Conferentie Grote Vier over Berlijn
en het Duitse probleem?
Westerse mogendheden de
schuld van alles
Sjahrir verwacht spoedig
nieuwe besprekingen
Alleen Indonesiërs in Interim-
regenng
Flinke straffen in de grote
pantsersmokkel affaire
Pools arbeider steekt
Amsterdammer neer
Bloedig liefdesdrama in de
Rustenburgerstraat
Onrust in Oost-Duitsland
Republikeinen bezetten
Ponogoro en Doengoes
_Het weer.
John Braspennickx
aartssmokkelaar
Treedt Attlee af?
Dader ernstig gewond
Jkf**
Russen dreigen stad te plunderen
lot hoofd en hart
Sportnieuws
Minister Stikker te Parijs
Overval op Zuivelfabriek
r~
Russische nota aan het Westen
De New York Times
achter Dewey
Door gezondheids
toestand gedwongen
Afleidingsmanoeuvre
[e: I
MAANDAG 4 OCTOBER 1948
72ste JAARGANG No. 24272
V eiligheidsr aad
misbruikt
Rede van Sokolofsky
GROTE BRAND TE
VLAARDINGEN
Een ton schade
MOESO IN SlAM?
Verklaring van generaal
Spoor
Betere sigaretten 96 cent
Wijzigingen in Belgisch
bezettingsleger
Elfstedentocht en radio
>V I
A
VOETBAL
VSV drie punien vóór
op zijn concurrenten;
Stormvogels, Blauw Wit
en SW bovenaan; RK
tweede klassers in hel
Westen verliezen; geen
enkele nederlaag bij RK
derde klassers.
KORFBAL
Positie van Westerkwar-
iier weer verbeterd.
HOCKEY
Be Fair neemt door der
de zege alleen de lei
ding.
ATHLETIEK
Mevr. Blankers-Koen en
Slijkhuis naar Amerika?
WIELRENNEN
Voorting derde in Basel;
twee sprintnederlagen
voor Van Vliet.
SCHAATSENRIJDEN
Reorganisatie KNSB aan
genomen; hardrijders v
training aangewezen.
(Zie pag. 4, 5 en 6)
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 - Postgiro 14380
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
Directeur; J, J. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur; W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgdve van
redenen te weigeren
In een nieuwe nota aan Amerika, Engeland en Frankrijk, over het Berlijnse
vraagstuk, heeft de Sovjet-regering voorgesteld de Berlijnse kwestie en de
kwestie van Duitsland als een geheel „overeenkomstig de vier-mogendheden-
overeenkomst van Potsdam", te bespreken op een conferentie van de vier
buitenlandse zaken, zo meldt Tass, het officiële Sovjet
ministers van
nieuwsbureau.
In antwoord op de in gelijkluidende ter
men vervatte nota's der regeringen van
Engeland, Frankrijk en de V. S. over de
Berlijnse kwestie, overhandigd op 26
September, acht de Sovjet-regering het,
na kennisneming van de inhoud, nood
zakelijk te verklaren, dat de drie ge
noemde landen volledig verantwoorde
lijk zjjn voor de in Berlijn ontstane toe
stand. aldus de Sovjet-nota. Het Berlijn
se vraagstuk bestond niet voordat de
drie genoemde landen begonnen een af-
zonderlijke geldhervorming in te voeren,
zowel in de Westelijke zones van Duits
land als in de drie Westelijke sectoren
van Berlijn. De geldhervorming is
slechts bedoeld als een stap naar de ver
deling van Duitsland en het onttrekken
van West-Duitsland aan het Vier-mo-
gendhedenbestuur.
Ondanks de overeenkomst te Potsdam
hebben Amerika en Engeland een af
zonderlijk economisch lichaam in de
Amerikaanse en Britse bezettingszone
in het leven geroepen. Op deze wijze
werd de overeenkomst voor een geza
menlijk bestuur voor het bezette Duits
land op in het oog lopende wijze ge
schonden. De Westelijke mogendheden
achtten het nodig deze procedure te
rechtvaardigen door economische over
wegingen. Men verklaarde, dat de ver
eniging van de twee zones niet leidde
tot verdeling van Duitsland noch schen
ding betekende van een politiek van
demilitarisatie en democratisering, waar
ever de vier mogendheden het eens wa
ren geworden.
De politiek der drie Westelijke mo
gendheden werkt echter de groei der
antidemocratische eii nazistische ele
menten in de hand, die tevoren ver
antwoordelijk waren voor de agres
sieve politiek van het Duitse imperia
lisme. Deze elementen hebben hun
hoop op wraak niet opgegeven en vor
men niet alleen een bedreiging voor
de buurlanden, doch voor geheel
Europa. In de" laatste tijd, bijzonder
iw Verband met de uitvoering van bet
plan-Marshall, is er werkelijk gevaar
gerezen van de zijde van een econo
misch oorlogspotentieel, dat in
Duitsland gevormd wordt. Deze toe
stand vormt een schending van de
overeenkomst van Potsdam en is strij
dig met de belangen van alle vrede
lievende landen.
In de Sovjet-nota wordt de Londense
conferentie over de toekomst van Duits
land veroordeeld. Daarna somt de nota
de maatregelen op, die de Westelijke
mogendheden na de Londense conferen
tie getroffen hebben.
Door de invoering van de Westelijke
mark was de Sovjet-Unie gedwongen
de Oostelijke mark in te voeren. Hier
door waren de vervoersbeperkingen no
dig geworden, want zonder deze was het
onmogelijk de belangen van de Duitse
bevolking te beschermen en het normale
economische leven in de Sovjet-zone en
in 't bijzonder in Berlijn te verzekeren.
Zonder de afzonderlijke geldhervorming
zou er geen vervoersbeperking nodig
zijn geweest. Dit waren slechts verdedi
gingsmaatregelen tegen offensieve stap
pen der drie Westelijke mogendheden.
Het recht der vier mogendheden om
Berlijn, dat in de Sovjet-zone ligt, te
T°, gaat de nota Verder, heeft
slechts betekenis, indien Duitsland er
kend wordt als een enkele staat met
Berlijn als hoofdstad.
Door de unilaterale handelingen in de
■westelijke zones en de westelijke sectoren
van Berlijn en het stichten van een af
zonderlijke staat, hebben de drie westelijke
mogendheden het vier-mogendheden-be-
stuur zowel van Duitsland als Berlijn ver
nietigd. Het recht voor genoemde drie lan
den om Berlijn mede te besturen heeft
daardoor alle zin verloren.
Niettegenstaande dit, heeft de Sovjet-re-
gering geen bezwaar gemaakt tegen de aan
wezigheid in Berlijn van bezettingstroepen.
Dit werd twee Augustus door premier Sta-
vwJ?Se?over de afgezanten van Amerika,
nn ^„e!! F«nkrijk bevestigd.
.JiS Hat bespreking had Stalin voorge-
irmiripn ,JeiJoersbePerkingen opgehe-
veil zouden Wordep indien te zelfder tijd
de puitse mark uit de oostelijke zone 'in
Berlijn ingevoerd zou worden, terwijl de
westelijke mark m Berlijn uit de circula
tie zou worden genomen.
Stalin had er op aangedrongen, dat
Amerika, Engeland en Frankrijk de uit
voering van de Londense besluiten zouden
uitstellen tot na een vier-mogendheden con
ferentie over geheel Duitsland. De moge
lijkheid van uitstel was toen besproken en
op 13 Augustus was men het e«ns geworden
over richtlijnen, die aan de militaire com
mandanten in Duitsland gezonden zouden
worden. Indien de commandanten tot over
eenstemming konden komen over de prac-
tische uitvoering van maatregelen ter op
heffing van beperkingen op het gebied van
't vervoer en de handel tussen Berlijn en
de westelijke zones en het verkeer me
Sovjet-zone, en een gelijktijdige uivoering
van de oostelijke mark als enige valuta
in Berlijn, zouden deze maatregelen uitge*
voerd worden.
De commandanten moesten 7 Septem
ber rapport uitbrengen. De maatregelen
moest dusdanig zijn, dat in Berlijn de
inwisseling tegen Sovjet-marken een te
gen een kon geschieden. Alles moest zo
geregeld worden, dat er geen wanorde
in de circulatie ontstond of dat de stabi
liteit van de valuta aangetast werd.
Voorts moesten de commandanten het
eens worden over een handelsovereen
komst tussen Berlijn en de Westelijke
staten van Duitsland. Verder moest vol
doende geld beschikbaar worden gesteld
aan het stadsbestuur en de bezettende
mogendheden. Het geld moest beschik
baar worden gesteld door de Duitse cir
culatiebank in de Sovjetzone. Er zouden
vier vertegenwoordigers van de com
mandanten worden benoemd om de prac-
tische uitvoering van deze maatregelen
te controleren.
Over het voorleggen van de Berlijnse
kwestie aan de Veiligheidsraad zegt de
Sovjet-nota, dat de bewering, als zou de
Sovjet-Unie de internationale vrede be
dreigen, niet overeenkomt met de wer
kelijke stand van zaken en slechts be
doeld is om druk uit te oefenen. De oe-
wering betekent een poging om de V.N.
te gebruiken voor het uitvoeren van
agressieve bedoelingen, aldus de nota.
De Sovjet-regering stelt voor, dat het
richtsnoer aan de commandanten, waar
toe op 12 Augustus is besloten, wordt
erkend als een overeenkomst tussen de
Grote Vier, op basis waarvan de toe
stand te Berlijn dient te worden
geregeld.
Maarschalk Sokolofsky, de Sovjet-
Russische militaire bevelhebber in Duits
land, heeft Zaterdag tijdens een inter
view ongeveer hetzelfde verklaard, als
in de nieuwe Sovjetnota vervat staat.
Britse officiële kringen hebben de mi
litaire Sovjet-gouverneur maarschalk
Sokolofsky beschuldigd van onjuist
weergeven der feiten tijdens de pers
conferentie.
De Sovjet-Unie, aldus Britse officiële
Kringen, heeft geweigerd Duitsland als
een economisch geheel te behandelen,
zoals overeengekomen te Potsdam. Ver
der heeft de Sovjet-Unie naar schat
ting voor zeven milliard dollar aan
waarden als herstelbetaling aan Oost-
Duitsland onttrokken.
Voorts hadden de Westelijke mogend
heden de Westelijke marken pas in Ber
lijn geïntroduceerd, toen de Sovjet-Unie
aldaar reeds Oostelijke marken in cir
culatie had gebracht. De eerste stadia
van de blokkade van de zijde der Sov
jet-Unie dateren bovendien van vóór de
valuta-hervorming in West-Duitsland.
Aangaande Berlijn zou geen overeen
komst bereikt kunnen worden, indien
niet de Sovjet-regering maarschalk So
kolofsky duidelijk maakte, dat restric
ties met betrekking tot de luchtverbin-
ding dienden te eindigen. De activiteit
van de Duitse Bank in de Sovjet-zone
moet door de vier mogendheden gecon
troleerd worden, terwijl ook de handel
tussen Berlijn en de rest van de wereld
onder toezicht van de vier mogendheden
zou moeten staan.
In goed ingelichte kringen te Londen
is men van mening, dat de Britse zaak
voor de Veiligheidsraad tegen de Sovjet
unie over het Berlijnse geschil geen wij
ziging zal ondergaan Hoor het voorstel
van maarschalk Sokolofsky de viermo-
gendhedenbesprekingen te Berlijn te
hervatten op basis van de overeenkomst
van Moskou van 30 Augustus. Het offi
ciële Britse antwoord op dit aanbod zal
echter niet eerder bekend worden dan
wanneer de Britse gedelegeerde de zaak
in de Veiligheidsraad uiteenzet.
Volgens Reuters diplomatieke corres
pondent was de eerste indruk te Lon
den van de Sovjet-nota, dat zij, niets
bijdraagt tot het verbreken van de im
passe, waarin de vroegere viermogend-
hedenbesprekingen over de Berlijnse
crisis zijn vastgelopen.
Waarnemers waren van mening, dat
de Westelijke mogendheden bij haar
plan zouden blijven om de Sovjet-rege
ring voor de Veiligheidsraad te be
schuldigen van het scheppen van een
bedreiging voor de wereldvrede. Men
was van gevoelen, dat de nota in hoofd
zaak neerkomt op een poging te elfder
ure om een debat in de Veiligheids
raad over de Berlijnse crisis te voorko.
men en de besprekingen binnen het
kader van normale diplomatieke uit
wisselingen te houden.
Men. gelooft dat de Westelijke mo
gendheden zullen blijven bij haar wei
gering besprekingen over de Duitse
kwestie als geheel te openen zolang de
blokkade van Berlijn niet is opgehe
ven. Men merkt op, dat in de Sovjet
nota wordt uitgegaan van een interpre
tatie van de richtlijnen aap de opper
bevelhebbers die, zoals zij reeds heb
ben doen uitkomen, niet door de Wes
telijke mogendheden kan worden aan
vaard. Volgens het Westelijk stand
punt waren de richtlijnen bedoeld om
opheffing van de blokkade te verkrij
gen in ruil voor de instemming van de
Westelijke landen met de circulatie van
de Sovjet-mark in de Westelijke sec
toren van Berlijn onder vierledig toe
zicht.
Hedenmorgen omstreeks half negen
brak brand uit in de lampekappenfabriek
van de firma Tiko aan de Nieuwe Haven
te Vlaardingen. Het vuur greep met zon'
felheid om zich heen, dat spoedig ook het
magazijn en atelier, waarin zich buiten
gewoon brandbaar materiaal bevond, zo
als lampenkappen, in lichterlaaie ston
den. De brandweer bestreed het vuur
met twaalf stralen. Nadat om ruim half
tien het dak instortte, was een kwartier
later gevaar voor uitbreiding geweken.
De brandschade, die op ongeveer een ton
wordt geschat, wordt door verzekering
Naar^het Bataviaas Nieuwsblad vre-
neemt, houdt de communistische leider
Moeso thans verblijf te Bangkok. Het
vermoeden bestaat, dat hij met een re
publikeins vliegtuig naar Siam is over
gebracht, schrijft hetb lad.
Generaal Soedirman (links), de bevel
hebber der Indonesiche republikeinse
troepen en kolonel Soergkwono (rechts)
die het bevel over de republikeinse troe
pen in Oost-Java heeft en de verant
woording draagt voor orde en rust in
Madioen
De New York Times kondigt in een
hoofdartikel van drie kolommen aan,
gouverneur Thomas Dewey'te zullen
steunen bij de komende presidentsver
kiezingen. De Times, die zich in 1944
achter Roosevelt tegen Dewey stelde,
schrijft, dat hoewel zij weinig reden
voor vertrouwen had in het beleid van
de republikeinen, in 1948 „de republi
keinse buitenlandse politiek zich gewij
zigd had en nog meer zou wijzigen".
Volgens het blad „ontwikkelt zich in de
senaat een verlichte en moedige repu
blikeinse buitenlandse politiek". Het
blad verklaart tot zijn besluit gekomen
te zijn door „het uit elkaar vallen van
de democratische partij". De Times
critiseert voorts vele aspecten van het
beleid van Truman, en zegt dat het
„tekenen van zware slijtage vertoont".
Volgens A. P. is er in principe tussen
de Nederlandse delegatie en die der In
donesische deelstaten overeenstemming
bereikt over de vorming van een geheel
uit Indonesiërs bestaande interim-rege
ring, aan het hoofd waarvan een direc
torium van drie komt te staan.
De Nederlandse delegatie, welke er
aanvankelijk op had aangedrongen, dat
ook enkele Nederlanders in de interim
regering vertegenwoordigd zouden zijn,
zou deze eis hebben laten varen en zich
naar de Indonesiërs hebben gevoegd, die
hun standpunt gebaseerd hadden op het
minimum-program dat op de conferentie
van Bandoeng opgesteld werd.
De conferentie zou thans de helft be-
Verwachting tot Dinsdagavond.
Wisselende bewolking met aanvan
kelijk voornamelijk in de kuststre
ken enkele verspreid optredende
buien. Vooral in het binnenland kou
der des nachts met hier en daar
ochtendmist. Overdag ongeveer de
zelfde temperatuur als vandaag.
Zwakke tot matige wind tussen
Noord-West en West.
Zon: 6.47—18.09. Maan: 10.21—19.09.
(Van onze Brabantse redacteur)
Bij de berechting in de zaak-Braspen-
ninckx, de grote pantsersmokkelaffaire,
waar-van de behandeling Vrijdag en Zater
dag voor de bijzondere politierechter te
Breda plaats vond, zijn flinke straffen ge
vallen.
Terwijl het Vrijdag de dag der kleine
lieden was, kwamen Zaterdag de zware
gevallen aan de beurt.
requisitoir, dat de officier van
justitie, mr. r. Heukels, hield tegen H.
jiernards, de zwarte handelaar van groot
aG de smokkelwaar op de zwarte
Arnsterdani verkocht, kwam nog
WA;?™™ n ^de gangsterachtige wijze
S A.? bende te werk ging. En dit
met alleen, waar het betrof de gebruik-
va" pantserwagens en stenguns,
waarmee men zich de opsporingsambte
naren van het lijf hield, mam "ok In hit
er op na houden van een eigen tucht
rechtspraak met middeleeuwse straffen
waarbij een zekere Boomaerts als beul
fungeerde! Veenhuizen is het ideaal voor
deze mensen, was de mening van mr. Heu
kels en zijn eis tegen Bernards luidde: één
jaar gevangenisstraf en 2 jaar Rijkswerk
inrichting.
In de middagzitting werd uitspraak ge
daan en kreeg deze grossier in smokkel
waar zes maanden met aftrek van voor
arrest en één jaar Rijkswerkinrichting.
Albert Braspenninckx, broer van John
de bekende wielrenner die Vrijdag het
eerst aan de beurt kwam hij was de
wegverkenner in de pantserwagen werd
gestraft met één jaar en zes maanden ge
vangenis met aftrek van voorarrest.
Jan Nelemans, een kermisexploitant uit
Breda, kreeg één jaar celstraf met af
trek en één jaar en zes maanden Rijks
werkinrichting, terwijl Van Peer, com
pagnon van deze bendelieden, negen
maanden kreeg, waarvan vier voorwaar
delijk en vijf onvoorwaardelijk.
Ivo van Hassel, een geslepen veekoop
man, heeft de rechtbank wel de meeste
last bezorgd. „Eén stuk smokkel" noemde
mr. Heukels hem, „een man, die hard is
en zichzelf een held vindt; die in zijn
zucht naar geld het leven van de opspo
ringsambtenaren in de waagschaal stelde."
Mr. Heukels eiste twee jaar celstraf met
aftrek en drie jaar Rijkswerkinrichting. De
uitspraak luidde resp. één en twee jaar.
De laatste grote man was John Braspen
ninckx, de koper der smokkelwaar en
pantserwagens. De behandeling van zijn
zaak heeft een enigszins sensationeel ver
loop gehad en wel door het psychiatrisch
rapport dat dr. de Ruiter over deze ver
dachte indiende. Zijn conclusie was n.l.,
dat John Braspenninckx bij een langdurige
vrijheidsstraf zeer nadelige psychische ge
volgen zou ondervinden.
Mr. Heukels toonde in zijn requisitoir
aan, dat verdachte veel op zijn geweten
had en velen in zijn val heeft meegesleurd.
Hij noemde hem geen „smokkelkoning".
maar een aartssmokkelaar, bij wie het ner
gens anders om te doen was, dan om „ge
win". Hoewel Br. bij de verhoren aanvan
kelijk niets toegaf, is hij langzaam aan in
een zekere psychose gekomen, die hem
tenslotte zozeer drukte, dat hij schoon
schip wilde maken, van zichzelf walgde en
bekende, dat hij de grote man was. Mr.
Heukels was er van overtuigd, dat de gees
telijke depressie bij verdachte, die er toe
geleid heeft, dat men hem onder het stor
ten van een borgsom op vrije voeten stelde,
geen simulatie was en dat ook het schuld
besef hier zeer groot was. Zijn eis luidde:
drie jaar met aftrek van voorarrest.
Mr. Drion hield daarop een even gloed
vol als gevoelig pleidooi. Hij betoogde, dat
Br. geheel vrijwillig 70.000 aan de Staat
betaald had 55.000 had hij daarvan
zonder nadelige gevolgen achter kunnen
houden en dat hij onmiddellijk na zijn
invrijheidstelling weer is gaan wielrennen
en contraeten heeft lopen tot in Zürich
toe.
De uitspraak luidde; twaalf maanden ge
vangenisstraf, waarvan acht maanden on
voorwaardelijk met aftrek en vier maan
den voorwaardelijk met een proeftijd van
drie jaar en één jaar Rijkswerkinrichting.
Daarmede was deze onverkwikkelijke
historie, die twee volle dagen In beslag
genomen heeft, ten einde.
handeld hebben van de 62 artikelen wel
ke het ontwerp voor de voorlopige re
gering zal bevatten.
Een twistpunt zou o.a. nog 2ijn de
speciale vertegenwoordiging van Ne
derlandse. Arabische en Chinese min
derheden in de federale raad. Dit wordt
door Nederland gewenst, maar niet door
de Indonesiërs.
Antara meldt, dat de republikeinse
troepen Zaterdagochtend Ponorogo heb
ben bezet en Zaterdagmiddag Doengoes.
De inwoners van laatstgenoemde plaats
vertellen, dat Sjarifoeddin, Moeso, Soe-
marsono, Moetalip en Djojosoejono daar
Vrijdag nog zijn gezien en dat zjj ver
moedelijk in Zuidwaartse richting ge
vlucht zijn. De communistische leiders
hadden blijkbaar niet verwacht, dat de
aanval op Madioen van de bergzijde af
zou geschieden. De rest van de commu
nistische troepen bevindt zich thans in
de driehoek Madioen-Ngawi-Tjaroeban
en langs de hellingen van het WilHs-
gebergte.
Inmiddels is bij Madioen een tegen
aanval van de communisten afgeslagen,
terwijl Sidik Arselan, bekend als de
„Tito van Oost-Java" gevangen genomen
In een communiqué van het republi
keinse leger wordt medegedeeld, dat de
republikeinse regeringstroepen sinds 22
September, waarop de operaties tegen
de communisten een aanvang namen, 151
man hebben verloren.
Soetan Sjahrir is te Batavia terugge
keerd. Hij zeide, dat alleen in Djocja
al 2000 personen zijn gearresteerd en
in Solo 400, onder wie ook leiders en le
den van Sjahrir's eigen partij, de P. S.
I. (partal sodalis Indonesia) en van
andere middengroepen. De |rooraan-
staande communistische leiders, die niet
in Madioen waren, zijn ondergedoken.
Naar de mening van Sjahrir- zouden
de communisten een guerilla niet lang
kunnen volhouden, daar het communisti
sche regiem zich te Madioen bij de
bevolking spoedig impopulair heeft ge
maakt. Hij deelde verder nog mede,
dat door de republikeinse regering 5000
man republikeinse troepen tegen de
communisten zijn ingezet.
Met betrekking tot de impasse in de
onderhandelingen tussen Nederland en
de republiek, zeide Sjahrir, dat op het
ogenblik via de C. v. G. D. contact wordt
onderhouden. Hij verwachtte, dat spoe
dig een poging zou worden gedaan tot
nieuwe besprekingen.
In een onderhoud met een correspon
dent van Aneta verklaarde generaal
Spoor, die op het ogenblik te Socrabcsi
vertoeft, dat de toestand in Oost-Java
vrij goed kan worden genoemd; er valt
geen opzienbarende toeneming van in
filtratie door republikeinse bende waar
te nemen, ©p Madoera is de militaire
situatie goed. De geest onder de mili
tairen is, ondanks het opschorten der
demobilisatie, uitstekend gebleven. De
militairen hebben begrepen, dat de ern
stige toestand dit uitstel wettigt, aldus
generaal Spoor.
De Nederlandse minister van Buiten
landse Zaken, mr. D. U. Stikker, heeft
een tweedaags bezoek aan Parijs ge
bracht om contact op te nemen met de
Nederlandse delegatie bij de V. N. De
minister had ook een onderhoud met
zijn Britse collega, Ernest Bevin. Hij
vertrok Zaterdag uit Parijs naar Brus
sel, waar hij, naar verwacht werd, een
onderhoud met Spaak zou hebben.
Er zullen sigaretten van een betere
soort in de handel worden gebracht,
die per pakje 96 cent kosten. Men heeft
dit besluit genomen, nadat gebleken
was, dat voldoende sigaretten van la
gere prijsklassen voorradig zijn.
Het onafhankelijke Zondagsblad „News
of the World" schrijft, vernomen te heb
ben, dat de Britse minister-president,
Clement Attlee wellicht binnen de eerst
volgende twee a drie weken zal aftre
den.
De politieke correspondent van het
blad schrijft dit bericht toe aan kringen,
die in nauw contact staan met. Downing-
street.
Men zou in deze kringen van mening
zijn, dat Attlee voor 26 October wan
neer het Parlement bijeenkomt zal af
treden. „tenzij er een grote verbetering
komt in zijn gezondheid".
De Britse minister van financiën. Sir
Stafford Cripps, zou de meest waar
schijnlijke opvolger van Attlee zijn. Att
lee wordt behandeld voor een verzwe
ring aan de twaalfvingerige darm. Hij
heeft onlangs drie weken in het zieken
huis gelegen.
Aan de vooravond van de vergadering
van de Veiligheidsraad, waarop het Ber
lijnse probleem aanhangig zal worden ge
maakt, zijn gisteren de onder Sovjet-licen
tie verschijnende Duitse bladen een actie
begonnen tegen de eisen van de natuur
staten, die hun rechten laten gelden op
Duits grensgebied. In het bijzonder drin
gen deze bladen er op aan, dat Zuid-
Sleeswijk Duits blijft. In westelijke gealli
eerde kringen te Berlijn is men van me
ning, dat deze perscampagne als een af
leidingsmanoeuvre moet worden beschouwd
en speciaal ten doel heeft druk uit te oefe
nen op de publieke opinie in Denemarken
om dit land er van af te houden mede te
doen aan de vorming van een Scandinavisch
blok.
Het Belgische bezettingsleger in
Duitsland zal voor het einde van dit
jaar een aanzienlijke wijziging onder
gaan. Vier eenheden, waaronder een
regiment artillerie en drie, infanterie-
bataljons, zullen naar België terug
keren en hun garnizoen krijgen te
Luik, Charleroi, Antwerpen en Has
selt. Het grootste deel van de een
heden, die in de bezettingszone blijven,
zullen ten Westen van de Rijn gesta-
tionneerd worden. Ten Oosten van de
Rijn zullen alleen lichte beweeglijke
strijdkrachten gelegerd blijven. Het
hoofdkwartier van het Belgische be
zettingsleger zal aan de linkeroever
van de Rijn gevestigd worden.
In de nacht van Zaterdag op Zon-
il '"Sebroken in de coöperatieve
zuivelfabriek te Giekerk. De directed
werd m zijn slaapkamer overvallen
door twee mannen. Bij de ontstane
worsteling moest hij het onderspit del
ven. Hij werd aan handen en voeten
gebonden en een prop werd in zijn
mond gestopt. Hierna maakten de die
ven zich meester van de sleutel van
het kantoor en namen de kas waarin
zich f 4000 bevond, mede. Dit geld was
bestemd voor het uitbetalen der lonen
Toen de huishoudster op het lawaai
afkwam, vond zij wel de geknevelde
directeür, maar de dieven waren ge
vlogen.
Mr. Emory Ellis en zijn echtgenote,
die ongeveer vijf maanden in ons land
doorbrachten om voor de tweehonderd
bij het net van de N.B.C. aangesloten
zenders reportages te verzorgen over
Nederland, hebben nu opnieuw een be
zoek aan Friesland gebracht, thans voor
het maken van een reportage over de
Elfstedentocht. Deze reportage werd in
het Provinciehuis te Leeuwarden sa
mengesteld met medewerking van de
commissaris der Koningin mr. H. P.
Linthorst Homan, die een inleiding hield
en vertelde van zijn eigen Elfsteden-
ervaringen en voorts -van mr. K. Wes
terling, secretaris van de Friese Elfste-
denveieniging, en Sietse de Groot van
Weidum die in het Fries vertelde van
zijn tocht in 1942, waarbij hij winnaar
werd.
Een afzonderlijke reportage werd ge
wijd _aan de historische banden tussen
Friesland en de Verenigde Staten van
Amerika aan de hand van een kleine
tentoonstelling van documenten uit het
Rijksarchief. Ook de afstammingsactie,
ingezet op initiatief van de griffier der
Staten en bedoeld om de Amerikaanse
Friezen behulpzaam te zijn bij het on
derzoek naar hun Friese voorouders en
eventueel bij een bezoek aan Friesland,
kwam ter sprake. De heer Velderhof
van de Wereldomroep maakte daarvan
een afzonderlijke opname in het Neder
lands. Mr. Ellis stelde verder nog repor
tages samen over de aardewerkindustïie
tp Makkum, van Hindeloopen en de graf
kelder te Wieuwerd.
(Van een onzer speciale verslag
gevers)
Een ruzie om een Pools meisje is
de oorzaak geworden van een drama
in de Rustenburgerstraat te Amster
dam, in de nacht van Zaterdag op
Zondag. De 23-jarige Poolse arbei
der Joseph Prokop heeft daar de 26-
jarige Amsterdamse scheepsbouwer
Jan de Wayer met een mes door het
hart gestoken en werd zelf met een
schaar ernstig gewond. De scheeps
bouwer was op slag dood en zijn
stoffelijk overschot is naar het Bin
nengasthuis vervoerd, de Pool naar
het Onze Lieve Vrouwegasthuis,
waar hij onder bewaking wordt ver
pleegd. Zijn toestand is levensge
vaarlijk.
Het Poolse meisje, om wie zich deze
crime passionel heeft afgespeeld, is de
14-jarige blonde Irene G„ wonende
Rustenburgerstraat 14. Haar 33-jarige
moeder was in Polen tijdens de oorlog
getrouwd met een Nederlandse arbei
der, nadat haar Poolse echtgenoot was
overleden. De vrouw ging, om in haar
onderhoud te voorzien, kamers verhu
ren. Drie Poolse jongemannen kwamen
bij haar wonen. Tot hen behoorde de
23-jarige Poolse arbeider, die de moord
heeft gepleegd. Hij trachtte verkering
aan te knopen met het meisje, maar haar
moeder zowel als zij zelf vonden dat ze
nog veel te jong was, zodat de moeder
de Pool verzocht het huis te verlaten.
Intussen had een andere Pool, de me
taaldraaier Wilhelmi, vriendschap ge
sloten met moeder en dochter en kwam
geregeld op bezoek. Dat was aan de
moordenaar welbekend. Zaterdag was
de moeder jarig en de Pool, die de
moord gepleegd heeft, kwam haar feli
citeren. Hoewel de moeder geen ge
schenk van hem wilde aannemen, bracht
hij haar een geslachte kip mee.
Des avonds ging de moeder met de
Amsterdammer Jan de Wayer naar een
bioscoop en de dochter met de Pool
Wilhelmi naar een ander theater, waar
de film „Het sterke geslacht" werd ver
toond. De vier personen-kwamen na af
loop weer bij elkaar in de woning aan
de Rustenburgerstraat. De beide man
nen stonden tegen middernacht op het
punt te vertrekken, toen het meisje on-
raad voor de deur hoorde. Door de brie
venbus heen zag ze de Pool staan en aan
zijn optreden merkte ze wel dat hij iets
in het schild voerde. De moeder riep
haar landsman buiten toe wat hij eigen
lijk wilde en het antwoord liet aan dui
delijkheid niets te wensen over: hij zei
de, dat hij hen alle vier van kant zou
maken. In gezamenlijk overleg weBË be
sloten dat de belde mannen Wilhelmi en
De Wayer in het huis zouden blijven
logeren.
Voor alle eventualiteiten legde men
een zwaar stuk ijzer op tafel gereed.
Men hoorde echter de Pool buiten weg
lopen en de beide mannen vonden het
toen niet meer nodig te blijven. Inder
daad, bij het openen van de deur zag
men de Pool snel een hoek omgaan,
maar zeer spoedig was hij terug, trok
zijn jas uit en wierp die met zijn hoed
op straat. Hij was duidelijk vai^ zins te
gaan vechten. Het meisje zag even later
een mes in het schijnsel van de lantaarn
flikkeren. Toen De Wayer probeerde de
moeder te beschermen, stak de Pool
hem het mes door het hart. De Wayer
zakte in elkaar en was op slag dood.
De moeder, die een schaar bij zich had,
heeft daarmede de moordenaar een steek
in de rug gegeven, die een levensgevaar
lijke wonde heeft veroorzaakt.
Het merkwaardige is echter dat de
moordenaar de Amsteidijk afwandelde,
het mes in de Amstel wierp en naar het
politiebureau Pieter Aertszstraat liep,
niet om zichzelf aan te geven maar.
om een klacht in te dienen voor een
zedendelict in een perceel in de Rus
tenburgerstraat. Hij verliet daarop het
politiebureau en heeft toen blijkbaar
gemerkt dat hij gewond was, want hij
liet zich door een taxi naar het O. L.
Vrouwegasthuis brengen, waar men na
tuurlijk onmiddellijk de ernst van de
verwondingen inzag en hem opnam.
Van het politiebureau Pieter Aertsz
straat waren enige agenten, naar aan
leiding van de klacht van de Pool. naar
het aangeduide perceel in de Rustenbur
gerstraat gegaan. Ze troffen daar de
vermoorde man aan. De Pool Wilhel
mi, die getuige van de moord was ge
weest, verstrekte de politie het signa
lement van de moordenaar en het wa*
voor de politie niet moeilijk uit te vis
sen, dat de moordenaar dezelfde moest
zijn als de man, die de klacht op het
politiebureau had ingediend. Zijn toe
stand is te ernstig dan dat hij verhoord
kon worden.
'AsA* f -
4 October: Dierendag
Volgens de berichten, die de Weste
ljjke pers in Berlijn bereikten, heerst in
Oost-Duitsland een ernstige onrust. Te
Goerlitz in Saksen zouden de Russen een
sitdown-hóngerstaking gebroken hebben
met de bedreiging de stad te zullen
plunderen. Te Jean, in dè provincie
Thüringen, zouden Duitsers een commu
nistisch bureau met hakenkruisvlaggen
hebben versierd en een monument, ter
nagedachtenis van hen, die in Nazi
kampen zijn omgekomen, met teer heb
ben besmeurd.
Ook uit Beieren komen berichten van
ontevredenheid onder de Duitsers. Af
gevaardigden uit 74 commissies, van
Duitsers, die uit hun vroegere woonste
den verdreven zijn, hebben in resoluties
het aftreden geëist van de Beierse rege
ring en aangedrongen op gelijke rechten
voor verdrevenen en ingezetenen. Ver
der wordt nietigverklaring geëist van
de overeenkomsten van Jalta en Pots
dam, die de verdreven Duitsers verhin
deren naar hun „geboortegrond" in het
Sudeten-gebied van Tsjechoslowakije te
rug te keren. De premier van Beieren,
de christen-democraat dr. Hans Ehard,
verklaarde onlangs, dat de onrust in de
vluchtelingenkampen werd aangesticht
Idealisme alléén is onvoldoende
waar het op aan komt is, dat wij
daden stellen.
door „in het Oosten opgeleide agitato
ren."
Berlijn was evenmin een toonbeeld
van rust en vrede. Het Britse militaire
bestuur heeft officieel bevestigd, dat po
litie van de Westelijke sector de stations
van de luchtspoorweg in West-Berlijn
heeft bezet op order van de Britse, Ame
rikaanse en Franse autoriteiten. Gene
raal Petkoff, hoofd van de transport
diensten van het Russische militaire be
stuur, heeft de Berlijnse spoorwegdirec
tie verboden wapens ter beschikking te
stellen van de Westerse militaire bestu
ren te Berlijn voor het spoorwegverkeer
in de stad. De directeur van de spoor
wegdiensten te Berlijn heeft bovendien
de politie van de Westelijke zones het
recht betwist de stations van het elec-
trisch stadsspoor, die in de Weselijke
sectoren zijn gelegen, te controleren.
Duitse burgers hebben Zaterdag een
gevangene uit de handen van de Duitse
politie der Russische zone bevrijd. Het
incident vond plaats in de Britse sector
van de stad, waar de communistische
politie een gevangene naar het station
Potsdam bracht. Volgens berichten sprong
de Duitse gevangene uit de trein en
rende, luidkeels om hulp roepende, het
station in. De menigte in het station
kwam daarop tussenbeide en bevrijdde
hem van zijn belagers. De gevangene
vluchtte door het station.
De Britse militaire politie werd erbij
gehaald en nam de Duise politie-ambte-
naren in hechtenis. Kort daarna, nadat
hun identiteit was vastgesteld, werden
zij weer vrijgelaten.
i
