Congres MAGISTER STOKMAN OVER PARLEMENTAIRE WERK 'J —Sportnieuws-^ AMERIKA ONGERUST OVER GENOMEN BESLUIT VAN NEDERLANDSE REGERING Nota aan Veiligheidsraad doorgezonden Republikeinen verwachten grote spanningen en misvattingen De achtergrond van de kabinetsformatie belicht Loontoeslag is niet voldoende; grotere progressie in kinderbijslag Geen tweespalt in kabinet Het Indonesische drama SPI Tot hoofd en hart Katholieke Nationale partij opgericht HET K.V.P.-CONGRES TE UTRECHT Het weer. Dr. Gielen, hoogleraar te Nijmegen Russen waarschuwen.... Vliegtuig op restaurant neergestort MAANDAG 13 DECEMBER 1948 bureaux van redactie en administratie 72ste JAARGANG No. 24332 Ch. Weiter voorzitter Voetbal Hockey Korfbal Tennis Zwemmen Athletiek De Nederlandse nota aan de C.v.G.D., waarin de regering haar besluit meedeelt om de onderhandelingen met de republiek af te breken en de interim-regering in te stellen, is thans met andere rapporten doorgezonden naar de Veiligheidsraad. Zij heeft, naar uit de berichten blijkt, vooral in Amerikaanse kringen ongerustheid gewekt. Men verwacht, dat de Veiligheidsraad weldra zijn oordeel zal uitspreken. Nederland zou bezig zijn zich bij de behandeling der kwestie te verzekeren van de steun der landen, aangesloten bij het Verdrag van Brussel. Republikeinse woordvoerders zinspelen in hun reactie op nieuwe infiltraties en een politionele actie. De houding der niet-republikeinse staten is nog niet bekend. V.N.-Commissie naar Djocja? Amerikaans oordeel Republikeinse reacties Perscommentaar uit Amerika Op het Nederlandse besluit Hulde voor dr. Beel II New York Times meldt: de vliegtuigen van luchtbrug Vier gewonden te Bandoeng Gestolen boeken uit Portugal Franse missie in Batavia SMEDESTRAAT 5 HAARLEM Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21545 Abonnementen 20800 Postgiro 145480 Directeur: J. J. W. Boerrigter. Hoofdredacteur: Drs. H. van Run. Wnd. hoofdredacteur: W. Severin. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter hoogte. Ingezonden mededelingen dubDel tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRIJS 55 cents per week, f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal. Gedurende het afgelopen weekend fungeerde het Utrechtse „Tivoii als een gastvrije, zij het ietwat ongemakkelijke en rommelige, verza melplaats voor ruim anderhalf duizend afgevaardigden van de plaatselijke af delingen der R.K. Volkspartij. Sel was het gezelschap in die zin, dat aue congressisten, bijzonderlijk tot deze samenkomst afgevaardigd, nu°chten worden gerekend tot de actieve leden onzer katholieke staatkundige S^oep - ring. En ofschoon de meesten hunnei gedurende de sectievergaderingen oo blijk gaven van een vruchtbare belang stelling voor de aan de orde gestelde vraagstukken, zal het menig eerlijk cri ticus niet zijn ontgaan, hoe de toehoor ders bij de plenaire zittingen enige over eenkomst vertoonden met bij voorbaat tot enthousiaste hulde en instemming geneigde beevaartgangers. In dit laatste schuilt minder afkeu renswaardigs dan men op het eerste gezicht zou denken, want sedert wan neer zou het onredelijk zijn, zelfs bij voorbaat doch niettemin op goede gronden, zijn vertrouwen te schenken aan de terecht tot leiding geroepenen. Maar het ware dan wel aanbevelens waardig geweest om volgens eigen landelijke aard de luidruchtigheid der, instemming juist daar te matigen waar deze werd opgewekt met een weihaas uitheems pathos. Het was opmerkelijk, hoe sommige zwakke doch aangenaam klinkende be weringen al te grif werden beloond met een sterk en minder aangenaam klinkend applaus, dat men, ondanks de daarmee gemoeide physieke inspan ning, eerder aan gemakzucht dan aan oritische zin zou willen toeschrijven. Zo kunnen wij niet goed begrijpen, waarom de bijval oorverdovend moest Zijn, toen slechts een rhetorisohe heen wijzing naar het inderdaad druk be zochte congres moest dienst doen als weerlegging van het vermoeden, dat de Katholieke Volkspartij aan een crisis onderhevig zou zijn. Wij beseffen ten volle, dat deze De- merkingen zich bepalen tot de formele buitenkant van het in meer dan één opzicht wezenlijk vruchtbare congres. Maar zolang de concrete vormen zowel als de algemene stijl hun directe grond slag vinden in een meer of minder ver edelde geestesinhoud, mag men ver wachten, dat daaraan een bijzondere aandacht zal worden geschonken uoor al degenen die overigens met klem de suprematie van de geest verkondigen. En behoort het nog wel tot de kleinig heden, wanneer de voorzitter van een cultureel aangeklede avondvergade ring hardnekkig de fout begaat van het geven van een verkeerde naam aan een onzer bekende voordrachtkunstenaars, die zijn artistieke medewerking ver leende? En is het niet evenzeer droe vig, onhoffelijk en zelfs beschamend, wanneer diezelfde voorzitter „smeuïg Vlaams" gelieft te noemen wat niets anders was dan voortreffelijk Neder lands met een Vlaams accent en met de zo hoofs aandoende ouderwetse stijl figuren? Wij vrezen en hopen tevens, dat Zijne Excellentie De Schrijver, Bel gisch minister van Staat, zich weinig ge vleid zal hebben gevoeld. Het zij echter ten overvloede her haald, dat dit alles geen afbreuk ver mag te doen aan de wezenlijke waarde van een congres, dat overigens rijkelijk zin en inhoud had. Want ofschoon er geen opzienbarende nieuwheden wer den verkondigd door de hoofdfiguren uit fractie en partij, die gedurende de plenaire zittingen het woord voerden en bij het schetsen der werkzaamheden over de voorbije periode soms blijk ga- Ven van eeij hinderlijke als „partijvol- daanheid" te verstane zelfvoldaanheid, dient men een grote waardering te heb ben voor de kundigheid en de toewij ding, waarmee de onderwerpen der sec tievergaderingen waren voorbereid en werden toegelicht. En evenmin mag een vitale waarde worden ontzegd aan het hierover gehouden beraad en de ter ver werkelijking opgestelde resoluties. Men ontmoette daar een vorm van demo cratie, die niets gemeen had met een specimen van ditzelfde begrip, waarvoor vormvervlakking de enig juiste verta ling zou zijn. Doch over dit alles kan men lezen in de reeds verschenen en vandaag nog verschijnende verslagen In de pers. Een samenkomst als er te Utrecht werd gehouden heeft do niet breed ge noeg uit te meten waarde van het be wust betrekken der principieel verbon denen in het politieke beleid der in hun naam en met hen God en Vaderland dienenden. Op een Vrijdag te Utrecht gehouden landelijke vergadering van het voor lopig katholiek comité van actie, waar in vertegenwoordigd zijn de 18 rijks kieskringen, is met algemene stemmen besloten tot oprichting van de K.N.P. (Katholieke Nationale Partij). Algemeen voorzitter van de partij is de heer Ch. J. I. M. Weiter. H.M. de Koningin en het Hoogwaar dig Episcopaat zijn telegrafisch van deze oprichting in kennis gesteld. Verrassende nederlaag van Blauw Wit bij 't Gooi en nieuwe zege van Ajax VSV en EDO maken geen fout tegen Zeeburgia en DFC KCH en ZFC verbeteren hun positie weer, maar AFC stuit de zegetocht van DWV De Meer, WE en TYBB moeten de wapens strekken tegen hun con currenten. HH1JC herstelt zich tegen Be Fair. Hilversum wint in Beiden en Gooi in Delft Togo verspeelt een kostbaar punt. Alle wedstrijden eerste en twee de klas Noord-Holland afgelast. Nederland wint driekamp tegen Frankrijk en België. Haarlemse Watertrappers eer sten in Jeugdzeskamp te Delft. Fanny BlankersKoen toch met man en kroost naar Australië -n niet naar Amerika. Frits de Ruyter zegt wedstrijdsport vaar- Wei. De C. v. G. D. heeft Zondag een speciaal rapport aan de Veiligheids raad te Parijs getelegrafeerd over de recente directe besprekingen tussen de vertegenwoordigers van de Nederlandse regering en de Repu bliek. Als aanhangsel telegrafeerde de commissie een rapport, overge legd door de Nederlandse delegatie. Het rapport van de republikeinse delegatie, dat eveneens aan het rap port der commissie is toegevoegd, was reeds per luchtpost naar Parijs gezonden. Het volledige rapport zal aan de pers in Indonesië worden vrijgege ven gelijktijdig met de vrijgeving te Parijs door de Veiligheidsraad. In leidende kringen van de V. N. werd verklaard, dat het besluit van Nederland om de onderhandelingen af te breken door de Veiligheidsraad behandeld zal moeten worden. De Nederlandse delegatie in Parijs wilde geen commentaar leveren op het Haagse besluit. Het was echter, volgens A.P., duidelijk, dat de Nederlanders ac tief bezig waren zich wat hun stap be treft, te verzekeren van de steun van hun hondgenoten van het Brusselse ver drag. Amerikaanse, Australische en Bel gische woordvoerders wilden geen offi cieel commentaar leveren. Een woordvoerder, die op de hoogte was van de Amerikaanse opinie, zei ech ter, dat de V.S. niet konden instemmen met de Nederlandse stap. Heden, Maandagochtend, zijn Cochran, Darmasetiawan en Soepomo per vlieg tuig naar Djocja vertrokken, De woordvoerder van de C. V. G. D. heeft aan Aneta verklaard, dat de Commis sie geen wijziging heeft gebracht in haar plan om Woensdag naar Djocja te gaan. Antara meldt dat naar verluidt, Cochan de Nederlandse nota aan de republikeinse regering zal overhandigen. Hoge functionarissen van het Ameri kaanse departement van buitenlandse zaken hebben, naar A.N.P.-Aneta uit Washington meldt, de Nederlandse ver klaring in studie genomen. Alvorens deze studie is voltooid en de inzichten van het departement vaste vorm heb ben aangenomen, zijn de functionarissen niet bereid zich over de Ameri kaanse reactie op het Nederlandse com muniqué uit te laten. Het is echter duidelijk, dat men In Amerikaanse regeringskringen de ont wikkeling als een ongunstige beschouwt, daar men verwacht dat zij zal leiden tot een verdeling van Indonesië, die ge volgd kan worden door toegenomen in filtratie en geweld. Voorts is men ten departemente teleurgesteld, dat de Ame rikaanse pogingen om een oplossing ge makkelijker te maken, zonder succes gebleven zijn. In Amerikaanse regeringskringen was men van mening, dat de laatste voor stellen van Cochran een voldoend brede basis vormden, hoewel beide partijen aanzienlijk voorbehoud maakten en het republikeinse voorbehoud wezenlijker was dan het Nederlandse. Intussen heeft het Amerikaanse depar tement van buitenlandse zaken ook een afschrift van de republikeinse nota aan de C. v. G. D. ontvangen, waarin de republikeinse versie van het afbreken der besprekingen wordt gegeven. De correspondent van A.N.P.-Aneta ver neemt, dat deze nota, die aanzienlijk ver schilt van het Nederlandse communiqué wat betreft de interpretatie der feiten, hoewel de feiten zelf overeenstemmen, ook in studie genomen is. Een woordvoerder van het „Fo reign Office" te Londen weigerde onmiddellijk commentaar te leveren op het besluit van de Nederlandse regering. Het nieuws van het Nederlandse be sluit is te Batavia kalm ontvangen. Het lid van de Nederlandse delegatie, de heer Koets, heeft, naar A.P. meldt, me degedeeld dat hij deze week afkondiging van de wet tot vorming van de interim - regering verwacht. In een interview zei hij dat de verklaring van Den Haag de weg voor een interim-regering heeft geopend. Wij willen zeker zijn dat er geen ob stakels aan Nederlandse zijde bestaan voor het oprichten van federale staten ingevolge de op de Haagse federalisten conferenties gedane beloften, zei de heer Koets. Op de vraag of hij dacht dat de niet-republikeinse staten bezwaar zou den maken tegen een interim-regering zonder de republiek zei de heer Koets, dat hij dit niet wist. De republikeinse minister van voor lichting Natsir heeft volgens A.P. ver klaard, dat het feit, dat de Nederlanders de deur voor de republiek openlaten, zodat deze zich op een later tijdstip nog bij de federale interim-regering zal kun nen aansluiten, een tactiek van afwach ten is, in de hoop, dat de republiek op een gegeven moment zo zwak zal zijn geworden, dat zij zich zal overgeven of zich onvoorwaardelijk zal laten opnemen in een koloniale regering van de nieuwe soort. Natsir heeft volgens Antara verder het volgende verklaard: Indien de Nederlandse regering in staat is haar plannen te herzien, om aan de bezwaren van de republiek voor medewerking aan een federale interim regering tegemoet te komen, dan dient zijn dat thans te doen. Indien de Neder landers dit niet willen, en het open laten van de deur inderdaad de* ge- dachtengang van de Nederlandse rege ring weergeeft, dan zal het Nederlandse volk op een gegeven ogenblik tot het besef komen, dat zijn regering nogmaals op het beslissende ogenblik een flater heeft begaan. Prof. Soepomo, een lid van de repu blikeinse delegatie bfj de C. v. G. D., zei, dat het Nederlandse besluit „grote span ning en misvattingen zal veroorzaken". Hij verklaarde, dat hooggeplaatste federalistische Indonesiërs te kennen hadden gegeven de Nederlanders bij militaire acties tegen de republiek niet te zullen steunen. Nooit hadden zij echter duidelijk gezegd dat zij zouden weigeren aan een interim regering zonder de republiek mee te doen. Zondagmorgen heeft Kardinaal J. de Jong te 's-Heerenberg een monument onthuld, dat in deze stad werd opge richt ter nagedachtenis van pastoor J. H. Galama en kapelaan M. A. v. Rooyen, die beiden tijdens de oorlogsjaren in het kamp Dachau zijn omgekomen. In een hoofdartikel veroordeelt de ..New York Times" het besluit van de Nederlandse regering om de onderhan delingen met de republiek af te breken. Het blad acht het de plicht van de Vei ligheidsraad met de bestudering van dit probleem voort te gaan, daar „wat in Indonesië gebeurt, betreft een heel con tinent." De „New York Times" is echter van mening, dat „alle gezichtspunten die tot overeenstemming kunnen leiden, zeker nog niet beproefd zijn." Tot besluit van zijn artikel herinnert het blad aan de „Renville-overeen- komst", die gesloten is onder auspiciën van de Veiligheidsraad en de V.N., „ter wijl de Nederlanders unilateraal beslis sen, dat zij haar niet kunnen toepassen." Het Amerikaanse blad „Washington Star", dat eveneens een hoofdartikel aan deze zaak wijdt, acht de huidige ont wikkeling teleurstellend en schrijft, dat de Nederlandse missie blijkbaar besloten was alle mogelijke concessies te doen om een duurzame overeenkomst te bereiken, terwijl men hoopte, dat de gedeeltelijke bedwinging van de communistische op stand de positie van de meer gematigde republikeinse leiders versterkt had. „De onderhandelingen hebben echter getoond, dat beide partijen zo ver uit een staan, dat zij niet op dezelfde basis kunnen samenkomen. Het beste dat men voor de nabije toekomst kan hopen, is dat nieuwe vijandelijkheden kunnen worden vermeden", aldus het blad. Koning Abdoellah van Transjordanië, die een reis gemaakt heeft door Zuid- Palestina, is door de bevolking enthou siast ontvangen en toegejuicht als de toekomstige koning van een verenigd Palestina en Transjordanië. (Van onze correspondent) Het partijcongres werd Zondagmorgen besloten met een plenaire zitting, die werd bijgewoond door de ministers Wijers, Van Maarseveen en door dr. Kortenhorst, de voorzitter van de Tweede Kamer. Er werd een telegram gezonden aan H.M. Koningin Juliana en Z.Em. Johannes Kardinaal de Jong. Na het aannemen van de resoluties van de drie secties bracht Mag. Stokman in de plaats van prof. Romme, die door ongesteldheid verhinderd was, verslag uit van het parlementaire werk. Hij belichtte nog eens de achtergrond van de kabinetsformatie en van het gevormde kabinet op brede basis als noodzakelijke voorwaarde tot het verwezenlijken van de rechtsorde in Indonesië, waarvoor de 2,3 meerderheid nodig was en van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie, welke laatste niet anders kan gelukken dan wanneer zij wordt gedragen door brede groepen in de maatschappelijke samenleving. De brede samenwerking is ook in hoge mate bevorderlijk voor de doorvoering van de vooralsnog nood zakelijke loon- en prijspolitiek en aan de herwinning van onze plaats in de ge wijzigde internationale samenleving. Dat de fractie een kabinet heeft aan vaard zonder katholieke minister-presi dent wordt verklaard uit het program ma van dit kabinet, dat is geïnspi reerd op het programma, dat dr. Beel in het eerste stadium der kabinets formatie had ontworpen, gebaseerd op de Christelijke "beginselen en voor uitstrevend in Christelijke zin evenals dat van Beel van 1946-'48 waar het op voortbouwde. De Verenigde Staten van Indonesië zouden in hechte en duurza me unie verbonden blijven met het Ko ninkrijk der Nederlanden ook als een accoord met de republiek niet tot stand zou komen. Het wetsontwerp op de P. B. O. zou spoedig worden behandeld, de instelling van product- en bedrijf schappen worden bevorderd. Er werd toegezegd, dat de gezinsbelangen, met name die van de kinderrijke gezinnen, zouden in het oog worden gehouden speciaal bij de belasting- en woningpoli- tiek. Niet de fractie, maar het kabinet heeft dr. Beel benoemd tot Hoge Ver tegenwoordiger van de Kroon in Indo nesië. Onder grote bijval sprak Mag. Stokman: Indien het door ons juist geachte be leid belichaamd is in een bekwaam, ka raktervol man als Dr. Beel en als de critiek zich op die persoon werpt om zijn politiek fundament te doen wan kelen, dan is het voor ons een behoef te en ook een plicht om hem hulde te brengen voor zijn beleid, waardering uit te spreken voor de persoonlijke of fers, die hij daarvoor moet brengen en hem Godes zegen en bijstand af te bid den voor zijn persoon, zijn gezin en zijn grootse taak. Aangaande het sociaal-economisch beleid gaf Mag. Stokman het volgende exposé. De economische situatie is zorgelijk, de bevol king is toegenomen, de arbeidsproductiviteit gedaald, het industriële apparaat verouderd of versleten. De normale economische betrekkingen met Indonesië en Duitsland zijn verstoord en de invoer overtreft de uitvoer met on geveer 50 De middelen aan te geven om uit deze toestand te raken is makkelijk, ze uit te voeren niet. Loon- en prijspoli tiek blijven nodig, de belastingen moeten zwaar blijven, als middel mede om in flatie tegen te gaan. De regering wil rantsoenering en distributie beperken en de prijsregelingen meer loslaten, omdat er anders verstarring komt en de aan passing aan het internationale prijspeil onmogelijk wordt. De subsidies moesten worden verminderd, omdat de begroting sluitend moest worden gemaakt. Prijzen en huren moeten omhoog, omdat dekking gezocht moet worden voor de materiële oorlogsschade, waarop de fractie en de Partijraad heeft aangedrongen en waar van de Memorie van Antwoord nog vóór Kerstmis de Kamer zal bereiken. Voor de arbeiders, de grote gezinnen, de middenstand en de kleine zelfstandigen, de kleine boeren cn tuinders is de loonbij- slag van een gulden niet toereikend. De fractie heeft aangedrongen op grotere pro gressie in de kinderbijslag en op de rege ling van de kinderbijslag voor de kleine zelfstandigen. Een desbetreffende Noodwet is nu in studie, terwijl minister Drees ver klaard heeft, dat de een gulden bijslag voor deze phase is en dat men ook volgende ver hogingen van prijzen zal compenseren. Mi nister Lieftinck heeft toegezegd bij de tech niek van verhoging der omzetbelasting de grote gezinnen te ontzien door de eerste levensbehoeften vrij te laten en door diffe rentiatie tussen utility- en andere goederen. De middenstand en de kleine zelfstandigen zullen profiteren van de herziening van de fiscale winstvaststelling en de doorbereke ning in de prijzen van de loonbijslag, waar van moet worden afgewacht in hoeverre ze de klein-bedrijvcn in voldoende mate tegemoet zullen komen. Men verwijt soms de K.V.P. een residu van kapitalistische neigingen, maar men moet bedenken dat het economisch wel zijn van land en volk en de bestaans zekerheid van alle bevolkingsgroepen illusies zijn zonder een bloeiend en wel varend bedrijfsleven. Positieve maatregelen in het belang van het individu, gezin en samenleving zijn het meest geëigend om het com munisme te bestrijden. Waardevoller en efficiënter dan het niet minder nood zakelijke uitstoten van communisten uit commissies enz. Hiermede is de grote taak der K.V.P. getekend, nieuw bouw van staat en maatschappij naar het Christelijk ideaal door positieve maatregelen ook als deze in een tijd van verarming als deze een offer be tekenen. Aan onze cultuurarbeid kunnen wij geen andere grondslag geven dan die van eigen katholieke levens- en we reldbeschouwing, waardoor samenwer king en coördinatie niet wordt uitge sloten, maar wel het opgaan in nationale organen en het verrichten van de cul turele arbeid op nationale grondslag. De staat bevordere en stimulere het parti culiere initiatief zoveel het ook finan cieel mogelijk is, doch laat dit initiatief zich in vrijheid ontwikkelen en ont plooien en zelf de wegen en middelen zoeken om tot breder samenwerking te komen, daar waar zulks gewenst en mo gelijk is. Het beleid van dr. Gielen, aan wie spreker warme hulde bracht, is dus ten volle gecontinueerd. Misschien, zo besloot spreker, is de vrede in de korte tijd, die na de tweede wereldoorlog is verstreken, nog nimmer zo bedreigd geweest als juist in de afgelopen maan den. Een overzicht van de grote zaal van Tivoli te Utrecht, toen het Utrechts Ste delijk Orkest en de declamator Henk Schaer de plenaire avondzitting van Zaterdagavond opluisterden. /'lS'O Verwachting tot Dinsdagavond: Óver het algemeen veel bewolking met plaatselijk nevel of mist en la ter hier en daar enige regen. Meest matige Zuidelijke wind. Iets minder zacht. Zon op: 8.41. Onder: 16.29. Maan op: 14.51. Onder: 6.37. De correspondent van de New York Times meldde Zondag uit Den Haag, dat het Nederlandse kabinet er zich ten volle van bewust is, dat de gevolgen van zijn beslissing inzake Indonesië een historische en voor Nederland mogelijk tragische betekenis kunnen hebben. Volgens deze correspondent wijst er niets op, dat door de Indonesische kwes tie in het Nederlandse kabinet tweespalt zou heersen en hij voegt er aan toe, dat thans de grote vraag is, hoe de reactie op de onderno men stap zal zijn in Washington en in Indonesië. In de New York Times van Maandag meldt de corresponden uit Den Haag, dat de Nederlandse regering een waar schuwing heeft gericht tot „de critici van haar beleid in Indonesië", dat tus- senkomst van biutenaf in het geschil tot gevolg zou kunnen hebben een ver zwakking van de West-Europese struc tuur en een afneming van de Westerse invloed in het Verre Oosten. Naar hij uit „boven iedere twijfel verheven bron" had vernomen, „is de Nederlandse regering bereid, geheel en al de gevolgen te dragen van haar een zijdige handelwijze, zelfs met het risi co zich daardoor de afkeuring van de buren op de hals te halen en van het veroorzaken van zware ontberingen voor het volk." Naar wij vernemen is eerstdaags de benoeming te verwachten van oud-mi nister dr J. Gielen tot gewoon hoog leraar in de paedagogie aan de Nijmeeg se Universiteit. Luitenant-generaal Loekyantsjenko, de Russische stafchef in Duitsland, heeft de Amerikaanse stafchef, brigade-gene raal Gally, opnieuw gewaarschuwd, dat Amerikaanse vliegtuigen, die buiten de luchtcorridors naar Berlijn vliegen, tot landen zullen worden gedwongen. Dit is een herhaling van de waarschu wing die 10 November aan de Britse en Amerikaanse autoriteiten is gegeven. In de nota wordt gezegd, dat uit het antwoord op zijn eerste waarschuwing niet was gebleken, dat de nodige maat regelen waren genomen. De Britse en Amerikaanse vertegen woordigers van het Berlijnse luchtvei- ligheidslichaam hebben bij hun Sowjet- collega een protest ingediend naar aan leiding van de waarschuwing van de laatste, dat Yak-gevechtsvliegtuigen schietoefeningen zouden houden in en nabij de luchtcorridors van de Weste lijke mogendheden. Hedenochtend half elf is een militair jachtvliegtuig op het restaurant „Almanak" te Bandoeng neergestort. Het toestel drong recht door het dak aan de voorzijde, waar een majoor van de Koninklijke Landmacht en een dame zaten. Beiden werden zwaar gewond. Twee djongossen (Indonesische kellners) werden licht gewond. Het toestel is enkele meters in de grond geboord. Over de inzittenden van het vliegtuig is nog niets bekend. Volgens de Portugese politie zou een aantal van de honderden zeldzame boek werken ter waarde van ruim dertig mil- lioen escudo, die onlangs uit de Portu gese Nationale Bibliotheek zijn gestolen, zich in Nederland en België bevinden. Boeken met het stempel van de Natio nale Bibliotheek zouden in Nederland te koop zijn aangeboden. De diefstal van de boeken werd twee maanden geleden ont dekt. De politie neemt aan, dat deze tijdens de oorlog heeft plaats gehad. Naar het ANP verneemt heeft men in Nederland zowel in kringen van de boekhandel als in die van het antiqua riaat niets bemerkt van boeken met het stempel van de Portugese Nationale Bibliotheek. Gisteren is een Franse economische mis sie in Batavia aangekomen ter bestudering van de economische situatie in Indonesië en de mogelijkheden om de uitwisseling van producten tussen Frankrijk en Indone sië te vergroten. Frankrijk is bereid behalve materiaal ter uitrusting van de fabrieken, ook auto's, vrachtauto's en fietsen naar Indonesië te exporteren. In ruil daarvoor hoopt het uit Indonesië copra, rubber en tin te ontvan gen. Met de regeringsverklaring van Zaterdag j.i., waarm het kabinet onomwonden vaststelt, dat het onder de huidige omstandigheden geen zin meer heeft de discussies met de Republiek voort te zetten, is het gordijn opgetrokken voor het laatste Dedrijf van liet Indonesische drama. Nog slechts enkele weken en de datum van 1 Jan. 1949, welke voor iedere Indonesiër en zeer bijzonder voor de Republiek Djocja een magische betekenis heeft, omdat deze datum in vuurrode letters hun is voorgespiegeld als de uiteindelijke ver vulling van hun „Merdeka'hun vrij heid, zal zijn aangebroken. Dan zullen wij de apotheose zien van drie jaar onderhandelen en praten met de Re publiek, dan zullen wij in rook zien opgaan de door Djocja steeds als vodjes papier beschouwde overeenkomsten van Linggadjati en de Renville, aan zullen wij moeten erkennen dat de Republiek zonder haar buitenlandse betrekkingen op te geven, zonder haar leger te doen verdwijnen, zonder de bestandsschen dingen te verminderen, zonder onze souvereiniteit te respecteren, de datum van 1 Januari 1949 bereikt heeft. En wel zó, dat zij er op kan bogen op in ternationaal terrein in dezelfde mate, als Nederland prestige-v e r 1 i e s heeft moeten nemen, zij prestige-w i n s t ge boekt te hebben. Het is triest, maar waar. Tweemaal in deze drie jaar heeft onze regering zich openlijk laten „gaan" en de diplomatieke nevels, waarin de discussies gevoerd werd, en, verscheurd: ten tijde van de te vroeg afgebroken po litionele actie in 1947, toen v. Kleffens namens de Ned. regering in de Veilig heidsraad duidelijk het gechicaneer, de corruptie, en de chaos welke in de Republiek heersen in het licht stelde, helaas zonder de staatslieden te Lake Success te kunnen overtuigen, en Zater dag, 11 Dec. 1948, in haar nota aan de Commissie voor Goede Diensten. Evenals in Juli 1947 concludeert Den Haag ook thans dat op het terrein der politieke verhoudingen met de Repu bliek diepgaande principiële verschillen zijn geblekeen. Toén meende de rege ring ze te kunnen oplossen door 'n poli tionele actie, d.i. het voorzichtig gebruik maken van 't geweld der wapens, om de kwaadwillende elementen in de repu bliek tot rede te brengen. Zij bracht echter géén volledige oplossing, omdat zij toegaf aan binnenlandse en buiten landse druk en ontijdig de actie staakte. Thans meent de regering de verschil len met Djocja te kunnen oplossen, door de republiek in zekere zin in een isolement te plaatsen en voor de goed willende Indonesische deelstaten een interim-regering in te stellen, welke bereid is samen te werken met Neder land. Het moet ons van het hart, dat wjj het optimisme, waarmede men in sommige politieke kringen over deze stap oordeelt, niet kunnen delen. Veeleer delen wij de bezorgdheid der regering, die tot deze stap g e- dwongen wordt, omdat er nu een maal onder de huidige omstandigheden geen andere weg meer mogelijk is. Bezorgdheid, want men vergete niet, dat de Republiek reeds lang haar maat regelen getroffen heeft om deze zet der Ned. regering op het politieke schaak bord te beantwoorden. Zij behoeft het misschien niet eens zelf te doen, want er staan machtige grote mogendheden gereed om tegenspel te leveren. Voor een hervatting der politionele actie van de zijde van Nederland is de republiek niet eens bevreesd, want zij weet, dat bijv. de Ver. Staten zich hiertegen beslist zullen verzetten. En de Com missie voor Goede Diensten, die juist de vorige week besloot gedurende drie weken dan is het immers precies 1 Jan. 1949 haar tenten in Kalioerang (in de republiek) op te slaan, zal haar ongetwijfeld met raad en daad bijstaan. Waarin deze raad en daad zullen be staan is duidelijk: Djocja, zich sterk wetend op het internationale forum, de jongste beslissing op de Ecafe, waar over wij nog Zaterdag j.l. schreven, gaf hiervan wederom een overtuigend be wijs zal ongetwijfeld trachten de hele Indonesische kwestie bij de Vei ligheidsraad aanhangig te maken. En niet zonder reden meent zij het resultaat daarvan met vertrouwen te mogen tegemoet zien. In ieder geval zal zij daarmede het besluit onzer regering nog vóór 1 Jan. 1949 het Bewind Indo nesië in Overgangstijd voor de federale gebieden in te stellen, kunnen door kruisen. Deze federale gebieden, die nu tussen de Republiek en Nederland in staan, met op het ogenblik gelukkig nog een geneigdheid meer hun vertrouwen te stellen op Nederland dan op het alle macht willende usurperen van Djocja, zullen scherp toezien, dat zij niet tussen twee zware molenstenen worden fijn gewreven. Ook zij zullen hun kansen afwegen en bij hun keus uiteindelijk internationale invloeden moeilijk kunnen negéren. Zo ziet men, dat het Indonesische drama met snelle schreden zijn hoogte punt nadert. Van de Nederlandse rege ring wordt thans het uiterste gevergd, om een beleid te voeren, dat getuigt van kracht en wijsheid. Zij moet voor het Nederlandse volk en voor de millioenen goedwillende Indonesiërs, na alle fouten, die vorige regeringen gemaakt hebben en tegen de zware druk der grote mogendheden in, nog trachten te redden, wat te redden is. Op 1 Jan. 1949 zullen Soekarno en Hatta ongetwijfeld weer hun proclamatie van 17 Aug. 1945 doen weerklinken: „wij, volk van Indonesië verklaren mits deze de vrijheid van Indonesië". Nederland zal, op diezelfde datum, zich baserend op de rede van H M. Koningin Wilhelmina van 6 Dec. 1942, en getrouw aan de belofte in het ver drag van Linggadjati neergelegd, een interim-regering vormen, waarbij de souvereiniteit voor een belangrijk deel in handen gelegd wordt van de federale gebieden als voorbereiding op de Ver. Staten van Indonesië. Een historisch ogenblik is aange broken. Bidden wij God, dat Hij op dit zo belangrijk uur voor land en volk, de regering, op welke een bijna ondraag lijke verantwoordelijkheid rust, de kracht en steun geve een juist beleid te voeren. Britse en Amerikaanse autoriteiten in Duitsland stellen een onderzoek in naar Franse manipulaties, waardoor Duits be zit zijnde Rijnvaartuigen zouden zijn geconfisceerd en aan Franse maatschap pijen zijn overgedragen. De eer is als het leven. Men kan haar slechts eenmaal verliezen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1948 | | pagina 1