Republikeinse documenten
in Nederlandse handen
Accoord bereikt?
1
1
Steeds meer Franse mijnen
lopen onder water
Bakkers kunnen niet bakken,
chirurgen niet opereren
ZOET EN BITTER IS HET LEVEN IN BERLIJN
BOMMEN EN GRANATEN ZIJN NODIG OM
GEALLIEERDEN TE VERDRIJVEN
Niemand kent het antwoord op dit
vraagstuk-Berlijn
LAATSTE ACTE VAN HET
PROCES-RAUTER
f
Buisje met vergif
ff/'/è m o
Tot hoofd en hart
Niet naar neutrale
bibliotheken
Het weer
De infiltraties op West-Java
Lonen en prijzen
Stilzwijgen in Den Haag
KOPEN OP AFBETALING
Traangas en stenen
Jhr. Six directeur
van Niwin
Nieuw bestuur der K.V.P.
Valse dollarbiljetten
in circulatie
Marshall op
Castel Gandolfo
Nieuw feuilleton
SS'Obergruppenführer vindt zijn meester
BRITSE GEMENEBEST
steunt Westerse Unie
1 J
WOENSDAG 20 OCTOBER 1943
72ste JAARGANG No. 24286
Merkwaardige manipulaties
met de prijzen
Patjitan bezet
Dubbeltallen voor de
verkiezing
Wie de wonderen en bijwijlen, wanneer de Russen
vervelend doenr ook wel de gevaren van de airlifi
gepasseerd isr rijdt Berlijn binnen en vindt hei een der*
meest paisibele plaatsen ter wereld. Zelfs een der, meest
uitgestorven oorden, want hei westelijke Berlijn is, sedert
de blokkade begonnen is, een doodse stad. De Kurfiirsien-
damm ziet er uit als een provinciale hoofdstraat, welker
geweldige afmetingen bij deze graad van uiigesiorvenheid
alleen maar ridicuul schijnen. En dat is dan nog de Kur-
fürstendamm en de toch altijd nog enigszins geanimeerde
omgeving van het Bahnhof Am Zoo. Dieper in de city drin
gend, raakt men al spoedig vrijwel alleen mei de afzichte
lijke ruïnes en de hopen puin op de trottoirs, hei gewone
beeld van elke Duitse stad, maar in Berlijn van nog zoveel
grandiozer afmetingen dan elders.
Nog geen uitspraak in het
Vughtse bunkerdrama
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE»
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 2154S
Abonnementen 20800 - Postgiro 143480
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week,
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severln.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiSn eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
De Nederlandse militaire autoriteiten
beschikken thans over documenten ten
aanzien van de infiltraties door de repu
blikeinse troepen in West-Java. Op 18
September raakten Nederlandse troepen
in een gevecht met T.N.I.-eenheden in
het gebied ten Noord-Westen van Bobot-
sari. Hierbij verloor de T.N.I. enige do
cumenten, onder meer „het voorberei
dingsplan". Hierin worden alle te nemen
maatregelen voor de terugkeer der een
heden uit het republikeinse gebied naar
het door Nederlanders gecontroleerde
gebied van West-Java opgesomd en uit
gewerkt. De Nederlandse troepen heb
ben de nodige maatregelen getroffen
om een einde te maken aan de activiteit
van deze geïnfiltreerde onderdelen.
In een perscommuniqué van de dienst
legercontacten wordt onder meer ge
zegd, dat de republikeinse troepencom
mandant teBodjonegoro aan de militaire
gouverneur van Solo verzocht heeft
boven de plaatsen Rembang, Pamotan,
Mantingan, Patih en tussen Blora, Djat-
tirogo en ten Zuiden van Bodjonegoro
door republikeinse vliegtuigen rood-witte
pamfletten te doen uitwerpen, waarin
de mededeling moet worden opgenomen,
dat de republiek spoedig bevrijd zal zijn
van onruststokers.
Bij aankomst van de T.N.I.-troepen te
Blora bleek, dat alle diensthoofden door
de opstandelingen werden weggevoerd
en dat geldmiddelen van de openbare
diensten waren geroofd. Voohts wordt
gemeld, dat te Blora geen levensmidde
len meer aanwezig zijn. In het commu
niqué wordt verder gemeld, dat in de
residentie Solo de republikeinse troepen
Sidohardjo, DjaUpoerwo en Djatisrono,
welke plaatsen circa 20 km ten Oosten
van Bonogiri liggen, hebben ontruimd.
Naar aanleiding van 'n bekendmaking
van de „Voice of free Indonesia", dat de
Nederlanders de republikeinse goodwill,
missie naar Oost-Indonesië verhinderen
te gaan, heeft het ministerie van Voor
lichting van Oost-Indonesië een bericht
gepubliceerd, waaruit blijkt, dat de re
publikeinse bewering onjuist is.
De huisvesting is geregeld en het comité
van ontvangst is gereed, „doch de ge
spannen situatie in de laatste tijd op het
republikeinse grondgebied zelf is de
oorzaak, dat de komst moest worden
uitgesteld", aldus het Oost-Indonesische
ministerie van Voorlichting. Het voegde
hieraan toe, dat het van de republiek
zelf afhangt of de missie naar Oost-
Indonesië zal vertrekken-
De fiscaal bij de zeekrijgsraad te
Soerabaja heeft het hoger beroep tegen
drie beklaagden in de Bondowoso-zaak
ingetrokken, aldus meldt de correspon-
(Van onze Haagse redacteur)
Alle officiële instanties in Den Haag
bewaren een zorgvuldig stilzwijgen over
de ontwikkeling van het overleg inzake
de loon- en prijspolitiek. Het gevolg is,
dat er vele berichten van „doorgaans
goed ingelichte" zijde de ronde doen,
die soms bij de jongste stand van za
ken ten achter zijn. Zo zijn de mede;
delingen over het regeringsplan, dat
een loontoeslag van 1 cent per uur en
verhoging van de kinderbijslag beoog
de, wederom achterhaald door de be
sprekingen, welke gisteren met de
Stichting van de Arbeid plaatsvonden;
dit plan schijnt er tenslotte toch niet
doorgekomen te zijn.
Wel kan gemeld worden, dat de
interdepartementale commissie en
de Stichting van de Arbeid gisteren
in principe een accoord hebben be
reikt over de, bjj de aanstaande
subsidieverlagingen, te volgen loon-
en prijspolitiek.
Hoe het nu met de doorberekening
van de loonsverhoging in de prijzen zal
gaan, staat nog niet vast. Er vinden nog
besprekingen plaats, die omschreven
worden als. „uitvoerend overleg". Men
mompelt zelfs over een vergadering, die
eerst volgende week Vrijdag zou plaats
vinden.
In de Ministerraad" kunnen de voor
lopige resultaten van het overleg thans
aar, de orde gesteld worden, doch het
lijkt illusoir, dat nog deze week een
beslissing te verwachten is.
Het kopen op afbetaling komt ten
gevolge van de ruimere goederen
voorziening en de beperkte koop
kracht van een groot deel der be
volking steeds meer in zwang.
Dit systeem geeft bij de officiële
huurkoopovereenkomst, vastgelegd in
het Burgerlijk Wetboek, waarbij van
®en authentieke of ondershandse akte
gebruik wordt gemaakt, doorgaans geen
aanleiding tot onregelmatigheden-
De veel meer gebruikelijke „koop op
afbetaling" leidde voorheen echter vaak
Tot merkwaardige manipulaties met de
Prijzen. Zo deden zich onlangs nog ge
vallen voor, waarbij door de verkoper
®en extra vergoeding van 16 pet. per
laar over de niet betaalde termijnen
Werd geëist.
Dit is voor het Directoraat-Generaal
Voor de Prijzen aanleiding geweest
nauwlettender op deze materie toe te
Zlen, met als reusltaat, dat kortgeleden
een Beschikking in werking is getre
den, die de koper met grotere waar
borgen omringt.
Wanneer geen schriftelijk afbetalings
plan tussen partjjen is opgesteld, loopt
de verkoper het risico een deel van
aanspraken op vergoeding te ver
spelen als de koper bij de betaling in
gebreke blijft. Wanneer er, hetgeen
Pormaal is, wel een schriftelijke over
eenkomst wordt opgemaakt, geldt als^
.®gel voor aankopen ten bedrage van
J4000f minder bij afbetalingstermlj-
Pen in 18 maanden, dat voor alle bij-
~°niende kosten tezamen over het niet-
oetaalde bedrag niet meer dan iy2 pet.
jergoeding per maand mag worden ver
langd.
dent van Aneta. De beklaagden, N., D.
en S., waren belast met de bewaking
van het transport gevangenen op het
traject van Bondowoso naar Soerabaja.
Het werkcomité uit het voorlopige
republikeinse parlement heeft met al
gemene stemmen een motie van het lid
Mangoensarkoro aangenomen, waarin
de regering wordt uitgenodigd haar
„zelfbeperking" ten aanzien van uit
breiding der buitenlandse betrekkingen
te laten varen.
De republikeinse militaire gouver
neur van Soerakarta heeft volgens een
bericht van Antara medegedeeld, dat
Patjitan, aan de Zuidkust van Java,
waar een restant communisten zich had
verschanst, 15 October door de republi
keinse troepen is heroverd. In de om
geving worden thans zuiveringsacties
uitgevoerd.
(Telefonisch van onze Parijse
correspondent)
Parijs, Dinsdagavond.
Ook vandaag nog heeft zich het op
treden van de troepen ter „bevrijding"
der mijnputten van stakerspikets be
perkt tot het mljnbekken aan de Loire
bij St. Etienne, waar het gevaar van
onder water lopen der mijngangen het
meest acuut is. Het blijkt dat telkens
slechts dan troepen opdracht krijgen te
opereren wanneer met het weer in wer
king stellen van veiligheids- en onder
houdsdiensten volstrekt niet langer ge
wacht kan worden. Tot dusver hebben
de troepen waar zq optreden nog steeds
de overhand behaald, zonder dat erg
harde klappen over en weer zijn uit
gedeeld.
Er is sprake van traangas en van
stenen en andere projectielen; men
heeft ook gelezen van waarschuwings
schoten in de lucht, waarover de „Hu-
manité" zich erg heeft opgewonden.
Het kan niettemin nog ernstig genoeg
worden. De bevolking van het mijn
en industriegebied in en rond St. Etien
ne is erg rood; de prefect aldaar zou
thans een troepenmacht van tiendui
zend man tot zijn beschikking hebben.
Verschillende mijnschachten komen nog
Verwachting tot Donderdagavond:
Zwaar bewolkt met tijdelijk enige
regen. Iets zachter, vooral des nachts,
in het binnenland. Matige tot krach
tige, in de kuststreken tijdelijk harde
wind tussen Zuid-West en West.
Zon: 7.15—17.34; Maan: 18.48—11.17.
in aanmerking voor onverwijlde „be
vrijding" in deze term spreekt de
niet-communistische pers en daar
zouden de stakers aanzienlijke verster
king hebben gekregen, waaronder vele
fanatieke vrouwspersonen.
Niettemin richt zich de gespannen en
angstige aandacht veel meer naar een
mjjngebled als dat van het Noorden in
het Nauw van Calais. De onderbreking
van de veiligheids- en onderhouds
diensten roept daar ondergronds niet
zulk een onmiddellijk gevkar op als ln
het Loire-gebied. Een aantal steden ls
er. echter sedert gistermorgen verstoken
van electrische stroom en water; de
hakkers kunnen er niet meer bakken
en de chirurgen niet meer opereren.
Veel minder ongunstig is daaren
tegen de situatie in de steekolenmü-
nen van Lotharingen. Het consigne van
de mijnwerkersfederatie der C.G.T. tot
onderbreking van de veiligheids- en
onderhoudsdiensten wordt daar nergens
nagekomen; deze diensten functionne-
ren in alle mijnen normaal. Dertig pro
eent van het ondergronds personeel
zet de kolendelving voort.
Tijdens een op 19 October gehouden
vergadering van het dagelijks bestuur
van de Niwin is jhr. mr. P. Th. Six be
noemd tot directeur van het centraal
bureau Niwin, als opvolger van ing.
F. F. van Rhijn. De installatie van de
heer Six geschiedde tijdens de daarop
volgende vergadering van het Niwin-
hoofdbestuur, waarbij de scheidende
directeur dank werd gebracht voor zijn
Een republikeins soldaat (rechts) escor
teert een groep communistische rebel
len, die in het „front" op Java werden
krijgsgevangen gemaakt. De eerste drie
gevangenen zijn aan elkaar geboeid.
Voor de verkiezing van een nieuw be
stuur der K.V.P. op de Partijraadsverga
dering van Zaterdag 13 November a.s.
te Utrecht zijn door het Partijbestuur de
volgende dubbeltallen van candidaten
voorgesteld: 1 mej. mr. W. v. Lanschot
en mej. dr. A. de Waal; 2 mej. M. J.
Reijntjes en mej. ir, A. v. Schaik; 3 pa
ter mag. dr. S. Stokman O.F.M. en pater
prof. dr. L. J. C. Beaufort; 4 A. C. de
Bruyn en H. J. Kuiper; 5 Th. S. J. Hooy
en mr. dr. N. H. L. v. d. Heuvel; 6
Mertens en ir. J. Penders; 7. mr. F.
Terwindt en H. Minke; 8. mr. dr. L.
de Gou en drs. J. C. M. Teppema;
ir. F. Wijffels en dr. R. M. A. A. Geul-
jans. Prof. Romme zal voorts voorlich
ting geven over de staatkundige toe
stand en het parlementaire werk.
Het hoofd van het bureau Criminele
Voorlichting van de afdeling politie van
het ministerie van Justitie te 's-Gra-
venhage deelt mede, dat er valse Ame
rikaanse dollarbiljetten in omloop zijn.
In verband hiermede wordt het publiek
gewaarschuwd zich geen Amerikaanse
dollarbiljetten buiten de bankinstellin
gen om te verschaffen. Vele kopers
werden reeds financieel gedupeerd. Bü
aantreffen van een vals dollarbiljet
dient onmiddellijk de plaatselijke politie
gewaarschuwd te worden, teneinde zo
spoedig mogelijk de identiteit van de
aanbieder te kunnen vaststellen.
George Marshall, de Amerikaanse mi
nister van Buitenlandse Zaken, is gis
terochtend op de Pauselijke zomerresi
dentie te Castel Gandolfo gedurende
een half uur door Z. H. de Paus in
audiëntie ontvangen. Marshall was ver
gezeld van zijn vrouw en Franklin Go-
wen, een assistent van Mvron Taylor,
Trnmon'e nnei.nnnlillrn 3
werkzaamheden in het belang van de Truman's persoonlijke vertegenwoordi-
militairen in Indonesië. ger bij de Heilige Stoel.
Terugtrekkende Indonesische commu
nisten, door de Republikeinse strijd
krachten verdreven, vernielden de
spoorbrug nabij Madioen. Meer van
dergelijke vernielingen worden uitge
voerd door de rebellen, die het systeem
van „de verschroeide aarde" toepassen.
Vandaag begint er in onze krant een
nieuw feuilleton te lopen, dat he
melsbreed vgjschilt met het verhaal,
dat gisteren afliep. Het geluk begint
voor de dwaas, die de hoofdpersoon
is'van het nieuwe vertelsel, met een
erfenis, waaraan een nogal zonder
linge voorwaarde verbonden is. Dat
is het begin voor een reeks gekke
verwikkelingen, die misschien niet
altijd even waarschijnlijk klinken,
maar daarom toch nog wel amusant
zijn. Onnodig te zeggen, dat tenslotte
alles nog heel goed afloopt en dat de
dwaze jongeman meer geluk heeft,
dan hij eigenlijk verdient. Zodat in
dit verhaal inderdaad het geluk met
de dwazen is.
Het zakenleven van Berlijn ligt gro
tendeels stil; de hele economie van de
metropool is een chimère geworden.
Fabrieken zijn gestopt, slechts enkele
grote electrotechuische bedrijven wer
ken nog wel op voorraden en enkele
bescheiden aanvoeren. Sedert de airlift
begon bedroeg de hele export van Ber
lijn (door de lucht) vijftig millioen
Mark. Het aantal werklozen is gestegen
tot 77.000, terwijl er vóór de blokkade
een tekort aan arbeidskrachten was.
Men wil het zo niet laten. De geal
lieerden bereiden een uitbreiding van de
grondstoffenaanvoer via de luchtbrug
voor, mede van belang omdat deze eco
nomisch gebaseerde im- en exporten de
kosten van de luchtbrug zullen druk
ken. Doch zelfs als dat doorgaat, dan
blijft de Berljjnse economie een ziel
togende, waar men zich overigens niet te
veei van aantrekt, aangezien het in Ber
lijn niet gaat om economie, doch alleen
om politiek, die verder niet eens hier
wordt gemaakt, al zetelen dé hoogste
autoriteiten van de geallieerde contröle-
raad dan in Berlijn, doch ver weg in het
Oosten en in het Westen, onbereikbaar
ver voor de bewoners van deze agoni-
serende stad, die op hun eiland leven
in de onwezenlijke, de koortsachtige
sfeer van het beleg.
Onder die uiterlijk zo paisibele ver
schijning van Berlijn woedt de oorlog
van het tot heden nog altijd onbloedige
geweld en deze bepaalt heel het leven
in de zwaar bezochte stad. Om die
krachtmeting tot een goed einde te bren
gen zitten de Berlijners (en de Geallieer
den met hen) diep in October nog zon
der enige verwarming in doordringend
kille gebouwen; daarvoor zijn ze tevre
den met hun sobere maaltijden en daar
voor zitten ze drie .jaar na de wapen
stilstand opnieuw iedere avond in het
donker. Als de duisternis invalt daalt
over die geweldige straten de stilte van
het graf. Alleen de theaters spelen in
hun opgelapte of geïmproviseerde ge
bouwen. Voor de Berlijners thuis is er
geen licht, althans niet meer dan vier
uur per etmaal, twee des ochtends voor
twaalven en twee midden in de nacht
van. één tot drie bijvoorbeeld. Dan staan
de ijverige Berlijners op om te koken,
te strijken of de was te doen. De lui
aards slapen door en helpen daardoor
bezuinigen op het verbruik. De ge
allieerden hebben in hun kantoren, ho
tels en clubs electrisch licht tot elf uur
's avonds. Daarna kunnen ze met een
kaars hun bedden opzoeken.
Dat is het uiterlijke leven in Ber
lijn buiten het Oosten, waar het licht
's avonds wél brandt en waar rond
een, centrum als de Alexanderplatz
het verkeer aanzienlijk levendiger is
dan in het Westen. Maar 's avonds
komt men uit het Westen liefst niet
meer naar de Russische sector toe,
omdat dit al te gevaarlijk is. En ook
die er zich overdag in begeven heeft
haalt even ruimer adem op het mo
ment, waarop hij weer de Branden
burger Tor doorrijdt en zich in de
vrijheid van de westelijke stad weet.
Maar de zwarte handelaren hebben in
deze skeletstad van uitgeblazen en
'leeg gebombardeerde huizen hun pa
radijs. Er komt natuurlijk van alles
uit die betrekkelijk welvarende ooste
lijke stadshelft in hét Westen terecht;
men heeft hier vrijwel aan alles be
hoefte. In iedere straat spreken de
zwarte handelaren u aan.
Intussen draaien alle geruchten en
gesprekken in Berlijn om één en het
zelfde thema: deze geruisloze wurgings
poging en de gevolgen, die er uit voort
kunnen vloeien. Men is geenszins be
vreesd, ofschoon er mensen genoeg zijn,
die voor alle zekerheid met een buisje
vergfi in hun zak lopen. Doch men weet
nu, dat de geallieerden zullen blijven
tot zij er met granaten en bommen ver
delgd zullen worden. Dat iS natuurlijk
altijd mogelijk, want strategisch is Ber
lijn totaal onhoudbaar. Dit laatste ech
ter willen de Berlijners liever niet in
hun berekeningen opnemen, doch tege
lijkertijd willen zij hun heimelijkste on
rust voor de kwade dag, als die eens
komen mocht, in een overdreven moed
onderdrukken. Zij haten de Russen fel
en diep en uit heel die mengeling van
sentimenten komt hun uitroep voort.'
„Als de geallieerden eens weg zouden
gaan, dan kunnen we zelf ook nog wel
met de Russen klaar komen!"
Het is tekenend voor de lichtbenevel-
de koortstoestand, waarin men te Ber
lijn de werkelijkheid ziet. In diezelfde
geestestoestand ziet men de buitenwe
reld. Men ziet misschien veel scher
per dan wij hier, maar ook met veel
minder kennis van de werkelijke stand
van zaken hoe het Westen zich se
dert de overgave van Duitsland in slaap
heeft gesust en verschrikkelijke fouten
heeft begaan, die het op de rand van
de ondergang hebben gebracht. Men ziet
te Berlijn het Westen nog steeds niet
anders dan dommelend en niet bij
machte om de werkelijkheid, de ware
positie van de wereld, zoals men die in
Berlijn onverhuid aan de dag ziet tre
den, waar te nemen. Men maakt het
Westen dus verwijten, men vreest voor
verdere tekortkomingen en illusies van
het Westen en men wil zelfs als Berlij-
ner niet graag in nationalistische ter
men over Duitsland denken, omdat men
zich ais Berlijner pas de ware Euro
peaan voelt, de beschermer van vrij
heid, van menselijkheid en van demo
cratie, al is dit laatste ook voor Ber-
lijnse Duitsers een vaag en troebel be
grip-
Men mag als bezoeker uit het Westen
argumenteren tegen deze koortsachtige,
door een idéé fixe beheerste visie; men
mag betogen, dat zij in de grond genomen
voor het verleden niet onjuist was, maar
voor het ogenblik wel anders is, men ge
looft u maar half. omdat men in u toch
niets anders kan zien dan zulk een vreem
deling, zulk een bezoeker uit West-Europa,
die het niet weet en ook niet deel kan heb
ben aan de roes van deze koortstoestand,
die bitter en zoet tegelijk is, omdat hij
die vliegtuigtoerist uit de lucht is komen
aanzetten op het eiland en zich over lut
tele dagen met een vliegtuig weer over de
barrière zal retireren in dat Westen, dat
de onbedreigde vrijheid, de zoete waan en
de warme hartslag van het leven betekent
voor de Berlijner.
Zoet en bitter, zo is het leven in
Berlijn, waar degenen, die erin zitten
zich bedwelmen aan de pathetiek het
„legioen der gedoemden" te zijn, dat te
ontvluchten zij zich zouden schamen.
Men wil erbij zijn nu men er eenmaal
in zit, men heeft zich verslingerd aan
deze atmosfeer van onrust en verstoorde
orde, van morele en physieke moed tegen
altijd dreigend gevaar en doodgewone
menselijke angst. Men is gebiologeerd en
verliefd op deze stad en men vindt haar
met haar tegen de hemel stinkend puin
de aantrekkelijkste stad ter wereld.
(Vervolg op pag. 3)
(Van onze Haagse redacteur)
Langs de trappen voor het ge
bouw van de Hoge Raad slingerde
zich al vroeg in de morgen de lange
rjj van wachtende belangstellenden,
die vandaag naar Den Haag waren
gekomen voor de laatste acte van
zaak-Rauter, de behandeling
voor de Bijzondere Raad van Cas
satie. Om 10 uur precies is de SS-
Obergruppenfiihrer met een armvol
dossiers in de overvolle rechtszaal
tusschen twee parketwachters bin
nengeleid. Persfotografen hebben
zjjn streng gezicht achter de micro
foon onder het licht genomen en
daarna zijn er tien minuten span
nende afwachting geweest voor de
komst van de Bijzondere Raad on
der presidium van mr. Haga.
Als de raadsheren gezeten zijn, volgt
de zakelijke voorlezing 'van de conclu
sies, waartoe de behandeling van deze
zaak .voor het Bijzonder Gerechtshof
hééft geleid, maar onmiddellijk daarna
krijgt dit proces even iets van een hui
selijke sfeer. Rauter heeft meer dan
eens te kennen gegeven, dat hij onze
rechtspraak voor zijn geval niet compe
tent acht en dat hij door een internatio
naal gerechtshof veroordeeld had wil
len worden.
„Kijk eens", zo vangt mr. Haga het
gesprek aan, „vroeger dacht men, dat
oorlogsmisdadigers in eigen land te
recht zouden kunnen staan, doch de
praktijk wees uit, dat dit een farce
werd. Zo zijn wij gekomen tot inter
nationale rechtspraak." Rauter heeft
met citaten uit gewezen vonnissen wil
len aantonen, dat de Amerikaanse rech
ters mild zijn in hun oordeel. De pre
sident merkt in zijn rustige uiteenzet
ting echter laconiek op, dat de SS-
Obergruppenführer, wanneer hij voor
andere dan de Nederlandse rechters
verschenen zou zijn, waarschijnlijk niet
meer in leven zou zijn. De aangevoer
de citaten acht mr. Haga verkeerd
geïnterpreteerd.
In deze rust en kalmte valt dan plot
seling de levendige stem van Rauter.
Hij is nog niet zo heftig als wij hem
voor het Bijzonder Gerechtshof en bij
de zaak-Christiansen hebben gezien en
gehoord. Doch hij bijt toch behoorlijk
van zich af. De president is echter vol
komen meester van het terrein. Wan
neer Rauter in zijn papieren bladert,
kinkt het terechtwijzend: „Wilt U luis
teren als ik spreek?" en als Rauter,
volgens zijn gewoonte, tracht te inter
rumperen, merkt mr. Haga ironisch op:
„Mag ik verder gaan?" „E;n Duitser
schijnt nu eenmaal niet op een behoor
lijke manier te kunnen oorlogvoeren",
repliceert de president slagvaardig na
een „rechtskundige" uiteenzetting van
de requirant.
Na een half uur ziet' het ernaar uit,
dat deze zaak een heel ander beeld gaat
vertonen dan het geval-Christiansea,
waarbij Rauter erin slaagde de eerste
viool te spelen en zijn rechters soms
te overbluffen. De onverstoorbare mr
Haga in de presidentsstoel laat zich niet
ringeloren. Hij behandelt Rauter zake-
ïyk, maar op een afstand.
Later, als requirant meent te kunnen
spreken van een capitulatie in 1940 met
alleen van ons leger maar ook van de
Nederlandse regering worden de op
merkingen van de president bepaald
sarcastisch. Rauter pretendeert de recn-
ten van krijgsgevangene te hebben,
doch hij wordt op dit punt vrij scherp
ontnuchterd. De president ontwringt
hem de nadrukkelijke uitspraak, dat
een krijgsgevangene, wat hij ook ver
der aan misdaden begaan zou hebben,
het recht heeft behandeld te worden
volgens de Conventies van Genève.
Doch dan opeens tellen alle scher
mutselingen in deze zaal, waar men
tracht recht te doen, weg. Het drama
der Joden-deportaties komt aan de
orde. Onder doodse stilte schildert mr.
Haga in nuchtere cijfers en zakelijke
uiteenzettingen het vernietigingsproces,
waardoor de Duitsers tienduizenden Jo
den in vier-en-twintig uur konden ver
gassen in het continu-bedrijf Ausch
witz. Zijn kalme herhaling met wisse
lende cijfers doet denken aan Multa-
tuli's taal in „Saidjah en Adinda." Tien
duizenden Joden werden uit ons land
weggevoerd, doch geen zesduizend
keerden er terug» Naar het kamp Soliba
gingen er alleen al 34.313. Negentien
van hen keerden terug.
De zitting duurt voort.
(Adv.)
LONDEN, hedenmorgen.
De eerste ministers van het Britse Ge
menebest vervolgden gisteren hun confe
rentie in Londen met twee langdurige bij
eenkomsten. Bevin gaf in aansluiting op
zijn overzicht van de vorige week, toen
hij zijn beschouwing beperkte tot het Ver-
re- en Midden-Oosten, nu een uiteenzetting
over de politieke situatie in de verschil
lende landen van Europa, beginnend met
Duitsland en de Berlijnse kwestie,. Zijn
uiteenzettingen werden gevolgd door uit
voerige besprekingen, waaraan werd deel
genomen door alle aanwezige premiers of
hun vertegenwoordigers. De eerste-minis-
ters verklaarden hun instemming met de
doelstellingen van het Pact van Brussel en
gaven eenstemmig hun goedkeuring aan
Groot-Brittannië's rol in het Westers Ver
bond. Het officiële communiqué, dat de
gewoonte getrouw, gisteravond werd gepu
bliceerd door Downing Street, was zwijg
zaam als altijd. Dit verklaart wellicht,
waarom men probeert speciale betekenis
te hechten aan de zin in het communiqué
welke luidt: „De eerste ministers waren het
eens over het belang van het handhaven
en het doen herleven van de democratie
in Europa".
Waarschijnlijk is deze zin niets anders
dan een platitude, zoals zij plegen voo# te
komen in communiqué's over besloten bij
eenkomsten. Er lijkt geen rechtvaardiging
te bestaan voor bespiegelingen over moge
lijke ideologische offensieven van het ge
zamenlijke Britse Gemenebest tegen het
IJzeren Gordijn. De besprekingen van he
den zullen zich bezighouden met defen
sieproblemen.
Het Bijzondere Gerechtshof te 's-Her-
togenbosch heeft Dinsdag nog geen uit
spraak gedaan in de zaak tegen Marga-
retha Maria Gallinat, berucht uit het
Vughtse bunkerdrama. Tegen verdachte
was twintig jaar gevangenisstraf ge-
eist.
Besloten werd nog enkele getuigen te
horen. De uitspraak zal nu geschieden
10 November.
Applaus van de massa is vaak een
oorvijg voor de goede smaak
een I
(Van een bijzondere medewerker)
Er is de laatste tijd heel wat kritiek
uitgeoefend op de zogenaamde
beeldromans, die in ongekende
massa's over lezend Nederland worden
uitgestort. En inderdaad verdient de
verspreiding van dergelijke lectuur
felle bestrijding. Maar hoe massaal en
krachtig deze bestrijding ook is, zij blijft
negatief. Veel effectiever is de positieve
methode, het brengen van goede en liefst
ook goedkope lectuur onder de mensen.
Vooral voor de jeugd is het van groot
belang, dat er vele en goede tijdschrif
ten en boeken voorhanden zijn. De na
oorlogse toestanden hebben het helaas
nog niet mogelijk gemaakt de jeugd
bibliotheken op het oude vooroorlogse
peil te brengen. Vooral het aantal uit
gaven van nieuwe jeugdboeken laat nog
veel te wensen over. Toch behoeft de
jeugd van deze tijd niet zonder lectuur
te zijn. Wie b.v. de tentoonstelling op
de laatste R. K. Onderwijzersdag te
Amsterdam bezocht, kon constateren,
dat er voor de jeugd van Nederland en
ook speciaal voor de katholieke jeugd
heel wat boeken en tijdschriften te ver
krijgen zijn. Jammer genoeg zal de prijs
van vele boeken voor sommige ouders
een beletsel zijn om ze aan te schaffen.
Men moet hier echter niet te gauw voor
terugschrikken. Bij verjaardagen en het
a.s. Sinterklaasfeest worden wel meer
dure cadeaux gekocht.
Het kan geen kwaad de aankoop van
boeken eens aan te bevelen. Want de
kinderen moeten lezen, meer lezen dan
ze nu doen. Het is een fout, we mogen
haast wel zeggen een kwaal van deze
tijd, dat de kinderen te weinig lezen en
zeker te weinig goede boeken lezen.
Ook hierin zullen de ouders zich weer
moeten doen gelden. Nu de wintermaan
den komen, moeten ze de kinderen in
hun vrije tijd weer eens tot lezen aan
zetten. Beschikken we zelf niet over
een bibliqtheek, hebben we ook de gel
den niet, om geregeld nieuwe boeken
aan te schaffen, (men zegge dit ech»r
niet te gauw) dan zijn er in de omge
ving toch altijd wel katholieke biblio
theken, waar voor weinig geld goede
boeken te krijgen zijn. Men lette wel:
Katholieke bibliotheken!
Hoeveel ouders laten helaas hun kin-
deren nog vrij grasduinen in allerlei
neutrale bibliotheken, waar naast veel
goeds, zo heel veel verkeerde en slechte
lectuur voor het grijpen ligt. De ouders
moeten de leeslust bij hun kinderen
aankweken en leiden. Helpt hen bq hun
boekenkeus, stimuleert de lust naar
betere boeken.
Een verheugend verschijnsel is de op
bloei van de Katholieke jeugdtijdschrif
ten De aloude jeugdbladen Roomse
Jeugd, Kleuterblaadje, Engelbewaarder,
met daarnaast de nieuwe bladen als Fon
tein en Alle Hens, verschijnen thans
weer regelmatig, de eerste om de veer
tien dagen, de laatste iedere maand. Men
kan zijn keus weer maken. Scholen en
boekhandelaars werken mee, om die
bladen zoveel mogelijk onder de jeugd
bekend te maken en te verspreiden. De
ouders behoeven zich slechts het offer
tje van enkele dubbeltjes per maand te
getroosten, om hun kinderen in het be
zit van deze blaadjes te stellen. Ook al
zou het inderdaad een offertje beteke
nen, dan is dit niet vergeefs gebracht.
De blaadjes bieden volop gelegenheid de
jeugd tot lezen te brengen. Natuurlijk
zal ook hier de zachte dwang van de
ouders wel eens noodzakelijk zijn. Er zijn
nu eenmaal veel kinderen, die maar
heel moeilijk tot lezen te brengen zijn.
In dit verband mogen we hierbij mis
schien wel even opmerken, dat naar
onze mening de inhoud van sommige
1 jeugdbladen een tikje te wetenschappe
lijk wordt. Het streven heeft natuurlijk
iets goeds in zich. Maar het is de vraag,
of met die veelheid aan wetenschap het
doel niet voorbijgeschoten wordt. We
moeten de jeugd weer aan het lezen
zetten en dan zullen we toch moeten
beginnen, dat lezen als een ontspanning
te doèn gevoelen en niet als een inspan
ning. Natuurlijk hangt hierbij veel af
van het milieu, waarin het kind ver
keert en van de leiding, die de ouders
ook hierin weten te geven. Als vader de
tijdschriften te voorschijn haalt en de
aandacht van zijn kinderen op sommige
dingen vestigt, als hij of moeder zo nu
en dan eens enkele belangrijke dingen
voorleest, dan zal daardoor zeker de be
langstelling ook voor de zogenaamde
wetenschappelijke lectuur groeien. Maar
voor alles achten we de aanwezigheid
van een serie goede verhalen noodzake
lijk. Het is de taak der ouders, met de
hulp van tijdschriften, boeken en o.a. de
jeugdrubriek in hun dagblad, hun kin
deren van de nodige leesstof te voorzien.
De omstandigheden zijn thans zo, dat
met een beetje moeite en goede wil aan
voldoende goede lectuur te komen is en
de gang naar de neutrale bibliotheek
volkomen overbodig is.
(In dit verband mogen wij nog wel
eens met nadruk wijzen op de scheve
verhouding, welke bestaat tussen de
openbare leeszalen en de Volksbiblio
theken. van de St. Vinoentiusvereniging.
Enkele dagen geleden hebben wij een
klacht dienaangaande gepubliceerd van
de Bisschoppelijke adviescommissie in
zake lectuurvoorziening. Op verzoek om
subsidie werd geen antwoord ontvan
gen. De volksbibliotheken van de St.
Vincentiusvereniging moeten geheel uit
particuliere middelen onderhouden wor
den. Voor de Centrale Vereniging voor
Openbare Leeszalen en Bibliotheken is
op de begroting echter een bedrag van
ƒ524.000 uitgetrokken. In Amsterdam is
evenwel slechts 2.5 pet. en in Rotterdam
slechts 1.7 pet. der bevolking lid der
O.L.B.
Aan dit in de hoek drukken van Kath.
Volksbibliotheken moet een einde ko
men. Wij hopen hier dezer dagen nader
op terug te komen. Red.).