KARDINAAL MINDSZENTY: „BRIEF van
NOVEMBER j.l. IS NIET GELDIG"
GEEN DOODSTRAF VOOR
KARD. MINDSZENTY?
Generaal Markos afgezet
KARDINAAL ALS ONDER NARCOSE
President verhindert Kardinaal
een verklaring af te leggen
Eszterhazy bekent royalist te zijn
Maandag reeds de
uitspraak
Brits protest aan
Hongarije
Verliezen in Indië
m
President Olty blaft de beklaagde af
Overleg op Banka
Meer sigaren
Tot hoofd en hart
Luchtkastelen
KARDINAAL
b Correctheid van het
proces
Hongaarse regering wil Kerk
nationaliseren
I
Wegens ziekte ongeschikt"
Het weer
Sukarno naar Hatta
KNVB-wedstrijden gaan
Zondag door
ZATERDAG 5 FEBRUARI 1949
72ste JAARGANG No. 24378
^°r± na de opening van de middagziiiing riep gisteren
President Olty Kardinaal Mindszeniy naar hei midden van
5*e zaal en las hem de, brief voor, die de Kardinaal in
f\°vember vóór zijn arrestatie heeft geschreven en waarin
•tij aan de leden van hei Episcopaat en de Hongaarse pries
ters en gelovigen mededeelt, dat iedere bekentenis, die aan
berrt zou worden toegeschreven, vervalst of ,,ie wijten zal
£ijn aan menselijke zwakheid", aldus meldt de correspon
dent van Reuier.
e president vroeg de Kardinaal of hij die brief heeft ge-
8chreven, waarop de Kardinaal mei ,,ja" antwoordde.
••Wanneer schreef U deze brief?" vroeg de president.
9e Kardinaal antwoordde: ,,In November 1948."
de vraag, hoe hij thans over deze brief dacht, zeide
^ardinaal Mindszeniy: „Toen zag ik vele dingen niet zoals
i ,Ze nu zie. De verklaring, die ik toen aflegde, is niet geldig,
^ijn huidige opvatting is uitgedrukt in de brief, die ik
^hreef aan de minister van Justitie."
Ook protest van Ver. Staten
te verwachten
speculeerde niet
Karens bedreigen Rangoon
i - jj
V
J
8UREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE
SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
'•lefoon: Redactie 21544! Advertenties 21543
Abonnementen 20800 P&tglro 143480
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H. van Run.
wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week,
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
staat heeft gewijzigd en dat hy wenst,
dat een dergelijke overeenkomst onmid
dellijk wordt gesloten.
Juist voor het einde van de och
tendzitting, aldus United Press, had de
Kardinaal te kennen gegeven dat hij
een laatste verklaring wilde afleggen.
Dr. Kalman Kiczko, Mindszenty's
verdediger deelde het hof mede, dat
zijn cliënt iets te zeggen had.
De president keek de Kardinaal aan
om bevestiging hiervan te ontvangen
en zei toen: „Ik denk niet, dat hij
thans een verklaring wil afleggen."
Tijdens het half uur, dat de beklaag
den in de rechtszaal zaten te wachten
op de komst van de president zat Kar
dinaal Mindszenty te prateKi met zijn
verdediger.
Toen op het podium de rechters weer
verschenen nam tussen de andere be
klaagden en de Kardinaal een bewaker
plaats, terwijl tevens op de hoeken van
de beklaagdebank een bewaker ging
zitten. De lange prins Eszterhazy en dr.
Jusztin Baranyai schenen van de zeven
beklaagden het zenuwachtigst. Toth, die
Betreffende zijn verklaring van No-
®hiber zei de Kardinaal: „De verkla-
van toen beschouw ik' thans als
rOUderd".
Ve"uat is zeer kwetsend voor dit hof",
.^klaarde de president van het volks
l^chtshof. „Hebben wij niet getracht
j n rustige atmosfeer te scheppen voor
^rije uitdrukking van uw gevoelens?"
sprak niet over dit hof", aldus
t'^szentv, eraan toevoegend, dat hij
„.•reden was 'met de correctheid van
"L geding.
iat P-ardInaal verklaarde desgevraagd,
?0 z'jn behandeling in de gevangenis
hart Was en dat bij alle gelegenheid
iCi gehad om met zijn verdediger,
"^ko, te spreken.
kous- Kardinaal zei verder, dat hij zijn
ten wn het sluiten
een overeenkomst tussen Kerk en
Donderdag Kardinaal Minds
et! y' zÜn secretaris dr. Andreas Zakar
w Pr°f. Jusztin Baranyai in ijltempo
voikn Verhoord, heeft het Hongaarse
Sc),, ®g.erecht gisteren de vier andere be-
het 'bigden gehoord. Zo mogelijk was
een l®tnpo nog hoger en binnen drie en
ile r1®'! uur waren de verhoren van
v,er beschuldigden voltooid.
T
airi,e Boedapest was men vah mening,
p-,® een correspondent van Reuter,
Maandag uitspraak zal worden ge-
Ljj n in het proces tegen Kardinaal
y en zi-'n zes medebeschuldig-
IjJ' Men verwacht, dat vandaag de
(W zitting van het proces zal wor-
Vóó gehouden. De algemene opvatting
<J0(A het proces, dat de Kardinaal ter
61° veroordeeld zou worden, heeft
hijg gemaakt voor twijfel. De verkla-
Hhi k van de Karciinaal voor het hof,
hrief aan de minister van justitie
ve(.,'Jh openlijke intrekking van zijn
bsjjp ring voor zijn arrestatie, dat elke
Henis, die aan hem mocht worden
ton .s?hreven, of vervalst of „te wijten
z'Jn aan menselijke zwakheid" ma
le ifbaar men meent, de doodstraf voor
/kardinaal twijfelachtig.
eerste trad gisteren Prins Paul
rhazy voor het hof. De zaal was
Us a°g half leeg.
a rb®zy verklaarde, aldus meldt
r Press, dat hij de Kardinaal als
list myalist kende, dat hijzelf een roya-
^°lla 3S en dat bij teëen zwarte prijzen
hï|11a.ra kocht van de Kardinaal om fi-
tkotia6^e steuh te verkrijgen voor de
j>rj 1ahistische beweging.
^art*8 Eszterhazy zei, dat hij zich met
praktijken had bezig gehouden
<le s l^hzelf en zijn vrouw, een beroem-
.oonheid, voormalige ballerina, die
kott longer is dan hij zelf en die hij
°ticje Pa de oorlog huwde, een levens-
{j houd te verschaffen.
•jt President, dr. Vilmos Olty, wees
M t, het begin van het verhoor op.
^szterhazy een fortuin geërfd had
millioen forints (ongeveer 225 000
h'f6n ze' vercIer, dat niémand in
0£ kon dromen van een dergelijk
werd de brug over het Oude
Sj)~*je tijdens zware gevechten om
lS^n9'Capelle vernield. Thans is het
lig ^0"gs de oeter van het riviertje
c<tr).. nog de stukgeschoten tanks en
V)e(i.ars' als herinnering aan de gru-
yio0 e strijd, die hier woedde. De
0et,r r"9 wordt nu op een hoger plan
4c. en deze maand hoopt men
6 K
orug weer open te kunnen stellen.
bedrag.
De rechter vroeg vervolgens: „Wat
betaalde u voor de dollar?"
„Zover ik mij herinner was de prijs
hoger dan de huidige zwarte markt
prijs", was het antwoord van de prins.
dat Mindszenty een royalist
„Ja."
„Ja", antwoordde
„Wist n
was?"
Het antwoord was
„Bent u royalist?'
de prins.
Eszterhazy zei verder, dat „in onze
kringen Mindszenty algemeen be
schouwd werd als de leider van de ro
yalistische groep."
De president van het Hof vroeg daar
na of het niet logisch was te conclude
ren, dat Eszterhazy hogere prijzen be
taalde dan de zwarte markt waarde van
de dollar om de royalistische verwach
tingen van Mindszenty te steunen.
„Ik wilde Mindszenty steunen", was het
antwoord.
Hij zei, dat hy ongeveer 8000 dollar
in chèques van de Kardinaal gekocht
had, waaronder er een van 5000 dollar
was.
Eszterhazy verklaarde voor het hof
in het begin van het verhoor, dat hij
voor de oorlog bijna 120.000 hectare land
in Hongarije bezat en dat hij op het
ogenblik nog 56.000 hectare in Oosten
rijk en 720 hectare in Zuid-Duitsland be
zit.
Toen hem gevraagd werd of zijn toe
komst in gevaar gebracht was ten ge
volge van de herverkaveling en nationa
lisatie door de Hongaarse regering, gaf
hij dit toe en voegde hieraan toe: „Ik
zou door de restauratie van de Habs-
burgers misschien mijn landerijen terug
krijgen."
De prins verklaarde volgens Reuter,
nimmer tot een politieke organisatie be
hoord te hebben en ook geen lid te zijn
geweest van enige andere organisatie.
Tijdens de oorlog had hij een Joodse
rabbijn verborgen gehouden.
fVercotg op pag. 3)
De „Wiener Kurier", een onder Ame
rikaans toezicht verschijnend blad be
richtte gisteren, dat de Hongaarse rege
ring van plan is de Katholieke Kerk in
Hongarije te nationaliseren en het aantal
bisschoppen van 13 tot 4 terug te bren
gen.
Het blad zegt uit absoluut betrouwbare
bron vernomen te hebben, dat drie we
ken geleden de Hongaarse regering aan
de Katholieke Kerk een ultimatum heeft
doen toekomen, dat erop gericht is een
genationaliseerde kerk op te zetten, zon
der banden met het Vaticaan en waarvan
de bisschoppen zouden benoemd worden
door de Hongaarse communistische rege
ring.
doof is, zette een hoorapparaat op. De
secretaris van de Kardinaal, dr. Zakar.
scheen in gedachten verzonken en keek
onophoudelijk naar de grond.
Tijdens de middagzitting stond Kardi
naal Mindszenty op om te verklaren, dat
hij de Hongaarse regering ten volle de
schade wilde vergoeden, die hij had ver
oorzaakt door de clandestiene verkoop
van tienduizend- dollars, die hij. van het
Vaticaan en Amerika had ontvangen.
Tevoren had de president een rapport
van. de nationale bank van Hongarije
voorgelezen, volgens hetwelk de door de
Kardinaal ontvangen bedragen in totaal
141.000 dollar belopen. Hiervan was
slechts een bedrag van 4.800 dollar om
gewisseld in overeenstemming met de
deviezenbepalingen.
De Kardinaal verzocht dat het ge
noemde totaalbedrag zou worden ge
splitst in zijn deel en dat van de Katho
lieke Actie, opdat hij de schade zou kun
nen vergoeden.
Hij sprak verder de verzekering van
de openbare aanklager tegen als zou hij
gedurende zijn reis naar Rome in 1947
twee auto's hebben gekocht voor zich
zelf en een derde cadeau zou hebben ge
daan aan de directeur van Radio Vatica-
na. De Kardinaal zei dat hij twee auto's
en een vrachtauto had gekocht. Hij ver
klaarde een van de auto's aan de direc
teur van Radio Vaticana te hebben ge
schonken ten einde hem te bewegen een
Hongaars programma te beginnen. De
tweede auto had hij voor zich behouden
en de vrachtauto had hij geschonken aan
de „Katholieke Actie".
De Britse regering heeft aan de Hon
gaarse minister van Buitenlandse Zaken
een nota doen overhandigen, waarin zy
haar .„ernstige bezorgdheid" uitspreekt
over de weigering van de Hongaarse re
gering om een vertegenwoordiger van
de Britse legatie toe te laten als waar
nemer bij het proces tegen Kardinaal
Mindszenty.
In de nota wordt verder gezegd, dat
de Britse regering zich haar rechten op
grond van het vredesverdrag van 10 Fe
bruari 1947 voorbehoudt. Naar verno
men wordt, wordt in de nota verwezen
naar artikel 2 van het verdrag, volgens
hetwelk Hongarije zich verplicht de
fundamentele vrijheden te waarborgen
en geen onderscheid te maken op grond
van ras, taal of godsdienst.
Engeland had om twee plaatsen in de
rechtszaal verzocht, doch de Hongaren
hebben op dit verzoek geantwoord, dat
geen leden van buitenlandse legaties
zouden worden toegelaten.
In de Britse nota wordt gewezen op
de grote ontstemming, welke de arres
tatie van de Kardinaal in het Verenigde
Koninkrijk heeft veroorzaakt, waarna
wordt gezegd: „Zijner Majesteits rege
ring maakt er derhalve de Hongaarse
regering opmerkzaam op, dat haar wei
gering om een vertegenwoordiger van
Zijner Majesteits legatie bij het proceif
toe te laten, onvermijdelijk in haar na
deel zal worden uitgelegd."
Een woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken deelde mede, dat de Amerikaanse
gezant in Hongarije is gemachtigd, te
protesteren tegen het niet toelaten van
officiële Amerikaanse vertegenwoordi
gers bij het proces.
De vroegere Hongaarse minister
van Financiën, Nicholas Nyarady,
met wie onze correspondent onlangs
nog een gesprek had, verklaarde,
dat Kardinaal Mindszenty speciaal
verlof gekregen heeft van de Hon
gaarse regering om buitenlandse va
luta om te zetten op de vrije markt.
Nyarady heeft volgens het blad
„Rome Daily American" een per
soonlijke verklaring naar het Vati
caan gezonden, waarin hij zegt, dat
er geen termen aanwezig zijn voor
de beschuldigingen van de Hongaar
se regering, volgens welke Kardi
naal Mindszenty in buitenlandse
valuta speculeerde.
In Vaticaanse kringen werd ge
zegd, dat'men op het ogenblik noch
bevestigen noch ontkennen kon dat
een verklaring van Nyarady ont
vangen was.
Nyarady, die twee maanden ge
leden naar Zwitserland vluchtte,
ontkende tevens, dat de Kardinaal
verantwoordelijk was voor het niet
terugkeren van de kroon van St.
Stefanus, zoals in het geelboek ge
zegd wordt. Hij zei, dat de regering
besloten had de Amerikaanse mili
taire autoriteiten in Duitsland, in
wier handen deze kroon zich be
vindt, deze voor hel ogenblik te vra
gen de kroon in bezit te houden,
omdat de terugkeer hiervan wellicht
gevaarlijk zou zijn voor het huidige
regiem.
De regering maakt bekend, dat tot
haar leedwezen de volgende verliezen
in Indonesië zijn gerapporteerd:
Kon. Landmacht: Gesneuveld 19 Jan.
'49: Sold. M. Goossens, legemr. 270425073,
afkomstig uit Gemert (N.B.). Gesneuveld
20 Jan. '49: Sold. R. Schilder, legernr.
250615143, afkomstig uit Volendam. Ge
sneuveld 25 Jan. '49: Sold. J. A. Meijs,
legernr. 241215661, afkomstig uit Oister-
wijlc. Gesneuveld 26 Jan. '49: Sold. M. A.
Kuesken, legernr. 250715037, afkomstig
uit 's-Gravenhage. Korp. C. M. Planije,
legernr. 250217087, afkomstig uit Schie
dam. Gesneuveld 27 Jan. '49: Sold. Ie kl.
J. W. Pas, legernr. 280702212, afkomstig
uit Arnhem.
Kon. Ned. Ind. Leger: Gesneuveld 9
Jan. '49 Amb. sold. 2e kl. J. Berhitoe.
stbnr k. 44714640,-afkomstig uit Indone
sië; Jav. sold. Ie kl. Mangi. stbknr 2407,
afkomstig uit Indonesië; Jav. sold. Ie kl.
Soekoer, stbknr 28143. afkomstig uit In
donesië: Tim. sold. 2e kl. G. M. Tabor,
stbnr k. 44714335, afkomstig uit Indone
sië. Gesneuveld 10 Jan. '49: Jav. korp.
Amathasan, stbknr 22848. afkomstig uit
Indonesië; Jav. korp. Samid, stbnr 12751,
afkomstig uit Indonesië; Jav, sold. Ie kl.
inf. Gijo, stbnr 22848, afkomstig uit In
donesië. Gesneuveld 11 Jan. '49: Soend.
sold. 2e kl. inf. Djenal, stbknr k. 14820767.
afkomstig uit Indonesië; Mad. sold. 2e
kl. inf. Slasih, stbnr k. 84717793, afkom
stig uit Indonesië. Gesneuveld 12 Jan.
'49: Soend. sold. 2e kl. inf. Dira, stbnr
39952, afkomstig uit Indonesië. Gesneu
veld 14 Jan. '49: Tor. sold. Ie kl. inf.
S. Koetoe, stbnr k. 10469963. afkomstig
uit Indonesië: Mad. sold. 2e kl. inf. Mo
hamad Saleh, stbnr k. 9465454, afkomstig
uit Indonesië.
Naar uit gezaghebbende bron gemeld
wordt heeft de Birmese regering de
luchtmacht opdracht gegeven de Karens,
die zich thans gevaarlijk dicht by Ran
goon bevinden, met brandbommen te be
stoken.
Langs de spoorlijn ten Noord-Westen
van Insein, 36 km. van Rangoon, wordt
zwaar gevochten. Meer naar het Noorden
veroverden de Karens de stad Penwegon
in midden Birma.
m
i
De Lockheed
grootste
vliegtuig, dat
Constitutionhet nieuwste en
voor de burgerluchtvaart is bestemd, kwam gereed in Alameda (Californië)Het
toestel biedt plaats aan 100 personen en kan non-stop van San Francisco naar
Londen vliegen. Met deze Lockheed worden eerst proeven genomen door de
Amerikaanse marine.
tt
Generaal Markos, leider van het „de
mocratische Ie#er" der Griekse parti-
sanen, is door het hoofdbestuur der
Griekse communistische partij, in vijfde
plenaire zitting uit zijn functie ont
slagen, aldus meldt de radio der op-
standejingen. Dit bericht komt iets
meer dan een week nadat de „vrije
Griekse regering" van Markos voor
waarden tot samenwerking met de
Griekse regering bekend had gemaakt.
Volgens het bericht der opstandelingen
is Markos „ernstig ziek en niet in staat
de hem toegewezen taak te vervullen"
en ,,van elke plicht ontheven".
Het besluit was „ergens in het gebied
van het Grammosgebergte in Noord-
Verwachting tot Zondagavond:
Tijdelijk veel bewolking en plaat
selijk mist, maar op de meeste plaat
sen droog weer. Weinig wind. Van
nacht voornamelijk in het Zuiden
van het land lichte vorst. Morgen
overdag temperatuur iets boven het
vriespunt.
Zondag: Zon 8.1317.36, Maan 10.53
1.53. Maandag: Zon 8.1117.38.
Maan 11.13—3.10.
(Telefonisch van onze correspondent)
Wilhelm Ortly, de communistische president van het volksgerecht, troont
geladen van energie in zijn zetel, terwijl aan de tussen tw'ee gevangenbewaarders
zittende Kardinaal Mindszenty een officiële verdediger wordt toegewezen, die
tijdens de commune van Bela Kim bolsjewistisch rechter was. Het gerechtsgebouw
in de MarkostiMat wordt streng bewaakt. Maar ook in de gang voor de rechtszaal
staan politiewachten opgesteld, 's Avonds na de eerste dag van het proces werden
dezt wachten nog aanzienlijk versterkt. Deze maatregel werd genomen nadat, als
tweede sensatie van het proces een brief was voorgelezen, die de Kardinaal
blijkbaar had geschreven en uit de gevangenis had willen laten smokkelen. In
deze brief wendde de Kardinaal zich tot de Apierikaanse gezant met het verzoek
hem de vlucht mogelijk te maken. De brief is weliswaar' 23 Januari gedateerd,
doch de regie wilde, dat dit door de versterking van de bewakingsmanschappen
beter beklemtoond werd.
Kardinaal Mindszenty en zijn secre
taris Mgr. Zakar maakten evenals pater
Baranyai een treurige indruk. Terwijl
President Olty de beklaagden met sten
torstem toebrult en hen als misdadigers
behandelt, klinken de stemmen van de
beklaagden als kwamen zij van de over
zijde van het graf. Dr. Zakar antwoordt
zacht, stotterend op de hem gestelde
vragen en verschillende keren wordt hij
aangemaand luider te spreken.
Het is niet moeilijk te constateren,
dat het spel van vraag en antwoord
grondig ingestudeerd en meermalen
gerepeteerd is. In de vragen van pre
sident Olty liggen ook reeds de ant
woorden van de beklaagden opgeslo
ten. Dr. Zakar moet slechts met „ja"
antwoorden. Bij zinnen van meer dan
tien woorden komt de president er
tussen en laat de beklaagde de zin'
nauwelijks afmaken. In nog sterkere
mate gebeurt dit bij het verhoor van
de Kardinaal.
Het is gewoon schandelijk, zoals de
hoogste waardigheidsbekleder van de
-i
Onze eigen correspondent in Oost-
Europa, die uitstekend Hongaars
verstaal en het proces tegen Kardi
naal Mindszenty en zijn mede-be
klaagden o.a. via radio-Boedapest
volgt, geeft hierbij zijn indrukken
van het proces weer.
Katholieke Kerk in Hongarije door de
communistische president wordt behan
deld. Er wordt niet in het minst gelet
op zijn positie. Hij wordt veeleer be
handeld als een gewone misdadiger.
Wij moeten hier nadrukkelijk vaststel
len, dat Kardinaal Mindszenty niet
spreekt als een normaal mens, doch alsof
hij zich onder narcose bevindt. De moe
dige strijder staat als een jammerlijke
figuur voor zijn rechters. Zjjn antwoor
den zyn dermate ongelooflijk, dat er
geen twijfel over kan bestaan, dat de
Kardinaal medisch geprepareerd is.
Ik zal op het proces nog uitvoerig
terugkomen, doch meen de lezers van
ons blad en de wereldopinie thans reeds
te moeten waarschuwen geen waarde te
hechten aan de bekentenissen. Het pro
ces is een bolsjewistisch theaterstuk. De
beklaagden zijn verdoofde en gemartel
de slachtoffers. De verklaringen zijn
onder druk afgelegd.
Hedenmorgen
In alle genationaliseerde bedrijven
van de Hongaarse volksdemocratie wor
den de arbeiders tot topprestaties ge
dwongen. Voor deze prestaties worden
dan premies gegeven. De hoogste pres
tatie leverde het volksgerecht van Boe
dapest met de afwikkeling van het pro
ces tegen Kardinaal Mindszenty en zijn
medebeklaagden. Binnen twee dagen
werden alle zeven beklaagden en tal
rijke getuigen verhoord en vandaag,
Zaterdag, zal de openbare aanklager
reeds zijn requisitoir houden. Vandaag
zal ook de eis tegen de Kardinaal en
de andere slachtoffers worden uitge
sproken.
Zelfs in de geschiedenis der volks
rechtspraak is dit zonder weerga. De
verhoren verliepen ook op de tweede
dag in yltempo. De beklaagden dr. Za
kar en prof. pater Baranyai, waren op
de tweede dag van het proces opvallend
moe, terwijl de Kardinaal een enigszins
levendiger indruk maakte. De verkla
ring hiervoor is, dat Zakar en Ba
ranyai» verdoofd waren, terwijl de Kar
dinaal ongetwijfeld een opwekkend
middel heeft moeten ontvangen.
Dit werkte echter niet de gehele dag,
want de Kardinaal werd plotseling door
een flauwte bevangen en was niet in
staat op de vragen van de president te
antwoorden.
De president brulde de Kardinaal bru
taal toe en zei, dat hij toch nog wel kon
antwoorden, waarop de Kardinaal met
nauwelijks hoorbare stem zei: „Ik ben
verschrikkelijk moe, ik kan niet meer".
De president drong echter verder aan
en Mindszenty beantwoordde als een
stervende de vragen. Toen de president
zag, dat de krachten de Kardinaal be
gaven, wilde hij de zitting onderbreken,
wat echter niet gebeurde.
(Vcruoig op pag. 3)
Naar Reuter meldt, zal Sukarno zich
morgen, Zondag, met een Nederlands
vliegtuig van Prapat naar Banka bege
ven, om met Hatta overleg te plegen
over de brief der Bijeenkomst Federaal
Overleg, terwijl van Batavia uit enige
voormannen der BFO en republikeinen
zich eveneens per vliegtuig naar Banka
zullen begeven.
Het Franse persbureau AFP meldt
hierover, dat op deze bijeenkomst even
eens overleg zal worden gepleegd over
de resolutie van de Veiligheidsraad. Ver
der, dat Hadji Aus Salim Sukarno naar
Banka zal vergezellen, dat Anak Agung
zich onder de federalisten bevindt die
naar Banka gaan en dat deze de republi
keinse leiders op de hoogte zullen stellen
van het behandelde in de recente BFO-
bijeenkomst, die gisteren werd gesloten
nadat daar het besluit was genomen, met
de republikeinse leiders overleg te ple
gen. alvorens men zijn houding jegens
de Veiligheidsraad-resolutie zou bepa
len.
Griekenland op 30 en 31 Januari ge
nomen. De zjtting van het hoofd
bestuur werd door 26 leden bijgewoond,
aldus het radiobericht. Ook Chrysa
Hatzivassilioe, voormalig echtgenote
van Roessos. minister van Buitenlandse
Zaken in de ..democratische reuring",
zou van alle plichten ontslagen
zijn, daar zij ook ernstig ziek was en
zij onmogelijk enige „taak van de par
tij" kon vervullen.
Volgens een woordvoerder van de
Griekse generale staf had men deze
bekendmaking verwacht. Zij bevestigt
de vermoedens van de Griekse staf.
dat generaal Markos door de gueril-
leros geëxecuteerd is. Men gelooft te
Athene, dat Markos zal worden op
gevolgd door generaal Goessis, die
tijdens de jongste regeringsaanvallen
op Kastoria voor het eerst de aan
dacht op zich vestigde.
De radio maakte verder bekend, dat
verkiezingen gehouden zullen worden
voor het politiek bureau der partij en
dat het hoofdbestuur wijzigingen zal
ondergaan na goedkeuring van het ko
mende achtste congres der Grieksè
communistische partij.
Cchrya Hatzivassilioen staat bekend
als de „Anna Pauker der Griekse com
munisten". Drie maanden geleden was
zij te Athene, doch de politie slaagde
er niet in haar in handen te krijgen,
omdat zij iedere dag een andere ver
momming aannam. Wel werd zij ver
hinderd haar „terroristische en sabo-
tage-activjteit" in de arbeidersbuiten
wijken van Athene uit te oefenen, ten
gevolge waarvan zij, aldus meldt Reu
ter. invloed bij het communistische
hoofdkwartier verloren zou hebben.
De Griekse kamer van afgevaardigden
heeft Vrijdagavond een motie van ver
trouwen in de coalitie-regering van The-
mistocles Sophoelis met 245 tegen 50
stemmen bij één onthouding aangeno
men. De stemming volgde op een debat
over het regeringsprogram.
Het hoofd-consulaat van de KNVB
deelt het volgende mede: gezien het
buitengewoon fraaie weer en de gunstige
temperatuur overdag, zal het KNVB-
programma van a.s. Zondag in zijn ge
heel worden gehandhaafd. In eerste in
stantie worden de speelvelden door de
consuls gekeurd, terwijl de beslissing
bij de betreffende scheidsrechters ligt.
Alle. door de KNVB voor Zaterdag
vastgestelde wedstrijden gingen daaren
tegen niet door.
Naar verluidt zal met ingang van 1
Maart het quantum tabak voor de Ne
derlandse sigarenindustrie worden ver
hoogd van 400 tot 440 ton per maand.
Deze verhoging komt ten goede aan
het binnenlands verbruik.
mingen van deze schrijver nu maar
laten voor wat ze zijn. Maar als hij tot
slot van zijn artikel neerschrijft dat „de
grote toegevendheid der werkgevers
terwille van de lieve vrede mede
schuld is, dat een toestand is geschapen,
welke ons allen steeds meer heeft doen
huizen in luchtkastelen," dan zouden
we deze schrijver erop willen attende
ren, dat Nederland een oase van sociale
vrede bleef in een Europa en in een
wereld, die dreigden te stikken door sta
kingen en rode agitatie, dank zij een
zelfbeheersing aan arbeiderszijde die
oprechte bewondering verdient Deze
zelfbeheersing werd mede opgebracht,
omdat de arbeiders vertrouwen schon
ken aan werkgevers van wie zij aanne
men, dat hun mentaliteit in sociaal op
zicht „om" was.
Het zou erg zijn te moeten vaststellen
dat de arbeiders zich hebben vergist.
Achter slordigheid zit een erg egoïs
tische instelling: een ander op te
laten draaien voor werk, waar we
zelf geen zin in hebben.
(Van een bijzondere medewerker)
Elsevier's Weekblad is een interessant
weekblad. Het kwalificeert zich zelf
niet met een of andere schoonklin.
kende ondertitel op de voorpagina, zodat
de lezer, die er van tijd tot tijd dingen in
ontmoet die hem helemaal niet aanstaan,
recht noch kans heeft zich te beroepen
op beloften, die'ondertitels nu eenmaal
kennelijk bedoelen op te roepen. Het
weflaten van zulk een zichzelf kwalifi
cerende aanduiding heeft trouwens nog
andere voordelen. Het is lastig jezelf pro
gressief of onafhankelijk of onverveerd
of zoiets te noemen, want dan wordt het
nogal moeilijk eens in andere zin te
schrijven. Het gemakkelijkst is het in
sociaal opzicht bijvoorbeeld de kat zon
beetje uit de boom te kijken, doch zo nu
en dan eens een erg sociaal klinkend
artikel op te nemen, dan kan men zich
ook weer eens permitteren een beschou
wing af te drukken, die eigenlijk in een
tijdschrift anno 1880 thuis behoort. Zo n
politiek dus van: laat iedereen maar toe,
dan krijg je de minst mogelijke herrie.
Ja, Elsevier moet het ons heus niet kwa
lijk nemen, dat deze gedachten bij ons
opkwamen, toen wq in het nummer van
29 Januari j.l. het artikel lazen ..Wonen
in luchtkastelen", hetwelk aan Elsevier
„van geachte zijde" ter plaatsing werd
aangeboden. Deze geachte zijde maakt
met zijn artikel de indruk een humaan
mens te zijn. die bladerend in reeds lang
vergeelde papieren, welke hem toevallig
nog eens na meer dan vijftig jaren in
handen kwamen, plotseling de gedachte
kreeg: kijk, wat heb ik dat toen voor
treffelijk geschreven, we moesten het nog
eens plaatsen. Alvorens toen tot publica
tie over te gaan, werd het vroeger in
dergelijke geschriften gebruikelijke
woord „werkman" vervangen door het
meer moderne „werknemer" en daar
mede was het geestesproduct rijp voor
het midden der twintigste eeuw. Aldus
vliegt deze duif vanuit de toren van
haar 19e eeuws luchtkasteel.
„Het zelf in redelijke mate bijdragen
In de sociale voorzieningen gaf de
werkman (er staat: werknemer) het
verheffend gevoel mode te helpen zor
gen voor zijn oude dag." Wilt u s.v.pl.
letten op de verledentijdsvorm van het
werkwoord geven? In de tijd dat de
„werkman" zelf mede zorgde voor zijn
oude dag, was hem een uitkering gega
randeerd krachtens de Ouderdomswet
van f 3.per week op 65-jarige leef
tijd. voor de rest had hij natuurlijk uit
stekend voor zich zelf kunnen zorgen.
Voldoende overgespaard waarschijnlijk
gedurende de periode toen alles zo ver
schrikkelijk goedkoop was in ons land.
dat welhaast geen middenstander het
tot een redelijk bestaan kon brengen.
Dat de arbeiders soms jaren achtereen
zonder werk waren en van een steunbe
drag, variërende tussen f 6.en f 13.
per week. moesten zien rond te komen,
och. dat is op zulk een luchtkastelen-
beschouwing niet van invloed. Het gaat
toch immers om de theorie enom
de bedrijfswinst. Het belang van de ar
beider komt er minder op aan. Die mag
het „verheffend gevoel behouden zelf
mede te zorgen". Luister maar:
„Wanneer een overheid, zoals deze,
dermate in het bedrijfsleven ingrijpt en
lonen „regelt", dan beschouwt zij de
werknemer vóór alles als burger, die
in staat moet zijn in zijn bestaan te
voorzien. De werkgever als zodanig
ziet het loon en economisch moet hij
dit als waardering voor de kwali
tatieve en kwantitatieve prestaties. De
ze twee gedachten moeten aanleiding
geven tot botsingen". Is het niet alsof
Mr. van Houten nog eens uit zijn graf
is opgestaan, die in een van zijn be
ruchte prae-adviezen destijds verklaar
de: Vraag en aanbod van werkkrachten,
in vrijheid concurrerende. behoren
algemene grondslag der loonbepaling te
zijn; de behoeften van de arbeider kun
nen 'n minimum aanwijzen, maar moe
ten overigens buiten aanmerking blij
ven." Of is misschien Ricardo „zelf*
weergekeerd om vast te stellen: On
meedogende economische wet is het,
dat het loon het noodzakelijke levens
onderhoud van de arbeider en zijn ge
zin niet te boven gaat.
Het zal toch thans niet meer nodig
zijn de uitermate scherpe critiek van
Louis Blanc in zijn „Organisation du
travail" op deze ioonopvattingen nog
eens te herhalen?
Er moeten dus, volgens deze geachte
zijde, botsingen komen tussen de
opvatting dat een arbeider van
zijn loon moet kunnen bestaan en die
andere, dat loon de in geld uitgedrukte
waardering is voor geleverde prestatie.
Het is al heel wat jaren geleden dat
we moesten trachten ons de beginselen
van de economie ei^en te maken. Het
schijnt dat het ons nooit is gelukt. Want
we zijn nog steeds de eerlijke mening
toegedaan, dat de mens het doel is van
de productie, dat die mens door zijn
medewerking aan de productie in staat
moet zijn in het onderhoud van zich e#
de zijnen te voorzien. Maar laten we
ons verder doen vergezellen op het pad
der „nieuwste" economie, door „geachte
zijde." Niet minder dan 11 maal gebruikt
hij in zijn beschouwing de term „so
ciale lasten" in enigerlei vervoeging.
En het blijkt hem er vooral om begonnen
te zijn met deze sociale lasten nu eens en
voor goed af te rekenen.
Uitgangspunt hierbij is: „De gedachte
van sociale hulp is tweeledig: het be
vorderen van gezondheid en huiselijk®
sfeer en materiële verbetering, welke
indirect de próductie ten goe
de kom t." Daar hebben we het
dus weer, niet de mens staat bij
geachte zijde in het middelpunt, maar
do productie. En hier is dan de oplos
sing:
..Er zal ernstig gestreefd moeten wor
den de sociale lasten geleidelijk aan
voor een gemotiveerd deel te doen be
talen door de werknemer. Het juiste
moment daartoe zal een „loonronde"
zijn waarbij dan de verhoging groten
deels besteed dient te worden voor ver
hoogde bijdrage door de werknemer in
de sociale lasten."
Enkele weken geleden hebben we op
deze plaats een pleidooi gehouden voor
een zo groot mogelijke zelfstandigheid
van de arbeider t.a.v. de besteding van
zijn arbeidsinkomen. Met de eerste zin
van de hier geboden oplossing kunnen
we dan ook niet al te sterk van mening
verschillen, maar we kunnen dit betoog
niet los zien van de gehele strekking van
het artikel, en dan is het onaanvaard
baar. We gaan er gaarne mee accoord,
de arbeider een gemotiveerd deel van
de kosten mee te doen dragen van wat
men ten onrechte als sociale lasten aan
duidt. Wij wensen deze lasten als een
wezenlijk deel van het loon te zien;
maar wat ten slotte als geld in de han
den van de arbeider overblijft moet
minstens in staat zijn deze arbeider en
zijn gezin, hoe groot dan ook, een
redelijke welvaart te waarborgen.
Ernstig vinden we het dat reeds nu
eer, pleidooi wordt geleverd de ver
hoging van het arbeidersinkomen ten
gevolge van een derde loonronde, waar
over nog slechts zeer voorlopig wordt
gesproken, bij voorbaat niet te bestem
men tot vermindering van de spanning
in de arbeidersgezinnen, maar tot ver
hoging van de winsten van het bedrijfs
leven. We zullen de verdere ontboeze-
(Vervolg op 6e kolom)
