VOOR-UNIE IN WERKING
WETSONTWERP MATERIËLE
OORLOGSSCHADE GEWUZ1GD
OVEREENKOMST IN POLEN
TUSSEN KERK EN STAAT?
Het is plicht van een generaal
gehoorzamen
te
Totale maansverduistering in de
nacht van 6 op 7 October
Benelux-kind gaat
lopen leren
Invoer uit België voor 30 pet. vrij
lonen en prijzen
Verbetering.huisraadschaderegeling?
Nachtelijke tocht van de volle maan
door de aard
Knaap te Helden-Panningen al
weken vermist
Tot hoofd en hart
Vrije invoergoederen
uit Marshall-landen
Het weer.
Op het Vaticaan niets
hiervan bekend
MASSA-ARRESTA TIES
IN PRAAG
Admiraal Somerville verzette zich tegen
bevel, doch gehoorzaamde
OORLOGSMISDADIGER
OF IDIOOT?
Helderzienden brengen geen uitkomst
DONDERDAG 6 OCTOBER 1949
73ste JAARGANG No. 245S2
Ontwerpovereenkomst getekend
Woensdag is ie 's-Gravenhage namens Nederland, België
en Luxemburg een oniwerp-overeenkomsi geparafeerd,
krachtens welke de Voor-Unie, voorafgaand aan de Econo
mische Unie der Benelux, mei ingang van 1 October 1949
in werking is getreden. De oniwerp-overeenkomsi zal ier
goedkeuring aan de regeringen van de drie landen worden
voorgelegd en van krachi worden zodra deze goedkeu
ringen zullen zijn ontvangen. Nadere bijzonderheden Over
deze overeenkomst zullen eersi dan worden bekend ge
maakt. Reeds kan worden gezegd, dat 30 van de invoer
in Nederland uit België zal worden vrijgegeven en dus niet
meer aan contingenten gebonden is.
De uitvoer uit Nederland naar België zal voor wat de indus
triële sector betreft op enkele producten na vrij zijn.
Handel met Marshall-
landen
Standpunt der regering
nog niet bepaald
Nieuw Sovjet-voorstel voor
internationale bewapening
Nieuwe directeur der
Staatsmijnen
Nieuwe burgemeester
van Assen
VERDEDIGING VAN VON MANSTEIN
Goederentreinen in botsing
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postairo 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphlusstr 45. tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. J. W. Boerriqter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W M van Run.
Wnd. hoofdredacteurs W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents Der mitllmeter-
hooate Inaezonden mededelinaen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m -hooate
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opaave ven
redenen te weiqeren.
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week.
I 152 per maand, f 4.55 per kwartaal
Nadat maandenlang het in-werking-
treden van de zogenaamde Voor-
Unie tussen Nederland, België en
Luxemburg was uitgesteld, wordt thans
bekend gemaakt, dat deze voorloper van
de later aan te kondigen volledige Eco
nomische Unie, met terugwerkende
kracht van 1 October 1949 af, een feit is
geworden. De Unie zelve hoopt men op
X Juni 1950 te kunnen bereiken.
Men kan zich op het eerste gezicht
verheugen over de omstandigheid, dat
dit woord, waarover zoveel inkt heeft
gebloeid, iets dichter bij de werkelijk
heid is gekomen, ofschoon men ook
weer niet kan ontkomen aan de indruk,
dat men deze mooie naam heeft gege
ven aan een nieuw handelsverdrag, dat
Woensdag in Den Haag werd gepara
feerd, in afwachting van de laatste punt
jes op de ietj es bij gelegenheid van de
conferentie, welke nog in Luxemburg
op 13, 14 en 15 October zal worden ge
houden.
Wij zouden hieraan kunnen toevoegen,
dat het te betwijfelen valt of onze Be-
nelux-buurlieden wel erg blij zijn met
de samenvatting van het accoord. Juist
de laatste tijd gingen er in de Belgische
pers allerlei stemmen op, welke van een
grote mate van wrevel te onzen opzich
te getuigden. Het ging om de Belgische
v/ens, zonder enige beperking textiel en
metaalproducten in Nederland te mo
gen invoeren, en tegelijkertijd vreesde
men daar de onbeperkte invoer van onze
Nederlandse landbouwproducten, welke
aldaar een zekere mate van ongerust
heid wekte.
Uit alles blijkt dat de Benelux-part
ners niet altijd een elkander aanvullen
de rol spelen, doch ook in menig op
zicht in eikaars wielen rijden. Aan de
andere kant is het eveneens duidelijk,
dat Nederland nog aan een goederen-
schaarste lijdende is en credieten be
hoeft, terwijl het veel rijkere België
cnder te grote voorraden gebukt gaat
en hier en daar tekenen vertoont van
verzadigdheid en overproductie. In dat
opzicht kunnen de Beneluxlanden dan
ook in dit stadium op nuttige wijze
wederzijdse diensten bewijzen, welke
voor Nederland zeer nuttig zouden
kunnen zijn, want de schaarste zou als
met een toverslag kunnen worden op
geheven, en een bijdrage kunnen leve
ren tot de afschaffing van de nog res
terende distributie- en controlesyste
men. Met één woord de terugkeer tot
de vrijheid, welke ons volk__zo lief is,
zou door de hulp van België kunnen
zijn bevorderd. Helaas is de zienswijze
der beide regeringen niet geheel en
zelfs geheel niet dezelfde.
Ter verontschuldiging van onze Over
heid kan worden gezegd, dat wij bij
de bevrijding er heel anders voorston
den dan België en dat wij als het ware
in een schaarste-ecanomie zijn veran
kerd, waar België van het begin af
op de eerste plaats zich heeft kunnen
toeleggen op de" voorziening van de be
volking. Thans echter kan worden be
treurd, dat wij sléchts stap voor stap
en.^als hef ware met tegenzin
overgaan tot verruiming van de wereld
handel, wederinvoering van een gezon
de concurrentie en afschaffing van
Overheidsinmengingen. Daarbij komt
nog dat groepsbelangen (wij denken
hierbij aan de Twentse textielindustrie)
een belangrijker rol dreigen te spelen
dan het algemeen belang vereist en
dat België ook weer benauwd is voor
concurrentie van onze landbouwpro
ducten, omdat het nu eenmaal zelf een
agrarisch land is en bovendien onze in
dustrialisatieplannen met achterdocht
gadeslaat.
Het is dus een kwestie van geven en
nemen, die neerkomt op een moeilijke
oplossing van de zich aan beide zijden
voordoende voorkeur voor nemen en
geven. Het verblijdende verschijnsel m
onze verhoudingen tot België en onze
positie als deelnemend land bij het Eu
ropees Herstel Programma is dat wij
door de druk, welke in deze Verbanden op
ons van buitenaf wordt uitgeoefend, on
danks hardnekkige pogingen een eiland-
jespolitiek te blijven volgen, beland ra
ken in een bestel dat vroeg of laat zal
leiden tot een verruiming en een ver
lichting op het gebied van de uitwis
seling van goederen en diensten, ar
beidskrachten en een bevrijding van het
geldverkeer, waarvan wij alleen maai
profijt kunnen trekken.
De ontplooiing van de vanouds be
kende Nederlandse ondernemingsgeest
kan hiervan tevens de vruchten pluk
ken.
Beschouwen wij nu de in het kader
van de Benelux tot nog toe be
reikte resultaten, dan blijkt uit de
verstrekte gegevens, dat wij ongeveer
een derde van de door Belgié aan ons
land aangeboden producten vrij geven,
"Waarmede het zogenaamde contingen
ten-stelsel is afgeschaft. Hoeveel de ver
hoging van de invoer van Belgische
textielproducten is, blijKt nog niet. De
opgave van de vrijgegeven industriële
producten beslaat liefst een en twintig
bladzijden en tot nader or er geeft dit
U1SifkertydVworft medegedeeld dat
Nederland in het kader van de Organi
st voor Europese Samenwerking een
lijst heeft ingediend te ?voe~
24 percent van de NedeNandse mvoc.
Uit de Marshall-landen zou worden v j
gemaakt, hetgeen 10 October a.s. m wer
king zal treden. Inderdaad stap
stap. Met België en Luxemburg mma
dan een derde, met alle Marshall-lande"
minder dan een kwart. Nog zal worden
onderhandeld om het totaal der vrij m
te voeren goederen uit de Marshall-
landen tot 60 percent van het voluum
op te voeren, waarmede dan iets minder
dan 2/3 van de invoeren der Marshall-
landen vrij zou komen. In elk geval als
dan een belangrijke stap in de goede
richting.
Onbegrijpelijkerwijze is het nog geens
zins duidelijk in welke mate de Neder
landse uitvoer naar België en de andere
Marshall-landen kan worden opgevoerd,
want hierover wordt niet gerept. Een
grote moeilijkheid blijkt nog altijd te
zijn de invoer van zware metaalproduc
ten. De bovengenoemde percentages
hebben namelijk alleen betrekking op
industriële producten. In de landbouw
sector is men nog niets verder gekomen.
Na drie maanden Vertraging en het
schijnbare tot stand komen van de Voor-
Unie is men in wezen nog niet tot een
bevredigend accoord .gekomen. De toe
komst zal moeten leren, in hoeverre de
wederzijds nog grote moeilijkheden zul
len kunnen worden overwonnen.
Vooraanstaande medici uit 24 landen
39.0. Nederland zullen de volgende
Week te Londen een congres bijwonen
9an het twee jaar geleden gestichte in
ternationale medische verbond. De
Wereldgezondheidsorganisatie en de
UNESCO zenden waarnemers naar dit
congres,
Over de producten, welke niet op de
vrije lijst voorkomen in dit geval
wordt aan landbouwproducten gedacht
deelde de heer Spierenburg mee,
dat de bestaande contingenten belang
rijk zijn verhoogd. Ook ten aanzien van
de textiel hebben de beide delegaties
een bevredigende oplossing gevonden.
Dit betekent een verhoging van de tex-
tielimporten uit België, waaronder ook
eindproducten begrepen zijn.
Een versnelde declaratie-procedure
zal worden gevolgd, zodat zich geen
moeilijkheden zullen voordoen. De goud
en dollar-clausule zal belangrijk worden
verzacht. Verwacht wordt, dat binnen
niet lange tijd de delegaties bijeen zul
len komen ter bespreking van een ver
dere vrijmaking van het handelsverkeer.
Het toeristenverkeer komt niet op de
lijsten voor.
De parafering geschiedde Woensdag
door de heer Max Suetens, directeur-
generaal voor de Buitenlandse Handel,
namens de Belgisch-Luxemburgse Eco
nomische Unie en door de heer D. P.
Spierenburg, directeur-generaal voor de
Buitenlandse Economische Betrekkin
gen, namens Nederland.
Ter voldoening aan dé verplichting in
gevolge de beslissing, die de raad van de
Organisatie voor Europese Economische
Samenwerking op 4 Juli j.l. nam ten
aanzien van het vrijmaken van het
Europese handelsverkeer, heeft Neder
land voorts twee lijsten van goederen te
Parijs ingediend.
De eerste lijst betreft de goederen,
waarvoor iedere invoeraanvrage uit
de landen der .O.EE.S. zal worden toe
gestaan. Zij heeft betrekking op ca.
24 pCt. van de totale invoer in 1948
uit die landen voor Nederlands to
tale import bf loopt de vrijmaking
tien pCt. en zal nog uitbreiding
kunnen ondcigaan. Zjj treedt 10 Oc
tober a.s. in werking en heeft geen
betrekking op de doorvoer.
Deze vrije lijst geldt niet voor West-
Duitsland, aangezien met dit land in
middels een nieuw handelsaccoord is
gesloten, waarbij beide landen overeen
stemming bereikten aangaande de mate,
waarin het wederzijdse handelsverkeer
op dit ogenblik kan worden vrijgemaakt.
De vrijmaking zal voor de invoer uit
Zwitserland eerst kunnen gelden, indien
regelingen zijn getroffen, waardoor
wordt voorkomen, dat verlies van goud
of dollars het gevolg van de te verwach
ten grotere invoer zou zijn.
De wijze, waarop de vrije lijst zal
worden toegepast ten aanzien van de
Van de talrijke goederen, welke Ne
derland voor invoer heeft vrijgege
ven in het Europese handelsverkeer
tussen de Marshall-landen, vermel
den wij hier alleen die artikelen, wel
ke in 1948 een invoerwaarde hadden
van meer dan duizend dollar. Dit
zijn:
Kaas (alle soorten), dierlijke in
gewanden, gedroogde zaden van peul
groenten, sponzen, ongebrande koffie,
copra, oliehoudende zaden, cacaobo
nen, vlees- en vismeel, plantaardige
en dierlijke was, vuurvaste kléi
chamotte. kalksteen, graniet en an
dere harde steensoorten, kalk, vul-
canische tufsteen, cement, ijzererts,
oxyden, carbonaten, nitraten, zuren
en andere chemische producten, plant
aardige etherische oliën, kunstmatige
reukstoffen, caseïne, springstoffen,
onbereide huiden en vellen, rubber
grondstoffen en gummiwaren, hout
grondstoffen, papierstoffen, karton
en papierartikelen, boeken en kran
ten, ruwe katoen, steenp;oducten,
glas, ijzer en staal en allerlei produc
ten daarvan o.a. verwarmings- en
koeltoestellen, pompen, verpakkings
machines, kogellagers en rollagers,
electrische locomotieven, accumula
toren, onderdelen van rollend ma
terieel en vliegtuigen en onderdelen
daarvan.
Op vragen van het Eerste Kamerlid
Oosterhuis (P. y. d. Abetreffende de
daling van de koopkracht der lonen in
verband met de stijging van de kosten
van levensonderhoud, heeft de minister
van Sociale Zaken mede namens de mi
nister van Economische Zaken en de
minister van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening, o. m. geantwoord,
dat overleg met de Stichting van de
Arbeid nog gaande is. De regering zal
eerst, nadat zij van de resultaten van de
besprekingen heeft kennis genomen en
zich daarover een oordeel heeft kunnen
vormen, definitief haar standpunt be
palen.
De ministers stellen er echter prijs op
te verklaren, dat het verloop van de
indexcijfers door hen steeds met grote
aandacht wordt gevolgd. De loonbijslag
heeft nimmer ten doel gehad alle fluc
tuaties in het prijspeil op te vangen,
doch slechts prijsverhogingen te com
penseren, voor zover deze bij gelijk
tijdige gebruiksgewoonten voortvloeiden
uit de vermindering der subsidies.
De ministers zijn bereid een onderzoek
in te stellen naar de oorzaken van de
prijsstijgingen, die hebben plaats gevon
den, in het bijzonder bij voedingsmid
delen.
z.g. reciprociteits- en compensatielanden,
zal nog nader worden bekend gemaakt.
On de door Nederland ingediende
tweede lijst komen de goederen voor,
welke niet langer aan quantitatieve in
voerbeperkingen onderhevig zullen zijn,
voor zover en indien de andere deelne
mende landen bevredigende tegenconces-
sies verlenen. Deze tweede lijst heeft
betrekking op circa 60 pCt. van de to
tale invoer in 1948 uit de deelnemende
landen en zal nog het onderwerp zijn
van onderhandelingen, die in de ko
mende maanden te Parijs of in andere
Europese hoofdsteden zullen worden
gevoerd.
Rusland heeft een nieuw plan voor de
internationale bewapening. Dit werd
door Jacob Malik, de permanente Rus
sische gedelegeerde bij de Ver. Naties,
die zojuist uit Moskou is teruggekeerd,
aan de Veiligheidsraad medegedeeld.
Malik zei, dat hij het voorstel a.s..
Dinsdag zou indienen. Op de vraag, of
Rusland in het voorstel een verbod op
atoomwapens eiste, met inbegrip van
eventuele Russische atoomwapens, ant
woordde Malik: „Gij weet, dat onze po
litiek in dit opzicht altijd zichzelf gelijk
is gebleven".
ESBnw
De grootste Van
Gogh-verzameiing die
ooit in Amerika ge
weest is, arriveerde
Maandag met de
„Westerdam" in New
York. Diverse Neder
landse musea brach
ten zeventig doeken
en 67 tekeningen bij
een voor deze ten
toonstelling, die 21
October in Metropo
litan Museum te New
York geopend zal
worden. In het bijzijn
van Nederlanders en
Amerikanen wprd de
kostbare ladirig ge
lost en onder poütie-
escorte naar het mu
seum gebracht. Ook
ir. Van Gogh, neef
van de grote schil
der, is voor deze ge
legenheid naar de
V.S. gereisd. Op deze
foto bespreekt hij
een ,van Van Gogh's
werken met Theodore
Rousseau, directeur
van het New Yorkse
museum (links) en
met dr. Hammacher,
directeur van het
nuseum Kröller-Mül-
er op de Hoge Veluwe.
Verschenen is het verslag van het
mondeling overleg, dat heeft plaats ge
had tussen de commissie van voorberei
ding uit de Tweede Kamer en de mi
nister van Financiën over net wetsont
werp betreffende de materiële oorlogs
schade. Als resultaat van dit overleg
is tevens een nota van wijziging ver
schenen.
De commissie he„ft aangedrongen op
een bijdrage a fonds perdu tot een be
drag der prijsstijging voor woningen en
courante bedrijfspanden, uit overwe
ging, dat zulk een systeem voor de Staat
niet nadeliger zou zijn dan het systeem
van de financieringsregelingen omdat
de toen in overweging zijnde huurbe
lasting de kapitaalswinst, welke bij
huurverhoging ontstaat, zou afromen.
De regering gaf te kennen, d&t op de
ze suggestie niet kan worden ingegaan
mede omdat een huurbelasting, welke
een equivalent kan zijn van de finan
cieringsregelingen, niet zeker lijkt. Wel
Verwachting tot Vrijdagavond:
Vannacht en morgenochtend weer
op vele plaatsen mist en weinig wfnd.
Morgen overdag: Wolkenvelden afge
wisseld door enkele opklaringen.
Overwegend droog weer. Zwakke
wind uit Zuidelijke richtingen. Wei
nig verandering in temperatuur.
Zon: 6.50—18.05. Maan: 18.09—7.04.
Binnenkort kan de benoeming ver
wacht worden van dr. ir. J. S. A. J.
M. van Aken tot directeur van de
Staatsmijnen in Limburg.
Dr. van Aken, die thans hoofdbe
drijfsingenieur is van de chemische be
drijven der Staatsmijnen, volgt de in
April j.l. overleden directeur dr. ir. D.
P. Ross van Lennep op.
Een woordvoerder van de Poplse am
bassade te Londen heeft gisteren mede
gedeeld. dat de regering en de kerke
lijke leiders van Polen tot een accoord
gekomen zijn.
Officiële vertegenwoordigers van hei
de partijen hebben een overeenkomst
opgesteld, die echter alvorens van kracht
te worden, zal moeten worden goedge
keurd door de Poolse Katholieke
hiërarchie en het Vaticaan, aldus de
woordvoerder.
Naar A. P. verneemt, 'zouden in de
overeenkomst de volgende vijf punten
zijn opgenomen:
1. De Kerk zou de Poolse regering
en de Poolse grondwet formeel erken
nen.
2. De Kerk zou de afbakening der
bisdommen herzien, zodat het kerkelijk
bestuur van het voormalige Duitse
grondgebied. waarop Polen krachtens
de overeenkomst van Potsdam aan
spraken maakt, zal berusten bij Poolse
en niet bij Duitse bisschoppen.
3. De Kerk zou worden toegestaan
haar bezittingen te behouden, echter
met een aantal uitzonderingen, die na
gemeen overleg zouden worden aan
gewezen.
4. Een belasting-overeenkomst.
5. Op de scholen zou het godsdienst
onderwijs onuer toezicht van de Kerk
worden voortgezet, mits alle politiek
hierbij strikt werd geweerd.
Verdere bijzonderheden van de over
eenkomst waren niet bekend.
De onderhandelingen zouden tien
weken geleden geopend zijn,, met het
doel de reeds lang bestaande geschil
punten uit de weg te ruimen.
Van Vaticaanse zijde verklaarde men
echter niets te weten over een derge
lijk accoord. Ook omtrent onderhande
lingen, die tussen Kerk en Staat ge
voerd zouden zijn, was niets bekend.
Onderhandelingen over een concor
daat, zo werd uiteengezet, kunnen
slechts gevoerd worden door de Heilige
Stoel en niet door de bisschoppen, ter
wijl voorts het Poolse Episcopaat een
anti-kerkelijke regering niet kan er
kennen.
Uit betrouwbare bron verneemt Ass.
Press, dat honderden Praagse bur
gers Dinsdagavond tijdens een grote
razzia door* de politie zijn gearresteerd.
Het aantal gearresteerden wordt op
duizend geschat. Redenen voor de ar
restaties zijn niet bekend. Officieel com
mentaar was niet te verkrijgen.
In een straat in het centrum van de
stad werden elf personen gearresteerd,
aldus meldden buren. Het waren voor
het merendeel kleine zakenlieden,
eigenaars van winkels of café's. Het is
mogelijk, dat zij door de regering als
„reactionnairen" beschouwd worden, in
het bijzonder, wanneer zij gekant zijn
tegen nationalisatie van hun zaken.
Volgens een bericht zouden zich on
der de gearresteerden enkele communis
ten bevinden, maar het merendeel van
hen was geen lid van de partij.
Tot burgemeester van Assen is benoemd
de heer H. J. de Dreu, thans burgemees
ter van Havelte (Dr.).
In het proces voor een Brits militair
gerechtshof te Hamburg is mr. R. T.
Paget gisteren begonnen n»et de verde
diging van de vroegere veldmaarschalk
Erich von Manstein.
Paget zeide, dat de verdediging van
Von Manstein een ontzaglijk verant
woordelijke en wellicht hopeloze taak
was. Hij had zich dikwijls afgevraagd of
welke generaal ook, die ooit de leiding
over een leger had gehad, vrijgesproken
zou kunnen worden volgens de huidige
procedure voor processen als dit.
Men had slechts gezocht naar docu
menten, dié compromitterend voor Von
Manstein moesten zijn. Niemand had
echter naar documenten gezocht, die ten
gunste van de beklaagde zouden kunnen
dienen, aldus Paget.
Hij wees er op, dat eventuele getuigen
a décharge zich door vrees lieten weer
houden voor Von Manstein te pleiten.
„Bij andere processen wegens oorlogs
misdaden zijn getuigen gearresteerd, na
dat zij zichzelf in de getuigenbank in
staat van beschuldiging hadden ge
bracht," zei hij.
Veel brieven met inlichtingen waren
niet ondertekend. Er stond dikwijls in:
„Ik heb vijanden in het land" of „Ik heb
familie in de Russische zone".
Mr. Paget betoogde, dat het Hof niet
gemakkelijk de vrees zou kunnen over
schatten, welke er op het ogenblik in
Duitsland heerst.
Paget vroeg het hof ook of. Montgo
mery wel altijd geweten had wat er met
zijn krijgsgevangenen gebeurde. Hij kon
niet van ieclere ordèr of maatregel in
het bijzonder geweten hebben, daar hij
in de eerste plaats zich bezig hield met
de strijd en met strategische problemen.
Zo was het ook met Von Manstein, aldus
Paget.
Hij meende, dat het verkeerd was Von
Manstein te straffen, omdat hij bevelen
heeft uitgevoerd, waaraan hij als soldaat
moest gehoorzamen.
Het hevel kan een flagrante breuk van
het internationale recht of het kan het
vermoorden van mensen betekenen,
maar de plicht van een generaal is te
gehoorzamen, aldus Paget.
Toen Churchill opdracht gaf de vloot
van de Vichy-regering hij Oran te bom
barderen, zo vervolgde hij, verzette ad
miraal Somerville zich hiertegen, omdat
het uitvoeren van deze opdracht gelijk
stond met moord. Churchill liet zich ech
ter niet door dit protest van zijn voor
nemen afbrengen. En toch was dit een
flagrante inbreuk op het internationale
recht.
In de nacht van 6 op 7 October za' luistering. Aan de linkerkant krijgt de
de maan voor de tweede maai di I maan nu een „deuk", die geleidelijk
jaar totaal verduisterd worden.
Deze totale maansverduistering ver
loopt ongeveer op dezelfde wijze als
die in de nacht van 12 op 13 April, met
dit verschil evenwel, dat de maan dit
maal haar weg neemt door de on
derste helft van de schaduwkegel
der aarde. Ook de tijdstippen waarop
de verschillende stadia der verduiste
ring intreden, komen niet overeera met
die van de vorige maan-eclips. Ove
rigens is de opeenvolging der gebeur
tenissen vrijwel dezelfde als die, wel
ke in de nacht van 12 op 13 April was
op te merken. De op handen zijnde
maansverduistering verloopt als volgt.
In de nacht van 6 op 7 October om 0
uur 50 min. ziet men de linkerkant van
de volle maan een beetje „groezelig"
worden. De maan, die zich aan de he
mel van het Westen naar het Oosten
beweegt treedt op het aangegeven tijd
stip in de zgn. halfschaduw van de aar
de. Daarmede begint het voorspel van
de eigenlijke verduistering. In het ge
bied- van de halfschaduw dringt nog 'n
gedeelte van het zonlicht door. Het
deel van de maan, dat zich in dit ge
bied bevindt, zal dus zwakker verlicht
worden dan de rest; vandaar de „groe
zeligheid". Naarmate de maan verder
het gebied van de halfschaduw binnen
schuift, wordt het „groezelige" gedeelte
van de maanschijf groter.
.Om 2 uur 5 min. „raakt" de maan de
eigenlijke aardschaduw of kernschaduw,
die de vorm heeft van een langgerekte
kegel. Dit eerste contact met de kern-
schaduw is het begin van de maansver-
groter wordt; het is dus duidelijk zicht
baar, dat de maan gedeeltelijk door de
donkere aardschaduw getroffen wordt.
Langzaam maar zeker schuift de maan
de schaduwkegel binnen. Het nog ver
lichte deel van het maanoppervlak wordt
gaandeweg kleiner, tot om 3 uur 20
min. het laatste restje van de blin
kende maanschijf in de donkere aard
schaduw is verdwenen. Dit is het begin
van de totale verduistering. De maan
is nu geheel in de aardschaduw gedom
peld; zij is letterlijk „verdonkeremaand".
Nu begint de tocht van de totaal-ver
duisterde maan door de donkere scha
duwkegel. Die zal zeker enige tijd in
beslag nemen, want de doorsnede van
deze kegel daar ter plaatse is aanmer
kelijk groter dan die van de maan
schijf. Dit blijkt wel uit nevenstaande
tekening. Om precies te zijn: de mid
dellijn van de schaduwcirkel bedraagt
ter plaatse 1 graad en 22 min.; de mid
dellijn van de maanschijf daarentegen
bedraagt 32 min., d.i. ruim graad.
Ruimte genoeg dus voor de maan om
geheel onder te duiken.
Zoals verder uit de tekening blijkt,
loopt de maan door de onderste helft
van de schaduwkegel. Nu beweegt de
maan zich vrij snel aan de hemel; per
uur legt zij een afstand af, die ongeveer
gelijk is aan haar eigen middellijn. De
totale verduistering kan dus nooit zo
heel lang duren. Weliswaar loopt ook
de schaduwkegel naar het Oosten, maar
deze beweging geschiedt heel langzaam,
AarJicXaJuur
pl.m. 1 graad per dag, d.i. 1/24 graad
per uur. De geringe verplaatsing van
de schaduwkegel mogen we dus wel ver
waarlozen.
Bekijken we nevenstaande tekening
aandachtig, dan komen we tot de con
clusie, dat de maan zo ongeveer 154 maal
haar middellijn moet afleggen, voordat
zij de andere kant van de schaduw
cirkel heeft bereikt. De maan zal dus
naar schatting ongeveer vijf kwartier
totaal verduisterd zijn. Laat ons zien of
onze schatting met de feiten klopt.
Om 3 uur 56 min. bevindt de maan
zich in het midden van de totale ver
duistering. Het middelpunt van de
maanschijf is dan precies halfweg. Om
4 uur 33 mni. is de maan aan de over
kant van de schaduwcirkel gearriveerd.
Het uiterste randje van de maanschijf
„raakt" dan de grens van de schaduw
cirkel. Dit is het einde van de totale
verduistering. Deze heeft dus in het ge
heel geduurd van 2.20 tot 3.33, d.i. 1 uur
en 13 min. Dat is bijna 5 kwartier. Onze
schatting was dus niet ver mis.
Het eerste zilveren randje van de
maan wordt nu weer zichtbaar. De maan
schuift het gebied van de kernschaduw
weer uit en komt natuurlijk terecht in
dat van de halfschaduw. Met het gevolg
dat zij daar weer een groezelige tint
krijgt. Te 5 uur 48 min. verlaat de maan
de kernschaduw. De volle maan staat
dan weer als een ronde zilveren schijf
aan de ochtendhemel, aan de rechter
kant nog wat grauw getint, maar dat
komt ook al spoedig weer bij. De maan
zet na de verduisteringsgebeurtenis
haar tocht door de dierenriem weer
voort, in Oostelijke richting, en ver
dwijnt om 5 uur 54 min. onder de Wes
telijke horizon.
De cijfers 1 t. m. 5 op nevenstaande
tekening geven de opeenvolgende fasen
der verduistering aan.
Het bevel werd uitgevoerd en 1500
Franse matrozen vonden de dood. Zou u
(het Hof) geaarzeld hebben admiraal
Somerville aan de kant te zetten, indien
hij in gebreke was gebleven de bevelen
uit te voeren? Indien wij verlore^ had
den en de overwinnaars hem voor het
gerecht ter verantwoording geroepen
hadden, zou niet één van zijn matrozen
in gebreke gebleven zijn voor hem te
ge'tuigen.
Maar Churchill had gelijk dat bevel
te geven. Admiraal Somerville had ge
lijk te gehoorzamen. De veiligheid van
ons land hing er van af.
Ik dring er bij het Hof op aan niet
het principe vast te stellen, dat gene
raals vrij zijn aan de bevelen van hun
regering niet te gehoorzamen.
Sprekend over de Duitse veldtocht in
Polen, waarbij Von Rundstedt opperbe
velhebber en Von Manstein de „tweede
man" in de Duitse legerleiding was, ver
klaarde Paget; „Het gedrag van de beide
Duitse legerleiders was onberispelijk. Al
het beschikbare bewijsmateriaal wijst
erop, dat het Duitse leger zich geduren
de de Duitse veldtocht in Polen goed
heeft gedragen."
De verdediger haalde verder een reeks
gevallen aan, waarin Vqn Manstein
Duitse soldaten en officieren, die wan
daden in Polen hadden bedreven, per
soonlijk voor de krijgsraad had ge
bracht.
In de afgelopen nacht, kwart ovei
twee, is een goederentrein, komende
uit de richting Utrecht, op het stations
emplacement Oudewater in botsing ge
komen met een andere goederentrein,
die daar rangeerde. Er zijn geen per
soonlijke ongelukken gebeurd
Vijf goederenwagons zijn ontspoord.
Sinds halftien vanmorgen is één spoor
vrij. Er wordt nu een pendeldienst on
derhouden tussen Gouda en Woerden,
zodat de aanvankelijk op dit traject
ingelegde busdienst kon worden opge
heven. Door een en ander is er enige
vertraging in de treinenloop.
is de regering op de gedachte van de
suggestie ingegaan om de financierings-
regelingen met haar hypotheken en
credieten door een bijdrage ineens te
vervangen.
Zij heeft n.l. te kennen gegeven, dat
zij in studie heeft gegeven de vraag of
naast de financieringsregeling een pre
mieregeling in het leven zou kunnen
worden geroepen, welke voor de be
trokkenen zo aantrekkelijk is, dat men
liever daarvan gebruik zal maken dan
van de huidige financieringsregelingen,
die bestendigd zullen blijven.
Opnieuw maakte de commissie be
zwaar tegen art. 71, waarin credieten en
uitgestelde bijdragen in uitzicht wor
den gesteld voor herbouw van de overi
ge (niet courante) bedrijfspanden en
herinstallatie van bedrijfsuitrustingen.
Voor de regering zijn deze bezwaren
aanleiding geweest de desbetreffende fi-
nancieringsregelingen naar het -weede
plan te drukken en in de plaats daarvan
een bijdrage ineens in uitzicht te stellen
voor de herbouw en de herinstaliaiie
van alle bedrijven met een bedrijfsver
mogen beneden de 500.000 gulden Deze
toeslag zal voor de herbouw van be
drijfspanden en schepen naar gelang de
kapitaalsgrootte van het bedrijf variëren
van 100 pet. tot 40 pet. der bouwkosten
van Mei 1940 en voor de bedrijfsuitrus-
ting van 150 pet. tot 50 pet. van de
verleende bijdragen.
Wat de huisraadschade betreft is van
uit de commissie vooral bezwaar ge
maakt tegen de z.g. beschadigingsfactor,
welke er toe leidt, dat bij gedeeltelijke
beschadiging de toeslag relatief geringer
zal zijn dan bij meer volledige schade.
De commissie achtte zulk een reductie
bij gedeeltelijke beschadiging nie* ge
rechtvaardigd in die gevallen, waarin
elk aanwezig stuk huisraad onmisbaar
is.
Met het oog hierop heeft de regering
te kennen gegeven, dat zq met betrek
king tot het meubilair in de panden met
geringere huurwaarde de beschadigings
factor buiten toepassing zal laten. In die
gevallen Zal dus in het algemeen ook btf
partiële schade de toeslag 100 pet. be
dragen.
In het Amsterdamse Huis van Bewa
ring bevindt zich een man, die zich
Paul Georg de BruynOubut of Oubu-
ter noemt en die nu reeds vier en een
half jaar in Nederlandse Huizen van
Bewaring of interneringskampen ver
blijft, zonder dat de politie er nochtans
in is geslaagd te weten te komen wie
hij eigenlijk is.
Zelf vertelt hij daarover verwarde
verhalen, die kennelijk op leugens be
rusten.
Na een, volgens zijn zeggen, avontuur
lijk leven, hij zou in de oorlog in Duitse
en Russische dienst geweest zijn, kwam
hij in Februari 1948 in het internerings
kamp te Vught en daarna onder ver
denking Duitser te zijn, werd hij over
gegeven aan de vreemdelingenpolitie te
Amsterdam. Het vermoeden bestaat, dat
de man als SS-officier in Duitsland en/of
Polen en/of Italië zich aan oorlogsmis
drijven heeft schuldig gemaakt en thans
door zich voor Nederlander uit te geven,
aan de consequenties daarvan tracht te
onttrekken. Zolang geen verzoek tot
uitlevering komt, zal de. man niet ge
straft kunnen worden. Noch in de bur
gerlijke stand te Amsterdam, zijn ge
boortestad, noch in enigè burgerlijke
stand van enige Nederlandse gemeente,
komt hij echter voor, zodat het heel
wel mogelijk is. dat al zijn verhalen
fantasie zijn en men hier te doen heeft
met een Duitser. Iedere inlichting over
deze mysterieuze figuur is de politie,
die het onderzoek nog voortdurend
voortzet, zeer welkom.
(Van onze redacteur)
Reeds meer dan twee weken speurt
de gehele bevolking van het Limburg
se dorp Helden-Panningen onverdroten
naar een dertienjarig jongetje, dat se
dert 20 September wordt vermist. Op
die dag is Jacques Lommen op zijn
Gazelle-rijwiel van huis gegaan en
daar niet meer teruggekeerd. Alle na
sporingen van politie, oproepingen via
radio en pers hebben geen resultaat ge
had; ten einde raad hebben de ouders
van de jongen en enkele inwonenden
zich tot een helderziende in Eindhoven
gewend, die hun verzekerde dat de
knaap zich springlevend op de „Zand
berg" by Maas-
hree zou bevin
den. Sedert Za
terdag zoekt nu
vrijwel het ge
hele mannelijk
deel van de be.
volking van dit
rustige dorp de
streek af, waar
bij zij tot heden
toe echter nog
geen resultaat
heeft geboekt.
Jacob Hendrick
August Lommen
is dertien jaar
oud en volgt de
Ulo-school in
Helden-dorp. Hij
is van huis weg
gegaan op een
Gazelle-rijwiel
en droeg een
bruine plusfour met
een lichtgele blouse en bruin geruite
kousen met bruine schoenen. Hij heeft
een aantrekkelijk, ovaal gezicht, gladde
blonde haren en een litteken boven
het rechter oog. Het is een innemende
knaap, die absoluut geen vijanden had.
Vriend met iedereen en graag gezien
in een bepaald groepje jongelieden van
zijn eigen leeftijd, waar hij veel mee
optrok. Zelfs deze intiemste vriendjes
een sportjasje,
Totdat het hart ophoudt met klop
pen, is het nooit te laat.
hebben niet het minste vermoeden
waar Jacques zich kan ophouden en
waarom hij is weggegaan en niet is
teruggekeerd. Alle nasporingen van de
politie hebben niets opgeleverd. Men
meent niet te kunnen aannemen, dat
hier sprake is van een misdrijf.
De bevolking van Helden-Panningen.
die in deze dagen blijk geeft van
een ware gemeenschapszin en als één
man tracht dit tragische voorval op
te helderen, gelooft niet dat Jacques
iets is overkomen, daarbij gesterkt
door de mededelingen van de Eind-
hovense helderziende, die meent de
jongen op bepaalde plaatsen steeds
weer te zien en er heilig van over
tuigd is, dat hij op een goede dag,
over een maand ongeveer, gezond en
wel zal terugkeren in zijn ouderlijke
woning. En hij staat daarin niet al
leen. Een helderziende in Blerik, die
door de Rijkspolitie in de arm is ge
nomen, geeft eveneens inlichtingen,
die in dezelfde richting wijzen.
Zaterdag zijn de speurtochten van de
Heidense mannen begonnen. Honderd
ijverige burgers zochten elk hoekje en
gaatje van de „Zandberg" af en zetten
hun nasporingen tot diep in de nacht
door. Eergisteren verklaarde de Eind-
hovense helderziende, dat hij de jongen
achter een hooimijt zag zitten met zijn
fiets naast zich. Er zou een trapper van
de fiets afgebroken zijn (de vader van
de jongen verklaarde dat de trappers
erg slecht waren en ook de lamp was
niet goed, hetgeen de helderziende
eveneens had opgemerkt). Onmiddellijk
togen enkele mannen weer op pad en
keerden elke hooimijt die zij op de
„Zandberg" in tegenstelling tot de
naam een lage streek vonden, om.
Een uur later belde de Eindhovenacr op
met de mededeling, dat de jongen nog
steeds op dezelfde plaats zou zitten.
Niettegenstaande de zekerheid, die de
helderziende verschafte, vonden de ijve.
rige mannen niets en keerden zij on-
verrichterzake naar huis terug.
Thans wil men proberen door wichel
roedelopers in te schakelen iets omttent
de verblijfplaats van de jongen te weten
te komen. Mocht er iemand zijn, die aan
de hand van de hierby afgedrukte foto
inlichtingen over de jongen kan ver
strekken, dan wordt hij verzocht zich in
verbinding te stellen met de Rijkspolitie
in Helden-Panningen, tel. no. 18 of 57.
