Nieuwe Haarlemsche Courant | 1948 | 24 september 1948 | pagina 5

Nederlanders in Centraal-Amerika
bouwen een grootse abdij

Barre woestijn wordt overwonnen

Waar de biet suiker wordt

•€-

Benedictijnen van Trinidad treden
in het voetspoor van
St. Willibrord

Tal van oasen zullen de dorre Sahara
herscheppen in een bloeiend
en vruchtbaar gebied
ONDERËRÜHDS MEER ORDER BET WARME ZAND

DE KERK IN HET NIEUWE SPANJE

Zij kiest geen partij tassen
monarchisten en nationalisten

Wij luisteren naar

Veertig-jarig bestaan van
de „Dinteloord"

Modernste bedrijf van
Europa

Dr. Euwe wint zesde

Opleiding van priesters in
Brits-West-Indië

J

1! -1 i

Hersengymnastiek op
schiphol

partij

VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1948

PAGINA 5

Conferentie in
Oost-Europa

Het ontslag van gen.
Durst Britt

„Ons Belang" 50 jaar

ilppim

r

-

Sportsnippers

Scheepvaartberichten

Dom Adelber t
van Duin O.S.B.
legde de eerste
steen voor de
nieuwe Will i-

brordusabdij,
welke op Trini
dad zal worden
opgetrokken en
waar priester
studenten uit
heel Br.-W.-Indië
zullen worden
opgeleid. Onder
een der gangen
van de nieuwe

Benedictijner
abdij.

Ver over de Oceaan, in Centraal-
Amerika, zijn Nederlanders een grootse
Abdij aan het bouwen. Het zal een
monument van vrede worden voor de
volken van het Caraïbische ge
bied. Een monument, dat toegewijd zal
zijn aan St. Willibrord, méér nog dan
het fiere ruiterstandbeeld in zijn bis-
sdiopsstad Uftrecht.Iffenthoe kan men
de Apostel van Nederland grotere eer
betonen, dan door hem geestdriftig na
te volgen en in zijn voetspoor te tre
den?

„Peregrinari pro Christo" is ook het
Ideaal van deze avonturiers voor
Christus en Zijn zaak.

De zonen van een volk, dat weleer
door Britse monniken is bekeerd,
zijn op hun beurt als Benedictij
nen naar Eng. W.-Indië getrokken om
zich te wijden aan de definitieve vesti
ging van 'het Christendom aldaar. Dit
levend monument ter ere van St Willi
brord. de Communiteit der Ned- Bene
dictijnen op Trinidad, heeft recht op de
belangstelling en het medeleven van de
Katholieken van ons land. Vooral op dit
ogenblik, nu zij. verheven door het
hoogste Kerkelijk Gezag tot de waar
digheid van Abdij, begonnen is met de
verwerkelijking van grootse plannen:
de bouw van een indrukwekkende kerk
en Abdij, de eerste en enige in het Ca
raïbische Gebied!

Het jaar 1947—1.948, het Benedic-
tijnse Jubeljaar, is een keerpunt .ge
worden in de ontwikkeling van Mount
St. Benedict; het werd een echt „an
nus benedictus", een „gezegend" jaar.
Op 6 Februari 1947 heeft Z.H. de Paus
de priorij van „O. L. Vrouw in Balling
schap" officieel verheven tot de waar
digheid van Abdij. Mount St. Benedict
kreeg hiermee het voorrecht de eerste
Benedictijner abdij te zijn in de uitge
strekte West-Indische eilandengroep.
Daardoor heeft de Belgische Congre
gatie van Benedictijnen, waarbij Trini
dad is aangesloten. Abdijen in bijna al
le delen der wereld: in Europa (de
grote Abdijen van St. Andries, Leuven
en Maredsous). Afrika (Congoj Azië
(China) en Amerika!

Trinidad, „het land van de kolibrie".
Is het grootste en meest zuidelijke ei
land der Kleine Antillen, vlak voor
de kust van Venezuela gelegen. Men
heeft het wel eens het „paradijselijke"
Trinidad genoemd, „de parel van West-
Indië". de „Riviéra of the Caribbean".
En dit terecht.

In die weergaloos schone tropen
natuur, op een hoogte van 250 M.. ver
scholen tussen het, weelderige groen en
de bossen, die de* Northern-Range be
dekken. geeft het klooster een verge
zicht over de noordelijke helft van het
eiland: het lichte groen der uitgestrekte
suikerrietvelden en het rustige blauw
van de Golf van Paria. Is het wonder.

dat Columbus, die het eiland in 1498
ontdekte en het aan de Allerheiligste
Drieëenheid toewijdde, spreekt van:
„een zéér mooi land even fris en groen
als de tuinen van Valencia in de maand
Maart"?

Nu reeds vijfendertig jaar ligt het
klooster daar, in die prachtige omge
ving, als een Stad Gods op de berg, als
een klein Monte Cassino. In al die ja
ren is er hard gewerkt en Gods hulp is
vooral de laatste jaren duidelijk ge
bleken. De kapel van St. Benedictus,
waar iedere nacht de monniken om
vier uur voor de Metten bijeenkomen,
is een nationaal pelgrimsoord gewor
den voor de inwoners van Trinidad,
die vooral op Zondag, in groten getale
de Mount beklimmen. Nog hoger in de
bergen is een groot modern college
door de broeder-architect gebouwd.
„Pax-College", dat aan 150 jongens,
van verschillende West-Indische eilan
den afkomstig, een christelijke opvoe
ding geeft. Deze studenten zijn afkom
stig uit alle delen van Centraal-Ame
rika: uit Venezuela en Brits-Guyana;
uit de Britse, Franse en Nederlandse
Gebiedsdelen (Saba en Suriname) van
de West. Aan het College is een Se
minarie verbonden, groot en klein,
voor de opleiding der saeculiere gees
telijkheid van het aartsbisdom. In San
Fernando, de tweede stad van het ei
land, wijden de Benedictijnen zich aan
de zielzorg der stad, welker parochies
aan hen zijn overgedragen. Op een na
burig eiland St. Vincent is een tweede
klooster gebouwd, van waaruit het ei

land gemissionneerd wordt. En al dit
werk, benevens de zware taak van het
Goddelijk Officie, dat steeds de voor
rang blijft behouden, wordt verricht
door een veertigtal monniken, groten
deels Hollanders.

it Jlar heeft zegen gebracht over
I Trinidad. Op 6 Februari 1947
J heeft Rome het klooster tot Abdij
willen verheffen. Het officiële stuk
somt als redenen op het feit, dat
de Mount een centrum van nationale
pelgrimage was geworden voor Trinidad
en een centrum voor de opvoeding der
jeugd in geheel de West. De 11e Mei zag
de Abdij de Aartsbisschop in haar midden.
Mgr. dr. Finbar Ryan O. P., Aartsbisschop
van Port of Spain, kwam de inwijding
verrichten van het College en van ,;St.
Benedict's Private School" in St. John's
Village, aan de voet van de berg.

Eind Mei arriveerde de Abt-President
der Belg. Congregatie, Dom Theodore
Néve, voor de canonieke visitatie en het
presidium der Abtskeuze. Deze had 3
Juni plaats en reeds bij de eerste stem
ming behaalde Dom Adelbert van Duin,
een Rotterdammer van geboorte, de ver
eiste meerderheid. 16 Juni volgde de
Abtswijding door de Aartsbisschop, met
assistentie van de Abt-President en de
Prior. In de namiddag bracht ook de
Gouverneur van Trinidad een oezoek
aan de Abdij. Het moeilijke werk van
de Prior, Dom Hugo van den Sanden,
die met taaie wilskracht en Brabantse
eenvoud (hij is Udenaar van geDoorte)
25 jaar als Prior-Conventualis aan het
hoofd van de stichting had gestaan, was
hiermede bekroond. En het dankwoord
van de Abt op de dag van zijn wijding
kwam diep uit zijn hart: „Ik zal God
oneindig dankbaar blijven, als Hij mij
de genade en kracht zal geven geen on
waardige opvolger te zijn van Father
Prior, maar zijn werk te mogen voort
zetten mét dezelfde ijver en dezelfde
nederigheid, die eenvoud, die aan zijn
werk dat karakter heeft gegeven van
kracht en uiteindelijk succes."

Het begin van 1948 werd wederom van
de grootste betekenis voor de toekomst
der Abdij. Z. H. de Paus had als Aposto
lisch Visitator naar Brits-West-Indië af
gevaardigd Mgr. Edward Myers, bisschop
van Lamus en wijbisschop van Westmin
ster. Op 21 Januari riep deze te Kingstown
op Jamaica een conferentie bijeen van
West-Indische Prelaten

Daar werd besloten, dat Mount St. Be
nedict's Seminary een Regionaal Groot-
en Kleinseminarie zou worden voor ge
heel Brits-West-Indië. Zo ziet de commu
niteit zich geplaatst voor de geweldige
taak van de vorming van een inheemse
West-Indische Priesterschap in alle Britse
koloniën van de West. Niet minder dan 5
bisdommen en vicariaten zullen in de toe
komst hun priesterstudenten aan de Ne
derlandse Benedictijnen toevertrouwen, te
weten: het Aartsb. Port of Spain, het Bis
dom Roseau (Dominica), het Apost. Vica
riaat Jamaica, het Apost. Vic. Brits Guyana
en het Apost. Vic. Honduras.

Toen op 6 April het Jubeljaar plechtig
tot een einde werd gebracht, hebben de
monniken van Mount St. Benedict met
een hart vol dankbaarheid teruggezien op
de rijke zegeningen, die ze van God heb
ben ontvangen. Een prachtige toekomst
ligt open voor deze Benedictijnenstiehting.
Nog is er veel te doen. De gebouwen zijn
nog slechts tijdelijk: alleen Guesthouse en
College zijn definitief. Terwijl verleden
jaar de monniken in de kapittelzaal hun
geestelijke Vader kozen, werd het eerste
beton gestort voor de fundamenten van
een grootse nieuwe Abdij. Een van de
eerste daden, die de jonge Nederlandse
Abt in het openbaar stelde, was het leggen
van de eerste steen. Een gebeurtenis vol
van beloften voor de toekomst van het
Caraïbische gebied

„Berichten, die het Britse ministerie
van Buitenlandse Zaken bereiken, doen
vermoeden, dat een conferentie van
staatshoofden van Oost-Europese landen
op het ogenblik op de Krim wordt ge
houden onder voorzitterschap van gene
ralissimus Josef Stalin", aldus verklaarde
een officiële woordvoerder van het
Britse ministerie.

Volgens de berichten, die het Dngelse
ministerie had ontvangen, waren de
Roemeense ministe- v; n Buitenlandse
Zaken, Ana Pauker, de Bulgaarse pre
mier, Dimitrof, en de president' van
Tsjechoslowakije, Gottwald, -allen naar
het buitenland gegaan en zouden zij zich
vermoedelijk op de Krim bevinden. Naar
men meent te weten, zou premier Stalin
enige dagen vacantie op de Krim door
brengen.

In Londen weet men niet, waarom de
besprekingen, c. e op het ogenblik op de
Krim zouden worden gevoerd, plaats
hebben. Men weet evenmin of Polen en
Hongarije aan de besprekingen deelne
men. Men is van mening, dat de bijeen
komst een geheel ander karakter draagt
dan een formele zitting van de Comin-
form.

De heer Bruins Slot (A.R.) heeft aan
de minister van Oorlog gevraagd of de
minister kan mededelen wat de reden
is geweest, die tot ontslag en vervan
ging van generaal Durst Britt als com
mandant van de 7-December-divisie in
Indië aanleiding heeft, gegeven? En
voorts of het de minister bekend is.
dat het ontslag en de vervanging van
generaal Durst Britt in brede, zowel
burgerlijke als militaire kring in Indi
cie grootste ontstemming heeft gewekt?

Het Eerste-Kamerlid de heer Ruijs de
Beerenbrouck (K.V.P.) heeft aan de mi
nisters van Overz. Gebiedsdelen en van
Oorlog o.m. gevraagd of het juist is. dat
generaal-majoor H. J. J. W. Durst Britt
2 September j.l. door de Legercomman
dant te Batavia is ontheven van zijn
commando van de 7 December-divisie
en van zijn functie van territoriaal be
velhebber op West-Java, en of de mi
nisters dan kunnen mededelen, welke
motieven tot het besluit van de Leger
commandant hebben geleid en tegen de
wijze van uitoefening van welk dezer
functies de voornaamste bezwaren heb
ben bestaan. Is het waar, dat er reeds
gedurende meer dan een jaar bij de voor
malige commandant der 7 December-
divisie ernstige grieven bestonden tegen
sommige gesties van het Legercomman-
do in Ned.-Indië ten aanzien van dit zo
verdienstelijk onderdeel van de tot her
stel der rechtsorde in Indonesië gede
tacheerde Koninklijke Landmacht? Wil
len de ministers, aldus de heer Ruijs de
Beerenbrouck, een overzicht geven van
de ernstige ongeregeldheden, die zich
tussen soldaten van de K.L. en het
K.N.I.L. volgens sommige publicaties
zouden hebben voorgedaan, en met name
mededelen, of er (en eventueel hoeveel)
gewonden bij deze weinig gelukkige
voorvallen te betreuren zijn?

De Onderofficierenvereniging „Ons
Belang", welke 50 jaar bestaat, zal dit
feit op 29 en 30 September a.s. te Amers
foort op feestelijke wijze vieren. Tege
lijkertijd wordt de 50ste jaarvergadering
in Amersfoort gehouden.

lm Wsêésm m g - P%-<

-

."V'.

v

V -v

(Van onze eigen correspondent)

In Spanje, dat meer dan negentig
procent katholieken telt, heeft de Kerk
uiteraard altijd een zeer grote rol ge
speeld. Dit is niet alleen van niet-
katholieke zijde vaak als een kerkelijk
despotisme en machtsmisbruik gekwa
lificeerd, maar heeft ook dikwijls een
zekere kritiek in katholieke kringen
en van bekende katholieke schrijvers
in andere landen te voorschijn geroe
pen.

Vooral tijdens het voorspel van de
verschrikkelijke Spaanse burgeroorlog,
juist een dozijn jaar geleden, werd de
houding der Spaanse kerkprelaten zo
niet veroordeeld, dan toch de juist
heid en het recht van hun openlijk
partij kiezen in twijfel getrokken. De
moeilijke taak der Spaanse bisschop
pen werd hierdoor zeker niet verlicht.
Dit klemde te meer, daar een Pau
selijke uitspraak in dezen op zich liet
wachten.

Het Is duidelijk dat de Kerk zelfs niet
moreel had kunnen interveniëren in een
burgeroorlog der politieke partijen zonder
meer. Hiervan was evenwel geen sprake.
De republikeinse regering deed niets om de
koel berekende moorden op priesters en le
ken tegen te gaan. Integendeel, zij wak
kerde deze aan. De aanval van het inter
nationale communisme kwam tot volle ont
plooiing. Reeds circuleerden in alle steden

de zwarte lijsten met de namen der toe
komstige slachtoffers. Kerken en kloosters
werden in brand gestoken met als meest
lugubere demonstratie van de naat en
zucht tot algehele vernietiging der Kerk
het openbaar fusilleren van het H. Hart
beeld van Jezus in el Cerro de los Angeles
De Spaanse prelaten nu stelden zich op 't
standpunt van Johannes van Salisbury en
Sint Thomas, dat elke tvrannie onwettig
en de strijd tegen een dergelijk bewind
geen rebellie is. Integendeel dat men 't
recht en de plicht heeft zich daartegen te
verzetten.

Moesten zij niet de verdedigers „divitatis"
zijn? Niet door het dragen van wapens,
maar door het uitoefenen van het godde
lijke leraarschap moesten zij in deze moeilijke
uren met 't morgle gewicht van him auto
riteit. de Kerk en het vaderland redden.
Dat is het wat 't Spaanse Episcopaat deed
met de z.g. „Carta Colectiva" (gemeen
schappelijke brief), welke in de gehele we
reld instemming vond.

Wanneer een der oudste tradities der
Kerk het martelaarschap is, dan hebben
de Spaanse priesters deze wel dapper hoog
gehouden. Zonder gemotiveerde beschul
digingen, vrijwel zonder een voorbeeld van

VRIJDAG

HILVERSUM I, 301 M. 18.15 lezing,
18.30 strijdkr.. 19.00 nieuws. 19.15 zang
en orgel, 19.30 actueel geluid, lfl.45
lezing, 20.00 nieuws. 20.05 progr.prol.,
20.15 jeugd, 21.30 philh. ork.. 22.30 negro
spirituals, 22.45 Avondoverd., 23.00
nieuws, 23.15 gram., 23.45 zang.

HILVERSUM II, 415 M. 18.00
nieuws, 18.15 Jan Corduwener, 18.40
koor, 19.00 denk om de bocht, 19.15
lezing, 19.30 bijbellezing, 19;50 tien voor
acht, 20.00 nieuws, 20.05 piano, 20.30
lezing, 21.00 gram., 21.30 luisterspel,
22.00 büitertl. weekoverz., 22:15 swing
and sweet, 22.40 „Vandaag", 22.45
Avondwijding, 23.00 nieuws, 23.15 gram.

ZATERDAG

HILVERSUM I, 301 M. - 7.00 nieuws,
7.15 gymn., 7.30 gram., 7.45 Morgen

gebed, 8.00 nieuws, 8.15 gram., 9.00
vrouw, 9.05 morgencone., 10.00 kleuters,
10.15 gram., 11.00 Zonnebloem. 11.45
gram., 12.00 Angelus, 12.03 piano. 12.30
weerpr., 12.33 lunchconc.. 12.55 Zonne
wijzer, 13.00 strijdkr., 13.30 lunchconc.,
13.50 film en toneel. 14.10 gram., 14.20
Engelse les, 14.40 gram., 15.15 zang-
recital, 15.45 Vaudevilleork., 16.20 lezing,
7.15 gram., 8.00 nieuws, 8.15 strijdlied
16.30 Gregoriaans, 17.00 Wigwam.

HILVERSUM II, 415 M. 7.00 nieuws
'.18 gram., 9.30 waterst., 9.35 koorzang,

g.00 Morgenwijding, 10.20 voorbracht.

.35 recital, 11.00 voor arbeiders, 12.00
Vincentino. 12.30 weerpr., 12.33 orgel.
13.00 nieuws, 13.15 kalender, 13.20
gram., 14.00 A.J.C., 14.20 militaire kapel,
14.50 streekprogr., 15.15 kamerork.,
16.00 lezing, 16.15 gram., 16.45 sport,
17.00 gram., 17.30 rijpere jeugd.

'n legaal proces, werden ongeveer zeven
duizend priesters, onder wie twaalf prela
ten, vaak onder de onterendste handelingen
en gruwelijke martelingen ter dood ge
bracht. Dat dit niet, zoals met aperte
kwaadwilligheid voorgegeven werd, een
uitbarsting van de volkswoede tegen de
slechte en plichtvergeten priesters, was
daarvan gaven talloze gevallen blijk. Reli
gieuzen, die zich uit een geheel andere
landstreek met vacantie in een vreemde
stad bevonden, werden eveneens koelbloe
dig vermoord, alleen omdat zij tot de clerus
behoorden.

De in vele landen verspreide mening
over de w einige opofferingsgezindheid en
moed der Spaanse religieuzen is tijdens de
revolutiejaren wel zeer gelogenstraft. Als
een sterk voorbeeld moge gelden dat het
niet aan hun beulen gelukte, ook maar één
geestelijke of non afvallig te maken of
dat ze hun leven kochten, door een gods
lastering na te zeggen. Allen verkozen de
eer de volgelingen te zijn van Spanje's glo
rierijke grote apostel Santiago en baden
tot t laatste ogenblik de Heiland hun
moordenaars te willen vergeven.

De vreemdeling, hetzij katholiek of an-
dersdenkende, die het Spanje van heden
bezoekt, zal echter nog altijd geneigd zijn
een woord van critiek te laten horen over
ae wijze waarop de Spaanse leken en gees
telijken hun religie beoefenen. De, naar
het schijnt, enkel uiterlijke vormen, zon
der innerlijke ingetogenheid het nooit
ontbrekende militair vertoon bij de pro
cessies en grote kerkelijke plechtigheden

rSrUCu!1^' pompeuze,lawaaierige
der Goede W eek-processies (in Zuid-
Span je vooral) stoten vele vreemdelingen
die Spanje bezoeken.

i «mci0* hierbij echter met verschil-
If"?® kef karakter, de menta-

kef klimaat etc., rekening houden
De Spanjaard is kinderlijk-naïef in al zijn
uitingen. Zijn grote drang naar bewogen
heid. zijn spontaneïteit, brengt de behoefte

zl^n *evoele"s luidkeels te uiten. Hij
houdt van pracht en praal. Voor het beeld
ff" ?lïecler,Gotls Seeit hij spontaan

vnnr He H i& L om met vele ""deren

«i?' ,g een Souden sieraad te

«■pikp'hH niTi d,e Processies (zonder
w elke hij niet leven kan) de Virgen. zün"

Virgen voorbij te zien trekken. En' de
Spaanse clerus heeft zich in de loop der
tilden hieraan aangepast.

Hoe de Kerk tegenover de huidige
regeringsvorm en de politieke partijen
staat? Wijl officieel de Falange (de na
tionalisten) en zij, die met een nieuwe
koning sympathiseren, tot één partij ziin
samengesmolten en andere politieke
groepen verboden zijn, kan men eigen
lijk niet van verschillende partijen
spreken. In werkelijkheid bestaat er
echter wel een fundamenteel verschil en
grote rivaliteit tussen de nationalisten
en koningsgezinden, die slechts in toom
gehouden worden door de Katholieke
Kerk, welke een absoluut neutrale hou
ding aanneemt, en door beider respect
voor de caUdillo. De Spaanse priester
is, geheel in overeenstemming met het
karakter der bewoners van het Iberisch
Schiereiland, een grote individualist,
waardoor hij gemakkelijk naar een de
zer groepen zou kunnen neigen. Echter
heeft de Kardinaal-primaat in een pas
gehouden rede onomwonden het stand
punt van het Episcopaat vastgesteld. Dit
geschiedde tijdens de feesten ter ere van
Spanje's grote apostel Santiago, ter ge
legenheid waarvan de geleerde en cano
nist Mgr. Pla y' Deniel in tegenwoor
digheid van generaal Franco, aan het
slot van een opmerkelijke rede, het vol
gende heeft gezegd: „Hoewel na onze
kruistocht tegen hét communisme op
nieuw een katholiek sociale staat is ge
grondvest, streeft de Kerk geenszins
naar een theocratische staat of enige in
menging in wat tot het civiele of mili
taire bestuur behoort, noch neemt zij
enige verantwoordelijkheid voor maat
regelen en daden der regering. De zen

ding der Kerk is slechts het apostolaat
van de apostel Santiago na te volgen tot
zielenheil van het volk. De Kerk, zolang
haar vrijheid en rechten onaangetast
blijven, wil geen verwarring met de
staat en met geen enkele regeringsvorm,
slechts een vriendschappelijke en vrucht
bare samenwerking, die in de geschie
denis het werkzaamst gebleken is voor
de ware beschaving."

Dat Franco al zijn invloed heeft aan
gewend om Mgr. Pla y Deniel, die door
zijn interventie in de gerechtshoven
duizenden mensen het leven redde en
om zijn politiek van verzoening en
overleg bekend staat, als Kardinaal
primaat voor Spanje te behouden, is
wel het beste bewijs, hoezeer het
Spaanse staatshoofd naar een politiek
van pardon en samenwerking met alle
sociale groepen streeft.

(Van een bijzondere medewerker).

Stellig kan men zeggen, dat woestij
nen steeds de grootste belemmeringen
zijn geweest op de weg der mensheid.
Meer dan zeeën en oceanen, bergen en
wouden'zijn de woestijnen de grimmige
tegenspelers geweest, die de mensen van
elkaar scheidden. In de eerste wereld
oorlog was de Arabische woestijn een
bijna onneembaar bolwerk en in de
tweede wereldoorlog waren het de bijna
onoverkomelijke moeilijkheden van een
woestijnoorlog, die een beslissing tegen
hielden.

Thans schijnt echter het ogenblik
aangebroken, dat de mens de woestijn
gaat overwinnen. Een der grootste, on-
barmhartigste zandvlakten, die wij ken
nen. de Sahara, schijnt te zullen worden
omgetoverd in een landstreek, even
vruchtbaar als welke andere ter we
reld ook!

Dit is geen fata-morgana, geen ijdele
luchtspiegeling, die de verdorstende
woestijnreizigers de eeuwen door koele
bronnen en schaduwrijke palmen voor
ogen toverde. Integendeel. We hebben
hier te maken met feiten, die bovenal
verbazingwekkend zijn, omdat ze niet
eerder werden ontdekt. En ze lagen
toch zo voor de hand - Zelfs aan de man,
die ons in de jongste tijd op zulk een
bijzondere manier vertrouwd heeft ge
maakt met de Sahara en met de 600.000
bewoners van die schijnbaar onbewoon
bare woestijngebieden, de Britse oud
officier R. V C. Bodley, die jaren
lang het Nomadenleven der Ara
bische woestijnbewoners deelde en
zijn belevenissen in een bijzonder
suggestief boek „Wind in the Sahara"
(uitg. Creative Age Press, New York
1944) beschreef, zijn deze feiten ontgaan.
Toch 'is hij dicht genoeg bij de ontdek
king geweest.

Bodley vertelt bijvoorbeeld, dat hij
eens. wonende in een oase, bezoek kreeg
van een koopman met een emmer vol
is, waarvan er sommige nog leefden.
Het bleek dat de vis gevangen was in
de bron, waar de oase haar bestaan aan
dankte. De bron was niets anders dan
een scheur in de rotsgesteenten, waar
door het water van een onderaardse ri
vier naar boven kon komen. De vis
bleek zeer smakelijk en had nelemaal
geen modderige smaak, zoals Bodlev
had verwacht.

„Enige tijd later", zo vertelt Bodley.
„sprak ik met een geolqog en vertelde

hem van de Sahara-vis. Hij toonde be
langstelling, maar was niet verbaasd.
Hij had ze nooit gegeten, maar wist alle
bijzonderheden; hij zei dat dezelfde soort
vis werd aangetroffen in de Niger en in
de Nijl, in de Congo zowel als tn het
meer van Galilea en in het meer Ghad".

„En dit betekent", zo voegde de geo
loog erbij, „dat in betrekkelijk kort ge
leden tijden de vis haar weg heeft kun
nen vinden langs een stromende water-
route van de Sahara naar Centraal
Afrika, Egypte en Palestina".

De geoloog achtte het waarschijnlijk
dat deze ondergrondse rivieren nog
steeds bestonden. En als om dit te be
vestigen vernam Bodley kort daarna,
dat in een waterpoel bij de oase van
Touggourt een levende krokodil was ge
vonden. De dichtstbijzijnde plaats, waar
krokodillen hun natuurlijke verblijf
plaats hebben, was de Niger, minstens
1000 mijlen verwijderd van de oase van
Touggourt!Het monster moest die
geweldige afstand langs de onder
grondse waterroute, onder de Sahara
door, zwemmend hebben afgelegd!

In de zomer van 1927 wees de Franse
professor Jules Savornin voor de eerste
maal op het bestaan van een onder
gronds meer onder de Sahara. Hij be
weerde, dat men met behulp van het
onder de Sahara aanwezige water dui
zenden nieuwe oasen zou kunnen stich
ten. De mededelingen van de professor
klonken te fantastisch, dan dat men er
geloof aan kon hechten en het duurde
nog tot 1937 voor een hydrologische ex
peditie de theorie van de professor be
vestigde: bij Ghardaia hadden boringen
tot resultaat, dat men op een schijnbaar
onuitputtelijke waterbron stiet. Volgende
boringen bevestigden niet alleen het be
staan van een ondergronds meer, maar
stelden de onderzoekers zelfs in staat
er de omvang van te bepalen. Het bleek
zo groot als heel Frankrijk en het was
gelegen tussen het Atlas-gebergte in
het Noorden en de Lybische woestijn
in het Oosten. De oorlog had tot ge
volg, dat de exploitatie der ontdekking
tijdelijk moest worden gestaakt, maar
in het geheim werd gedurende de oorlog
een tienjarenplan uitgewerkt, dat voor
ziet in het scheppen van 1500 nieuwe
oasen, ruimte biedend voor anderhalf
millioen nieuwe bewoners. Men is thans
met man en macht bezig het plan te ver
wezenlijken. In het gebied van Mzab
Tales, aldus meldde kort geleden een
correspondent van de Zuericher „Welt-

I

Op 30 October 1908 kozen zij hun
bestuur, dr. M. Geluk, J. M. Kakebeeke,
G. Versluys en W. Kakebeeke waren
de vier grote mannen, die onmiddel
lijk aan het werk togen, zodat reeds
in September 1909 de fabriek klaar
was en in datzelfde jaar reeds een ca
paciteit bereikte van gemiddeld een
millioen kg. per dag.

In 1934 had men reeds een gemiddel
de van 4.200.000 kg. bieten per dag en
een topprestatie werd in 1932 bereikt,
toen in één campagne in totaal 341 mil
lioen kg. verwerkt werd, het grootste
kwantum, dat ooit ergens verwerkt is.

Behalve de verwerking van biet tot
geraffineerde suiker en tot al die an
dere artikelen, zoals ze in het prijzen-
boekje der V.C.S. staan, levert dit be
drijf nog een belangrijke bijdrage voor
onze deviezenwinst. Het importeert n.l.
ruwe suikèr uit Cuba, raffineert deze
en exporteert ze weer naar diverse lan
den.

Wij hebben bij ons bezoek aan de
V.C.S. natuurlijk gevraagd naar de ver
wachtingen, die men had voor de ko
mende bietencampagne. Deze verwach
tingen nu zijn hooggestemd en men
meent ter plaatse, dat de resultaten van
een normale oogst ver overtroffen zul
len worden en dit dndanks het feit. dat
minder bieten werden uitgezaaid (45.000
H.A.) dan het vorig jaar. Men schrijft
dit voornamelijk toe aan dit vochtige
zomerseizoen. Dat de suiker binnenkort
van de bon zal gaan is dan ook hoofd
zakelijk te danken aan de buitengewoon
_;oede vooruitzichten, die de bietencam
pagne dit jaar voor onze suikerpositie
biedt.

(Van onze Brabantse redacteur)

Het is nu nog even rustig in Stam-
persgat, het kleine dorp in West-Bra
bant onder de gemeente Dinteloord,
waar Europamanrnrhijnlijk wel
's werelds gi briek staat;
rustig dan i met de tijd
der bieten aanstaande
is. Nog enig i mïllioenen
kilo's suik :n uit het
Zeeuwse er land worden
aangevoerd, tot geraffi
neerde suik worden.
Dan is de 1 dat de on
telbare vracl .n ladingen
zullen lossen van het fa
brieksterrein, enhoge ber
gen bieten w< rijzen. Ruim
70 dagen zal se bietencam
pagne, dit we oogspanning.
Daarna valt v van de nor
male arbeid.

Bijna veert; t nu geleden

de juiste c :tober a.s.

dat de coöpe rfabriek in

Dinteloord wi Evenals die

van Sas van en die van

Puttershoek, ontstaan als

een reactie op de trustvorming der par
ticuliere suikerfabrieken, die zich aan
eensloten, om daardoor grotere winsten
te kunnen maken. Het is een tijd ge
weest van grote spanningen, waarin de
boeren tenslotte besloten zelf een fa
briek op te richten.

Een tweetal foto's van de suikerfabriek
JDinteloorddie haar veertigjarig'be
staan gaat vieren. Vooral de luchtfoto
laat ons de uitgestrektheid der fabrieks
complexen duidelijk zien.

woche", borrelt het water reeds omhoog;
over een oppervlakte van 300 km. lengte
en 9 km. breedte is de irrigatie reeds
begonnen. De diepte tot op de water-
laag is hier „in deze tot nu toe water
loze hel" 200 m.. op andere plaatsen
moet men tot 1300 meter gaan om het
water te bereiken. Zodra de weg is vrij
gemaakt, komt het water op vele plaat
sen vanzelf naar de oppervlakte, elders
blijft een pompinstallatie nodig. Reeds
is de plaats bepaald van 200 met pal
men beplante oasen, die een soort heir-
weg zullen vormen door de woestijn.
De bevloeiin gen het vruchtbaar maken
van de Sahara is geen probleem meer.
de verwezenlijking van plannen, die
enkele tientallen jaren geleden nog als
fantasieën zouden hebben gegolden,
staat thans boven alle twijfel vast.

De Sahara, de woestijn met haar
verschrikkingen, wordt overwonnen.
Niet alleen de dadelpalm, maar ook de
wijnstok en verschillende citrusvruchten
zullen hier gedijen, een rijke subtro
pische vegetatie zal het aanschijn van
de Noord-Afrikaanse wereld totaal ver
anderen.

Voor de kinderen en kindskinderen
van het thans in West Europa levende
geslacht zal de Sahara waarschijnlijk
een vacantie- en recreatie-oord worden,
dat per vliegtuig in enkele uren te be
reiken zal zijn.

De K.L.M. heeft 11 Constellations, die
de namen Utrecht, Venlo, Walcheren,
Delft, Eindhoven, Franeker, Gouda.
Overloon. Roermond, Tilburg en Holland
zullen krijgen.

Om nu al deze toestellen te dopen was
een grote moeilijkheid, want zij doen
reeds dienst op de diverse lijnen en ver
toeven vaak aan het andere einde van
de wereld.

Een oplossing werd gevonden in een
wedstrijd in hersengymnastiek, waar
bij ploegen jongens en meisjes uit de
betreffende steden streden om de eer
het toestel, dat hun naam draagt, offi
cieel te doen dopen. Deze plechtigheid
zou tevens als doopceremonieel voor de
andere toestellen gelden.

Zestig jongens en meisjes, n.l. vijf uit
iedere stad, vijf uit Zuid-Holland er,
nog eens vijf uit Noord-Holland dc
twee laatste krijgen hun „Holland"-
toestel waren gisteren naar Schiphol"
gekomen om daar de strijd aan te bin
den. Bob Wallach en Mieke van de her-
sengymnastiekuitzendingen van de ra
dio leidden deze wedstrijd, die in de fi
nale door Roermond met 7 pnt., voor
Utrecht met 5 pnt. gewonnen werd.
Voor het echter zover was, waren drie
pools van 4 steden verwerkt, waaruit de
winnaars Roermond, Utrecht en
Eindhoven zich in de finale plaatsten.
Een loting maakte uit dat Roermond en
Eindhoven elkaar eerst zouden ontmoe
ten en de winnaar van hen moest dan
tegen Utrecht uitkomen om het uitein
delijke resultaat aan te wijzen.

De vragen werden vlot beantwoord
en vooral de jongens toonden zich op
het luchtvaartgebied ware meesters, be
halve de 13-jarige Henk Romijn uit
Gouda, die op de vraag: „Wie is de eige
nares van Schiphol?" tot grote hilariteit
van de aanwezigen antwoordde: „Me
vrouw Plesman".

De jeugd- uit Roermond was na afloop
natuurlijk het meest opgetogen, maar
ook de anderen gingen niet onvoldaan
naar huis. Zij hadden bijna een hele dag
op Schiphol doorgebracht en getooid
met het K.L.M.-speldje en voorzien van
foto's van vliegtuigen konden zij hun
vriendjes en vriendinnetjes thuis heel
wat gaan vertellen.

De datum van de doopplechtigheid
van de Roermond zal nog nader worden
vastgesteld.

Gisteravond is de zesde partij van dt
tweekamp om het schaakkampioenschap
van Nederland gespeeld. De stand van
de match doet zijn invloed gelden óp
de belangstelling, het aantal toeschou
wers was n.l. aanmerkelijk groter dan
tevoren. De opening was weder 1. d4,
maar ditmaal koos Van Scheltinga de
half-Slavische verdediging van het ko-
ninginne-gambiet. Bij de 6de zet week
Euwe af van het gebruikelijke schema.
De partij bleef in kalme banen en het
enige voordeel, dat Euwe aanvankelijk
bereikte was, dat hij zijn tegenstander
een dubbele randpion bezorgde, maar
ovferigens scheen de balans in even
wicht. Euwe behandelde het nu vol
gend deel zeer fijn en toen Van Schel
tinga een dodelijke dreiging over het
hoofd zag. was het plotseling afgelopen.
Van Scheltinga kan zich troosten met
de gedachte, dat ook indien hij de mat-
dreiging had voorzien, Euwe op dat
ogenblik zodanig voordeel had bereikt,
dat winst hem op de duur niet zou zijn
ontgaan.

De stand luidt thans: dr. Euwe 4 p.,
Van Scheltinga 2 pnt.

In de Deense hoofdstad werden tennis
wedstrijden voor beroepsspelers gehou
den, waaraan ook onze landgenoot De Mos
deelnam. Petra (Fr.) sloeg De Mos met
6—3, 62. In een dubbelspel wisten
Perrv en De Mos een overwinning op
Schróeder en Petra te behalen met de
Zondag 26 September wordt een na
tionaal tafeltennistoumooi gehouden
in de Dierentuin te Den Haag. Na af
loop zal een der beste Engelse speel
sters, Miss Gwen Mace' een demonstra
tiepartij spelen.

Op 5 October zal in de Dierentuin te
Den Haag de tafeltenniswedstrijd gehou
den worden tussen Nederland en En
geland, waarbij Nederland in de enkel
spelen vertegenwoordigd wordt door
Cor du Buy, Cor Pelser, en in het dub
belspel door Van Zoelen en Cor du
Buy.

Volgens uit Medan ontvangen inlich
tingen wordt de totale tabaksoogst 1948
ter Oostkust van Sumatra geraamd op
15.000 a 16.000 pakken, hetgeen een aan
zienlijke vooruitgang is vergeleken met
1947, bet eerste na-oorlogse oogstjaar
voor de Deli-tabak, toen de productie
750 pakken groot was. De gemiddelde
oogsten voor de oorlog bedroegen circa
125.000 pakken.

AAGTEKERK 23 v. R'dam te Melbourne.
AMSTELDIJK 23 v. N. Y. te Antwerpen.
AMSTELKERK 23 V. Dome te Accra.
AMSTELKERK 23 v. Lome te Accra.
ARDEA 23 v. Calamata te Antw.
ARIADNE 23 v. Spanje te A'dam.
ARNEDUK 23 te Londen.

ATLAS 22 v. Lissabon n. H. v. Holland.
BARENDRECHT 7 Oct. v. Cur. te R'dam vw.
BOSKOOP 24 v. Antw. n. A'dam.

BREDA 24 v. Callao te Mollendo.

BUYS BALLOT 23 v. R'dam n. N.-Amerika.
DANAE 23 V. Oran n. Genua.

DEO DUCE 23 v. Cuxhaven n. A'dam.
GROOTEKERK 23 v. R'dam n. Hamburg.
HERCULES 23 v. Istanboul te Sfax.
HERMES 23 v. Recife n. Trinidad.

HOEGH CYGNET 23 v. San Juan n. Pa
ramaribo.

JAPARA 24 v. Manilla n. Basrah
KLIPFONTEIN 23 v. Beira te Lor. Marques
KOTA GEDE Bat.-R'dam p. 24 Ouessant.
LOMBOK 20 v. Los Angeles te Tacoma.
NOORDAM 27 v, N. Y. te R'dam verw.