Van Mook's
heengaan
Thuisfronten mogen pakketten
periodieken verzenden
Van Geelkerken
komt voor
Verliezen in Indië
Vijftig Westerse
divisies in 1949
Waar nieuwe centen, dubbeltjes en
kwartjes vorm krijgen
Scherpe, maar niet hinderlijke
controle in de Rijksmunt
C.G.T. verklaart Marshall-plan en
Westerse Unie de oorlog
\z
j
Communisten
en de P.B.O.
Min. Schokking over het postverkeer
met de jongens overzee
Opstand praktisch
onderdrukt
Loonsverhoging L Boodschap van de H.
Marshall naar Athene
Mijninstallaties door stakingen
zwaar beschadigd
Hitier doodverklaard
Nieuwe bezoldiging voor
burgemeesters
lot hoofd en hart
EEN SCANDINAVISCHE
DEFENSIE-COMMISSIE
Rapport tegen lFebr.a.s.
Het weer.
Talrijke documentatie-
stakken
wordt niet verhaald
op de prijzen
bij jubileum van Nijmeegse Hogeschool
TUSSEN EMMERS VOL GELD
Per dag een half
millioen centen
Testament ongeldig
Met terugwerkende
kracht tot Oct'47
ZATERDAG 16 OCTOBER 1948
72ste JAARGANG No. 24283
Republiek zegt:
Oppercommando in Londen?
f
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE
SMEDESTRAAT 5 HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21545
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week,
f 1.52 per maand f 4.55 per kwartaal.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severln.
NIEUWE HAABLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren
Op een wel uiterst critiek ogenblik
heeft dr. Van Mook ontslag ge
vraagd als luit.-gouverneur-gene-
raal van Indonesië. Verwondering ver-
Wekt dit niet. Wie maar enigszins op
de hoogte was van de steeds groeiende
disharmonie tussen de regering in Den
Haag en die te Batavia, vooral na het
optreden van het kabinet-Drees met
zijn nieuwe minister van Overzeese Ge
biedsdelen, wist, dat de bom spoedig
moést barsten. Was de communistische
opstand in Madioen er niet tussen ge
komen, welke Van Mook's aanwezig
heid in Indië plotseling dringend nood
zakelijk maakte, dan was het conflict
waarschijnlijk reeds enkele weken eer
der uitgebroken. Een ogenblik zag het
er naar uit, dat Van Mook tot de defi
nitieve instelling van de federale inte
rim-regering nog in functie zou blijven,
doch de laatste weken trad de onenig
heid zó duidelijk in de openbaarheid en
werd zij door woorden en daden zó
toegespitst, dat een heengaan op korte
termijn niet kon uitblijven. Zowel het
prestige der regering als dat van Van
Mook kwam in het gedrang, zodat de
luit.-gouv.-generaal de eer aan zich
Zelf heeft gehouden metontslag aan
te vragen, dat hem ongetwijfeld ver
leend zal worden.
Het is te betreuren, dat het heengaan
van Van Mook op zo weinig elegante
manier geschiedt. Wij hebben nooit ons
misnoegen over de Stuw-politiek,
Waarvan de heren Logemann, Jonkman
en Van Mook de ziel waren en Scher
merhom c.s. de grote bewonderaars,
onder stoelen of banken gestoken, wij
zijn er ook van overtuigd, dat wanneer
zij aanvankelijk niet al hun kaarten op
de republiek gezet hadden, ons land
heel wat moeilijkheden en teleurstelling
bespaard zouden zijn gebleven. Dit
neemt echter niet weg, dat wij het thans
gespeelde spel weinig verheffend en
zelfs schadelijk voor onze internatio
nale positie vinden. Men mag het in
vele opzichten nog zo oneens zijn over
de zeer persoonlijke politiek van Van
Mook, men mag hem nog zo zeer ver
wijten, dat hij Den Haag dikwijls voor
een fait accompli stelde, men vergete
niet, dat hij een deskundige in Indische
kwesties is, zoals men ze met een lan
taarntje moet zoeken. Maar al te vaak
Vond hij in het verleden in Den Haag
zo volledig ondeskundige tegenspelers,
dat het niet was te verwonderen, dat hij
nu en dan een zwakke regering voor
Voldongen feiten plaatste.
Wij zeiden hierboven, dat deze ont
slagaanvrage wel op een zeer critiek
moment komt. En wij denken dan al
lereerst aan de situatie in de Repu
bliek. De regering moge met haar fede
rale politiek, welke juist dezer dagen
haar bekroning vond in de bereikte
overeenstemming over een federale in
terim-regering, goed opbouwend werk
hebben verricht, en schijnbaar de repu
bliek door deze politiek in een geïso
leerde positie hebben geplaatst, uitgaande
van het motto: verdeel en heers, feit is,
öat Amerika, getuige nog de jongste
foorstellen van Cochran, lid van de
."ommissie voor Goede Diensten, er al
lerminst zo over denkt. En het verleden
neert herhaaldelijk maar al te duidelijk
bewezen, wie tenslotte in deze de laat
ste beslissing heeft.
Vanzelf dringt zich hier ook de ge
dachte aan de Unie op, welke de K. V.
P. en zeker ook minister Sassen terecht
reëel en krachtig willen doen zijn. Juist
hier lag een wrijvingspunt met dr. Van
Mook, die zich de toekomstige band tus
sen Nederland en de Ver. Staten van
Indonesië veel losser voorstelde. De
Unie-kwestie is echter nog toekomstmu
ziek. Het komt er thans op aan in de
Critieke situatie van het ogenblik de
juiste koers te bepalen.
In deze critieke situatie is er helaas
ook een strijd om de persoonlijke
macht gespeeld. Ons volk heeft deze
onverkwikkelijke strijd bijna van dag
tot dag kunnen volgen. De oud-minis
ter-president, dr. Beel, was van 't ogen
blik af, dat hij niet kon slagen in het
formeren van een kabinet, voorbestemd
om Van Mook op te volgen in de func
tie van Hoge Vertegenwoordiger van de
Kroon. Wij hebben de bijna belachelijke
Vertoning gezien van het op en neer
reizen der heren Van Mook en Beel.
van Mook in Nederland en Beel in in
dië en omgekeerd. Wij herinneren aan
de jongste enthousiaste ontvangst van
Dr. Van Mook in Batavia, een kenne
lijke demonstratie tegen Dr. Beel. Er
gaan geruchten, dat een aantal hoge
ambtenaren zelfs van plan is tegelijk
biet Van Mook's heengaan ook ontslag
te vragen. Als er inderdaad in Batavia
®en dergélijke stemming heerst, niet on
der enkelen, doch onder velen, dan lijkt
Zij ons al heel weinig geschikt om Beel's
jverk in Indonesië tot een succes te ma
ken. Veel zal in een dergelijke si
tuatie afhangen van persoonlijkheid en
deskundigheid. Wat Indische deskundig
heid betreft kan Dr. Beel zich geenszins
bieten met Dr. Van Mook. Dat is zo
évident, dat niemand het zal willen be
twisten. Men is nu eenmaal niet op slag
Iftdië-expert; voor een grondige kennis
fan land en volk is een jarenlang ver
blijf in Indië noodzakelijk. Wil Dr. Beel
Zijn eventuele nieuwe functie derhalve
tot een succes maken, dan zal dit door
bndere voortreffelijke kwaliteiten, die
bem kenmerken, moeten geschieden.
Pud-minister-presidenten schijnen in-
jUssen een zwak te hebben voor Indië.
Sehermerhorn werd voorzitter van de
Uommissie-Generaal, Beel krijgt een nog
Veel verantwoordeiijker positie in een
Uiterst critieke en gecompliceerde si
tuatie.
Wij begrijpen dit alles niet goed, want
"lijkbaar wordt vergeten, dat hoge bo-
Jhen veel wind vangen, vooral in Ba
tavia! En ook hier is ondank 's werelds
toon. Dat bewijst maar al te duidelijk
het heengaan destijds van jhr. Tjarda
van Starkenborgh Stachouwer en thans
he ontslagaanvrage van Dr. Van Mook.
£al Dr. Beel een ander lot zijn
beschoren?
R T'e Oslo is bekend gemaakt, dat een
eandinavische defensie-commissie is
"enoemd als resultaat van een besluit,
Vrijdag op de bijeenkomst te Oslo
jan de ministers van Defensie van
oorwegen, Zweden en Denemarken is
nomen. Volgens een uitgegeven com
muniqué bestaat de commissie, die is
wf?r-icht voor een gemeenschappelijke
Va Ie, uit vier vertegenwoordigers
•t« ie<ler land. De commissie zal ter-
°**d met haar werk beginnen.
^fen meent te weteni, dat het ,de be-
j°eling is, dat de commissie uiterlijk
gen 1 Februari rapport zal uitbrengen.
Na 1 November zal voor de thuisfron
ten een nieuwe regeling ingaan, die
wordt uitgebreid tot iedere kerkelijke,
sport- en andere organisatie, waarbij
tegen een redelijk tarief een bepaald
gewicht aan periodieken, mits in één
pakket ten postkantore aangeboden, per
luchtpost kan worden verzonden naar
militairen in Indonesië, Dit heeft minis
ter Schokking geantwoord op daarover
gestelde vragen van de heer Algra (A.R.)
Hij deelde verder nog mede, dat hier
over met de thuisfronten reeds overeen
stemming is bereikt.
Vele motieven hebben er toe geleid
wijziging te brengen in de regeling voor
het luchtpostverkeer met militairen
overzee, zoals die tot 1 October heeft
bestaan, aldus de minister.
Zo was, gebaseerd op het postbladen-
systeem, op de oorlogsbegroting 1948
voor het luchtpostvervoer f2.000.000 uit
getrokken. Het was toen echter nog niet
mogelijk voldoende postbladen te doen
aanmaken en ook beschikte de handel
nog niet over voldoende luchtpostpapier
met bijbehorende enveloppen, zodat
voorshands de bestaande regeling van
kracht moest blijven. Inmiddels bleven
de uitgaven oplopen en bedroegen de
kosten van het luchtpostvervoer naar
Indonesië in werkelijkheid over het eer
ste kwartaal 1948 reeds f 1.200.000.
Ook de dagelijkse postale vervoers
capaciteit van de K.L.M. was beperkt.
Vooral sedert begin Juli 1948 was dit
het geval.
In de derde plaats deed zich van
Juni af in toenemende mate het ver
schijnsel voor, dat in brieven, naast
krantenknipsels en foto's waar
tegen geen bezwaar bestond kran
ten en tal van andere zaken, waar
van de verzending per brief postaal
niet is toegestaan of reeds de ver
zending op zich zelf ook overigens
volstrekt verboden was, werden bij
gesloten.
Op goede gronden mag worden aan
genomen, dat langzamerhand niet min
der dan een/zesde tot een/vierde van
alle brieven door vorenbedoelde bijge
sloten bescheiden en voorwerpen op een
gewicht van 20 gram kwam.
Het verzenden van drukwerken tegen
drukwerktarief per luchtpost is vóór
burgers, noch militairen toegestaan we
gens gebrek aan laadruimte. Dit voor
schrift werd, wat de militaire post be
treft, ontdoken doordat alle thuisfronten
gedrukte of gestencilde blaadjes als brief
Verwachting tot Zaterdagavond:
Wisselende bewolking met enkele
buien. Zwakke tot matige, langs de
Waddenzee tjjdeljjk vrij krachtige
wind tussen West en Zuid-West.
Weinig verandering in temperatuur.
Zon 7.06—17.45, Maan 17.28—5.00.
verzonden. Dit bracht het gevaar mede,
dat het volume zodanig zou toenemen,
dat de eigenlijke briefpost in het ge
drang kwam.
Toen P.T.T. voldoende postbladen en
de handel voldoende luchtpostpapier met
dito enveloppen konden leveren, is per
1 October de nieuwe regeling ingevoerd,
ten einde tot minder gewicht en aldus
tot lagere kosten te geraken. Erkend
wordt, dat daarbij te veel met zakelijke
en te weinig met ideële factoren is re
kening gehouden, ook al mocht het on
der de oude regeling steeds toenemend
gebruik van postbladen voor postver
keer met militairen overzee doen ver
wachten, dat invoering daarvan zeker
niet bij ieder op grote bezwaren zou
stuiten.
Volgens het republikeinse persbureau
Antara, heeft een woordvoerder van het
republikeinse ministerie van Defensie
Vrijdagavond medegedeeld, dat de op
stand practisch is onderdrukt en dat
thans maatregelen worden getroffen om
de afzonderlijke groepen opstandelingen
onschadelijk te maken. De woordvoer
der maakte ook melding van h#t Willis-
gebergte, dat door de opstandelingen als
basis werd gebruikt.
Naar wij vernemen, zal zeer bin
nenkort met de openbare behande
ling van de zaak tegen Van Geel
kerken, voormalig „plaatsvervangend
leider van de beweging" en inspec
teur-generaal van de landwacht,
een aanvang worden gemaakt. Het
proces-verbaal is gereed gekomen
en dit zal komende week aan de
procureur-fiscaal te Amsterdam, mr.
Sikkel, worden ter hand gesteld.
Het onderzoek is verricht door de
P.R.A te Utrecht, onder leiding van de
chef van de afdeling recherche, inspec
teur Tieman. Er zijn niet minder dan
vijftig getuigen gehoord en het proces
verbaal omvat enkele honderden getyp
te vellen. Circa duizend documentatie-
stukken zijn ter tafel gebracht.
Volgens de Sovjet-Monitor, is Terenti
Shtykof benoemd tot Russisch ambassa
deur in Korea. Rusland heeft bekend ge
maakt, dat het zijn bezettingstroepen
met ingang van deze maand uit Noord-
Korea zal terugtrekken.
(Van onze Haagse redacteur)
Inzake de loon- en prijspolitiek zullen
voor Maandag geen definitieve beslis
singen genomen wordendoch het ligt,
naar wij vernemen, in de lijn der ver
wachtingen, dat er ter compensatie van
de prijsverhogingen op enkele primaire
levensbehoeften, een loonsverhoging zal
komen van 1 a 2 pet., welke niet in de
prijzen zal worden doorberekend.
Een nieuwe loonronde zal, volgens
onze informaties, eerst over een half
jaar aan de orde komen, tenzij een daling
van de prijzen op de wereldmarkt haar
overbodig maakt, hetgeen gezien de
jongste cijfers geenszins tot de on
mogelijkheden behoort.
Naar het A.N.P. van officiële zijde
verneemt wordt er op het ogenblik tus
sen de regering en de Stichting van de
Arbeid overleg gepleegd over de wijze,
waarop het effect van voorgenomen
subsidieverlagingen op de prijzen kan
worden opgevangen. Zodra dit overleg
is beëindigd stelt de regering zich voor
over deze aangelegenheid nadere mede
delingen te doen.
De regering maakt bekend, dat tot
haar leedwezen in de afgelopen week
de navolgende verliezen zijn gerappor
teerd:
Kon. Landmacht: Heeft in de periode
van de afgelopen week geen verliezen
gerapporteerd.
Kon. Ned. Xnd. leger: Sold. Ie kl.
Sanbasri uit Indonesië, gesneuveld 26
Sept. 1948.
Kon. Marine: heeft in de periode van
de afgelopen week géén verliezen ge
rapporteerd.
Een woordvoerder van de Amerikaan
se delegatie bjj de Verenigde Naties
heeft gisteravond medegedeeld, dat
George Marshall binnenkort naar
Athene zal gaan om ter plaatse de uit
voering van het Amerikaanse hulppro
gramma voor Griekenland in ogen
schouw te nemen. De datum van sün
vertrek is nog niet vastgesteld.
Z. H. de Paus heeft zich in een
brief gericht tot de R. K. Univer
siteit van Nijmegen, die morgen
25 jaar bestaat. Wij laten hier
onder de vertaling van dit Pau
selijk schrijven volgen.
Aan Zijn geliefde kinderen Be-
stuurderen, docenten en leerlingen
-der R. K. Universiteit te Nijmegen
PAUS PIUS XII
Heil, geliefde kinderen, en Aposto
lische Zegen.
Vijf en twintig jaren, zo hebben
Wij vernomenzal het weldra ge
leden zijn, sinds de Nijmeegse Uni
versiteit onder gelukkige voorteke
nen werd geopend, en er is Ons te
kennen gegeven, hoezeer gij zoudt
wensen, dat Wij, bij de viering van
deze heuglijke gebeurtenis, v. deel
achtig zouden maken aan de ge
dachten, die dit feit, waarmede Wij
u Onze gelukwensen aanbieden, in
Ons vaderlijk gemoed oproept. Dit
doen Wij volgaarne; niet slechts
omdat Wij op de hoogte zijn van
de overvloedige vruchten, die gij
in deze niet geringe tijdsruimte
van Uw Universiteit hebt mogen
oogsten vruchten, zo menen Wij,
die strekken tot de voortgang der
menselijke en der goddelijke weten
schap en tot de degelijke en ware
opvoeding en vorming der geesten
maar ook omdat Wij u met lief
devolle belangstelling wensen aan
te sporen, om deze edele onderne
ming met uw beproefde ijver en
toewijding onder dagelijks grotere
overgave te bevorderen.
Het is voorzeker duidelijk, dat
wel verre daarvan dat de Kerk de
voortgang der menselijke bescha
ving zou willen verhinderen of
tegenhouden, zij veelmeer zoals
de geschiedenis leer geen grotere
zorg kent dan om aan de schitte
ringen van onze rede meer luister
bij te zetten, en met behulp der
goddelijke openbaring, die zich
zonder twijfel onmogelijk van dat
gene, wat het menselijk verstand
aan werkelijke waarheid voort
brengt, kan verwijderen, onze geest
tot een meer weids en meer ver
heven gebied van het weten over
tocht en toegang te verschaffen.
Waar gij nu door onderzoek, studie
en onderricht, hetzij enigerlei soort
dwalingen, waarnaar de mensheid
onvermijdelijk afglijdt, ontdekt en
rechtzet, hetzij nieuwe elementen
aan de stand van onze huidige ken
nis toevoegt, doet gij een werk, dat
voorzeker van nut is voor de bur
gerlijke samenleving en anderzijds
zeer welgevallig aan de Katholieke
Kerk. Wanneer gij echter vooroor
delen, die zich vaak met de schijn
der waarheid smukken, ontmaskert
en in het juiste licht plaatst, dan
dient gij een zaak, die zich niet
alleen met de ware beoefening der
wetenschap dekt, maar die boven
dien de weg kan effenen en berei
den, waarlangs oprecht zoekende
geesten gewezen en gebracht kun
nen worden tot het omhelzen der
christelijke leer en haar instellin
gen. Intussen is het onze wens, dat
gij er vooral naar streeft niet alleen
het verstand maar ook het gemoed
op juiste en doeltreffende wijze te
vormen en te ontwikkelen. Het
verstand immers moet door toedoen
van uw onderricht door de waar
heid naar alle zijden worden ver
licht, en anderzijds moet het ge
moed daadwerkelijk worden ge
vormd naar die deugdzaamheid, die
uit de christelijke beginselen ont
spruit en door de goddelijke genade
wordt bevestigd.
Dit zijn, beminde kinderen, Onze
vaderlijke vermaningen en Onze
vaderlijke wensen, en opdat zij in
gelukkige vervulling mogen gaan,
dragen Wij ze onder bidden en
smeken aan Gods opperste Maje
steit op. Moge Hij u goedgunstig
bijstaan en moge Hij uit uw werk
de vruchten doen ontspruiten, die
niet slechts de Kerk maar ook uw
dierbaar vaderland tot heil zullen
zijn.
Hiervan zij de Apostolische
Zegen bewerker, en tevens zij deze
die Wij u allen afzonderlijk, Be-
stuurderen, docenten en leerlingen,
der R. K. Universiteit te Nijmegen,
liefdevol in de Heer verlenen, u tot
bewijs van Onze bijzondere wel
willendheid.
Gegeven te Castel Gandolfo bij
Rome, op 6 Augustus 1948, in het
tiende jaar van Ons Pontificaat.
w.g. Pius pp. XII.
Volgens lt.-generaal Martin, militair
correspondent van de „Daily Tele
graph," „zal de verdedigingsorganisatie
van de West-Europese Unie, hoewel de
permanente zetel van de staf van de
opperbevelhebber nog niet bekend is ge
maakt, zeker Londen als centrum krij
gen." De correspondent verwacht, dat
aldaar het hoofdkwartier gevestigd zal
worden de onderafdelingen van het
hoofdkwartier op het vasteland.
Martin schat vijftig volledig uitge
ruste divisies, ondersteund door een
voldoende luchtmacht, het noodzake
lijke minimum, dat eind 1949 Montgo
mery ter beschikking zou moeten staan.
Het onder communistische leiding
staande Franse algemeen vakverbond
C G T heeft Vrijdag zijn jaarlijkse con-
eres gesloten, nadat een aantal resoluties
waren aangenomen, waarin o.a. openlijk
de oorlog werd verklaard aan het Mar
shall-plan en het West-Europese defen-
^Iif'de resolutie betreffende het Mar
shall-plan wordt gezegd, dat Frankrijk
afzonderlijk en in herwonnen souverei-
niteit wil werken voor de verwezenlij
king van het nationale herstelplan: het
vijfjarenplan voor heruitrusting en
modernisering van de Franse industrie
van Jean Monnet. In de resolutie wordt
van de leden geëist, dat zij al het mo-
..oiiike zullen doen om het Marshall
plan te doen mislukken.
Verder werd besloten tot het afwijzen
van de militaire verdragen, die „van
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Over ongeveer drie jaar, zo mag men
aannemen, zullen in Nederland alle ko
peren centen uit de circulatie zijn ge
nomen. Ook alle zilveren kwartjes, dub
beltjes en stuivers zullen dan zijn ver
dwenen en, nadat eveneens het lelijke
zinken geld aan het ruilverkeer is ont
trokken, gaan in plaats daarvan 64 mil
lioen nieuwe nikkelen kwartjes, 160
millioen nikkelen dubbeltjes, 60 mil
lioen bronzen stuivertjes en maar even
400 millioen bronzen centen een nieuwe
rondedans door ons vaderland beginnen.
Dat alles in het kader van de nieuwe
muntwet 1948.
Pas kort geleden is met de uitvoering
hiervan een begin gemaakt. De eerste
bronzen centen zijn, zoals wij reeds be
richtten, in September in omloop ge
komen en het klassieke halfje, het 2J4-
cent-stuk en de halve gulden hebben
per 1 October voor het geldverkeer
hun waarde verloren. Men kan ze al
leen nog tot 1 Januari 1948 aan de post
kantoren inleveren.
Eerstdaags, zo vernemen wij nu ver
der, worden ook het zilveren kwartje,
het dubbeltje en de stuiver ingetrok
ken en in verband daarmede zullen
reeds te beginnen in November de
eerste nieuwe nikkelen munten via de
negentien centrale postkantoren wor
den uitgegeven. Het zinken geld komt
daarna aan de beurt om ingetrokken te
worden en zo hoopt men rond drie jaar
aan de huidige chaos in het Neder
landse muntwezen, waar nu drie soor
ten door elkaar geldig zijn, een eind
te hebben gemaakt.
Dat wil zeggen, wat de pasnjunten
betreft. Voor de gulden en de rijks
daalder is tot op heden geen beslissing
genomen. Hiervan weet men alleen, dat
er nieuwe komen, doch nog niet wan
neer en nog niet van welk metaal, en
zolang de regering hierover nog geen
uitspraak heeft gedaan, zullen wij ons
moeten blijven behelpen met de even
bekende als afgrijselijke muntbiljetten
en wat er verder nog over is aan zil-
vermateriaal. Wij zeggen opzettelijk,
„aan wat er nog verder over is want
reeds geruime tijd werden de zilveren
guldens en rijksdaalders, die by offi
ciële lichamen terechtkomen, stil
zwijgend ingehouden en naar de Neder-
landsche Bank gezonden, zoals trouwens
ook nu reeds de zilveren kwartjes en
dubbeltjes op de postkantoren aan de
circulatie worden onttrokken. Een en
ander geschiedt in verband met het
feit, dat Nederland in Amerika nog
aanzienlijke zilververplichtingen heeft,
die het eerstdaags zal moeten nakomen.
In de Rijksmunt wordt aan de voor
bereidingen van deze belangrijke munt
hervorming krachtig gewerkt. Men
heeft reeds 160 man in bedrijf en dit
aantal zal in de naaste toekomst nog
worden uitgebreid. Per dag worden
500.000 nieuwe bronzen centen gemaakt
en tot dusver werden van het totaal van
400 millioen stuks er rond 8 millioen tn
omloop gebracht. Dit'zijn allemaal cen
ten, die naar een ontwerp van prof. L.
O. Wenckebach de beeldenaar dragen
van Koningin Wilhelmina, welke beel
denaar eerst na 1 Januari 1949 door die
van Koningin Juliana zal worden ver
vangen. Tegen die datum zullen echter
zoveel nieuwe centen met beeldenaar
van Koningin Wilhelmina in omloop
zijn, dat niemand ze op dit ogenblik
uit een soort overdreven verzamelzucht
behoeft achter te houden.
Overigens, voor wie als wij tot de
minder bedeelden der aarde behoren, is
een bezoek aan de Utrechtse Rijksmunt
een sensatie. Denkend aan de eigen
schamel gevulde portemonnaie, loopt
men er tussen eindeloze rijen emmers
vol centen. Een vreemde, lichtelijk op
windende kwelling is dat, die men
zich, enigermate beschaamd, eerst dan
goed bewust wordt, als men in gesprek
raakt met de man, die alle centen van
een opstaande rand voorziet en die met
recht en reden mag zeggen, dat er in
Nederland geen munt in circulatie
komt of zij is door zijn handen gegaan.
Deze man is geheel rustig. Voor hem
heeft de rijkdom, waar hij dagelijks in
werkt, geen bijzondere aantrekkings
kracht meer. Hij is eraan gewend en
blijft er kalm onder. Zoals geheel de
Munt trouwens is. Men doet er niet bar
geheimzinnig, doch men zorgt er alleen
Telmachines met een capaciteit van
4000 centen per minuut vullen de zak
ken met 1000 stuks. Hierna worden de
zakken verzegeld, nageteld en naar de
postkantoren verzonden.
voor, dat van afdeling tot afdeling een
scherpe, maar niet hinderlijke con
tröle bestaat.
Steeds wordt het metaal en wor
den later de munten op weg van de
ene bewerking naar de andere ge
wogen en daarbij werkt men met een
nauwkeurigheid, die geen gram
speling laat. Ja, sterker! Het is zelfs
zo, dat men van de man, die uit
eindelijk de munten slaat, ver
wacht, dat wanneer men hem hon
derd kilogram muntmetaal geeft,
hij eigenlijk nog meer dan honderd
kilogram munten zal inleveren.
Want onder de machine worden de
munten Iets vet en op honderd ki
lo betekent dit toch al gauw een
paar gram extra.
Overigens is de weg van het basis
metaal, dat uit blokken koper, oude
munten of afval bestaat, naar de eigen
lijke munt een zeer lange. Er zijn acht
principieel verschillende afdelingen en
het duurt vele uren vooraleer door ver
hitting, afkoeling, verharding, samen
persing, droging, stempeling enz. enz.
uit de grondlegering van 95% koper,
4% tin en 1% zink een enkele cent is
te voorschijn gekomen. En als men nu
Meer dan 400 millioen bronzen centen
worden momenteel in 's Rijks Munt te
Utrecht vervaardigd. Zij zullen het
jaartal 1948 en de beeltenis van H. K. H.
Prinses Wilhelmina dragen. Op de foto
ziet men hoe het vloeibare metaal bij
een hitte van 1100 gr. tot staven (z.g.
tuinen) in ijzeren gietvormen wordt
gegoten.
weet, dat voor de gehele vernieuwing
van ons muntwezen rond 700 millioen
munten zullen moeten worden ge
maakt, tot een totaal gewicht van
1.500.000 kg., dan weet men ook, dat
door de Rijksmunt nog hard, heel hard
gewerkt zal moeten worden.
het Westerse blok een oorlogsapparaat
tegen de Sovjet-Unie hebben gemaakt"
en tot het aanvaarden van een vredes
politiek aan de zijde van alle vredelie
vende landen, inzonderheid de Sovjet-
Unie.
Met overweldigende meerderheid werd
een resolutie verworpen, die was inge
diend door een „Trotzkistische minder
heid" en waarin een algemene landelij
ke staking werd geëist ter ondersteuning
van de eisen der arbeiders.
Aangenomen werd verder een resolu
tie om buitenlandse arbeiders uit Frank
rijk voortaan te weren. Deze resolutie
is gericht tegen de regeringspolitiek, die
buitenlandse werkkrachten, in het bij
zonder uit Italië en Noord-Afrika, aan
moedigt in Frankrijk te komen werken.
Deze politiek, aldus het C. G. T.-congres,
veroorzaakt werkeloosheid in Frankrijk
en brengt „twijfelachtige elementen" 't
land binnen.
Het congres steunde verder de eis om
het minimumloon van 12.000 tot 15.000
francs per maand te verhogen, herclassi
ficatie van functies en instelling van
een klimmende loonschaal, aangepast
aan de stijgende kosten van levensonder
houd. Het congres wenst de 40-urige
werkweek bestendigd te zien.
De staking van 350.000 mijnwerkers
in de Noordelijke kolendistricten zal
vandaag de dertiende dag ingaan. De by
de C. G. T. aangesloten mijnwerkers
hebben bittere verwijten gericht aan
het adres van de regering over het sta
tioneren van troepen en gardes mobile
in het stakingsgebied. Zij hebben nu als
tegenmaatregel aangekondigd, dat alle
„veiligheidsploegen" met ingang van
Maandag voor 24 uur uit de mijnen zul
len worden teruggetrokken.
Tijdens het proces van Adolf
Hitler heeft de zuiveringsrecht
bank te Miinchen gisteren besloten,
dat Hitler's zelfmoord bewezen is door
de verklaringen van zijn chauffeur,
Erich Kempka. Daar Hitier voorkomt
op de lijst der grote oorlogsmisdadigers,
werden al zijn bezittingen verbeurd
verklaard:een huis te München, een
landgoed te Berchtesgaden, auteurs
rechten ten belope van vijf millioen
mark verschuldigd door de uitgevers
firma „Eher" en een aantal schilderijen.
Tenslotte werd besloten, Bat Hitler's
testament ongeldig is, daar het getypt is.
Naar het A. N. P. verneemt, is in de
loop der volgende week een algemene
maatregel van bestuur, steunende op de
Gemeentewet te verwachten, waarbij een
nieuwe bezoldiging voor burgemeesters
wordt vastgesteld. Verwacht wordt, dat de
ze bezoldigingen conform de voorstellen
zullen zijn, welke waren geformuleerd door
de destijds ingestelde commissie van ad
vies. Het ligt voorts in de bedoeling, aan
de nieuwe regeling terugwerkende kracht
te verlenen tot 1 October 1947.
Bezint u dikwijls op de diepere
waarden van het leven; zij alleen
kunnen de toekomst heiligen.
(Van een bijzondere medewerker)
Het gebeurt niet vaak, dat wij me
nen te moeten ingaan op geschrijf
in De Waarheid. Wanneer iemand
zó liegt, dat iedereen deze uitingswijze
van hem als een karaktertrek heeft
leren kennen, dan is het ergste gevaar
immers reeds bezworen. De reden,
waarom we thans toch eens willen aan
haken op geschrijf in dit blad is gelegen
in het feit, dat De Waarheid, ook als
nieuwsblad optredende, zijn lezers heeft
getracteerd op een verslag van het
E.V.C.-congres, aanvankelijk aangekon
digd als een „Demonstratief congres
tegen de publiekrechtelijke bedrijfs
organisatie". Laten we nu maar aanne
men, dat dit verslag althans Waarheids
getrouw is opgenomen.
Het is de enige overweging waarom
we op deze zaak thans ingaan. Uit ge
sprekken met arbeidsvrienden en uit
brieven is ons gebleken, dat enerzijds
de wezenlijke betekenis van wat met
het tot standkomen van de P.B.O. staat
te gebeuren, lang niet iedereen duidelijk
is, waardoor (anderzijds) men soms hui
verig staat tegenover deze gedachte en
men inderdaad soms vreest min of meer
aan het „kapitalisme te worden ver
kocht". Daar wij behoren tot degenen,
die het ontwerp van wet op de P.B.O.,
zij het niet zonder critiek, met vreugde
hebben begroet, waren we benieuwd te
vernemen, welke contra-argumenten
onze rode broeders tegen deze eerste
belangrijke stap op de weg naar de be-
drijfs-dempcratiseririg zouden aanvoe
ren.
Welnu, zowel de heer Berend Blokzijl
als vele aanwezigen op dit congres, heb
ben hieromtrent geen twijfel laten be
staan. „De geschiedenis van de Neder
landse vakbeweging is een geschiedenis
van strijd", zo betoogde Blokzijl, en dui
delijk toonde hij aan hoe men er nu op
uit is deze strijd onmogelijk te maken
door een principiële aantasting van het
stakingsrecht.
Het verslag van De Waarheid verder
op de voet volgende, zeide hij: „Wij zijn
er echter van overtuigd, dat de arbei
ders of ze nu lid van de E.V.C. of van
het N.V.V van de K.A.B. of van het
C.N.V. zijn, het stakingsrecht zullen
prijsgeven. Abraham Kuijper is het niet
gelukt, Seiss Inquart is het niet gelukt
en nog minder zelfs Romme en zijn vrien
den gelukt het."
Feitelijk was dit gehele betoog niets
anders dan een verdediging, niet van
het recht van staken, maar van de strijd
tussen de verschillende maatschappe
lijke klassen als beginseL En juist op
dit punt ligt een van de grootste me
ningsverschillen tussen de communisten
en ons. Terecht heeft Bolkzijl vastge
steld, dat de geschiedenis van de Neder
landse vakbeweging een geschiedenis
van strijd is. Evenwel is er zeer groot
onderscheid tussen het aanvaarden van
zulk een strijd als een onontkoombaar
kwaad en het aanvaarden als beginsel.
Toen in de negentiger jare de Ka
tholieke vakbeweging in Twente
ontstond, was zij binnen het jaar
in een grote staking gewikkeld. De
toenmalige promotor van de Kath. Ar
beidersbeweging, dr. Ariëns, heeft het
mogelijke gedaan deze strijd toen reeds
te voorkomen door overleg, maar toen
het overleg niet hielp, heeft hij niet ge
aarzeld de arbeiders aan te sporen door
middel van de staking af te dwingen
wat langs de weg van het redelijk over
leg' niet kon worden verkregen. Hier
mede is al duidelijk aangegeven dat
strijd door de katholieke arbeiders niet
werd gewild, maar indien nodig, eveir
min werd geschuwd. Men kan de jaar
boeken van het Verbond vanaf de eer
ste dag van het ontstaan van het Vak
bureau tot op heden naslaan om met
feiten en cijfers aan te tonen, dat men
helaas vaak tot dit uiterste middel zijn
toevlucht heeft moeten nemen. Maar
diezelfde jaarboeken zijn er om te ge
tuigen, dat telkens opnieuw weer po
gingen werden aangewend om tot een
regelmatige en blijvende samenwerking
te komen tussen kapitaal en arbeid. Deze
samenwerking zou moeten komen op
basis van zedelijke gelijkheid der sa
menwerkende partners.
Zedelijke gelijkheid is iets anders dan
natuurlijke ongelijkheid. Terecht zegt
Rerum Novarum: „De mensen immers
verschillen onderling in zeer vele en
voorname punten. Niet allen bezitten
hetzelfde verstand, dezelfde bekwaam
heid, dezelfde gezondheid, dezelfde
krachten. Het gevolg van dit noodzake
lijk verschil is vanzelf een ongelijk for
tuin; hetgeen alleszins zowel aan de in
dividuen als aan de gemeenschap ten
goede komt Immers, in het gemeen
schappelijk leven is verscheidenheid
van prestatie-vermogen en functies nood
zakelijk, om iets tot stand te brengen;
en juist door het verschil van fortuin
worden de mensen aangedreven om die
functies te verrichten".
Dit verschil in fortuin kan bij een
onjuiste geestelijke instelling van de
mens zeer Ucht aanleiding zijn tot grote
onrechtvaardigheden en tot geestelijke
ontwrichting. Ook hiervan heeft de
Paus nooit geaarzeld te getuigen, zowel
in de „Magna Charta" der sociale orde
Rerum Novarum, als in Quadragesi-
mo Anno.
Sinds jaar en dag stond de oplossing
van de problemen, die met dit vraag
stuk samenhangen de katholieke socio
logen helder voor de geest, en vond zij
formulering in deze gedachte van Re
rum Novarum: „In elk opzicht heeft de
ene klas de andere nodig: geen kapi
taal kan bestaan zonder arbeid, noch
arbeid zonder kapitaal".
Betekent deze samenwerking, die
vrijwillig tot stand komt, waarnaar als
een ideaal is gestreefd, inperking van
vrijheid? Ongetwijfeld. Wie zich buiten
de gemeenschap sluit en midden in een
bos gaat wonen, is slechts gebonden aan
de eisen, die zijn eigen behoud hem
stelt. Maar wie samen wil werken, heeft
rekening te houden met de belangen
van de andere partij. In zoverre is er
dus wel sprake van beperking der vrij
heid. Het ligt er maar aan wat men
onder vrijheid verstaat. In de zin, zoals
de communisten het bedoelen, is het
eenvoudig continuering en toespitsing
van de maatschappelijke strijd, hetgeen
zij dan ook principieel willen. De
bonafide vakbeweging thans in de
schoenen te schuiven, dat men met de
vrijwillige beperking van vrijheid door
de weg van het overleg, afstand doet
van het recht om in uiterste noodzaak
ook van het recht van staking gebruik
te maken, is eenvoudig lasteren tegen
beter weten in. De communisten weten,
dat ze dat doen, want nog geen twee
weken geleden b.v. richtte de K.A.B.
een wëerstandsfonds op voor uitkering
bij eventuele staking. Dit artikel is dan
ook geen poging om lasteraars te be
keren, maar wU onze bonafide arbei-.
ders doen inzien, dat zij met hun ideëel
streven naar de P.B.O. op de goede weg
zijn.
