eea
VIJFTIG JAAR GELEDEN
Nieuwe Haarlemsche Courant
Februari 1899
DE LEUGEN ALS SYSTEEM
01
SCHOTK
Over textiel en getuigen van Jeho^
STAD EN OMGEVING
i
KONINGIN NOG NIET
NAAR TYROL
Hoe spelen de R.K. clubs
Zeehond
voor Artis
Moordenaar van Floris V woonde
niet op „Huis te Velsen
Onderzoek van Goebbels'
methoden
D
teg
tlnat
Jit?
Verkoudheid
A
SSTÏ
ÏS»!
5? -
«5
53
Concert R.K. Gemengd
Koor „Da,Pacem'
RESOLUTIE „PARDAFI
PHILIPS H00GTEZ0N
V.
Gerard van Velsen*resideerde te Loenen
Voor Uw BRIL naar WEBER
Ven
int
Lkerl
Grote Houtstraat 4?
'4
?ter 1
Hij
sS'
N1
4llr
iS
DINSDAG 8 FEBRUARI 1949
PAGINA 3
Haarlem en het vreem
delingenverkeer
Vastenavond
Afrika-film v
Haarlemse Kegelbond
Burgerlijke Stand
PROVINCIE HELPT
COMITÉ-VAN LOOY
„St. Genesius"
Sake v. d. Wall-paviljoen
Provinciale leningen
Waterstanden
Bloemententoonstelling
HEEMSTEDE
Huishoudelijke Voorlichting
Nieuwe bruggen in
Groenendaal
LAATSTE NIEUWS
Cochran op Soestdijk
Overdracht souvereiniteit
op korte termijn
SANTPOORT
Auto tegen lantaarn
BEVERWIJK
De „kampioen-ledenwerver"
gaat heen
THEO VAN AMERONGEN
Moeder valt met baby van trap
KEIP
NAAR AANLEIDING VAN OPGRAVINGEN
99
LISSE
GLADIOLEN VEILING
Damclub „Lisse Vooruit"
l°°r-
DAMESPARAPLU'S
OPVOUWBARE
PARAPLU'S
HERENPARAPLU'S
KINDERPARAPLU'S
GEDRUKTE MARKT
Beurs van Amsterdam
Jïij v
t«' dat
^.tforr
v?dl M
d
I Ctere'
s
Sd z
3e)
nÜ/lV
Rekening houdend met de omstandig
heden, de Weyman is ten enenmale
geen concertzaal, heëlt „Da Pacem"
onder leiding van zijn dirigent Theo
Spook gisteravond een concert gegeven,
dat aan vele verenigingen ten voorbeeld
kan strekken. Een programma bestaande
uit werken van Palestrina," Ingegneri,
Dufay, Grieg en Jos de Klerk mag ge
hoord worden in de uitvoering die „Da
Pacem" er van af. Als wij de goede hoe
danigheden er van opnoemen willen wij
er geenszins mee beweren dat nu alles
aanwezig is om de uitvoering te kwali
ficeren met het predicaat „volmaakt".
Dit weten de dirigent en het koor zelf ook
al te goed. Maar uit het gebodene ble
ken veel, zeel" veel goede dingen. Eer
stens dan de programmakeuze. Dit is de
zangeressen en zangers opvoeden in een
gezonde muzikale koor-sfeer. Als wij
opmerken dat de deelnemers van deze
vereniging met evenveel enthousiasme
een „Ave Regina" van Dufay zingen of
een „Sicut Cervus" van PgJ,estrma, als
andere werken, dan kan men zeggen dat
hier toch reeds veel, en iets dat zéér
belangrijk is, bereikt werd. Ook in de
werken van Jos de Klerk na de pauze
was menigmaal de juiste sfeer aanwe
zig. Punten om op te letten voor „Da
Pacem" liggen voor een groot gedeelte
nog in de alt-partij en bij de tenoren.
Vooral de laatsten kunnen hun geluid
wat milder maken van kleur en moeten
waken voor ongelijke inzetten zowel
van rhythmiek als weer van kleur. Vooral
in polyphonische gezangen valt dit van
zelfsprekend op. Maar nogmaals: er
wordt hier gewerkt met als gevolg
steeds betere resultaten, en dat is goed
voor de toekomst van het koor.
Dora Schrama was de soliste op dit
concert. Na drie liederen van Schubert
zong zij op innemende wijze eveneens
drie werken van C. Löwe. Vooral „Nie
mand hat's gesehn" viel op van voor
dracht. Na de pauze nog twee opera
aria's resp. uit Mozart's Nozze di Figaro
en de aria van Maria un Der Waffen-
schmid van Alb. Lortzing. Twee kinder
liedjes van E. Hullebroek vormden het
slot, waarmede Dora Schrama met haar
welluidend mooie stem de toehoorders
kennelijk verraste.
JAN LAARVELD
Haarlem, dat steeds aantrekkingskracht
op binnen- en uitenlandse bezoekers uit
oefent, is in 1948 een zeer belangrijk
centrum voor het vreemdelingenverkeer
geweest. „Haarlem's Bloei" heeft een bij
zonder druk jaar achter de rug. Was er
in 1947 een grote stijging te constateren
in het aantal bezoekers vergeleken bij
1946, in 1948 nam het aantal touristen.
dat zich tot het bureau van het V.V.V.
aan het Stationsplein of aan het stadhuis
om inlichtingen wendde, nog meer toe,
ten opzichte van het voorafgaande jaar
en wel met 80 pet. Ver boven deze stij
ging staat nog de verkoop van het pro
pagandamateriaal.
Het hoofdcontingent, buitenlandse be
zoekers, dat vorig jaar Haarlem en om
geving bezocht, bestond uit Engelsen,
op wie volgden: Belgen. Fransen, Denen,
en Amerikanen. In deze wintertijd is
„Haarlem's Bloei" bezig met de voorbe
reiding van de plannen voor het komen
de seizoen, niet alleen wat het touris-
.tenverkeer aangaat, maar ook wat de
E organisatie van de bloemen week betreft.
De R.K. Middenstandsvereniging, afd.
Haarlem, Heemstede, Bloemendaal en
Overveen organiseert Dinsdag 22 Febr.
in alle zalen van Brinkmann een intieme
gezellige vastenavondviering. Uit het ge
varieerde programma vermelden wij
„Die landliche Konzertprobe", een kijk
en zangspel, verzorgd door leden van de
K.J.M.V., een grootse taartenshow en
„Oude en nieuwe' dansen" o.l.v. de heer
W. Schroder.
De missionarissen van Cadier en Keer
vertonen morgen Woensdag 9 Februari,
's avonds 8.15 uur, de nieuwe Afrika-
film „Tropenoffer", waarin natuur
mensen spelen, in gebouw „Domi" aan
de Korte Zijlweg te Overveen.
In de Zondag gehouden stedenwed-
strijd HaarlemAmsterdam mocht het
de Haarlemse kegelaars niet gelukken
de Amsterdammers de baas te blijven.
Zij verloren de sportief gespeelde wed
strijd met 155 houten. De uitslag was:
Amsterdam (1000 worpen) 6358 houten,
Haarlem (1000 worpen) 6203 houten.
Hoogste werper Amsterdam: De heer
Luiji 279 houten; hoogste werper Haar
lem: De heer Renting 294 houten.
ONDERTROUWD: A. J. van den Briel
en J. T. Jonker.
GEBOREN: M. G. de Bruin-Coblens z;
J. G. E. van Kessel-de Graaff z; C. D.
van Donselaar-van Oosten z; M. J. de
Zoete-Spiero z; W. Roos-Sandifort z; E.
F. Klein Schiphorst-Holzhaus z; E. C. A.
van Wageningen-de Zwart z; J. Zomer -
Koster z; J. W. .Lamlijn-Berends z; H.
K. Brinkhorst-Hofman z; M. C. Sluis-
Bouman z; H. G. Oosterbaan-van Zaa-
nen z; G. M. van den Oosterkamp-Boer
man z.; P. van Es-Sleijster z; P. Cassee-
Otten z; J. E. Hamelink-Faber d; H. J.
Puts-Braam d; T. J. van Leeuwen-van
der Zwet d; J. M. Kroon-Jukes d; G. C.
de Jonge-Kleijn d; G. J. Ebbeling-Alders
d.
OVERLEDEN: J. H. A. van Deursen-
Kruijt, 77 j. L. Heerenstr.; J. Geeris-
Kortenraij, 75 j. Ravelingsteeg; E. A.
M. Roozen, 69 j. Zijlweg; L. C. A. Hey-
nincx, 54 j. M! v. Heemskerkstraat; H.
C. van der Meer-van der Meulen, 80 j.
Aelbertsbergstraat; E. Otten-Smal, 53 j.
Hyr. v. Alphenstraat.
Zondag 6 Febr. werd voor de dis-
trictsband der Verkenners van de
K.J.B. een plechtige H. Mis in het
Lyceum aan de Zijlweg opgedragen,
waarna een feestelijk ontbijt voor de
leden.
Op de zo feestelijke bijeenkomst
werd aan de band de naam „St. Joris-
band" verleend.
Aan de Rijksuniversiteit te Leiden slaag
de voor het artsexamen 2e gedeelte mevr.
K. RothbarthFrenkel uit Aerdenhout.
Wethouder D. Geluk zal Woensdag
in plaats van Donderdag zijn spreekuur
houden.
Op de Ged. Oude Gracht geraakte de
54-jarige Haarlemmer J. B. Maandag
bekneld tussen een ter plaatse gepar
keerde personenauto en een andere per
sonenauto, die moest uitwijken voor een
vrachtwagen. De man kreeg een bloed
uitstorting in het linkerbeen. Na door
de G. D. verbonden te zijn werd hij naar
zijn woning vervoerd.
Gedeputeerde Staten van Noord
Holland willen een subsidie toekennen
van 2500 gulden aan het comité tot be
houd van het Huis van Lopy te Haar a
lem. Nadat het college de voorgeschie
denis van het museum heeft geschetst,
deelt het mede, dat het comité een som
van ruim 11.000 gulden bijeen had we
ten te brengen, waaronder een bedrag
van 1500 gulden van het Prins Bern-
hardfonds. Op de openbare veiling
werden 98 van de 220 nummers aange
kocht en vijf geschenken werden van
de erven van Looy aanvaard. Binnen
kort zal het comité een stichting op
richten, die tot doel zal hebben de
werken van Van Looy te verzamelen en
te beheren. De verkregen collectie zal
aan de gemeente Haarlem in gebruik
worden gegeven, ter plaatsing in het
gekochte museumgebouw
De Kath. Gem. Toneelvereniging „St.
Genesius" zal Maandag l<kFebruari, des
aVonds 8 uur, in de Stadsschouwburg
een opvoering geven van het detective-
spel „De wrekende God" van Ed. Veter,
man.
B. en W. hebben aan het eerste Na
zorgpaviljoen aan de Schalkwijkerweg, de
naam gegeven van „Sake van der Wall"-
paviljoen.
De onlangs overleden wethouder Mr. S.
C. van der Wall heeft een groot aandeel
gehad in de voorbereiding van de vesti
ging van een Centrale Arbeidsinrichting
voor lichamelijk en geestelijk misdeelden
aan de Schalkwijkerweg.
Gedeputeede Staten van Noord-Hol
land stellen voor tot lening over te
gaan tot een bedrag van bijna zeven en
een half millioen gulden, waarvan
5.750.000 gulden nodig is vctor de uit
breidingswerkzaamheden ten behoeve
van het electriciteitsbedrijf.
IJMUIDEN. Dinsdag 8 Februari.
Hoog water: 10.44 u. en 23.25 u.
Laag water: 5.53 u. en 18.37 u.
Woensdag 9 Februari:
Hoog water: 12.03 u.
Laag water: 7.14 u. en 20.02 u.
Ook dit jaar weer zal de bekende bloe
mententoonstelling van de huis-, kas- en
schuurbroei, de zgn. Hukasch, in Ndord-
wijk worden gehouden. Als data heeft men
daarvoor bepaald Zondag 20 en Maandag
21 Februari. De expositie zal gehouden
worden in de nieuwe garage van N.V.
Kooymans expeditiebedrijf aan de Wilhel-
minastraat. Ongetwijfeld zullen weer vele
Noordwijkers van deze gelegenheid gebruik
maken om deze kleurrijke en interessante
bloemententoonstelling te bezoeken.
van neus, keel of borst,
snuift en wrijft U weg met
Voor de leden van de Commissie inzake
huishoudelijke voorlichting zal Donderdag
avond a.s. te 8 uur in de Cantine aan de
Heemsteedse Dreef de heer W. F. Jansen,
directeur van het Gemeentelijk Bureau
voor Beroepskeuze, een lezing houden
over dit onderwerp „beroepskeuze", ter
wijl ook het „testen" besproken zal wor
den.
Tijdens de bezetting zijn verschillende
houten bruggen die toegang gaven tot het
wandelbos „Groenendaal" afgebroken, ter
wijl de v. Merlenvaart werd uitgediept
en tot tankgracht werd gepromoveerd.
Voor de drie bruggen aan de Vrijheids-
dreef zijn thans nieuwe bruggen in de
maak en daarbij moet worden opgemerkt,
dat er vooral over deze bruggen nogal
wat te doen is geweest. Reeds binnen het
jaar na de bevrijding kwam dit onderwerp
aan de orde en werd een daartoe strek
kend besluit door de gemeenteraad aange
nomen, doch door allerlei omstandigheden
werd de bouw van deze bruggen aanzien
lijk vertraagd, zodat het er op ging lij
ken, alsof het een nieuwe editie van de
„Brug der zuchten" werd.
Thans schiet de bouw echter hard op en
het laat zich aanzien dat de bruggen voor
de zomer klaar zijn, zodat Groenendaal
dan ook .weer van de zijde van de v. Mer-
lenlaan betreden kan worden. Jammer ge
noeg betekent dit dan 'ook dat het snel
verkeer van die kant door Groenendaal
kan rijden en het zou misschien goed zijn,
indien op de een of andere manier daarin
kon worden voorzien.
Naar het A.N.P. verneemt heeft H.M. de
Koningin besloten haar vertrek naar Oos
tenrijk enige dagen uit te stellen. Drin
gende ambtsbezigheden eisen op het ogen
blik £aar aanwezigheid hier te lande. Het
staat thans nog niet vast op welk tijdstip
de Koningin met Prinses Margriet zich bij
de Prins en de Prinsesjes in Tyrol zullen
voegen.
H. M. de Koningin heeft Maandag
middag op het paleis Soestdijk het
Amerikaanse lid van de Commissie der
Verenigde Naties voor Indonesië, de
heer Cochran, in audiëntie ontvangen.
11
Het hoofdbestuur van de federalisti
sche partij „Pardafi" heeft een resolutie
aangenomen, waarin geconcludeerd
wordt, „dat de Nederlandse regering de
souvereiniteit over Indonesië op zeer
korte termijn dient over te dragen aan
het daartoe in leven te roepen Indone
sische orgaan, waarna de vertegenwoor
digers van de souvereine Verenigde
Staten van Indonesië op voet van ge
lijkheid met de vertegenwoordigers van
het Nederlandse Koninkrijk overleg
kunnen plegen terzake van de culturele
en financiële samenwerking binnen het
kader van een bilaterale Unie."
De resolutie wijst buitenlandse in
menging in de Indonesische kwestie af,
zeggend, dat het de uitdrukkelijke wens
van het gehele Indonesische volk is de
souvereiniteit op de kortste termijn
rechtstreeks over te dragen van Neder
land aan Indonesië en niet aan de Ver
enigde Naties. De resolutie zegt, dat de
Veiligheidsraad door de resolutie een
feitelijk deel van de souvereiniteit over
Indonesië aan zich getrokken heeft. De
Nederlandse regering noch de BFO (Bij
eenkomst Federaal Overleg) deed een
duidelijke uitspraak ten aanzien van de
resolutie, zo zegt het bestuur van de
Pardafi voorts.
Anak Agung Gde Agung, dr. Ateng
en Darmasetiawan zijn vandaag van
hun bezoek aan Banka, waar zij Su
karno, Hatta en andere republikeinse
prominenten ontmoetten, teruggekeerd.
BIOSCOPEN:
Rembrandt: Snip en Snap-revue „Tot
Genoegen", iedere avond 8 u. en Woens
dagmiddag 2.30 ,u.; Always in my heart,
Dinsdag- en Donderdagmiddag 2.30 u.; Ci
nema Palace: Ditte, een mensenkind (strikt
volw.), 2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Luxor: Geef
mij maar 'n tweeling (18 j.), 2, 4.15, 7 en
9.15 u.; City: De avonturen van Robin
Hood (14 j.), 2.15, 4.30, 7 en 9.15 u.; Spaar-
ne-theater: Het Wilde Westen grijpt in,
2.30, 7 en 9.15 u. en 's Zondags: 2, 4.15, 7
en 9.15 u.
Dinsdag 8 Februari
Concertgebouw: Concert Êesidentie-or-
kest, 8 uur.
Wq^nsdag 9 Februari
Concertgebouw: Chopin-avond Cor de
Groot, 8 uur.
Op het kruispunt Terrasweg—Busg.
Enschedèlaan werd een lantaarnpaal
door een vrachtauto aangereden, waar-
dooi de paal uit het lood raakte en twee
percelen in de nabijheid van electrische
stroom verstoken werden.
Er moest een ambtenaar van het P. E.
N. aan te pas komen om de schade te
herstellen.
Wie te Beverwijk Eduard Rus zegt,
denkt aan de Beverwijkse Harddrave
rijvereniging „Prins Bernard". Als be
stuurslid heeft de heer Rus wel een
zeer actief aandeel gehad in het ver
enigingsleven van deze Beverwijkse or
ganisatie en niet voor niets heeft men
hem de tiiel van „Kampioen-leden
werver gegeven. Het was zijn ideaal de
duizend vol te maken. Bijna heeft hij
dit aantal bereikt. Naar de duizend
ging inderdaad het ledental van „Prins
Bernard". Daarvan is meer dan de
helft door de heer Rus geworven. Zijn
gezondheidstoestand staat hem echter
verdere activiteit niet toe en daarom
vernemen thans de Beverwijkers, dat
hij zijn bestuursfunctie neerlegt. Der
tien jaar lang heeft hij deze bekleed.
Verhuur" pgr maand
Raadhuisstraat 35, Heemstede, Tel. 29449
(Adv.)
Op Zondag 13 Februari.
HVCVolendam
Sche veningenV eisen
ADO—Helder
TIW—De Meer
MonnikendamWSV
HEDWRKAVIC
PurmerendWMHO
DSS—DVAV
BDK—Wilskracht
Onze GezellenTHB
NAS—BPC
TYBB—SJC
Inzendingen tot Zaterdagochtend 9 u.
oi open briefkaart aan de Sportredactie
van het Kasteel van Aemstel, N. Z.
Voorburgwal 6573, Amsterdam. Over
de prijsvraag wordt niet gecorrespon
deerd. Binnenkomende klachten over
onjuistheden in de uitslag worden on
derzocht en zo nodig gerectificeerd,
zonder dat de deelnemer, die de klacht
heeft ingediend, nog speciaal bericht
krijgt.
Meent men dat de thuisclub wint, dan
vult men het cijfel 1 in, bezoekende
club 2, gelijk spel 3.
Toen de 27-jarige P. Slechtenhorst—
van Rijn gisternacht in haar woning
aan de Van Speykstraat te Rotterdam
van een familiefeestje terugkeerde,
struikelde zij met haar baby op de arm
bovenaan de trap en viel er af, met
dodelijk gevolg. Het kind bekwam geen
letsel
Het brilleglas waardoor U beter ziet
DAT LEVERT
NAAST LUXOR
(Adv.)
In de loop van de maand December zijn per dag gemiddeld 2750 personen
en 460 rijtuigen en handkarren de Velser Voetbrug gepasseerd. (Ongelukkig
de man, die heeft moeten turven!)
Het aantal lokaliteiten, waarin te dezer stede sterke drank in het klein
wordt verkocht, bedraagt thans 198. Bij de invoering van de Drankwet
in 1881 waren hier ruim 300 tapperijen aanwezig.
4
In het douchebad te Haarlem zijn in de afgelopen week 233 baden genomen.
Op de Grote Markt brak een jongeman, die viel door de gladheid, zijn
houten been. In hopeloze toestand werd hij naar het bureau van politie
gebracht. Een timmerman kwam spoedig opdagen, om het gebrek te
herstellen.
Gisteren werd aan de heer Reimanns' agent van de breukzalf van pastoor
Beek, aan hët postkantoor alhier de som van f 2000 in postwissels uitbetaald.
Wél een bewijs, dat de breukzalf in trek is.
Tot torenwachter van de Grote Kerk is benoemd de heer A. Wijdom.
De St. Elizabethsvereniging heeft in het jaar 1898 aan 460 arme R. K.
zieken de navolgende versterkende middelen uitgereikt: 17838 eieren, 176
pond vlees, 18116 kan melk, 332 portiën soep, 172 halve flesjes wijn, 25
flesjes Kemmerich bouillon, 3 busjes kindermeel.
„Gedurende het jaar 1898 zijn op de gemeente-begraafplaats alhier 608
lijken, waaronder 50 ten koste van de gemeente, ter aarde besteld. 530
werden op het Protestantse, 74 op het R. K. en 4 op het Isr&ëlietische
kerkhof begraven. In het mausoleum werden 2 lijken bijgezet".
Beverwijk. Het plan ontstaat in deze gemeente een nieuwe gasfabriek
te bouwen.
Aan het havenkantoor op de Kampervest en aan de Koudenhorn is
voortaan voor de doorvarende schippers kosteloos duinwater verkrijgbaar.
v
Het plan bestaat alhier de pomp voor het Proveniershuis aan de Grote
Houtstraat te doen vervangen door een sierlijke drinkfontein.
De „Karei Door
man" heeft enige
tijd geleden een
zeehond gehangen.
Het dier overleef
de de reis echter
niet en stierf. Een
particulier heeft
hem thans gekocht
en zal hem be
schikbaar stellen
aan Artis. Op de
foto: Da huidige
eigenaar bekijkt
zijn aanwinst.
Nu door de bezetter te Driehuis in de omgeving van het Missiehuls zoveel is
verwoest, nu hele straten, boerderijen en hofsteden met de grond gelijk zijn
gemaakt en van het oude „Hageveld", waar eens de dichter Broere priester-
candidaten opleidde in bewogen tijd, geen spoor meer over is, sinds het goed
van die naam plaats moest maken voor een tankgracht, zullen in deze om
geving opgravingen worden verricht naar het „Huis te Velsen", weleer een
van de oudste adellijke verblijven in de streek, stamslot van het riddermatige
geslacht van Velsen, dat echter reeds in de 13e eeuw niet meer op het „Huis
te Velsen" zetelde.
bij de Houtbrug
Vrij nauwkeurig is de plaats te be
palen, waar dit slot gelegen heeft:
ruim een kilometer benoorden Sant
poort en Noordwaarts ongeveer een
half uur van de oude dorpskerk af, ook
de ruïne van Brederode, meer West
waarts gelegen, was een half uur van
dit slot verwijderd.
Het tijdens de oorlog afgebroken
boersige „Huis te Velsen" lag dus juist
op de plaats, waar het oude adellijke
slot heeft gelegen. Ten onrechte is
men altijd van mening geweest mr.
Scholtens noemt dit in zijn boek „Uit
het verleden van midden-Kennemer-
land" een gedachtenloze veronderstel
ling dat dit huis te Velsen het slot
was waar Gerard van Velsen woonde,
de veelbesproken en door Hooft in zijn
treurspel geschetste moordenaar van
Floris V. die met de edelen tegen deze,
zoals we tegenwoordig zouden zeggen,
„democratische" graaf samenspande en
hem de dodelijke steek toebracht in
het jaar 1298. Wanneer dus straks de
oudheidkundigen de fundamenten van
het „Huis te Velsen" mogelijk zullen
hebben blootgelegd, dan is waardevol
geschiedkundig materiaal verzameld,
maar BeverwijkeTs, die er langs wan
delen zullen niet kunnen zeggen: daar
woonde nu de vijand van onze stad, die
ruim 65ó jaar geleden niet kon -zien, dat
graven de Wijkers onafhankelijker
maakfenvan de ambachtsheer.
Is dus het „Huis te Velsen" nooit de
woonplaats geweest van de heren van
een groot dee! van midden-Kennemer-
land, toch hield er een edel i n voor
naam geslacht in Holland haar deftige
waardigheid hoog, namelijk de Persijn's
van Waterland, waarschijnlijk stam
verwant met het geslacht Velsen,
waarop, volgens mr. Scholtens, de over
eenkomst van de wapenen zou duiden.
De Persijn's waren zowel te Velsen
als bij Haarlem gegoed. In l255 hield
Claes Persijn, ridder, het huis in leen.
Zijn zoon Jan bewoonde het daarna,
terwijl diens broer Willem Persijn voor
1278 pastoor te Velsen was. Het goed
bleef, zonder rechtsgebied, in handen
van de familie Persijn. tot door huwe
lijken de Van Nijenrode's er kwamen
zetelen In 1560 woonde er de beroem
de Janus Donsa (Van der Does). Daar
na wordt de geschiedenis duister. Het
slot moet in de vinnige binnenlandse
twisten vafc de 14e en 15e eeuw meer
malen zijn verwoest. Van Gouthoeven
(3620) deelt zelfs mede, dat het na de
y f et behoeft geen verder bewijs, dat
r~~i de leugenpropaganda van de na-
-*• tionaal-socialistische pers en de
onderdrukking van iedere vrije menings
uiting op een geraffineerd systeem be
rustten. Goebbels had voor het Duitse
volk een gigantische fagade opgetrokken,
die een uniforme Duitse mening moest
voorstellen. Hij liet daarbij niets of heet
weinig merken van de grootste machine
rie, die achter deze fagade verborgen was.
Indien dit systeem door een deskundige
onderzocht wordt, dan is dit niet alleen
van historisch belang. De geschiedenis
herhaalt zich en een dictatuur moet al
tijd weer dezelfde middelen gebruiken,
al moet men toegeven, dat Hitier en
Goebbels begaafde „inventores malo-
rum" waren, d.w.z. vindingrijk in het
kwade, om met Sint Paulus te spreken.
Welke totalitaire stelsels ook bestaan en
nog zullen bestaan, het onderdrukken
van de menselijke persoonlijkheid en
haar vrije meningsuiting moet altijd vol
gens bepaalde principes gebeuren.
In een zojuist verschenen Duits boek
werden de „principes", die door Goeb
bels gevolgd w.erden, nauwkeurig on
derzocht. Het boek heeft tot titel „Pu-
blizistik im Dritten Reich. Ein Beitrag
zur Methodik der Massenführung".
(Hamburg 1948). De schrijver van dit
boek is Prof. Walter Hagemann, voor
1933 hoofdredacteur van het katholieke
dagblad „Germania" en sinds 1945 pro
fessor voor journalistiek aan de univer
siteit van Münster. Zijn uitvoerige be
schrijving berust op een goede, welis
waar onaangename documentatie, name
lijk de meer dan 50.000 aanwijzingen van
de persconferenties van het Duitse mi
nisterie voor propaganda, speciale in
structies en geheime bevelen aan de
pers, uitgevaardigd door Goebbels of
door het Duitse ministerie voor buiten
landse zaken, behalve de uitspraken van
Goebbèls, Hitler c.s, in officiële redevoe
ringen en gesprekken.
Uit het geheel van deze documentatie
van de 12 jaren nazisme heeft prof. Ha
gemann op trouwens heldere, soms te
uitvoerige wijze het systeem des duivels
opgebouwd. Hoewel men het boek met
een gevoel ter hand neemt, alsof het
eigenlijk alleen zou samenvatten wat
men reeds weet of wat men van Goeb
bels niet anders zou verwachten, moet
men na de lectuur tot de conclusie ko
men, dat het systeem erger, totaler, ge
raffineerder en waanzinniger was dan
men vermoedde.
Wont op welke bijna wetenschappe
lijke wijze Goebbels het orkest van de
'pers bespeelde, zoals hij het zelf noem
de, welke geniale vormen van duivelse
dialectiek Goebbels kon verzinnen, dit
verrast ook degenen, die Goebbels als
de ongeëvenaarde manager van een
dictator kennen. Alles wat enigszins
de „man in the streef' bereikte, van
het inofficiële gerucht tot de alles-
overschreeuwende radio, werd in
dienst genomen van het totale propa
gandistische net, dat geheel Duitsland
omspande. Men trok de merkwaardig
ste registers, om het geluid van de éne
politieke propaganda op allerlei ma
nieren de massa binnen te laten drin
gen, en men had een systeem van zwij
gen en verzwijgen, dat niet minder ge
raffineerd gehandhaafd werd.
Men zou verrassende voorbeelden van
Goebbels' werk uit het boek kunnen aan
halen. In alle aanwijzingen aan de pers
erkent men de vuist van de terreur en
het brein van een exacte kenner der
massa. De kranten kregen niet alleen
algemene richtlijnen voor bepaalde arti
kelen, maar ook de titels voor deze arti
kelen, de grootte der letters, de pagina en
de plaats op de pagina konden aangewe
zen worden. Dergelijke voorschriften
voor de pers zien er b.v. zo uit: bij de
dood van Keizer Wilhelm II moet een
bericht komen in alle Duitse kranten, op
de voorpagina, maar klein geplaatst, de
Keizer als representant van eén voor
bije tijd Waarderehd, zodat monarchist
noch anti-monarchist gekwetst wor
denOf over de Winterhulp, eveneens
Voor de gehele Duitse pers: de Winter
hulp staat dichter bij de geest van het
christendom dan het gepraat van de
christenen (waarbij men natuurlijk niets
mocht zeggen over de wapens, die met
dit geld betaald werden).
Het hoogtepunt bereikt zo een sys
teem van beïnvloeding in tijden van po
litieke crises en-'spanningen. Het is uiter
mate interessant, de officiële gang van
Hitler's politiek met de begeleidende,
meest geheime pers-instructies van
Goebbels te vergelijken: hoe Goebbels
fortissimo en pianissimo speelde, al
naar gelang van de omstandigheden; een
krant deftig, de andere brutaal liet reage
ren, in een krant alles, in de andere niets
liet vertellen, hoe hij de leugens tot in
de détails in overeenstemming bracht
met de behoefte van de officiële politiek.
Waardevol worden de beschrijvingen
van prof. Hagemann vooral in de nauw
keurige analyse van de grootste rede,
die Goebbels ooit hield, die van 18 Febr.
1943 in het Sportpalast te Berlijn, na de
nederlaag van Stalingrad. Zelfs de
„Wehrmachtsberichte" onderwerpt Ha
gemann aan een nauwkeurige publi
cistisch onderzoek en ook hierbij treedt
het principe van groots-opgezette massa
beïnvloeding aan het licht.
Dat groteske waanzinnigheden niet
uit kunnen blijven, spreekt vanzelf,
want Goebbels kent geen fouten, kan
zich tenslotte op niets meer oriënteren
en voert zijn practijk daardoor ad ab-
surdum. Toen in 1942 de onderzeeboot
kapitein Prien met zijn manschappen
een demonstratietocht door Berlijn
maakte, om zich als overwinnaar te
laten vieren, kreeg de N.S.D.A.P. van
Berlijn het geheime bevel, de „N.S.-
Jubel dritter Stufe" te ensceneren. De
totale mechanisatie van' de publieke
opinie kon niet overtroffen worden,
maar men had ieder geloof verloren,
zoals de schrijver zegt, in „de overtui
gende kracht van de simpele waar
heid". Hieraan ging het systeem ten
slotte ook te gronde, omdat het re
sultaat een diep nihilisme is, dat aan
niets en niemand meer gelooft.
Daar de beïnvloeding der massa ook
nu nog door totalitaire staten op deze
wijze beoefend wordt, is de lectuur
van dit boek niet alleen een dwalen in
voorbije tijden van schrik en leugen,
maar een nuttige analyse van metho
des, die voor sommige politieke stro
mingen onmisbaar zijn.
Dr. K. J. HAHN
bestraffing van Gerard van Velsen, die
door de woedende Beverwijkers en
Kennemers werd vermoord na de aan
slag op Floris V, verwoest is door de
burgers, maar dat kan een foutieve
veronderstelling zijn, gevolg van het
misverstand omtrent de woonplaats van
deze Gerard, die zijn hoofdverblijf
had op het kasteel Kronenburg aan de
Vecht bij Loenen.
In elk geval is het Huis meermalen
verwoest. Het is mogelijk, dat de op
gravingen daaromtrent zeer interes
sante bijzonderheden aan het licht zul
len brengen.
Van het oude, romantische verleden
van ons midden-Kennemerland gaat,
naar wij hopen, straks wéér een blad
zijde duidelijker leesbaar worden. Met
veel belangstelling wachten wjj het
resultaat van de opgravingen aan de
Hagelingerweg af.
De aanvoer op de veiling van N.V.
Hollands Bloembollen Huis was groter
dan de vorige week. Of het nu door
het vorstigo weer kwam, is niet na te
gaan, maar de prijzen waren over de
gehele linie, vooral van 14/op en 12/14,
lager dan vorige week. De 8/10 en 10/12
vertoonden ongeveer hetzelfde beeld
als de vorige week. Hieronder volgen
enige prijzen, die besteed' werden:
14/op
12/14
10/12
Allard Pierson
4.30
3.70
1.20
Acca Laurentia
3.50
3.40
1.10
Amidonette
3.60
3.10
1.20
Bit O'Heaven
3.90
3.70
1.20
Hollands Glory
3.50
3.30
1.20
Hopman's Glory
3.80
3.40
1.40
lie de France
3.40
3.20
1.40
Leeuwenhorst
5.20
4.90
3.55
Lilac Wonder
4.20
4.05
1.40
Maskerade
4.73
4.40
1.30
Mrs. Mark Memory
3.40
3.20
1.60
Nieuw Europa
4.10
3.60
1.60
Piccardy
4.90
4.40
1.90
Regenboog
3.60
2.80
1.10
Plantgoed, éénjarig van
kralen:
6/8
4/6
Hollands Glory
0.70
0.45
Leeuwenhorst
0.80
0.45
Mansoer
0.46
Nieuw Europa
0.75
Paul Rubens
0.75
0.48
Piccardy
0.85
-TT
Rcsa van'Lima
9.85
Sneeuwprincess
0.52
Top Score
0.60
0.35
Het eerste tiental van de Damclub „Lisse
VXooruit" speelde te Alp hen a. d. Rijn de
beslissingswedstrijd voor het generale kam
pioenschap van de eerste klasse van de
Leidse District Dambond.
Er werd aan alle borden fel om de over
winning gestreden. Na verscheidene uren
spelen waren 6 van de 10 partijen ten einde;
vier partijen moesten worden afgebroken
in een enigzins gunstige stelling voor de
Lissenaren.
Op een nader te bepalen datum zullen de
resterende partijen worden uitgespeeld.
De voorlopige uitslag luidt: 66.
e Haarlemmers weten waarschip'
lijk^rog niet, dat de nieuwe a'
ministrateur van de H.O.V.,
heer R. Mulder, niet alleen met cijf®j
en boeken kan omgaan, maar ook
literator van formaat is. Om dit la-
te bewijzen volgt hier een „proeve".
hij afstond ter voorbereiding van
concert voor de Ned. Ver. voor Hu'*
vrouwen, afd. Haarlem en omstrek®*
Smul: Ml
Er wordt hard gewerkt in de KeuKe
van de H.O.V.! U moet ze zien zwoege"
die kerels die 's avonds aan het mu*
kale diner deftig opgeprikt op de Pij
diumtafel zitten, maar 's morgens
hemdsmouwen in de keuken van
H.O.V. roeren, mengen en vuurtje
ken, tot de vlammen eruit slaan. J
dat de soep net niet aanbrandt, de aaf»
appels als muzieknootjes van het PaP'®,
vliegen en groenten, vlees en het „KJ
tje" goed bereid in een Allegro of
dante van de kachel komen i
Heeft U het nooit gezien? Ach ko®
Die kerels kunnen koken, dat verzeK'
ik U! éil
En dan die chef-kok, die hei'*
zwaaiend met zijn pollepel zorgt,
alle gerechten tot een smakelijk me°,
worden verwerkt, zodat U het de v®,
gende dag prima en smakelijk kP
opgediend, wanneer U mee aanzit i,
het muzikale diner in 't Concertgebouw
Nee, verdienstelijke huisvrouwen,
elke dag in Uw eigen keuken bezig
om het man en kroost naar de zin
maken in de keuken van de H.O'J
koken de mannen voor U! En wat vo®
een diner!
Gaat smullen van al die gerecht®?
die chef-kok Herman Woustra U f..
zijn staf gaat opdienen, dan weet
zeker, datge met een goed geviil"
ziel naar huis keert en ge alweer V®
heugt op de volgende maaltijd.
Laten we eerlijk zijn: U hebt dat noCH
En het wordt een heerlijke maalt'F
vol variaties en met een aantal gang®j
waarvan U het ene gerecht al beter
bekomen dan het andere. En er is
toetje. Daarvoor zorgt niemand min1
dan de bekende Aerdenhoutse sop#
Lola van der Ben. Een huisvrouw v
top tot teen. En muzikaal!
Wanneer straks de koks hun nats
worden hemdsmouwen zull'en heb" j
verwisseld voor een stemmig z\V®
colbert, dan weet U, dat ze hun bei|
voor U hebben gedaan. Het diner wof
een smakelijke maaltijd en U zult in t
dachten uw tafelvrienden bij de ®r.;
nemen en meewiegen op de beken"
melodieën van de bekende componis
als bijv. Strauss
Draai in Uw eigen keuken het Bu
kraantje maar eens een poosje di<®(
Trotseer de gefronste wenkbrauwen
avond van Uw echtgenoot, die n®
zo-druk heeft en kom eens smullen v
wat mannen voor U gebrouwen het
Gistei
j ®gelar
6 tie A
W;
z«ven
Jechts
fle var
•a»gsbe
kn" St<
S Ro
^«ijd
!ith op
«0 va!
Telefoon 18036
EIGEN REPARATIE-AFDELI^"
Bij de junioren B 1000 meter verove
Piet Kortekaas in de Nationale BoslooPJjj
Leiden de 3e prijs, een medaille; po. 4 w
A. de Bruin; no. 8 P. Bruynen.
Bij de junioren A 2000 meter eindigde
Street in de middenmoot als 13de.
De senioren liepen allen hun wed^rS
OClUUl V-ll JICjJCll CJUC11 11UU vvwv-
uit, waarbij Cor de Ree zelfs in de A-^1
(hoogste afdeling) een fraaie 2e prijs Wa
wacht sleepte. Na een energieke race
5000 meter passeerde hij in 16 min 27.4
de finish.
Amsterdam, 7 Febr.
De nieuwe week zette op de Aand®
markt in met een ongeanimeerde stenH"
over nagenoeg de gehele linie. J
De markt opende reeds dadelijk 1 <j,
koersverlagingen van gemiddeld 2 3 t
die later nog enigszins werden verg'
doch waarna hier en daar weer een k'
verbetering kon intreden.
(Niet-officiële koersen)
Vorig Op®!1.,
slot s'
314 Nederl. 1948
3-314 Nederland 1941
3 Ned. 62-64
3 Ned. 62-64 bel. fac.
Ned. Handel Mij. eert
A.K.U.
Van Berkei's Patent
Calvé-Delft eert.
Van Gelder
Kon. Hoogovens eert
Unilever eert
Ned. Kabel
Philips
Kon. Petroleum
„Amsterdam" Rubbei
Holl. Amerika Lijn
Kon. N. Stoomb. Mij
Scheepvaart Unie
V.A.
Deli Mij. eert.
JH.
j De
100,%
97 ft
99 V4
99 V*
164 Va gl
163
llOgb
145
146gb
190.
2531/4
269
223 >4
310
162
166'A
142 gl
150'/2
1661»
148'4
163
y
y
De textiel kan nu wel zonder pun
ten komen. Het is toch maar voor een
klein aantal jaren. Over 23 jaar heb
ben we geen textiel meer nodig. Dat
zit zo.
Toen we Zondag na uitgeslapen te
hebben de feestelijke Hoogmis hadden
bijgewoond ter ere van Sinte Agatha,
patrones van Beverwijk boze tongen
beweren, dat het feestelijke grotendeels
zit in het achterwege blijven van de
Zondagspreek. Foei! en bij onze
vrouw informeerde of de koffie al bruin
was, werd er heftig aan de bel getrok-
ven. Nu zijn wij pas kort getrouwd en
in die omstandigheden houd je iedere
dag je hart vast voor de lieve visites
van ooms en tantes. En jawel, een aar
dige meneer, op z'n Zondags en een
gezellige dikke schomftiel van een
vrouwtje stonden te wachten, klaarblij
kelijk om binnen gelaten te morden.
We repeteerden reeds (met een verho
len grijns): „Jawel, tante, het huwelijk
bevalt ons best." Dan trad ik moedig
op de deur toe, terwijl vrouwlief wat
water bij de koffie deêd.
„Wij brengen u de boodschap van de
vrede, meneer," goddank, geen oom
en tante. „Meneer, de waarheid zal u
bevrijden." En daar werd me een boek
onder de neus geduwd, dat me a raison
van één gulden, „de drukkosten, Aie-
neer," zou bevrijden van de onwaar
heid, waarin ik reeds verkeer sinds mijn
achtenswaardige ouders er goed aan
meenden te doen mij katholiek te laten
dopen. Nam ik een abonnement van
vier gulden op „De Wachttoren", dan
zou de waarheid mij zelfs zonder druk
kosten bevrijden. Kort en goed, de
feet Daniël werd uit de leeuwe°^(
gehaald, nadat de heer mij met
godzalige glimlach de gruwelen vaö
hol had uiteengezet en de dame w®
gevalletje van Eva met de appel jl'
de doeken had gedaan. Een en J
was klaarblijkelijk mijn straf, omd^if
me verheugd had in het uitblijven jf
de preek onder de Hoogmis. ,,Le®'
BiJboJ, meneer." y
Ik waagde mij erop te beroepe^' \-f'
ik de Canisiusbijbel grondig bso
studeerd en dus reeds op de hoogt® y
„Mis, meneer. De waarheid zal"pif.
vrijden. De zonde is alles, zondig j
meer, meneer. Nog 23 jaar menee^A
getallen staan in het boek (a jgl
van één gulden maar!) en de
zal in vrede zijn, zonder zonde- (t
meneer, dan keert het paradijs op
terug, 't Staat in de Bijbel." g^l'
Met de wetenschap dus, dat
23 jaar geen textiel meer nodig b H.
't staat in de Bijbel heb
Zondagmiddag besteed aan een
voor de minister: hij zou de t<>5
distributie opheffen, want 't wa^ jje
maar om een paar jaar te doen.
ook nog gedacht een telegram
Veiligheidsraad te sturen: praj
E'
"?rt0g
La
h Gh
di
'kenk.
»lh d
Kathi
besef
Soeds
sehaj
?ijn,
vergI
öiens
Sroot
bet
Vangi
de re
°hrec
0°k
Va v
dieer
n'
recht
„Hoch
S^i-se
4le s,
S<
ili- 1
Be' he
s*nng
be aUe
Sa i„
..Een
c'histe
*Hndsz
Be ht
potest,
v v
Sratn
seder
^an
dat -
bebb
vHect
la 2°e
viet;
l&hs;
>ie
dC6.fe
Eovtici
"it,
')e-
éValf
langer, over 23 jaar omhelzen
0ev
Truman elkaar.
Dat die getuigen van Jehova
op St. Agatha hun congres in
wijk moeten houden.
Ze zijn vertrokken met vele ,,"eCj
heden, die ons zullen bevrijden V
ze de drukkosten er ooit uit tdu
len. Nu ja, over 23 jaar....
;«it
dil'ne
