Soedirman achter Hatta?
Staat van beleg in Soerakarta
Hij wuifde naar golvende
en stormende mensen-zee
Communisme moet ais wereld
probleem beschouwd worden
Onderhoud met minister Marshall
Week van hoog genot voor
de toneelliefhebber
Arnhem herdenkt zijn helden
Onrust neemt toe
Nieuwe geest
onder de Jongeren
Terugblik op grootste samenkomst
der geschiedenis
Plechtigheid bij Airborne-monument
lot hoofd en hart
Incidenten in
Berlijn
Batavia over heengaan
van dr. Van Mook
KARDINAAL ROSSI
OVERLEDEN
Weer naar het Kremlin
Staakt het vuren in
Haiderabad
Grace Moore's armband
gestolen
Z.H. de Paus bij de samenkomst der K.A. in Rome
Verklaring minister Stikker in New York
weer.
Unieke tentoonstelling in Frans Halsmuseum
VRIJDAG 17 SEPTEMBER 1948
72ste JAARGANG No. 24258
Onrust neemt toe
Schipbreuk in Atl. Oceaan
DE SCHOUWBURG VIERT FEEST
Voordrachten m
Renaissancezaal
Na K.L.M.-ramp op Castrup
de
i rr(
«UREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT S HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21545
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 34 cents per week,
I 1.47 per maand, I 4.42 per kwartaal.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
Directeur: 3. 3. W. Boerrioter.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mflTtmeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voer
advertentiën eventueel zonder opgave ven
redenen te weigeren.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van Overzeese Gebiedsdelen
heeft gistermiddag t.a.v. het com
muniqué van de Nederlands-Indi
sche regering over de communisti
sche activiteit verklaard, dat de in
dit communiqué bedoelde maatrege
len betrekking hebben op de onder
Nederlands gezag staande gebieden
Bij de vanuit republikeins gebied
geleide subversieve communistische
acties, welke steeds toenemen, is het
streven altijd gericht op omverwer
ping of tenminste aanranding van
het gevestigde wettige gezag en ont
wrichting van het maatschappelijk
en economisch leven. In dit ver
band merkte de woordvoerder op,
dat de rede van Moeso hieromtrent
niets aan duidelijkheid te wensen
overlaat.
De woordvoerder wees erop, dat het
Communiqué juist is uitgegeven om te
voorkomen, dat eventuele maatregelen
tegen communistische activiteiten zou
den kunnen worden gekenschetst als te
zijn gericht tegen het gezonde nationalis
me. „Het nationalisme wordt door het
communisme vaak als dekmantel voor
Zijn acties gebruikt", zeide hij, „doch
wij willen juist het communisme van
Zijn dekmantel ontdoen om het natio
nalisme gelegenheid te geven tot ge-
Zonde ontplooiing te komen".
Daarnaar gevraagd, wees de woord
voerder erop, dat het onjuist zou zijn,
de in dit communiqué' bedoelde maat
regelen te zien als gericht tegen de re
publikeinse regering. „Slechts de com
munistische infiltraties en de door het
communisme gesteunde en op touw ge
zette illegale activiteit willen wij met
wettige middelen bestrijden".
Mocht het zover komen, dat de
pro-Stalinistische communisten op
Java een staatsgreep proberen, dan
zal het leger van de Indonesische
Republiek geweld waarschijnlijk met
geweld beantwoorden.
Dit is de interpretatie, die in ver
antwoordelijke Indonesische krin
gen in Singapore gegeven wordt
van het standpunt, dat gisteren door
de Republikeinse opperbevelhebber
generaal Soedirman werd ingeno
men, aldus A, P.
De generaal is jarenlang een der in
tieme medewerkers geweest van de
communistische leider Amir Sjarifoed-
din, de vroegere minister van Defensie
en ex-premier.
Tot nog toe verkeerde men in de over
tuiging, dat hij waarschijnlijk Sjari-
foeddin's man was.'
Algemeen wérd gevreesd, dat hij do
communistische groepen met zijn leger
zou versterken en daardoor een moge
lijke staatsgreep zou steunen. De Indo
nesiërs in Singapore zeggen, dat zijn
critiek op de onlusten vooral
ou die welke inSo<y;akarta door de
Stalinistische roden zijn verwekt
uitwijst, dat hij geheel en al achter de
gematigde premier, Mohammed Hatta
en diens coalitieregering staat. Hatta
helt over tot het socialisme, doch is
anti-communistiséh. Afgezien van de be-
Het is. een algemeen verschijnsel,
dat het opgroeiend geslacht een
afkeer heeft van vele dingen, die
ouderen na aan het hart liggen.
Verwonderlijk is dat niet. Wat iemand
dierbaar is, omdat hij er zelf de grond
slag voor heeft gelegd, of minstens de
ontwikkeling ervan van het begin af
heeft meegemaakt, heeft op iemand,
dip later geboren is, lang met die aan-
trekkingskracht. Het is een vanzelf-
snrpkend iets geworden, dat hij niet
anders gekend heeft. Alleen van horen
zeggen weet hij hoe het vroeger ge
weest is Dat het moeite gekost heeft
het zover te krijgen, heeft hij even
min ondervonden. De wereld was zo
toen hij geboren werd en terwijl een
oudere meent, dat dit ook al heel wa
is. wil een jongere haar wel eensrak
ken als zij nog nooit te voren geweest
is. j
Het is m«gelijk, dat oud en jong op-
Zelfde blijvende waarden huldigen
in de meeste gevallen zal dit zelfs zo
£jjn en toch in de practijk op heel
andere dingen de nadruk leggen.
Rechtvaardigheid, liefde en zelfs gods
dienst zijn eeuwige dingen, maar zij
doen zich telkens anders aan de mens
Voor en hij benadert ze van steedr
nieuwe zijden.
Om die reden is het jongere geslacht
Voor degenen, die op een bepaald ogen
blik nog de toon aangeven, dikwijls eer»
raadsel. Het legt volgens hen de nadruh
Verkeerd trekt alle verhoudingen
scheef èn voert een nieuwe waarde
schaal in. Voor een gedeelte zal het
Waar zijn voor een gedeelte ook niet.
Want ook de oudere heeft de were-d
slechts van één zijde bezien en in zijn
ijver om die zo goed mogelijk te ma
ken al het andere vergeten.
Ook thans maakt het gezeten ge
slacht zich zorgen voor da Jeuga, fiie
Zijn opvolger zal zijn. Want ook daar
liggen heel andere waarderingen dan
die op het ogenblik opgeld doen. En
het is beter deze, misschien nog zwak
ke, symptomen te kennen en, voorzo-
Vqr mogelijk, te waarderen, dan ze
Ongezien te veroordelen.
De grote dingen, die mome e.tl op
stapel staan: bedrijfsorganisatii Indo
nesische kwestie, wereldorde, redera-
tief Europa, kortom de organisatie tot
®n met, zijn dingen met zoveel haken
en ogen, met zoveel concessies aan alle
dijden, dat niemand er aan denkt er de
trompet voor te steken. Maar wie er
dagelijks midden inzit en in de mening
verkeert, dat ook hij zijn zweet er; aan
gegeven heeft om de zaak weer een
stap dichter bij haar oplossing te bren
gen, krijgt tenslotte het idee dat er.
toch heel wat bereikt is en hij koestert
hoop, dat, waar hij eenmaal blijfft
steken, anderen het werk zullen voort
zetten. En dat wordt wellicht een ont
goocheling.
Bij vele jeugdigen immers breekt on
miskenbaar de mening door, dat al die
wukte om een nieuwe ordê. al be
palingen betreffende de verhouding tus-
standen en volken, van geen enkele
gaarde zijn, dat ze enkel het initiatief
f1) de goede geest kunnen doden en
!®lden tot een ongekend slavendom. Alle
?l0eite om een perfecte, in wetsartike-
:eh vastgelegde, orde te krijgen, is
!cnadelijk of minstens overbodig, wa.n-
?eer zich een nieuwe geest van (ie
Mensen meester maakt.
'Vervola op pag. 3)
tekenis van Soedirman's optreden, ver
klaart men in Singapore, hebben de
incidenten in Soerakarta nog een ander
belangrijk aspect, gezien in het licht van
de communistische bedreiging van Zuid
Oost-Azië.
In gezaghebbende kringen zegt
men n.l„ dat de republikeinse Trotz-
kisten de laatste drie maanden sterk
in aantal zjjn toegenomen.
Een woordvoerder verklaarde, dat
de Republiek thans alle vooraan
staande Trotzkisten op vrije voeten
heeft gesteld.
De Trotzkisten haten de Stalinis
ten en in Indonesische kringen in
Singapore wordt gezegd, dat de
Trotzkisten liever Hatta zouden
steunen, dan de Stalinisten aan de
macht te zien komen.
Het gevaar, voor een Stalinistische
staatsgreep in de Indonesische repu
bliek zou dus wel eens niet zo groot
kunnen zijn als dit enkele dagen
geleden scheen, aldus A. P.
Het persbureau Antara meldt, dat
voor Soerakarta (Solo) de staat van
beleg is afgekondigd.
A.F.P. meldt nog, dat de incidenten
zijn begonnen met geweerschoten voor
het hoofdkwartier van de pro-commu
nistische jeugdbeweging der „Pesindo"
en dat de gevechten zich later tot de
gehele stad hebben uitgebreid.
Bij een zuiveringsactie op Midden
Java op 7 September sneuvelden 100
tot 150 Indonesische bendeleden. Aan
Nederlandse zijde sneuvelde een man,
terwijl en man wordt vermist.
Onze correspondent te Batavia seint
nog:
Ook buiten republikeins gebied groei
en de moeilijkheden door verhoogde
infiltraties, die nu zelfs per trein uit
republikeins gebied in Midden-Java
komen, mensen ontvoeren en buit roven
en daarna weer per trein vertrekken.
Een correspondent uit Den Haag van
„De Nieuwsgier" te Batavia meldt van
daag:
„Het staat thans vast, dat dr. Van
Mook als luitenant-gouverneur-generaal
heengaat. De besprekingen tussen de re
gering en de landvoogd over het tijd
stip van aftreden duren voort. Wel is
het zeker, dat dr. Van Mook in dit sta
dium geen diplomatieke post zal aan
vaarden. Tijdens de besprekingen blijkt
de Nederlandse regering te hebben er
kend, dat het hoofdmotief voor ha;-.
handelwijze gelegen is in de verzekeri
van tweederde meerderheid voor .4e
grondwetsherziening".
Naar aanleiding van dit be;,, nt
van De Nieuwsgier deelde men ons
van zeer gezaghebbende zijóe mede,
dat de regering in dit stadium geen
vrijheid heeft enige mededeling ter
zake te doen.
Zo werd de Heilige Vader rondgedragen over het S.i. Pietersplein, toegejuicht door de honderdduizenden jongemannen,
die tijdens hun massale bijeenkomst van de Italiaanse K A. in een onvergetelijk Credo een plechtige gelofte van trouw
hadden afgelegd.
I'rofessor Piccard moest bij zijn vertrek
tir.ar de Golf van Guinea ook afscheid'
i an zijn kleindochter nemen. Hij deed
het met een glimlach.
ROME, September 1948
De dagen van het afgelopen weekend
hebben Rome volkomen van aanschijn
veranderd. Wat hier gebeurd is, is zó
uniek en zó indrukwekkend, dat het
niet mogelijk lijkt, dat dit zonder meer
voorbij zal gaan in de geschiedenis. De
Eeuwige Stad heeft nieuwe wijding en
nieuwe glans gekregen, zoals Italië
nieuwe genaden verwierf.... Een
stroom van genade moet zijnneerge
daald over dit land en dit volk!
De samenkomst van de jonge man
nen vah de Kath. Actie ligt thans ach
ter ons. Het is de grootste samenkomst
geweest, die de geschiedenis kent.
Maar cijfers zeggen niets meer, even
min als beschrijvingen van de prima
organisatie, van de soms aangrijpende
manifestaties op religieus, sportief of
folkloristisch gebied; of hoé ze naar
Rome kwamen, die 280.000 'mannen en
hoeveel millioen lires ze hebben uitge
geven tijdens hun verblijf hier. Dat al
les wordt onbelangrijk, als men zich
bezint op de wanhopige ernst van het
ogenblik, waarop zij in een onvergete
lijk Credo een plechtige gelofte afleg
den. Dit gebeurde op het middernachte
lijk uur van Zaterdag 11'September op
het enorme Plein voor de Sint Pieter
bij een feërieke verlichting van vet
potten, fakkels en kaarsen. En de
Nachtmis, die volgde en waarvan de
gebeden langzaam en duidelijk werden
meegezegd door de onafzienbare massa,
is geworden tot een diep-ontroerende,
verheven gebeurtenis.
Het Britse stoomschip „Leicester"
heeft in de Atlantische Oceaan schip
breuk geleden. Van de 45' opvarenden
zijn 38 personen gered. Men neemt aan,
dat de zeven anderen zijn omgekomen.
Vermoedelijk is het schip, dat aan de
golven is prijsgegeven, in de baan van
een cycloon geraakt, die zich naar het
noordelijk deel van de Atlantische
Oceaan verplaatst.
Naar Reuter meldt, heeft de mi
nister van Buitenlandse Zaken, mr.
D. U. Stikker, bij zijn aankomst te
New York verklaard, dat „de com
munistische woelingen in Oost-Indië
alle deel uitmaken van een wereld
plan."
„Ik hoop, dat de Verenigde Staten
een standpunt 'zullen innemen ten
aanzien van de communistische be
dreiging in Oost-Indië, juist als in de
Berlijnse crisis." „Het communisme
moet als een wereldprobleem be
schouwd worden."
Aneta New York meldt nader, dat mi
nister Stikker op het vliegveld Idlewild
verwelkomd werd door de Nederlandse
consul-generaal Cnoop Koopmans en
andere Nederlandse autoriteiten. Mi
nister Stikker zei, dat hij Vrijdag een
onderhoud met minister Marshall hoop
te te hebben.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken
der V.S. heeft bekend gemaakt, dat de
diplomatieke vertegenwoordigers der
V.S. in Zuid-Oost-Azië dit jaar bijeen
zijn geweest „om een studie te maken
van en inlichtingen te verzamelen over
het probleem der communistische acti
viteit aldaar."
Het ministerie heeft geen verdere bij
zonderheden aangaande zijn inzicht in
deze materie willen geven.
Reuter's correspondent verneemt uit
ter zake geïnformeerde diplomatieke
kringen te Washington, dat men het eens
zou moeten zijn met de opvatting van
de Britse minister van Buitenlandse Za
ken Bevin, die gesproken heeft van een
„weloverwogen communistisch plan."
Niet-officiële maar welingelichte
kringen menen, dat de nieuwe Sovjet
legatie te Bangkok het hoofdkwartier
zou kunnen zijn van een „algemene
communistische operatie."
Uit gezaghebbende kringen verneemt
de correspondent, dat er verband zou
kunnen bestaan tussen de gebeurtenis
sen in Zuid-Oost-Azië en de oppositie
tegen het plan-Marshall van de zijde van
het communistische informatie-bureau,
daar „vele der in het plan-Marshall op
genomen landen een groot deel van hun
economische ondersteuning ontvangen
uit hun bezittingen in Zuid-Oost-Azië."
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Marshall, zal de kwestie
behandelen met de Nederlandse minis
ter van Buitenlandse Zaken, mr. D. U.
Stikker.
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken der V.S. legde er de nadruk
op, dat minister Stikker op eigen
initiatief naar de Verenigde Staten
is gereisd, maar dat hij minister
Marshall zou bezoeken, voordat deze
naar Parijs vertrekt. Ook zou minis
ter Stikker overleg plegen met an
dere hoge autoriteiten van het
Amerikaanse ministerie van Buiten
landse Zaken.
Europese autoriteiten in Washington,
zo besluit Reutels correspondent, zien
in de aankomst van minister Stikker en
de belangstelling van het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken een
aanleiding om te hopen, dat „een over
wogen politiek der betrokken Europese
landen en de Verenigde Staten op korte
termijn uitgewerkt zou kunnen worden,
ten einde dat, wat als een ernstige be
dreiging beschouwd wordt, te kunnen
aangrijpen."
Toen de Mis begon, doofden ze de
fakkels en de lantaarns rond de obelisk
werden ontstoken en het Plein werd tot
een onbegrensd Gods-huis met de ster
ren als kroonluchters en de gevel van
de Basiliek als altaarstuk. Later heb
ben duizend priesters de H. Communie
rondgebracht. Duizend fakkels bewogen
zich langzaam tussen de menigte én
overal knielden ze in een stille kring:
ruim 200.000 Communie's!
Zondagmiddag heeft de Heilige Va
der Zijn grote rede gehouden en toen
H« na afloop in de Leggia verscheen
om nogmaals Zjjn Zegen te geven, kon
H(j een gebaar van verbazing niet on
derdrukken. Vanaf de troon, die op de
trappen stond, had Hij niet kunnen
zien, wat zich nu aan Zijn ogen voor
deed: een menigte, zó onafzienbaar, en
een geestdrift, zó uitzonderlijk, dat
Pius XII de handen ineensloeg. En Hij
deed iets, wat nog niemand Hem ooit
heeft zien doen: Hij zegende niet alleen
meer, doch groette met een blij en op
getogen gebaar van Zijn armen. Wijd
en hoog wuifde Hij naar beneden, waar
een golvende, stormende mensen-zee
begon, die zich scheen uit te strekken
tot het einde van de wereld.
Zijn rede is een» les en een wacht
woord, waarvan men moet hopen, dat
de Katholieke jeugd van de gehele we
reld, voor wie zij bedoeld was, haar
kenne en overwege. „Wij kunnen slechts
opnieuw U in Uw heilige voornemens
bevestigen, door U de gulden woorden
van Sint Jan in herinnering te roepen:
„Dit is de overwinning, die de wereld
overwint: Ons Geloof!" En deze overwin
ning van ons Geloof op de wereld dient
een drievoudige te zijn: de overwinning
op de Gods-ontkenning; de overwinning
op de materie door deze met de geest
te verzoenen; en de overwinning op de
sociale ellende, door deze te boven te
komen met de volle kracht van de ge
rechtigheid en de liefde.
„Maakt front tegen de haat! Haat
vernielt; liefde bouwt op. Tegen de
macht van het geduld en de liefde, die
voortkomen uit het Geloof in Christus,
zullen het ongeloof, het brute egoïsme
en de klassenhaat uiteindelijk moeten
buigen
Bij een vorige gelegenheid had Pius
XII gezegd: „Gij wilt de jeugd van de
Paus zijn, welnu, Wij willen de Paus
van- de jeugd zijn." Met grote ontroe
ring bekrachtigde Hij dit thans met de
woorden: „Gij zijt Onze vreugde en
Onze trots!" En nog eens hield Hij ze
voor: „De weg van de Kerk door de
eeuwen moge een via crucis zijn, zij is
tevens een triomf-mars. De Kerk van
Christus en de mannen van het Geloof
zijn steeds degenen geweest, die aan de
mensheid zonder hoop het licht bren
gen, de verlossing en de vrede...."
Voor het Noorden van het land:
zwaar bewolkt met later plaatselijk
enige regen. Nu en dan krachtige,
langs de Waddeneilanden tijdelijk
harde Westelijke wind. Weinig ver
andering in temperatuur.
Voor het Zuiden van het land:
zwaar bewolkt met enkele tijdelijke
opklaringen. Overwegend droog weer.
Meest matige wind tussen West en
Zuid-West. Weinig verandering in
temperatuur.
Zon 6.1918.49; maan 19.096.02.
Uit Vaticaanstad wordt het overlijden
gemeld van Z. E. Kardinaal Raffaele
Carlo Rossi te Bassano. el Grappa
in de provincie Treviso. Kardinaal Rossi
bereikte de leeftijd van 72 jaar en was
secretaris van het H. Consistorie.
Houdt ge van klassiek of modern toneel, van de opera, ballet of cabaret?
In onze Stadsschouwburg zult ge er in en rondom de feestweek van kunnen
genieten. Wilt ge het costuum zien, dat „Boefje" duizendmaal droeg? Schil
derijen van onze grote acteurs en actrices, handschriften van Pieter Langen-
dijk, Herman Heyermans en Willem Royaards? Op een tentoonstelling in
het Frans Halsmuseum zal dit alles en veel meer verzameld zijn.
Toen de Haarlemse Schouwburg vijf
en twintig jaar bestond, leefden we in
de dagen der N.S.B. en dus was van
feestvieren geen sprake. Maar nu
wordt dan ook het dertigjarig bestaan
op grandioze Wijze gevierd met een
feestweek, die elk wat wils zal bieden
tussen 30 September en 6 October.
De feestelijkheden beginnen eigenlijk
al Maandag 27 September, wanneer
directie, commissie van toezicht en per
soneel des middags in de foyer bijeen
zullen komen om zo het een en ander
in intieme' kring te zeggen en de vier
zilverlingen te huldigen, n.L de heren
H. P. Ransijn Sr., H. P. Ransijn Jr. en
de dames J. JanseKlaaren en C. Ver-
meijBreek, wier gezichten, misschien
niet wier namen, bij alle schouwburg
bezoekers bekend zijn.
Het gezelschap gaat dan gezellig uit
naar Amsterdam om daar te dineren en
van een revue te genieten.
Donderdag 30 September zal in de
Schouwburg een exquis gezelschap de
gala-avond bijwonen. Er worden welis
waar velen uitgenodigd, maar het pu
bliek zal ook tegenwoordig kunnen zijn
met voorrang voor de trouwe klanten.
Om half acht zal de wethouder van
Kunstzaken, de heer D, J. A. Geluk,
deze herdenkingsavond openen, waarna
„Comedia", eerste bespeler van de
Schouwburg, de Haarlemse première
zal geven van Shaw's toneelspel „De
held en de soldaat". Dit niet al te lange
stuk wordt achter elkaar gespeeld, en
daarna is er een pauze. Als het doek
weer vaneen gaat. zal men het prach
tige nieuws gordijnen-décor kunnen be
wonderen en enkele officiële redevoe
ringen kunnen beluisteren, waarbij de
heer H. Deinum, de directeur, het mid
delpunt zal zijn. In de foyer kunnen
anderen misschien nog wat zeggen,
waarbij we denken aan de vele dilettan
ten-verenigingen, die het jubileum zo
maar niet voorbij zullen laten gaan.
Het Amsterdams Toneelgezelschap
geeft Vrijdag 1 October een opvoering
van Shakespeare's Driekoningenavond,
Zaterdag 2 October zal de Nederlandse
Opera Butterfly uitvoeren mogelijk
geworden door verbetering van de or
kestbak), Zondag 3 October speelt „Co-
media" Vorstelijke Emigranten tegen
zeer lage prijzen om iedereen in de ge-
legenheid te stellen deze week van
toneel te genieten; Maandag 4 October
is de beurt aan de Haagse Comedie,
De moderne verkeersmiddelen tot in de perfectief Hier laden de Amerikanen
op het vliegveld Tempelhof een auto in. Zo komen zelfs auto's over de
luchtbrug
Airbornedag werd ook dit jaar weer
te Oosterbeek gevierd met een herden
king van de gesneuvelden. Een moment
uit de plechtigheden bij het Airborne-
monument tijdens het spelen van het
Wilhelmus.
Vandaag vier jaar geleden daalden
parachutisten neer over Arnhem en
Nijmegen en in het Westen, ten teken
van de oplaaiende hoop, legden de
spoormannen .het werk neer. Nijme
gen kon, na dagen van strijd, de
vreugde van de vrijheid smaken, maar
voor Arnhem en het Westen brak de
tijd aan, welke de grootste droefenis
over het volk heeft gebracht.
Op soberder wijze dan de voorafgaan
de jaren zijn in Arnhem deze gebeur
tenissen herdacht, 250 oud-strijders, en
kelen van de overlevenden vart de eer
ste Britse luchtlandingsdivisie, die met
achterlating van ruim 7500 doden uit de
hel van Arnhem wisten te ontsnappen,
en verschillende nabestaanden der ge
sneuvelden vertoeven op pelgrimstocht
in Arnhem, waar zij gisteren zijn ge
gaan langs al die plaatsen, waar de ver
woede strijd is gestreden. In de Tafel
berg en Hartenstein, waar het hospitaal
en het hoofdkwartier der Airbornes
tijdens de strijd gevestigd waren, zijn
herinneringsplaquettes aangeboden en
bij het machtige Airborne-monument in
Oosterbeek is een sobere plechtigheid
gehouden. Verschillende sprekers her
dachten hier de dagen van 1725 Sep
tember 1944 en wezen op de sterke
band, welke tussen deze Nederlandse
steden en de Engelse strijders is
ontstaan. Er werden kransen gelegd en
de Engelse en Poolse volksliederen wer
den gespeeld. Gisteravond had een gala
uitvoering plaats van het Ballet der
Lage Landen en ging de wereldpremière
van de Olympiadefilm 1948. Verschil
lende afgevaardigden van de Engelse
regering en militaire autoriteiten waren
Velen noemen het leven zonloos om
dat zij door hun blindheid de 'kleuren
niet zien.
hierbij tegenwoordig, alsmede het bur
gerlijk bestuur van Arnhem. De dag van
vandaag is begonnen met Heilige Mis
sen in alle R. K. kerken van de stad en
op het Airborne-kerkhof in Oosterbeek
en om half vijf is een stille tocht ge
houden naar het kerkhof, waar kransen
werden gelegd en de Arnhemse jeugd
een bloemenhulde bracht.
Een woordvoerder van het Britse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken heeft
Donderdag medegedeeld, dat de Weste
lijke afgezanten in Moskou waarschijn
lijk vandaag of morgen een uitnodiging
van Molotov zullen ontvangen voor een
nieuwe conferentie over de Berlijnse
crisis.
Men is in Whitehall echter pessimis
tisch gestemd ten aanzien van de uit
komst der besprekingen in Moskou.
Reeds thans staat echter vast, welke
stappen kunnen worden ondernomen,
indien Molotov uiteindelijk zijn „neen"
zal laten horen. Naar verluidt bestaan
er twee plannen, een op lange en een
op korte termijn.
Het plan op korte termijn is reeds
met Frankrijk en de V.S. besproken en
behelst het voorleggen van de Berlijnse
blokkade-kwestie aan de U.N.O.
De premier van Haiderabad, Mir Laik
All, heeft vla de radio een beroep ge
daan op de premier van India, Pandit
Nehroe, „de vijandelijkheden onmiddel
lijk te staken teneinde tot grootmoedige
overeenstemming te komen".
Indien Nehroe hiertoe bereid was, zou
hij niet slechts „het hart en de dank
baarheid van het volk van Haiderabad
en de gehele wereld gewonnen hebben,
doch ook de welgezindheid van alle Mo
hammedanen", zei Mir Laik Ali.
die voor het voetlicht brengt „Duet voor
twee handen" met Cees Laseur en Paul
Steenbergen. De week wordt besloten
met het optreden van het „Ballet der
Lage Landen" op Dinsdag 5 October.
Voor al deze voorstellingen kan men
een passe-partout kopen met een vast be
sproken plaats en voorrang voor de af
zonderlijk te berekenen gala-avond.
Na de feestweek komt het cabaret nog
aan de beurt door het optreden van
Wim Sonneveld in ,,'t Is historisch".
Natuurlijk zal de Schouwburg er
feestelijk uitzien, opdat er een gezel
lige en' intieme sfeer zal heersen.
Met een kort bericht stelden wl] n
reeds op de hoogte van de plannen voor
een tentoonstelling over de gebeurtenis
sen in het dertigjarig bestaan van de
Schouwburg. Het initiatief is van een
Haarlemmer uitgegaan. n.L de heer
Pollack. Maar de heer J. B. Schuil
heeft de uitvoering in handen, met het
resultaat, dat zowel in de grote expo
sitiezaal van het Frans Halsmuseum
als in enkele andere lokalen een unieke
tentoonstelling te zien zal zijn. Van de
Stadsschouwburg te Amsterdam werden
veertien geschilderde portretten ge
leend, o.a. van Else Mauhs als L'Aiglon,
Esther de BoerVan Rijk als Kniertje,
Annie vén Ees als Boefje, Oscar Tour-
nière als Bibberwang, Verkade als
Hamlet, Rika Hopper als Katuschka, en
last but not least Louis Bouwmeester als
Shylock.
De Koninklijke Schouwburg in Den
Haag stond o.a. portretten af van Cor
van der Lugt Melsert, Charlotte Kohier
en twee nog nieuwe portretten van Dirk
Verbeek en Bets Ranucci, in speelrollen.
Tenslotte zorgde het Gebouw van
Kunsten en Wetenschappen in Den Haag
voor portretten van Willem Royaards.
Fie Carelsen, Cees Laseur en Eduard
Verkade.
Maar er is meer. Schilders en beeld
houwers stonden hun werken af. die
voorstelden Paul Huf, Jan Musch, Louis
van Gasteren, Louis Grimsberg, Char
lotte Kohier als Elektra, vervaardigd
door Hilde Krop, een klein beeldje van
Shylock, het borstbeeld van Herman
Heijermans, gemaakt door Gerrit van
der Veen, Kniertje en het beeld van
Willem Royaards, gehouwen door Mari
Andriessen. Louk van der Broek stond
een aantal Marionetten af. En verder
zal het publiek kunnen kennis maken
met verschillende requisieten: hoe don
der en bliksem gemaakt worden, waar
uit het geluid van paardenhoeven ge
toverd wordt etc.
Uit de prachtige verzameling van de
heer Coffin te Amsterdam werden hon
derd foto's uitgezocht. Het Stedelijk Ar
chief in Den Haag leende onder zware
garantie, het manuscript van Heijer-
man's Ghetto. Te zien zijn de authen
tieke brieven, die Royaards en Heijer
mans wisselden, de twee oudste Haar
lemse blazoenen uit de Rederijkerska
mers der zestiende eeuw, een jaarvers
van Pieter Langendijk in eigen hand
schrift; het costuum, waarin Annie van
Ees duizend maal Boefje gespeeld heeft
en dat, waarin mevrouw Mann-Bouw-
meester enige honderden malen Ma
dame Sans Gêne speelde.
Van het vele dat verder te zien is.
noemen wij: een maquette van Drieko
ningenavond. een zeer interessant foto
album van m^r. Van Eijsden. talrijke
foto's van twee gezelschappen, die de
Haarlemse Schouwburg els eigen huis
beschouwden, „Het Schouwtoneel" en
„Comedia"; tekeningen van de voor
malige houten kast op het Houtplein,
foto's van de schouwburg aan de Jans-
weg enz.
Wij hoeven waarlijk niemand aan te
sporen deze tentoonstelling te gaan
zien.
D# heer J. B. Schuil zal op de ope
ningsdag, de 29ste September, in de
Renaissancezaal van het Frans-Hals
museum spreken over „Grote gebeurte
nissen in de Stadsschouwburg". Zon
dagmiddag 3 October zal Jan Musch
daar enkele voordracht geven, op 9 Oc
tober is het opnieuw de heer Schuil,
die aan het woord zal zijn over de ge
schiedenis van het Haarlemse toneel en
de Rederijkerskamer, met een herha
ling op 10 October.
Mies Deinum heeft een geslaagde
tekening voor 'het jubileum-programma
ontworpen.
In Berlyn deden zien gisteren weer
incidenten voor. Een aantal Russiscne
soldaten waren de Amerikaanse sector
van de stad binnengedrongen. Toen
Amerikaanse militaire politie nen tracht
te te verdrijven, hebben de Russische
soldaten volgens U.P. met hun wapens
gedreigd. De Amerikaanse autoriteiten
Konden geen juiste uitleg voor het op
treden van de Russen geven. Men ver
moedt, dat het een poging van de Rus
sen was Berlijnse agenten uit de urne-
riKaanse sector te arresteren.
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Marshall, heelt Donder
dag voor de tweede keer deze week
met president Truman geconfereerd over
de Berlijnse crisis. Men verwacht, dat
dit het laatste onderhoud zal zijn met
de president voor het vertrek van iviar-
snail naar Parijs. Op het Witte Huis en
net ministerie van Buitenlandse Zaken
weigerde men iets over het ondernoud
meae te delen.
Jens Persson, een 58-jarige Deen, die
deelgenomen heeft aan de bergingswerk
zaamheden van het K.L.M.-toestel. dat in
Januari 1947 op het vliegveld Castrup
verongelukte, zal zich moeten verant
woorden wegens diefstal van een arm
band van Grace Moore, die bij het onge
luk om het leven kwam.
Onlangs bracht de vrouw van Persson
de armband bij een goudsmid om deze ta
laten repareren. De goudsmid waar
schuwde echter de politie, die Persson
arresteerde en hem ondanks zijn betoog
de armband gekocht te hebben zal laten
vervolgen wegens diefstal
