Congres
MAGISTER STOKMAN OVER PARLEMENTAIRE WERK
'J
—Sportnieuws-^
AMERIKA ONGERUST OVER GENOMEN
BESLUIT VAN NEDERLANDSE REGERING
Nota aan Veiligheidsraad doorgezonden
Republikeinen verwachten grote
spanningen en misvattingen
De achtergrond van de kabinetsformatie belicht
Loontoeslag is niet voldoende; grotere
progressie in kinderbijslag
Geen tweespalt
in kabinet
Het Indonesische
drama
SPI
Tot hoofd en hart
Katholieke Nationale
partij opgericht
HET K.V.P.-CONGRES TE UTRECHT
Het weer.
Dr. Gielen, hoogleraar
te Nijmegen
Russen waarschuwen....
Vliegtuig op restaurant
neergestort
MAANDAG 13 DECEMBER 1948
bureaux van redactie en administratie
72ste JAARGANG No. 24332
Ch. Weiter voorzitter
Voetbal
Hockey
Korfbal
Tennis
Zwemmen
Athletiek
De Nederlandse nota aan de C.v.G.D., waarin de regering
haar besluit meedeelt om de onderhandelingen met de
republiek af te breken en de interim-regering in te stellen,
is thans met andere rapporten doorgezonden naar de
Veiligheidsraad. Zij heeft, naar uit de berichten blijkt,
vooral in Amerikaanse kringen ongerustheid gewekt. Men
verwacht, dat de Veiligheidsraad weldra zijn oordeel zal
uitspreken.
Nederland zou bezig zijn zich bij de behandeling der
kwestie te verzekeren van de steun der landen, aangesloten
bij het Verdrag van Brussel. Republikeinse woordvoerders
zinspelen in hun reactie op nieuwe infiltraties en een
politionele actie. De houding der niet-republikeinse staten
is nog niet bekend.
V.N.-Commissie
naar Djocja?
Amerikaans oordeel
Republikeinse reacties
Perscommentaar
uit Amerika
Op het Nederlandse besluit
Hulde voor dr. Beel
II
New York Times meldt:
de vliegtuigen van luchtbrug
Vier gewonden te Bandoeng
Gestolen boeken uit Portugal
Franse missie in Batavia
SMEDESTRAAT 5 HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21545
Abonnementen 20800 Postgiro 145480
Directeur: J. J. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H. van Run.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubDel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 55 cents per week,
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
Gedurende het afgelopen weekend
fungeerde het Utrechtse „Tivoii
als een gastvrije, zij het ietwat
ongemakkelijke en rommelige, verza
melplaats voor ruim anderhalf duizend
afgevaardigden van de plaatselijke af
delingen der R.K. Volkspartij. Sel
was het gezelschap in die zin, dat aue
congressisten, bijzonderlijk tot deze
samenkomst afgevaardigd, nu°chten
worden gerekend tot de actieve leden
onzer katholieke staatkundige S^oep -
ring. En ofschoon de meesten hunnei
gedurende de sectievergaderingen oo
blijk gaven van een vruchtbare belang
stelling voor de aan de orde gestelde
vraagstukken, zal het menig eerlijk cri
ticus niet zijn ontgaan, hoe de toehoor
ders bij de plenaire zittingen enige over
eenkomst vertoonden met bij voorbaat
tot enthousiaste hulde en instemming
geneigde beevaartgangers.
In dit laatste schuilt minder afkeu
renswaardigs dan men op het eerste
gezicht zou denken, want sedert wan
neer zou het onredelijk zijn, zelfs bij
voorbaat doch niettemin op goede
gronden, zijn vertrouwen te schenken
aan de terecht tot leiding geroepenen.
Maar het ware dan wel aanbevelens
waardig geweest om volgens eigen
landelijke aard de luidruchtigheid der,
instemming juist daar te matigen waar
deze werd opgewekt met een weihaas
uitheems pathos.
Het was opmerkelijk, hoe sommige
zwakke doch aangenaam klinkende be
weringen al te grif werden beloond
met een sterk en minder aangenaam
klinkend applaus, dat men, ondanks de
daarmee gemoeide physieke inspan
ning, eerder aan gemakzucht dan aan
oritische zin zou willen toeschrijven.
Zo kunnen wij niet goed begrijpen,
waarom de bijval oorverdovend moest
Zijn, toen slechts een rhetorisohe heen
wijzing naar het inderdaad druk be
zochte congres moest dienst doen als
weerlegging van het vermoeden, dat de
Katholieke Volkspartij aan een crisis
onderhevig zou zijn.
Wij beseffen ten volle, dat deze De-
merkingen zich bepalen tot de formele
buitenkant van het in meer dan één
opzicht wezenlijk vruchtbare congres.
Maar zolang de concrete vormen zowel
als de algemene stijl hun directe grond
slag vinden in een meer of minder ver
edelde geestesinhoud, mag men ver
wachten, dat daaraan een bijzondere
aandacht zal worden geschonken uoor
al degenen die overigens met klem de
suprematie van de geest verkondigen.
En behoort het nog wel tot de kleinig
heden, wanneer de voorzitter van een
cultureel aangeklede avondvergade
ring hardnekkig de fout begaat van het
geven van een verkeerde naam aan een
onzer bekende voordrachtkunstenaars,
die zijn artistieke medewerking ver
leende? En is het niet evenzeer droe
vig, onhoffelijk en zelfs beschamend,
wanneer diezelfde voorzitter „smeuïg
Vlaams" gelieft te noemen wat niets
anders was dan voortreffelijk Neder
lands met een Vlaams accent en met
de zo hoofs aandoende ouderwetse stijl
figuren? Wij vrezen en hopen tevens,
dat Zijne Excellentie De Schrijver, Bel
gisch minister van Staat, zich weinig ge
vleid zal hebben gevoeld.
Het zij echter ten overvloede her
haald, dat dit alles geen afbreuk ver
mag te doen aan de wezenlijke waarde
van een congres, dat overigens rijkelijk
zin en inhoud had. Want ofschoon er
geen opzienbarende nieuwheden wer
den verkondigd door de hoofdfiguren
uit fractie en partij, die gedurende de
plenaire zittingen het woord voerden
en bij het schetsen der werkzaamheden
over de voorbije periode soms blijk ga-
Ven van eeij hinderlijke als „partijvol-
daanheid" te verstane zelfvoldaanheid,
dient men een grote waardering te heb
ben voor de kundigheid en de toewij
ding, waarmee de onderwerpen der sec
tievergaderingen waren voorbereid en
werden toegelicht. En evenmin mag een
vitale waarde worden ontzegd aan het
hierover gehouden beraad en de ter ver
werkelijking opgestelde resoluties. Men
ontmoette daar een vorm van demo
cratie, die niets gemeen had met een
specimen van ditzelfde begrip, waarvoor
vormvervlakking de enig juiste verta
ling zou zijn. Doch over dit alles kan
men lezen in de reeds verschenen en
vandaag nog verschijnende verslagen
In de pers.
Een samenkomst als er te Utrecht
werd gehouden heeft do niet breed ge
noeg uit te meten waarde van het be
wust betrekken der principieel verbon
denen in het politieke beleid der in hun
naam en met hen God en Vaderland
dienenden.
Op een Vrijdag te Utrecht gehouden
landelijke vergadering van het voor
lopig katholiek comité van actie, waar
in vertegenwoordigd zijn de 18 rijks
kieskringen, is met algemene stemmen
besloten tot oprichting van de K.N.P.
(Katholieke Nationale Partij). Algemeen
voorzitter van de partij is de heer Ch.
J. I. M. Weiter.
H.M. de Koningin en het Hoogwaar
dig Episcopaat zijn telegrafisch van deze
oprichting in kennis gesteld.
Verrassende nederlaag van Blauw
Wit bij 't Gooi en nieuwe zege
van Ajax VSV en EDO maken
geen fout tegen Zeeburgia en
DFC KCH en ZFC verbeteren
hun positie weer, maar AFC
stuit de zegetocht van DWV De
Meer, WE en TYBB moeten de
wapens strekken tegen hun con
currenten.
HH1JC herstelt zich tegen Be
Fair. Hilversum wint in Beiden
en Gooi in Delft Togo verspeelt
een kostbaar punt.
Alle wedstrijden eerste en twee
de klas Noord-Holland afgelast.
Nederland wint driekamp tegen
Frankrijk en België.
Haarlemse Watertrappers eer
sten in Jeugdzeskamp te Delft.
Fanny BlankersKoen toch
met man en kroost naar Australië
-n niet naar Amerika. Frits de
Ruyter zegt wedstrijdsport vaar-
Wei.
De C. v. G. D. heeft Zondag een
speciaal rapport aan de Veiligheids
raad te Parijs getelegrafeerd over
de recente directe besprekingen
tussen de vertegenwoordigers van de
Nederlandse regering en de Repu
bliek. Als aanhangsel telegrafeerde
de commissie een rapport, overge
legd door de Nederlandse delegatie.
Het rapport van de republikeinse
delegatie, dat eveneens aan het rap
port der commissie is toegevoegd,
was reeds per luchtpost naar Parijs
gezonden.
Het volledige rapport zal aan de
pers in Indonesië worden vrijgege
ven gelijktijdig met de vrijgeving te
Parijs door de Veiligheidsraad.
In leidende kringen van de V. N. werd
verklaard, dat het besluit van Nederland
om de onderhandelingen af te breken
door de Veiligheidsraad behandeld zal
moeten worden.
De Nederlandse delegatie in Parijs
wilde geen commentaar leveren op het
Haagse besluit. Het was echter, volgens
A.P., duidelijk, dat de Nederlanders ac
tief bezig waren zich wat hun stap be
treft, te verzekeren van de steun van
hun hondgenoten van het Brusselse ver
drag.
Amerikaanse, Australische en Bel
gische woordvoerders wilden geen offi
cieel commentaar leveren.
Een woordvoerder, die op de hoogte
was van de Amerikaanse opinie, zei ech
ter, dat de V.S. niet konden instemmen
met de Nederlandse stap.
Heden, Maandagochtend, zijn Cochran,
Darmasetiawan en Soepomo per vlieg
tuig naar Djocja vertrokken,
De woordvoerder van de C. V. G. D.
heeft aan Aneta verklaard, dat de Commis
sie geen wijziging heeft gebracht in haar
plan om Woensdag naar Djocja te gaan.
Antara meldt dat naar verluidt, Cochan
de Nederlandse nota aan de republikeinse
regering zal overhandigen.
Hoge functionarissen van het Ameri
kaanse departement van buitenlandse
zaken hebben, naar A.N.P.-Aneta uit
Washington meldt, de Nederlandse ver
klaring in studie genomen. Alvorens
deze studie is voltooid en de inzichten
van het departement vaste vorm heb
ben aangenomen, zijn de functionarissen
niet bereid zich over de Ameri
kaanse reactie op het Nederlandse com
muniqué uit te laten.
Het is echter duidelijk, dat men In
Amerikaanse regeringskringen de ont
wikkeling als een ongunstige beschouwt,
daar men verwacht dat zij zal leiden
tot een verdeling van Indonesië, die ge
volgd kan worden door toegenomen in
filtratie en geweld. Voorts is men ten
departemente teleurgesteld, dat de Ame
rikaanse pogingen om een oplossing ge
makkelijker te maken, zonder succes
gebleven zijn.
In Amerikaanse regeringskringen was
men van mening, dat de laatste voor
stellen van Cochran een voldoend brede
basis vormden, hoewel beide partijen
aanzienlijk voorbehoud maakten en het
republikeinse voorbehoud wezenlijker
was dan het Nederlandse.
Intussen heeft het Amerikaanse depar
tement van buitenlandse zaken ook een
afschrift van de republikeinse nota aan
de C. v. G. D. ontvangen, waarin de
republikeinse versie van het afbreken
der besprekingen wordt gegeven. De
correspondent van A.N.P.-Aneta ver
neemt, dat deze nota, die aanzienlijk ver
schilt van het Nederlandse communiqué
wat betreft de interpretatie der feiten,
hoewel de feiten zelf overeenstemmen,
ook in studie genomen is.
Een woordvoerder van het „Fo
reign Office" te Londen weigerde
onmiddellijk commentaar te leveren
op het besluit van de Nederlandse
regering.
Het nieuws van het Nederlandse be
sluit is te Batavia kalm ontvangen. Het
lid van de Nederlandse delegatie, de
heer Koets, heeft, naar A.P. meldt, me
degedeeld dat hij deze week afkondiging
van de wet tot vorming van de interim -
regering verwacht. In een interview zei
hij dat de verklaring van Den Haag de
weg voor een interim-regering heeft
geopend.
Wij willen zeker zijn dat er geen ob
stakels aan Nederlandse zijde bestaan
voor het oprichten van federale staten
ingevolge de op de Haagse federalisten
conferenties gedane beloften, zei de heer
Koets. Op de vraag of hij dacht dat de
niet-republikeinse staten bezwaar zou
den maken tegen een interim-regering
zonder de republiek zei de heer Koets,
dat hij dit niet wist.
De republikeinse minister van voor
lichting Natsir heeft volgens A.P. ver
klaard, dat het feit, dat de Nederlanders
de deur voor de republiek openlaten,
zodat deze zich op een later tijdstip nog
bij de federale interim-regering zal kun
nen aansluiten, een tactiek van afwach
ten is, in de hoop, dat de republiek op
een gegeven moment zo zwak zal zijn
geworden, dat zij zich zal overgeven of
zich onvoorwaardelijk zal laten opnemen
in een koloniale regering van de nieuwe
soort.
Natsir heeft volgens Antara verder
het volgende verklaard:
Indien de Nederlandse regering in
staat is haar plannen te herzien, om aan
de bezwaren van de republiek voor
medewerking aan een federale interim
regering tegemoet te komen, dan dient
zijn dat thans te doen. Indien de Neder
landers dit niet willen, en het open
laten van de deur inderdaad de* ge-
dachtengang van de Nederlandse rege
ring weergeeft, dan zal het Nederlandse
volk op een gegeven ogenblik tot het
besef komen, dat zijn regering nogmaals
op het beslissende ogenblik een flater
heeft begaan.
Prof. Soepomo, een lid van de repu
blikeinse delegatie bfj de C. v. G. D., zei,
dat het Nederlandse besluit „grote span
ning en misvattingen zal veroorzaken".
Hij verklaarde, dat hooggeplaatste
federalistische Indonesiërs te kennen
hadden gegeven de Nederlanders bij
militaire acties tegen de republiek
niet te zullen steunen. Nooit hadden
zij echter duidelijk gezegd dat zij
zouden weigeren aan een interim
regering zonder de republiek mee te
doen.
Zondagmorgen heeft Kardinaal J. de
Jong te 's-Heerenberg een monument
onthuld, dat in deze stad werd opge
richt ter nagedachtenis van pastoor J.
H. Galama en kapelaan M. A. v. Rooyen,
die beiden tijdens de oorlogsjaren in
het kamp Dachau zijn omgekomen.
In een hoofdartikel veroordeelt de
..New York Times" het besluit van de
Nederlandse regering om de onderhan
delingen met de republiek af te breken.
Het blad acht het de plicht van de Vei
ligheidsraad met de bestudering van
dit probleem voort te gaan, daar „wat in
Indonesië gebeurt, betreft een heel con
tinent."
De „New York Times" is echter van
mening, dat „alle gezichtspunten die tot
overeenstemming kunnen leiden, zeker
nog niet beproefd zijn."
Tot besluit van zijn artikel herinnert
het blad aan de „Renville-overeen-
komst", die gesloten is onder auspiciën
van de Veiligheidsraad en de V.N., „ter
wijl de Nederlanders unilateraal beslis
sen, dat zij haar niet kunnen toepassen."
Het Amerikaanse blad „Washington
Star", dat eveneens een hoofdartikel aan
deze zaak wijdt, acht de huidige ont
wikkeling teleurstellend en schrijft, dat
de Nederlandse missie blijkbaar besloten
was alle mogelijke concessies te doen om
een duurzame overeenkomst te bereiken,
terwijl men hoopte, dat de gedeeltelijke
bedwinging van de communistische op
stand de positie van de meer gematigde
republikeinse leiders versterkt had.
„De onderhandelingen hebben echter
getoond, dat beide partijen zo ver uit
een staan, dat zij niet op dezelfde basis
kunnen samenkomen. Het beste dat men
voor de nabije toekomst kan hopen, is
dat nieuwe vijandelijkheden kunnen
worden vermeden", aldus het blad.
Koning Abdoellah van Transjordanië,
die een reis gemaakt heeft door Zuid-
Palestina, is door de bevolking enthou
siast ontvangen en toegejuicht als de
toekomstige koning van een verenigd
Palestina en Transjordanië.
(Van onze correspondent)
Het partijcongres werd Zondagmorgen besloten met een plenaire zitting,
die werd bijgewoond door de ministers Wijers, Van Maarseveen en door
dr. Kortenhorst, de voorzitter van de Tweede Kamer. Er werd een telegram
gezonden aan H.M. Koningin Juliana en Z.Em. Johannes Kardinaal de Jong. Na
het aannemen van de resoluties van de drie secties bracht Mag. Stokman in de
plaats van prof. Romme, die door ongesteldheid verhinderd was, verslag uit
van het parlementaire werk. Hij belichtte nog eens de achtergrond van de
kabinetsformatie en van het gevormde kabinet op brede basis als noodzakelijke
voorwaarde tot het verwezenlijken van de rechtsorde in Indonesië, waarvoor de
2,3 meerderheid nodig was en van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie,
welke laatste niet anders kan gelukken dan wanneer zij wordt gedragen door
brede groepen in de maatschappelijke samenleving. De brede samenwerking is
ook in hoge mate bevorderlijk voor de doorvoering van de vooralsnog nood
zakelijke loon- en prijspolitiek en aan de herwinning van onze plaats in de ge
wijzigde internationale samenleving.
Dat de fractie een kabinet heeft aan
vaard zonder katholieke minister-presi
dent wordt verklaard uit het program
ma van dit kabinet, dat is geïnspi
reerd op het programma, dat dr. Beel
in het eerste stadium der kabinets
formatie had ontworpen, gebaseerd
op de Christelijke "beginselen en voor
uitstrevend in Christelijke zin evenals
dat van Beel van 1946-'48 waar het op
voortbouwde. De Verenigde Staten van
Indonesië zouden in hechte en duurza
me unie verbonden blijven met het Ko
ninkrijk der Nederlanden ook als een
accoord met de republiek niet tot stand
zou komen. Het wetsontwerp op de
P. B. O. zou spoedig worden behandeld,
de instelling van product- en bedrijf
schappen worden bevorderd. Er werd
toegezegd, dat de gezinsbelangen, met
name die van de kinderrijke gezinnen,
zouden in het oog worden gehouden
speciaal bij de belasting- en woningpoli-
tiek.
Niet de fractie, maar het kabinet
heeft dr. Beel benoemd tot Hoge Ver
tegenwoordiger van de Kroon in Indo
nesië. Onder grote bijval sprak Mag.
Stokman:
Indien het door ons juist geachte be
leid belichaamd is in een bekwaam, ka
raktervol man als Dr. Beel en als de
critiek zich op die persoon werpt om
zijn politiek fundament te doen wan
kelen, dan is het voor ons een behoef
te en ook een plicht om hem hulde te
brengen voor zijn beleid, waardering
uit te spreken voor de persoonlijke of
fers, die hij daarvoor moet brengen en
hem Godes zegen en bijstand af te bid
den voor zijn persoon, zijn gezin en zijn
grootse taak.
Aangaande het sociaal-economisch beleid
gaf Mag. Stokman het volgende exposé. De
economische situatie is zorgelijk, de bevol
king is toegenomen, de arbeidsproductiviteit
gedaald, het industriële apparaat verouderd
of versleten.
De normale economische betrekkingen
met Indonesië en Duitsland zijn verstoord
en de invoer overtreft de uitvoer met on
geveer 50 De middelen aan te geven om
uit deze toestand te raken is makkelijk,
ze uit te voeren niet. Loon- en prijspoli
tiek blijven nodig, de belastingen moeten
zwaar blijven, als middel mede om in
flatie tegen te gaan. De regering wil
rantsoenering en distributie beperken en
de prijsregelingen meer loslaten, omdat
er anders verstarring komt en de aan
passing aan het internationale prijspeil
onmogelijk wordt. De subsidies moesten
worden verminderd, omdat de begroting
sluitend moest worden gemaakt. Prijzen
en huren moeten omhoog, omdat dekking
gezocht moet worden voor de materiële
oorlogsschade, waarop de fractie en de
Partijraad heeft aangedrongen en waar
van de Memorie van Antwoord nog vóór
Kerstmis de Kamer zal bereiken.
Voor de arbeiders, de grote gezinnen,
de middenstand en de kleine zelfstandigen,
de kleine boeren cn tuinders is de loonbij-
slag van een gulden niet toereikend. De
fractie heeft aangedrongen op grotere pro
gressie in de kinderbijslag en op de rege
ling van de kinderbijslag voor de kleine
zelfstandigen. Een desbetreffende Noodwet
is nu in studie, terwijl minister Drees ver
klaard heeft, dat de een gulden bijslag voor
deze phase is en dat men ook volgende ver
hogingen van prijzen zal compenseren. Mi
nister Lieftinck heeft toegezegd bij de tech
niek van verhoging der omzetbelasting de
grote gezinnen te ontzien door de eerste
levensbehoeften vrij te laten en door diffe
rentiatie tussen utility- en andere goederen.
De middenstand en de kleine zelfstandigen
zullen profiteren van de herziening van de
fiscale winstvaststelling en de doorbereke
ning in de prijzen van de loonbijslag, waar
van moet worden afgewacht in hoeverre
ze de klein-bedrijvcn in voldoende mate
tegemoet zullen komen.
Men verwijt soms de K.V.P. een residu
van kapitalistische neigingen, maar men
moet bedenken dat het economisch wel
zijn van land en volk en de bestaans
zekerheid van alle bevolkingsgroepen
illusies zijn zonder een bloeiend en wel
varend bedrijfsleven.
Positieve maatregelen in het belang
van het individu, gezin en samenleving
zijn het meest geëigend om het com
munisme te bestrijden. Waardevoller en
efficiënter dan het niet minder nood
zakelijke uitstoten van communisten
uit commissies enz. Hiermede is de
grote taak der K.V.P. getekend, nieuw
bouw van staat en maatschappij naar
het Christelijk ideaal door positieve
maatregelen ook als deze in een tijd
van verarming als deze een offer be
tekenen.
Aan onze cultuurarbeid kunnen wij
geen andere grondslag geven dan die
van eigen katholieke levens- en we
reldbeschouwing, waardoor samenwer
king en coördinatie niet wordt uitge
sloten, maar wel het opgaan in nationale
organen en het verrichten van de cul
turele arbeid op nationale grondslag. De
staat bevordere en stimulere het parti
culiere initiatief zoveel het ook finan
cieel mogelijk is, doch laat dit initiatief
zich in vrijheid ontwikkelen en ont
plooien en zelf de wegen en middelen
zoeken om tot breder samenwerking te
komen, daar waar zulks gewenst en mo
gelijk is.
Het beleid van dr. Gielen, aan wie
spreker warme hulde bracht, is dus
ten volle gecontinueerd. Misschien, zo
besloot spreker, is de vrede in de korte
tijd, die na de tweede wereldoorlog is
verstreken, nog nimmer zo bedreigd
geweest als juist in de afgelopen maan
den.
Een overzicht van de grote zaal van
Tivoli te Utrecht, toen het Utrechts Ste
delijk Orkest en de declamator Henk
Schaer de plenaire avondzitting van
Zaterdagavond opluisterden.
/'lS'O
Verwachting tot Dinsdagavond:
Óver het algemeen veel bewolking
met plaatselijk nevel of mist en la
ter hier en daar enige regen. Meest
matige Zuidelijke wind. Iets minder
zacht.
Zon op: 8.41. Onder: 16.29.
Maan op: 14.51. Onder: 6.37.
De correspondent van de New
York Times meldde Zondag uit Den
Haag, dat het Nederlandse kabinet
er zich ten volle van bewust is,
dat de gevolgen van zijn beslissing
inzake Indonesië een historische en
voor Nederland mogelijk tragische
betekenis kunnen hebben. Volgens
deze correspondent wijst er niets
op, dat door de Indonesische kwes
tie in het Nederlandse kabinet
tweespalt zou heersen en hij voegt
er aan toe, dat thans de grote vraag
is, hoe de reactie op de onderno
men stap zal zijn in Washington en
in Indonesië.
In de New York Times van Maandag
meldt de corresponden uit Den Haag,
dat de Nederlandse regering een waar
schuwing heeft gericht tot „de critici
van haar beleid in Indonesië", dat tus-
senkomst van biutenaf in het geschil
tot gevolg zou kunnen hebben een ver
zwakking van de West-Europese struc
tuur en een afneming van de Westerse
invloed in het Verre Oosten.
Naar hij uit „boven iedere twijfel
verheven bron" had vernomen, „is de
Nederlandse regering bereid, geheel en
al de gevolgen te dragen van haar een
zijdige handelwijze, zelfs met het risi
co zich daardoor de afkeuring van de
buren op de hals te halen en van het
veroorzaken van zware ontberingen voor
het volk."
Naar wij vernemen is eerstdaags de
benoeming te verwachten van oud-mi
nister dr J. Gielen tot gewoon hoog
leraar in de paedagogie aan de Nijmeeg
se Universiteit.
Luitenant-generaal Loekyantsjenko,
de Russische stafchef in Duitsland, heeft
de Amerikaanse stafchef, brigade-gene
raal Gally, opnieuw gewaarschuwd, dat
Amerikaanse vliegtuigen, die buiten de
luchtcorridors naar Berlijn vliegen, tot
landen zullen worden gedwongen.
Dit is een herhaling van de waarschu
wing die 10 November aan de Britse
en Amerikaanse autoriteiten is gegeven.
In de nota wordt gezegd, dat uit het
antwoord op zijn eerste waarschuwing
niet was gebleken, dat de nodige maat
regelen waren genomen.
De Britse en Amerikaanse vertegen
woordigers van het Berlijnse luchtvei-
ligheidslichaam hebben bij hun Sowjet-
collega een protest ingediend naar aan
leiding van de waarschuwing van de
laatste, dat Yak-gevechtsvliegtuigen
schietoefeningen zouden houden in en
nabij de luchtcorridors van de Weste
lijke mogendheden.
Hedenochtend half elf is een militair
jachtvliegtuig op het restaurant „Almanak"
te Bandoeng neergestort. Het toestel drong
recht door het dak aan de voorzijde, waar
een majoor van de Koninklijke Landmacht
en een dame zaten. Beiden werden zwaar
gewond. Twee djongossen (Indonesische
kellners) werden licht gewond. Het toestel
is enkele meters in de grond geboord.
Over de inzittenden van het vliegtuig is nog
niets bekend.
Volgens de Portugese politie zou een
aantal van de honderden zeldzame boek
werken ter waarde van ruim dertig mil-
lioen escudo, die onlangs uit de Portu
gese Nationale Bibliotheek zijn gestolen,
zich in Nederland en België bevinden.
Boeken met het stempel van de Natio
nale Bibliotheek zouden in Nederland te
koop zijn aangeboden. De diefstal van de
boeken werd twee maanden geleden ont
dekt. De politie neemt aan, dat deze
tijdens de oorlog heeft plaats gehad.
Naar het ANP verneemt heeft men in
Nederland zowel in kringen van de
boekhandel als in die van het antiqua
riaat niets bemerkt van boeken met het
stempel van de Portugese Nationale
Bibliotheek.
Gisteren is een Franse economische mis
sie in Batavia aangekomen ter bestudering
van de economische situatie in Indonesië
en de mogelijkheden om de uitwisseling
van producten tussen Frankrijk en Indone
sië te vergroten.
Frankrijk is bereid behalve materiaal ter
uitrusting van de fabrieken, ook auto's,
vrachtauto's en fietsen naar Indonesië te
exporteren. In ruil daarvoor hoopt het uit
Indonesië copra, rubber en tin te ontvan
gen.
Met de regeringsverklaring van
Zaterdag j.i., waarm het kabinet
onomwonden vaststelt, dat het
onder de huidige omstandigheden geen
zin meer heeft de discussies met de
Republiek voort te zetten, is het gordijn
opgetrokken voor het laatste Dedrijf
van liet Indonesische drama. Nog slechts
enkele weken en de datum van 1 Jan.
1949, welke voor iedere Indonesiër en
zeer bijzonder voor de Republiek Djocja
een magische betekenis heeft, omdat
deze datum in vuurrode letters hun is
voorgespiegeld als de uiteindelijke ver
vulling van hun „Merdeka'hun vrij
heid, zal zijn aangebroken. Dan zullen
wij de apotheose zien van drie jaar
onderhandelen en praten met de Re
publiek, dan zullen wij in rook zien
opgaan de door Djocja steeds als vodjes
papier beschouwde overeenkomsten van
Linggadjati en de Renville, aan zullen
wij moeten erkennen dat de Republiek
zonder haar buitenlandse betrekkingen
op te geven, zonder haar leger te doen
verdwijnen, zonder de bestandsschen
dingen te verminderen, zonder onze
souvereiniteit te respecteren, de datum
van 1 Januari 1949 bereikt heeft. En
wel zó, dat zij er op kan bogen op in
ternationaal terrein in dezelfde mate,
als Nederland prestige-v e r 1 i e s heeft
moeten nemen, zij prestige-w i n s t ge
boekt te hebben. Het is triest, maar
waar.
Tweemaal in deze drie jaar heeft onze
regering zich openlijk laten „gaan" en
de diplomatieke nevels, waarin de
discussies gevoerd werd, en, verscheurd:
ten tijde van de te vroeg afgebroken po
litionele actie in 1947, toen v. Kleffens
namens de Ned. regering in de Veilig
heidsraad duidelijk het gechicaneer, de
corruptie, en de chaos welke in de
Republiek heersen in het licht stelde,
helaas zonder de staatslieden te Lake
Success te kunnen overtuigen, en Zater
dag, 11 Dec. 1948, in haar nota aan de
Commissie voor Goede Diensten.
Evenals in Juli 1947 concludeert Den
Haag ook thans dat op het terrein der
politieke verhoudingen met de Repu
bliek diepgaande principiële verschillen
zijn geblekeen. Toén meende de rege
ring ze te kunnen oplossen door 'n poli
tionele actie, d.i. het voorzichtig gebruik
maken van 't geweld der wapens, om de
kwaadwillende elementen in de repu
bliek tot rede te brengen. Zij bracht
echter géén volledige oplossing, omdat
zij toegaf aan binnenlandse en buiten
landse druk en ontijdig de actie staakte.
Thans meent de regering de verschil
len met Djocja te kunnen oplossen,
door de republiek in zekere zin in een
isolement te plaatsen en voor de goed
willende Indonesische deelstaten een
interim-regering in te stellen, welke
bereid is samen te werken met Neder
land.
Het moet ons van het hart, dat wjj
het optimisme, waarmede men in
sommige politieke kringen over
deze stap oordeelt, niet kunnen delen.
Veeleer delen wij de bezorgdheid
der regering, die tot deze stap g e-
dwongen wordt, omdat er nu een
maal onder de huidige omstandigheden
geen andere weg meer mogelijk is.
Bezorgdheid, want men vergete niet,
dat de Republiek reeds lang haar maat
regelen getroffen heeft om deze zet der
Ned. regering op het politieke schaak
bord te beantwoorden. Zij behoeft het
misschien niet eens zelf te doen, want
er staan machtige grote mogendheden
gereed om tegenspel te leveren. Voor
een hervatting der politionele actie van
de zijde van Nederland is de republiek
niet eens bevreesd, want zij weet, dat
bijv. de Ver. Staten zich hiertegen
beslist zullen verzetten. En de Com
missie voor Goede Diensten, die juist de
vorige week besloot gedurende drie
weken dan is het immers precies
1 Jan. 1949 haar tenten in Kalioerang
(in de republiek) op te slaan, zal haar
ongetwijfeld met raad en daad bijstaan.
Waarin deze raad en daad zullen be
staan is duidelijk: Djocja, zich sterk
wetend op het internationale forum,
de jongste beslissing op de Ecafe, waar
over wij nog Zaterdag j.l. schreven, gaf
hiervan wederom een overtuigend be
wijs zal ongetwijfeld trachten de
hele Indonesische kwestie bij de Vei
ligheidsraad aanhangig te maken.
En niet zonder reden meent zij het
resultaat daarvan met vertrouwen te
mogen tegemoet zien. In ieder geval zal
zij daarmede het besluit onzer regering
nog vóór 1 Jan. 1949 het Bewind Indo
nesië in Overgangstijd voor de federale
gebieden in te stellen, kunnen door
kruisen.
Deze federale gebieden, die nu tussen
de Republiek en Nederland in staan,
met op het ogenblik gelukkig nog een
geneigdheid meer hun vertrouwen te
stellen op Nederland dan op het alle
macht willende usurperen van Djocja,
zullen scherp toezien, dat zij niet tussen
twee zware molenstenen worden fijn
gewreven. Ook zij zullen hun kansen
afwegen en bij hun keus uiteindelijk
internationale invloeden moeilijk kunnen
negéren.
Zo ziet men, dat het Indonesische
drama met snelle schreden zijn hoogte
punt nadert. Van de Nederlandse rege
ring wordt thans het uiterste gevergd,
om een beleid te voeren, dat getuigt
van kracht en wijsheid.
Zij moet voor het Nederlandse volk
en voor de millioenen goedwillende
Indonesiërs, na alle fouten, die vorige
regeringen gemaakt hebben en tegen
de zware druk der grote mogendheden
in, nog trachten te redden, wat te
redden is.
Op 1 Jan. 1949 zullen Soekarno en
Hatta ongetwijfeld weer hun proclamatie
van 17 Aug. 1945 doen weerklinken:
„wij, volk van Indonesië verklaren mits
deze de vrijheid van Indonesië".
Nederland zal, op diezelfde datum,
zich baserend op de rede van H M.
Koningin Wilhelmina van 6 Dec. 1942,
en getrouw aan de belofte in het ver
drag van Linggadjati neergelegd, een
interim-regering vormen, waarbij de
souvereiniteit voor een belangrijk deel
in handen gelegd wordt van de federale
gebieden als voorbereiding op de Ver.
Staten van Indonesië.
Een historisch ogenblik is aange
broken.
Bidden wij God, dat Hij op dit zo
belangrijk uur voor land en volk, de
regering, op welke een bijna ondraag
lijke verantwoordelijkheid rust, de
kracht en steun geve een juist beleid
te voeren.
Britse en Amerikaanse autoriteiten in
Duitsland stellen een onderzoek in naar
Franse manipulaties, waardoor Duits be
zit zijnde Rijnvaartuigen zouden zijn
geconfisceerd en aan Franse maatschap
pijen zijn overgedragen.
De eer is als het leven. Men kan haar
slechts eenmaal verliezen.