umfrtr-è-H
Hoofdstad des lands begroet de
jubilerende Vorstin
Ruiters golven over de Dam
Imposante kroondraging
Enthousiaste viering met talrijke attracties
Andrei Zhdanov
overleden
Koninginnedag in Haarlem
Zingende kinderen, zwevende ballon
en blazende muzikanten
Tot hoofd en hart
Het weer
Vanmiddag Kon. rijtoer
door Jordaan en Oost
Allegorische optocht
het hoogtepunt
KEUZEBON WORDT
AFGESCHAFT
,,'t Friesche Schathuis"
't Adres voor mooi koperwerk
was tot heden alleen
Jansstraat 8, Telefoon 20141
Vanaf heden 1 September
echfer ook Grote Markt 20
Woensdag 1 september 1948
56ste JAARGANG No. 19500
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Dii was een sprookje. En meer dan daf. Dii was de vervul
ling van een droom, zoals gisteren, op de dag van Haar
gouden jubileum Hare Majesfeif voortreed door de siraien
Van de hoofdstad. Zij zal, neen, niet in de gouden koels,
Maar in een open calèche, waarvan de zwarie lak en het
rode fluweel glansden in de zon, die de hemel Haar deze
dag moet hebben geschonken als dank voor Haar werk.
En voor die koets draafden, vier appelschimmels en daar
voor van iedere provincie vier landelijke ruiters en een
Vijfde mei een vaan van hei wapen. En zo, in één golvend
■bewegen, trok hei van Dam naar Stadion, trok het door dit
Stralende, feestende Amsterdam, trok hei tussen duizenden
en duizenden. Want waar van Raadhuisstraat tot Stadion-
Weg de stoei passeerde, daar was Amsterdam en heel
Nederland ie hoop gelopen.
De kroondraging
Langzaam en siaiig rees de vlag omhoog langs de siok op
de ioren van de Groie Kerk. Di± was hel sein, waarop mei
de feeslelijkheden binnen Haarlems vesle een aanvang
gemaakl kon worden. Hel was nog vroeg in de morgen en
de man, die bij hel begin van deze gedenkwaardige dag,
Koningin Wilhelmina's laaisie verjaardag als Nederlands
vorsiin, hel feestelijk rood-wil-blauw op de hisiorische loren
had gehesen, bemerkle dra dal de hemel een schone dag
beloofde. De lucht was nog teer blauw en de zon wierp
reeds haar eerste stralen over de slapende sfad. Slechts een
zachte wind speelde mei hei vlaggedoek.
v.<v>- *2. - v >r v*-irrr'""-in ;ïïi1 ^iimiïnéfwnffor
Naar het A.N.P. verneemt, is
door de minister van Landbonw,
Visserij en Voedselvoorziening in
principe besloten tot afschaf
fing van de zogenaamde kenzebon
voor brood- en bioemproducten
over te gaan. De datum, waarop dit
zal plaats vinden, is nog niet offi
cieel vastgesteld, doch zal zeer
spoedig worden bekendgemaakt.
De opheffing zal tot gevolg hebben,
dat biscuits, beschuit, gebak, koekjes,
vermicelli, spaghetti en macaroni dus
zonder bon verkrijgbaar zullen zijn.
Het broodrantsoen wordt dan verhoogd
tot 2000 gram per persoon per week.
Het is aan huurauto's en taxi-onder
nemingen te Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam toegestaan voor het maken
van ritten ter bezichtiging van de feest
verlichting ten hoogste f 6.per uur
(f 1,50 per kwartier) in rekening te
brengen.
't Huis met de Friese vlag
(ingang Vishal)
Let ook daar op de Friese vlag
(Adv.)
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
I 1.47 per maand, f 4.42 per kwartaal.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
Directeur: 3. 3. W. Boerrioter.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per miinmeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgav* vaa
redenen te weigeren.
DR00MT0CHT in zomerse calèche
Werkelijk overweldigend was de aan
blik van de mensenmenigte op de Dam
tijdens de aubade, die duizenden kin
deren, zangers en zangeressen onder
leiding van Fred Roeske aan H. M. de
Koningin brachten.
O neen, het waren geen uitzinnig
juichende Nederlanders, die daar ston
den. Het waren mensen, die vijf jaren
lang de- zwaarste last hadden gedragen
an die nu, daar op de trottoirs van dat
Zonovergoten Amsterdam, op een late
middag in Augustus, de vervulling be
leefden van een droom: zo een Koningin
le mogen zien rijden in de vrijheid van
Haar land. En ze keken, o. ze keken
haar die golvend ronddraaiende stoet.
2e keken naar het strenge zwart der
ruiters, naar hun witte bef, hun grijze
broek en deN zacht fluwelen jockeypet.
2e keken naar het rood en. goud der
majesteitelijke hofruiters en naar hun
grijzende burgemeester, eenzaam in een
°Pen koets.
En dan, dan kwam die diepzwarte
Calèche met het rode fluweel. Hare Ma
jesteit, de Prinses, de Prins en die
kleine Margriet in haar rose onschuld
met een klein wuivend kinderhandje.
En toen die calèche passeerde,
daar waar wij stonden en waar de
Stadionweg uitmondt in het Stadi
onplein, toen was het merkwaardig
stil. Kleine kinderen, die heel de
morgen al met hun oranje sjerpen
en vlaggen door de straten gelopen
hadden, wuifden, sommigen klapten,
doch de meesten zwegen. En zij
moeten gedacht hebben aan wat er
tijdens deze rondrit moet zijn om
gegaan in die oude grijzende dame
in Haar paarse statiegewaad.
Hoe ook Haar de ontroering moet
Jijn te machtig geworden, hoe zij
Westelijk en met grote statie rondge
reden moet hebben gedacht aan hen,
"ie dit niet meer mochten beleven,
Jan hen, die vielen, en aan hen, die op
Ut ogenblik voor Haar en voor Haar
Huis een harde plicht vervullen onder
de laaiende tropenzon.
Dit, deze gedachten en de onbewuste
weemoed van het afscheid bepaalden
gisteren de sfeer bij die droomtocht
door het oude, overschone Amsterdam.
Maar zij niet alleen. Ook de blijdschap
dat wij dit feest nog móchten vieren,
ook de wetenschap, dat op dit tijdstip
in alle steden en dorpen, overal in het
land, de fanfares schalden en de vlag
gen op de torens en uit alle huizen
stsksn^
En zo werd het een zegetocht. Een
zegetocht voor Haar, die dat na vijftig
zware jaren zo zeer verdiende, voor
Haar dochter, voor Haar schoonzoon,
fier in admiraalsuniform en voor Bea
trix en Irene, die met haar gouvernante
volgden in een aparte calèche.
Achter hen, achter de koninklijke rij
tuigen, volgden nog een groep Amster
damse ruiters in hofrok, een zwierige
groep met wit bepluimde steken en lich
te, in goud gevatte degens. Zij trokken
van de Dam naar het Stadion en van
het Stadion naar de Dam. Zij trokken
over Rozengracht, Willemsparkweg en
Olympiaweg en toen ze weerkeerden,
terug op de Dam, waar heel de middag
duizenden en duizenden vertoefd had
den, was de avond nabij.
De zon was achter het paleis weg
getrokken en alleen om de toren en
de koninklijke standaard speelde
nog haar licht. Zandauto's, die steeds
de stoet waren vooruitgetrokken en
die overal voor de paarden een fijn,
dun laagje zand hadden gespreid,
reden over de Dam.
En toen plotseling, juist op het mo
ment, dat de Paleisklok met zilveren
slagen zes uur telde, draafden de rui
ters weer van het Rokin af de Dam op.
Hare Majesteit keerde terug. De ere
wacht presenteerde het geweer, de kla
roenen schalden en even, nauwelijks
drie minuten, stond de ganse koninklijke
familie tezamen op de trappen van het
paleis.
Toen juichte het op de Dam en tel
kens en telkens weer, terwijl anderen
riepen en zwaaiden, zetten verspreide
groepen ons al-oude volkslied in, dat
zingt van „Mijn schilt ende betrouwen,
sijt Gij, o God, mijn Heer."
Ondertussen defileerden op een
korte, krachtige wenk van Hare Ma
jesteit de ruiters, die haar begeleid
den, nog eenmaal langs het paleis.
De koninklijke familie verdween, was
dit het einde? Een, twee minuten duur
de de onzekerheid, doch toen zwaaiden
op de eerste verdieping de deuren open
en op het met oloemen omhangen bal
kon verscheen andermaal de ganse ko
ninklijke familie. Ja, nu ook de kleine
Marijke op de arm van haar moeder. En
met haar hulp zwaaide zij haar eerste
begroetingen naar het volk, dat de ont
roering van dit ogenblik beter begreep
dan wij in woorden kunnen uitdrukken.
Minutenlang duurde nu de ovatie.
Minutenlang riep men, zwaaide, vees,
en ach, het moge te overdreven in de
oren klinken, maar dit was een geluk
kig ogenblik in een gelukkig land. Dit
familiefeest op die kleurrijke, over
volle Dam.
En het duurde, want toen de Konink
lijke Familie zich weer had teruggetrok
ken en de eerste schemer, schuchter nog,
het paleis omvatte, ging hoog boven in
de rechtervleugel nog een venster open
en volgden twee kleine prinsesjes in
blauwe jurken het schouwspel, dat toen
komen ging.
Dat was het slot van de kroondra
ging. Het slot van een zes-en-half ki
lometer Jange weg, die de 200 k.g.
zware kroon, die in uet jubileumspel
gebruikt was, maakte van Stadion
naar Dam.
Een plechtige tocht was dat geweest.
Telkens hadden vijftig man dez® grote
gouden kroon, versierd met glanzend,
blanke parels, getorst en nog eens vijf
tig anderen hadden de rood-fluwelen
met een rand hermelijn afgezette kro
ningsmantel gedragen. Steeds hadden de
dragers gewisseld. Deputaties uit de
geestelijkheid, dominee's, rabbijnen,
Franciscanen eni Dominicanen hadden
de kroon het Stadion uitgedragen.
Verpleegsters hadden hem overgeno
men en afwisselend hadden geleerden,
soldaten, mariniers, kunstenaars, amb
tenaren, luchtstrijdkrachten, arbeiders
en mannen van de Koopvaardij hem
verder gedragen. Iedere wisseling was
gepaard gegaan met zang en telkens,
bijna twee-en-half uur lang, hadden
overal langs de weg weer een an
dere, dan die, welke de Koninklijke
stoet ging duizenden deze kroondra
ging gadegeslagen. Nu naderde hij de
Dam en hier werd hij getorst door
mannen uit de illegaliteit. Van de Wes-
termarkt af werd hij omgeven door een
Koningin Wilhelmina, de jubilerende
vorstin, en Prinses Juliana, die over
enkele dagen, „in een moeilijke en in
gewikkelde tijd", de taak van Haar
moeder zal overnemen, op het balcon
van het paleis.
ere-escorte van B.S.-ers en langzaam
stap-voor-stap naderde men het Dam-
plantsoen, ons nationale bezit, waar
voor het monument der gevallenen een
glanzend wit geschilderde podium was
opgericht.
Hier werd de kroon neergelegd. Zes
fanfares speelden het Wilhelmus.
Op dit ogenblik was de sche
mer zeer nabij. De paleisvensters
waren donker geworden, maar toch
nog vaag er van onderscheidde men
de gestalten van de prinsesjes. Men
vermoedde daar de Koningin
Men vermoedde daar heel het Ko
ninklijk gezin, op dit ogenblik, d?t
de Kroon werd neergezet aan de
voet van de mast, waaraan hoog en
onbewogen Amsterdamse trotse
stadsvlag in de avondlucht hing.
En toen, toen die kroon daar was
neergelegd om er zes dagen te blijven,
toen trokken weer andere mannen van
leger, marine en luchtmacht voorbij met
de wapens van alle steden van ons land.
Toen trokken als een Koninklijk vi
sioen duizend landelijke ruiters voor
bij. Duizend ruiters met duizend natio
nale vlaggen.
Duizend ruiters golvend over de
Dam, die vol schoot met alle lichten
van de avond. Duizend ruiters, die
verdwenen over het Damrak, waar de
kramen staan en waar heel de Here
lange avond de massa's op en neer be
wegen. Duizend ruiters, duizend dei
nende golvende paardenruggen, die
ons weer herinneren aan die feeste
lijke rondrit van Hare Majesteit. De
droomtocht in de zomerse calèche.
Het Kon. Meteorologisch Instituut te
De Bilt deelt mede dat de maximum
temperatuur gisteren hoger was dan 25
graden. Dit was sedert 1942 niet meer
op 31 Augustus gebeurd. Het aantal zo
merse Koninginnedagen is daarmee ge
groeid tot zeven.
Geheel onverwacht heeft H.M. de Ko
ningin besloten hedenmiddag om 5 uur
een rijtoer door de hoofdstad te maken.
Op deze tocht zal zij o.m. door de Jor
daan, over de Eilanden en door een ge
deelte van Amsterdam-Oost rijden.
De route is als volgt:
Dam, Mozes en Aaronstraat, N.Z.
Voorburgwal, Spui, Singel (oneven
zijde). Koningsplein, Leidsestraat, Leid-
seplein, Leidsebosje, Nassaukade, Elauds-
gracht, Hazenstraat, 2e Laurierdwars-
straat, Rozengracht, le Bloemdwars-
straat, 2e Leliedwarsstraat, Nieuwe
Leliestraat, le Leliedwarsstraat, 2e
Egelantiersdwarsstraat, 2e Tuindwars
straat, 2e Anjelierdwarsstraat, Tichel
straat, Lindengracht, 2e Goudsbloem
dwarsstraat, Willemstraat, Binnen
Oranjestraat, Haarlemmerdijk, Haar
lemmerstraat, P.H. kade, Schippers-
gracht, Kadijksplein, Kattenburgerplein,
Kattenburgergracht, Wittenburgergracht,
Oostenburgergracht, Zeeburgerkade,
Mauritskade, Dapperstraat, Von Zesen
straat, Pontanusstraat, le van Swinden-
straat, Linnaeusstraat, Mauritskade,
Alexanderplein, Sarphatistraat, Frede-
riksplein, Utrechtsestraat, Rembrandt-
plein, Reguiiersbreestraat, Muntplein,
Rokin, Spui, Kalverstraat, Dam.
Ongetwijfeld is het belangrijkste
buitenlandse bericht van heden het
plotseling overlijden van Zhdanov,
door velen als de opvolger van Sta
lin beschouwd.
Voor bijzonderheden verwijzen
wij naar pag. 5.
ziekyereniging „Crescendo" de begelei
dende muziek; gedurende het défilé
voor het stadhuis en de afmars der kin
deren zagen yve echter tevens tussen de
rijen nog verscheidene andere corpsen
er lustig op los blazen.
In optocht trok de jeugd vervolgens
in twee groepen naar de speeltuinen,
waar variété-voorstellingen zouden wor
den gegeven. Een gedeelte ging naar het
speelveld aan de Schalkwijkerweg en
een ander naar dat aan de Kleverlaan.
En genoten, dat ze hebben. Clowns en
acrobaten traden voor hen op, doch het
Daar sloeg de klok het zevende uur.
In verschillende wijken van de stad wer
den de bewoners nu gewekt door een
feestelijke reveille. Muziekcorpsen trok
ken blazend en trommelend door, de stra
ten en brachten de mensen in feeststem
ming. Bazuinblaassters van de meisjes
band N.P.G., district Haarlem, bliezen de
dag in vanaf het stadhuis en maakten
daarna een muzikale wandeling door de
binnenstad. Om kwart vóór acht hesen
padvindsters op plechtige wijze de feest-
vlag op het Soendaplein in Haarlem-
Noord.
En toen werd het tijd voor de afmars
der kinderen, die deel zouden nemen
aan de aubade op de Grote Markt. Ge
tooid met oranje, gekleed in oranje en
zwaaiend met vlaggetjes trok de jeugd
vanaf Teylerplein, Kleverlaan en andere
stadsgedeelten naar de versierde Grote
Markt, waar zij zouden zingen ter ere
van de jarige Koningin. Burgemeester
Cremers, wethouders, hoofdcommissaris
J. Fontijne en andere autoriteiten had
den plaatsgenomen op het bordes van
het stadhuis in afwachting van de zang-
hulde. Deze begon, toen ongeveer 6000
kinderen zich een plaatsje hadden ver
overd en de heer L. J. van Mechelen
gereed was om zijn dirigeerstok op te
heffen.
Duizenden kinderstemmen zongen
daarna op ontroerende wijze de vader
landse liederen, die ieder kent, maar die
toch altijd weer indruk maken, vooral bij
een dergelijke jeugdzanghulde. Na ieder
lied volgde een hartelijk applaus, waar
bij al de zangertjes tegelijk hun vlaggen
boven hun hoofd hielden en keken of de
burgemeester het wel mooi vond. Plech
tig werd tot slot het Wilhelmus gezon
gen. Tijdens de aubade speelde de mu-
meeste plezier hadden ze toch wel bij
het verorberen van de tractaties. Kajot-
ters gaven in de gymnastiekzaal van de
Broederscholen aan het Nagtzaamplein
levende poppenkastvertoningen voor de
kleuters van Haarlem-Oost.
's Morgens werd om tien uur in de
Grote Kerk "een herdenkingsdienst ge
houden. Hierna gaf de Haarlemse Poli-
tiemuziekvereniging onder grote belang
stelling een concert in de muziektent op
de Grote Markt.
Omstreeks half twaalf stroomden
de Haarlemmers en hun gasten naar
de Paviljoenslaan en De Dreef, waai
de soldaten van het Haarlemse garni
zoen een défilé zouden maken. Hierbij
waren van officiële zijde vele personen
aanwezig. Wij zagen o.a. dr. J. E. Ba
ron de Vos van Steenwijk, commissaris
der Koningin, het voltallige college
van B. en W., gedeputeerde L. Bouw
man, gemeente-secretaris Mr. Th. Wes-
stra en de heer J. Fontijne, hoofdcom
missaris van politie.
Kolonel Cramwlnckel hield eerst een
korte toespraak tot de delegatie van de Kon.
Bond van Oud-Onderofficieren, waarna de
heer Bouman, voorzitter van de afdeling
Haarlem van deze bond, hem hiervoor dank
te. Hierna inspecteerde overste H. W. Len
derink, garnizoenscommandant, vergezeld
door kolonel Cramwinckel, de keurig opge
stelde militairen, die afkomstig zijn van het
Haarlemse garnizoen en van de in dc om
trek gelegen troepen. Het commando tijdens
het défilé was in handen van majoor Hou-
bold.
(Vervolg op pag. 2)
Door Haarlem trok een lange allegorische optocht, die enorm veel belangstelling
ondervond. Deze wagen herinnert aan de drooglegging van de Zuiderzee.
Verwachting tot Donderdagavond:
Iets koudere nacht en ochtend met
meest zwakke wind en op enkele
plaatsen nevel of mist. Morgen over
dag: Toenemende bewolking, maar
overwegend droog weer. Matige, in
het Noorden van het land nu en dan
vrö krachtige Westelijke wind. On
geveer dezelfde temperatuur als van
daag.
Zon: 5.5219.26, Maan: 3.47—19.32.
De kroon, zoals hij tijdens het jubileum-
spel in het Stadion werd rondgedragen
door matrozen van de Kon. Marine,
terwyl in het wit geklede meisjes de
fluwelen mantel torsten.
I Gezagsverhouding op de spits gedre- j
y^oen heeft een averechtse uitwerking.j