Wat „Geloof en Wetenschap" in het
nieuwe seizoen biedt
Regering en de film
Verloren spel in CHINA
Amerikaanse regering moet spitsroeden lopen
BESPREKINGEN TE
SEMARANG
Gedeelde belangstelling
Kunst en subsidie
Scherpe critiek
der republikeinen
Een rijk programma van ontspanning
en ontwikkeling
AGENDA
REEMERS
Lady Baden Powell
in ons land
»«£f "SS
VRIJDAG 1"9 AUGUSTUS 1949
PAGINA 2
STAD EN OMGEVING
NED. KEGELBOND
VEERTIG JAAR
Nationaal concours in
Haarlem
Zilveren jubileum op
„De Spaarnestad"
Tournooi Umans-beker
Elswout-tournooi
Burgerlijke Stand
GEMEENTECREDIETBANK
EN BETAALZEGELKAS
„De Voorzorgprotesteert
en cijfert
Leidersochtend N.K.3.
afd. voetbal
Prij zencommissie
Haarlemse Reddingsbrigade
Jubileum
i
Hondenkeuring
Examen Handenarbeid
HEEMSTEDE
„Res Nova" ging uit
Uitstapje Indische Buurt
vereniging
ZANDVOORT
DE NIEUWE WATER
TOREN
In October aanbesteding?
Hoofdstad-operette
Medaille
Kosteloze inenting
Badplaats-voetbaltournooi
act ncuvi
LAATSTE NIEUWS
Over betere uitvoering van
staakt het vuren"
JREt 9
assaaiciH
V -w
Dr. FRIEDERICY MAAKT
REIS DOOR DE V. S.
Hogere suikeraccijns in
Indonesië
Auto met gesmokkelde
handdoeken in de sloot
OPNIEUW VAST
Beurs van Amsterdam
In een uitvoerige „Loopmare" geeft
het bestuur van „Geloof en Wetenschap"
een overzicht van het program voor het
seizoen 19491950. Naast voordrachten,
welke de grote vraagstukken van onze
tqd belichten of de kennis op verschil
lend gebied verrijken, zijn er weer
diverse avonden gewjjd aan kunst, nu
ziek, toneel en opera.
Aangemoedigd door vorige successen
zqn ook thans weer vier cursussen opge
nomen, met name wijsbegeerte, gods
dienstige problemen, economische en so
ciale problemen en kunstgeschiedenis.
Om met toneel te beginnen, zes stuk
ken zullen er voor het voetlicht komen,
waarvan twee drama's, te weten Shake
speare's „Koning Lear" en „De moord
in de Kathedraal", beide stukken door
het Amsterdams Toneelgezelschap, en
vier blijspelen, namelijk „Wie 't laatst
lacht" van Geoffrey Thomas door Het
deau en Régnier „Jonkvrouw de la
Vrije Toneel, het spel van Jules San-
Seiglière" door het Rotterdams Toneel
gezelschap, terwijl het Amsterdams To
neelgezelschap nog komt met Shake
speare's „Midzomernachtsdroom" en „Cy
rano de Bergerac" van Edmond Rostand.
Velen denken nog met genoegen terug
aan de opvoering van Verdi's „La Tra-
viata", waarmede de Nederlandse Opera
vorig jaar ook in Haarlem zo'n grandioos
succes oogstte. Dat was voor bestuur
van G. en W. aanleiding om dit jaar
weer een opera in het program op te
nemen en het is er in geslaagd hetzelfde
gezelschap te engageren voor „Rigoletto"
van dezelfde componist
Schone herinneringen hebben de leden
van G. en W. nog aan de recitals van
Willem Andriessen en Cor de Groot, dit
seizoen zullen de leden de derde der
Nederlandse grootmeesters horen, Theo
van der Pas. Dit jaar nog herdenkt men
op 18 October de sterfdag van de grote
componist Frederic Chopin, die een eeuw
geleden is overleden. Het optreden van
deze pianist op 16 December zal dan ook
vooral gewijd worden aan deze meester
der toonromantiek.
Onder de titel „Uit Neer lands Glorie
tijdperk" geeft het Nederlands Kamer
kwartet bestaande uit Lydia Stappers,
sopraan, Akke de Vries, alt Gerard de
Vos, tenor, en Peter de Vos, bas, in de
Vastentijd een speciaal program, dat om
vat: motetten uit de zestiende eeuw, de
motet-passie van Longueval en „Rond
het kerkelijk jaar".
Bijzonder geslaagd ook is het bestuur
met zijn voordrachten en lezingen, die
wjj hier in chronologische volgorde zul
len aangeven. Daar is allereerst ltn.-ad-
miraal b.d. C. E. L. Helfrich, die een
voordracht zal houden onder de titel
„Verlies van de zee is verlies van onze
onafhankelij kheid".
Ons onafhankelijk volksbestaan zo
zegt de toelichting hebben wij in
voorbije eeuwen veroverd door zeemacht
en de misère in Indië zou voorkomen
zijn geworden, wanneer wij in 1940 in
het bezit waren geweest van een zee
macht, die meetelde en die ons een mini-
mieme fractie zou hebben gekost van het
bedrag, dat de nederlaag nu gekost heeft.
In zijn voordracht zal admiraal Helfrich
de juistheid van zijn stelling aantonen.
Dat de jeugd na de oorlog anders is
dan die daarvoor, is een feit, dat aan
niemand verborgen kan zijn gebleven.
Deze jeugd heeft andere deugden, maar
ook, en misschien vooral, andere ge
breken, die angstige mensen de vraag
doen stellen, wat er van terecht moet
komen. Dit probleem zal behandeld
worden door de bekende psychologe en
Ter gelegenheid van het veertigjarig
bestaan van de Nederlandse Kegelbond
worden van Zondag 11 September tot en
met Zondag 25 September in het ge
bouw van de Haarlemse Kegelbond na
tionale kegel wedstrijden gehouden. De
voorzitter van de landelijke bond, ae
heer T. Albronda, zal het concours
Zondag 11 September 's morgens om
11 uur in de grote feestzaal van de
H.K.B. in de Tempeliersstraat officieel
openen. Onmiddellijk hierna beginnen
de wedstrijden. De prijsuitreiking vindt
plaats op Zondag 9 October om 3 uur.
De jubilerende bond recipieert Zater
dag 10 September 's middags van 3.30
tot 5 uur in de grote zaal van de H.K.B.
De feestelijke viering van het veertig
jarig jubileum van de Nederlandse Ke
gelbond zal bestaan in een cabaret
avond, die wordt verzorgd door het
revuegezelschap „De H.K.B.-ers".
Op Woensdag 24 Augustus hoopt de heer
P. van Amsterdam, werkzaam op de afd.
sraoutzetterij bij de N V. Drukkerij „De
Spaarnestad", de dag te herdenken, dat
hij vóór 25 jaar bij genoemde drukkerij
in dienst trad.
De wedstrijden om de Umans-beker
hadden op Woensdag- en Donderdag
avond het volgende resultaat: DCO
Bloemendaal 2—3 en SchotenEHS
4—1.
Het traditionele Elswout-tournooi van
DIO neemt a.s. Zondag een aanvang
met het volgende programma: DCO
VVD, DIO—Hillinen, RCH 2—Onze Ge
zellen en Haarlem 2—WB.
GEBOREN: H. G. J. Bleeker—Snij
ders, z; M. J. MelchiorHuijboom, z;
J. W M. Kerkhoff—Blankwater, z; A.
van DuinMooij, 2 d; W. F. Roosen
van der Aar, d; J E. van der Vossen
Paul, d; E. E. SiekermanHartemink,
d; J.' G. Heidemanvan Toor, d;; J. C.
Post—Smit d; A. M. DolleDekkers, d.
ONDERTROUWD: J. E. C. Braun
schweig en G. J. Nikkels, A. de Jong en
C. Kemp.
GEHUWD: M. C. Bijnagte en P. van
Bruggen, A A. W. Mes en H. Vrieiling,
H. van der Valk en O. Kafsma, J. C.
Eichhom en T Boogaard, J. Strootman
en W. M. A. van Keulen, M. H. Alofs
en J. J van Meerveld, G. J. Felix en
G. Beutich, M. Klerk en F. T. C. Swart,
A. M. Leising en F. M. Klabou.
OVERLEDEN: D. de Vente, 63 j., Zui-
dersteeg; H. M. Goyers, 59 j., Teijler-
straat; C Maas—van der Steen, 62 j.,
Kamperlaan.
publiciste mej. dr. Sis Heyster uit De
Steeg.
Dwalingen van onze tijd vormen het
onderwerp voor twee andere sprekers.
De eerste is het humanisme. Mag men
dit, algemeen gesproken, geen dwaling
noemen, er is ook een niet christelijk
humanisme, dat door zijn eenzijdigheid
wel een dwaling is. De moderator van
G. en W„ pater dr. M. van Straaten
O.E.S.A. zal in zijn voordracht over
„Problemen rond het humanisme onzer
dagen" de wezensverschillen tussen het
christelijke en niet-christelijke aan
wijzen.
Ook het existentialisme zal de aan
dacht vragen, en daar zal het onder
werp in vertrouwde handen zijn bij
père Hénusse, die reeds tweemaal voor
de vereniging heeft gesproken. Zijn
lezing is getiteld: L'existentialisme, la
philosophie de la nausée et du déses-
poir.
Een belangrijk probleem, dat reeds oud
is en toch altijd weer nieuw blijft, is
de verhouding tussen katholieken en
niet-katholieken, in het bijzonder de
gelovige protestanten. Het vraagstuk
heeft zovele facetten, dat een oplossing
moeilijk is. Een poging hiertoe zal wor
den gedaan door pater dr. J. L. W.
Witte, de bekende redacteur van de
rubriek „Venster op het protestantisme"
in „De Linie". Zijn onderwerp luidt:
„Katholieke verdraagzaamheid in nieu
we vormen".
De voordracht van dr. L. Rogier onder
de titel „Ratio en fides in het leven
van Amalia Gallitzin, een cultuurbeeld
van het einde der 18e eeuw", zal een
blik doen slaan in een uiterst spannend
tijdvak van de West-Europese geschie
denis. Christopher Hollis, die als 22-
jarige student tot de Katholieke Kerk
is toegetreden en thans tot de promi
nente figuren behoort in de Engelse ka
tholieke wereld, zal spreken over „Bri
tish politics to-day". Gustav Adolf üit
Brussel houdt een voordracht over
„Gegenwartiger Stand und Ziele des
Bolschewismus in aller Welt".
Tenslotte mogen wij nog wijzen op
een voordracht over bouwkunst met
lichtbeelden, die verzorgd zal worden
door een onzer katholieke architecten,
de heer C. M. van Moorsel. De archi
tectuur is een bij uitstek sociale kunst.
De spreker zal dan ook laten zien, voor
welk een zware taak de bouwmeester
is gesteld, wanneer hij het onderwerp
behandelt „Bouwkunst en samenleving".
Hiermede is het komende program
van „Geloof en Wetenschap" tot in
details geschetst en wij geloven, dat er
weinigen zullen zijn, die niet bij voor
baat kunnen zeggen, dat het bestuur bij
de samenstelling daarvan uitstekend is
geslaagd.
Ter vergelijking met de cijfers van het
Kennemer Financieringsinstituut ver
zoekt het Betaalzegelbedrijf „De Voor
zorg", dat een hoofdagentschap aan de
Rijksstraatweg heeft, ons het volgende
te publiceren.
In het rayon Haarlem heeft deze be-
taalzegelkas uitgezet 6590 credieten tot
een gezamenlijk bedrag van f 59.390.
Het gemiddelde credietbedrag bedroeg
derhalve f 90. De looptijd was vrijwel
zonder uitzondering 25 weken. De kos
tenvergoeding bedroeg 4,6 pet. van het
credietbedrag inclusief informatie- en
incassokosten. Daarnaast werd bij deze
instelling voor de financiering van de
periodieke grotere gezinsuitgaven tot
een bedrag van f74.426 in zegels ge
spaard.
Van deze crediet- en spaargelden werd
30 pet. besteed aan kleding, 26 pet. aan
meubilair, 23 pet. aan manufacturen, 10
pet. aan schoeisel, 5 pet. of minder aan
andere artikelen.
Het betaalzegelbedrijf merkt hierbij
op, dat het dus in tegenstelling met de
gemeentebank vrijwel geen luxe artike
len financiert. Het bedrijf houdt voort
durend rekening met de seizoenen en
verleent credieten, die niet te hoog mo
gen zijn, voor een half jaar.
Het betaalzegelbedrijf meent verder,
dat de gemeentebank niet kan voldoen
aan de leniging van de meest dringende
credietbehoefte van de minst draag-
krachtigen met twijfelachtige crediet-
waardigheid. Zij roomt het bestaande
volkscredietwezen af en ondermijnt vol
gens de directie van „De Voorzorg" het
moeilijke, maar gestadig vorderende sa-
neringswerk op dit gebied van regering
en bedrijfsleven.
Tenslotte protesteert het bedrijf tegen
de voorwaarden, welke de gemeente
bank de winkeliers oplegt en waarmee
zij een monopolistische positie tracht te
verwerven.
De commissie Katholiek Voetbal in
het District Haarlem van de N.K.S.
houdt a.s. Zondag haar jaarlijkse leiders
ochtend in Huize „Vijverduin" te Bloe
mendaal. De dag begint met een H. Mis,
op te dragen door de Geest. Adviseur
kapelaan F. H. Heemskerk, waarna ge
meenschappelijk ontbijt. Als spreker zal
optreden de heer Tervoort, geen onbe
kende in Haarlem, die zal spreken over
„Wat iedere R.K. sportleider moet weten".
Om twaaif uur volgt de sluiting. Het
belooft weer een interessante ochtend
te worden en het lijdt geen twijfel of
deze traditionele ochtend zal in alle
opzichten een succes worden.
Het secretariaat van de plaatselijke Prij-
zencommissie maakt bekend, dat op het
bureau Kruisweg op de Dinsdagen 23 en
30 Augustus en 6 September geen gele
genheid zal zijn voor het mondeling be
spreken van klachten.
Zo nodig kan men zich schriftelijk met
het bureau verstaan.
Zondag a.s. houdt de Haarlemse Red
dingsbrigade haar jaarlijkse wedstrijden
om de Dr. W. E. Merensbeker in de zwem
inrichting aan de Delft. De wedstrijden
omvatten een medisch gedeelte, waarvan
de aanvang is bepaald op 9 uur en een
zwem-technisch gedeelte, hetwelk om 10
uur begint. Vijftien leden van de Brigade
zullen deelnemen.
De heer J. Grijmans, firmant van de
Perolin Company, herdacht gisteren de
dag, waarop hij voor 25 jaar bij dit be
drijf in dienst trad. 's Morgens was er
voor het personeel een feest in restaurant
Bolwerk en 's middags was er in hetzelfde
restaurant een drukbezochte receptie, waar
op vele cadeau's en bloemstukken werden
aat^ebodeo.
BIOSCOPEN:
Rembrandt: Mickey (a.. 1.), 2, 4.15, 7 en
9.15 u.; Cinema Palace: Mariandel (18 j.),
2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Luxor: 't Is feest van
daag (a. 1.), 2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Frans
Hals: Die dwaze mr. Jones (a. 1.), 2.30,
7 en 9.15 u.; City: Op glad ijs (a. 1.), 2.15,
4.30, 7 en 9.15 u.; Spaarne-theater: Am
sterdam bij nacht (14 j.)f 2.30, 7 en 9.15 u.
Vrijdag 19 Augustus:
Concertgebouw: Zomerconcert H. O. V.,
8 uur.
Op de te Heemstede gehouden hon
denkeuring, uitgeschreven door de af
deling Noord-Holland der Kon. Ned.
Politiehondenvereniging, verschenen in
totaal 53 honden met hun geleiders.
Slechts aan een tiental kpn het certi
ficaat politiehond worden verleend.
Van de beide hier ter stede bestaan
de dresseerverenigingen, die met enkele
honden op deze keuring verschenen,
verwierf als enige uit deze omgeving, de
hond „Bonnie", eigenaar C. A. Kloos,
lid der vereniging „Haarlem", het cer
tificaat bijna met lof.
Geslaagd de dames: J. Goedhart, M.
E. Oosterwijk Bruin, E. Smit, F. W.
Marskotke, G. Holtrust, A. A. Hoek, G.
Cleverens, G. H. Barteling.
Afgewezen 3. De examens zijn geëin
digd.
Onder grote belangstelling werd Donder
dagavond de tweede wedstrijd in het
avondvoetbaltournooi om de „Umans-be
ker" gespeeld. Schoten won tegen EHS
met 41. Door deze uitslag is het pro
gramma van volgende week Woensdagavond
(Verliezersfinale) DCO—EHS en Donder
dagavond (Winnaarsfinale) SchotenBloe
mendaal.
De vooral in sportkringen bekende
heer J. J. van den Berg, oud-directeur
van het Olympisch Stadion, wordt
Maandag 22 Augustus 70 jaar.
Naar wij vernemen zullen de heer en
mevrouw Van den Berg, die sedert
enige maanden in Bloemendaal wonen,
op die dag uitstedig zijn.
In vijf touringcars gezeten maakten
gisteren de kinderen van de buurtver
eniging „Res Nova" hun jaarlijks uit
stapje dat ditmaal naar Rotterdam
voerde. Daar werd o.m. de Diergaarde
„Blijdorp" met een bezoek vereerd en
het spreekt wel vanzelf dat de jeugd
genoten heeft.
Traditiegetrouw werd des avonds' de
stoet door het Fanfarecorps „Excelsior"
ontvangen en met muziek naar het Res
Novaplein gebracht, waar vele ouders
en familieleden op de vacanteigangers
stonden te wachten.
Evenals alle jaren maakten ook dit
maal de kinderen van de Indische Buurt-
vereniging weer hun uitstapje waarvan
ditmaal het doel de Pyramide van Aus-
terlitz was. Ruim tweehonderd kinderen
hadden een prettige dag en het gezel
schap werd des avonds door het Fanfa
recorps „Excelsior" met muziek naar de
Indische Buurt gebracht.
Bij de voorbereiding van de bouw van
de watertoren te Zandvoort worden
goede vorderingen gemaakt. De archi
tect, de heer J. Zietsma te Amsterdam,
hoopt in de maand October tot aanbe
steding te kunnen overgaan.
Vrijdag komt de Hoofdstad-operette
(voortzetting van Fritz Hirsch-operette)
naar Zandvoort om in theater Monopole
een uitvoering te geven van de operette
„Walsdroom" van Oscar Strauss, in het
Nederlands bewerkt door Meijer Hamel.
B. en W. van Zandvoort hebben be
sloten. een medaille beschikbaar te stel
len voor de door de Stichting „Haar
lems Bloei" uitgeschreven foto-wed
strijd.
Zaterdag 20 Augustus, 16 uur, zal de
gemeentegeneesheer in het consultatie
bureau aan de Poststraat zitting houden
voor kosteloze inenting tegen diphterie.
Op de Zondag 21 en 28 Aug. wordt
te Zandvoort het badplaats-voetbal
tournooi gehouden om de zilveren wa
tertoren. Voor Zondag staan de vol
gende wedstrijden op het programma:
10 uur Zandvoortmeeuwen IZ.F.C.-
comb.; 12 uur D.W.S.-comb.Hillegom;
14 uur Alkmaarse Boys—Q.S.S. en 16
uur Ajax-comb.Bloemendaal I.
(Dacht
vooi
Uitsluitend Roomijs
KRUISSTRAAT 35
/n de jaren, die de jongste wereldoorlog voorafgingen, heeft schrijver dezes
eens uitvoerig gepolemiseerd met zijn vriend en collega Th. Hoyer z.g.
over de vraag, of regeringssubsidie van de filmindustrie al of niet gewenst
was. Hoyer gaf als zijn mening te kennen, dat iedere vorm van subsidie een
soort Sinterklaasgeschenk moest genoemd worden en dat de ware hulp aan de
filmproductie slechts zou kunnen bestaan in de vorm van rechtstreekse
opdrachten, door de overheid gegeven of gestimuleerd. Ondergetekende was
intussen van mening, dat er omstandigheden kunnen zijn, die de overheid
als het ware uitnodigen iets te doen om een behoorlijke filmproductie op gang
te helpen of te houden. Hiervoor behoeft niemand zich te schamen en het
kan ook voor de kunstenaar niet vernederend zijn, wanneer hij door tegemoet
komingen, die zich dan geenszins in de vorm van geldelijke steun behoeven
te openbaren, aangespoord wordt zijn werk te doen in een gevoel van
veiligheid, dat voor iedereen onmisbaar is.
Na een ravage als de oorlog heeft aan
gericht is de Nederlandse filmproductie
met de grootste moeite op gang geko
men. Nauwelijks zijn er een paar jaar
verstreken of de overheid komt met een
belastingverhoging voor bioscopen een
streep halen door alle denkbare plannen.
We hebben er al eens nadrukkelijk op
gewezen: Cinetone maakt woonschuiten
in plaats van films en het zal lang du
ren eer een ondernemende maatschap oij
het aandurft, een nieuwe film te ver
vaardigen, waarvan reeds tevoren vas+
staat, dat zij een slordige drie ton zal
moeten afstaan, voor zij een kwartje an
opbrengen. De ondernemingslust staat
ver onder nul en voor zover hij ergens
in beginsel aanwezig is, is de kans groet,
dat men zoeken zal naar de banaalste
gegevens en goedkoopste vormgeving
om toch in 's hemels naam maar een zo
groot mogelijk publiek te kunn.-n trek
ken. In plaats van overheidssubsidie zou
men dit kunnen noemen: een officiële
uitnodiging om de filmcultuur zo snel
mogelijk om hals te brengen.
Nochtans schijnt het, dat op een der
departementen van tijd tot tijd een bron
wordt aangeboord ten gerieve van film
makers. Het zijn maar enkele gevallen
want de pot is niet vet, maar het zijn
dan ook gevallen, waar niemand heil in
ziet, behalve dan de heren, die de sub
sidie-aanvragen ondersteunen of toeken
nen. Zo heeft zich onlangs het merk
waardige geval voorgedaan, dat een
filmpje over Delft en Delfts blauw van
regeringswege werd gesubsidieerd in
weerwil van het feit, dat het filmpje
door niet-Nederlanders werd gemaakt.
De voorlopige Raad voor de Kunst, af
deling Film, heeft er in nogal scherpe
woorden het zijne van gezegd. Er was
geen enkele reden om aan te nemen
dat de heren L. Rigaux en zijn camera
man A. Dantan zulke reuzen zouden zijn
dat zij aanspraak konden maken op een
subsidie, die aan Nederlanders van for
maat tot dusver onthouden is.
Zij hebben een onbeduidend fumpje
gemaakt en hun machteloosheid nog eens
bevestigd door een documentaire film.
(Bijzondere correspondentie)
WASHINGTON. Het duizend bladzijden dikke rapport, waarmee het
State Department het verloren spel in China belicht en besluit, bevat een
loodzware last van verwijten aan zijn partner, het nationale regime van
Tsjang Kai Sjek, en slechts de allervaagste, allerzwakste aanduiding van wat
er. na deze vertoning van de hond in de pot, in de toekomst nog ter tafel ge
bracht kan worden. Tevens geeft het, hoewel als apologie bedoeld, aan de
veie ongeduldige critici van het regeringsbeleid t.o.v. China in het Congress
koren op hun molen. Wat voor het State Department een droefgeestige slot
zang is, wordt voor de Congresskritiek een driftige ouverture.
Deze ló-itiek was de laatste tijd, vooral maar niet alléén van Republikeinse
kant, weer sterk aangegroeid. Met name Dewey heeft zich zeer uitdrukkelijk
latèn horen tegen het in-de-steek-laten van China's nationale groepen. Wat de
dertien Amerikaanse journalisten, wier Indonesische reis zulk een tragisch
einde nam, gemeld hebben, heeft ook tot de ongerustheid over de Amerikaanse
politiek in het Verre Oosten bijgedragen. De volgende week zal de Begering
spitsroeden lopen als zelden tevoren.
Hoewel het nakaarten over de verlo
ren partij ongetwijfeld opwindend en
pikant is, belangrijker zal zijn, of er
geen andere en duidelijker nieuw begin
gevonden wordt dan dat, wat in Dean
Acheson's inleidende brief aan president
Truman nauwelijks is te ontwaren.
Het is begrijpelijk, dat vele Congress
leden zich onmiddellijk zeer scherp over
het rapport hebben geuit. De één spreekt
van een „alibi", een ander zegt, dat het
State Department blijkbaar liever een
continent verliest dan ook maar iets
van zijn gezicht. Een derde keert de ver
wijten, die Tsjang gedaan zijn, omdat
hij niet tot een accoord met de Roden
gekomen is, öm en prijst hem, omdat
hij alleen onverzoenlijk geweest is.
Bijzonder scherp is generaal Hurley,
die van Sept. 1944 tot Nov. 1945 eerst
Roosevelt's en vervolgens Truman's per
soonlijke vertegenwoordiger bij Tsjang
is geweest. „Bijna al de (Amerikaanse)
ambtenaren", zo zegt hij onder meer,
„die ik in China van hun post ontheven
heb, omdat zij pro-communistisch wa
ren, zitten thans in het State Depart
ment en schrijven vermoedelijk alibi-
witboeken".
Zeer afgewogen daarentegen, zoals ge
woonlijk, is de eerste reactie van Vanderi-
berg, nog steeds de invloedrijkste Republi
kein op het terrein der buitenlandse poli
tiek. Het „post mortem" van het Witboek,
meent hij, zal vooral van nut zijn als een
waarschuwing voor de toekomst. Als de
voornaamste van de „tragische dwalingen"
aan Amerikaanse kant noemt hij „1. de
prijs die wij in Teheran en in Yalta betaal
den, op kosten van China, voor Ruslands
laat en onnodig intreden in de oorlog tegen
Japan, en 2. ons welbedoeld maar ondoel
matig aandringen op een nationalistisch-
communistische coalitie".
Butterworth verantwoordelijk
Hoe gematigd zijn verklaring ook is
hetgeen als veelbelovend voor een twee
partijen-resultaat wordt beschouwd tege
lijk wordt Vandenberg toch het voornemen
toegeschreven, Truman's benoeming van
Butterworth als nieuwe assistent-staatsse
cretaris voor het Verre Oosten in de Se
naat te torpederen, omdat Butterworth één
van de diplomaten is, die voor het verloren
spel verantwoordelijk zijn.
Afgezien van Yalta, een droef hoofdstuk
op zichzelf, kan men verwachten dat de
Congress-kritiek zich vooral zal richten te
gen de eenzijdige verwijten aan Tsjang en
de Kwomintang, tegen de door Vandenberg
reeds genoemde coalitie-druk, tegen de ge
hele halfslachtigheid van het gevoerde be
leid en etgen de lange werkeloze periode van
afwachten, tot „het stof zou gezakt zijn".
In vele opzichten vindt die kritiek steun in
één van de voornaamste documenten van
het rapport, namelijk het rapport van Ge
neraal Wedemeyer, die in 1947 voor Presi
dent Truman een verslag over het Verre
Oosten uitbracht. Ofschoon ook Wedemeyer
herhaaldelijk melding maakt van het wan
beheer, de corruptie en de onderdrukkings
politiek aan nationalistische kant, voegt hij
daaraan toe: „Desniettemin dient de kritiek
op de resultaten, door de Nationale Rege
ring bereikt in haar pogingen tot verbete
ring, getemperd te worden door de erken
ning van de handicaps, die de regering zijn
opgelegd door acht jaren oorlog, door de
last van haar weerstand tegen het com
munisme en door haar offers voor de ge
allieerde zaak". En elders betoogt hij
„Iedere mogelijke gelegenheid moet aange
vat worden om het initiatief te grijpen ten-
einde bolwerken van vrijheid te scheppen
THOMAS DEWEY
Laat weer van zich horen.
en in stand te houden", hetgeen zo
zegt de kritiek juist datgene is wat
n i e t is gedaan.
Verdere hulp nutteloos
Maar om tot het positieve en vooruit
wijzende in Acheson's schrijven te ko
men, het is niet gemakkelijk er iets van
te vinden. Verdere hulp aan het nationale
regime in China wordt als nutteloos be
schouwd. De Chinese communisten, aan
wie China dus wordt overgelaten, wor
den erkend echte aan Moskou dienst
bare communisten te zijn (en niet
slechts goedaardige iandbouwhervor-
mers, voor wie sommige Washingtonse
optimisten hen lang versleten hebben),
en het gehele Chinese vraagstuk wordt
reeds niet meer uit een gezichtspunt
van binnenlandse strijd, maar van bui
ten af gezien onder de gezichtshoek van
de vraag, in hoever het communistische
China een bedreiging voor andere lan
den van het Verre Oosten zal worden.
Daarnaast i.omt alleen een vage hoop
tot uiting, dat het Chinese volk het
vreemde juk zal afwerpen en het niet
minder vage voornemen, ontwikkelin
gen in die richting aan te moedigen
Hoe een volk een communistisch juk
afschudt, daarvan geeft echter de ge
schiedenis nog geen voorbeeld, en hoe
men vrijheidsminnaars binnen een com-
nunistische politiestaat aanmoedigt is
ook een pijnlijk open vraag. Of zou de
radiostem van Amerika ten leste het
enige verband blijven met „de diepe
cultuur en het democratische individu
alisme", dat Acheson aan het Chinese
volk toeschrijft? Het slot van zijn be
toog moge hier in excerpt volgen:
„Het hart van China is in de handen
der communisten. De communistische
leiders hebben hun Chinese erfgoed ver
zaakt en hebben openlijk hun dienst
baarheid verkondigd aan een vreemde
macht, n.l. Rusland, dat gedurende de
laatste vijftig jaren, onder Tsaren zo
wel als communisten, rusteloos geweest
is in zijn pogingen om zijn macht in
het Verre Oosten uit te breiden
Niets wat ons land gedaan heeft of kon
hebben binnen de redelijke grenzen van
zijn vermogen, zou dit resultaat hebben
kunnen wijzigenEn thans is het
overvloedig duidelijk, dat wij de situ
atie moeten zienj, zoals die feitelijk be
staat. Wij helpen noch de Chinezen noch
ons zelf door onze politiek te baseren
op onwerkelijke wensdromen.
„Wij blijven geloven, dat uiteindelijk de
diepe beschaving en het democratische in
dividualisme van China zich weer zullen
doen gelden en dat het het vreemde juk
zal afwerpen. Ik ben van mening, dat wij
alle ontwikkelingen in China, die nu en
in de toekomst in die richting zullen wer
ken, moeten aanmoedigen. In de onmiddel
lijke toekomst echter zal de vervulling van
onze historische politiek van vriendschap
voor China diep geschokt worden door de
lopende gebeurtenissen. Zij zal beïnvloed
worden door de graad, waarin het Chinese
volk tot de erkenning zal geraken, dat het
communistische regime niet zijn belangen,
maar die van Sovjet-Rusland dient, en door
de manier waarop het, deze feiten gewaar
wordend, tegen de vreemde overheersing
reageren zal. Eén punt is echter duidelijk.
Zou het communistische regime zich lenen
voor de doeleinden van het Russische im
perialisme en trachten agressief op te tre
den tegen China's naburen, dan zouden wij
en de andere leden van de V.N. voor een
situatie komen te staan, die de beginselen
van het Charter der V.N. schendt en de
internationale vrede en veiligheid bedreigt.
Intussen zal onze politiek voortgaan zich te
baseren op onze eigen eerbied voor het
Charter, onze vriendschap voor China en
onze traditionele steun van de Open Deur
en van China's onafhankelijkheid en inte
griteit in bestuur en grondgebied."
Dienstbaar aan Moskou
Zelfs herhaalde lezing van deze regels
geeft geen beslist antwoord op de vraag,
of hier tóch nog enige hoop doorheen sche
mert op een „ontwikkeling" van het Chi
nese communistische regime zelf. Immers
terwijl eerst gezegd was, dat de Chinese
communisten hun dienstbaarheid aan Mos
kou zelf verkondigen, wordt het vervol
gens blijkbaar toch een vraag geacht, of
die dienstbaarheid zover gaat, dat zij zich
lenen voor het Russische imperialisme.
Behalve de verre hoop op het Chinese
volk hetzij dan mèt of zonder communis
tische bekeringen bevat de verklaring
aan positiefs dan het verweer tegen agres
sie tegen derden en de handhaving van het
Chinese grondgebied en zijn zelfstandigheid,
blijkbaar óók tegen een mogelijke goedgeefs'
heid van het communistische regime tegen
over zijn Russische kameraden.
Het is zeer weinig, om aan de hongerige
critici van het Congress vóór te zetten. Het
kan echter zijn, dat uit de Congress-debatten
zelf, en uit de studies van de regeringscom
missie, die twee weken geleden onder Jes-
sup is benoemd om de gehele oostelijke po
litiek van de V.S. te herzien, méér posi
tieve lijnen naar voren zullen komen. Mis
schien biedt die Commissie een gelegenheid
om zonder het „gezichtverlies", waarvan de
critici spreken, de koers te wijzigen, en
wellicht zal de regering geneigd zijn, na
dit verloren spel de oppositie enige kaar
ten te laten opnemen.
Het ligt zeer voor de hand, dat die op
positie de vraag opwerpen zal, waarom
Tsjang zelf niet tot de „ontwikkelingen"
behoort, die moeten worden „aangemoe
digd". De toekomst van de maarschalk komt
nog eenmaal grootscheeps aan de orde.
Het is karakteristiek voor het va
cuum, dat na dit rapport overblijft, dat
de president van de Philippijnen,
Quirino, een gestalte van groot formaat
aanneemt. Enige weken geleden, toen
Tsjang Kai Sjek hèm bezocht en beiden
de gedachte van een Zuidoost-Aziatisch
pact opperden, werd er nauwelijks no
titie van genomen. Thans spreekt Tsjang
in Korea over hetzelfde onderwerp en
Quirino komt er voor naar Washington.
Het is in ieder geval iets, en vergelij
kenderwijs is dat veel. Dat Washington
initiatieven aan Manilla zou ontlenen,
zou anders een pikant geval zijn.
over de mooie stad Delft, die de toe
schouwer de haren ten berge doet rij
zen. Een reeks foto's, slechts gerang
schikt, voorzien van overbodige en wil
lekeurige muziekjes, begelëid door een
banale commentaar, die eer vertroebelt
dan verduidelijkt, ziedaar voldoende om
duidelijk te maken, dat het protest van
de filmsectie van de Voorlopige Raad
achteraf niet helemaal ongegrond bleek.
Waarom de subsidie dan toch werd toe
gekend, mag een raadsel heten en waar
om een Nederlandse onderneming, die
op een succes is uitgelopen de
LOLKP-film geen schijn van kars
kreeg, mag een tweede raadsel heten
en dit te meer, omdat zowel de opzet
van die film als de reputatie van de re
gisseur voor een tot oordelen bevoegde
voldoende waarborgen kon bieden
voor een behoorlijk succes.
Wil men een derde raadsel, dan der-
ke men terug aan de pogingen, een gro
te film te maken, waarin het sprookje
aan de orde werd gesteld. Het lijkt al
weer heel lang geleden, dat „Mirte en
de demonen" nog tijdens haar geboomte
naar de rommelzolder verdwenen is,
maar onze lezers zullen zich herinneren
dat wij deze film, die toen nog niet
nagesynchroniseerd was, doch met rhu-
zikale illustratie van een orkest is ver
toond, als een fantastische mislukking
hebben ontvangen, waar niemand een
touw aan vast kon knopen. De lezing
van het scenario van dat product was
volop voldoende om elke neiging tot
subsidie reeds in de kiem te smoren.
Nochtans willen de hardnekkige geruch
ten, dat voor de nasynchronisatie die tr:
Engeland zou plaats vinden, van rege
ringswege deviezen beschikbaar gesteld
werden. Wat er tenslotte van terecht ge
komen is, weten alleen de ingewijde-:
maar dat de hele onderneming, waar
aan een kleine twee ton besteec. werd,
definitief in de doofpot zit, is in de
filmwereld algemeen bekend.
Het Is geruime tjjd onder de belang
eenden en belangstellenden een op-n
vraag geweest, hoe de subsidiegelden
door de overheid werden besteed. Dat
er ergens een brandkastje verscholen
stond, waarin een bescheiden Dedrag
aanwezig was, bestemd voor fümsubsi-
die, wisten we uit de Kamerstukk-n en
andere publicaties, maar zover ons be
kend, werd nooit enige ruchtbaarheid
gegeven aan de manier, waarop de sub
sidies werden verstrekt. Het wachten
was op een mislukt filmpje, door bui
tenlanders gemaakt en dit is precies iets
te weinig om de toekenning toe «e jui
chen. Het feit, dat de makers buitenlan
ders zijn, behoeft geen consternatie te
wekken, maar de minste eis in zulk een
geval is toch wel, dat ook Nederlanders
in het proces betrokken zullen wordc.v
De Fransen in kwestie hadden in casu
geen enkel bezwaar tegen zulk een sa
menwerking. Er is alleen maar niet aan
gedacht.
Intussen vraagt men zich af, door wel
ke overwegingen de ambtenaar, wie dit
aangaat, wordt geleid. Is het hem waar
lijk te doen om steun aan de Neder
landse filmproductie, of wenst hij m
volslagen willekeur en even vilslagen
ondeskundigheid, naar eigen wil en wel
behagen, te beschikken over de gelden,
die voor het algemeen belang werden
uitgetrokken. Dat deze aangelegenheid
niet alleen staat en dat men ook op an
dere gebieden van de kunst klachten er
ontevredenheid waarneemt bij de kun
stenaars, wijst er op, dat de zaken acu
ter de schermen met minder beleid wor
den afgewikkeld of voorbereid dan men
verantwoord kan achten. Dbg
De republikeinse groepen, die besrok
ken waren bij de aanval en beschieting
van Semarang waren van de T. N. L-
brigade onder commando van origade-
commandant luitenant-kolonel Sudiar-
to. Deze is hedenmorgen met enigen van
zijn officieren te Semarang aangekomen
teneinde besprekingen te voeren me'
militaire waarnemers van de ungi en
de Nederlandse legerleiding om te ge
raken tot betere uitvoering van de or
der tot staken van de vijandelijkheden
„Niemand had verwacht aldus schrijfl
het „Bataviaasch Nieuwsblad van he
den in een hoofdartikle ten aanzien van
de recente meldingen van bestands
schendingen, dat op het vastgestelde uur
opeens een einde zou komen aan de
reeds zo lang gevoerde kwalijke actie
doch niemand had er op gerekend, dat
deze actie nu (voor en op de 17e Au
gustus) een opleving te zien zou geven
en allerminst, dat daarbij een krachtig
aandeel van de T. N. I. zou blijken. Men
kan slechts hopen, dat dit alleen plaat
selijke incidenten geweest zijn en dat
alsnog spoedig verbetering intreedt. An
ders zou het er slecht uitzien met de
veiligheid hier te lande en rijst de pijn
lijke vraag, in hoeverre nu en straks
de macht van de overheid tot Deteuee-
ling van de excessen zich uitstrekt", al
dus het „Bataviaasch Nieuwsblad
Regeren is vooruitzien en daarom
hebben Haarlemse statistici alvast
berekend, dat we meer dan 200-W"
inwoners zullen tellen in het jaar l97^
Nu zult u zeggen, zo ver zijn we n°"
lang niet, en het is helemaal niet pr®'"
tig om ons een en twintig jaar ouder te
denken. Velen van ons zullen dan m®T
meer in het spel meespelen en anderen
die nu nog in de krachtigste jaren zU®|
zullen dan alleen nog maar interesse
hebben voor tehuizen voor ouden van
dagen. Maar er worden thans in Neder
land 250.000 kinderen per janr geboren,
zoals u op de tentoonstelling in het
R.A.I.-gebouw te Amsterdam zult kun
nen zien. Voor al die na-oorlogse oore-
lingskes moeten straks huizen zijn, waar
ze ook hun kinderen weer kunnen wie
gen en, daarom moet een gemeentelijk®
dienst voor de volkshuisvesting verder
kijken dan zijn neus lang is. Laten
hopen, dat de heren cijferaars gelijk
krijgen, want dat betekent een gestadig®
vooruitgang van de hoofdstad der Pr°*
vincie, zonder de schok van een oorlo„
of een aardbeving. Wie dan leeft, wi®
dan zorgt, de tijd is thans zo onzeker
en wisselvallig, zijn uitingen van laat*
maar-waaien-gemakzuchtigen. Ik houd
me maar liever bij het rapport van de
commissie, die de toekomst van Haar
lem registreerde, al over bouwen in 19'u
praat, en constateert, dat in dat jaar
5321 huizen te weinig opgetrokken zul
len zijn, alsJa, alswe niet stevig
doorgaan met bouwen en in de vierd®
versnelling de maximum-capaciteit af
dwingen. Maar juist daarom is da
vooruitzien een bewijs van goed beleid-
De toestand in bet Verte Oosten
onakonq
0 KM 800
EKwdnQsjoü
Door coawminitren bertf
Ttjongsunq
Vl KANTON
^mkONv rr
sjjtou»/
fonof
KONGtporö
Door een erehaag van padvindster®
in blauw uniformen betrad Donder*
dag lady Clave Baden Poweh»
„chief guide" der padvindsters, de lucbil
haven van Amsterdam, waarop zij kor
tevoren met het vliegtuig uit Oslo wa»
gearriveerd. Zij komt in Nederland voor
een driedaags bezoek. Ze werd ontvan
gen door de hoofdbesturen van het Ne
derlandse padvindstersgilde en van d
R.K. Gidsen. Onmiddellijk vertrok
naar het padvindsterscentrum „Buiten
zorg" bij Baarn, dat kort geleden doo
koningin Juliana is geopend en waa
van 16—30 Augustus de internationale
trainingscursus voor kabouterleidsters
wordt gehouden. Des avonds is op h®
landgoed een groot kampvuur ontstoken
ter ere van de hoge gast.
Vandaag bezocht lady Baden Powell
Utrecht, waar het hoofdkwartier is ge
vestigd en het kampeercentrum in Om
men en het Blauwe Vogelkamp m
Schaarsbergen, waar gebrekkige mmsje»
van de buitensport genieten. Tenslotw
zal zij nog in Wageningen worden ont
vangen. Zondag keert zij per vliegtuig
naar Londen terug.
Aneta verneemt, dat dr. H. J. Friede-
ricy, hoofd van de Indonesische afdeling
van het Nederlandse voorlichtingsbureau
te New York, thans een reis door de
V. S. maakt voor een bezoek aande
hoofdkantoren van de nieuwsorganisa
ties en kranten, waarvan vertegénwoor-
digers hebben deelgenomen aan de door
de Nederlandse regering georganiseerde
tocht door Indonesië. Het voornaamste
doel van de reis van dr, Friedericy
persoonlijk deelneming te betuigen aan
de hoofdredacties, die een vertegenwoor
diger verloren bij de ramp te Bombay
Bij zijn bezoek aan de „Arizona Star' te
Tuscons was dr. Friedericy in de gele
genheid te spreken met R. Matews, die
een serie artikelen over Indonesië heeft
geschreven, welke spoedig gelijktijdig m
verscheidene Amerikaanse bladen gepu
bliceerd zullen worden.
De suikeraccijns is in Indonesië met
ingang van 19 Augustus 1949 met 25 et.
per k g. verhoogd. De verkoopprijs Is
hierdoor eveneens met 25 ceiit verhoogd,
meldt Aneta.
In de nacht van Woensdag °P
Donderdag is te Chaam een luxe
auto, komende uit de richting Bel
gië, na een poging om aan de op huu
hoede zijnde commiezen van de invoer
rechten en accijnzen te ontkomen, in een
sloof terecht gekomen. De inzittenden
sprongen er uit en zetten het op een
lopen. De auto was volgeladen met bad
handdoeken. Badhanddoeken en auto zU
thans gedeponeerd bij de dienstleide
der accijnzen te Chaam.
(Bovenstaande berichten plaatsten «lU
reeds in een deel van de vorige oplage)-
Amsterdam, 18 Aug. 1949-
De devaluatiestemming, die gisteren
de markt beheerste, bleef ook vandaas
voornamelijk op de aandelenmarkt na
invloed uitoefenen. Bij opening kwame
reeds dadelijk hogere noteringen m
leidende fondsen tot stand, waarna W®1
iswaar op enige winstnemingen een W®,
ne reactie volgde, doch later op de
dag ontwikkelde zich weer nieV re
vraag, waarop de koersen een verder
opwaartse richting namen.
Het slot kwam slechts weinig henede
het hoogste peil van de dag. Aandel®
Kon. Olie verlieten de markt met ee
koersavance van 5(4 pet. op 319%, na
even tevoren op 320 was gehandeld.
Aandelen A.K.U. lagen vandaag eve
eens beter in de markt en stegen 111
2 pet.
Op de scheepvaartmarkt lagen a®
delen Scheepvaartunie, Holl. Amerik
lijn en Rott. Lloyd gevraagd in de mar
en boekten koersverbeteringen van 2 8
pet. „iju
De staatsfondsenmarkt bleef zeer k8
met slechts fractionele koersafwijking
(N iet-officiële
NederL 1948
1-3'/, Nederland 194?
3 Ned. 02-64 oei. tac
Inschr. Grtbk. 1946 3 pc-
Ned. Handel Mi) eert
A.K.O.
Van Berkels Patent
Calvè-Delft eert
Van Gelder
Kon Hoogovens oer
Unilever cert-
Ned Kabel
Philips
Kon Petroleum
.Amsterdam" Buodc
Holl Amerika Lt)n
Ned Scbeepv. Unie
>\on N Stoomb Mr,
H V A.
jen Mn cert
t 269 ex-div. 84 pCt.
Koenen)
loo A
37%
991J
98
154%
134%
123
16514
151
19914
295%
295
245%
319%
14014
162
130»4
161%
160(4
149(4
trig
248
323
141-%
132(4
163
161
149%
