STAD EN OMGEVING
Michelin-banden
I
W aaromNederlanders haten?
NEWFOUNDLAND, CANADA'S tiende provincie
Wat hier gebouwd wordt loopt
op de historie vooruit
R.K. Openbare Leeszaal
Zilveren feest H. Reith
Splinters
U hebt mij goed behandeld,
ik dank U oprecht
Vervolging ingesteld
tegen twee journalisten
Nieuwe klokken zullen
over Haarlem beieren
Alberdingk Thijm"
geeft kindermiddag
AWDA
JULIANA GARAGE
Slachtoffers van brand
te Oldenzaal onderdak
Beroep van Fullriede
verworpen
Het onderzoek naar ramp
van de „Nijmegen"
MAANDAG 10 JANUARI 1949 PAGINA 2
Sociëteit voor oude van dagen
LOU BANDY IN
JUBILEUMREVUE
HUIZE VAN LOOY
WORDT GEVEILD
Inbraak
i
H.S.V. De Kampioen
Burgerlijke Stand
alle maten voorradig
Handel normale korting
JULIANALAAN 295
Tel. 11781
T.E.P.—«„Kijk Uit"
Wie mist zijn portemonnaie?
„LEONTIENTJE"
HEEMSTEDE
OPROEP AAN GEMEENTE
VELDWACHTERS
BLOEMENDAAL
OPROEP
ZANDVOORT
Auto-wedstrijden
Burgerlijke Stand
SANTPOORT
„Een wereld vol betovering"
VELSEN
Smartgeld voor onderwijzers
IJ MUIDEN
Tijdelijke leraren Visserij-
school
Dankbrieven van Soekarno, Salim en Sjahrir
99
Minister Van Schaik in
Suriname aangekomen
Tien extra woningen
toegewezen
„Het lijkt het land, dat
God aan Kaïn toewees"
Wegens publicaties uit
Rapport-Kreukniet
Punt van vliegveld op kaart
te laag aangegeven
Beurs van Amsterdam
Op Zondagmorgen is het een feeste
lijk gehoor, verschillende klokken in
Haarlem en omgeving door elkander te
horen beieren. De kathedraal geeft
daarbij terecht de boventoon aan. Maar
in de naaste toekomst zal het gebeier
nog feestelijker worden. Deze week
komt de klok aan voor de St. Jans
parochie in het Amsterdamse kwartier
en Zondag zal zij onder het Lof gewijd
worden. Het is een exemplaar van
f 3900 en het kerkbestuur heeft slechts
f 1300 voor de geroofde klok terug ge
had. Het is de bedoeling spoedig een
tweede klok in de toren te hijsen.
In de statige toren van de Spaarne-
kerk zullen binnenkort drie nieuwe
klokken een onderdak vinden. En in
Overveen is men druk aan het geld in'
zamelen voor twee klokken.
De R.K. Rederijkerskamer „Alberdingk
Thijm" gaf. Zondagmiddag in „De Leeu
werik" een speciale toneeluitvoering voor
de kinderen van de leden en donateurs.
Naar wij vernemen is dit een novum m
de amateurtoneelwereld. Het goed gekozen
programma werd vlot afgewerkt en vooral
het Chinese sprookje, dat door zijn veel
kleurige costumering een lust voor het oog
was en voor de pauze werd opgevoerd, viel
zeer in de smaak van de jeugdige bezoe
kers, die zich in hun bijval dan ook niet
onbetuigd lieten. Het meer komische
werkje, dat hierna volgde, trok mede door
de rijke costumering zeer de aandacht en
oogstte eveneens groot succes.
Vrijwel alle jongere leden van de Kamer
kwamen voor het voetlicht en zij kunnen
op een geslaagde middag terug zien.
Voor deze voorstelling had „Alb. Thijm"
kinderen van het St. Jacobs Godshuis en
het St. Francisca Romana Liefdewerk uit
genodigd.
Nieuwe aanwinsten.
De aanwinsten zijn deze week vooral van
belang voor ouders en andere opvoeders.
JOS DE BOER Naar de bronnen van
het geluk; gedachten over gezinsopvoe
ding.
THIJS BOOY Europese jeugd.
A. CHORUS Intelligentie-onderzoek en
zijn kwalitatieve verdieping.
N. G. M. VAN DOORNIK Jeugd tus
sen God en chaos; onderzoek naar de gods
dienstige problemen bij de studerende
jeugd.
E. DE GREEFF Het blinde mensdom.
SIS HEYSTER Levende opvoedkunde.
CORRIE DEN HOLLANDER Kleuter-
gymnastiek.
MARY A. MAPES Moeder, speel met je
kind!
R. McCarthy 'Mensen in de maak.
MARIA MONTESSORI Het geheim
van het kinderleven.
JULIETTE PARY Vuurdoop in schof
fies' land. (Ervaringen van de leidster van
een vacantiekolonie).
N. PERQUIN De weg naar de Uni
versiteit.
M. SCHRöDER—VAN GOGH Uyt min
ne bevolen; van wezen, kindermoeders en
regenten.
A. SNOECK De psychologie van het
schuldbewustzij n.
Vanmorgen om 10 uur zijn de deu
ren van de sociëteit voor ouden van
dagen in de Lange Margarethastraat
geruisloos geopend. Enkele dames yo»
de U.V.V. waren aanwezig om de lief
hebbers op leeftijd in te schrijven. Al
spoedig waren er ongeveer 20 mannen
en vrouwen, die het in het lokaal lak
ker warm vonden en aan tafeltjes
plaats namen, om de nieuwste couran
ten en tijdschriften in te kijken of een
spelletje te spelen. Het ziet er naar uit
dat de belangstelling voor dit werk
groot zal zijn.
Zondagavond trad de jubilerende Lou
Bandy in het Haarlemse Concertgebouw
op. Óp de hem eigen wijze lanceerde
hii meest succesvolle liedjes uit de al
gelopen dertig jaren. Ook uit zijn con
ferences uit al de jaren had hij een
greep gedaan, en hij slaagde er vaak in
vele van de „oude koeien" te doen her
leven als „grappige kalfjes".
Het variété Kinket-Faveur presenteer
de verder op deze avond; Niberco, die
met zijn goocheltoeren velen verblufte.
Anne Belle en Co, in een zang- en dar.s-
show, Ted Valerio, de bekende accoi-
deonist, als speciaal nummer Guus Broz.
de muziekale slown.
Dinsdag 25 Jan. zal het museum Huize
van Looy aan de Kleine Houtweg ter
plaatse worden geveild. Zouls men weet,
heeft een comité, gevormd uit vooraan
staande Haarlemmers getracht een ver
koping van het huis en de inboedel te
voorkomen en de nalatenschap van de
schrijver-schilder Jacobus van Looy
voor de stad Haarlem te behouden. De
erfgenamen echter voelen niets voor een
regeling en wensen, dat het huis geveild
zal worden.
Alle leerkrachten en leerlingen van
de school aan de Cruquiusstraat waren
Zaterdagmorgen in de kathedraal, toen
plebaan F. Filbry een H. Mis opdroeg
bü gelegenheid van het zilveren jubi
leum van de heer H. Reith als hoofd
van de school. Een jongenskoortje onder
leiding van dr. Kat voerde de gezangen
uit. De plebaan sprak hieronder de ju
bilaris en leerlingen toe. In de versierde
gymzaal van de school bereidden de
leerlingen de heer Reith een feestelijke
huldiging, waarbij vooraf aan mevrouw
Reith, die met enkele andere familie
leden van de jubilaris aanwezig was,
een bouquet bloemen werd aangeboden.
In een hooggestemde rede bracht mr.
Bijvoet namens het bestuur van de
schoolvereniging het jubilerend Hoofd
dank voor al hetgeen hij in de loop der
jaren voor de school had gedaan. „Gij
hebt uw werk niet alleen goed, maar
zelfs voortreffelijk gedaan. Toen u 25
jaar geleden solliciteerde, was uw naam
slechts een klank, want in de notulen
staat uw naam nog geschreven als Rijt.
Nu echter is Reith een begrip."
Mr. Bijvoet bood tenslotte de jubila
ris een bloemenmand en 'n couvert met
inhoud aan.
Op originele wijze kwamen eerste
klassertjes met een taart, aandragen,
compleet met mes en al, de heer We-
terman sprak namens de collega's en
bood een actetas met zilveren beslag
aan. Tweede klassertjes symboliseerden
hun liefdé voor de heer Reith in de
vorm van een kolossaal hart, waarna
Gerard v. d. Aardweg namens alle leer
lingen de jubilaris toesprak en hem een
jaiouziekastje met de bekende envelop
pe schonk.
De inspecteur bij het L. O., de heer
W. Schoenmakers, noemde deze huldi
ging een intiem huiselijk feest zonder
gemeenplaatsen. „Er zal wel geen hoofd
der school zijn, die geen epitheton
draagt. De jubilaris kan het zijne met
ere dragen. Want met vaderlijke wijs
heid en beleid geeft hij leiding aan zijn
school, die als de „school van Reith"
overal een goede naam heeft.
Nadat ook de oud-inspecteur bij het
L. O., de heer H. van de Weijer, de heer
Reith op hartelijke wijze had toegespro
ken, moest de jubilaris in zijn dank
woord constateren, dat deze grootse hul
diging niet klopte met de idee, die hij
van zich zelf had. Hij memoreerde met
dankbaarheid al degenen, die hem in
het verleden tot steun waren geweest,
en hen, met die hij op de dag van van
daag mocht samenwerken. Hij gaf de
verzekering, dat hij ook na deze over
weldigende huldiging op dezelfde voet
zou blijven doorwerken.
Van de vele geschenken, die op de
tafel prijkten, willen wij tenslotte nog
speciaal noemen het zelf-gebouwde
scheepsmodel, aangeboden door de con
cierge van de school, de heer Van Eer
den.
's Middags werd de viering van 't jubi
leum van de heer Reith voortgezet met
een oud-leerlingen-ruünie. Na het zin
gen van een welkomstlied opende de
heer B. M. Brans Jr. de bijeenkomst, die
werd gehouden in de school aan de
Cruquiusstraat. Een van de oud-leerlin
gen speelde vervolgens een werkje op de
piano, waarna de heer Brans een toe
spraak hield namens het comité en alle
aanwezigen. Hij zette uiteen, dat de heer
Reith gezag en gemoedelijkheid ieder te
juister tijd in de school liet gelden en
dat hij gezorgd heeft voor een aparte
sfeer, die van de leerlingen „Reith-kin-
deren" heeft gemaakt en waaraan hij
zelf de naam „Pa Reith" heeft te danken.
De jubilaris heeft ons én de school
groot gemaakt, zo zeide spreker, en we
danken hem daarvoor hartelijk., De heer
Brans overhandigde als geschenk een
fraai blauw bord en zeide, dat hij daar
op als het ware de dankbaarheid van
alle oud-leerlingen jegens de jubilaris
legde.
De heer Reith dankte voor het cadeau
en aller belangstelling. Hij vond het bij
zonder aangenaam weer eens van ge
zicht tot gezicht te staan met zijn vroe
gere leerlingen en hoopte, dat het con
tact met hen allen nog lang mag voort
duren. Óp humoristische wijze reageerde
de heer Reith op de publicaties van
twee van de oud-leerlingen, n.l. de heer
B. Brans en Godfried Bomans. Hij was
diep erkentelijk en dankte hen hartelijk
voor hun goede bedoelingen en wensen.
Ook de ouders van de leerlingen, van
wie hij, zoals hij zei, altijd zo'n prettige
medewerking had ondervonden, betrok
hij in zijn dankbaarheid.
Vele oud-leerlingen, belangstellenden
en verder leden van het schoolbestuur
woonden deze bijeenkomst bij.
Dezer dagen is 's nachts ingebroken in
een koffiebranderij in de Kromme El
leboogsteeg. Vermoedelijk via een re
genpijp klom men op een 4 14 meter hoog
dak. Daarna werd een dakraam ver
nield, waardoor men terecht kwam op
de zolderverdieping. Vervolgens wer
den de werkplaats en de kantoren door
zocht. In totaal is vermist ongeveer
f 10.000
Zondag werd de eérste rit, een veld-
rit. voor het kampioenschap 1949 in de
omstreken van Kraantje Lek verreden.
Het gehele kampioenschap bestaat uit
een veldrit, een wedstrijd op home trai
ner, een sprintrit, een recordrit en een
lange afstandsrit. In totaal zijn er vijf
wedstrijden. Voor de veldrit kwamen
26 deelnemers aan de start Achttien deel
nemers reden de rit uit en de gemaakte
tijd bedroeg 49 min. 40 sec.
De uitslag was;
1. G. Voorting 10 p„ 2. P. van Roon
9 p.; 3. W. Voorting 8 p„ 4. J. Roorda
7 p„ 5. Van Leeuwen 6 p„ 6. T. Peters
5 p„ 7. C. Bijster 4 p., 8. H. Droog 3
p„ 9. G. Gerritsen 1 p„ 10 A. Voorting
1 punt.
GEBOREN: C. M. NijmanHerben z;
J. M. P. Steengevan Aalst z; E. M.
HeijdenrijkButer z; J. A. A. Hoes
van Baaren z; G. A. E. van RooijUlt-
terhoeve z; C. van Rheenenvan Dam
z; T. H. TerpstraSchouwink z; A. C.
JukesKlomp z; G. RomeijnGrobben
z; G. Menke—van Heijningen, d;
A. HuhlMulelr, d: C. Verhulst
Westerman d; E. J. LuijsterburgNieu-
wenhuizen d; M. J. Huizingavan Ma
gen d; H. J. de Goedevan der Meij d.
Voor de le klas N.D.B. speelde TEP
tegen Kijk-Uit. Na een zeer spannende
strijd werd de stand 99 bereikt. Deze
partij zal nader worden uitgespeeld.
Uitslagen zijn:
Kijk Uit T.E.P.
1. J. le Noble—H. Rump 1—1
2. H. v. d. LindenD. Rump 1—1
3. J. le FebreA. Zegwaart 20
4. M. HeemskerkP. Hollenberg xx
5. H. Sohl—Th. Kok 0—2
6. H. LeuwenerJac. v. d. Kroft 20
7. W. PersoonN. Komen 02
8. G. Haver—P. Beelen 11
9. G. v. d. KlashorstS. Kuilman 20
10. K. Jötten—W. v. Putte 0—2
Aan het hoofdbureau van de Haar
lemse politie aan het Nassauplein, zijn
op alle werkdagen van 10.3012.30 uur
inlichtingen te bekomen omtrent de
volgende, in de afgelopen week als ge
vonden aangegeven voorwerpen: auto
peds armbanden, autodop, voetbal,
autoband, baret, brillen, broches, paar-
len collier, ceintuurs, cape, duimstok,
postduif, distributiebonnen, étui met
inhoud, fittings en lampjes, munt- en
bankbiljetten, puthaak, handdoek en
truien, handschoenen, hoofddoek, da
mes- en herenhoed, honden, heren hor
loges, gouden dameshorloge gevonden
in Den Haag. lederen motorjasje, kat,
kinderkousen, krat met bier, witte ket
ting, gloeilamp, meisjesmantel, draag-
medaille, zakmes, medaillon, kinder
mutsen, overhemd, jongenspet, tabaks
pijp, portemonnaies met inhoud, para-
pluies, padvindersriem, regenpijpen,
gouden en zilveren ringen, rozenkran
sen, sjaals, schortje, schaatsen, schoe
nen, sleutels, tassen met inhoud, ge-
baksvorkje, vulpotlood, vulpenhouders,
wanten, zad'eldekje.
BIOSCOPEN'
Rembrandt: Oliver Twist (18 j.), 2, 4.15,
7 en 9.15 u.; Cinema Palace: Tarzan en
Tanya (14 j2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Luxor:
Olaf de Pooljager (a. 1.), 2, 4.15, 7 en
9.15 u.; Frans Hals: Niet tevergeefs (strikt
volw.), 2.30, 7 en 9.15 u.; City: The talk
of the town (14 j.), 2.15, 4.30, 7 en 9.15 u.;
Spaarne-theater: Het lokkende goud (14 j.),
2.30, 7 en 9.15 u.
Maandag 10 Januari
Stadsschouwburg: Rotterdams Toneel met
„Hals over kop", 8 uur.
Dinsdag 11 Januari
Concertgebouw (Tuinzaal): Voordracht
„Leontientje" voor R.K. Middenstand; gro
te zaal: Volksconcert H.O.V., 8 uur.
Op het R.K. MIDDENSTANDSBUREAU,
KRUISSTRAAT 25,
LIGGEN DE KAARTEN GEREED
voor de Voordrachtsavond
op morgen Dinsdagavond 11 Januari.
Leden kunnen deze daar afhalen.
Te Heemstede is overleden de heer J.
C. Mok, directeur van de Aannemings
Maatschappij Noord Holland.
Mevrouw N. de Munnik, oprichtster
van het bekende onderwijs-instituut aan
de Zijlweg is eveneenes overleden. In 1912
richtte zij het instituut op in de Grote
Houtstraat, maar in de loop der jaren
moest een ruimere behuizing gezocht wor
den, door de grote toeloop van leerlingen.
Op 16 Januari zal de heer G. P. Neder-
pelt, voorman-monteur bij de electrische
tractie der Ned. Spoorwegen 40 jaar in
dienst van het Staatsbedrijf zijn.
De Haarlemse Biljart vereniging „Door
eendracht sterk" organiseert van 12 tot
16 Januari een wedstrijd om de „Scandia
Coupe" in café-restaurant Bolwerk. Hier
aan nemen spelers deel met een moyenne
van 1320. De clubs komen uit Amster
dam, Zaandam, Beverwijk en Haarlem.
In verband met een desbetreffend
schrijven van de commissaris der Ko
ningin roept de hoofd-inspecteur van
politie,te Heemstede diegenen, dei in
het bezit zijn van een aanstelling van
onbezoldigd gemeenteveldwachter der
gemeente Heemstede op, om zich in de
week van 21 tot 29 Jan. tussen 9 en 12
uur des voormiddags, voorzien van het
aanstellingsbewijs, te melden aan het po
litiebureau, Raadhuisstraat 27, Heem
stede, afdeling administratie.
Op de Nieuwjaarsreceptie van de Commissaris der Koningin in de provincie
Noord-Holland, baron de Vos van Steenwijk, kwam ook de burgemeester van
de hoofdstad, mr. A d'Ailly met zijn echtgenote zijn gelukwensen aanbieden.
De burgemeester van Bloemendaal
roept alle personen, die in het bezit
zijn van een aanstelling van onbezoldigd
rijksveldwachter in de gemeente Bloe
mendaal, op, om zich voor 15 Januari
te melden aan het bureau van politie te
Overveen.
Op het circuit van Zandvoort, de bur
gemeester Van Alphenweg, zullen dit
seizoen de volgende autowedstrijden on
der auspiciën van de K. N. A. C. plaats
vinden: Zaterdag 28 Mei nationale wed
strijden met sportwagens, Zaterdag 30
Juli: internationale auto-races om de
„Grand Prix" van Zandvoort.
Indien het auto-rijverbod op Zondag
wordt opgeheven, zullen deze wedstrij
den plaats vinden op de daarop volgen
de Zondagen.
ZANDVOORT. GEBOREN: P. van
Hcnschooten en F. Dees, d; J. Vossen en
R. de Fauw, z; C. Mooij en H. Stoks,
d; D. van Zon en C. Bol, z.
ONDERTROUWD: L. Draijer en M.
Duker; B. Rooeen en C. Stokman; H.
Timmers en C. Kol.
GETROUWD: H. de Jong en E. Cam
pagne; J. Duivenvoorden en W. Suij-
kerbuijk.
De heer h. Reith, die zijn zilveren jubileum als hoofd van de „Cruquius"-school
vierde, ontving een geschenk van de oud-leerlingen, dat hem werd overhandigd
door B. M. Brans Jr.
Heden (Maandag) avond geven de Fa
thers van Mill Hill in café Zomerlust
aan de Hoofdstraat een missie-avond.
Naast een vrolijk bijprogramma wordt
vertoond „Een wereld vol betovering",
een film, waarmee de Fathers van Mill
Hill iets willen laten zien van Oceanië,
India en Afrika, landen, die verlicht zijn
door de tropenzon, maar tevens ver
duisterd door het donkere heidendom
en de Islam.
Nadat in omliggende gemeenten de kwes
tie van het z.gn. smartgeld voor onder
wijzers aan de orde is gesteld, zal de Baad
van Velsen zich Dinsdagavond eveneens in
deze materie gaan verdiepen.
Het begon met een verzoek vhn de be
sturen der plaatselijke of regionale afde
lingen van verenigingen van onderwijzers,
zowel van het openbaar als van het "bijzon
der onderwijs, om bij het overlijden van
onderwijzers verbonden aan in deze ge
meente gevestigde scholen aan de nagela
ten betrekkingen uit de gemeentekas een
uitkering te verlenen.
Het ambtenarenreglement voor Velsen
voorziet in een uitkering gelijk aan 3 maan
den bezoldiging, maar tot heden is dit niet
van toepassing op de onderwijzers, verbon
den aan openbare lagere scholen.
Burgemeester en wethouders achten dit
niet billijk, omdat deze onderwijzers door
de gemeente worden benoemd, hoewel hun
salaris en rechtspositie bij de wet zijn ge
regeld. Daar ook de wedden van de on
derwijzers bij het bijzonder lager onderwijs
bij algemene maatregel van bestuur zijn
geregeld, zijn B. en W. er voor beide groe
pen van onderwijzers voor het zogenaamde
„smartgeld" in aanmerking te doen komen.
De agenda voor de gemeenteraad van
Velsen vermeldt onder meer de benoe
ming van leraren in tijdelijke dienst aan
de gemeentelijke Visserijschool.
Voor de dagschool ziju dit de heren:
J. P. v. d. Does (rekenen en aardrijks
kunde), J. Gravemaker (practisch werk
en practische oefeningen), J. H. Beijer
(plaat- en bankwerken) en J. van Al-
tena (aardrijkskunde en .radioreglemen
ten).
Aan de avondschool zullen worden
benoemd: J. Gravemaker (schiemannen
en breien en boeten van netten), J. P.
v. d. Does (rekenen en Nederlandse
taal), T. van Os (natuur- en werktuig
kunde en vaktekenen), L. A. Bronswijk
(wiskunde), J. van Altena (electrotech-
niek, rekenkunde en bepalingen ter
voorkoming van aanvaringen op zee) en
G. Beenhakker (plaat- en bankwerken
en montage).
De minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen heeft zijn goedkeu
ring reeds aan deze benoemingen ge
geven.
Een drietal brieven en een verkla
ring van Soekarno, Hadji Agoes
Salim en Sjahrir aan de commandant
van het detachement, dat met hun
bewaking en verzorging was belast
tijdens hun verblijf te Brastagi op
Sumatra, zijn thans voor publicatie
vrijgegeven. De brief van Soekarno,
gedateerd Brastagi, 31 December en
gericht aan majoor Van Geelkerken,
luidt als volgt:
„Een collega van u uit Medan vroeg
me: Haat u de Nederlanders? Ik ant
woordde: Neen. Mijn antwoord was op
recht. Ik haat de Nederlanders niet. Ik
haat alléén de koloniale verhouding, het
imperialisme. Waarom zou ik het Ne
derlandse volk haten? 95 procent van
het Nederlandse volk is evenzeer het
slachtoffer van die koloniale verhouding
als het Indonesische volk, dat nu zijn
vrijheid zoekt. Ik droom van een wereld
broederschap van vrije volkeren. Een
v r ij Nederland en een v r ij Indonesië
echte vriendschap kan de twee ver
binden. Het kolonialisme moet weg. Ik
sta tegenover de Nederlander als mens
tot mens. Gods schepsel tegenover Gods
schepsel, waar geen haat tussen zit. U
hebt mij goed behandeld, ik dank u
daarvoor oprecht. U: de officier. Maar
bovenal, u: de mens. Moge God u zege
nen." Met vriendelijke groeten, w.g.
Soekarno"
Een brief van de republikeinse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Hadji
Agoes Salim, gedateerd 30 December en
eveneens gericht aan majoor Van Geel
kerken, luidt: „U heeft ons meegedeeld,
dat ons verblijf in Brastagi teneinde
loopt. Deze tijdige mededeling geeft mij
de gelegenheid nog even schriftelijk
vast te leggen, dat het voor mij een aan
gename verrassing was als eerste etappe
deze in alle.opzichten voor mij gunstige
plaats aangewezen te «krijgen.
Het rustige verblijf hier met de alles
zins aan zeer hoge eisen beantwoorden
de verzorging t.a.v. de behuizing, lig
ging, voeding en zelfs kleding en ge
neeskundige behandeling heeft mij
vooral na al hetgeen ik de laatste jaren
heb moeten doormaken ontzaglijk
veel goed gedaan. Uw vriendelijke be
handeling, die door al uw ondergeschik- j
ten tot voorbeeld is genomen, zal ik
steeds in dapkbare herinnering bewaren.
Temeer waar ik die meen op mijn
64-jarige leeftijd nogal wat mensenken
nis te hebben opgedaan de mense
lijkheid in uw houding veel sterker naar
voren heb zien komen dan enkel bij het
vervullen van een plicht pleegt te
mogen worden verwacht. Wilt u mijn
hoge waardering ook overbrengen aan
uw ondergeschikten, in het bijzonder
aan luitenant Van Dalen, Meijer en
Maarseveen, opperwachtmeester Harten
en de sergeant-ziekenvader Van Rees.
Moge God u en mij op onze verdere
levensbaan leiding en zegen schenken.
Was getekend Alim 30-12-1948. Ik wens
u nog een Gelukkig Nieuwjaar".
Sjahrir schreef aan majoor Van Geel
kerken: „Uw vriendelijke voorkomend
heid en het correcte en beschaafde op
treden van uw officieren en manschap
pen met wie wij te maken hebben gehad,
hebben ons gedwongen verblijf te
Brastagi gemaakt tot een naar omstan
digheden waarlijk niet onprettige her
innering. Wilt u zo vriendelijk zijn mijn
complimenten te doen aan genoemde
officieren en manschappen? Ik wens u
een gelukkig Nieuwjaar en verder het
allerbeste toe. Nogmaals met vriende-
lijke dank. w.g. Sjahrir".
Soekarno, Hadji Agoes Salim, en Sjahrir
hebben gezamenlijk 31 December te
Brastagi de volgende verklaring onder-
tekend: „Ondergetekenden verklaren
gaarne, dat gedurende hun verblijf te
Brastagi van 2231 December 1948 zij
slechts lof en dank hebben voor de be
huizing, ligging, voeding en verzorging
in het algemeen, terwijl de bewaking
hun steeds met alle voorkomendheid
heeft behandeld".
Minister Van Schaik is op het vlieg
veld van Suriname aangekomen. De
minister werd ontvangen door burger
lijke en militaire autoriteiten.
(Van onze speciale verslaggever)
Vandaag, precies een week geleden,
beschreven wij U de ellende van de
slachtoffers bij de brand van Oldenzaal.
Reeds nu kunnen wij op gezag van
Oldenzaal's burgemeester melden, dat
Zaterdag a.s. het ergste leed zal zijn ge
leden. Dan zullen n.l. alle gezinnen weer
in een eigen woning zijn ondergebracht.
Hiertoe heeft men en dat zal menig
Oldenzaler een bitter offer gekost heb
ben een aantal in uitvoering zijnde
woningruilen etc. plotseling stopgezet.
De getroffenen is overal voorrang ver
leend én zo is het mogelijk geworden,"
dat reeds aan het einde van deze week
ook het laatste gezin de Mariaschool zal
hebben verlaten.
Het zal waarschijnlijk echter nog no
dig zijn sommige gezinnen na deze
voorlopige onderbrenging andermaal en
dan definitief te verhuizen. Ook op het
stuk der voorziening met huisraad zijn
dank zij de medewerking van het
gehele land prachtige resultaten be
haald.
Een Roermond's fabrikant b.v. heeft
door een grote zending kopjes, schotel
tjes e.d. een der meest nijpende proble
men tot een gelukkige oplossing ge
bracht.
Oldenzaal zelf tenslotte heeft zich
evenmins onbetuigd gelaten en Zater
dag tijdens een grote actie 14 vrachtwa-
(Bijzondere correspondentie)
11 December is de overeenkomst getekend, waarbij de toetreding van New
foundland tot de Canadese confederatie is geregeld. Langs een r|| van for
maliteiten, welke tot aan de Britse Kroon leidt, maar geen hindernissen meer
bergt, zal zij op 31 Maart een feit worden.
Luchtvaartreizigers, die over het ei
land gevlogen zijn en misscnien enige
uren op de sneeuwvlakte van Gander
hebben doorgebracht, kennen het land
als een oneindig eenzame uitgestrekt
heid van rotsen en dun bos. waarbij
het woord „onherbergzaam" uit het
aardrijkskundeboek op zijn plaats is.
Uit de lucht, in de winter, maakt het
nog altijd de indruk, die Cartier in
het logboek van zijn ontdekkingsreis
in 1534 aantekende: „Dit lijkt het land,
dat God aan Kaïn heeft toegewezen."
Dit eerste land. dat Amerika de ont
dekkers van overzee tegemoet strekt,
werd meestal door hen voorbijgevaren,
zoals het nog steeds voorbijgevaren of
-gevlogen wordt. Zelfs voor Canadese
verhoudingen is het dun bevolkt; iede
re Newfoundlander heeft Va vierkante
mijl op zijn nummer. Het heeft weinig
rijkdommen in zijn bodem en zijn
grond is schraal; de visserij is de voor
naamste bron van bestaan voor de
320.000 inwoners, op een gebied, dat
ruim elf maal zo groot is als Neder
land.
Tocb is de winst voor Canada niet
enkel een toename in aardrijkskundige
afmetingen, waardoor het Dominion
van 3-690.000 op 3.842.000 vierkante
mijlen komt en juist iets groter wordt
dan Europa en zijn breedte van Oost
naar West tot 3.350 mijlen uitbreidt.
De winst is ook een ideale: de vervol
lediging van het vasteland-wijde
Noord-Noord-Amerikaanse land, dat
in snelle voortgang bezig is in- en uit
wendig op te groeien tot een natie. Het
is verder een strategische winst, die in
deze tijd van aard-omcirkelende vei
ligheids- of onveiligheidsberekeningen
hóóg wordt aangeslagen. Het is een
winst aan nog meer perspectieven,
waaronder die van Labradors ijzer-
voorraden de meest actuele zijn.
De toetreding van Newfoundland is
echter geen vlotte entrée geweest.. De
nieuwe provincie is binnengegleden
langs de onweerstaanbare helling der
historische omstandigheden, maar met
de voeten dwars.
De British North America Act, die in
1867 de vier toenmalige kolonies Quebec,
Ontario, Nieuw Brunswijk en Nieuw
Schotland tot het Dominion van Canada
verbond, gaf reeds de weg aan voor een
toekomstige aansluiting van Newfound
land. Maar terwijl de Confederatie
groeide Manitoba kwam in 1870,
Brits Columbia in 1871, Prins Edward
Eiland in 1873, Saskatchewan en Alberta
in 1905 bleef Newfoundland afzijdig;
initiatieven in 1869 en in 1894 liepen op
niets uit en daarna was confederatie
niet aan de orde.
De crisis van de dertiger jaren, ver
pletterend voor Newfoundlands scha
mele economie, leidde tot een beroep
op de hulp van het Engelse moederland,
dat echter slechts werd ingewilligd on
der voorwaarde van een soort van boe-
delbeheer. Newfoundland, dat reeds
sedert 1855 een eigen gekozen regering
had, kwam in 1934 onder bestuur van
een door Londen benoemde Commissie
van Zeven, met buiten-werking-stelling
van de grondwet en de volksvertegen
woordiging. En het is deze bijzondere
toestand, waarin het land nog steeds
verkeert, die de confederatie met Canada
bespoedigt, maar ook de grond vormt
van een verzet, dat door bepaalde groe
pen nog niet is opgegeven.
De oorlog hielp Newfoundland weer
uit de armoede en bracht zelfs ongekend
ruime middelen in het land. Verschei
dene grote militaire bases, door Engeland
aan de V.S. afgestaan, brachten Ameri
kaanse dollars, terwijl vis en papier
beter betaald werden dan ooit. Na de
oorlog was de tijd daar om aan de cura
tele een einde te maken.
Het voor-de-hand-liggende ware mis
schien geweest, de oude vorm van zelf
bestuur weer in te voeren. Maar Londen
besloot, meteen de confederatie aan de
orde te stellen. In 1945 werden door de
Regerende Commissie speciale verkie
zingen uitgeschreven voor een Nationale
Conventie, welke voorstellen zou moeten
doen voor 's lands politieke toekomst.
In de boezem van deze Confentie is door
de voorstanders van confederatie een
vurige strijd gestreden, maar zij bleven
een minderheid. De Conventie weigerde
eerst zelfs een afvaardiging naar Ottawa
te zenden om de eventuele voorwaarden
te bespreken. Zij weigerde overigens
ook, voor een dergelijk doel een dele
gatie naar Washington te sturen. Wel
ging er een delegatie naar Londen om
te vernemen, wat de voorwaarden
vooral financiële zouden zijn bij
voortzetting van de Commissie-Regering.
Het antwoord was zo teleurstellend, dat
meii er uit opmaken kon, dat Londen
daar zelf niet op gesteld was. Daarop
ging er in de zomer van 1947 toch een
afvaardiging van Ottawa, maar de con
dities, die zij thuisbracht, maakten geen
bekeringen.
De Conventie kwam ten laatste tot
het besluit, een plebisciet te houden over
de keuze tussen twee mogelijkheden:
voortzetting van de Commissie-Regering
of herstel van het zelfstandige bestuur.
Het was de minister van koloniën te
Londen, die, gevolg gevend aan een pe
titie buiten de Conventie om, daar als
derde keus de Confederatie aan toe
voegde.
De eerste volksstemming in Juni van
dit jaar gaf 22.311 stemmen voor een
vijfjarige voortzetting van de Commissie
64.066 voor Confederatie en 69.400 voor
zelfstandige regering. Daarom werd een
tweede referendum gehouden in Juli,
waarbij de zwakste keus wegviel en
de stemming dus slechts ging tussen
Confederatie en zelfstandig bestuur.
Toen kreeg de Confederatie de meer
derheid, 77.869 tegen 71.474.
Sommige voorstanders van het zelf
standig bestuur hebben zich bij deze be
slissing nog niet neergelegd en protes
ten zijn bij het Opperste Hof van New
foundland en in Londen aanhangig. Ju
ridisch hebben zij wel enige grond, in
zover de British North America Act een
verzoek van de parlementen van Cana
da en Newfoundland vereist om tot Con
federatie over te gaan, en ook in zover
in 1934 beloofd werd dat bij herstel van
de economische zelfverzorging van het
land ook het zelfstandig bestuur her
steld zou worden. Terwijl vele voorstan
ders van zelfstannig bestuur een econo
mische unie met de V. S. in hun vaan
del schreven, verklaren anderen geen
tegenstanders van confederatie, maar al
leen van de volgens hen onwettige-
wijze-van-doen te zijn; confederatie had
alleen mogen geschieden zo meende
o.a. de katholieke bisschop van St. John
door een besluit van herstelde New-
foundlandse volksvertegenwoordiging en
regering.
Dat de protesten kans van slagen heb
ben, verwacht overigens niemand. In
Londen schijnt A. P. Herbert het enige
parlementslid te zijn, dat er het oor
aan leent. Hetzij men de B.N.A. Act nog
achteraf wijzigt of ook dat onnodig acht,
er is geen twijfel aan dat de historie
haar beloop gehad heeft, al is het dan
langs enkele kronkels in de befaamde
soepelheid van het commonwealth-ver-
band.
De weinige geestdrift aan Newfound-
landse kant had vooral haar grond in
vrees voor de financiële toekomst, en dit
voorwaarden aanmerkelijk gunstiger te
maken dan aanvankelijk in het voorne
men lag. De overgangsbijdrage van Ca
nada, over 12 jaar verdeeld, is van ruim
26 op bijna 43 millioen gebracht. Vol
gens sommigen o.a. de ene Newfound-
landse gedelegeerde, die geweigerd heeft
het accoord te tekenen dreigt des
ondanks in de toekomst misère. Maar
het is moeilijk, zover vooruit te zien,
daar toevallige factoren zulk een grote
invloed op de economie van het land
kunnen hebben. Onder die toevallige
factoren nemen de mogelijkheden van
de mijnbouw enerzijds en anderzijds de
Amerikaanse bases een belangrijke
plaats in.
Op heden bestaat ongeveer de helft
van de bevolking uit arme boeren en
vissers. Van de andere helft is ongeveer
een derde deel (50,000) in dienst van de
regering of regeringsbedrijven. 15,000
worden geschat te leven van de twee
grote papierfabrieken en evenveel van
de mijnbouw. En 50,000 leven van de
Amerikaanse bases, de luchthaven in
Gander en van kleine industrieën en
handwerk in de steden.
Voor de „kleine man" wordt van de
Confederatie het meeste voordeel ver
wacht, niet in de laatste plaats doordat
de Canadese sociale wetgeving naar
onze begrippen pas een in opkomst,
maar voor de Newfoundlanders een on
gekende weldaad zich meteen over de
nieuwe provincie zal uitbreiden.
Merkwaardigerwijze is over de
Amerikaanse bases, die in 1940 door
Engeland voor 99 jaar aan de V. S.
zijn afgestaan, in de Confederatie-
voorwaarden niet gesproken. Aan te
nemen is dat de overeenkomst door
Canada zal worden bevestigd.
De omslachtige en schoorvoetende
wijs, waarop het verbond tot stand
gekomen is, heeft aan de grootheid
van het ogenblik veel afgedaan. Zo
men al niet van een verkochte bruid
mag spreken, het huwelijk is met een
maximum aan notariële bemoeiing en
een minimum aan spontane liefde tot
stand gekomen.
Maar als men weer op de kaart
kijkt, kan men zich toch niet aan het
grootse van deze aaneensluiting ont
trekken. Wat hier gebouwd wordt, zij
i het op met enig vliegwerk, heeft de
afmetingen van de toekomst en loopt
op de historie vooruit.
Er steekt een grote les in voor die
Europeanen, die menen geen dak te
kunnen maken, vóór alle wanden zyn
opgevuld en alle deuren sluiten.
gens huisraad (waaronder een aantal
zeer begeerde fornuizen) geschonken.
De getroffenen wordt dit alles gratis ter
beschikking gesteld.
De tien extra woningen, die Olden
zaal na deze brand kreeg toegewezen,
zijn inmiddels zo vernemen wij -
reeds gegund. Met de bouw wordt on
middellijk begonnen
De Raad van Cassatie deed hedenmorgen
uitspraak in de zaak Fullriede. Deze Duit
se Weermachts-off icier was door het
Arnhemse Bijzondere Hof veroordeeld tot
een gevangenisstraf van twee jaar en zeS
maanden, omdat hij in October 1944 re
presailles geleid heeft, welke zoveel leed
over het dorp Putten hbeben gebracht.
De proc. fiscaal van het Arnhemse Bij
zondere Hof achtte deze straf te licht eö
ging ln béroep, TrunrTeae was van menmg»
dat ijh deze straf niet verdiend had eti
tekende ook beroep aan.
De Raad van Cassatie verwierp than*
beide beroepen.
(Van onze redacteur)
De rethter-commissaris in Den Haag heeft
opdracht gegeven tot strafrechterlijke ver
volging tegen de algemeen hoofdredacteur
van de vakpers van de uitgeversmaatschap
pij „De Gelderlander", de heer W. H-
Kruiderink, en de redacteur va nde „Krui
denier", de heer P. Corstinaensen, omdat
dezen weigeren de bron te noemen van eeti
reeks artikelen over de z.g. margarine
conventie.
Genoemde journalisten zijn dezer dageö
enige tijd gegijzeld, waarna een verhoor
werd afgenomen.
De conventie werd in 1933 gesloten tus
sen de margarine-industrie en de over
heid en was bedoeld als steun aan de melk
veehouderij. Zij was echter gehuld in een
sfeer van de grootste geheimzinnigheid»
zodat minister Mansholt, toen de conventie
in begin 1948 verlengd moest worden, een
commissie instelde onder voorzitterschap
van prof. dr. Kreukniet, die hierover een
interessant rapport samenstelde. De vak
pers van /,De Gelderlander" publiceerde
enige artikelen, waarin gegevens uit dit
rapport waren verwerkt.
Dit gold echter als geheim,' reden waar
om de officier van Justitie in Den Haa^
de bron wilde weten, die de vakpers had
ingelicht. De beide journalisten echter be
roepen zich thans op het verschonings
recht van de journalist.
De publicaties hebben destijds geleid tot
enige acties van de zijde van handel eö
industrie, die niet geheel zonder rseultaat
zijn gebleven, en zelfs wijzigingen in de
conventie hebben veroor: aakt.
Men verwacht, dat het onderzoek
naar de ramp van de K.L..-Constella
tion „Nijmegen" bij Prestwick onge
veer een week zal duren. Er worde»
negenenzeventig getuigen gehoord, va»
wie zeventien Nederlanders.
H. R. Leslie, deskundige van het En
gelse ministerie van burgerluchtvaart,
dat het onderzoek leidt, heeft hede»
tijdens een uiteenzetting van de om
standigheden, die tot het ongeval heb
ben geleid, verklaard. dat de piloot
over een kaart beschikte, waarop ee»
punt ten Oosten van het vliegveld
Prestwick. dat in werkelijkheid 135 M-
hoog was. als 131/? M. hoog stond aan
getekend (45 voet in plaats van 450
voet).
(Nlet-offlclële
3(4 Nederl. 1948
3-3(4 Nederland 1947
3 Ned. 62-64
3 Ned. 62-64 bel. fac.
Ned. Handel MD eert
A.K.U.
Van Berkel's Patent
Calvê-Delft eert.
Van Gelder
Kon. Hoogovens eert
Unilever cert
Ned. Kabel
Philips
Kon. Petroleum
..Amsterdam" Rubbei
Holl Amerika Lijn
Kon. N. Stoomb. MD
Scheepvaart Unie
H.VA
Dell MD. ooi.
koersen)
Vorig OpeninS
slot 10/1
100'4
98 Ar
99,'.,
99%
15614
161(4
II214
154
143
193(4
274%
256
228(4
317
167%
166%
148
166%
172%
168%
98 ft
162
272%
313
166
166
170
156
