Geen
impasse in R.
besprekingen
T. C
Nerveuze spanning op
Financiën" Een oud lied
Gesprek
K.A.B. richt zich met protest tot de UNO
Roemeense politie ontvoert
tienduizenden kinderen
Rouwdag voor de provincies Cluj
en Satum
Ver na middernacht nog
min. Lieftinck aan telefoon
Tot hoofd en hart
Minister Rutten
vijftig jaar
Tegen communistische geweldenarij
K.A.B. heeft 300.000
leden
Duidelijke resolutie
gevraagd
Het weer
OVERVAL OP BOEREN
LEENBANK
Buit van duizenden
guldens
22.000 bedden staan in
Rome klaar
Nieuwe Constellation
in ons land
UNIE-STATUUT ALS GEHEEL NIET
MINDERHEIDSBELANG
EEN
Gehele oogst wordt
gevorderd
CENTRALE COMMISSIE
NAAR NAMEN
NIEUWE DECRETEN
STRIJD TEGEN
Priesters gearresteerd
Millioenen rollen van
de persen
VAN PRAAG IN DE
DE GODSDIENST
KETELONTPLOFFING
donderdag 15 september 1949
73ste JAARGANG No. 24564
Bedanken nog enkele
Kamereden?
99
FRANSE KARDINALEN
GEVEN UITLEG
Over decreet van het
Heilig Officie
STEEKPARTIJ IN
IJSSALON
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr. 45. tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W M. van Run.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
O O
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave ven
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week.
f 1.52 oer maand, f 4.55 per kwartaal.
Onder de op het eerste gezicht
ietwat zonderlinge naam van Ne
derlands Gesprekcentrum heeft
*ich een dezer dagen 'n instituut ge
presenteerd, dat een nadere beschou
wing rijkelijk waard is. Deze presen
tatie geschiedde rechtstreeks aan
de pers en via deze aan het
Nederlandse volk.
Het belang van 'n instituut als het
Onderhavige is nu eens niet van eco
nomische of politieke, maar vrijwel
Uitsluitend van geestelijke aard
hetgeen echter zeggen wil, dat een
doorwerking op vrijwel ieder
ander terrein niet alleen mogelijk is,
doch gelukkig ook gewaarborgd en
noodwendig mag worden geacht.
Maar wat behelst nu eigenlijk dit
Nederlands Gesprekcentrum; wat is
zijn doel, welke zijn zijn middelen en
Waaraan ontleent het zijn bestaan?
Om dit samenstel van vragen te be
antwoorden moeten wij teruggaan
naar het jongste verleden, toen
onwillekeurig en op zo zegenrijke
Wijze in practijk werd gebracht, wat
nu tengevolge van de veran
derde tijdsomstandigheden een opzet
telijke organisatievorm van node heeft
om niet te blijven steken in het sta
dium van een experiment, waarin het
onder auspiciën van de Ned. Volks
beweging reeds werd gebracht.
In de dagen, dat een iedereen gelij
kelijk in nood brengende oorlogs
storm de ommuring van het geestelijk
isolement der diverse bevolkingsgroe
pen wegwoei, hebben velen der tot
dan toe nodeloos gescheidenen de weg
tot elkander gevonden om te erva
ren, dat het beter ware geweest indien
Zij reeds eerder die weg waren ge
gaan tot verrijking van zich zelf en
van anderen, tot mildering ook der
Vaak ten onrechte gecultiveerde tegen
stellingen. Protestant en katholiek,
humanist en socialist ontmoetten el
kaar in de strijd tegen een gemeen
schappelijke vijand. Maar reeds bij
een eerste aanraking bleek, dat deze
in zekere zin als negatief te karakte
riseren doelstelling niet het enige, ja
Zelfs niet het beslissende bindende
element vormde; zij was eerder een
aanleiding tot het hervinden van de
altijd aanwezige maar steeds weer
sluimerende verbondenheid van één
Volk in één nationaal verband.' Leidde
dit indertijd tot een verdoezeling der
tegenstellingen? Bij de kortzichtigen
en sentimentelen misschien wel, maar
bij de nuchter denkenden zeer zeker
Piet. En ook ten tijde van een allen
benardende oorlog behoeft het nuchter
denken niet te worden ^uitgeschakeld;
het valt dan eerder te verwachten, dat
het, brekend met ieder gewild cynis-
hte, voldoende nuchter wordt om op
hieuw te doen beseffen, dat bij alle
Verwerpelijkheid der sentimentaliteit
een zekere mate van cordialiteit tot
de eerst noodzakelijke elementen be
hoort van het klimaat der menselijke
samenleving. Men behoeft niet met
eigen ogen te hebben aanschouwd,
hoe in een gevangenkamp na afloop
van een katholieke godsdienstoefening
de vloer door enige priesters eigen
handig werij aangeveegd voor de
daaropvolgende protestantse dienst,
om te weten, dat in die dagen de ver-
bondenheid in het eendere opnieuw
bewust werd beleefd. En die verbon
denheid mag dan al naar diepste we
ten hier christelijkheid en ginds alge-
hiene humaniteit heten, zij vindt een
hadere bêpaling in de nationale ver
bondenheid over alle verschillen heen.
Dit laatste voor ogen houdend,
hebben enige representanten
van diverse geestelijke stro
mingen in ons volksleven beslo
ten tot oprichting van het Ne
derlands Gesprekcentrum, om door
een voortdurende uitwisseling van
elkanders standpunten en opvattingen
de verschillen tot eerlijke openbaar
heid te brengen (hetgeen tevens zeg
gen wil deze tot hun juiste propor
ties te reduceren) en de verbonden
heid weer tot vruchtbare levenswer
kelijkheid te activeren. Drie hoofd
richtingen uit het geestelijke le
ven van ons volk zijn op het ogen
blik in dit streven vertegenwoordigd,
te weten: de katholieke, de christe
lijk-reformatorische en de humanis
tische richting. Na de geslaagde proef
neming onder auspiciën van de Ned.
Volksbeweging, waarvan boven mel
ding werd gemaakt en welke voort
bouwde op de ervaring der oorlogs
jaren, heeft men thans een zelfstan
dige stichting opgezet met een cura
torium, een dagelijks bestuur en di
verse commissies voor bepaalde on
derwerpen. De practijk van het „ge
sprek" zal zich voltrekken binnen het
kader van regionale en plaatselijke
Verbanden.
Uit de zojuist gekozen formulering
der doelstellingen moge reeds geble
ken zijn, dat het geenszins in de be
doeling ligt de wezenlijke verschillen
tot valse unanimiteit te verdoezelen;
hien begrijpt zeer wel, dat men eer
lijkheidshalve eerst de scheidslijnen
dient te weten, voordat de verbonden
heid tot nieuwe bewustwording kan
Voorden gebracht. En zelfs wanneer
deze principiële eenderheid teleur
stellend gering mocht blijken, dan
blijft de winst bestaan der gepoogde
toenadering en der metterdaad ver
werkelijkte verbondenheid in het
Wederzijdse gesprek. Want ook het
gezamenlijk spreken over verschillen
's een vorm van (althans potentiële)
Eensgezindheid. Men zal echter moe
ten waken voor het zorgvuldig bewa
ken van een wederzijds respect.
Net respect mildert immers evenzeer
de door het sentiment gevoede tegen
stelling als de uit diezelfde bron af
komstige al te roekeloze toenadering.
®en irenische gezindheid blijft daar
bij eis van gelijke orde. En het doet
dan wat vreemd aan, wanneer men
Jsest, dat een der leden van het dage-
hjks bestuur van het Ned. Gesprek-
S?ntrum een dezer dagen op een te
jNaarlem gehouden bijeenkomst van
bet Humanistisch Verbond verklaar
de. dat het humanisme bij de vervul-
b_Og van zijn taak om aan duizenden
fen nieuwe levensbeschouwing te ge-
i?n, )>zai hebben te strijden tegen de
perken", wanneer het door die Ker
ken bij deze taakvervulling zou wor-
bedreigd. Zo lezen wij althans in
verslag in het Haarlems Dagbad
eergisteren.
De Katholieke Arbeiders Beweging heeft het volgende schrijven gericht aan
de algemene vergadering van de Verenigde Naties:
„Met stijgende onrust en toenemende verontwaardiging volgen de meer dan
300.000 in de Nederlandse Katholieke Arbeidersbeweging georganiseerde arbei
ders, met hun gezinnen meer dan een millioen katholieke Nederlanders, de ver
schrikkelijke gebeurtenissen in Oost-Europa. Daarom wendt het bestuur van ge
noemde Beweging zich namens hen tot TJ met een dringend protest en dringend
verzoek tevens. Na vijf jaren van oorlog en bezetting, van vervolging en onder
drukking, van door de Nazi's met geraffineerdheid en barbaarse wreedheid be
dreven martelingen en moorden op millioenen onschuldige medemensen, hoopte
de mensheid op vrijheid, vrede, welvaart en geluk.
woordelijke personen haar 'morele ver
oordeling uitspreekt.
Teneinde aan dit protest en aan de
veroordeling een practische vorm te ge
ven, verzoekt genoemde Arbeidersbewe
ging de Algemene Vergadering der Ver
enigde Naties zich in een duidelijke reso
lutie uit te spreken tegen de in Oost-
Europa bij voortduring gepleegde schen
dingen van de in Parijs aangenomen
„Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens".
De K.A.B. heeft mede door de
recente aansluiting als Vakbond van
de A.R.K.A. de 300.000 leden be
reikt. In de rubriek Actualiteiten zal
Loxns Beumer, algemeen propaganda
leider van de K.A.B.Vrijdagavond
van 21.3021.40 voor de K.R.O. over
dit heuglijke feit een korte toespraak
houden.
Bij de processen tegen de nazi-misda
digers is zoveel onbeschrijfelijke beest
achtigheid aan het daglicht gekomen,
dat de berechting van de oorlogsmisda
digers in Neurenberg en elders als een
strenge eis van gerechtigheid is aan
vaard en begrepen.
Helaas is daarmede aan de met grote
wreedheid tegen de mensheid en men
selijkheid georganiseerde misdaden geen
einde gekomen. Thans zuchten in Oost-
Europa, in Rusland en in onder de Com
munistische macht en invloed staande
landen, millioenen onschuldige mensen
onder een wrede terreur, ondergaan de
barbaarse vervolgingen en folteringen
terwijl millioenen arbeiders als slaven
worden losgerukt van familie en geboor
tegrond om onder te gaan in onmense
lijke dwangarbeid. En wij vragen: moet
ook hier geen gerechtigheid geschie
den? Helaas beschikken wij, om deze
millioenen ontrechten en verdrukten te
hulp te komen, over geen andere mid
delen dan ons gebed enons scherp
protest.
Dit protest tegen de communis
tische geweldenarij richten wij tot
uw hoge Vergadering als een drin
gend appèl aan het wereldgeweten.
De wereld moet het weten, de we
reld moet het veroordelen. De we
reld, de mensheid, die nog mens
waardig leeft, moet medeleven en
medevoelen met de verdrukten en
vervolgden in Oost-Europa.
Zo wij dan al niet beschikken over
de physieke middelen om een einde te
maken aan onrecht en verdrukking, die
een schande zijn voor onze eeuw en
voor de mensheid, wèl kunnen wij de
morele wapenen hanteren van de hei
lige verontwaardiging onzer leden. Een
verontwaardiging, die brandt in hun
aller harten om de belediging van God
in de ontering van Zijn schepselen.
Dezer dagen komt Uw hoge Vergade
ring in haar jaarlijkse gewone zitting
opnieuw bijeen om te werken aan het
vreedzaam samengaan van de volkeren
der wereld, om de vrees uit te bannen
en de geestelijke en stoffelijke welvaart
van de mensheid, van alle mensen, te
bevorderen. Daarom kan en mag U het
lot van zovele millioenen, wie de heilig
ste goederen ontnomen zijn, die leven in
vrees en angst, die verkommeren bij on
menselijke slavenarbeid, die rechteloos
en weerloos zijn overgeleverd aan de
wrede beulen in de concentratiekampen,
niet onverschillig laten.
Namens de georganiseerde katholieke
arbeiders van Nederland richt de K.A.B.
tot U het dringende verzoek al Uw in
vloed en macht aan te wenden om
de verantwoordelijke communistische
machthebbers, wier vertegenwoordigers
mede deel uitmaken van Uw hoge Ver
gadering, duidelijk te doen weten, dat-de
mensheid tegen de mens-onteren'de toe
standen in Oost-Europa ten scherpste
protesteert en over de daarvoor verant-
Verwachting tot Vrijdagavond:
Over het algemeen tamelijk veel
bewolkt met bijna overal enkele
buien. Meest matige Zuidelijke tot
Zuid-Westelijke wind. Weinig veran
dering in temperatuur.
Zon: 6.15—18.54; Maan: 22.47—16.20.
Woensdagavond hebben vier mannen
een overval gepleegd op de boerenleen
bank aan de Smeetslandsedijk te IJssel-
monde. In de Boerenleenbank, die des
avonds van 79 uur geopend is, was
behalve de bankhouder niemand aan
wezig.
Van de vier mannen waren er twee
met een automatisch (istool gewapend.
Om onherkenbaar te zjjn. droegen zij
iets voor hun gezicht. Onder bedreiging
van deze pistolen dwongen zij de bank
houder een tas met geld af te geven,
die zich in een lade naast hem bevond.
De tas bevatte énige duizenden guldens.
De gehele overval speelde zich in en
kele minuten af. Hierna hebben de
mannen de bankhouder opgesloten in
de kluis van de Boerenleenbank en ver
dwenen.
Ieder spoor van de daders ontbreekt.
Het Centrale Comité voor het Heilig
oo nnn uGj j bekend gemaakt, dat er
22.000 bedden gereed zijn voor de pel
grims, die men in het jubileum-jaar
1950 verwacht.
Daar kqmt nog bij het grote aantal
bedden, die in de Romeinse hotels en
logementen beschikbaar zijn.
Dit cijfer zal waarschijnlijk nog hoger
worden voordat de plechtigheden op
Kerstavond beginnen.
Daar het normale verblijf van een be
devaartganger in Rome op drie dagen
wordt geschat, betekent dit, dat bijna
2.500.000 pelgrims in Rome tijdens 1950
accommodatie kunnen vinden.
Speciale faciliteiten voor maaltijden
zullen in een groot gebouw yerschaft
worden, dat thans bij de St. Pieter ge
bouwd wordt.
Het comité deelde tevens mede, dat
er in 1950 50.000 Spaanse katholieken
naar Rome zullen komen en wel in
twee bedevaarten.
De eerste 30.000 pelgrims zullen de
zaligverklaring van Antonio Maria Cal-
bet, de stichter van de Congregatie van
Missionarissen van het Onbevlekte Hart
van Maria, meemaken, de tweede
Spaanse bedevaart komt later in het
jaar.
(Eigen bericht)
Een van de twee Constellations, die
enige tijd geleden door de K.L.M. bij
de Lockheed-fabrieken besteld zijn, ar
riveerde Woensdagmiddag op Schiphol.
Het toestel, dat door gezagvoerder Van
Rees uit Burbanks (Californië) werd
overgevlogen, behoort tot het zwaar
dere type Constellation en is uitsluitend
bestemd voor het bevliegen van de Am-
sterdam-Batavia-lijn. De nieuwe aan
winst, die de registratieletters PH
T.D.N. draagt, werd. in tegenwoordig
heid van de verkoopleider der Lock
heed-fabrieken voor Europa, door ir.
Luymes, onderdirecteur der K.L.M., in
ontvangst genomen
Wij, katholieken, mogen in de uit
werking van het ondernomen initiatief
niet ten achter staan. Want waar no
dig en gewenst, dient een niet langer
verantwoord isolement te worden op
geheven ten bate van een beter be
grijpen der anderen en een beter be
grip van ons zelf door die anderen.
Bovendien zal dan duidelijk worden
in hoeverre en op welke terreinen
samenwerking mogelijk is zonder ver
loochening der eigen principes. En
al zal het onmiddellijk tastbare resul
taat vellicht teleurste'lend schijnen,
indien er (nogmaals: zonder transige
ren op enig principieel punt en mét
handhaving van het in sommige op
zichten strikt nodige isolement) een
geest zal groeien van respect en
wederzijds begrip, dan zal er
voldoende zijn bereikt om het onder
nomen initiatief te rechtvaardigen.
„Het woord „Deadlock", dat in enige persorganen is verschenen, geeft een to
taal vals beeld van de stand van zaken ter R. T. C.", aldus heeft een hoogge
plaatste autoriteit in de Nederlandse delegatie tegenover de speciale correspon
dent van het A. N. P. verklaard.
Het is volkomen natuurlijk, dat de Centrale Commissie, die door de grote om
vang der werkzaamheden van de verschillende commissies geen totaal beeld
heeft van de vorderingen op alle besproken punten, eens een rustig weekend
wil hebben om het geheel te overzien en precies te bepalen hoever men is met
de conferentie.
Voorts zjjn in de afgelopen weken enige essentiële problemen gerezen, waar
voor de conferentie eerst de oplossing moet vinden, alvorens men verder kan
gaan. Eén van deze problemen is inderdaad gelegen op het gebied van de Unie
zodat men mag aannemen, dat de Unie een belangrijk onderwerp van bespre-'
king zal zijn op de weekend-Gonferentie.
In gezaghebbende republikeinse en federale kringen was men eveneens zeer
uitdrukkelijk in zijn verklaringen, dat van een „Deadlock" geen sprake is.
De commissie voor culturele aange
legenheden is gisteren opnieuw in ver
gadering bijeengeweest. In aansluiting
op de vorige bijeenkomst werd thans
beraadslaagd over de concrete vragen,
welke bij het uitvoering geven aan de
culturele samenwerking aan de orde
komen. Besloten werd, dat een klein
comité, waarin van elke delegatie drie
leden zitting zullen nemen, een concre
tisering van bepaalde punten ter alge
mene bespreking zal voorbereiden.
In de subcommissie 3 van de commis
sie voor staatkundige en staatsrechte
lijke aangelegenheden kwam eveneens
Woensdag bijeen, in aanwezigheid van
de UNCI, voor een informele bespre
king van het onderwerp: de buiten
landse betrekkingen. Na vaststelling
van en algemene beschouwingen over
de verschillende aspecten van deze be
trekkingen werd besloten tot instelling
van een kleine werkgroep ter voor
bereiding van de verdere besprekingen.
In de vergadering der Centr. Com
missie van 13 September is beraad
slaagd over de door de vertegenwoor
digers van de Europese minderheid in
gediende lijst van onderwerpen, waar
over deze vertegenwoordigers gehoord
wensen te worden. Ingevolge een be
slissing van de centrale commissie
heeft de secretaris-generaal van de
R.T.C. een schrijve., gericht aan mr.
P. A. Blaauw, een der vertegenwoordi
gers van de Europese minderheid ter
R.T.C. Hierin wordt o.m. gezegd, dat
de Centrale Commissie besloten heeft
om de conferentie voor te stellen de
Nederlandse minderheid inzake enkele
onderwerpen te horen.
De Centrale Commissie is echter van
oordeel dat het Unie-statuut als ge
heel niet een minderheidsbelang is.
Mochten echter bij de bespreking van
het Unie-statuut onderwerpen worden
behandeld, welke de belangen der Ne
derlandse minderheidsgroep geacht
kunnen worden te raken en dan zal de
Centrale Commissie alsnog kunnen be
sluiten een vertegenwoordigende groep
te doen horen.'
Volgens liet Bedrijfschap voor
Groente en Fruit zou de uitvoer van
groente naar Duitsland onder dezelfde
voorwaarden als Woensdag voortgezet
kunnen worden. De uitvoer van fruit
naar Duitsland is met ingang van he
den tot nader order stopgezet.
(Speciale correspondentie)
Op 11 Augustus j.I. gloeide de zon
aan de Roemeense hemel met dezelfde
gloed als in de vrije landen van West-
Europa, waar duizenden aan zee, in bos
en op de heide genoten van hun vacan-
tie. Voor tientallen families in de Roe
meense provincies Cluj en Satumare
was die dag echter een dag van angst
en rouw. In verschillende dorpen van
deze beide gebieden werd toen n.l. een
begin gemaakt met de ontvoering van
kinderen.
De bestemming van deze gedeporteer
de kinderen is onbekend, maar eenieder
begrijpt, dat deze ergens binnen de
onmetelijke grenzen van het Russische
gebied moet liggen. Het doel van deze
ontvoering is al even begrijpelijk: in
afzienbare tijd zal een gedeelte van deze
kinderen naar hun land terugkeren om
als leiders en leidsters de in Rusland
aangeleerde communistische beginselen
onder hun volk te propageren.
Voor de provincie Cluj luidt het be
vel: 20.000 kinderen van beiderlei ge
slacht, vanaf de leeftijd van 10 jaar.
In Odoreu in de provincie Satumare
zijn op 11 Augustus 2000 kinderen,
jongens en meisjes, tot de leeftijd van
21 jaar, door de politie bijeengejaagd
en weggevoerd. In het dorp Sanmar-
tin, in dezelfde provincie, hebben eni
ge huisvaders het gewaagd zich tegen
deze kinderroof te verzetten met het
gevolg, dat drie van hen daarbij
het leven gelaten hebben.
Een dergelijk verzet heeft op
11 Augustus een gunstiger gevolg
gehad in de onmiddellijke omgeving
van de stad Satumare zelf. Terwijl de
mannelijke bevolking aldaar op het
land aan de arbeid was, had de politie
reeds 40 kinderen in de wachtkamer van
een klein station bij elkander gedreven.
Een oude vrouw, die de bedoeling van
deze kinder jacht begrepen had, waar
schuwde ijlings de mannen op het land.
Bij de hierop volgende aanval op de
politie slaagden de mannen er in hun
kinderen te bevrijden.
Op diezelfde elfde Augustus eiste de
plaatselijke communistische politie van
de boeren van het dorp Silindra de ge
hele oogst op met inbegrip van de
enkele zakken graan, die iedere land
bouwer, wettelijk, voor het onderhoud
van zich en zijn gezin behouden mag.
De boeren bleken echter niet bereid
goedschiks aan deze eis gevolg te ge
ven, waarop de kleine groep politieman
nen het beter oordeelde in het naastbij-
gelegen stadje versterking te halen.
Tegen de wil van de katholieke pastoor
van Silindra in, luidden daarop enkele
mannen de kerkklok om hun medebur
gers op het dorpsplein samen te roepen
en de politie met zeisen en knuppels
af te wachten. De ongelijke strijd werd
natuurlijk in het voordeel van de goed
(Van onze Haagse redacteur)
Volgens berichtgeving van „Het Pa
rool" zou de volledige Centrale Com
missie van de Ronde-Tafelconferentie
zich dit weekeinde terugtrekken te
Caux in Zwitserland voor het aange
kondigde overleg in besloten kring.
Naar wij echter vernemen zullen de be
sprekingen plaats vinden op het Cha
teau de Namur te Namen.
bewapende politie beslist. De pastoor
is op staanden voet in de tuin van de
pastorie doodgeschoten, terwijl zijn lijk,
op politiebevel, drie dagen ter plaatse
moest blijven liggen tot afschrikwek
kend voorbeeld voor eenieder, wie de
lust nog mocht bekruipen, zich tegen
de communistische overmacht te ver
zetten.
(Van onze Haagse redactie)
Nadat de Amsterdamse wethouder,
de heer Steinmetz, en prof. dr. Jos
Gielen aan de voorzitter van de Twee
de Kamer hebben doen weten dat zij
ontslag zullen nemen als lid van de
Tweede Kamer zij zullen resp. wor
den opgevolgd door J. C. v. d. Ploeg
en Bernard Verhoeven zouden, naar
verluidt, ook ir. Kraaijvanger als lid
van de Eerste Kamer en de heer J.
IJsselmuiden als lid van de Tweede
Kamer gaan bedanken. Een bevesti
ging hiervan kon men ons hedenmor
gen nog niet geven. Zoals bekend, zou
de heer J. IJsselmuiden de Kamer
gaan verlaten wanneer het wetsont
werp op de materiële oorlogsschade is
afgehandeld; hij zou dan opgevolgd
worden door mr. E. Roolvink. Omtrent
de reden van het eventueel vertrek
van ir. Kraaijvanger kan men ons geen
mededeling doen.
Van een „uittocht" uit de Tweede
Kamer is overigens geen sprake. De
wisselingen zullen tot de hiergenoem
de wel beperkt blijven.
Te Praag is gisteren een ministerieel
decreet gepubliceerd, waarin de plaat
selijke autoriteiten gevolmachtigd wor
den toezicht op kerkelijke aangelegen
heden uit te oefenen. Volgens het de
creet heeft dit toezicht tot doel „de
vrijheid van godsdienst te waarborgen
en te voorkomen, dat de godsdienst mis
bruikt wordt tegen het volksdemocra-
tische regiem".
Het decreet geeft genoemde autoritei
ten tevens het recht om requesten te
behandelen betreffende kerkelijke sala
rissen en contributies.
Het decreet, dat 31 Juli gedateerd is,
wordt beschreven als een administra
tieve maatregel ter vergemakkèlijking
van de overdracht van het gezag der
thans opgeheven regionale regeringen
in Moravië en Bohemen.
(Van onze Haagse redacteur)
Terwijl de warmte van die smoorhete Septemberdag nog
zinderend in de Haagse straten lagpasseerden ivij
tegen het krieken van de nieuwe morgen het
ministerie van Financiën en vonden er nog vele lichten
brandend
Waarom toch het nieuws van deze dagen uitsluitend
gezocht achter of onder de Ronde Tafel? In alle stilte is en
wordt op de Kneuterdijk ook dit jaar weer een bijkans
gigantisch werk verricht, nu nog onopgemerkt en misschien
veronachtzaamd door de buitenstaanderdoch straks op de
20e September met een zevenkoloms kop aangekondigd ook
in deze krant.
Wjj doelen op de Begroting en hier
over een reportage te schrijven is een
merkwaardige zaak, want de bezetting
van de burcht, welke „Financiën" is,
beschouwt het van oudsher als een ere
kwestie, dat er geen letter en geen cij
fer van de nieuwe Millioenennota tot
de buitenwereld doordringt voor het de
derde Dinsdag van September is. Men
gaat dus zitten praten over algemeen
heden, daarbij zorgvuldig om alle posten
heen manoeuvrerend.
Dit dan is de geschiedenis, welke zich
elk jaar herhaalt, van het roemruchte
staatsstuk met zijn zo'n zoveel duizend
pagina's:
Reeds in Januari zijn de eerste cij
fers op papier gezet, namelijk in een
z.g. Begrotingsaanschrijving, waarbij
voor elk ministerie gedetailleerde aan
wijzingen werden gegeven over sa
menstelling en tijdstip van indiening
der ontwerpbegroting voor het vol
gend jaar. De laatste tijd is het ge
bruikelijk geworden, dat daarna te
vens voor elk ministerie een „streef
cijfer" werd genoemd, zijnde het toe
laatbare maximum aan uitgaven.
Is dit „wens-programma" van de ver
schillende ministeries op „Financiën'
binnen, dan nestelt de Inspectie der
RgkeÊrastaciëu zich op de Schatkist om
Precies honderd jaar geleden, voor
de Begroting voor 1850, vernam de
Kamer uit de mond van de toenma
lige minister Van Bosse:
„Ofschoon ons land, dank zij de
bezadigdheid van zijn bewoners, be
vrijd bleef van de rampen, die de uit
spattingen van een dolzinnige frac
tie elders verspreidden zoo bleef het
nogtans niet geheel verschoond van
de gevolgen der beroerten, welke
de naburige landen teisterden. Het
dreigend aanzien van den staatkun
digen toestand van ons werelddeel
noodzaakte den Koning de leger-
magt van den Staat aanzienlijk te
versterken
Ja, ja.... Er is niets nieuws on
der de zon.
Wie Prinsjesdag in de Ridderzaal
meemaakt, pleegt geen bagage mee
te nemen voor deze plechtigheid.
De enige uitzondering maakt de
Minister van Financiën voor het
transport van de Millioenennota.
Hoe simpel zijn koffertje moge zijn,
naar de inhoud kijkt op de derde
Dinsdag van September geheel
Nederland.
een boeiende simultaan-'partij
minister Lieftinck en zyn ambtgeno
ten: eerstgenoemde tracht zijn verla-
gingsvoorstellen op grond van de door de
Inspectie verschafte gegevens te hand
haven en de tegenspelers verdedigen
ieder hun voorlopig ingediende cijfers.
Xe er na schier eindeloze en zeer ge
heime debatten eindelijk overeenstem
ming bereikt, dan komen de ontwerp-be-
grotingen in gedrukte vorm op tafel, maar
elke aangevraagde uitgave op aanvaard- men mene niet, dat dan het ergste leed
baarheid te toetsen. wel geleden is: de verdere geschieden.s
Het is namelijk zo, dat men op elk telt her„ha"nt®etnhpfneindee ^ewdü^d
departement door de verschillende af- herstemden van nieuwe besprekingen
de Raad van State is binnengekomen
en nog eens op allerlei plaatsen veran
deringen zijn aangebracht, kan men pas
met de definitieve opstelling van de
Nota met de vele bijlagen en verzamel-
tussen opgaven beginnen.
delingen de verlangde gelden laat voor
dragen. De afdeling „Comptabiliteit"
en wijzigingen in de cijfers, weer andere
besprekingen en nog eens wijzigingen,
van elk ministerie voegt deze afdelings- welke veranderingen uiteraard in tal van
begrotingen dan samen tot één ontwerp, verzamelstaten en overzichten haar weer-
dat, na door de eigen minister beodr- ol=" Omstreeks het emd van d<
deeld te zijn, als „voorlopige cijfers" bij
Financiën wordt ingestuurd. De In
slag vinden. Omstreeks het eind van de
maand Juli maakt Financiën dan nog „even"
een samenvattend algemeen overzicht voor
H. M. de Koningin. Het is een soort voor-
Welke zijn toch al die correcties op
het laatste moment? Een subsidie, dat
veranderd moet worden, een bureau,
dat nog niet of juist wel wordt op
geheven, een plan,- dat anders dient
te worden opgesteld. Dit werkt zo
sterk door, dat in laatste instantie
bijna alle cijfers nog gewijzigd moeten
worden en er tenslotte maar enkele
dagen over zijn om het omvangrijke
staatsstuk m zn definitieve druk te
laten verschijnen. De Staatsdrukkerij
houdt hiervoor aparte persen gersser.
veerd. Op het moment, dat u dit leest,
produceren deze die duizelingwek
kende reeks cijfers, waarmee het fi
nanciële beleid voor 1950 wordt te
boek gesteld. De ene groep ambtena-
naren maakt op het departement de
kopij klaar, de andere corrigeert druk
proeven aan de lopende band.
spectie der Rijksfinanciën treedt daarop lcpige Millioenennota in beknopte vorm
in de gedaante van een Thesaurie-In
specteur voor elk ministerie het tour-
nooi binnen en onderwerpt die voorlopi
ge cijfers aan een grondig onderzoek.
Een leek kan zich nauwelijks voor
stellen welk een enorm karwei dit is en
er wordt bovendien een wedloop met de
tijd geleverd, want begin Augustus
moet ieder jaar de Begroting bij de
Raad van State zijn en de ervaring leert
ieder jaar weer, dat het tevoren vastge
stelde tijdschema in het gedrang komt.
En zo zal ook dit jaar de Minister van
Financiën weer op Prinsjesdag met zijn
koffertje naar de vergaderzaal van de
De "minister persoonlijk^ de Thesaurier- Tweede Kamer kunnen gaan om kant
en klaar over te leggen de begrotingen
van alle hoofdstukken, met pijnlijke
Een afschrift daarvan gaat met de ont-
werp-begrotingen naar de Raad van State.
Generaal en de Secretaris-Generaal heb
ben, zo werd ons verzekerd, een groot nauwgezetheid "door één legért jT^amb-
aandeel in de totstandkoming van de
Millioenennota. ZtJ maken menig over-
nurtje mee en het is geen zeldzaamheid,
dat in de drukste periode Z. Exc. ook
ver na het middernachtelijk aur nog om
inlichtingen vraagt.
tenaren van alle departementen klaar
gestoomd.
Het .wordt meestal September voor
Na interne besprekingen op Financien tiet eerste concept van de Millioenennota
is daa bet rooroont aangebroken veer gereed is. Als dan ook het rapport van
Een goed humeur is een groot bezit^j
(Van onze Haagse redacteur)
Vandaag is het een halve eeuw gele
den, dat te Schinnen werd geboren
Franciscus Josephus Theodorus Rutten.
Twee-en-twintig jaar terug promoveer
de deze Limburger in Leuven cum lau-
de op een proefschrift over Felix Tim
mermans en twee jaar daarna deed hjj
het nog eens over te Utrecht op een
dissertatie over de psychologie der
waarneming. In 1931 werd dr. Rutten
hoogleraar in Nijmegen en in 1948 mi
nister in het kabinet DreesVan Schaik.
Moet men echter bij het jubileum van
een bewindsman slechts retrospectief te
werk gaan en verder volstaan met een
vage goede wens voor de toekomst?
De Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen is de man van de
onderwijzerssalarissen en van de muziek
in Brabant en Twente. In Hilversum
verwacht men van hem het grote woord
over een nieuw radiobestel en in het
Zuiden een tweede Technische Hoge
school. Hem wordt gevraagd om ver
nieuwing van het onderwijs en om aan
dacht voor de massa-jeugd. Ruimere
mogelijkheden voor leraren, betere aan
sluiting van lager op technisch onder
wijs, grotere kansen voor artisten
een willekeurige greep wijst reeds op
de verscheidenheid van de problematiek
op O. K. en W. en de rij is nog lang.
Wat de plannen van minister Rutten
zijn zal men a.s. Dinsdag uit de Troon
rede kunnen vernemen. Wij vertrouwen,
dat er meer zal klinken dan het vroe
ger gebruikelijke „voorwerp van aan
houdende zorg" en wensen Zijne Ex
cellentie op deze vijftigste verjaardag
een blijvende grote werkkracht toe bii
de leiding van zijn departement.
De plaatselijke gezagsorganen zijn
verder gemachtigd „nota te nemen"
van herderlijke brieven om na te
gaan of zij geen „ongewenste inhoud"
hebben. In het kader van hun alge
mene supervisie-volmachten zijn zij
ook gerechtigd toezicht uit te oefenen
op theologische scholen, zoals dit ook
geldt voor onderwijs, kunsten en we
tenschappen, kerken, propaganda,
openbare bibliotheken e.a.
Het Praags gewestelijke comité der
commnnistische partij zou onlangs be
sloten hebben, elke Zondag naar alle
kerken van de hoofdstad drie inspec
teurs te zenden, om alle predicaties te
beluisteren en de nationale veiligheid in
te lichten over „elke verstoring van de
openbare orde".
Naar het Franse persagentschap meldt
zou de prior van het Dominicanen
klooster te Praag, pater dr. Vesely,
Maandag zijn gearresteerd. Pater Vese
ly zou behoren tot de 15 priesters, van
wie de arrestatie gisteren reeds werd
gemeld.
De vier Franse Kardinalen, n.L Hun
ne Eminenties Pierre Gerlier, Aarts
bisschop van Lyon en Primaat van
Frankrijk, Achilie Liénart, bisschop
van Rijssei, Emile Roque, Aartsbis
schop van Rennes en Gilles Géreaud
Saliège, Aartsbisschop van Toulouse,
hebben gisteren een verklaring uit
gegeven, warin zij voor Frankrijk een
nadere uitleg geven van het decreet
van het Heilig Officie, waarin het lid
maatschap van communistische organi
saties veroordeeld wordt.
Het document bevat drie delen: een
uiteenzetting van de communistische
aanvallen op de Kerk en de verdedi
ging tegen deze aanvallen; de toepas
sing van het decreet in Frankrijk en
een overzicht van de fouten, die ver
meden dienen te worden bij de inter
pretatie van het decreet.
In de strocartonfabriek „De Dollart"
te Nieuwe Schans is vanmorgen een
ketel nit elkaar gesprongen. Een arbei
der, de 50-jargie H. Smaal werd onder
het puin bedolven en kwam jammerlijk
om het leven. De monteur Ter Ellen
werd zwaar gewond. Ook de arbeiders
Aldenburger en Riemeyer liepen ver
wondingen op. De drie gewonden zijn
naar het Academisch Ziekenhuis te Gro
ningen overgebracht. De schade is groot,
maar een juist ovèrzicht valt niet te ge
ven omdat men de fabriek, met het oog
op het neervallend pnin, nog niet kan
binnengaan.
Woensdagavond omstreeks 7 uur kre
gen twee Italianen in een Italiaanse ijs-
salon in de Kalverstraat te Amsterdam
zo'n hooglopende ruzie, dat een hunner
zijn zakmes openknipte en zijn landge
noot, de 47-jarige P. M., een aantal ste
ken aan voorhoofd en rechterhand toe
bracht. Met een particuliere ziekenauto
werd het hevig bloedende slachtoffer
naar zijn woning in Bentveld vervoerd.
De dader F. B. werd gearresteerd en is
in het politiebureau Singel opgesloten.
