President Truman verklaart: In Sovjet-Unie heeft
ook atoom-explosie plaatsgevonden
Wereld toont zich geschrokken, maar niet verrast
Cepicka: Tsjechoslowakije wordt
door ondergrondse bedreigd
s
Opnieuw arrestaties van priesters
Vishinsky beschuldigt V.S. en Engeland en wil
veroordeling oorlogsvoorbereidingen
Werk voor 215.000 arbeiders noodzaak
Eis tot overdracht
van Solo
ZIJ, DIE VIELEN
DOODSTRAF VOOR
RAJK
Wat gaat er
eeheuren
Tot hoofd en hart
VÓÓR OCTOBER VERDRAG VOOR OOSTENRIJK?
Nota van de minister
.Het weer
De tien millioenste
Nederlander
Militaire besprekingen
ter R.T.C.
Labourregering stelt
vertro uwenskwestie
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1949
73ste JAARGANG No. 24572
President Truman heeft gisteren op het Witte Huis de vol
gende verklaring aan de pers overhandigd:
„Wij hebben hei bewijs, dat in de afgelopen weken een
atoomexplosie in de Sovjet-Unie heeft plaats gehad. Naar
mijn mening heeft het Amerikaanse volk er recht op,
voor zover dat met de nationale veiligheid strookt, ie wor
den ingelicht over alle ontwikkelingen op het gebied van
de atoomenergie. Dat is de reden, waarom ik dit nieuws
bekend maak."
Ontploffing in V.S.
geregistreerd
Geen verrassing
ALLEEN VIS NAAR
ENGELAND
Werk voor de
Grote Vijf
zei vEM met de vuist °P tafel sloeS
Mr. Stikker over R.T.C.
KONINKLIJK BEZOEK
AAN WESTLAND
Schuman over Oostenrijk
Laszlo Rajk, voormalig
Hongaars mi nisier van Bui
tenlandse Zaken, is heden
mei twee mede-beklaagden
wegens hoogverraad ier dood
veroordeeld. Luiienani-gene-
raal George Palffy, voorma
lig stafchef en minister van
Defensie, zal opnieuw wor
den berecht door een mili
tair gerechtshof.
Twee anderen werden ver
oordeeld tot levenslange ge
vangenisstraf, een tot negen
jaar.
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544. Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiussti. 45. tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W M van Run.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAABLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents pei millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave ven
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRI3S 35 cents per week.
'1-52 per maand, f 4.55 per kwartaaL
De tekst van de verklaring luidt ver
der:
„Sinds de atoom-energie voor de eer
ste maal door de mens was vrijgemaakt,
is de mogelijke ontwikkeling van deze
nieuwe kracht door andere landen ver
wacht. Wij hebben met deze mogelijk
heid steeds rekening gehouden.
Ongeveer vier jaar geleden heb ik er
op gewezen, dat men het er in weten
schappelijke kringen vrijwel over eens
was, dat de essentiële theoretische ken
nis, waarop de ontdekking is gebaseerd,
reeds in brede kringen was doorgedron
gen. Ook was men vrijwel algemeen van
oordeel, dat het onderzoekingswerk in
het buitenland na verloop van tijd op
gelijke hoogte zou komen met onze hui
dige theoretische kennis en in de drie-
mogendhedenverklaring van de presi
dent der V. S. en de minister-president
Van het Verenigd Koninkrijk en Canada,
daterende 15 Nov. 1945, werd nadruk
kelijk verklaard, dat geen enkel land in
feite een monopolie kon bezitten op
atoom-wapenen.
Deze laatste ontwikkeling toont, in
dien dit nog nodig was, opnieuw duide
lijk de noodzakelijkheid van waarlijk
doeltreffende afdwingbare internationale
controle op atoom-energie aan, welke
door de regering en de grote meerder
heid van de leden der Verenigde Naties
wordt gesteund."
Truman las de verklaring aan de pers
voor na afloop van een kabinetsvergade
ring, die een uur had geduurd en waarin
het kabinet van het nieuws op de hoogte
werd gesteld.
Kort na de gewone persconferentie
op het Witte Huis waren de correspon
denten haastig op het kantoor van
Charles Ross, de perssecretaris van de
president, geroepen. Ross gaf opdracht
alle deuren te sluiten en zei: „Niemand
mag deze kamer verlaten alvorens de
verklaring van de president in handen
van iedere hier aanwezige verslag
gever is."
Na de verklaring van de president
renden de verslaggevers naar de tele
fooncellen. Hun opwinding was groot.
Uit de verklaring van Truman
schijnt te mogen worden opgemaakt,
dat naar zijn mening de Russen thans
in staat zijn een atoombom te maken.
Te Londen en Ottawa zijn dergelijke
verklaringen uitgegeven. Deze verkla
ringen vallen samen met de atoombe
sprekingen, die te Washington aan de
gang zijn tussen Engeland, Canada en de
Ver. Staten. Naar vernomen wordt, is
het initiatief tot deze besprekingen van
Engeland uitgegaan.
De minister van Defensie, Louis John
son, wilde na de kabinetsvergadering de
journalisten geen antwoord geven op
hun vragen over de juiste plaats en tijd
van de ontploffing. Toen men hem vroeg
of het kabinet meer bijzonderheden wist
dan in de officiële verklaring zijn ge
geven, zei Johnson: „Het kabinet weet
er alles van". Meer wilde hij niet los
laten.
Toen verslaggevers aan Johnson vroe
gen, bij zijn vertrek uit het Witte Huis,
of er wijzigingen in de defensie zijn aan
gebracht als gevolg van de atoomexplo
sie in Rusland, antwoordde de minister
met een kort: „Neen".
Weinige minuten na de verklaring van
de president werd het nieuws over alle
Amerikaanse zenders bekendgemaakt.
De programma's werden er voor onder
broken en de omroepers vroegen de
luisteraars attent te blijven op verder
nieuws.
Een speciale groep Amerikaanse waar
nemers heeft enkele uren na de ontplof
fing het nieuws doorgegeven, dat in de
Sovjet-Unie een atoomexplosie had plaats
gevonden, aldus heeft Frerick C. Osbom,
permanent vertegenwoordiger der V.S.
in de commissie voor de atoomenergie
der V.N., bekend gemaakt. „Ik ben er
zéker van, dat het bericht juist is," aldus
Osborn. „Ik weet het, omdat wij er de
installaties voor hebben om het te we
ten. Ik heb in de atooméommissie ge
zegd, dat wij het enkele uren na de ex
plosie zouden weten, op grond van de
mate van radio-actieve uitstraling in de
lucht.
De Tsjechoslowaakse minister van
justitie, Alexej Cepicka, gaf gisteren in
een rede bij de opening van het juris
tencongres in Praag toe, dat de com
munistische sfaat bedreigd wordt door
een ondergrondse beweging. Hij waar
schuwde de „reactionnaire geestelijk
heid" en de „kapitalistische ondergrond
se" dat zij met zware bestraffing reke
ning moeten houden.
Het was de eerste maal, dat een com
munistische autoriteit als Cepicka het
bestaan van een dergelijke ondergrondse
toegaf en deze veelbetekenend verbond
aan de Katholieke Kerk.
„In de ondergrondse", zo betoogde
Cepicka, „gaat de ondermijnende acti
viteit der reactie over tot misdadige
handelingen als moord, diefstal, brand
stichting, fraude, sabotage en spionnage."
„Wanneer een gedeelte van de reac
tionnaire geestelijkheid zich aansluit bij
deze verdeeldheid zaaiende en misda
dige elementen, dan is dat het bewijs
hoe laag de geestelijkheid gezonken is
en hoezeer zij haar eigen volk en de
volksdemocratische staat haat," zo zei-
de hij.
Cepicka deelde verder mee, dat de
erkende advocaten en procureurs in
coöperatieve bureaux zullen worden
ondergebracht, die voor taakverdeling
en inning der honoraria zullen zorgen.
Er zullen bijzondere een- en twee
jarige cursussen worden georganiseerd
om arbeiderscandidaten op te leiden
voor benoeming als advocaten en rech
ters.
Cepicka maakte bekend, dat er thans
nieuwe wetboeken worden opgesteld.
Het marxistisch leninisme zal de basis
voor het recht worden. De scheiding
tussen privaat- en publiek recht zal niet
worden gehandhaafd.
Het oogmerk van de nieuwe wetboe
ken zal zjjn „vernietiging van het ka
pitalisme, waar het zijn hoofd zal op
steken," aldus de minister. Privé-eigen-
dom zal worden beschermd, als hjj is
verworven door de persoonlijke arbeid
en op persoonlijk initiatief van
eigenaar. Erfrecht is toegestaan
ouders op kinderen en slechts van
deren voor persoonlijk gebruik
voortbrengselen
beid."
de
van
goe-
en
van persoonlijke ar-
Van kerkelijlce zijde in Praag werd gis
teren gemeld, dat de Tsjechische gehei
me politie een inval heeft gedaan in
een seminarie der paters Lazaristen in
Bratislava in Slowakije en vier pries
ters en drie novicen heeft gearresteerd.
Waar de gearresteerden van beschuldigd
worden is niet bekend. Verder zou in
Bratislava zijn gearresteerd deken Poz-
dech, die geweigerd heeft een boete van
100.000 kronen te betalen, omdat hij een
priester in zijn dekenaat met excom
municatie had gedreigd wegens samen
werking met de door de regering ge
organiseerde katholieke actie.
Volgens dezelfde woordvoerders is in
het diocees van mgr. Beran een groot
aantal priesters gevangen genomen.
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Dean Acheson, heeft ver
klaard, dat de atoomexplosie in Rusland
reeds lang werd verwacht en voor de
Amerikaanse regering geen verrassing
was.
Hij verklaarde, dat de ontploffing die
van een atoomwapen was en gaf geen
verdere uitleg.
Op een persconferentie in de zaal van
de UNO-assemblée verklaarde Acheson,
dat deze ontwikkeling geen verandering
zou brengen in de plannen van de Ame
rikaanse regering.
Toen aan A. A. Arutiunian, lid van de
Russische delegatie ter Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties, werd
gevraagd of het waar was dat ook de
Sovjet-Unie in staat is de atoombom te
vervaardigen, antwoordde hij: „Ik hoor
de dit het eerst van de president der
Verenigde Staten," waaraan hij toevoeg
de verder geen commentaar te kunnén
geven.
In West-Berlijn is men van president
Truman's bekendmaking geschrokken,
doch men was niet verrast. In berichten
van officiële Britse en van andere zijde
is herhaaldelijk sprake geweest van de
tienduizenden Duitse mijnwerkers te
Aue, aan de grens met Tsjechoslowakije,
die dag en nacht in elkander steeds af
lossende ploegen werken in de uranium-
ertsmijnen.
IJit Lake Success meldt Reuter dat de
secretaris-generaal der Verenigde Na
ties. Trygve Lie, toen hij op de hoogte
werd gesteld van Truman's verklaring,
zeide: „Indien het waar is, dat de Rus
sen een atoombom kunnen vervaardi
gen, toont dit aan hoe onafwendbaar
noodzakelijk het tot stand komen van
een internationale overeenkomst betref
fende de atoom-energie is."
In Washington deed het nieuws in de
regeringsdepartementen en het Congress
snel de ronde.
Op het hoofdkwartier van de strijd
krachten vielen tekenen van opwinding
waar te nemen.
Een militair woordvoerder in Wash
ington verklaarde, dat de Russen waar
schijnlijk thans even ver zijn als de
Amerikanen op 16 Juli >945, toen men
in Nieuw Mexico proeven met atoom
bommen nam. Drie weken na de 16e
Juli lieten de Amerikanen de eerste
atoombom op Japan vallen.
t
In Chicago verklaarde de redacteur
van het aldaar verschijnende atoom
wetenschappelijke blad, Eugène Rabino-
witch, dat geen atoomexplosies op kleine
schaal kunnen worden veroorzaakt.
Iedere atoom-explosie moet minstens
de grootte hebben van de bom, die de
Amerikanen tegen Japan gebruikten.
De reden hiervan is, dat een bepaalde
hoeveelheid uranium of plutonium bij
een gebracht moet worden voordat een
explosie kan ontstaan. Als die bepaalde
hoeveelheid bijeengebracht is heeft men
in feite een atoombom, aldus Rabino-
witch.
Met de Engelse regering is, zoals be
kend, overeengekomen, dat per veertien
dagen zestien Nederlandse visserssche
pen verse vis in Engeland aan de markt
mogen brengen. Toen in Nederland de
opvangregeling voor haring werd in
gesteld, verzocht de Nederlandse rege
ring aan de Engelse, behalve erse vis
ook haring in Engeland te mogen los
sen. Dit verzoek werd ingewilligd onder
voorwaarde, dat de Nederlanders zou
den ophouden haring in Engeland aan de-
markt te brengen, wanneer Engeland
dit nodig oordeelde.
De Engelse regering neeft thans be
paald, dat de Nederlandse vissersschepen
alleen nog verse vis mogen aanvoeren
in Engelse havens.
In het kader van het algemeen debat
in de Algemene Vergadering der V. N.
heeft de Russische minister van Buitenl.
Zaken, Andrei Vishinsky, gisteren het
woord gevoerd.
Na Engeland en de V. S. beschuldigd
te hebben, dat zjj een nieuwe oorlog
voorbereiden, vroeg Vishinsky de verga
dering de volgende voorstellen in over
weging te nemen:
1. Veroordeling van de „voorbereidin
gen voor een nieuwe oorlog, die in een
aantal landen, in het bijzonder in de
V. S. en Engeland, getroffen worden".
2. Een erkenning van de vergadering
dat het gebruik van atoomwapens en
andere middelen tot massale vernietiging
van menselijke wezens onverenigbaar is
met het geweten en de eer van naties
en met het lidmaatschap der V N De
vergadering acht elk verder uitstel'van
het aanvaarden door de V. N. van prac-
tische maatregelen tot het onvoorwaar
delijk verbieden van atoomwapens en
het instellen van een toereikende en
krachtige internationale controle ontoe
laatbaar.
3. Een eensgezinde verklaring van de
vergadering, dat zij wenst, dat de V. S..
Engeland, China, Frankrijk en de Sovjet-
Unie de handen ineen slaan voor het
handhaven van de internationale vrede
en veiligheid om de dreiging van een
nieuwe oorlog af te wenden en onder-
Ïeiïrtö en Engeland verschil-
uen van de v- N- vertrouwen
i, gehoorzame meerderheid, heeft
ook de commissie voor de atoomenergie
bijna vier jaar lang de besluiten van de
erSadering over controle op
VisMnskv'ngv niet uitgevoerd- aldus
"De v- S. en Engeland houden
en nemen mln!l'ge bewapeningswedloop
f ,maatregelen ter voorbereiding
van een nieuwe oorlog."
zei Vishinsky: „Dat is de politiek van
en Engeland, die wereldover
heersing moet bewerkstelligen. De
oovjet-Ume daarentegen is trouw aan
de beginselen van internationale sa
menwerking."
Bevin, Acheson en Schuman, de mi
nisters van Buitenlandse Zaken van
Engeland, de V. S. en Frankrijk, de
den mee aan het applaus aan het einde
van Vishinsky's rede, die zij met aan
dacht gevolgd hadden.
Voor Vishinsky hadden de Neder
landse minister van Buitenlandse Zaken
mr. Stikker en zijn Franse collega Ro
bert Schuman het woord gevoerd.
In zijn rede verklaarde minister Silk
s'51' a^ 7 de tQt nog toe bij de
Ronde Tafel-conferentie gemaakte vor
deringen de hoop wettigen, dat de be
sprekingen in het Nederlands-Indonesi
sche geschil tot een oplossing zullen lei
den. Hij zeide, dat de Nederlandse re
gering al het mogelijke zal doen, om
een harmonieuze, blijvende samen wer-
mcuwe ooriog ai se wenuen en onder-1.1 Murama-
ling een verdrag sluiten voor het ver-1^JÖL'
sterken van de vrede.
Vishinsky sprak in zijn rede niet over
een atoomexplosie in de Sovjet-Unie,
noch bracht hij ter sprake, of de Sovjet-
Unie de atoombom bezit.
In het begin van zijn rede deed
Vishinsky een aanval op het Atlantisch
Pact, dat naar zijn zeggen op de voor
bereiding van een nieuwe oorlog ge
richt is.
Volgens Vishinsky heeft het plan-
Marshall niet alleen gefaald de economie
van West-Europa te verbeteren, doch
deze volledig ondermijnd.
Aan de bjj de Tweede Kamer Inge
diende begroting voor het departement
van economische zaken heeft minister
v. d. Brink een zeer uitvoerige nota in
zake de industrialisatie van Nederland
gevoegd.
Onderzoekingen hebben aangetoond,
aldus de minister, dat de mogelijkheid
aanwezig is, dat in 1952/53 de arbeids
productiviteit in de industrie ongeveer
op het vooroorlogse peil zal zjjn terug
gekeerd, hetgeen ten opzichte van de
gemiddelde stand in 1948 een stijging
van ca. 23 pCt. betekent. Naarmate de
In gezelschap van Baron Baud bracht H. M. Koningin Juliana gisterenmiddag
een bezoek aan Naaldwijk, waar een prachtige tentoonstelling is ingericht van
alles wat Naaldwijk en omgeving te bieden heeft aan bloemen, fruit e.d. Door
meisjes, gekleed in fraaie costumes werd Hare Majesteit een charmante hulde
bereid.
arbeidsproductiviteit weer op het voor
oorlogse niveau terugkeert, zullen de
abnormaal gestegen personeelsbezettin
gen weer tot een officiënter grootte
kunnen worden ingekrompen. Dit houdt
in, dat er voor een deel van de be
staande bezetting nieuwe werkgelegen
heid moet worden geschapen. De con
clusie is dat de vereende krachten van
overheid en bedrijfsleven er op zullen
moeten zjjn gericht tussen' 1 Juli 1948
en 1 Januari 1953 voor 215.000 arbeiders
nieuwe werkgelegenheid in de industrie
te scheppen hoewel voor de personeels
bezetting der industrie in feite slechts
een stijging van 1.395.000 tot 1.490.000
personen is geraamd.
(Van onze Haagse redactie)
H. M. Koningin Juliana heeft gister
middag een bezoek gebracht aan de
Westlandse Fruit- en Bloemententoon
stelling en het leek wel of het hele
Westland hiervoor uitgelopen was. Lang
voordat Hare Majesteit zou arriveren,
stonden duizenden schoolkinderen en
talrijke bewoners uit het land der glas
cultures langs de wegen, getooid met
oranje.
Om precies half vier stapte Koningin
Juliana, gekleed in een eenvoudig grijs
mantelpak met lila hoedje, uit de wa
gen. De burgemeester van Naaldwijk
stelde de Koningin aan het bestuur en
de andere gasten voor; Jo Klinken-
bergh, een kleindochtertje van voor
zitter Barendse bood H. M. een bouquet
cathleya orchideeën aan. Daarop werd
een rondgang over de tentoonstelling
gemaakt.
In het restaurant werd vervolgens
een tea aangeboden door de meisjes
van de vakschool te Naaldwijk, hetgeen
de Koningin zeer op prijs stelde.
Nederlandse Koninkrijk en de Verenig
de Staten van Indonesië, vrijwillig ver
enigd in een Nederlands-Indonesiche
Unie, tot stand te brengen.
Spreker hoopte dat in deze zitting
toereikende maatregelen zouden wor
den genomen ter beveiliging van de
Heilige Plaatsen in Palestina. Indien er
geen regeling tot stand kpn komen, was
hij voor internationalisatie van Jeru
zalem. Hij waarschuwde voor „de alar
merende uitbreiding van de onrust in
China" en zeide, dat als de betekenis
van dit verschijnsel algemeen werd in
gezien het gemakkelijker zou zijn zich
gemeenschappelijk tegen dit toenemen
de gevaar te verdedigen.
Toen hij de hulpverlening aan de min
der ontwikkelde gebieden ter sprake
bracht, zeide mr. Stikker, dat Neder
landse technici, vooral op het gebied
van de landbouw, bereid zijn andere
landen hun diensten aan te bieden en
dat de Nederlandse hogescholen gaarne
buitenlanders in de gelegenheid zullen
stellen om tot deskundigen op enigerlei
gebied opgeleid te worden. Tenslotte
drong minister Stikker er namens de
Nederlandse delegatie op aan een tijd
limiet voor de sprekers vast te stellen
daar, zoals hij zeide, „de Algemene Ver
gadering permanent in zitting dreigt
te blijven".
Schuman, die hierna aan het woord
kwam. sprak de hoop uit, dat Duits
land een weg zou inslaan, die het land
in staat zou stellen zijn plaats in de
gemeenschap van vrije landen te her
winnen, te beginnen met de Europese
gemeenschap.
Hoewel de Grote Vier er niet in
geslaagd waren overeenstemming over
Duitsland te bereiken, was hierdoor
toch de weg geopend tot het sluiten
van een verdrag met Oostenrijk. Woor
delijk voegde hy er aan toe: „Wij wen
sen vurig vóór de Oostenrijkse ver
kiezingen in October tot een defini
tieve overeenkomst te komen. Oosten
rijk zou dan in de V.N. kunnen wor
den opgenomen, samen met andere
landen, die geen verraad gepleegd
hebben aan de zaak van de interna
tionale moraliteit of die van de de
mocratie en de vrijheid".
Sprekend over de wereldproblemen
waarvoor de assemblée zich geplaatst
ziet, zeide Schuman, dat ofschoon af
doende en duurzame oplossingen nog
gevonden moesten worden, men thans
ten minste deze oplossingen voor mo
gelijk hield. Bij tijden was men er zelfs
in geslaagd dichter tot het doel te ko
men. De kwestie van ontwapening en
controle op de atoomenergie bespre
kend, verklaarde Schuman, dat zo lang
ernstige vraagstukken als Duitsland en
Japan en de betrekkingen tussen de
Westelijke en Oostelijke werelden niet
tot een oplossing gebracht waren, het
nutteloos zou zijn opnieuw onvrucht
bare debatten te voeren, die alleen maar
in polemiek en propaganda konden ont
aarden.
„Operation Bulldog" is de naam voor de
Geallieerde tuchtoefening, die op het
ogenblik in Engeland gehouden wordt
De Nederlandse luchtmacht neemt er.
naast de Amerikaanse, Franse en Bel
gische, aan deel met haar straaljagers.
Op het vliegveld Thorney Island krij
gen de Nederlandse piloten hun laatste
instructies voor de start.
In een resolutie, ondertekend door alle
politieke partijen te Surakarta, wordt de
eis gesteld, dat een formele overdracht
van bevoegdheden en verantwoordelijk
heden in de residentie Surakarta en het
terugtrekken van de Nederlandse troe
pen uit het gebied van Surakarta, ten
laatste vóór het einde van September
dient te geschieden.
Verwachting tot Zondagavond:
Op de meeste plaatsen enkele buien
en overwegend zwaar bewolkt. Mor
gen echter hier en daar opklaringen.
Matige Zuid-Oostelijke wind, rui
mend naar Zuid-West en later iets
afnemend. Iets koeler dan vandaag.
Zondag:
Zon 6.30—18.33 Maan 10.42—19.31
Maandag:
Zon 6.31—18.31 Maan 12.16—19.55
De regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen de volgende
verliezen in Indonesië zijn gerap
porteerd:
Koninklijke Landmacht:
Gesneuveld 28 Mei 1949 na ver
missing:
Sold. D. E. Kiewiet, legernummer
270525102, afkomstig uit Wedde
(Gr.).
Gesneuveld 6 Augustus 1949, na
vermissing:
Sold. J. H. Koster, legernummer
271203190, afkomstig uit Utrecht.
Gesneuveld 11 September 1949:
Sold. D. Bos, legernr. 271005190,
afkomstig uit Katwijk aan Zee.
Gesneuveld 18 September 1949:-
Korporaal H. v. d. Hoef, legernr.
100328004, afkomstig uit Heerlen.
Koninklijk Ned. Ind. Leger:
In de periode van 4 t.m. 10 Sep
tember 1949 geen verliezen.
Dat zij rusten in vrede.
Wanneer de voorlopige ramingen
kloppen, zal waarschijnlijk in De
cember de tien millioenste Nederlan
der of Nederlandse zijn of haar fees,
telijke entree in ons vaderland ma
ken. Het sterke geslacht heeft hier
de meeste kans, omdat er in de
laatste jaren meer jongens dan meis
jes zijn geboren.
Het is echter mogelijk, dat de tien.
millioenste Nederlander geen baby is.
Het getal van tien millioen wordt
immers behalve door geboorten, ook
bereikt door nieuwe vestigingen en
naturalisatie.
Overigens mag men niet uit het
oog verliezen, dat wellicht eerst in
het begin van 1950 bekend zal wor
den wie de tien millioenste Neder
lander is, omdat de noodzakelijke
berekeningen veel tijd vergen door
de verschillende factoren, die het
inwoner-aantal beïnvloeden.
De besprekingen op militair gebied
ter R.T.C. hebben in de afgelopen weken
hoofdzakelijk plaats gehad tussen de
Indonesische secties der militaire com
missie onderling en handelden over de
opbouw van het militaire apparaat, dat
na de souvereiniteitsoverdracht zal op
treden, aldus verneemt de speciale cor
respondent van het A.N.P. Deze bespre
kingen zijn thans bijna geheel beëin
digd.
Volgens een Indonesische zegsman
heeft men zich de opbouw van de fede
rale strijdkrachten aldus gedacht: In het
Indonesische ministerie van defensie zal
een secretaris-generaal worden benoemd
speciaal voor de T.N.I. en een ander spe
ciaal voor de K.N.I.L. Beide legers zul
len aanvankelijk gescheiden commando's
hebben, terwijl ook de onderdelen der
beide legers onder eigen commandanten
blijven. Verder zal geheel Indonesië in
territoriale commando's worden verdeeld,
waarin beide legers aanvankelijk ge
scheiden zullen opereren en slechts ge
leidelijk zal men overgaan tot organi
satie van een steeds nauwer wordende
samenwerking.
Een woordvoerder van het ministerie
van Overzeese Gebiedsdelen deelde
mede, dat in de cijfers van het aantal
gesneuvelden en gewonden sedert het
van kracht worden van de order tot het
staken van de vijandelijkheden een
sterke daling valt te constateren. Van
10 Juni tot10 Juli bedroeg het aantal
gesneuvelden 107, gewonden 297 en ver
misten 7. Van 11 Juli tot 11 Augustus
waren de cijfers resp. 93, 249 en 12 en
van 11 Augustus tot 11 Sept. 20, 59 en 2.
Aan de Oost-Indonesische minister van
Financiën, M. Hamelink, is op zijn ver
zoek ontslag verleend van zijn functie
van voorzitter van de sectie B.F.O. der
financieel-economische commissie der
R.T.C. Hij zal als adviseur en deskundige
in de sectie werkzaam blijven.
De Britse Labourregering heeft be
sloten een motie van vertrouwen te
eisen als het parlement Dinsdag bijeen
komt voor een drie-daags debat over de
devaluatie van het pond, zo verneemt
A.P. uit nauw met de regering in con
tact staande bron.
De grote meerderheid, die Labour in
het Lagerhuis heeft, maakt het echter
onwaarschijnlijk, dat de regering tot
aftreden gedwongen zou worden.
Het besluit van de regering om 'de
vertrouwenskwestie te steller.' is een
verrassing bij het Britse publiek. De
conservatieven hadden reeds laten we
ten, dat zij geen motie van wantrouwen
zouden indienen.
Voor het debat- Dinsdag begint, zullen
de Labourleden van het parlement in
voor-conferentie bijeenkomen. Verwacht
wordt, dat Attlee de twijfelaars onder
hen voor de keus zal stellen de regering
te steunen of uit de partij te gaan.
Hoewel de regering te allen tijde
nieuwe verkiezingen kan uitschrijven is
men in welingelichte kringen- van me
ning, dat zij hiermee wil wachten tot
de gevolgen van de devaluatie door het
publiek zijn verwerkt. Van alle zijden
wordt echter toegegeven, dat de deva
luatie de kosten van levensonderhoud
zal doen stijgen-.
Ged. Staten van Noord-Holland stel
len voor aan de Volksmuziekschool te
Haarlem en omstreken over 1949 een
subsidie toe te kennen van f 500.
Gehoorzamen is zonder meer zijn
wil vrijwillig schikken naar de wil
van degene, die uit naam van de
v gemeenschap beveelt.J
(Van een bijzondere meaeweiker
Na de gebeurtenissen rond de Ne
derlandse gulden is het eigenlijk
merkwaardig stil geworden in de
Nederlandse pers. Zeker, bij avond en
morgen werden en worden we over
stroomd met berichten uit binnen, en
buitenland: welke landen allemaal wa
ren meegegaan met de devaluatie en met
hoeveel procent. Maar welke gevolgen
deze gebeurtenissen zullen hebben voor
het dagelijkse leven, zie dat is ons min
of meer onthouden. Het is dan ook wel
met zeer grote aarzeling, dat we er
hier iets van gaan zeggen. En dan hoort
er deze opmerking aan vooraf te gaan:
het werd niet geschreven voor econo
men en andere vaklui op het gebied
van ons economisch leven, maar in de
wetenschap, dat de man m de overall,
die een inkomen heeft, waarmee hij pre.
cies aan of vaak onder de grens van
het ethisch minimum leeft, zich af
vraagt op dit moment: wat hangt mij
boven het hoofd?
De mening, dat het uitblijven van
uitvoerige commentaren met berekenin
gen van mogelijke gevolgen der deva
luatie, zou samenhangen met het groot
aantal gebeurtenissen op politiek gebied
van de laatste week, zoals de Troonrede,
de millioenennota. de R.T.C., achten we
slechts ten dele juist. Hoofdoorzaak van
de afwachtende houding is zonder twij
fel de onzekerheid die op monetair ge
bied is ontstaan. Waardevermindering
van de gulden ten opzichte van buiten
landse munteenheden is een gebeurtenis
die. (Goddank) niet vaak voorkomt In
feite betekent het, dat we voor goede
ren, die we betrekken uit het land ten
opzichte waarvan de gulden in waarde
verminderde, meer guldens moeten neer.
tellen dan vóór de devaluatie. Voor zo
ver derhalve deze goederen bestemd zijn
voor directe consumptie, moet de prijs
ook in het binnenland stijgen. Eveneens,
wanneer het goederen betreft, die die
nen tot grondstof of hulpgrondstof bij
het vervaardigen van binnenlandse con.
sumptiegoederen. Neem b.v. het brood.
Nederland importeerde altijd nog 'n be
hoorlijke hoeveelheid broodgraan uit
Amerika. Nu wordt de prijs van het
brood niet alleen door het graan be
paald. maar evenzeer door de hulp
grondstoffen, die Nederland zelf kan le.
veren: zout, gist, warmte en niet te ver.
geten o.m. het arbeidsloon. Als nu de
prijs van het graan gaat stijgen (door
dat dit vanuit het buitenland moet
worden ingevoerd) maar men ziet de
kans de overige prijzen (gemakshalve
spreken we hier t.a.v. loon en winst ook
even van kostprijs) op gelijk niveau te
houden, dan stijgt de eindprijs van het
brood natuurlijk niet in dezelfde mate
als de prijs van het enkele graan. Hier
is een vergissing aangeduid die tame
lijk veelvuldig wordt gemaakt. Ofwel,
met het oogmerk onrust te verwekken,
opzettelijk wordt verspreid. Aan dit
laatste maakt zich b.v. in zeer ernstige
mate De Waarheid schuldig, die haar
lezers belooft dat alles »in Nederland
binnen zeer korte tijd ruim 30 pCt., ja
zelfs 43 pCt. duurder zal zijn. Het is
niet minder dan misdadig, mensen van wie
men weten kan dat 'zij onvoldoende in
zicht in dergelijke aangelegenheden heb
ben, op deze wijze in onrust te brengen.
Is er iemand in Nederland die op dit
moment nauwkeurig kan aangeven tot
welke prijsstijgingen de devaluatie op
korte termijn zal leiden? Wij zijn zo vrij
dit ernstig te betwijfelen. Er moet dan
immers rekening worden gehouden met
alle factoren, die meewerken aan het
tot stand komen van een prijs. Hoe meer
binnenlandse grondstoffen, hoe beheer
ster het loonpeil, des te minder zal de
prijsstijgende invloed zich doen gelden.
Betekent dit een pleidooi voor het
constant doen zijn van het loon op het
huidige niveau? Neen, dat bedoelen Wij
niet. Maar reeds nu, terwijl de invloed
van de devaluatie op de prijs nog moet
worden afgewacht, nu nog berekend
moet worden wat de nieuwe belasting
voorstellen betekenen, nu een huur
verhoging aanstaande is, nu hoogst
waarschijnlijk de regeringssubsidies op
het levensmiddelenpakket zullen worden
afgeschaft, of minstens verder sterk ver.
minderd, nu reeds afgeronde eisen stel
len is op z'n zachtst gezegd, volks
verleiding.
Van zeer grote betekenis is het, in
verband hiermede, thans te letten
op wat de bonafide vak
centrales zeggen en doen. Het
meest opvallende is daarbij, dat zij zich
stuk voor stuk zeer beheerst uiten. Of
ficieel gaf het K.A.B.-bestuur als zijn
oordeel „dat het overleg met de rege
ring inzake het loon- en prijsbeleid,
gegeven de nieuwe situatie dient te
worden opgeschort, totdat ten aanzien
van de devaluatie en de gevolgen daar
van met name voor het levenpeil der
arbeiders klaarheid is gekomen". Inmid
dels hebben wij de indruk, dat deze ver
klaring niet los mag worden gezien van
wat 2 dagen eerder De Bruyn uitsprak
op de vergadering van de Kath Fa-
brieksarbeidersbond te Schevenihgen:
„Als gesproken wordt over het brengen
van nieuwe offers, zal men goed doen
niet ,op de allereerste plaats te kijken
naar de arbeiders, maar naar andere
groepen van het Nederlandse volk. De
K.A.B. is bereid het hare bij te dragen
tot het opvoeren van de productie. Zij
wil daarover met de regering overleg
plegen. Daarbij rijst echter de vraag of
bij de vergroting van het volksvermo
gen ook de arbeiders hiervan hun aan
deel zullen ontvangen. Over hetgeen de
K.A.B in deze richting doet, kan men
gerust zijn."
Het C.N.V. is van oordeel, dat „het
aan de arbeiders toekomende deel van
het volksinkomen stellig niet ten gun
ste van andere volksgroeperingen mag
verminderen".
Het N.V.V. dringt aan op onmiddel
lijk nieuw overleg tussen alle betref
fende instanties.
De conclusie ligt duidelijk voor ons:
de 3 vakcentrales zijn uiterst waakzaam.
In ouderwetse trant gezegd, zou moe
ten worden vastgesteld, dat 3 schild
wachten met i het geweer aan de voet
de ontwikkeling der dingen waakzaam
volgen. Wij menen dat het niet meer
nodig is de zaak zo scherp te stellen.
Het in de oorlog gegroeide overleg tus
sen arbeiders en ondernemers, hetwelk
vorm vond In de Stichting' van de Ar
beid. is thans wel een uitermate groot
goed. Behoudens uitzonderingen heeft
dit overleg in de ondernemerswereld
geleid tot meer begrip voor de positie
van de arbeidende stand. We spreken
van harte de hoop uit, dat dit begrip
in de komende weken en maanden dui
delijk zal blijken, want het is inderdaad
zo, dat de minimumlonen voor niet nog
zwaardere eisen kunnen en dus mogen
worden gesteld.
Met Polen is een compensatietransactie
tot stand gekomen waarbij is overeengeko
men, dat Nederland aan dat land m ruil
vodr een partij rogge, 10.000 vaten haring
zal leveren ter waarde van t 350.000.
De haring, die in Scheveningen, Vlaar-
dingen en Katwijk ligt opgeslagen, is van
het seizoen 1948-1949. Met deze levering
ie deze vangst vrijwel opgeruimd.
