HAARLEMSE SYNODE 1949 IN KATHEDRALE BASILIEK Raadspensionaris De Witt wist waar het goed was DE AMBACHTSHEERLIJKHEID VELSEN Kerkberichten Voor a.s. Moeders AGENDA SLEUTEL WEG? Over de betekenis en de deelnemers y£UJee*t Ziekentriduum te Bloemendaal Bedevaart naar Heiloo VAN HET WITTE DOEK De lotgevallen van een Beverwijks buiten HERINGA &WUTHRICH ZATERDAG 21 MEI 1949 PAGINA 2 STAD EN OMGEVING Betekenis van de Synode Kennemer Golfclub Damclub Oosterkwartier VOOR DE BABY Burgerlijke Stand Dit jaar 160 deelnemend en Honderden worden verwacht in Maria's genade-oord Jansstraat Maandag weer berijdbaar „Verenigde Kath. Dammers" Een betrouwbaar advies DeStofzuigercentraleHAGEMAN „TWEE OORVIJGEN" Opvoering door Alberdingk Thijm" „DE SLEUTELSPECIALIST" HERBOREN AKERENDAM H. Vormsel voor volwassenen Verkiezing gemeenteraad BLOEMENDAAL „NAAR HET VOLLE LEVEN" BENNEBROEK Zondagsdienst Het ontstaan van haar naam JOHNSON OLIEBRANDERS HEEMSTEDE Zondagsdiensten In een kort bericht hebben we reeds gemeld, dat voor het eerst sinds 1929 weer een synode in het Bisdom Haar lem gehouden zon worden en wel op 26 en 27 Juni. De voorschriften luiden, dat «en dergelijke bijeenkomst om de tien jaar gehouden moet worden, maar er zijn er nn twintig voorbijgegaan, omdat in 1939 de mobilisatie een feit werd, de oorlogsjaren zich niet voor een synode leenden en in de eerste jaren na de bezetting de toestand nog niet- gestabi liseerd was. Na zeer veel voorbereiding zijn dan nu de invitaties uitgegaan. Hoewel een sy node drie dagen moet duren, is bet in deze tijd niet meer mogelijk de verschil lende deelnemers zo lang uit hun pries terlijke arbeid te halen. De eerste dag, 26 Juni, die tegelijk valt met het Gte- goriusfeest, waaraan de kerkzangers uit het Bisdom zullen deelnemen, heeft al leen een kerkelijk karakter, waarbij ook de leken tegenwoordig kunnen zijn. Z.H.Exc. Mgr. J P. Huibers zal die dag om negen uur in de Kathedrale Basiliek een pontificale H. Mis ter ere *n de H. Geest opdragen en de in leidende plechtigheden verrichten O.a. zal de Litanie van Alle Heiligen daar- bi' gezongen worden. Bij deze pontificale H. Mis zullen alle deelnemers aan de Synode tegen woordig zijn. voorzover het parochiële leven dit op de Zondag toelaat. Deze dag zullen geen besprekingen plaats vinden Maandag 27 Juni komen meer dan honderd genodigden (geen leken) in de Kathedraal bijeen. Voor het bijwonen van deze synode zijn reguliere en sae- culiere geestelijken van allerlei scha keringen uitgenodigd. De vicaris-gene raal en de leden van het Kathedraal Kapittel, de dekens van het Bisdom en de pastoors van de stad Haarlem; de zielzorgers van elk dekenaat hebben uit hun midden een vertegenwoordiger voorgedragen. Eveneens is aan de Bis schop een vertegenwoordiger voorge steld van iedere priesterorde of congre gatie. die in het Bisdom werkzaam is. Niet minder dan twintig gedelegeerden zullen daarvoor een uitnodiging ont vangen. Verder maken van de Synode deel uit de monseignori (huisprelaten, ge heim-kamerheren). twee professoren van het Theologicum en twee van het Philosophicum te Warmond, twee lera ren van het Seminarie Ha geveld twee directeuren van religieuzen-congrega ties de secretarissen van het Bisdom en de archivaris van het Bisdom Tenslot te de geestelijken belast met de leiding det Katholieke Actie, de jeugdbeweging, godsdienstonderwijs sociale beweging en onderwijsinspectie. enkele geeste lijken uit de krinc der rectoren en de kapela'"" Ao- Kathedrale Basiliek. Bii de diocesane synode die in 1929 werd gehouden tekende onze courant he+ volgende aan. Er is een wezenlijk verschil tussen een coneilie en een diocesane synode. In het eerste geval nemen de bisschop pen gemeenschappelijk met de presi derende patriarchen en prelaten beslui ten terwijl in het tweede geval de bisschop alleen de wetgever is. De andere priesters ziin adviseurs De bisschop geeft de vergadering niet al leen haar iuridiseh wezen, maar be heerst ook de gehele synode als de er.iee. met d= volheid der goddelijke volmacht beklede Hierarcha primi or- dinis. Hd alleen is de wetgever, terwiil hii slechts diegenen om zich vergadert, die in ziin diocees aan hem onderdanig ziin en slechts een deel van de hem verleen de r""htsm»eht hebben. De diocesane synodes namen in de loop der tijden langzamerhand af. Zij waren echter van De uitslagen van de dezer dagen ge speelde wedstrijd in de handicap-com petitie van het dames B-team der Ken- nemer Golf- en Country Club luiden: 1 Mevr. B. Nielsen (14), mevr.,N. de Vïugt (17) 4/3 1 pnt.; 2. mevr. M. El- horst (18). mevr. B van Huüstee (18) 0 pnt.; 3 m°vr D Fokker (26). m»vr C Schoute (201 0 pnt. 1: 1. mevr B Niel sen (141 0 ont2. mevr N. de Vlugt (17) 0 pnt: 3. mevr M. Flhorst (181 3/2 1 pnt.: 4. mevr. B. van Huüstee (181 2 un 1 pnt.: 5. mevr C. Schoute (201 4/2 1 pnt; 6. mevr. D. Fokker (261 1 up 1 pnt. 4: 1. mevr. J. Leeuwenberg (121. mei. Vi. Kokes (141 0 pnt.: 2. mevr. B. Bos (16). m°vr. E. Althof (18) 4/2 1 ont.: 3 mevr. P Kranenburg (20). mej. T. Maschmever (22) 2/1 1 pnt. 2: 1. mevr. J Leeuwenberg (12) 1 uo 1 ont.; 2. mei. VI. Kokes (14) 4/2 1 pnt.: 3 mevr. B Bos (16) 0 ont.; 4 mevr. E. Althoff (18) 0 pnt: 5. mevr. P Kranenburg (20) 0 pnt 6. mei. T Maschmever (22) 0 nnt. 2 Einduitslag; Kennemer 5 punten, Am sterdam 4 punten. Door het sterke D.C.Y.-kwartet een 5—3 nederlaag toe te brengen heeft Oosterkwartier de leiding genomen in de door hem georganiseerde kwartet- wedstriiden. De overige uitslagen van de in de derd° ronde gespeelde wed- striiden ziin' HDC.B DC. 62 en St. BavoDel Haarlem 44. een bizondere aanbieding Wiegledikant met sluier, Friese kunst IJ Matrasje 14.75 Aa-Be dekens J 6.io9.9o ANEGANG 46 (Adv.) GETROUWD: 20 Mei: J. de Bruijn en G E. van Eek; K. G. Winkel en J. C. Bdkk&r GEBOREN: 19 Mei: E. C. Zuiderveld- De Waal. z; A M. van Geffen-Kaes- mann z; W Kulk-Winter. d; M. F. J. Jansen-Paanakker d; 20 Mei: R. M. E. Otten-Wiemann z; K. J. Angenént- Radsma. z; J- H. Bemer-Poelman. z; RI A. Willemsen-Van Lunenburg d: J- M. de Smit-Alsema. d: W. A. M. Baar- da-Stam, d. OVERLEDEN: 19 Mei: W. E C. Bou- winkelman. 3 mnd.. Kamperlaan 3! P Koenen-van Kempen. 90 j„ Verspronck- weg. groot nut en een instituut van dusdanige betekenis geworden, dat als de kerke lijke tucht hier of daar in verval ge raakte men de oorzaak voornamelijk zocht in het feit, dat de synodes niet behoorlijk werden gehouden. Voor de bisschop is er geen betere manier om zich een klaar begrip van de algehele toestand in zijn diocees te vormen dan door de synode. De raad van zijn clerus aan te horen is weliswaar niet een streng geboden plicht voor de bisschop, maar toch een consequentie, welke uit beider positie volgt. In de strengste be tekenis van het woord heeft niemand het recht op de synode te verschijnen. De bisschop nodigt uit. De duur is in het algemeen drie dagen (ditmaal twee). Er gaan verscheidene voorbereidende han delingen aan vooraf, voornamelijk sa menkomsten van de clerus met enige door de bisschop aangewezen consulta- toren, die de besprekingen verwerken om ze opnieuw op de synode te behan delen. De deelnemers ontvangen dan ook een verzameling besluiten, vrucht van het werk der voorbereidende com missies. De diocesane synode is gegrondvest op het kerkelijk wetboek, dat in 1918 van kracht is geworden. De uitgenodig den vergaderen met gesloten deuren en leggen de eed van geheimhouding af. De algemeen geldende richtlijnen en bepalingen, die de bisschop na afloop der bijeenkomst vaststelt, gelden voor de komende tien jaren. Dit jaar is het Ziekentriduum vroe ger dan andere jaren: de laatste dog van Mei en de twe« eerste dagen van Juni. Achter de schermen wordt druk ge werkt. 't Lijkt wel of we ieder jaar een re cord moeten slaan. Verleden jaar had den we het grootst denkbare getal deelnemenden; dit is nu wat minder. Niet omdat er minder belangstelling is. maar omdat sinds verleden jaar cok te Halfweg een ziekentriduum georgani seerd wordt. Daarom zullen we dit jaar maar een enkeling behoeven af te schrijven. Maar deze keer hebben we 'n verba zend groot aantal ernstige patiënten, niet minder dap 96, die geheel liggend de oefeningen moeten bijwonen. Daar van zijn er 50. die per ziekenauto ver voerd moeten worden. Dit getal fs zo groot, dat de firma Mathot, die immer zo verdienstelijk het triduum behulp zaam en voor geen kleintje vervaard is. het dit jaar een grote puzzle vindt; maar opgelost wordt ze! Helpt u ons dat andere probleem op lossen? De financiën! De parochie Bloemen daal neemt ieder jaar het grootste deel voor haar rekening, maar alleen kan ze dat niet: van de 160 deelnemenden zijn er misschien tien uit eigen parochie; de overigen komen uit de omgeving en vooral uit de stad Haarlem. Denkt u er om: we moeten de inventaris aanvul len! Er ajjn een twintigtal bedden be steld, wat aan onkosten betekent f 1600 Daarom gedenk giro 69230, L. Beune te Bloemendaal. De bonnen! Veel is bonvrij, maar nog niet alles. Wie helpt ons aan bonnen voor vlees, boter, kaas en koffie? De versnaperingen! Wie ons helpen kan aan biscuit, doet een weldaad. Wie ons helpen kan aan ingemaakte, pitvrije vruchten, doet 'n nog grotere weldaad' Mag ik vraten alle goede gaven aan de pastorie te Bloemendaal, Blosmen- daalseweg 70, te laten bezorgen vóór Zaterdag 28 Mei? Dan hebben we over zicht en weten, wat er nog bij besteld moet worderv L. BEUNE, pastoor. Nog slechts acht dagen en de Kath. Ar beidersbeweging van Haarlem, Overveen en Bloemendaal zal dan gaan optrekken naar Maria's genade-oord In Heiloo. Deze bedevaart gaat onder geestelijke lei ding van de geestelijke adviseur van de afdeling Haarlem, de weleerw heer F. H. Heemskerk. De intentie van deze bedevaart is: „Op dat eeq dieper en meer bewust godsdien stig leven moge komen in de kath. ge zinnen." In deze tijd van grote oppervlakkigheid en communisme is een vurig gebed toch wel hard nodig om te komen tot een betere beleving en goede gezinnen. De bedevaartcommissie wil van deze be devaart iets luisterrijks maken door zoveel mogelijk bruidjes mede te nemen. Een goed koor onder leiding van de heer J. Nibbering zal met zijn gezangen de liturgische plechtigheden verhogen tijdens de plechtige Hoogmis, Kruisweg, plechtig Lof en processie. Er is voor deze bedevaart een speciaal bedevaartboekje uitgegeven voor de oefe ningen van de gehele dag De bedevaart gaat per trein, maar er gaat ook een bedevaart per rijwiel, welke des morgens 7 uur vertrekt van het gebouw St. Bavo, Smedestraat, en de pelgrims uit Haarlem-N. sluiten zich bij de Catharma- school om kwart over 7 aan. De bedevaart per trein vertrekt om 8.48 uit Haarlem. De kaartjes zijn overal ver krijgbaar (zie raambiljetten) en in het ge bouw St. Bavo. Leden van de Kath. Arbeidersbeweging, wacht nu niet tot de laatste dag met het afhalen van kaartjes. De bedevaartcom missie moet zo spoedig mogelijk een over zicht hebben van de deelnemers. De asfalteringswerkzaamheden zijn thêns zover gevorderd, dat de Jansstraat met ingang van Maandag weer voor het nor male. éénrichtingsverkeer wordt openge steld. De Smedestraat zal vanaf die dag, evenals voorheen, alleen ingereden mogen worden van uit de Kruisstraat. De Jans- weg is voorlopig nog niet klaar. Het ver keer richting Noord zal vanuit de Jans straat de Nieuwe Gracht op moeten gaan naar links naar de Kruisstraat of naar rechts richting Spaarne. De uitslagen der gespeelde partijen voor de onderlinge competitie van de „Verenigde Kath. Dammers" luiden als volgt: Groep A. M. HerbenD. Rump 02 J. van BerkumG. Kraak 11 G. HesselmanP. Beelen 02 P. HollenbergN. Koomen 20 G. KraakN. Koomen afg. Groep B. L. AndringaP. Mul 20 Th. van Wort—Th. Kok 1—1 A. Zegwaart—A. Masteling 2—0 Th. BondsmaJ. Lucas 02 Groep C. N. AndringaG. van Rooij 11 G. Kamp—S. Kuilman 1I BIOSCOPEN: Rembrandt: Jody en het hertejong (14 j.), 1.45, 4.15, 6.45 en 9.15 u.; Cinema Pa lace: Giftige lippen (volw.), 2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Luxor: De roemrijke daden van Danny (volwassenen), 2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Frans Hals: De Bewaarschool (18 j.). 2.30, 7 en 9.15 u. en Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 u.; City: Sahara (18 j.), 2.15, 4.30, 7 en 9.15 u.; Spaarne-theater: De Dage raad (14 j.), 2.30, 7 en 9.15 u. en Zondag 2. 4.15. 7 en 9.15 u. TENTOONSTELLINGEN Frans Halsmuseum: Werken van leden van „Kunst zij ons doel", geopend 1017 u. en Zondag 1317 u. Leffelaar (Wagenweg 102): Tekeningen van C. A. B. Bantzinger, geopend in de week 1017 u. Leffelaar (Grote Markt): Aquarellen van Otto B. de Kat, geopend in de week 10—17 u. „Het Luifeltje" (Groot Heiligland 15): Schilderijen en tekeningen van P. C. Kloes, geopend 1017 u. Heerkens Thijssen (Plein): Aquarellen en tekeningen van Joop Dam, geopend in de week 1013 en 1417 u. APOTHEKEN: De Zondag-, avond- en nachtdiensten der Haarlemse apotheken worden van 22 tot 26 Mei waargenomen door: Duijm en Keur, Keizerstraat 6, tel. 10378; Begemann en Sneltjes, Kruisweg 30, tel. 10043; Mamix, Marnixstraat 65, tel. 23525: van 26 tot 28 Mei 's avonds 6 uur door: Klinkhamer, Koninginneweg 69, tel. 11596: Grijseels en -v. Hees, L. Veerstraat 19, tel. 11000; Frans Hals-apotheek, Fr. Halsplein 1, tel. 11180. ZIEKENVERVOER: Fa. Mathot, Grote Houtstraat 39, tel. 11990; Margriet. Turfmarkt 10 rd., tel. 21400: te Heemstede fa. Buiteman en Co., Raadhuisplein 7, tel. 28523. Zaterdag 21 Mei Openluchttheater Bloemendaal: Uitvoe ring Kinderkoor „Inter Nos" (bij gunstig weer). 7.30 u. Begiinhofkaoel: Voordrachtsoefening p'iano- en vioolleerlingen Pie en Chris van der Glas, 7.30 u. Concertgebouw: Uitvoering Politiemuziek- vereniging 8 u. Zondag 22 Mei Stadsschouwburg: Rhythmische dans en gymnastiek door kindergezelschap, 2 uur. Wilt U een solide stofzuierer kopen (eventueel ook In huurkoop) of huurt U liever een eroede machine voot t 4.60 per maand, reparaties gratis? Ga dan naar- Ged Oude Gracht 52. t/o de kerk. Tel. 12762 (Adv.) De Rederijkerskamer „Alberdingk Thijm", die gewoonlijk met ernstige stukken op het schouwburg-podium verschijnt, is deze week met een kluchtig spel voor het voetlicht getreden. De donateurs hebben eens enkele uren har telijk kunnen lachen om de „Twee Oor vijgen", die de schrijver Peter Vogel laat uitdelen, en om nog vele andere vermakelijke gebeurtenissen, die zich in een landhuis en een café'tje nabij Neêr- lands Zuidgrens afspelen. De opbouw van het toneelstuk is aller minst geweldig te noemen. Hoogtepun ten ontbreken erin eh het tweede bedrijf vooral is langgerekt. Toch zijn de dia logen dikwijls geestig en puntig, 2odat men het stuk over het geheel bekeken niet onaardig kan noemen. De Rederij kers hebben er in ieder geval uitgepuurd wat er in zat. Er waren verschillende spelers die zich onderscheidden. Allereerst Henk Boeree als de verlegen, sullige candi- daat-tandarts, die een proestig volgehou den, humoristisch droge vertolking van zijn rol gaf. Mevr. Nielen verraste ons met een uitstekende typering van de caféhoudster. Ook haar dochter, Gudi Nielen, blijkt het komische genre goed te liggen. Van haar zagen wij een bui tengewoon vermakelijke, heerlijk „ge durfde" uitbeelding van het sportieve meisje Ted. Ofschoon mevr. Kruijver vlot acteerde, kon zij de juiste toon niet vinden. Haar echtgenoot, de heer J. Kruijver hebben wij ook in betere rol len aanschouwd, al moeten we toege ven, dat hij met zijn toneelvaardigheid toch nog een acceptabele figuur op de planken zette. Joh. van Zwieten had goede momenten als de sportman-zwar te handelaar; zijn houding was echter nu en dan onzeker. Dick Vreeswijk leverde geen opval lende prestatie als de dorpsburgemees ter. Miep Beijk, zijn echtgenote, was een sympathieke verschijning. Een een voudige rol met mooie voordracht. Erna Kemp, het verliefde meisje Tilda, kan veel van haar leren, want uit spraak en optreden laten nogal te wen sen over. Cor Campfens, Cleem Steggink en Jan Leef lang completeerden op ver dienstelijke wijze het gezelschap. A. S. LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. 11493 tAdv Het Spaarne-theater presenteert deze week een oorlogsfilm, die zich afspeelt in Afrika en Frankrijk. Het verhaal is ge weven om een -luitenant, die in Afrika Franse troepen opleidt, en een recruul. Beiden zijn vroeger al verscheiden ma len met elkaar in contact geweest en niet op een aangename wijze van elkaar ge scheiden. In de gehele geschiedenis, die zich voor U ontrolt, kunt U geen toena dering tussen de mannen bespeuren, tot dat op het eind alles in vlammen opgaat en de twee elkander een moment voor hun dood vinden. Geen opwekkend eind dus aan deze film, die U toch wel zal amuseren door de uitstekende weergave van de „oorlogsachtergrond". „De Da geraad" komt pas als de helden dood zijn. In het voorprogramma draalt een filmpje met Charlie Chaplin (14 jaar). „Giftige lippen" luidt de filmver taling van het boek ..Leave her to hea ven" een boek waarin een beeldschone jonge vrouw ten onder gaat door jalou- zie. nadat ze eerst een ongelukkige broer van haar man heeft laten vèr- drinken en meer van dat fraais Als ze meent dat haar echtgenoot, een schrijver, verliefd is op haar nichtje, neemt ze de laatste wraak. Ze schrijft eer, brief, waarin het nichtje en haar man beschuldigd worden van moord, neemt vergif in en maakt een einde aan de film via een rechtszaak. Lief hebbers van dergelijke jalouzie-com- plexen krijgen het volle pond. maar wij zien liever de zon in de lente schijnen. Het drama, niet slecht gespeeld overi gens. is te zien in Palace. Voor volwas senen. In Frans Hals is „De Bewaarschool" in de nieuwe verfilming voor een week geprolongeerd. In het City-theater ontrolt zich deze week voor uw oog een spannende epi sode uit de strijd tussen Duitsers en Ge allieerden in de Afrikaanse woestijn. Een Amerikaanse tank geraakt door motorpech buiten het leger en dit is het .begin van een aantal gevaarlijke avonturen. Wanneer het ijzeren gevaar te weer kan rijden, ziet de bemanning zich voor het probleem gesteld om alleen, met weinig proviand en zonder terreinkennis, de afgetrokken troepen te vinden. Ze gaan op weg. ontmoeten een gevangen Italiaan en diens neger begeleider worden beschoten door een Duits vliegtuig, zetten de neergeschoten piloot op hun tank en gaan weer ver der. Tenslotte bevinden zich vriend en vijand op de tank: Amerikanen. Engel sen een Fransman, een Duitser en een Italiaan. Het laatste deel van deze film. het beleg van de oase. is uitstekend; het begin nogal langdradig. (Achttien jaar). De film „De roemrijke daden van Danny" behelst een reeks onzinnighe den van de komiek Danny Kaye. Dege nen, die behoefte hebben om anderhalf uur achter elkaar te lachen, kunnen in Luxor-theater terecht. (Boven 18 jaar). In „Jody en het hertenjong", een kleu renfilm, vervaardigd naar het bekroon de, ook hier bekende boek van Marjorie Rawlings, maken we het lief en leed mee van een Amerikaanse familie, die in het oerwoud een stukje grond ontgon nen heeft. Vader Baxter (een prachtige rol van Gregory Peck), zijn vrouw en hun zoontje Jody hebben het hard te verduren, maar zij slaan zich er prach tig door. Het is eert eenvoudig, oprecht verhaal, waarin men het ontroerend 6pel van Jody kan bewonderen. De film, die wij een ieder boven 14 jaar bijzonder kun nen aanbevelen, draait in Rembrandt- theater. Op de Eerste Pinksterdag 's avonds om zeven uur zal Z.H. Exc. Mgr. J. P. Huibers het Heilig Vormsel toedienen aan volwassenen in de kathedrale basi liek van St. Bavo. De voorbereidings oefeningen, waarop alle vormelingen aanwezig behoren te zijn, worden ge houden in de St Josephkerk, Jansstraat 41 op Dinsdag, Woensdag en Vrijdag 21, 25 en 27 Mei en Maandag, Woensdag en Vrijdag 30 Mei, 1 en 3 Jun, 's avonds half negen. De afdeling Haarlem en omstreken van de Nederlandse bond van militaire oorlogsslachtoffers is er wederom in ge slaagd een gecombineerde kien- en filmavond te organiseren en wel op Woensdag 25 Mei, des avonds 8 uur in Hotel „De Leeuwerik". Het doel van deze avond is, het contact met oorlogs weduwen en -invaliden te verstevigen. „Kan er nog een stapje bovenop?" moedigde de ongeduldige Johan de Witt, raadspensionaris van Holland, de koetsier van de diligence aan, toen deze door de Velser bossen over de stoffige heerweg bezijden het zonnige Wijkermeer naar het vriendelijke stadje Beverwijk reed. Begrijpend glimlachte de koetsier, die de deftige Hagenaar meermalen naar de Wijk had gereden, waar de mooie Wen dela Bicker hem wachtte. Hij gooide er inderdaad nog een stapje bovop tot vol doening van Joh4n de Witt, die vlugger dan hij verwachtte langs de hofstede Scheybeeck naar de Brittenbuurt ging, waar zijn aanstaande schoonvader op „Duijnwijck" woonde. In de dertiger jaren van de 17e eeuw liet deze dr. Jan Bicker, die de jongste van d'e drie rijke broers was, wier macht in deze jaren hun hoogtepunt had be reikt, zodat zij groter was dan die, welke ooit tevoren een Amsterdams re gentengeslacht had genoten, zijn oog vallen op Beverwijk. Hij had in de jaren 16361639 enige stukken grond ter stede gekocht, een complex dat Akendam of Akerendam heette, en daarop verrees het statige huis, dat thans door de gereedgekomen fraaie restauratie onder architectA. A. Kok weer volop in de belangstelling staat. Dat Johan de Witt zich om zijn ge liefde Wendela het hof te maken niet naar Akerendam begaf, vindt zijn oor zaak in het feit, dat dr. Bicker nog geen tien jaar na de bouw van Akeren dam een tweede herenhofstede had la ten bouwen, Duin wij ck, waarvan nu nog slechts het koetshuis over is, en waarin hij zich metterwoon vestigde Bij acte van 19 April 1649 verkocht hij het zomerverblijf Akerendam aan zijn oomzegger dr. Gerard van Hellemont. koopman te Amsterdam, die daar op het Singel het huis „In de Pfarkerck" be woonde. Zijn echtgenote was Margare- tha Bicker van Swieten, de oudste doch ter van de Amsterdamse burgemeester Corneiis Bicker. Het spreekt vanzelf, dat Johan de Witt zich met zijn Wendela meermalen door het uitgestrekte renaissance-park van Akerendam naar de familie begaf of in de thee-koepel uitzag over het Wij kermeer, waar een druk scheepvaart verkeer was en de deftige Amsterdam mers hun pleziervaarten maakten. De nieuwe eigenaar van Akeren dam, dr. Gerard van Hellemont, die de schoonheid van het landelijke stadje voor zijn zomerse rust verkoos, heeft met zijn schoonvader deel uit gemaakt van de machtige regering van het handelscentrum Amsterdam. Hij was schepen, later raad van de stad. Hij stierf in 1658 en vier jaar later hertrouwde zijn weduwe met Corneiis Geelvinck. Hun zoon Joan, die in 1717 overleed, liet het buiten na aan zijn dochter Catharina Clara, echtgenote van De nummering van de voor de ge meenteraadsverkiezing ingeleverde gel dige lijsten van candidaten zal geschie den in de openbare zitting, welke zal worden gehouden ten stadhuize op Dins dag 24 Mei te 5 uur. Wij vestigen de aandacht van onze lezers in Overveen en Bloemendaal op de voorstelling, welke Dinsdag 24 Mei gegeven wordt in Domi, Zandvoorter- pad te Overveen. „Alberdingk Thijm" speelt dan ten bate van de R. K. Blin- denbond het toneelspel van Henk Ass- mann „Naar het volle leven", een stuk. waarin de humor niet ontbreekt en waarin op treffende en boeiende wijze een indruk wordt gegeven van leven, streven en desiderata onzer blinde me demensen. Het toneelstuk is reeds bijna honderd maal met groot succes opge voerd. De Zondagsdienst voor artsen wordt waargenomen door Dr. G. Manschot, Rijksstraatweg, tel. 430. De samenstelling van de gemeente Velsen, waarvan de verschillende delen eigenlijk elk een afzonderlijk verem- gings- en organisatieleven hebben, moet ofschoon dit niet iets specifieks Velsens is; het komt in vele gemeen ten met afzonderlijke woonkernen voor wel zeer eigenaardig genoemd wor den. Het zal voor velen interessant zijn, iets meer te vernemen over de naam geving van de gemeente en haar onder delen. Alvorens de huidige vorm van Velsen uiteen te zetten, is het voor een goed begrip noodzakelijk, eerst nog eens de geschiedenisboeken na te slaan en dan lezen wij, dat Velsen reeds genoemd wordt in de schenkingsakte tussen 715 739 van Karei Martel, waarbij hij de kerk schenkt aan het klooster Epter- nach. Hierin heel het „Felison" in Kin- nehem. Onder de giften van Graaf Dirk II en zijn gemalin Hildegard aan het klooster te Egmond vóór 989 gedaan, waren zes hoeven te „Vellesan". In 1083 komt, op een lijst van inkom sten van de abdij van Egmond de naam voor het eerst als „Velsen" voor. Vele malen werd en wordt nog wei de naam geschreven met een „z", doch dat dit fout is. blijkt duidelijk uit de verschillende oude schrijfwijzen, waar in geen enkele maal die letter gebruikt wordt. Waarschijnlijk werd deze naam be houden totdat in 1722 de Staten van Holland aan Gerrit Corver als een on sterfelijk erfleen verkocht de ambachts heerlijkheid „Velsen en de Sandpoort en duinen". De naam „Velsen en de Zandpoort" •behield de gemeente ook ten tijde van het Bataafse Gemenebest en het Konink rijk Holland. Echter werd bij decreet van Napoleon van 21 October 1811 de gemeentenaam weer veranderd in die van „Velsen". Een komisch voorval was hiertoe de aanleiding. Op 17 October 1811 zou de Keizer, komende uit het Noorden van Noordholland langs de Heerenweg de dorpen Velsen en Sant poort passeren. Op bevel van de audi teur bij de Staatsraad, onder-prefect van het arrondissement Amsterdam, diende een ieder te worden aange spoord, om op betamelijke wijze zijn vreugde aan de dag te leggen. Van de torens, de publieke gebouwen en van de molens zou de vlag moeten wappe ren, enz. Het eigenaardige was echter dat de Maire de Velsen te Zandpoort in zijn dienstijver had besloten, in bei de delen zijner gemeente een ereboog te plaatsen en beide met opschriften versierde. Toen de Keizer omstreeks 6 uur 's avonds te Velsen aankwam, hield de Maire bij de door brandende pekkran sen verlichte ereboog een in de Franse taal gesproken toespraak. De Keizer beantwoordde de rede op een zeer vererende en minzame wijze met betuiging van deszelfs hoogst genoe gen, waarna de reis naar Haarlem werd vervolgd. Opmerkelijk is dat 4 dagen daarna het genoemde Keizerlijke de creet verscheen waarbij bepaald werd dat de „Commune de Velsen et Zand poort" van 1 Januari 1812 af zou he ten „Commune de Velsen". Mogelijk is de Keizer verstoord geworden, dat bij de ereboog te Santpoort geen maire stond om een toespraak te houden en heeft Zijne Majesteit toen maar kort en goed een einde gemaakt aan de dóbbele naam uit de tijd der ambachtsheren en -vrouwen. Wij hebben hier dus de historische namen Velsen en Santpoort verklaard. De naam Jan Gijsenvaart voor het ge deelte van Santpoort ten Westen van de spoorlijn laat zioh gemakkelijk afleiden uit de naam van de door dat gebied lo pende vaart. De naam Driehuis voor het gebiedsdeel tussen Velsen en Santpoort is ook reeds zeer oud, doch omtrent de oorsprong is tot heden piets met zeker heid te zeggen. Wel noemt de kaart in „Zegepralent Kennemerlant" de namen Klein Driehuis en Driehuis voor een tweetal hofsteden aldaar. De naam IJmuiden voor het gebied ten Westen van de spoorlijn tot aan de Zee, is ontstaan op een gedenkwaar dige dag 1 November 1876 toen Koning Willem III het Noordzeekanaal open de en met het stoomschip „Stad Bre da" door de eerste sluis voer. Eigen lijk heeft Mr. S. Vissering in zijn Gidsartikel van December 1848 „Een uitstapje naar IJ-muiden" dit gebieds deel zijn naam gegeven. Het gedeelte tussen IJmuiden en de spoorlijn heet te aanvankelijk „De Heide" naar de naam van een stuk grond aldaar, doch toen deze naam een slechte klank kreeg, verzochten de bewoners om naamsverandering. Bij besluit van de Raad van 23 Juni 1903 werd „De Heide" veranderd in „Velseroord". Na de doorgraving van de gemeente met het Noordzeekanaal ontstond een gedeelte gebied ten Noorden van dat kanaal hetwelk Breesap en Wijker- oog heette. De naam Breesaap is die van het moerassige gebied in de duinen en bekend om zijn mooie flora. Wijkeroog was de naam van een zich aldaar be vindende buitenplaats. Echter wordt pas in 1902 bij de vaststelling van de be bouwde kom der gemeente, de naam „Wijkeroog" officieel genoemd. Hiermede zijn wel de meest belangrij ke namen verklaard, waarbij zeker nog enige namen te noemen zijn, welke ont staan zijn uit de dunne bevolkingsdicht heid der gemeente. Men bedenke dat Velsen met zijn grondgebied van plm. 5000 H.A. b.v. in 1875 maar 4100. inwo ners telde. De sterke verspreiding van de woningen over dat gebied gaf als vanzelf de aanleiding om voor de aan duiding een of andere naam van een stuk land, 'n belangrijk huis of iets der gelijks aan te nemen. Bij besluit van de Raad van 27 Juli 1926, ingaande 1 November 1926, is ech ter aan al deze namen officieel een ein de gemaakt door in de plaats van de namen Jan Gijsenvaart, Wijkeroog en Velseroord enz. te stellen Santpoort, Velsen en IJmuiden. Hierdoor zijn dus eigenlijk deze laatste drie namen blij ven bestaan. Dat echter nu toch allerlei namen nog in zwang zijn is niet de schuld van het Gemeentebestuur, doch komt voort uit de vasthoudendheid van de mens aan het oude en verder zeker niet gering aandeel uit de voorschriften van de Pesterijen. Deze immers verdelen de gemeente naar eigen goeddunken in allerlei bestelkringen en geven daar aan een naam en propageren deze Dij het publiek om een vlugge bestelling van de poststukken te bevorderen. Ech ter blijven/ zodoende toch allerlei na men bij het publiek in gebruik en komt het dikwijls voor dat brieven gericht worden aan de burgemeester van Sant poort en IJmuiden. De P.T.T. zorgt ech ter trouw dat deze aan het juiste adres: Raadhuis Velsen, terecht komen, doch het getal was toch van die grootte dat de gemeente-secretaris er toe overge gaan is speciale kaarten te laten druk ken, waarbij op de onjuiste adresse ring wordt gewezen. De gemeente Velsen heeft de onder scheidene naamsaanduidingen gemeen met vele andere gemeenten. Daarin schuilt niets bijzonders. Zij kan echter bogen op een gebiedsdeel, dat inder daad Velsen heet en dat heeft zjj vóór op verschillende andere zusteren met kernen, waarvan geen enkele de naam aan de gemeente heeft kunnen geven. Willem Boreel, ambassadeur, en eigena resse van Scheybeeck. In 1724 verkocht zij Akerendam aan Jean Lucas Pels, een der rijkste reders en kooplieden van de wereld, zoals tijdgenoten schreven. Toen deze in 1740, slechts enkele weken na zijn huwelijk met Anna Elisabeth Geel vinck, overleed, veranderde het buiten, dat hij geheel naar de smaak van de tijd inwendig had laten restaureren, opnieuw van eigenaar, want Anna ver kocht het aan haar broer, mr. Nicolaas Lievensz. Geelvinck, ambachtsheer van Castricum, die echter „Watervliet", door zijn vrouw Maria Corver mee tèn hu welijk gebracht, -verkoos en Akerendam zelden bewoonde. In 1765 transporteerde zijn vrouw, toen hij was overleden, de bezitting aan Hendrik Nicolaas Sautijn, heer van de stede Beverwijk. Telkens wisselde Akerendam nu van eigenaar, zonder gelukkig ten offer te vallen aan algehele verkaveling of slo ping. Bij iedere overdracht daalde de koopprijs. De glorietijd van de. rijke kooplieden was voorbij. In 1800 wist de Beverwijkse makelaar Christiaan Stumphius het goed te ver werven, dat hij een paar maanden later aan Johan Arnold Blois van Treslong, eigenaar van het buiten „De Schans", verkocht. Blois van Treslong liet verscheidene veranderingen aanbrengen en telkens werd iets van het oude schoon aange tast, werden stukken van het park ver kocht. zodat tenslotte 2,5 ha overbleef Sedert mensenheugenis is de familie Sluyterman van Loo bezitter van dit buiten, dat anders dan de meeste bui tenplaatsen steeds voor verval is be hoed, doordat het een goede bestem ming had. Thans is het fraaier dan ooit geres taureerd, teruggebracht in de oorspron- keliike toestand. Oovallend mooi is het sierlijke trappenhuis, de zaal met de la ge zoldering en prachtige luchter, de geheel betegelde keuken. Beverwijk gaat er trots op, dit monu ment te bezitten, dat, gelegen in een prachtig park, iedere wandelaar bekoort en dat rust geeft aan dames, die na een werkzaam leven, niet over voldoende middelen beschikken om in eigen levens onderhoud te voorzien. Zij leven hier als sprookjes-feeën in een klein paradijs, dat zijn weerga niet vindt in Nederland. SjIiS Gistermiddag deelgenomen aan e intieme laatste plechtighe- Met een zilte traan in het oog o ik de Vleeshal binnengestapt om n s eenmaal een .bonkaart. een met waterhoofd in ontvangst te ne"b Zal ik nog ooit in mijn leven levensnu delenkaarten halen? Vertrouw met m'? dat het onmogelijk is, niet omdat n leven zo kort is, maar de vrede zo gro Waar eerst rijen distributie-ambtenar als koningen tussen de pilaren van o mooie Marktgebouw troonds*? zaten Her nog maar drie geslagen mannen, zona een zweem van blijheid, om het gr werk dat zij verrichtten. Wat bijzon" opviel was de formidabele snelnei waarmede zij met de lijmpot omginae bonnetjes opplakten, lettertjes m stervende stamkaart plaatsten en nieuwe lange vellen met de duim D vochtigden. Nu ze er goed inkomen in vorm zijn, moeten ze er mee °P"° den. Tragisch! Er zitten er nog m® drie. Maar als ik tot hen soreek. g®' dit voor de honderden, die eens n legioen uitmaakten. Heren! Dames! Bij deze uitvaart o bonnen wil ik U danken voor de waarop U ons jarenlang te eten gegeven. Nooit was ik met mijn }e eJl op de aangewezen dag aanwezig steeds zegdet gij bestraffend: v0'fe?w keer gaat het niet meer! Gij hebt u tijd niet in ledigheid doorgebracht j onnoemelijke verleidingen doorstaan, hebt zelfs vele malen de goede vf ,fjv landse zaak weten te dienen. Harten, dank. Niet tot weerziens. Veel succes een zonnige toekomst. HAARLEM CENTRALE VERWARMING (Adv-' De Zondagsdiensten voor artsen wol' den waargenomen door Dr. K. L. Kout' Herenweg 147, tel. 26224; Dr. J. J. va° Luin, Bronsteeweg 76, tel. 15538; Dr. S.. Nout, Camplaan 20, tel. 28763. Wijkverpleging Zuster P. Mantz, Merlenlaan 25, tel. 23805. Geopende Apotheek: Apoth. Schot» man, Binnenweg 206, tel. 28320. herenhofsteae Akerendam Beverwijk, waarvan de restauratie ona architect A A Kok is voltooid. Door de stichting Sluyterman van Loo heeft fraaie buiten aat geheet in de oorspronkelijke staat uit de Gouden Eeuv> gebracht, een sociale bestemming gekregen: het biedt huisvesting, na e werkzaam leven Uan ongehuwde oude dames, die niet in eigen onderhol kunnen voorzien. (Ontleend aan Sursum Corda) KATHEDRAAL ST. BAVO (Leidse- vaart). ZONDAG H.H. Missen 6.30, 7.30, 9 (Hoogmis) en 11 uur congr. adep. 12.15 uur. Lof 7.30 uur. Gehele week Lof 7.30 uur. MAANDAG fam. dames 8 uur. DINSDAG congr. meisjes 7 uur, congr. jonge dames 8 uur. DONDER DAG: H.H. Missen als op Zondag. ZA TERDAG biechten van 4.30 tot 8.30 u. ST. JOEZF (Jansstraat) ZONDAG H.H. Missen 6.45, 8, 9.15 (Hoogmis) en 11 uur; Lof 7 uur. Gehele week Lof 7.30 uur. MAANDAG congr. heren 8 uur. DINSDAG congr. meisjes jun. 7 uur, jongedames 8 uur. WOENSDAG congr. jongens 7 uur. DONDERDAG: H.H. Mis sen asl op Zondag. ZATERDAG biech ten 56.30 en 79 uur. H. ANTONIUS VAN PADUA (Nieu we Groenmarkt) ZONDAG HII. Missen 6.30, 7.30, 8.45 (Hoogmis), 10 uur, 11 en 12 uur. Lof 7 uur. Gehele week Lof 7.30 UU1-. DONDERDAG: H.H. Missen als op Zondag. ZATERDAG biechten v. 49 uur. O. L. VR. ROZENKRANS (Spaanre). ZONDAG H.H. Missen 6.15, 7.30, 9 en 10.30 uur (Hoogmis), congr. jongens sen. 5.30 uur; Lof 7.30 uur. Gehele week Lof 7.30 uur. MAANDAG congr. dames 8 uur. DINSDAG congr. meisjes sen. 8 uur. WOENSDAG biechten van 78 u. DONDERDAG: H.H. Missen als op Zon dag. ZATERDAG biechten van 58.30 uur. H. JOANNES DE DOPER (Amster damstraat) ZONDAG H.H. Missen 6,30. 7.30, 8.45 (Hoogmis), 10.30 en 11.45 uu; Lof 7 uur. Gehele week (behalve Donderdag en Zaterdag) Lof 7.30 uur. MAANDAG H. Familie heren 8 uur. daarna K.A. DINSDAG congr. meisjes sen. 7 uur. DONDERDAG: H.H. Missen als op Zondag; Lof 7 uur. ZATERDAG biechten 4.308.30 uur. ALLERH. HART VAN JEZUS (Kle verparkweg) ZONDAG H.H. Missen 6.30, 7.30, 9, 10.30 (Hoogmis) en 12 u.: Lof 7.30 uur. Gehele week Lof 730 uur. MAANDAG congr. meisjes 6.30 uur; da mes 8.15 uur. WOENSDAG congr. heren 8.30 uur. DONDERDAG: H.H. Missen als op Zondag. ZATERDAG biechten 57 en 7.30—8.30 uur. H. LIDUINA (Rijksstraatweg). ZON DAG H.H. Missen 6, 7, 8.15, 9.45 (Hoog mis) en 11.30 uur; Lof 7 uur. Gehele week Meimaandoefeningen 7.30 uur. MAANDAG Fam. dames 8 uur DIN.S- DAG Mariagarde 7 uur; Mariacongr. 3 uur. DONDERDAG H.H. Missen 6.30, 7.30, 9.30, 9.45 (Hoogmis) en 11.30 uur. ZATERDAG biechten 5—9 uur. H.H. ELISABETH EN BARBARA (Paul Krugerstr.) ZONDAG H.H. Mis sen 6.30, 7.45, 9 (Hoogmis), 11 en 12.15 uur Congregatie jongens senioren. Lof 7 uur. Gehele week Lof 7.30 uur. MAANDAG H. Familie heren 8.15 uur. DINSDAG congr. meisjes 8.15 uur. DONDERDAG: H.H. Missen als op Zondag. Ie H. Mis 6 uur. ZATERD^0 biechten 38.30 uur. O. L. VR. VAN ZEVEN SMARTEN ST. BAVO (Rijksstraatweg) ZOND-^ H.H. Missen 6.30, 7.30, 9 (Hoogmis) 11 uur; Lof 7 uur. Gehele week maandoefening 7.30 uur. MAAND 1 H. Fam. dames na Meimaandoefen"/;: DINSDAG congr. dames. DONDERD/\(J H.H. Missen als op Zondag. ZATERD'' biecthen van 59 uur. mach. 3 VB stad ALLERH. DRIE-EENHEID (Bloem® daal) Zondag H.H. Missen 7, 8 (Ho mis), 10.15 en 11.30 uur; Lof 3 U. 7.30 u. Gehele week Lof 7.30 u. MAë,q DAG congr. heren 8 uur. DINSD congr. jonge vrouwen 8 uur. DOND-b.j DAG H.H. Missen 7, 9 (Hoogmis), 1"' 5 en 11.30 u. ZATERDAG biechten vah tot 9 uur. O. L. VR. ONBEVL. ONTVANG® (Overveen) ZONDAG H.H. M-1», 7, 7.45, 9.15 (Hoogmis) en 10.30 uur. fa. 7 uur. Gehele week Lof 7.30 u. MA q DAG: congr. heren 8 u. DONDERD gfl H.H. Missen 7, 7.45, 9.15 (Hoogmis) teu 10.30 u.; Lof 4 u. ZATERDAG biecb1 van 4 tot 8 uur. H. SACRAMENT (Bloemendaal) f ZONDAG H.H. Missen 7.30 en 10.15 (Hoogmis), Lof 7.30 uur. ZATERD biechten van 5.30 tot 6.30 uur e het Lof tot 9 u.; Lof 7.15 u. H. ANTONIUS VAN PADUA <^|o, denhout) ZONDAG H.H. Missen .g, 9 (Hoogmis) en 11 u.; Lof 7.30 u. D tie DAG Lof 7.30 uur, waarna congres ais meisjes. DONDERDAG H.H. Missen 7ATii>nnir. hior-hten 1ÜV.XUJ V-*J, op Zondag. ZATERDAG biechten 4 tot 9 uur, Lof 7.30 u. H. BAVO (Heemstede) ZON^u H.H. Missen 7.15, 8.45, 10 (Hoogmis' je 11.30 uur. Lof 7.30 uur. Gehele ja- Lof 7.30 uur. MAANDAG H. Fam- ulir. mes na het Lof; Liduïnacongr. 8.3U ,,otr DONDERDAG H.H. Missen als op dag; eerste H. Mis 7.30 u. ZATE«vuUr. biechten van 5 tot 6 en van I t0 O. L. VR. HEMELVAART ^Cgfo, stede) ZONDAG H.H. Missen d uUr. 10 (Hoogmis) en 11.30 uur. Lof 7->" uUr- MAANDAG congr. meisjes sen. go°' DONDERDAG H.H. Missen als op g 30 dag. ZATERDAG biechten van 4 i" uur. Lof 7 uur. H. AGATHA (Zandvoort) r" „jjs)' DAG H.H. Missen 7, 8, 10 (H0°| uUr- Lof 5 uur. Gehele week Lof gtpal1' MAANDAG congr. heren en JO' joh' nen na het Lof. DINSDAG cong^ y gedames. DONDERDAG H.H- MissieCh' op gewone Zondag. ZATERDAG ten van 5 tot 8 uur. H. ADALBERTUS (Spaarndaff gtf ZONDAG H.H. Missen 7-3° nTNSDA„Ll (Hoogmis); Lof 4.30 uur. D g30--^ K.A. 8.15 u. WOENSDAG biec^e^ j 7.30 u„ congr. jongens 7.301 uu gemannen 8.15 u. DONDER y ZA Missen als op Zondag, Lot ,-30 TERDAG biechten van 5 Lof '7.30 uur.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1949 | | pagina 2