POLITIE
DAGEN
BEZET NU REEDS DRIE
MGR. BERAN'S PALEIS
ZIJ, DIE VIELEN
Besprekingen met Nederlanders in
„een volledige impasse"
Geschil voor Verenigde Naties?
De vijand rust niet
Aartsbisschop protesteert bij Nejedly
„Als de Nederlanders
treuzelen..."
IK WORD PARTISAAN IN SLOWAKIJE
Eendaagse retraite
in de openlucht
en staat" zegt Plojhar
GODS ONDERGRONDSE (II)
Tot hoofd en hart
Haven van Sjanghai
weer open
.Het weer
Hoe staat het erbij?
Rijwiel met hulpmotor
naar het rijwielpad
ZATERDAG 18 JUNI 1949
73ste JAARGANG No. 24489
Schepen kunnen op eigen
risico binnenvaren
„Monty" spreekt in Den Haag
INCIDENTEN BIJ PROCES-
SIE TE WARSCHAU
Hatta verklaart aan Associated Press:
Het heengaan van
Mr. Felderhoff
Nederlandse vrachtwagen door
Amerikanen aangehouden
Spitfire-onderdelen voor
Tsjechoslo wakije
BUREAUX VAN REDACTIE EN ADMINISTRATIE
SMEDESTRAAT S - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21545
Abonnerrer"er> 20800 Postgiro 143480
Bijkantoor BeverwijkStumphiusstr. 45, tel. 399£
Directeur: 3. W Boerrlgtet.
Hoofdredacteur: Drs. H W M. ven Run.
Wnd. hoofdredacteur: tW. Severln.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents oer millimeter-"
hoogte. Ingezonden mededelingen duooel
tarief Omroeoers 1é eents Der m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich net recht voor
advertentie" eventuee1 tonder ooaeve van
redenen te weioeren
ABONNEMENTSPRIJS 55 cents oer «reek,
f 1 -52 per maand, t 4.55 per kwartaaL
De verheviging van de strijd tus
sen Kerk en Staat in Tsjecho-
slowakije, welke te zijner tijd
in de meest letterlijke zin des woords
een strijd op leven en dood kan wor
den, werd min of meer officieel aan
gekondigd door de minister van Voor
lichting, Kopecky, tijdens het op 28
Mei j.l. gehouden congres der com
munistische partij. Bij die gelegen
heid werd de oprichting van een
staatskerk in het vooruitzicht gesteld,
los van Rome, doch via Praag
gebonden aan Moskou. En thans
Schijnt de zojuist genoemde con
troverse een voorlopig hoogtepunt
te hebben bereikt in de overval van
Mgr. Beran's aartsbisschoppelijk pa
leis te Praag, waaromtrent men gis
teren in ons blad heeft kunnen lezen.
Het zou ondoenlijk zijn, een ook
maar bij benadering volledige op
somming te geven van het verloop
der kerkvervolging, zoals deze zich
ontwikkeld heeft sedert de commu
nistische staatsgreep van verleden
jaar, toen een daarin gestalte krij
gende catastrophe voor het Tsjechi
sche volk tenzij de gunstige uitwer
king had van een wekroep te zijn
Voor de hele Westerse wereld. Door
de perfide inpalming van een der
meest vrijheidlievende staten van
Oost-Europa verspeelde het commu
nisme immers tezelfdertijd iedere
kans op verdere winst: het Atlan
tisch Pact bouwde al spoedig de
ringmuur der defensieve verbonden
heid rondom de vrije landen.
Is het dan al ondoenlijk een over
zicht te geven van de aanslagen, In
Tsjechoslowakije op de Kerk ge
pleegd, het is een poging waard,
een beknopte analyse te geven van
de methodes waarvan men zich be
dient en de intenties welke deze be
heersen.
Wij constateren dan, dat men niet
begon bij het begin, omdat dit nooit
onmiddellijk aanrandbaar is. Met dit
begin bedoelen wij namelijk de kern
van ieder geestelijk leven: de geest
zelf. Ware men wel daartoe in staat,
dan zou met één slag het werk
gedaan zijn: de Godloze cultus der
stoffelijkheid zou onmiddellijk zijn
zegetocht kunnen aanvangen. Men
begon echter en moest wel begin
nen bij de manifestaties van het
geestelijk leven, dat in laatste instan
tie altijd een godsdienstig leven zal
Zijn; men begon bij de uitwendige
organisatie en vooral bij de opvoe
ding, teneinde het opgroeiende ge
slacht bij voorbaat geestelijk te ont
krachten. En wat men daarbij niet
Vergat aan banden te leggen was de
katholieke pers, omdat haar onge
hinderde voorlichting dag aan dag
zou stuk rammeien, wat men aan be
drieglijke theorieën trachtte op te
bouwen. Zolang de pers vrij is en de
mensen over enig gezond verstand
blijven beschikken, zal een hoe dan
ook geheten „Waarheid" vergeefs
trachten de schijn te wekken, niet
één grote leugen te zijn.
Het zou de rode machthebbers wel
bijzonder aangenaam zijn ge
weest, wanneer zij de Kerk in
Tsjechoslowakije hadden kunnen
losscheuren van Rome, om haar ver-
Volgens te zetten naar eigen hand, het
geen betekent: haar eigenhandig te
tvurgen. Maar wetend daartoe niet in
staat te zijn, volstond men toch niet
ïr.et het slechts nemen van negatieve
tnaatregelen; vruchtbaarder ware het
immers, wanneer naast de puinhopen
der kathedraal alvast de fundamenten
konden worden gelegd van een nieuw
bouwsel naar eigen trant. En ijverig
■werd gepoogd een groep afvalligen,
d.w.z. lafhartigen en bedrogenen, te
verenigen in een zogenaamde „Ka
tholieke Actie", welke zou moeten
gelden als de nieuwe Kerk, loyaal
jegens de totalitaire Staat en dus
staande in zijn dienst. Vervolgens gaf
ir>en in de plaats van de verboden ka
tholieke bladen een „Gazet voor de Ka
tholieke Geestelijkheid" uit om de
priesters daardoor te kunnen mislei
den, althans verwarring onder hen
te kunnen zaaien.
Maar de historie van de kerkvervol
ging in die- andere volksdemocratie,
Hongarije, schijnt zich te herhalen
ook hier stoot men thans op een
krachtfiguur, die onverzettelijk blijkt
en tot op het moment, dat het hem
onmogelijk werd gemaakt, bleef ge
tuigen van het Licht, dat de dienaren
der duisternis machteloos pogen voor
goed te verdrijven. Mgr. Beran, aarts
bisschop van Praag, heeft niet opge
houden zijn stem te doen horen; hij
Verzette zich tegen de nationalisering
Van het onderwijs, tegen het lam
leggen der katholieke pers; hij vaar
digde zijn herderlijke brieven uit en
liet deze voorlezen van de kansel om
het volk te behouden voor Gods Kerk
en niet aan de verstrooiing prijs te
geven; hij sloot de afvalligen en ver
blinden buiten de gemeenschap der
gelovigen om ergernis en verwarring
te voorkomen.
Zijn werkzaamheden werden inmid
dels drastisch beknot, zijn paleis werd
Woensdag j.l. doorzocht, en enige ele
mentaire vrijheden werden hem ont-
homen. En wie zou het verwonderen,
V/anneer ook deze goede herder, om
dat hij weigert een huurling te zijn,
de weg van Mindszenty zou moeten
gaan?
En toch zal de zege niet liggen bij
de aanvankelijk winnenden. De ein-
delijke victorie is die van de geest;
lot het laatst zal er zijn een Kerk,
ivelke volgens Goddelijke belofte
door geen poorten der hel kan wor
den overweldigd.
Men lette op wat er thans in Rus
land geschiedt, waar een catacomben-
christendom zijn heilswerk voortzet
door er alleen maar te „zijn", d.w.z.
door te leven op de smalste basis van
?djn existentie, bestaande in het bre
ien van het Brood door Godgewijden.
Haarvan vertelt een boek, waaruit wij
dtilangs een passage publiceerden.
En er schuilt een opmerkelijke sym
boliek in het feit, dat het laatst uit
gekomen boek bij de grote katholieke
Wtgeverij St. Wenceslaus in Praag,
*°ór haar opheffing, een vertaling be-
van enige tractaten van St. Augus-
'htts. De Kerk blijft leven; eeuwen
Een zegsman uit het paleis van Mgr. Beran zei gisteravond, aldus U. P., dat
de woning van de Aartsbisschop nog steeds was bezet door politiemannen, die
daar nu al voor de derde dag bezig waren met het doorzoeken van documen
ten in de consistoriekamer.
De zegsman verklaarde echter, dat de 64-jarige leider van de Tsjechische ka
tholieken niet in zijn bewegingen werd belemmerd. Verder deelde hij mede,
dat de politie alle personen ondervroeg die zich als bezoekers aandienden en
ook alle inkomende en uitgaande telefoongesprekken afluisterde.
Hij deelde mede, dat de Aartsbisschop goed gezond was. Mgr. Beran, zo zei
de zegsman, had echter het paleis niet meer verlaten sedert de politie drie
dagen geleden was binnengedrongen en twee van zijn naaste medewerkers had
gearresteerd.
lokalen van het aartsbisschoppelijk se-
«untvicii v«*u liet «dl rauiasuuuppt'llJK Se-
Room tufict tliccon Koclf cretariaat en tegen de benoeming van
„UOGH LTTIOL LU99GII flGI IV een vertegenwoordiger van de minister
Nog altijd is het niet bekend waar de
twee gearresteerde personen, consisto
rie-kanselier Rudolf Doerner en pater
Karei Kucera, gevangen worden gehou
den. Een woordvoerder voor de regering
heeft geweigerd commentaar op de ar.
restaties te leveren.
Buiten het paleis was gisteravond al
les rustig. Op het kleine pleintje voor
het geweldige gebouw waren alleen de
gedeeltelijk versierde altaren te zien, die
daar waren opgesteld in verband met de
Corpus Christi-processie van Zondag. Er
waren geen mensen voor het paleis sa
mengedromd zoals Donderdagavond-
Kerkelijke kringen zeiden, dat Mgr.
Beran waarschijnlijk hedenavond zijn
aangekondigde toespraak zou houden in
het Strahov-klooster te Praag. Zij wisten
echter niet of hij in het verloop van die
rede de jongste regeringsmaatregelen
zou aanvallen.
Inmiddels wordt uit Vaticaanstad ver
nomen, dat kringen uit de onmiddellijke
omgeving van de Heilige Vader de hoop
hebben uitgesproken, dat de situatie in
Tsjechoslowakije geen herhaling te zien
zal geven van „de droevige epiloog van
de gebeurtenissen in Boedapest".
Die kringen zeiden: „Er is goede hoop,
omdat (hoewel de positie van de kerk in
Tsjechoslowakije zeer is verzwakt) het
Vaticaan en dit land nog steeds diplo
matieke betrekkingen onderhouden. Op
het ogenblik bevindt zich in Praag op de
nuntiatuur, die nog steeds geopend is,
een zaakgelastigde. Zeer kort geleden is
hier "een Tsjechische zaakgelastigde ge
arriveerd om contact te verkrijgen met
de minister van Buitenlandse Zaken van
de Vaticaanse staat"
De aartsbisschop van Praag, Mgr.
Beran, heeft, aldus A.F.P., een schrijven
gericht aan de minister van Openbaar
Onderwijs, Nejedly, om te protesteren
tegen de gewelddadige bezetting van de
De regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen de volgende ver.
liezen in Indonesië zijn gerappor
teerd:
Koninklijke Landmacht:
Gesneuveld 22 Mei 1949: Serg. J.
Riem, legernr. 190927002, afkomstig
uit Rotterdam; Sold- le kl. J. M. A.
Lanke, legernr. 270106223, afkomstig
uit Almelo.
Gesneuveld 27 Mei 1949: Korp. P.
C. van de Lindelooi, legernummer
251129148, afkomstig uit Oudenbosch
(N.-Br.).
Gesneuveld 28 Mei 1949: Sold. J.
van der Meer, legernr. 271027125, af
komstig uit Monster (Z.-H.).
Gesneuveld 29 Mei 1949: Sold. M.
Jansen, legernr. 260329100, afkom
stig uit Rotterdam.
Gesneuveld 30 Mei 1949: Serg. J.
C. van Drongelen, legernr. 271022004,
afkomstig uit Breda; le It. H. J.
Giebel, legernr. 241106010, afkomstig
uit Amsterdam-Z.; Sold. J. Hindriks,
legernr. 260306016, afkomstig uit
Heemstede; Sold. A. P. Stoop, leger
nr. 260921093, afkomstig uit Roosen
daal.
Gesneuveld 31 Mei 1949: Sold, le
kl. L. Eelman, legernr. 250124010.
afkomstig uit Den Helder.
Gesneuveld 1 Juni 1949: Sold, le
kl. M. Bruins, legernr. 270208055, af
komstig uit Zwolle.
Gesneuveld 2 Juni 1949: Wacht
meester G. G. F. van Tongeren,
legernr. 280209005, afkomstig uit
Valkens waard.
Gesneuveld 3 Juni 1949: Serg. K.
Mollema, legernr. 260718058, afkom
stig uit Ulrum; Sold. F. J. M. van
de Wouw, legerrtr. 271022211, af
komstig uit Tilburg.
Gesneuveld 5 Juni 1949: Sold. W.
J. H. Engelen, legernr. 250123121,
afkomstig .uit Tilburg.
Gesneuveld 6 Juni 1949: Wacht
meester H. C. Bak, legernummer
251103007, afkomstig uit Rotterdam;
Sold. W. P. J. Cillessen, legernr.
250713010, afkomstig uit Groesbeek;
Sold. H. H. Levy, legernr. 250222074,
afkomstig uit Wassenaar; Sold. M.
M. G. Richard, legernr. 281113187,
afkomstig uit Zutfen.
Koninklijk Nederl. Ind. Leger:
Gesneuveld 22 Mei 1949: Amb.
mil. serg.-majoor A. A. Siahaija,
stbnr. 10904/a, afkomstig uit Indo
nesië; Sold. 2e kl. Warso Soetojo,
afkomstig uit Indonesië.
Gesneuveld 23 Mei 1949: Tim. sold,
inf. J. Diaz, stbnr. 124721014, afkom
stig uit Indonesië.
Gesneuveld 24 Mei 1949: Men.
sold. 2e kl. inf. A. Poluan, stbnr.
K 84717968, afkomstig uit Indonesië.
Gesneuveld 27 Mei 1949: Sold. 2e
kl. gi. A. L. Kareis, stbnr. 85609, af
komstig uit 's-Gravenhage; Mil.
serg. A. P. F. Willemsc, stb.nummer
14252/a, afkomstig uit Indonesië.
Gesneuveld 28 Mei 1949: Mal.
sold. 2e kl. inf. Maroep, stbnr.
K 104719248, afkomstig uit Indonesië.
Dat zij rusten in vrede.
om controle te oefenen op de aartsbis
schoppelijke administratie.
Mgr. Beran betoogt dat „de laatstgenoem
de maatregel ongegrond en bijgevolg strij
dig met de Grondwet is". Hij dringt er
vervolgens op aan, dat concrete gevallen
van overtredingen van wet en grondwet
door zijn administratie alsmede van het
te buiten gaan harer bevoegdheid, zouden
worden gegeven.
Zoals men weet, zijn die redenen door
de Tsjechoslowaakse overheid aangehaald
als rechtvaardiging van de maatregelen,
waartoe zij heeft besloten. „Een dergelijke
vage beschuldiging, aldus Mgr. Beran, wet
tigt in geen geval een beslissing, die zul
ke zware gevolgen met zich brengt".
Mgr. Beran protesteerde eveneens te
gen de gewelddadige bezetting van de lo
kalen der aartsbisschoppelijke administra
tie. Die lokalen, zo verklaarde hij, wer
den bezet zonder enig bevelschrift, onder
voorwendsel, dat een anti-nationale pro
clamatie zou zijn verspreid.
„Iedere bisschop heeft het recht zijn
ondergeschikten om een verklaring van
trouw en gehoorzaamheid te verzoeken,
telkens wanneer hij zulks nuttig acht. Dit
is niet in strijd met de principes van het
volksdemocratische regiem, want deze ver
klaringen worden ook door de staat ge-
eist."
Mgr. Beran haalt
in dit verband ar
tikel 42 van de
Grondwet aan, vol
gens hetwelk ieder
volksvertegenwoor
diger de eed moet
afleggen op straffe
van ontheffing van
zijn mandaat.
Het „Comité van
Katholieke Actie",
een organisatie van
Rooms-Katholieke
geestelijken, die
voor de regering is,
heeft Vrijdag het
eerste nummer van
een nieuw weekblad,
„Katolicke Noviny"
(Katholiek Nieuws),
uitgegeven.
De Praagse bla
den hebben Vrijdag
opnieuw lange lijs
ten van priesters
die het beroep van
het „Comité van
Katholieke Actie"
om een overeen
komst tussen Kerk
en Staat te sluiten.
hebben getekend,
gepubliceerd.
Josef Plojhar, de
Tsj echoslowaakse
minister voor Ge
zondheid, heeft te
genover Beuter te
Rome verklaard, dat
in Tsjechoslowakije
geen twist bestaat
tussen Kerk en Staat
doch slechts een
twist tussen de
aartsbisschop van
Praag en de re
gering.
Aartsbisschop Be
ran was geheel en
ai tegen de rege
ring en een derge
lijke houding was
niet toelaatbaar.
De Britten hebben geholpen om de
haven van Sjanghai voor de scheepvaart
te openen. Het Britse consulaat leende
zijn trawler no. 43 Donderdag aan drie
loodsen uit Sjanghai om de ingang van
het Zuid kanaal te vegen. Het vaartuig,
dat het eigendom is van het Britse con
sulaat, werd vöör de communistische
bezetting door de Britse marine gebruikt.
Door het vegen is nu na acht dagen
Sjanghai weer voor de scheepvaart van
buiten af, open. Officieel blijft de haven
echter nog gesloten. De autoriteiten zeg
gen dat de werkzaamheden slechts heb
ben vastgesteld dat er geen contact-
mijnen zijn. Men weet echter nog niet
of er geen magnetische mijnen liggen.
Het signaal „alles veilig" kan dan ook
nog niet gegeven worden, doch de
scheepvaartmaatschappijen zijn ingelicht
dat hun schepen op eigen risico kunnen
varen.
Op uitnodiging van de Koninklijke
Nederlandse Vereniging „Ons Leger'
zal veldmaarschalk Montgomery 15 Juli
a.s. in de Ridderzaal te 's-Gravenhage
voor een aantal genodigden een toe
spraak houden- over het onderwerp:
„The nation at war in modern times".
Tijdens de gebruikelijke „Corpus
Christi"-proeessie is te Warschau een
straatgevecht ontstaan tussen Rooms-
Katholieken en communistische studen
ten. De studenten trachtten een katho
lieke processie, waarin priesters en
kloosterzusters voorop liepen, te ver
storen door met stenen en flessen te
gooien en met hun gejoel de kerkelijke
gezangen te overstemmen. Later begaf
zich een groep katholieken naar het
studentenhuis, waar zij de verantwoor
delijke studenten met stenen bekogel
den, totdat de politie tussenbeide kwam.
Verwachting tot Zondagavond:
Aanvankelijk zwaar bewolkt, maar
overwegend droog weer en nog steeds
lage temperaturen, morgen in de loop
van de dag hier en daar brekende
bewolking en iets minder koud. Meest
matige wind uit Noordelijke richtin
gen.
Zondag:
1.09—13.37.
Maandag:
1.18—14.47.
Zon: 3.192L03; Maan:
Zon: 4.1921.03; Maan:
Hatta en Sukarno hebben aan A. P. verklaard, dat, indien de Nederlanders
de terugkeer van het republikeinse bewind naar Djokjakarta blijven „vertra
gen", het beter zou zjjn, als de republikeinen helemaal niet teruggingen, maar
het geschil weer aan de Ver. Naties voorlegden.
De besprekingen over de tenuitvoerlegging van het accoord van 7 Mei slepen
zich thans vijf weken voort en zijn volgens Hatta in een „volledige impasse"
geëindigd. De geschilpunten betreffen het bevel „staakt het vuren".
Mgr. Beran, in gesprek met Clement Gottwald, de president
van Tsjechoslowakije, tijdens een onderhoud dat enige tijd
geleden plaats vond.
Hatta zei: „De Nederlanders willen dat
wij beiden (Sukarno en Hatta) thans de
details van het accoord „staakt het vu
ren" aanvaarden, terwijl wij in Banka
zijn en dan ook onze regering na haar
her-installatie aan zulk een gedetailleer
de overeenkomst binden. De republi
keinse leiders kunnen dit niet doen. Wij
kunnen ons accoord verklaren met de
algemene principes, niet met de details.
Over deze details moeten wij in Djok
jakarta met onze militaire leiders over
leg plegen. Anders zou het bevel „staakt
het vuren" geen resultaat hebben.
„Indien de Nederlanders te lang
treuzelen", aldus Hatta, „zouden wij
er beter aan doen niet terug te
gaan, maar de overeenkomst te an
nuleren. Hoe langer onze terug
keer wordt uitgesteld, hoe gevaar
lijker de situatie wordt; wij kun
nen de verantwoordelijkheid niet
op ons nemen".
Hatta verklaarde voorts, dat hjj twee
of drie vertegenwoordigers naar Suma
tra zal zenden om opnieuw te trachten
contact te krijgen met de noodregering.
Hij voegde er aan toe, dat er nog steeds
„misverstanden" waren. di« om ophel
dering vragen.
Gevraagd naar hun mening over een
defensie-pact voor Zuid-Oost-Azië in de
geest van het Atlantisch Pact zeiden
Hatta en Sukarno, dat zij instemden
met het principe van een dergelijk ver
drag voor dit deel van de wereld. Zij
legden er echter de nadruk op, dat de
republikeinen zich pp het standpunt
stellen, dat A=en toekomstige Unie met
Nvderland niet mag vooruitlopen op de
rechten van een dergelijk Pact.
Zij verklaarden, dat het toekomstige
politieke bestuur in Indonesië Indone
sische moet zijn. Behalve als raadgevers
zijn Nederlandse ambtenaren niet no
dig op politieke posten. Wij hebben wel
Nederlandse experts nodig, zoals onder
wijzers en ingenieurs. De Nederlandse
(economische belangen zullen worden be
schermd.
„Het Dagblad" schrijft in een hoofdar
tikel naar aanleiding van het bericht in
de Haagse „Nftuwe Courant" over het
ontslag van de procureur-generaal in
Indonesië, mr. Felderhoff, die, volgens
dat bericht, ontslag zou hebben geno
men, omdat hij er zich voor schaamt,
geen uitvoering te kunnen geven aan de
belofte aan de Indonesische bevolking
tot bescherming tegen willekeur en zijn
onmacht als gevolg van de verklaringen
Van Royen-Rum:
„Wij kunnen de juistheid van dit mo
tief bevestigen. Inderdaad zat bij mr.
Felderhoff de ontwikkeling, die de za
ken hier gedurende de laatste tijd heb
ben genomen, zeer hoog. Dit deed bij
hem een gewetensconflict ontstaan, dat
hij oploste door heen te gaan. Er zijn
in het republikeinse kamp lieden, die op
de hoogste zetels zijn gezeten en die
men straks in hun volle waardigheid ten
volle zou moeten erkennen, doch die
volgens de afgetreden procureur-gene
raal eerder in een gevangenis thuis ho
ren. Zo is de republikeinse minister van
Financiën, Maramis, een der hoofdfigu
ren in de republikeinse opiumsmokkel.
Zo iemand zou mr. Felderhoff straks
met excellentie moeten aanspreken en
dit zou hem te zwaar vallen. Dit, en nog
vele andere dingen, wilde hij niet, om
dat zijn consciëntie hem dit verbood.
Dus ging hij heen" aldus „Het Dag
blad".
(Naar aanleiding van deze verklaring
van de afgetreden procureur-generaal,
Mr. Felderhoff, willen wij onze lezers
nog even herinneren aan ons hoofdar
tikel „Fox of Vos" van 14 Mei j.l., waar
in wij o.a. wezen op de duistere figuur
van de republikeinse leider Maramis.
Wij sohreven toen letterlijk: „Fox, Ma
ramis en geld. Het klinkt alles even
onschuldig. Vooral nu onze-regering be
zig is haar politiek te baseren op goede
bedoelingen. Ons lijkt een weinig wan
trouwen niet geheel misplaatst...."
Misschi enbegint onze altijd zo op
timistische vertegenwoordiger te Bata
via, Dr. van Royen, nu óók iets wan-
trouwender tegenover de republikeinen
te worden, nu de uitvoering van het ac
coord van 7 Mei weer geheel is vast
gelopen. Hofdred.).
Onze Balkan-ondergrondse liep constant gevaar door de Nazi's ontdekt te
worden, als wij bijeenkwamen om te bespreken hoe we ons het best tegen
de morele en intellectuele bombardementen van onze Duitse overwinnaars
konden verdedigen. Wij zouden de Nazi's nooit zo doelmatig hebben kunnen
weerstaan als er niet reeds lang voor de oorlog een christelijke jeugdbeweging
was geweest.
In Kroatië, Slovenië en nu hier in Slowakije bevond ik mij voortdurend in
het aangename gezelschap van velen, die in de over de hele wereld verbreide,
beweging van de Jeunesse des Ouvriers Chretiens" geleerd hadden met open
oog rond te zien. Deze „Jocistes", zoals ze genoemd werden, bestonden reeds
sinds kanunnik Joseph Cardijn van België de beweging in 1926 m het leven had
geroepen. Zij telde nu alleen in Frankrijk al meer dan honderd duizend leden.
En nieuwe groepen waren er al snel overal in heel Oost-Europa ontstaan. De
Jocisten van Frankrijk wezen onze Balkanjeugd hoe de Nazi-indringer tegemoet
getreden moest wordenlang voor Hitier zich naar het Oosten wendde.
raad was. Wü gingen haastig staan.
De meisjes rukten de hoofddoeken
van hun haar en gingen met deze ge
ïmproviseerde stofdoeken tussen de
oude vaten en kisten aan de schoon
maak en de mannen gingen aan het
versjouwen.
zijn haar niets; over honderd jaren
leest men in Praag wellicht ongestoord
opnieuw de Schrift, wordt Augustinus
er wederom vertaald.
I Wat iedereen voor een uitgemaakte
I zaak houdt, moet vaak nog terdege
worden onderzocht.
Goed gedisciplineerd en energiek vor
men de Jocistes geen vrome psalmen-
zingende groep. Zij hebben altijd voor
sociale rechtvaardigheid gestreden te
gen wie dan ook en hun geloof bloeide
op in werken van practische aard. Zij
verzetten zich voortdurend tegen alle
rassenonderscheid en bestreden iedere
politieke beweging die de rechten van
het individu aan de belangen van de
staat ondergeschikt trachtte te maken.
Nooit nam een Jociste een betrekking
in een fabriek aan waardoor een Nazi
overwinning zou kunnen verhaast wor
den. Deze toegewijde jonge leiders wer
den naar Franse concentratiekampen
gestuurd, heel vaak naar die kampen
waar geen priester onder de gevangenen
was. Toen dit systeem in Frankrijk be
kend werd kregen de Jocistes speciaal
geheim verlof om onder hun kleding
een klein doosje met een geconsacreerde
Hostie te dragen als ze in de gevange
nis waren geworpen. Zij konden deze
Hostie aan stervenden uitreiken als er
geen priester aanwezig was.
In de eerste jaren van de oorlog
stierven de twee leiders van de
Franse Jocistes als martelaren in
concentratiekampen. De eerste werd
met typhus besmet toen hij een ster
vende kampgenoot de Hostie uitreikte.
De tweede verrichtte de zelfde hande
ling toen hij door een Nazi schild-
wacht betrapt werd en op de plaats
zelf werd neergeschoten.
Onze eigen Jocisten ontkwamen
herhaaldelijk slechts op de rand af
aan het gevaar toen wij in Bratislava
onze studies maakten. Eens, toen wij
met een groep van een kleine vijftig
mensen in de keiler van een oud pak
huis bijeen waren, gaf onze wachï-
post aan de ingang, met een lage fluit
toon, het afgesproken sein dat er on-
Onze bezoeker was de eigenaar van
de fabriek, die maar zelden hier bene
den kwam en die zich verbaasd had
over de pratende stemmen die via de
radiatorbuizen tot hem doorgedrongen
Waren.
„Dag meneer", zei Jan opgewekt.
„Komt u ons een handje helpen? Dit
wordt een pracht schuilkelder als we
klaar zijn."
„O", zei de eigenaar aarzelend. „Is
dat de bedoeling. Maar waarom werd
ik niet door de autoriteiten gewaar
schuwd of om verlof gevraagd?"
„Bureaucratie, denk ik", zei Jan. „Ik
weet alleen dat onze vrijwilligers van
de- luchtbescherming opdracht hebben
gekregen de zaak hier schoon te ma
ken."
Hij nam er genoegen mee. De volgen
de dag stuurden we, om het verhaal ge
loofwaardig te maken, een van onze le
den naar de eigenaar om er onze spijt
over te betuigen dat er een vergissing
in het spel was geweest en dat zijn kel
der ten slotte toch niet zou worden ge
bruikt.
Echte schuilkelders gebruikten we
later in dat jaar bij voorkeur als plaat
sen van samenkomst. In ae zomermaan
den, als het warm genoeg was, hadden
onze bijeenkomsten nog in de open luchi
plaats; in het bos enkele kilometers van
de stad.
Gewoonlijk kwamen we maar met
weinig mensen bij elkaar, uit veilig
heidsoverwegingen. Met een kleine der
tig mensen vergaderden we in het bos
om inlichtingen uit te wisselen, om
plannen voor de toekomst op te stellen
en vooral om wederzijds ons moreel te
versterken door met onze intieme vrien
den, voor wie wij onze geheime sympa
thieën niet behoefden te verbergen, van
gedachten te wisselen.
Ma^ur op zekere dag namen we een
groter risico. Wjj vonden dat ons
geestelijk leven de diepe voldoening
van het gezamenlijk gebed nodig had.
Wij besloten een eendaagse retraite
te houden voor een vrij grote groep
mannen en vrouwen in de open lucht.
Het was een stoutmoedig idee.
Reeds verscheidene van onze vrien
den waren gepakt, ze hadden „ver
raad" gepleegd en de Nazi's hadden
hen als slaven naar Duitsland ge
voerd. Wij durfden de nadere bijzon
derheden van ons plan niet aan de
hele groep medelen. Alleen aan de
„Groepsleiders", ieder met acht tot
twaalf volgelingen, werd het uur en
de plaats van samenkomst opgegeven.
De anderen konden, zelfs als ze er
voor gepijnigd zouden worden, het ge
heim niet ontsluieren, want ze ken
den het niet.
We gingen er als trekkers op uit. Een
paar van de jonge mannen droegen
mandolines en guitaren en de meisjes
hadden voor proviand gezorgd. In deze
oorlogsdagen van hongersnood konden
ze niet met mandjes lopen, dus droegen
ze wijde blouses waaronder ze kleine
ditatie die tot de ochtendschemering
voortduurde.
In het morgenlicht deelden de jonge
meisjes eten uit. Jonge mannen gingen
het bos in om hout voor het vuur te ver
zamelen, met de uitdrukkelijke waar
schuwing zachtjes te lopen.
Na het avondeten gaf een van onze
wachtposten het waarschuwingsteken:
het fluitje van een vogel. De aalmoeze
nier gaf ons een teken en we begonnen
onmiddellijk een van de populaire lied
jes te zingen. De groep biddenden was in
een stel trekkers getransformeerd. Man
dolines en guitaren werden te voorschijn
gehaald. De indringers waren slechts drie
boeren, met bijlen over de schouder, die
toevallig onze plaats van samenkomst
passeerden. Maar zij waren vreemdelin
gen en daarom misschien spionnen. Toen
ze goed en wel weg waren werden we
weer met een fluitsignaal gewaarschuwd
dat we veilig onze meditatie konden
voortzetten. De dag eindigde toen de
priester opstond en de boodschap van
Christus aan de apostelen aanhaalde:
„Ik zend u uit om een groot en blijvend
vuur te verwekken. Ik kwam dit vuur
der liefde op aarde brengen en het is
mijn wil dat het blijve branden."
Op een andere keer kwamen we met
een kleinere groep aan de oever van
de rivier bijeen. Wij kenden alle on
opvallende en grillige bochten en we
vonden een plek waar we niet gestoord
zouden kunnen worden. Ik herinner me
hoe we in het water doken en dan in
pakjes fruit en aardappelen verborgen onze zwempakken in een grote cirkel op
hadden. Diep in het bos kwamen onze het strand gingen liggen. Een van ons las
groepen kort na het invallen van de hardop het epistel en het evangelie van
duisternis bijeen. Verkenners hadden die dag voor en ik gaf er een toelichting
het terrein onderzocht om er zeker van bij. Aan de andere kant van de brede ri
te zijn dat we alleen waren. Er stonden vier werd aan de oever een vrolijke fun
bovendien wachtposten uit.
Ditmaal fungeerde ik niet als aalmoe
zenier. Een jonge priester was kort te
voren het verzoek gedaan om als re
traiteleider op te treden en ik bewoog
me als een arbeider gekleed tussen de
menigte. Ik herinner me nog goed hoe
de priester de mensen in zijn eerste
preek toesprak.
Met zijn mooie jonge stem riep hij
uit: „Broeders en Zusters! Wij zullen
onze retraite beginnen met de zegening
van onze Kathedraal. Onder de gewel
ven van deze bomen strekken zich de
met bloemen bezaaide schepen en
dwarsbeuken uit die naar ons verborgen
altaar leiden. Laat ons de eer dank
zeggen. die onze Kathedraal ontwierp
en opbouwde! Laat ons de Heilige
Geest aanroepen, die ons hier te zamen
bracht, even geheimzinnig als toen Hij
op de eerste Pinksterzondag over de
apostelen neerdaalde".
Uit deze wijde kring van gebogen
hoofden weerklonk de prachtige mu
ziek van het „Veni Creator Spiritus".
Wij zongen die dag oude verboden
Gregoriaanse gezangen. De jonge priester
in zijn werkkleding deed een kort, heftig
en hartstochtelijk beroep op de aanwezi
gen om moed en liefdé ten aanzien van_
onze onderdrukkers ten toon te spreiden.'
Vervolgens kwamen de studenten en ar
beiders in kleine groepjes bijeen. Zij
knielden op de grond, voor een stille me-
gehouden. Zij konden niets anders zien
dan een groep zonnebadende mannen en
vrouwen rondom een oudere man die
hun wat vertelde. Het zag er heel on
schuldig uit.
En dat was de kracht van onze Jo-
ciste-samenzwering. Dat is altijd haar
kreht. Wij hoeven niet de verbijsteren
de misdaden te begaan van de mannen
die als spionnen fungeren voor tijdelijke
regeringen. Wij gaan niet op zoek naar
actentassen noch trachten wij bommen
te smokkelen. Ons gereedschap voor
revoiutionnair werk is heel gemakkelijk
mee te nemen. Alles wat Wer nodig heb
ben is een hart om mee te voelen, een
geest met wat kennis, om mee te denken
en een tong om mee te bidden. De Nazi's
mochten onze rugzakken onderzoeken. Ze
zouden niets gevonden hebben. De wa
pens waarmee wij hun gehaat bewind
hoopten te vernietigen waren verborgen
in onze harten.
Binnenkort verschijnt Gods Onder
grondse, zoals Father George het
vertelde aan Gretta Palmer: ver
taald uit het Amerikaans door
H. Bronkhorst, 300 blz. compres gedrukt
prijs gebonden in heel linnen DanO
4.90. Bestelt reeds thans bij Uw boek
handelaar.
dv.)
(Van een bijzondere medewerker)
De Katholieke Arbeiders Beweging
hield deze week weer een van
haar bekende verbondsvergaderin
gen. Het woord traditioneel wil ons
slechts traag uit de pen. Bij de traditie
van deze vergaderingen immers behoor
de als regel de volledige openbaarheid.
Maar reeds enkele keren heeft het Ne
derlandse publiek het thans motten
stellen met een aan de pers verstrekt
communiqué waarin de belangstellende
lezer naarstig speurt naar welke punten
de interesse van de K.A.B. voornamelijk
uitgaat. En wie, hetzij werkgever of
werknemer, behoort niet tot de kring
van belangstellenden in wat de officiële
KA.B. zegt en doet. De K.A.B. wordt
immers gevormd door welhaast 300.000
hoofd- en handarbeiders. Geen beslis
sing van sociaal-economische betekenis
wordt dan ook in ons land meer ge
nomen, zonder dat de K.A.B. er het
hare van heeft gezegd. En 'n officieel
vóór of tégen, uitgesproken door deze
sterkste Katholieke sociale organisatie
in ons land, is steeds weer een feit van
betekenis.
In dit licht heeft men de openings
rede van de heer De Bruijn te lezen
en dient men kennis te nemen van ge
nomen besluiten. Wanneer we het ver
strekte communiqué goed hebben ge
lezen, dan is ten aanzien van een zestal
belangrijke punten stelling gekozen,
althans een mening gegeven. Het zijn de
volgende:
1). De K.A.B. gaat bewust op het ge
bied van het internationaal sociaal-econo
misch gebeuren invloed uitoefenen. „Men
mag verwachten dat op de totstandko
ming der Benelux invloed uitgeoefend
zal kunnen worden", aldus de heer De
Bruijn. Welke mededeling hij liet vol
gen door de aankondiging van een
studiereis van de Benelux-partners door
Groot Brittannië, waaraan ook de K.A.B.
zal deelnemen. Dit duidt erop, dat de
Christelijke vakbeweging in West-
Europa een macht aan het worden is
die meetelt, ten negatieve in de strijd
tegen het extreme socialisme, positief
voor de opbouw van een Christelijk
Europa.
2). Ook aan het stichten van een
Katholieke vakbeweging in Indonesië
gaat aandacht worden geschonken. Het
achter elkander staan van deze beide
punten doet onwillekeurig minstens naar
een onderling, laten we het noe
men ideologisch verband, gissen. Im
mers ook in Indonesië behoren heel wat
verkeerd beïnvloedende krachten te
worden teruggedrongen en bestaat drin
gende behoefte aan de ordenende wer
king der Christelijk-sociale gedachten.
Deze beide punten mogen misschien
niet in de directe belangstellingssfeer
van de arbeidersmassa liggen, toch zal
het zaak zijn, ook belangstelling hiervoor
te wekken. In dit opzicht immers ver
vult de K.A.B. wel zeer typerend haar
meest wezenlijke taak: het wereldden-
ken in Christelijke zin te hervormen.
Dichter bij 'huis ligt het nog steeds
zo urgente vraagstuk van de lonen en
prijzen en de daarmee verband hou
dende gedragslijn van de K.A.B. Hoe
duidelijk spreekt de universele bouw
van de arbeidersbewegingen in Neder
land, gecombineerd met een behoorlijke
samenwerking der „grote drie" in de
Raad van Vakcentrales. „De Raad van
Vakcentrales heeft zich op voorstel van
de K.A.B. tot de centrale van verbruiks
coöperaties (practisch in beheer van
arbeidsleiders, schr.) gewend met het
verzoek hem periodieke gegevens te
verstrekken over het prijsverloop". Dit
punt uit deze vergadering leent zich
uiteraard voor een aparte kolom in ons
blad, maar omdat we toch ook nog
graag de andere drie punten vermelden,
volstaan we met de aandacht te ves
tigen op de misschien niet .scherpe,
maar toch wel zeer duidelijke critiek
van de heer De Bruijn op de regering,
die „rekening zal moeten houden met
de moeilijkheden, waarin speciaal de
grote gezinnen verkeren, wanneer zij
belangrijke uitgaven voor textiel en
meubilair moeten doen". Voorts herin
nerde hij aan de bestaande ontstem
ming onder de arbeiders over de „sub
sidie-gulden". Deze subsidie heeft de
prijsstijging niet kunnen opvangen. En
aangezien bij de maatregelen van 27
October 1948 (subsidieverlaging op le
vensmiddelen) de bedoeling voorzat de
toestand voor de arbeiders niet slechter
te doen worden, welk doel niet is be
reikt, zal de regering met verder com
penserende maatregelen dienen te ko
men. Ons dunkt dat dit verlangen, deze
eis, zeer duidelijk uit het gesprokene
opklinkt. Wij komen daar overigens nog
op terug.
f Vervolg op gag 3)
Een Nederlandse vrachtwagen met
aanhanger, die voor het passeren van de
Beiers-Tsjechoslowaakse grens te Vohen-
strauss in Opper-Beieren door grens
wachten werd aangehouden, bleek een
verboden lading van Spitfire-opderde-
len te bevatten, zo heeft de Amerikaan
se grenscontrole te München bekend ge
maakt. Volgens de papieren vervoerde
da machine-onderdelen van de
R.A.F. voor het Tsjechoslowaakse minis
terie van Luchtvaart.
De grenswachten kregen achterdocht
doordat de wagen 22 kisten bevatte in
plaats van 21, zoals op de documenten
stond vermeld. Toen een kist werd open
gemaakt, bleek deze slechts Britse Spit-
fire-onderdelen in te houden, waaronder
onderdelen van propellers, motoren en
kogellagers.
Bij een eerste onderzoek kwam vast
te staan, dat het vervoer van de onder
delen niet door de R.A.F. was georgani
seerd en dat de papieren vals waren,
aldus de Amerikaanse grensautoriteiten.
(Van onze correspondent)
In de vergadering van de Federatie
van Rijwielpadverenigingen, te Zwolle
gehouden, deelde de heer A. G. M. Boost
hoofdambtenaar van de A.N.W.B. mede,
dat ten aanzien van het gebruik van rij
wielpaden door fietsen met hulpmotor
een verwarde toestand bestaat, waarin
geen verbetering kan worden gebracht
door een algemene maatregel van be
stuur. In de nieuwe wet wordt een be
paling ogenomen, dat fietsen met hulp
motor, die aan zekere voorwaarden vol
doen, gebruik behoren te maken van de
rijwielpaden. Volgens de Secretaris
Generaal zal de nieuwe wet nog dit
jaar van knacht worden.
