Moskou ligt
op de loer
Republikeinse communisten willen
regering omverwerpen
Minister Maramis naar de
Wat Van Alsem eigenlijk misdeed
Suiker van de bon
per 1 November
Hevige botsingen in Parijs
tussen stakers en politie
Zonder Marshall-hulp waren we nu even
arm als zes jaar geleden
Historisch document, niet geheel
geslaagd, doch aanvaardbaar
Nederland kan waarschijnlijk in 19S2
zijn eigen boontjes doppen
lot hoofd en hart
.Het weer.
K.V.P. en de communisten
in gemeenteraden
V.
Zes nieuwe typen
gevechtsvliegtuigen
Nederland overlegt met
prefederale regering
TEXTIELPUNTENKAART
VA 705 ONGELDIG
Uitkering kleine boereq
Bij de aankomst van schip met Marshall-kolen
Moskouse conferentie
deze week hervat?
DONDERDAG 16 SEPTEMBER 1948
72ste JAARGANG No. 24257
FELLE REDE VAN MOHAMMED HATTA
Söedirman acht toestand
in critiek stadium
Evacuatie uk Republikeins gebied
Besprekingen heden in
Den Haag begonnen
Wü willen brood"
Sinds April reeds
108 millioen dollar
f 1
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE!
SMEDESTRAAT 5 HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544» Advertentie* 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
I 1.47 per maand, t 4.42 per kwartaal.
Wnd. hoofdredacteur: W. Ssverie.
Directeur: 3. 3. Tf. Boerrioter.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mflfhneter*
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per mjn.-hoogte.1
De administratie behoudt ztcti het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
De belangstelling voor de situatie
in Indonesië moge in ons land
tijdens de jubileum- en kro
ningsfeesten een ogenblik verflauwd
zijn, de jongste gebeurtenissen in en
buiten de Republiek wijzen er op, dat
er thans spanningen heersen, die ieder
moment tot een hevige uitbarsting
kunnen leiden.
In de Republiek zelf kan het com
munistisch gezwel, dat men meer dan
twee jaar, ondanks veler waarschu
wing, heeft laten voortwoekeren,
iedere dag in de vorm van een bur
geroorlog openbreken. Blijkbaar, om
dat ze toch niets meer te verliezen
hebben, heeft een aantal kopstukken
het masker afgeworpen en zich open
lijk bij het communistisch front aan
gesloten. Sjarifoeddin, met wie onze
regering destijds in goed vertrouwen
onderhandelingen voerde en met wie
nog in Januari van dit jaar het Ren-
ville-accoord werd afgesloten, be
kende onlangs, dat hij reeds jaren in
het geheim communist was en dezer
dagen sprak hij, zoals gebruikelijk,
een openlijke schuldbekentenis uit,
dat hij in het verleden niet altijd in
zijn politiek consequent communist
was geweest. Een Setyadjit deed het
zelfde. Inderdaad, Moskou heeft de
touwtjes thans aardig in handen.
Naar het heet stelt het communis
tisch volksfront thans alles in het
werk om de regering-Hatta ten val te
brengen. Men zij echter voorzichtig
met zijn mening, dat Hatta volkomen
aan de andere zijde staat. Wij bekij
ken deze Oosterse politici veel te veel
met Westerse ogen en geloven, dat zij
in een bepaalde situatie zullen han
delen, zoals een Westers politicus zou
doen. Telkens zal blijken, dat we ons
wéér vergist hebben.
Nog dezer dagen schreef de Indi
sche redacteur van Het Handelsblad:
„Hatta is een merkwaardige figuur.
In zijn levensloop vindt men een pro
ces wegens opruiing, contacten met
de Liga en de communist Spmaoen,
voortzetting van Soekarno's verboden
P.N.I., verbanning naar Digoel. En
dan, na de oorlog is hij met Soekarno
bij de Japanner Terauehi, die op 9
Augustus 1945 de heren de onafhan
kelijkheid van Indonesië ten ge
schenke geeft..
Na de ervaring met Setyadjit en
Sjarifoeddin is Nederlandse argwaan
tegenover Hatta begrijpelijk. Noch
tans, zijn optreden blijft constructief,
en het schijnt, dat hij, diq zo lange
tijd ver van het politiek gewoel in
Djokja bleef, de consequente natio
nalist is, die geen middel afkeurens
waardig acht, mits hij daarmede zijn
doel nader komt. Ook is in zijn figuur
de republiek Djokja gesymboliseerd.
Wellicht ook haar ondergang."
In ons blad hebben wij van het be
gin der onderhandelingen met de
Republiek af gewaarschuwd vertrou
wen te stellen in de leiders te Djokja.
Éindelijk na twee jaar spreken zij
openlijk uit, wat zij, die enig politiek
inzicht hadden, reeds lang wisten:
de Republiek, althans deze, wil
geen Linggadjati, de Republiek wil
geen Renville-accoord, de Repu
bliek wil alléén volledige onaf-
ha n k e 1 ij k h e i d. Dat zij deze
overeenkomsten tóch tekende, ge
schiedde alleen als diplomatieke ma
noeuvre of onder buitenlandse druk.
Op de woorden van de communist
Moeso:
Wij erkennen geen enkele overeen
komst, status-quolijnen bestaan voor
ons niet meer. Onze strategie is er
in de eerste plaats op gericht zoveel
mogelijk Nederlanders te doden en
hun wapenen buit te maken,
is dan ook maar één afdoend
antwoord mogelijk
Wij verheugen ons, dat de Ned.
Ind.» regering gisteren een com
muniqué heeft gepubliceerd,
waarin zij verklaart, dat thans met
alle ten dienste staande wettige mid
delen tegen communistische agitatie
zal worden opgetreden. Het werd
hoog tijd!
Het behoeft geen betoog, dat de Ned.-
Ind. regering de uiterste voorzichtig
heid heeft te betrachten met een
event, opneming van de Republiek
als negara in de Federatie. Een com
munistische infiltratie onder de an
dere deelstaten zou Moskou immers
niet onwelkom zijn.
Hoe belangrijk intussen het pro
bleem der Republiek ook is, het zou
Verkeerd zijn zich blind te staren op
de gebeurtenissen in Djokja alleen.
Buiten de Republiek is door de op
bouw van gen federatie van deelsta
ten reeds veel bereikt. Het wachten
is thans op de instelling van een in
terim-regering, waarover dezer da
gen in Nederland met tal van Indo
nesische vertegenwoordigers bespre
kingen zullen worden gevoerd. Het
is duidelijk, dat onze politiek tegen
over Indonesië in een uiterst span
nende phase is getreden, een phase,
Waarin van het kabinet een straf,
maar tevens omzichtig beleid wordt
gevraagd.
Het doet dan ook vreemd aan, dat
juist op dit moment er allerlei ge
ruchten gaan, welke er op wijzen, dat
er in politieke kringen een hevige
strijd wordt gevoerd rondom de fi
guur van de luit. gouverneur-gene
raal dr. Van Mook, die thans in ons
land vertoeft. Volgens deze geruch
ten zou de regering dr. Van Mook
ter zijde willen stellen, maar zou de
luit. gouv.-gen. hier zelf weinig voor
Voelen. Zoals men weet is dr. Beel,
be oud-minister-president, kort na
®ankomst van de heer Van Mook
lu ons land, naar Batavia ver
trokken. Het lijkt ons intussen thans
bog te vroeg op deze geruchten die
her in te gaan en reeds vérgaande
Consequenties hieraan te verbinden.
Wat thans in de eerste plaats te
genover Indonesië nodig is, is een
J a s t e hand, die een duidelijke
koers zal varen. Iedere weifeling en
halfslachtigheid versterkt Moskou,
bat met zijn trawanten overal in Azië
£r' bijzonder m Indonesië, op de loer
kgt, om op een geschikt moment dit
*trategisch zo belangrijke gebied in
'Uur en vlam te zetten.
Volgens U.P. heeft de republikeinse
premier Mohammed Hatta vandaag in
scherpe bewoordingen de Indonesische
communistische partij aangevallen en
haar ervan beschuldigd te pogen de re
gering omver te werpen.
In een rede voor het werkcomité van
het voorlopige republikeinse parlement
onthulde Hatta, dat de regering de
Trotskistische leider Tan Malakka, die
in 1946 in de gevangenis was geworpen
wegens een samenzwering tegen de re
gering, had vrijgelaten, in een poging
om het anti-communistische blok in de
regering te versterken. Hatta zei, dat er
geen voldoende gronden aanwezig waren
om Tan Malakka t^ achtervolgen.
Hatta's anti-communistische redevoe
ring was de krachtigste, die hij ooit had
uitgesproken. Hij beschreef de commu
nistische poging om de republiek in het
„Sovjet-Amerikaanse wereldconflict" te
betrekken als „zelfmoord". Hij zei, dat
hij het anti-imperialistische standpunt
van de Russen steunde, doch dat dit niet
betekende, dat Indonesië verplicht was
om „eenvoudigweg in de voetstappen
van de Sovjet-Unie te treden." Hatta zei,
dat Rusland zijn politieke lijn sedert de
revolutie zeven maal veranderd had, „nu
eens naar links kerend, dan weer naar
rechts," Hü zei, dat de toekomst van de
republiek niet berustte bij de Sovjet
ideologie.
Betreffende de republikeinse economi
sche betrekkingen merkte hij op, dat
handelsovereenkomsten, zoals onlangs
gesloten met de Amerikaanse Fox, zou
den worden uitgebreid tot andere lan
den. „Het buitenlands kapitaal is goed
bruikbaar voor de economische weder
opbouw."
Antara meldt uit Djocja, dat het uit
betrouwbare bron heeft vernomen, dat
de Republikeinse minister van Finan
ciën, Maramis, naar de Verenigde Sta-
Himmler's masseur dr. Kersten is ge
hoord door de Parlementaire Enquête
commissie. Hier gaat de man, die zegt
Nederland van vele verschrikkingen te
hebben gered.
ten is gereisd, voornamelijk om de bui
tenlandse financiële positie van de Re
publiek te inspecteren en te regelen.
De zegslieden leverden geen commen
taar op het bericht, dat Maramis in de
Verenigde Staten zal trachten een le
ning te sluiten, doch zij achtten het zeer
waarschijnlijk, dat de reis mede ge
maakt werd om uitvoering te geven aan
de handelsovereenkomst, die de Repu
bliek sloot met de Amerikaan Matthew
Fox.
Dr. J. J. van de Velde, politiek advi
seur voor Sumatra, die sedert Juni in
de Verenigde Staten verbleef, zal Za
terdag met de Noordam naar Neder
land vertrekken en zal vermoedelijk
tegen het einde van het jaar naar In
donesië terugkeren.
Dr. Van de Velde heeft in de V. S.
universiteiten bezocht, om contact op te
nemen met professoren en studenten,
die belang stelden in het Verre Oosten.
Naar <ir. Van de Velde aan Aneta
meedeelde ontmoette hij mensen, die
zeiden, dat zij tegen de Nederlandse
politiek in Indonesië waren geweest,
omdat zij voorstanders van het Republi
keins standpunt hadden gehoord, zonder
dat zij tegenargumenten vernamen. Zij
hadden hierna evenwel hun standpunt
veranderd. Hij bemerkte in Amerika
weinig partijdigheid, doch veel onwe
tendheid t.a.v. de werkelijke aspecten
van de situatie in Indonesië.
Gisteravond is voor radio-Djocja een
dagorder voorgelezen van generaal Soe-
dirman, de republikeinse legercomman
dant. Deze verklaart hierin, dat op het
ogenblik de binnenlandse onenigheden
een critiek stadium hebben bereikt en
dat er gevaar bestaat voor de staats-
souvereiniteit. De gebeurtenissen te Solo
acht Soedirman deels gericht tegen het
gezag van het leger. Hij roept op tot
het betrachten van de uiterste discipline
in het leger en waarschuwt tegen pro
vocatieve geruchten. Hij deelt verder
mede, dat de regering en de opperste
militaire leiding hebben besloten, in het
gebied van Soerakarta strenge militaire
maatregelen te treffen.
Glen Abbey, het Amerikaanse lid van
de U. N. O -subcommissie voor het sta
ken van het vuren, is vandaag aan boord
van een Amerikaans marine-vliegtuig
naar Djokjakarta vertrokken om een
ontmoeting tussen de Republikeinse en
Nederlandse hoge commando's te arran
geren.
Een Nederlands woordvoerder te
Batavia zeide, volgens U.P., dat
de Nederlanders bereid zijn om
de Indonesiërs te ontmoeten, doch
„wij zijn niet hoopvol over het resultaat
van zulk een bijeenkomst", zo voegde
hij hier aan toe.
In een onderhoud Thet het hoofd van
het Centraal Informatiebureau van het
Nederlandse Rode Kruis in Indonesië,
de heer S. van Schie, werd een verslag
gever van Aneta medegedeeld, dat se
dert de hervatting van de georganiseerde
evacuatie hier te lande de Rode-
Kruistransporten en de uitwisseling van
de gezinnen van K.N.I.L.-soldaten tegen
de gezinnen van T.N.I. tussen 28 April
en 20 Augustus van dit jaar zeven
K.N.I.L.-transporten en twee Rode-
Kruistransporten hebben plaats gehad.
In totaal werden hierbij geëvacueerd
2.581 personen.
Naar schatting bevinden zich momen
teel nog 8.0009.000 Europeanen en In
do-Europeanen op republikeins gebied.
Vlak voor de politionele actie bedroeg
dit aantal volgens een officiële lijst van
het C'.I.B. ongeveer 15.000. Deze lijst was
opgesteld volgens gegevens uit republi
keinse bron en inlichtingen van bloed-
(Van onze Haagse redactie)
Naar aanleiding van de schorsing van
de kapitein bij de Legerfilmdienst, H.
Alsem, en de in beslag neming van zijn
kleurenfilm van de jubileumfeesten,
wordt ons van bevoegde zijde medege
deeld, dat een drietal redenen hiervoor
aangegeven kunnen worden. Allereerst
zou Alsem van zijn positie bij de Leger
filmdienst gebruik gemaakt hebben door
het bij de autoriteiten te doen voorkomen
alsof hij in zijn functie van kapitein
de opnamen verrichtte. Vervolgens heeft
hij, naar hij tegenover ons verklaarde,
ondanks het uitdrukkelijk verbod, en
kele filmopnamen doen vervaardigen in
de Nieuwe Kerk tijdens de inhuldigings
plechtigheid, welke opnamen hij, hoe
wel dit aanvankelijk niet de bedoeling
schijnt geweest te zijn, ter vertoning
heeft gebracht. En tenslotte wil men
nagaan hoe hij aan de deviezen voor de
ontwikkeling van zijn film in Engeland
is gekomen.
De filmdienst van Polygoon had na
nauwkeurig onderzoek het filmen in
kleuren in de Nieuwe Kerk voor niet
mogelijk verklaard. Alsem was de te
genovergestelde mening toegedaan en
hoewel hij wist in strijd met de voor
schriften te handelen, heeft hij niette
min een der fotografen van de Leger
filmdienst enkele opnamen laten ver
vaardigen. Tijdens de persvoorstelling
van zijn film verklaarde Alsem dat deze
opnamen goed geslaagd zijn, waarmede
hij de uitspraak van Polygoon wilde
loochenen. Hij laakte ook de slechte
medewerking van de R. V. D., die het
alleenrecht had gegeven aan Polygoon.
De wereld had er recht op de inhuldi
gingsfilm in kleuren te zien, aldus de
kapitein.
Intussen was de film, die één dag in
Métropole te Den Haag heeft gedraaid,
Het eigen ik is het grootste struikel- I
blok op de weg van de zedelijke
vooruitgang.
van het programma genomen, omdat de
montage, in zeer snel tempo geschied,
nog niet geheel geslaagd was, en omdat
enkele passages waarvoor een langduri
ge belichting nodig was geweest, bij het
afdraaien enigszins lachwekkend en sto
rend aandeden.
Overigens komt het, ook al is het
onderzoek in deze zaak nog gaande,
ons wel gewenst voor, dat de film,
zij het dan met een betere montage,
spoedig wordt vrijgegeven, want zij
is toch wel van zoveel waarde, dat
ons land en ook de vele andere
landen die er belang in stellen
er niet van verstoken dienen te blij
ven. Het is een historisch document,
dat zoal niet geheel geslaagd, toch
zeer aanvaardbaar mag heten en
waarvan zeer velen zullen willen
kennis nemen.
De luchtmacht van de Verenigde Sta
ten heeft bevestigd, dat zes tot nog toe
geheim gehouden typen gevechtsvlieg
tuigen worden gebouwd, voor het me
rendeel voorzien van straal- en raket
motoren, voor snelheden groter dan het
geluid.
De nieuwe typen, met sommige waar
van reeds in het geheim is gevlogen te
Muroc in Californië, zijn:
De Mc Donnell XF-88, een tweemoto-
rige straaljager.
De Northrop XF 89, idem (voor alle
soorten weer).
De Lockheed XF-90. idem, voorzien
van twee raketmotoren voor grote snel
heden in noodgevallen. De snelheid is
groter dan die van het geluid (ong. 760
mijl per uur, op zeer geringe hoogte).
De Republic XF-9I, een éénmotorige
jager (supersonisch).
De Consolidated Vultee XF-92, een
jager met V-vleugels en raketten voor
hoge snelheden (800 mijl per uur).
De Boeing XB-T2, een enorme bom
menwerper van de B-36-klasse, voor
zien van een combinatie van turbines
en propellers.
Hedenmorgen is het overleg van
de Nederlandse regering met de Pre
federale regering, waarvan dr. Van
Mook het hoofd is, begonnen. De
besprekingen hebben plaats ten de-
partemente van Algemene Zaken.
verwanten en is sindsdien regelmatig
bijgehouden voor zover officiële cijfers
over evacuatie of bevrijding werden op
gegeven. In enkele gevallen hebben
evenwel ook ongeorganiseerde evacu
aties plaatsgehad.
Van deze 8.000—9.000 is 90—95 In
do-Europeaan, en het resterende ge
deelte zou voornamelijk uit ouden van
dagen bestaan. Volgens de republiek
verblijven deze mensen niet in kam
pen, maar in bepaalde stadswijken of
kampongs. Overdag zouden zij vrij zijn
in hun doen en laten, maai' tussen 9 uur
n.m. en 6 uur v.m. zou er voor hen een
avondklok zijn ingesteld voor hun eigen
veiligheid.
Naar schatting bevinden zich op Re
publikeins gebied nog ca. 10.000 Oost-
Indonesiërs.
Voorts is er nog een vermistenlijst
van ca. 2.500 personen, practisch allen
Europeanen. Deze gevallen worden zo
goed mogelijk uitgezocht. De republiek
ontkent echter dat er sprake is van ver
misten, daar alle personen zouden zijn
geregistreerd.
De kindertransporten van het Rode
Kruis zijn helaas niet geworden wat men
er zich van heeft voorgesteld, aldus de
heer Van Schie. De adressen waren hier
bijna alle onjuist, bovendien betrof het
soms gëen alleenstaande kinderen het
geen als voorwaarde was gesteld en
werd er met de leeftijd geknoeid. Som
mige pleegouders wilden verder de kin
deren eenvoudig niet afstaan.
Er wordt naar gestreefd in de toe
komst weer normale transporten te
doen plaats vinden dus niet alleen
K.N.I.L.-gezinnen en in dit verband
is het niet onmogelijk dat de heer Van
Schie zich te zijner tijd naar Djokja zal
begeven.
Het C.I.B. heeft sinds begin 1946 rond
190.000 verzoeken om inlichtingen ver
werkt, hetgeen mogelijk wordt ge
maakt door een accuraat kaartsysteem
en een uitgebreid archief.
(Van onze Haagse redactie)
Naar wij van bevoegde zijde ver
nemen kan na het einde van de grote
suikerbietencampagne tegen half Oc
tober een beslissing verwacht worden
over de verstrekking van suiker zon
der bon. Men kan wel als vaststaand
aannemen dat de suiker per 1 Novem
ber vrij zal komen.
Het Centraal Distributiekantoor ves
tigt er de aandacht op, dat de punten
der oude textielkaarten VA 705 na 23
October a.s. niet meer geldig zijn. De
punten der in omloor zijnde kaarten
VA 804 blijven voorlopig geldig.
Met het doel de Nederlandse boeren te
helpen in hun moeilijkheden, die kort na
de oorlog ontstonden als gevolg van de
eigenaardige economische toestand, waar
door o.a. de prijzen van verschillende pro
ducten door de regering te laag waren
vastgesteld, is indertijd de motieGroen,
hiertoe strekkende, dat 86 millioen gulden
beschikbaar werd gesteld, aangenomen.
Een gedeelte hiervan, elf millioen gulden,
zal Worden aangewend als compensatie voor
de te geringe uitkomsten voor de kleine
bedrijven op zandgronden.
Naar wij vernemen is thans een plan uit
gewerkt voor de wijze waarop dit bedrag
van elf millioen gulden zal worden uitge
keerd. Deze uitkering wordt gebaseerd op
de grootte van hat bedrijf, maar onder
voorwaarde dat de aanwending geschiedt
tot verbetering van het bedrijf, bijvoor
beeld door het aanschaffen van materiaal,
het verbeteren der huisvesting enz. Wan
neer genoegzaam is aangetoond, dat de be
dragen worden geïnvesteerd in het bedrijf,
zal na de definitieve goedkeuring door het
hoofdbestuur van de Stichting voor de
Landbouw het plan aan de overheid wor
den voorgelegd. Met een en ander zal,
daar verschillende instanties over het be
steden der bedragen moeten oordelen, nog
wel enige tijd gemoeid gaan.
Weersverwachting tot Vrijdag
avond:
Gedeeltelijk bewolkt. Droog weer.
Zwakke tot matige Westelijke wind.
In het binnenland iets kouder des
nachts, overigens weinig verandering
in temperatuur.
Zon: 6.15—18.53; Maan: 18.47—3.39.
Talrijke stakingen brengen Frankrijk op het ogenblik steeds dichter bij de
ondergang. Alleen wanneer de franc zal zijn gestabiliseerd is er hoop dat de
economische toestand zal verbeteren. Herhaaldelijk breken er relletjes uit en
komen de arbeiders in botsing met de overheid. Hier ziet men hoe gisteren
op de Boulevard Haussman, in het centrum van Parijs, schermutselingen tussen
stakers en politie-agenten ontstonden.
99
Alle metaalarbeiders in het gebied van
Parijs zouden vanmiddag om drie uur
het werk neerleggen voor een 24-uurs-
staking tot steun aan hun 33 proccnts
looneisen en om te protesteren tegen de
maatregelen die de politie heeft geno
men tegen de stakers van de genationa
liseerde vliegtuigfabrieken. De stakers
bij deze fabrieken kwamen gisteren in
de Parijse straten in botsing met de po
litie en de mobiele garde. Ongeveer 60
demonstranten en politie-mannen wer
den ernstig gewond en 28 .stakers ge
arresteerd, waarvan vanochtend weer 18
werden vrijgelaten.
De politie heeft opdracht op" nieuwe
moeilijkheden voorbereid te zijn, daar
het aantal stakers in Frankrijk de 200.000
begint te naderen. Het grootste deel
der stakingen werd uitgeroepen door de
communistische CGT, met gedeeltelijke
steun van de socialistische „arbeiders
macht" en de Christelijke vakbond
CFTC.
Verwacht wordt dat vandaag bijzon
derheden over Queuille's economisch
programma bekend gemaakt zullen wor-
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Morgenmiddag om half vier stoomt het s.s. „Stad Vlaardingen" met 9000 ton
Marshall-kolen aan boord op naar de Coenhaven in Amsterdam. Daar wordt
officieel door de directeur van het Rjjkskolenbureau, de heer H. M. Wemmers
Jr., de lading overgedragen aan de directie van de Nederlandse Spoorwegen
en daar zal met vele andere autoriteiten ook Paul Hoffman's vertegenwoor
diger voor Nederland, de heer Valentine, aanwezig zijn.
Dit is dan weer eens een gelegenheid,
waarbij de ontvangst van een Marshall
schip met enige plechtigheid gepaard
gaat. Meestal gebeurt dat niet en terecht,
want deed men dat wel, dan zou en
wellicht dat dit u enig idee van de
enorme proporties van dit gigantische
project kan geven elke boot, die, ko
mend uit Amerika, in een Nederlandse
haven binnenloopt, met schallende kla
roenen en geheven glazen ontvangen
moeten worden. Want er is er practisch
niet een, die niet vaart in het kader van
dit plan; niet een, die geen goederen
aanvoert, die Nederland worden ge
schonken en die het ons mogelijk maken
voort te gaan op de weg naar het alge
heel herstel, die wij na de bevrijding
zo naïef-optimistisch zijn ingeslagen.
Naïef daarom, omdat wij uit onszelf bij
lange na niet de middelen kunnen op
brengen, nodig om dit herstel te finan
cieren. Die middelen worden ons nu, zij
het misschien nog niet overvloedig, ge
schonken. En wellicht kan men zo voor
ons land het beste de allesbeheersende
betekenis van dit plan naar waarde
schatten, als men in het licht stelt wat
u en ik zouden zijn op dit ogenblik,
hadde Marshall niet op 5 Juni 1947 die
wereldberoemde rede gehouden voor die
studenten van. de Harvard-universiteit.
Dan zouden wij, zo heeft men ons op
het Departement van Economische Za
ken verzekerd, zijn teruggevallen op het
welvaartspeil van 1942.
Dat betekent, dat dan de levens
middelendistributie met de dag
schraler zou worden, dat wij geen
banden en geen benzine zouden heb
ben, dat de textielverstrekking nog
minder en de kwaliteit nog slechter
zou worden, dat wat nu vrij dan
schaars en wat nu schaars dan on-
koopbaar zou zijn. Dat betekent, dat
onze gehele industriële capaciteit
en dit zijn officiële cijfers alleen
al doör gebrek aan kolen met min
stens 20% zou moeten worden in
gekort. Dat de spoorwegen geen ko
per zouden hebben voor verdere
electrificatie, geen bouwplaten voor
nieuwe treinstellen en alweer
niet voldoende kolen voor de loco
motieven. Dat betekent, dat wij op
nieuw en met ons heel Europa in
volle vrede de materiële ellende van
de oorlog zouden moeten doorma
ken en dat wij in de maand April,
waarin wij nu een hoopvoller her
stelperiode begonnen, onze laatste
kostelijke dollars zouden hebben op
gesoupeerd.
Een triest beeld voorwaar, maar een
beeld, dat de verdienste heeft, dat het
ons klaar en duidelijk doet inzien, dat
wij ook nu met de Marshall-hulp
ons geen tijd mogen gunnen voor dag
dromen. De schenkingen immers, die
hieruit voortvloeien, zijn niet te be
schouwen als iets extra's. Zij zijn bit
ter noodzakelijk om het peil, dat wij
bereikten, te kunnen handhaven. Maar
dat men dan toch spreekt over ophef
fing van distributie, zal men misschien
opwerpen. Hoe dat te verklaren? Hoe
te verklaren het feit, dat op die bu
reaux van de ministers Van den Brink
en Mansholt op het Ogenblik uitge
werkte plannen klaar liggen om be
paalde producten vrij te geven, hoe te
rijmen, dat zelfs in de kringen van de
detailhandel wordt gesproken over
vrije steenkool, als ieder straks zijn
twaalf mud binnen heeft?
Dat moet men zó zien, geloven wij.
Dat is mogelijk door het vertrouwen en
door de moed, dat de zestien landen,
die samen het herstelplan voor Europa,
dat plan, dat onverbrekelijk met het
Marshall-plan is verbonden, hebben
ondertekend, .putten uit deze nieuwe
situatie. Een situatie, die overigens voor
de betrokkenen uit handel en industrie
heus niet alleen maar rooskleurig is.
Voor hen brengt het Marshall-plan een
schier wanhopige hoeveelheid admi
nistratieve beslommering mee. Zij moe
ten wij nemen nu een importeur uit
hun midden hun eigen regering voor
de Amerikaanse goederen in guldens
betalen en alleen als zij met de stuk
ken in de hand ook inderdaad kan be
wijzen, dat alle materialen op de meest
doeltreffende wijze voor het herstel
zijn gebruikt, ontvangt de Nederlandse
regering van de Amerikaanse regering
de dollars terug, die zij de Ameri
kaanse exporteur voor deze importgoe
deren moest betalen. Wie deze redene
ring kan volgen, begrijpt, dat de ko
len, die morgen met de „Stad Vlaar
dingen" arriveren, wel Marshall-kolen
zijn, maar dat er toch nog dient te
worden afgewacht, of straks Marshall
ze inderdaad zal betalen. Zo ook moet
men die schenkingen zien, die wij tot
dusver ontvingen en die wij hiernaast
samenvatten: 108 millioen dollar. Het
Sinds April van dit jaar, het tijd
stip waarop men met de verwezen
lijking van het Marshall-plan een
aanvang maakte, werd ons land tot
dusver voor 10S millioen dollar aan
goederen toegewezen. En ofschoon
theoretisch de mogelijkheid bestaat
dat een deel van deze giften achteraf
geen schenkingen zullen blijken, mag
men, practisch gesproken, toch aan
nemen, dat dank zij dit plan ons tot
dusver de volgende serie Marshall
goederen bereikte:
Broodgraan voor 36.4 millioen dol
lar; industriekolen voor 8.8; vetten
en oliën 7.7; tarwebloem 7.ijzer en
staal 5.vliegtuigen 5.bevroren
vlees 4.koper 3.3; veekoeken 2.9;
petroleum 3.meststoffen 2.9; che
micaliën 2.6; motor-onderdelen 2.5;
machine-onderdelen 2.2; lood 1.7;
vrachtauto's 1.5; landbouwmachines
i.4; huiden en leder 1.2; textielpro
ducten 1.1; aluminium 1.hout 0.6;
electrische materialen 0.6; mijnuitrus-
ting 0.5; zink 0.5; tabak 0.4; autoban
den 0.4: electrisch verbindingsmate
riaal 0.04; vrachten 3.8.
V
eerste deel van een totaal van rond 496
millioen, dat men verwacht, dat Neder
land dit jaar zal ontvangen.
Desniettemin, ondanks de technische
moeilijkheden, die dit plan voor de
practijk van handel en industrie met
zich meebrengt, ondanks de controle,
die de Amerikanen wensen uit te oefe
nen op de besteding van de „guldens
pot" die zie boven bij de Neder-
landsche Bank aan het groeien is, is dit
plan met zijn mogelijkheden ook voor
de verruiming van het inter-Europese
handelsverkeer eenvoudig een verlos
sing. Het opent de mogelijkheid, dat in
1952 Nederland zonder exorbitante hulp
van buiten zijn eigen boontjes kan dop
pen.
Het is goed, dat naar aanleiding van
de simpele binnenkomst van een kolen
boot vast te stellen, zoals het ook goed
is" zo'n boot weer eens feestelijk in te
halen. Met schallende klaroenen en ge
heven glazen.
De havens in Nederland zien dagelijks
vele schepen komen met Marshall
goederen. De silo's raken vol, de kranen
hijsen; de buit, die zo nodig is voor het
herstel der normale verhoudingen,
wordt binnengehaald. Een kijkje op
een der havencomplexen.
den.
Maandag komen de nieuwe belasting
wetten in de algemene vergadering. Het
zal dan de eerste werkelijke parlementai
re krachtproef der regering zijn. Intus
sen bestaat het gevaar dat Queuille zal
bezwijken onder druk van generaal de
Gaulle enerzijds en de arbeids-onrust
anderzijds.
In het hartje van Parijs, Boulevard
Haussmann. is het gistermiddag tot een
heftige botsing gekomen tussen 2.500 sta
kers van de nationale luchtvaartindus
trie, die het hoofdbureau van deze maat
schappij wilden binnendringen, en de po»
litie, die de toegang er van verdedigde.
Als wapens dienden de hekken rond
de bomen en straatstenen. Men telt on
geveer 15 gewonden, onder wie ver
scheidene ernstige, aan de kant van de
politie en het dubbele aantal aan de
kant van de stakers.
Het gedeelte van de boulevard, waar
de veldslag geleverd werd, ligt bezaaid
met stukken van de hekken en stenen.
De betogers protesteerden tegen het
ontslag van 1.700 arbeiders bij deze in
dustrie, die het slachtoffer zijn gewor
den van de bezuinigingsmaatregelen van
de regering. De directie van de maat
schappij had zich bereid verklaard een
delegatie van de arbeiders te ontvangen
onder bescherming van de politie, het
geen door de stakers geweigerd werd.
De arbeiders uit de vliegtuigindustrie
kregen spoedig steun van hun stakende
collega's in de Renault-fabrieken.
Met vijftien vrachtwagens werden po
litie en leden van de republikeinse gar
de naar de plaats van de schermutse
lingen gebracht.
Het duurde ongeveer een uur, voordat
de rust weer enigszins teruggekeerd
was, hoewel de stemming zeer gespan
nen bleef. Herhaaldelijk werd er nog
geroepen „Wij willen brooc en eg
met de politie!"
Ongeveer 2.000 politieagenten en leden
van de mobiele garde zijn samengetrok
ken in de omgeving van de boulevard.
De Franse eerste minister, Queuille,
verklaarde Woensdag op een persconfe
rentie, dat „eenvoud en rechtzinnigheid
de ondergrond zouden vormen van het
wetsontwerp voor het herstel van de
Franse economie, dat hij A rijdag aan de
Nationale Vergadering zal voorleggen.
Op zijn eerste persconferentie als leider
van een grote coalitie-regering zeide hu,
dat, toen hij minister van wederopbouw
was in het kabinet van Raymond Poin-
caré, hij onder de indruk was van de
doodeenvoudige wijze waarop die mees
ter er in slaagde het vertrouwen in het
Franse geld te herstellen."
Hij ontkende de berichten, dat hij
de vrije goudmarkt zou verbieden, bank
rekeningen zoh blokkeren of met wis
selkoersen zou manipuleren.
Het wetsontwerp, dat in het begin van
de volgende week besproken zal wor
den, zal de belasting verhogen, om tegen
het eind van het jaar nog 80.000 millioen
francs in de schatkist te brengen, en de
regeringsuitgave verminderen met 35.000
millioen francs. Dit laatste zou moeten
geschieden door reorganisatie van de na
tionale ondernemingen en het ontslag
van ambtenaren.
Queuille zeide, dat hij geen hogere lo
nen kon beloven, die alleen maar „de
arbeider voor de gek zouden houden".
Doelende op de ongeregeldheden in Pa
rijs, zeide hij: „Ik heb vertrouuwen in
de werkende klasse van mijn land. Zodra
zij zeker is van de franc zal alle onrust
verdwijnen.
Men verwacht, dat de Viermogend-
hedenbesprekingen in Moskou tegen het
eind van de week hervat zullen worden,
zo verneemt A P.
Er waren geen aanwijzingen hoe lang
de besprekingen zouden worden voort
gezet, maar dit was het eerste nieuws
dat de besprekingen niet ten einde wa
ren.
Volgens betrouwbare kringen, aldus
A.P., werd de Westerse afgevaardigden
in Moskou, die Dinsdag poogden om met
Stalin een onderhoud over de Berlijnse
situatie te arrangeren, medegedeeld dat
Stalin niet in Moskou is. Men gelooft,
dat Stalin de hoofdstad heeft verlaten
om rust te nemen. Waarnemers zijn niet
van gevoelen dat Stalin's afwezigheid
een definitieve breuk in de besprekin
gen zal veroorzaken.
Gewoonlijk verlaat Stalin de hoofd
stad om deze tijd van 't jaar om wat
rust te nemen en men gelooft dat hij
tussenbeide zal treden wanneer het hem
goeddunkt, terwijl de afgezanten regel
recht met Molotov praten.
Het partijbestuur der Katholieke Volks
partij heeft in zijn jongste vergadering zijn
houding bepaald ten opzichte van de ver
kiezing van communisten in de vaste com
missies van de gemeenteraden. Het partij
bestuur sprak als zijn oordeel uit, aat
door op de lijsten der K.V.P. gekozen ge
meenteraadsleden geen medewerking dient
te worden verleend aan het verkiezen van
communisten in de genoemde commissies.
Naar het oordeel van het partijbestuur
dienen de katholieke leden van andere ver
tegenwoordigende lichamen ten opzicht*
van de communisten hun houding te be
palen naar analogie van de genoemde ge
dragslijn.
