Vooruitzichten voor de komende
winter in Berlijn redelijk
Comedia verrast met
„De held en de soldaat"
Pensioenen worden verhoogd
met een toeslag
eist toezicht op atoomenergie
Veiligheidsraad
Rusland
door
MONTGOMERY'S BENOEMING DOOR
AMERIKA EN CANADA GOEDGEKEURD
Engeland zal vooral vliegtuigen
produceren
REPUBLIKEINEN ZOUDEN MADIOEN
BEZET HEBBEN
Ook Woitogiri, Ngawi en Magetan
heroverd?
Optimisme over de luchtbrug
.Het weer.
De heer Deinum tussen bloemen
en geschenken
Kamer neemt totalisatorwet aan
Meerderheid voor intern, controle
Vishinsky vraagt bedenktijd
Prinses Wilhelmina
trekt zich terug
MAANDAG DRIE UUR
Tot hoofd en hart
Herfstmanoeuvres van
Russische leger
Parijse drukkers staken
LEIDER VAN DE STERN
GEARRESTEERD
Trygve Lie wil een
U.N.O.-corpe
VAN WIELERFAVORIET
TOT SMOKKELKONING
Van Londen naar Parijs
binnen één uur
VRIJDAG 1 OCTOBER 1948
72sfë JAARGANG No. 24270
DE WESTERSE MILITAIRE UNIE
In Mecklenburg en
Brandenburg
Berlijn in Veiligheidsraad
Vanmorgen geen gas en
geen electriciteit
Amer. militaire commissie
bezoekt Franco
Gevonden documenten
werpen nieuw licht op
organisatie
Gen. Clay verwacht
nieuwe relletje»
Waardebonnen consumenten-
crediet geldig
„De Brasvoor zijn
rechters
Vijfjarenplan van
Tsjechoslowakije
VAN MOOK'S TERUGKEER
HET SCHOUWBURG-JUBILEUM
Als beschermvrouwe van
verenigingen
Redevoeringen en
geschenken
Foto's uit Indië
Zeepost naar Oost en West
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 14380
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week-
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
Directeur: 3. 3. W. Bóerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voer
edvertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren
Te Washington wordt vernomen, dat
de V.S. en Canada reeds mformeel hun
goedkeuring hebben gehecht aan de be
noeming van veldmaarschalk Montgo
mery tot voorzitter van de verdedi-
gingsraad der West-Europese Unie.
Als deel van zijn bijdrage tot
het gemeenschappelijke verdedigings
plan wordt beoogd, dat Engeland vele
w»pens zal fabriceren, vooral vliegtui
gen, die de continentale mogendheden
nodig hebben om haar verdediging zo
spoedig mogelijk op peil te brengen.
Dit is één van de redenen, zo meldt
een correspondent van Reuter, dat En
geland vrij grote hoeveelheden staal en
aluminium kan verwachten op fh'0'"1
van het program voor militaire nuip,
dat in Januari aan het Amerikaanse
Congress zal worden voorgelegd.
Gezaghebbende kringen te Washing-
ton verklaren, dat het program, zal
voorzien in de onmiddellijke versche
ping van Amerikaanse wapens en tanks
uit de overtollige legervoorraden naar
Europa, alsmede grondstoffen voor de
wapenfabricage in West-Europa.
Politieke deskundigen te Washington
voorspellen, dat het militaire hulppro
gram niet gemakkelijk door het Con
gress zal worden goedgekeurd. Men
heeft hier vooral op het oog de moge
lijkheid, dat Frankrijk communistisch
zou worden en de kans, dat de Ameri
kaanse wapens in Europa in handen
van een eventuele aanvaller zouden
vallen.
Vandaag zal waarschijnlijk een com
muniqué over de bespreking der minis
ters van Defensie uitgegeven worden.
De keuze van Montgomery is in het
algemeen in Engeland gunstig ontvan
gen.
De eerste critiek hierop werd ver
nomen in het hoofdartikel van gisteren
in de Manchester Guardian, die schrijft,
dat Montgomery „in Amerika niet bij
zonder geapprecieerd wordt. Hij '.s
nooit een echte chef van de generale
staf geweest. Hij is een bevelhebber
van het leger, een man, die de strijders
electriseert, de architect van de „kolos-
In Duitse perstelegrammen werd gis
teren meegedeeld, dat hef Russische be
zettingsleger zich gereed maakt voor
grote herfstraanoeuvres, die begin Oc
tober een aanvang zullen nemen. Daar
bij zouden ook grote aantallen vliegma
chines gebruikt worden.
Autoriteiten van de Amerikaanse
luchtmacht hebben verklaard van de
Russen hierover nog geen bericht te heb
ben ontvangen. Zij zijn nog in afwach
ting van het Russische antwoord op het
scherpe schriftelijke protest, dat eer
gisteren door hen werd ingediend, be
treffende het duiken van Russische
Yaks naar twee Amerikaanse transport
vliegtuigen, die met voorraden op weg
naar Berlijn waren.
Berichten uit de Russische zone dui
den aan, dat de troepen zich zullen con
centreren in Mecklenburg en Branden
burg, ten Noorden en Westen van Ber
lijn. Vele gebouwen zijn in beslag geno
men om de troepen onder te brengen.
De Veiligheidsraad komt Maandag om
15.00 uur bijeen ter behandeling van de
beschuldiging der Westelijke mogendhe
den dat Sovjet-Rusland met zijn blok
kade van Berlijn de vrede in gevaar
brengt.
Volgens een officiële UNO-bekendma-
king van vandaag zal ex-senator Warren
Austin (V.S.) de bijeenkomst presideren
Men meent echter dat Austin kort na
het begin van de zitting het voorzitter
schap zal overdragen aan de Argentijn
se vertegenwoordiger, die volgens de
alfabetische volgorde voor het voorzitter
schap aan de beurt is.
Te Parijs zullen deze week geen
periodieken verschijnen. Het verbond
van arbeiders bij wekelijkse publi-
citeitsorganen. een onderdeel van de
CGT, heeft tot staking opgeroepen, om
dat de drukkers loonsverhoging eisen.
Tengevolge van een staking onder de
arbeiders bij het gas- en
bedrijf was Parijs vanochtend van 8 uur
tot 12 uur zonder gas en electriciteit.
Senator Chan Gumey, voorzitter de'
senaatscommissie voor de gewapende
diensten der Verenigde Staten, heeft in
gezelschap van de Amerikaanse zaak
gelastigde te Madrid, Paul Culbertson,
een bezoek gebracht aan generaal Fran
co. Ook waren enige leden van de strijd
krachten der V. S. tegenwoordig.
Tevoren had deze groep een onder-
h°ud gehad met de Spaanse legerleider,
gen.raal Juan Vigon, die, naar bericht
wordt, Spanje's behoefte aan militaire
uitrusting uitdrukking bracht.
Naar Kemeld wordt, deelde Gurney
generaal S'ranco mede, dat zijn commis
sie er sterk voor was de normale be
trekkingen tussen de V. S. en Spanje
te hervatten.
Franco ontving Gurney en Culbert
son in zijn nuts in de buurt van Madrid.
Het onderhoud duurde bijna een uur.
Het Spaanse kabinet heeft zijn goed
keuring gehecht aan besluiten over het
houden en organiseren van gemeente
lijke verkiezingen in Spanje.
De datum zal vermoedelijk in het
laatst van November vallen.
sale doorbraken" maar in genen dele
een groot organisator."
In welingelichte kringen, aldus A.P.,
wordt de naam van luit.-generaal G. W.
R. Templer, waarnemend chef van de
generale staf, als eventueel opvolger
van Monty genoemd. Hij voerde het
bevel over een divisie op Sicilië en
werd later de eerste militaire gouver
neur in Duitsland.
Veldmaarschalk Lord Montgomery,
chef van de generale staf van het Britse
rijk, heeft ter gelegenheid van het be
gin der actie voor het werven van
100.000 vrijwilligers op een persconfe
rentie te Londen gezegd, dat de bevol
king Van een land, 1n het bijzonder van
de V.S., in een nieuwe oorlog zal blij
ken een zware proef te moeten onder
gaan. „Het land zal mensen nodig heb
ben, die gewend zijn bevelen op te vol
gen," aldus Montgomery.
Emmanuel Shinwell, minister van
Oorlog, deelde mee, dat de huidige
sterkte van het Britse landleger onge
veer 50.000 man bedraagt en dat 150.000
het doel is.
Nathan Friedman Yellin. de leider van
de Joodse terroristische Stemgroep, die
sedert de moord op Bernadotte werd
gezocht, is in Haifa met een van zijn
adjudanten door de Israëlische politie
gearresteerd. De politie heeft bij de ar
restatie documenten gevonden, welke
volgens haar zeggen een nieuw licht
werpen op dehandelingen van de
Stemgroep.
Reeds enige dagen meldden onbeves
tigde berichten, dat Yellin voorberei
dingen had getroffen om naar Rusland
te vluchten. Vorige week vernam A. P.
dat een Oost-Europees consulaat zes
visa had verstrekt, waaromheen een
min of meer geheimzinnig waas hing.
Uit betrouwbare bron werd vernomen,
dat Yellin bij zijn arrestatie in het be
zit was van valse papieren.
In het laatste bulletin van de Comin-
form wordt Tito ervan beschuldigd een
terreur ontketend te hebben tegen Joe
goslavische sympathiserenden met de
Comihform Verschillende vooraan
staande personen zouden van hun func
ties ontheven en daarna spoorloos
verdwenen zijn. Fotocopieën van het
bulletin van de Cominform en van de
Eh-avda oL'culerc n in het geheim in
Joegoslavië, aldus het bulletin.
In een uitvoerig rapport aan de UNO
heeft Trygve Lie gisteren de spoedige
oprichting gevraagd van een uit 800
manschappen bestaand gewapend UNO-
corps dat tot taak zal hebben UNO-
personeel te velde te beschermen. De
kosten voor het corps worden in het
rapport geschat op 4 millioen dollar.
Lie beveelt de oprichting aan van
een 800 man tellende kerngroep in
vaste dienst en een vrijwilligersreserve
van 500 man. De bewapening dient te
bestaan uit pistolen, geweren, karabij
nen en lichte automatische wapenen.
Het corps dient geüniformeerd te zijn,
maar zal niet uitgerust zijn met tanks,
artillerie, vliegtuigen, schepen of an
dere grote aanvalswapenen.
Eric Johnston, president van de
American Motion Picture Producers
Organisation, is in de zomer-residentie
van Z.H. de Paus door deze in particu
liere audiëntie ontvangen. Z.H. de Paus
verleende ook een speciale audiëntie
aan de filmacteur Douglas Fairbanks
Jr. en diens echtgenote.
Seaert Maandag werd uit de Scheveningse haven een z.g. gaffelsloep „De Lucky
Star" vermist. S.O.S.-signalen werden uitgezonden naar posten in binnen- en
buitenland, vliegtuigen gingen op onderzoek uit en alarmberichten verschenen
in de kranten. Gisteravond liep het bootje, dat niet zeewaardig was, met zijn
vijf passagiers de haven weer binnen.- Krachtige wind had hen afgedreven. De
schipper G. Stroink meert doodvermoeid het bootje; hij had in geen dagen gegeten.
De militaire gouverneur, kolonel
Gatot Soebroto, heeft, volgens An-
tara, medegedeeld, dat Madioen
Donderdagmiddag om kwart over
vier in handen van de republikeinse
strijdkrachten is gevallen. In zjjn
dagorder deelde de kol. Gatot voorts
mede, dat Wonogiri, Ngawi en Ma
getan eveneens werden veroverd,
terwijl de volgende campagne zal
zijn gericht op Patjitan, Ponorogo
en Poerwodadi,
Ten aanzien van de herovering van
Madioen meldt „De stem van het vrije
Indonesië", dat, toen de republikeinse
troepen Goreng Gareng, 10 km. ten
Westen van Madioen, Woensdagavond
binnenvielen, de opstandelingen niet in
staat waren hun gevangenen weg te
voeren. „Voordat de opstandelingen
zelf vluchtten, hebben zij daarom tien
tallen personen vermoord, onder wie
godsdienstleraars, onderwijzers, volks
leiders en bestuursambtenaren."
De P.T.T. te Madioen functionneert
normaal, aldus de zender. De republi
keinen hebben de radiozender van Ma
dioen weer in gebruik genomen. De rust
te Madioen is weergekeerd. De zuive
ringsoperaties duren voort.
„De stem van het 'vrije Indonesië"
zegt verder te hebben vernomen, dat
Moeso c.s. zijn gevlucht naar Doengoes,
ten Zuiden van Madioen, daaraan toe
voegend. dat de tekenen van demorali
satie onder de opstandelingen met de
Gedurende de eerste honderd dagen
van de „luchtbrug" naar Berlijn is
volgens kolonel Frankl. Howley, de
Amerikaanse militaire gouverneur van
Berlijn, de voedselreserve van de ge
blokkeerde stad met 15 pet. vermeer
derd. „De Berlijners kunnen de winter
met optimisme tegemoet zien", zei hjj
gisteren op een persconferentie te
Berlijn. „De luchtbrug" zal al het
voedsel aanvoeren dat voor de rant
soenering benodigd is".
De Amerikaanse luchtmacht heeft
bekend gemaakt, dat Amerikaanse
vliegtuigen in de drie maanden van
de aan Berlijn door de lucht verleen
de hulp 28.658 vluchten hebben ver
richt en in totaal 201.735 ton steen
kool, voedsel en andere goederen heb
ben aangevoerd, dat is per dag gemid
deld 3.636 ton voor een bedrag van
naar schatting 390.000 dollar per dag.
Brigadier-generaal Jean Ganeval, de
Franse militaire gouverneur van Ber
lijn, heeft gisteren verklaard, dat de
Westelijke geallieerden met een zuiver
geweten de winter tegemoet zien en
vertrouwen dat de „luchtbrug" zal
voortgaan met het op ruime schaal be
voorraden van Berlijn.
De Franse militaire gouverneur zei
in zijn overzicht van de eerste honderd
dagen van de „luchtbrug" dat de moei
lijkheden der slechte weersomstandig
heden zeker zullen kunnen worden
overwonnen. De daartoe noodzakelijke
maatregelen waren volgens hem: 1. het
gebruik van grotere vliegtuigen. (De
Amerikaanse luchtmacht vervangt
thans de nog in gebruik zijnde C-47's
door C-54's). 2. Verkorting van de
vliegafstand door als voornaamste be
ginpunt bases in de Britse zone te kie
zen.3. Vergroting van de landingscapa
citeit op de Berlijnse vliegvelden Ga-
tow en Tempelhof. Beide genoemde
vliegvelden worden thans vergroot en
op het terrein van het voormalige
Goeringplein wordt thans in de Franse
sector een enorm groot vliegveld aan
gelegd, dat een startbaan zal krijgen
van "bijna twee kilometer en op 15 Dec.
in dienst zal komen.
Volledige solidariteit tussen de mili
taire regeringen van Frankrijk, Enge
land en Amerika heeft in hoge mate tot
het welslagen van de „luchtbrug" bij
gedragen, zei gen. Ganeval. Op het
ogenblik wordt dagelijks 4000 ton voeö-
Het Centraal Bureau voor het Con-
sumentencrediet vestigt er de aandacht
op, dat de nieuwe waardebonnen voor
het consumentencrediet met ingang van
vandaag geldig zijn.
sel, kolen en grondstoffen naar Berlijn
gevlogen, deelde hij mede.
Gen. Ganeval verklaarde dat Amerika
en Engeland de Franse sector op basis
van volkomen gelijkheid bevoorraden,
zulks niettegenstaande de Franse lucht
macht niet aan de „luchtbrug" kan deel
nemen omdat die momenteel opereert in
Indo-China en op Madagascar.
Gen. Lucius Clay heeft gisteren te
Frankfort gezegd, dat „er heel wat meer
nodig zal zijn dan rond onze vliegtuigen
te zoemen" om een eind te maken aan
de luchtbrug naar Berlijn.
De generaal verwachtte nieuwe com
munistische ongeregeldheden in Berlijn.
Hij zei echter geen inlichtingen te heb
ben, of deze incidenten zouden samen
vallen met de Amerikaanse verkiezin
gen of met de behandeling van de Ber
lijnse kwestie in de Veiligheidsraad.
Gen. Clay zei, dat hij „zeer zorgvul
dig" het proces tegen Ilse Koch bekeken
had en dat de levenslange gevangenis
straf die aanvankelijk tegen haar uitge
sproken was, niet gerechtvaardigd werd
door haar rol in het concentratiekamp
Buchenwald.
Hij zei, dat haar geval nu onderzocht
zou worden om vast te stellen, of zij op
andere gronden vervolgd kan worden.
dag duidelijker worden, terwijl steeds
meer troepen uit de onrustige gebieden
weglopen en hun trouw aan de repu
blikeinse regering betuigen.
Een Nederlandse woordvoerder heeft
medegedeeld, dat de Nederlandse rege
ring van mening is, dat de val van
Madioen slechts 'n phase is van de actie,
die de regering-Hatta tegen de commu
nisten moet ondernemen. Hij zeidc, dat
de Nederlandse regering de gebeurte
nissen nauwlettend volgt.
De bekende Brabantse wielrenner
John. Braspenning is met verschil
lende anderen de grote man ge
weest in een smokkelcomplot, het"
welk in het begin van dit jaar door
wakker politiewerk werd opgerold.
Met pantserauto's ging de bende te
werk en voor millioenen werd over de
grens gebracht en in een magazijn ~e
Amsterdam opgeslagen. Nadat het „Re"
zeischap widens een wilde rit onder
Rijsbergen (N.-Br.) de pantserwagen in
de steek had moeten laten, gelukte het
kort nadien Braspenning onder Utrecht
te arresteren. Spoedig kwam toen vast
te staan, dat deze wijdvertakte smok
kelhandel tijdens de bezetting was ont
staan. Corrupte leden van de Wehr-
macht smokkelden toen goederen van
België naar Nederland en omgekeerd
en hiertoe bedienden zij zich van het
materiaal, dat ten dienste stond. Hier
door kwam in de smokkelarij een
nieuwe, nog niet toegepaste fase, n.l.
het smokkelen van militaire voertuigen,
die van bewapening en pantsering wa
ren voorzien. Na de ineenstorting van
het Duitse leger bleef deze methode
gehandhaafd. De soldaten van de bezet
tingslegers en de toenmalige grens
wachten zetten de zaak op dezelfde voet
voort. Bij de opsporing werd gebruik
gemaakt van de meest moderne midde
len; de Technische Dienst van de Rijks
politie assisteerde met Walkie Talkies
en auto's met complete zend- en ont-
vanginstallatie.
Dit weekend nu zullen Braspenning
en de zijnen voor de Bijzondere Politie
rechter in Breda moeten verschijnen.
Vanmorgen om tien uur is men met de
berechting begonnen, waarbij de da
ders door een negental advocaten zul
len worden bijgestaan.
Het ontwerp voor het vijfjarenplan
van Tsjechoslowakije, dat zojuist is ge
publiceerd, toont aan, dat Tsjechoslo
wakije hoopt, in de periode tot 1953 de
productie der zware industrie met 130
procent te verhogen.
Volgens het plan zal in diezelfde pe
riode de productie van verbruiksgoede-
ren worden opgevoerd, benevens het
aantal arbeidskrachten.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Voor het Noord-Westelijk gedeelte
van het land: Overwegend droog
weer met veranderlijke bewolking
en plaatselijk ochtendmist. Ongeveer
dezelfde temperatuur als vandaag.
Zwakke tot matige wind tussen West
en Zuid.
Voor het overige gedeelte van net
land: Droog weer met veranderlijke
bewolking en plaatselijk ochtendmist.
Ongeveer dezelfde temperatuur als
vandaag. Weinig wind.
Zon: 6.42—18.16; Maan; 5.51—18-24.
In verband met de terugkomst van
dr. Van Mook in Indonesië heeft de
Indisch-Nederlandse partij zich met een
brief tot minister-president W. Drees
gewend, waarin o.m. gezegd wordt:
„Met vreugde hebben velen met ons de
terugkomst van de Luitenant-Gouver
neur-Generaal in Indonesië begroet en
tevens met voldoening het bericht ver
nomen, dat hij althans voorlopig
op zijn hoge post zal blijven.
Wij vertrouwen er op, dat de Neder
landse regering bij toekomstige bespre
kingen met de voorlopige federale re
gering zich steeds mede en blijvend zal
laten leiden door de wens van velen in
Indonesië betreffende de figuur van dr.
Van Mook".
Indien een meester als Shaw „De
held en de soldaat" niet geschreven
had, dan zou het stuk wellicht niet
meer op het repertoire gekomen
zijn, omdat het door twee wereld
oorlogen zijn uiterlijke waarde to
taal verloren heeft. De innerlijke
waarde is echter zo rijk, zo amusant
en zo diepzinnig, dat de hedendaag
se schouwburgbezoeker deze anti-
romantische comedie, een persiflage
op de smaak van het publiek een
halve eeuw geleden, gezellig bezig
houdt.
Reeds aanstonds maken we kennis
met het onwaarachtige, dat in het
pathos gelegen is. Terwijl de jongedame
Raina in haar slaapvertrek het portret
van haar heldhaftige geliefde, die meen
de een oorlog te hebben gewonnen
door zijn dapperheid, kust, komt een
gevluchte soldaat over het balcon in
haar kamer en daarmede begint de
ontwikkeling van de comedie, die aan
leiding geeft tot talrijke flitsende dia
logen, tot nadenken stemmende redene
ringen en verwerping van alles wat in
de wereld nogal eens als moed be
schouwd wordt, maar in werkelijkheid
een armelijke vertoning is.
De taferelen zijn nu eens spannend
door de waarheden, die gezegd worden,
maar die men moet onderkennen, dan
weer zo humoristisch, dat ze aan de
klucht grenzen.
De huursoldaat uit Zwitserland, die
iri de slaapkamer vluchtte, is later een
rijke luitenant, waarvoor de dwaze Ser-
gius Saranoff van gewaande hogere
stand in al zijn onbeholpenheid het veld
moet ruimen.
De toneelgroep „Comedia" heeft van
Shaw's werk een allerprettigste en ar
tistiek hoogstaande vertolking gegeven.
Han Bentz van den Berg speelde de rol
van de huurling ongetwijfeld zoals
Shaw hem bedoeld moet hebben, Guus
Hermus helde als Sergius wat al te veel
naar het belachelijke over. Altijd weer
is Ank van der Moer,, die nu voor het
meisje Raina speelde, een actrice, die
men graag beluistert en kan roemen
door haar natuurlijk spel. Van de andere
medewerkenden noemen wij Jules yer-
straete, die een bonk van een majoor
tussen de speelse figuren plaatste, en
(Van onze parlementaire redacteur)
De Tweede Kamer moest gisteren
allereerst beslissen over de door de
heer Van Sleen verzachte en onge
vaarlijk gemaakte motie op het
wetsontwerp „Verhoging van pen
sioenen met een toeslag". Zij deed
dit nadat eerst de communist Hoog-
carspel een mislukte poging had
gedaan om de hele behandeling van
het wetsontwerp aan te houden tot
de tenagkeer van prof. Lieftinckuit
Amerika, opdat mr. Van Maarse-
veen eerst overleg met hem zou
kunnen plegen over de wensen, die
de Kamer eigenlijk koesterde. Doch
daar stemde de hele Kamer, op de
communisten na, tegen. De motie-
Van Sleen werd toen aanvaard met
alleen de stemmen van de commu
nisten tegen. Het wetsontwerp zelf
werd zonder stemming goedge
keurd.
Vervolgens stelde de heer Borst, ge
bruik makend van het vragenuurtje,
enige vragen over een min of meer
technische kwestie aan de minister van
Landbouw, en daarna werd het wets
ontwerp „Herziening Regeling der Pro
vinciale Financiën" afgehandeld. De
heer Algera smaakte daarbij het ge
noegen door middel van een serie
amendementen de kortingsregeling uit
het wetsontwerp te krijgen, waarbij
alleen de socialisten tegen waren. Het
wetsontwerp kwam er verder zonder
stemming door.
Het wetsontwerp tot invoering van een
buitengewoon militair pensioen voor mili
taire slachtoffers van de mobilisatie 1914—
1918 alsmede voor hun weduwen en wezen
gaf aanleiding tot enige schermutselingen
met de heer Van Sleen en amendementen
(Telefonisch van onze Parijse
correspondent)
Parijs, Donderdagavond.
De politieke commissie van de As-
semblée der Verenigde Naties is van
morgen begonnen met de behandeling
van de drie rapporten, welke de
speciale commissie, belast met de be
studering van het vraagstuk der
atoomenergie, in twee en twintig
maanden arbeid, verdeeld over meer
dan tweehonderd zittingen, heeft on
gesteld.
Het laatste rapport van deze atoom
commissie. bestaande uit de leden van
de Veiligheidsraad plus Canada, begint
met een zinsnede, welke de volkomen
impasse constateert, waarin de werk
zaamheden van de commissie zijn aan
beland tengevolge van de onverzoen
lijke standpunten, door enerzijds de
meerderheid en anderzijds de minder
heid van de commissie ingenomen. Het
meerderheidsstandpunt, dat hier in het
kort nog eens geresumeerd moge heten,
luidt, dat afdoende waarborg voor uit
sluitend vreedzame aanwending van
de atoomenergie slechts geschapen kan
worden doordat het gehele proces der
atoomenergieproductie, van de delving
der grondstoffen at onder permanente
internationale controle wordt geplaatst.
De Verenigde Staten verklaarden zich
zelfs bereid te accepteren, dat de vind
plaatsen en fabrieken in eigendom aan
het internationale contrólelichaam zou
den worden overgedragen. Het voorstel
der minderheid, die de Sovjet-Unie met
■de Oekraïne omvat, behelst, dat de
internationale controle zich beperkt tot
inspecties, te verrichten door de Veilig
heidsraad waarin de Sovjet-Unie
over het recht van veto beschikt
maar dat aan de invoering van dit con
trólesysteem nog vooraf moet gaan de
vernietiging van de voorraad atoom
bommen in de Verenigde Staten.
Vertegenwoordigers van de Verenigde
Staten en Canada hebben nu vanmor.
gen de politieke commissie verzocht, de
Assemblée te adviseren de meerder
heidsvoorstellen te accepteren.
De Amerikaanse vertegenwoordiger
verklaarde o.m.: „De angst heeft in de
wereld de hoop vervangen, omdat de
Sovjet-Unie haar souvereiniteit blijkt
te stellen boven dé veiligheid der mens
heid". De Canadese vertegenwoordiger
diende een ontwerp-resolutie in, vol
gens welker bewoordingen de Assem
blée de conclusies van de meerderheid
der atoomcommissie goedkeurt en een
beroep doet op alle naties, hun verant
woordelijkheid jegens de wereldge
meenschap na te komen, door de
grondslagen te aanvaarden, die nood
zakelijk zijn voor een afdoende con
trole der atoomenergieproductie.
Teneinde gelegenheid te hebben deze
ontwerp-resolutie te bestuderen, vroeg
de Russische gedelegeerde, Vishinsky,
schorsing der beraadslagingen tot mor
gen, waarmede accoord werd gegaan.
Enkele optimisten verwachten, dat
Vishinsky morgen wellicht met iets
nieuws te voorschijn zal komen. Pessi
misten, die in de meerderheid zijn,
verwachten dit niet, waarna de com
missie, met de stemmen van de Sovjet-
Unie en haar aanhang tegen, niets
anders meer te doen zou hebben dan
zich aan te sluiten bij de conclusies der
meerderheid van de atoomcommissie en
de Assemblée te adviseren zulks even
eens te doen. Er zouden alsdan twee
dingen bestaan: een meerderheidsbesluit
tot oprichting van een efficiënt inter
nationaal contrólelichaam en de beruch
te impasse, met welk laatste ding het
bestaan van een efficiënt contróle
lichaam niet kan samengaan.
op enkele onderdelen, voor ook dit werd
aanvaard.
Nadat dan nog enige kleine wetsontwer
pen onder de hamer waren doorgegaan,
was de beurt aan wat voor deze dag en
avond de hoofdzaak zou blijken: de totali
satorwet, onder belangstelling van een
groot aantal paarden- (of gok-?) liefheb
bers op de gereserveerde tribune, door
sommige Kamerleden even fel verguisd
als door anderen met hardnekkigheid ver
dedigd.
De protestantse fracties en een deel der
socialisten waren er op principiële gron
den tegen. Met de V.V.D. waren de katho
lieken, op voorzitter Kortenhorst na, voor,
zij het dan ook niet op principiële, doch
zuiver op tactische gronden. Zo was het
trouwens ook met de regering. Mr. Bachg
heeft het met veel welsprekendheid de
ministers Mansholt en Wijers gemakkelijk
gemaakt door het wetsontwerp te ver
dedigen hoofdzakelijk op deze grond, dat
de invoering van de toto het grote kwaad
van het verboden gokken en de minder
zindelijke praktijken van de bookmakers
inruilt voor het kleinere kwaad van het
gereglementeerde hazardspel, waarbij men
een wapen tegen de bookmakers in han
den hoopt te krijgen.
Bovendien schijnt de winst van de toto
erg bevorderlijk te zijn om de kosten van
de fokkerij van mooie paarden ie be
strijden. Érg fraai en indrukwekkend is
dit standpunt niet, maar het zal wel prac-
tisch zijn, vooral als men toch feitelijk
geen kans ziet om het gokken op paarden
rennen met wortel en tak uit te roeien.
Het is ook maar weer de vraag of de hele
zaak een tot het uiterste doorgevoerd prin
cipe waard is. Doch er werd lang en
hartstochtelijk over gestreden en er werd
onder de inspiratie van het moment zelfs
laai geschapen in dit debat. Zo bezong mr.
Bachg het „paardenwezen" en de heer
v. d. Heuvel zag ze bij zijn bestrijding zo
rennen, dat hij de paarden met rendieren
verwisselde. Al die drukte werd met mis
prijzende blikken gadegeslagen door de
liefhebbers op de tribune, wie dit allemaal
niet schelen kon, mits het wetsontwerp
maar werd aangenomen. Nu, het werd
aangenomen met 45 tegen 25 stemmen en
de liefhebbers, nauwelijks in staat om hun
bijvalsbetuigingen in te houden, keerden
van hun uitstapje in de staatkunde huis
waarts met gezichten, alsof ze de gok ge
wonnen hadden. Voegen wij hieraan toe,
dat er nog enkele amendementen van de
heren Vondeling en Bachg werden aan
vaard, die het de regering mogelijk be
doelen te maken de liefhebberij nog wat
meer in de hand te houden.
De secretaris van Prinses Wilhelmina
deelt het volgende mede:
..Gedurende haar regering is Prinses
Wilhelmina van vele verenigingen be
schermvrouwe geworden. Met vreugde
zal zij steeds terugdenken aan het con
tact dat zij hierdoor gedurende vele ja
ren met het Nederlandse verenigings
léven heeft gehad. Prinses Wilhelmina
acht het thans echter minder eigenaar
dig deze functie, die zij als Koningin
heeft aanvaard, te blijven vervullen. Zij
heeft derhalve opdracht gegeven de be
trokken verenigingen in kennis te stel
len van haar voornemen zich als be
schermvrouwe terug te trekken."
I Velen willen geen stilte en rust om I
zich heen, omdat zij dan de stem van
^^^lu^igeweten^ouden^ioren^^^
Lous Hensen, een temperamentvolle
Lauka.
„Comedia" heeft wederom bewezen,
dat het een gezelschap is, waarop Haar
lem trots mag zijn.
W.
De voorstelling werd bijgewoond
door de Commissaris der Koningin in
de provincie Utrecht en vroegere vroe
gere burgemeester van Haarlem, M.
A. Reinalda, door burgemeester Cre-
mers en de wethouders van Haarlem,
verder door talrijke raadsleden, ver
tegenwoordigers van toneelgezelschap
pen en hoofden van gemeentelijke
diensten.
Aan het begin van de avond herin
nerde wethouder Geluk aan de feeste
lijkheden, die dit gala-festiin reeds
vooraf gegaan waren. Wanneer er in de
zaal een Haarlemmer mocht zijn, die
evenals dertig jaar geleden een schen
king zou willen doen aan de stad Haar
lem dan zal het gemeentebestuur deze
gaarne aanvaarden en een tweede
schouwburg laten bijbouwen (hilariteit).
Hij hoopte verder, dat in onze stad in
de toekomst de beste toneelspelkunst
zou worden gegeven, niet alleen van dat
wat in eigen land gepresteerd wordt,
maar ook wat het buitenland biedt.
Toen na de opvoering van het toneel
spel het doek weer omhoog ging en de
toeschouwers het nieuwe parel-grijze
gordijn-décor konden bewonderen, even
als een zee van bloemen, niet alleen op
het podium, maar ook aan de rand van
de voetlichten een smaakvolle ver
siering van Hout en Plantsoenen tra
den verschillende sprekers naar voren.
Als eerste voerde het woord burgemees
ter Cremers, die zeide, dat de gemeente
Haarlem trots is op haar schouwburg
en zijn directeur, de heer Herman Dei
num. Deze bezit een grote toneelkennis,
een fijne smaak en een nuchtere zake
lijke kijk, waardoor prachtige resultaten
bereikt werden. De samenwerking tus
sen gemeente en directeur is steeds al
leraangenaamst geweest en spr. hoopte,
dat deze zolang zou duren, tot „wij niet
alleen grijs maar ook oud zullen zijn."
Namens de commissie in kunstzaken
sprak mr. Julius Hoog.
Vervolgens diende zich, onder cere
moniemeesterschap van de heer Schuil,
een rij van sprekers aan: de directeuren
van de Amsterdamse- en de Haagse
Schouwburg, de regisseur van „Come
dia", Johan de Meester, Jo Sternheim
namens het Amsterdamse Toneelgeze-
schap, mevrouw Krul namens de
commissie schoolvoorstellingen, een ver
tegenwoordiger van de Haarlemse dilet
tantentoneelverenigingen, de heer Bak
ker namens de Letterlievende Vereni
ging J. J. Cremer, die in zijn hulde ook
betrok de heer J. B. Schuil en het
technische personeel van de schouw
burg, de heer W. van Willige namens
de Haarlemse toneel-recensenten, de
heer Assmann namens het publiek e.a.
Intussen wist de heer Deinum zich om
ringd door talrijke bloemstukken,
schilderijen en andere geschenken, die
grotendeels ter aanvulling van de
requisieten beschouwd kunnen worden.
Er werd een enveloppe overhandigd als
eerste bijdrage in een fonds-zaalver
lichting.
Het was geen gemakkelijke taak voor
de heer Deinum al deze sprekers te be
antwoorden, maar hij deed het consciën
tieus en op vlotte wijze. Hij constateerde
met tevredenheid, dat zijn streven,
Haarlem een stad van de eerste rang te
maken op toneelgebied, weerklank ge
vonden heeft en hij hoopte, dat h(j ook
in de toekomst zou kunnen zorgen, dat
de gemeente het beste te zien krijgt
van wat er geboden wordt. Hij dankte
het publiek voor de onschatbare be
langstelling.
In de boven-foyer recipieerde daarna
de directeur van de schouwburg, waar
bij wethouder Geluk de gelegenheid te
baat nam de heer J. B. Schuil, die in
1918 bij de stichting van de schouwburg
tot lid van de commissie van beheer
benoemd werd, te huldigen. Hij bood
hem het schouwburg-jubileuminsigne
aan en wenste hem nog vele jaren van
gezondheid.
Om 12.12 uur landde Donderdag op
het Parijse vliegveld Orly een
straalvliegtuig van het type „Glos
ter" met een brief van de Londen-
se burgemeester aan de burgemees
ter van Parijs.
De brief was uit het centrum van
Londen om 11.33 uur met een heli
copter verzonden. Van het vlieg
veld Orly nam een helicopter de
brief weer mee naar het centrum
van Parijs, waar hij te 12.20 uur afge
leverd werd. De laatste helicopter
had nog enige vertraging, doordat
boven Parijs een wolk hing. De ver
binding tussen Londen en Parijs
kwam dus in minder dan 1 uur tot
^stand.
In de hail van het Indisch Instituut te
Amsterdam, werd in de maanden Juli
en Augustus een groot aantal familie
portretten, foto's en albums, die in In
donesië in verlaten woningen etc. wa
ren aangetroffen, voor belanghebben
den ter bezichtiging gesteld. Na identi
ficatie van daarop voorkomende perso-
anen en ook aan de hand van aanwij
zingen, van bezoekers ontvangen, kon
den 302 albums en 392 losse foto's aan
eigenaren of nabestaanden ter hand
worden gesteld.
Naar Indonesië vertrekt 9 October
a.s. het m.s. „Willem Ruys". Mits drie
dagen tevoren ter post bezorgd, kan
zeepost met dit schip worden verzon
den. Eveneens kan zeepost worden ver
zonden met het m.s. „Pericles", dat 12
October naar de Nederlandse Antillen
en met het s.s. „Cottica", dat ook 12
October naar Suriname vertrekt.