluit, dat met dit jubileum haar regering
een einde zal nemen. Haar algemeen geliefde dochter Juliana zal haar plaats
bekleden. Doch ook al treedt Wilhelmina af als Koningin, haar beginsel en
haar voorbeeld zullen werkdadig blijven en juist door dit voorbeeld zal zij
over de gemoederen der Nederlanders blijven heersen, zolang de geschiede
nis van ons volk wordt geschreven.
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
f 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Directeur: J. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
'ADVERTENTIETARIEF 26 cent* per mllllmete.
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief Omroepers 16 cents pet m.m hoogte
De administratie behoudt zich hei recht vooi
advertentiën eventueel zonder opgave var
redenen te weigeren.
HET «OUDEN REGERINGSJUBILEUM VAN ONZE KONINGIN
WJUM WW WT.'X !»-V»?
'i
M' ijl%r
m
5<:WvR
111111
JËfc» 'M
m
miUÉim NA
n Haar Rcoerm
b©
