Nieuwe Haarlemsche Courant | 1949 | 8 oktober 1949 | pagina 1

ZAL R.T.C. VERLENGD WORDEN?

NOG ALTIJD EEN
OP RUSLAND

AMERIKA HEEFT
VOORSPRONG

Zeven explosies

0

ERRES producten

Nederl. delegatie maakt zich zorgen

Plesman spreekt tot zijn personeel

Situatie in Oost-Java is zeer
onbevredigend

ZIJ, DIE VIELEN

PRAAG IN NERVEUZE SPANNING EN ANGST

meer bommen klaar,

Meer uraanerts,

betere vliegtuigen

GEEN

Rusland maakt grote vorderingen
Prof. Infeld bevreesd

Volbrachte taak

Grensformaliteiten
tijdens H. Jaar

Tot hoofd en hart

J

KONINGIN JULIANA

Vier duizend werkers op Schiphol
vieren K,L.M.-jubileum

SPANNEND MOMENT

Brandstichtingen door de Darul-Islam

Stad vol geruchten

.Het weer

ZATERDAG 8 OCTOBER 1949

73ste JAARGANG No. 24584

Er dient nog hard
gewerkt te worden

ligt

Faciliteiten voor groepen

Weg naar Kanton
open

in wassen-beeldenkabinet

DUITSE VOLKSPOLITIE
NAAR SPANJIE?

Aantal arrestaties varieert van 3500
tot meer dan 5000

KOUDE ATOOM-OORLOG

Amerikabeste bommen
werper

6000 kilometer

Verdediging, enz.

Rusland: Proefstation in
Siberië

Zuivering

n

zijn onveranderlijk goed l

BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postqiro 143480

Bijkantoor Beverwijk: Stumphlusstr. 45, tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. J. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W M. van Run.
Wnd. hoofdredacteur! W. Severirv

NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT

ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mtüimeter-
hooqte Inqezonden meaedelinqen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m -hoopte
De administratie behoudt zich hei recht voor
advertentiën eventueel zonder opqave van
redenen te weiqeren.

ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per «reek,
f 1 -52 per maand, f 4-55 per kwartaal.

„De Nederlandse delegatie maakt zich
zorgen over het tempo van de R.T.C. in
verband met het aantal onderwerpen,
dat nog niet in bespreking is gekomen,
byv. de voorlopige constitutie van de
R.I.S.", aldus verklaarde de voorzitter
van de Nederlandse delegatie, minister
Van Maarseveen, Vrijdagavond tegen
over de pers.

Het A.N.P. tekent hierbij aan, dat de
ze voorlopige staatsregeling, die door
beide Indonesische delegaties wordt op
gesteld, nog niet geheel gereed is. De
Nederlanders achten het echter nood
zakelijk de tekst van deze constitutie
zo spoedig mogelijk ter bestudering
voorgelegd te krijgen, alvorens be
paalde punten van de agenda der R.T.C.
verder kunnen worden opgelost. Van
Indonesische zijde verklaarde men ech
ter, dat de voorlopige constitutie niet

Het Centraal Comité voor het H. Jaar
te Rome heeft aanwijzingen gegeven
voor de pelgrims betreffende paspoor
ten, identificatie en verblijfsvergunning.
Volgens deze instructies behoeven dé
buitenlandse pelgrims, die in groepen
reizen, geen verblijfsvergunning aan te
vragen, behalve de leider van de groep
Daarvoor moet echter aan de volgende
voorwaarden worden voldaan:

1. De naam van iedere deelnemer moet
vermeld staan op een collectief paspoort.
De leider van de groep dient een eigen
paspoort te bezitten.

2. Iedere pelgrim, die in het collec
tieve paspoort wordt genoemd, moet in
het bezit zijn van een aanvaardbaar
identiteitsbewijs van zijn land.

3 Wanneer de pelgrim Italië binnen
komt zal de grenspolitie een stempel
aanbrengen op het officiële identiteits
bewijs, dat voldoende is voor de ver
blijfsvergunning.

4. Iedere Italiaanse consul in het
buitenland zal, wanneer hij de visa voor
Italië verstrekt, een lijst van alle buiten
landse pelgrims verstrekken aan de
grenspolitie. De leider van de groep zal
van hem bovendien drie gewaarmerkte
copieën van de lijst ontvangen.

5. De leider van de groep zal een der
lijsten moeten afgeven aan de grens
politie, wanneer hij Italië binnenkomt.
De tweede lijst moet hij afgeven aan de
politie-autoriteiten van Rome voor de
verblijfsvergunning. De derde lijst,
waarop bij de inreis door de grenspolitie
ecu stempel is gezet, wordt afgegeven
aan de grenspolitie bij de uitreis.

Uit Kanton wordt gemeld, dat de Chi
nese communisten Vrijdag Koekong zijn
binnengedrongen en daardoor een wig
hebben gedreven in de nationalistische
troepen, die Zuid-China verdedigen.

Waarnemers te Kanton geloven, dat
met de val van Koekong, de laatste
verdedigingslinie van Kanton kan wor
den afgeschreven.

Vier maanden geleden, toen de com
munisten hun offensief in Zuidelijke
richting hervatten, was men het er alge
meen over eens. dat Kanton veilig was,
zolang Koekong voor de nationalisten
behouden bleef.

Volgens „Press Wireless", een tele-
graafmaatschappij voor het overbrengen
van nieuwsberichten, moeten de, corres
pondenten van kranten, radio en pers-
bureaux uit landen, die geen diploma
tieke betrekkingen met het communis
tische China onderhouden, hun bericht
geving uit het communistische China
staken, zulks op bevel van de rode re
gering.

Engeland is in overleg getreden met
de landen van het gemenebest en het
Atlantisch pact over het verzoek van
de regering van Mao, om erkenning.

In het blad van de Cominform werd
gisteren de verwachting uitgesproken,
dat de communistische zege in China
een stimulans zal blijken te zijn voor
de ontketening van gelijksoortige revo
luties in Indonesië, India, Birma en
andere Aziatische landen.

De beeltenis van Koningin JulianJ
heeft Vrijdag een plaats gekregen in
het beroemde wassen-beeldenkabinet

van Madame Tussaud te Londen.

Deserteurs van de Duitse Volkspolitie uit
de Russische zone van Duitsland beweren,
dat Rusland bezig is opnieuw een burger-
Oorlog in Spanje te verwekken.

Een groep deserteurs, die in Stuttgart
aangekomen is, heeft verklaard, dat ge
heime eenheden van de politie in de Oos
telijke zone van Duitsland voorzien van
Wapens Spanje binnengesmokkeld worden.
Zij verklaarden gevlucht ie zijn, omdat zij
ook naar Spanje gezonden zouden worden.

geheel voltooid kan worden zolang de
R.T.C. niet tot bepaalde conclusies is
gekomen, met name op de volgende
punten: Nieuw-Guinea, het zelfbeschik
kingsrecht, het vraagstuk van nationa
liteit en burgerschap e.d.

De Nederlandse delegatie streeft er
naar, zo werd ons verzekerd, zich aan
de termijn van twee maanden te houden
en stelt alles in het werk om vóór 23
October met het werk gereed te zijn.
Men is er echter van overtuigd, dat het
tempo aanmerkelijk zal moeten worden
versneld, wil men hierin slagen.

Van republikeinse zijde bestaat de
neiging de besprekingen zoveel moge
lijk te beperken tot de hoofdzaken en
de algemene beginselen en met de na
dere uitwerking en detaillering eerst na
de overdracht van de souvereiniteit
voort te gaan. Hiertegen bestaan echter
aap Nederlandse kant ernstige bezwa
ren. Men wijst er namelijk op, dat het
Unie-statuut niet volledig is zolang ook
de bijvoegsels (financieel-economisèh
accoord, accoord over de buitenlandse
betrekkingen enz.) niet gereed zijn.

Zou men er niet in slagen de con
ferentie binnen de gestelde tijd te
beëindigen en het ziet er thans
naar uit, dat dit niet mogelijk zal
zjjn dan zijn drie mogelijkheden
aanwezig: ofwel de conferentie
wordt verlengd, ofwel zij wordt on
derbroken met goedkeuring van het
.Uniestatuut en het charter van de
souvereiniteitsoverdracht en daarna
in Batavia voortgezet, ofwel men be
ëindigt de conferentie thans zo spoe
dig mogelijk met het houden van
een plenaire zitting ter vaststelling
van het Unie-statuut en het charter,
draagt vervolgens de souvereiniteit
over en gaat daarna nog nadere
overeenkomsten opstellen. Deze laat
ste mogelijkheid werd van Neder
landse zijde beslist van de hand ge
wezen, terwijl ook tegen de tweede
mogelijkheid bezwaren bestaan.

De eerste mógelijkheid wordt daarom
van Nederlandse zijde onder ogen ge
zien. OOk van Indonesische zijde be
staat hiertegen geen bezwaar, mits dui
delijk is, zo zeide men, dat verlenging
van de conferentie reële vooruitzich
ten en kansen biedt op het bereiken van
overeenstemming.

Samenvattend kan gezegd worden,
dat de conferentie thans in een zeer
moeilijk stadium verkeert. Het Unie
statuut is nog niet gereed. Over ver
schillende formuleringen van princi
piële punten is nog geen eenstemmig
heid bereikt, met name over de aan
duiding van het hoofd der Unie. In de
financieel-economische commissie is
men nog steeds niet verder in de rich
ting van een oplossing. Het vraagstuk
Nieuw-Guinea is nog in een eerste sta
dium van bespreking, terwijl in Indone
sische kringen nogal beroering bestaat
over het optreden van de vertegenwoor
digers der „Waardevolle Belangen".

Dr. A. Plesmaidirecteur van de K.L.M.,
ontvangt van mr. D. Spitzen, minister
van Verkeer, de versierselen behorend
bij het commandeurschap in de orde
van Oranje-Nassau.

Wij hebben dr. Plesman tijdens de
viering van het dertigjarig bestaan
van de K.L.M. op Schiphol gevraagd,
wat zijn meest pregnante indruk van
die dertig jaren is geweest. Het ant
woord was zeer verrassend, omdat die
indruk eigenlijk niet rechtstreeks
met de luchtvaart te maken heeft ge
had, maar zuiver op financieel gebied
ligt. Het is n.l. het moment, toen in
de Tweede Kamer de hamerslag viel,
die een paar dozijn jaren geleden het
eerste rijkssubsidie aan de K.L.M.
toestond. „Ik ben toen in alle linkse
bochten de trappen afgegaan", voegde
dr. Plesman eraan toe, die nog stil
werd bij dat toen voor hem en de
ontwikkeling van de K.L.Mzo span
nende ogenblik. En wat de luchtvaart
betreft was zijn gefixeerde indruk
het moment, waarop hij door de radio
de behouden aankomst van het eer
ste K.L.M.-vliegtuig naar Indië ver
nam. „Maar eigenlijk zijn er in de
dertig jaren zoveel spannende mo
menten geweest. Ik kan ze haast niet
tellenaldus besloot dr. Plesman.

(Van onze verslaggever)

Vierduizend werkers op Schiphol heb
ben Vrijdagmiddag de dagelijkse arbeid
korte tijd onderbroken om „huiselijk"
voor zover men dat met vierduizend
mensen kan doen het dertigjarig
jubileum van de K.L.M. te vieren. Staan
de op een hoog bordes met een der mo
dernste vliegtuigen als achtergrond heeft
mr. D. G. W. Spitzen, minister van Ver
keer en Waterstaat, de reeds door ons
vermelde onderscheidingen uitgereikt.
Dr. A. Plesman, de president-directeur,
knoopte aan zijn dankwoord een kort
overzicht van verleden en heden, met
een beschouwing van de toekomstmoge
lijkheden vast.

Minister Spitzen getuigde van het
waarachtig medeleven van de regering
met alle successen van de K.L.M., maar
ook met haar zware dagen. Toewijding,
ijver en bekwaamheid ontmoet men
allerwege bij de K.L.M., die ongetwij
feld de wind mee heeft door de magne
tische aantrekkingskracht van de lucht
vaart, voortspruitend uit de echt Hol
landse drang naar vrijheid, in dit geval
de (betrekkelijke) vrijheid van de lucht.

De geweldige hangar „Le Bourget",
waar het jubileum werd herdacht, weer
kaatste van duizenden applaudisserende
handen, toen de minister successievelijk
de Koninklijke onderscheidingen bekend
maakte. Bloemen vertolkten de hulde
van de K.L.M. aan de onderscheidenen
en een driewerf „Hoera" besloot de mi
nisteriële rede, die gevolgd werd door
het „Wilhelmus".

Als een generaal overzag dr. Plesman
de schare. „Als u niet mee geholpen had.
dan was de K.L.M. er nooit geweest,"
zo zei hij. En nooit heb ik dertig jaar
geleden, toen ik voor de statuten
in de deftige kamer van de notaris zat.
kunnen vermoeden wat er uit de K.L.M
zou groeien, hoe romantisch en hoe mooi
dat zou worden, maar ook hoe moeilijk
In deze dertig jaar ontvielen ons hon
derd man door ziekte, zeven en negentig
door vliegongevallen en vier en vijftig
door de oorlog. De menigte rees bij deze

woorden op om de gestorvenen in een
minuut stilte te herdenken.

Dr. Plesman eindigde aldus: „Als ik
over enige jaren het bedrijf zal moetep
overdragen, dan zal ik een sterk en ge
zond bedrijf overdragen. Ik dank u voor
wat u daarvoor hebt gedaan."

Een „Lang leve de K.L.M." en „Lang
leve dr. Plesman" besloten deze sobere
maar toch indrukwekkende jubileum
viering.

i

De situatie in Oost-Java wordt, aldus
meldt U.P. uit Batavia, zeer onbevredi
gend genoemd. De Nederlanders en re
publikeinen beschuldigen daarbij elkaar
over en weer van schendingen van de
overeenkomst- betreffende het staken van
het vuren.

Republikeinse kringen beweren, dat
de Nederlanders arrestaties op grote
schaal verrichten en gewapende patrouil
les gebieden, die voor het „staakt het
vuren" nooit onder Nederlands beheer
hebben gestaan, binnensturen. De Ne
derlanders van hun kant zeggen, dat de
republikeinen hun infiltratie-taktiek
blijven volgen en „schaduw-besturen"
hebben ingesteld om de staat Oost-Java
te ondermijnen en de bevolking te inti
mideren.

De gemeenschappelijke militaire raad
te Surabaja zou een dringend telegram
hebben gezonden, waarin het hoofd
kwartier van de V.N. te Batavia werd
ingelicht, dat republikeinen in Surabaja
de situatie in Oost-Java ais „critiek" be
schouwen.

Het republikeinse dagblad Nasional
heeft een communistisch program gepu
bliceerd, dat moet „verhinderen dat de
toekomstige Verenigde Staten van Indo
nesië een half-koloniale natie worden,"
aldus meldt U.P. uit Djocja.

Het bevat de volgende punten: alle
buitenlandse legers moeten uit Indone
sië geweerd worden; geen buitenlandse
mogendheid mag worden toegestaan ma
ritieme of militaire bases in Indonesië te
behouden; Indonesië moet vrij blijven
van invloed en druk van buitenlandse
mogendheden op politiek en economisch
terrein.

De strijdgroep van de Darul Islam, de
Tentara Islam Indonesia (TJ.I.), heeft
in de eerste vijf dagen van October in
het Sumedangse circa 40 km. ten
Noord-Oosten van Bandung op de
weg van Bandung naar Cheribon in to
taal 33 kampongs platgebrand, waarbij
42 doden zijn gevallen, aldus verneemt
Aneta van bevoegde zijde.

Dè republikeinse vice-premier voor
Sumatra, mr. Sjafruddin Prawiranegara,
heeft verklaard, dat de zich in Atjeh
bevindende Nederlandse krijgsgevange
nen plus de twee Nederlandse planters,
die destijds zijn ontvoerd, uiterlijk 15
October a.s. door hem aan de territoriale
commandant van Noord-Sumatra of
aan een door deze aan te wijzen officier
zullen worden uitgeleverd.

De regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen het volgende
verlies in Indonesië is gerappor
teerd:

Koninklijk Ned.-Ind. Leger. Ge
sneuveld 18 September: Man. soldt.
2e kl. inf. F. Sumanti, stamboeknr.
262114003.

Koninklijke Landmacht: In de
periode van 1 t/m 6 October 1949
geen verliezen.

Hij ruste in vrede.

Voo«.durende razzia's houden Praag in nerveuze spanning en angst. Volgens
L?ele schatting:en varieert het aantal arrestaties van 3500 tot meer dan
oouu. Kr zouden er zelfs buiten de stad verricht zijn.

Van officiële zijde werd geen uitleg gegeven over de razzia's. Doch de mensen
praten over de arrestaties van vrienden, buren, kennissen en compagnons
me tijdens de nacht weggehaald zijn. Niemand weet zeker wat de reden van
deze arrestaties is of wanneer zij zullen ophóuden. Maar de hele stad is vol
geruchten en berichten, waarvan er vele overdreven zjjn en erger worden
naarmate zij van mond tot mond gaan.

Uiterlijk was de stad kalm met het gewone aantal politie agenten dat in de
straten surveilleert. Maar voor het hoofdkwartier van de politie nabij het
centrum van de stad stonden grote aantallen overvalwagens gereed, bemand
met agenten die geweren bij zich hadden.

Wat de arrestaties zelf betreft, hier
over bestond gisteravond te Praag de
volgende mening:

1. Er heeft een uitgebreide en gron
dige zuivering plaats gevonden in rege
ringskantoren en organisaties der com
munistische partij. Een aantal afdelings
chefs van ministeries is vervangen. De
afgezette functionarissen zijn hetzij ge-

Het is nu al weer byna een halve eeuw geleden dat het grootste wiskundig
genie van onze tyd, Albert Einstein, een simpele formule op een school
bord schreef. Een toverspreuk waarmee een duivelse doos van Pandora
geopend zou kunnen worden, de vreselijkste krachten ontketenend. E mc2
schreef Einstein en vertelde er by: E is energie, m betekent massa en c de
snelheid van het licht. Een klein quantum stof zou in een enorme hoeveelheid
energie kunnen worden omgezet. Op 6 Augustus 1945 deed Truman aan boord
van de Amerikaanse kruiser Augusta waarmee hij van de conferentie te
Potsdam terugkeerde de volgende verklaring: „Zestien uur geleden liet een
Amerikaans vliegtuig een bom op Hiroshima vallen. Deze bom had meer
kracht dan 20.000 ton T.N.T. Het is een atoombom." Vier jaar later vertelde
Truman de wereld dat ook de Bussen een atoomexplosie hadden veroorzaakt,
in het midden latend of hier van een atoombom sprake was.

In de wedloop om de beheersing der atoomkrachten hadden de Amerikanen
steeds nog een grote voorsprong. De Sovjets bleken in de afgelopen jaren
het verschil echter aanmerkelijk verkleind te hebben.

De Westerse geallieerden hebben nu
op hun beurt besloten het tempo te ver
haasten. Men tracht meer geld en meer
geleerden ter beschikking te krijgen
voor het atoomonderzoek, terwijl tevens
r?aaiA een- nauwere samenwerking van
oe Amerikaanse deskundigen met hun
st fd011 <~'ana<^ose collega's wordt ge-

j P0Slties van de twee machten, die
at°omrace tegenover elkaar
eengezet Sn hieronder categorisch uit-

f!®evens ontleenden wij onder
Aveu, CJfn aantal recente bijdragen
Vanie ,k"ndlge.auteura in enkele der
meest vooraanstaande Amerikaanse en

Franfl Ju ®,n Weekbladen, met name
aan een artikel van Hanson W. Baldwin
m de New York Times.

We zullen daarbij nagaan hoe d% stand
van zaken bij de Amerikanen en bij de
Russen is op het gebied van 1) de grond
stoffen voor de atoombom, alsmede de
laboratoria en fabrieken; 2) voorraden

Zeven atoomontploffingen heeft de wereld nu meegemaakt, waarvan er
zes door Amerikanen en één door Russen werden veroorzaakt. De explosies
hadden plaats te:

1. Alamogorda (Nieuw Mexico) op 16 Juli 1945.

2. Hiroshima (Japan) op 6 Augustus 1945.

J. Nagasaki (Japan) op 9 Augustus 1945.

4. Bikini (St. Oceaan) op 1 Juli 1946

5. Bikini (St. Oceaan) op 25 Juli 1946.

6. Eniwetok (St. Oceaan) in April 1948.

7. Ergens in de Sovjet-Unie in September 1949.

Wellicht hebben er in de U.S.S.R. meer atoomexplosies plaats gehad,
maar slechts over een geval staan geheel betrouwbare gegevens ter
beschikking.

atoombommen; 3) vliegtuigen en pro
jectielen voor het vervoer van atoom
bommen; 4) de verdediging tegen atoom
bombardementen.

1. Amerika telt op het ogenblik niet
minder dan 1272 fabrieken, laboratoria
en instituten waar men zich intensief
met het atoomonderzoek en de produc
tie van atoombommen bezig houdt.

Het benodigde uranium' wordt uit alle
delen van de wereld aangevoerd. Er be
staan maar een paar belangrijke ura-
nium-vindplaatsen in de Verenigde Sta
ten zelf. In de staten Colorado en Utah
wordt deze zeldzame delfstof aangetrof
fen, maar het hier aanwezige erts moet
een zeer ingewikkeld zuiveringsproces
ondergaan voor het bruikbaar is. De
Amerikanen hebben echter ook de be
schikking over de opbrengst der ura-
niummijnen in de Belgische Congo; het
belangrijkste centrum ter wereld. Voorts
wordt de kostbare grondstof aangevoerd
uit Noord-West-Canada, waar zich mij
nen bevinden bij het Grote Beer Meer.
Ook te Theano Point aan het Bovenineer
schijnt de bodem veel uraanerts te be
vatten.

2. De Verenigde Staten hebben op het
ogenblik naar schatting enige honder
den atoombommen. Een der nieuwste
atoombommen, namelijk die in April
vorig jaar boven het eiland Eniwetok
is neergeworpen, zou twee tot drie
maal zoveel kracht ontwikkelen als die
welke Nagasaki teisterde. Intussen schijnt
men echter zelfs nog weer krachtiger
exmplaren te kunnen maken.

3. Geen bommenwerper ter we
reld heeft een actie-radius als de
Amerikaanse B36, die ruim 6000

kilometer kan vliegen zonder tus
senlanding. Men wil er van dit type
180 bouwen.

Met B29's en B—50's wil men ook
atoombommen vervoeren evenals met de
Lockheed Neptune P2V, die van een
vliegtuigmoederschip wordt weggescho
ten en van welk type talrijke exem
plaren gebouwd werden.

Onbemande vliegtuigen of raketten
kunnen tot nog toe niet zo worden ge
bouwd dat zij voor atoombombarde
menten bruikbaar zijn.

4. De Amerikanen kunnen zich met
hun uitstekende bommenwerpers hun
vloot, die de beste ter wereld is en hun
dicht radarnet, krachtig verweren tegen
Sovjet-pogingen om een atoom-bombar
dement te ontketenen. De 24.000 vlieg
tuigen, die de totale Amerikaanse lucht
vloot vormen, zullen het de Russische
piloten niet gemakkelijk maken.

1. De Sovjet-Unie schijnt uranium-
mjjnen, fabrieken en laboratoria te heb-
bij b|j het Baikalmeer aan de rivier
de Sanga ten Noorden van Erivau en
in Noord-Oost-Siberië.

In het laatstgenoemde gebied heeft
wellicht de door president Truman
gemelde explosie plaats gehad. Voorts
krijgen de Russen hun uranium vooral
uit Joachimstal in Tsjechoslowakije. Er
schijnen in Oost-Europa nog een aantal
andere belangrijke mijnen te bestaan,
maar daarover staan ons geen con
crete gegevens ter beschikking.

2. Nog steeds weet men niet of Rus
land al ooit een atoombom heeft kun-
nx maken. (Truman sprak niet over
een bom). Als de Sovjets atoombom
men hebben, kunnen deze nog niet zo
krachtig zyn als die welke op Eniwetok
werd geworpen. De Russen hebben er
in ieder geval niet meer dan een tien
tal.

De Russen hebben de Amerikaanse
B-29's nagemaakt. Van dit type hebben
ze er nu ongeveer 150. De laatste jaren
hebben zij zich sterk geconcentreerd
op vliegtuigen voor lange afstands-
vluchten.

4. De Sovjets schijnen ongeveer
15.000 militaire vliegtuigen te bezitten
waarmee zij eventueel een Amerikaans
atoombombardement zouden kunnen
afweren. Er worden op het ogenblik in
de U.S.S.R. ook talrijke straalvliegtui
gen geproduceerd.

De balans opmakend komt men tot
de conclusie, dat de Amerikanen in de
aanwending van de atoomenergie voor
militaire doeleinden nog steeds een
grote voorsprong hebben. Zij zullen er
echter voor moeten waken dat deze
voorsprong niet door de Sovjets ver
kleind wordt.

vangen gezet, hetzij in verzekerde bewa
ring gesteld om ondervraagd te worden.

2. Gewezen zakenlieden en uitoefe
naars van de zogenaamde „vrije beroe
pen", wier zaken zijn onteigend of wie
het onmogelijk is gemaakt hun beroep
verder uit te oefenen, zijn nu in arrest
gesteld, nadat men hen eerst nog op
vrije voeten had gelaten.

3. Er zijn door de politie naar schatting
dertig personen gearresteerd, die er van
worden beschuldigd leden te zijn van
eep bende, die zich speciaal zou hebben
toegelegd op het bedrijven van sabotage
en die zich van inkomsten zou hebben
voorzien door zwarte handel op de geld
markt.

In betrouwbare berichten wordt ge
zegd, dat de razzia's van te voren be
raamd waren, omdat de Pankrac-ge-
vangenis, de grootste in Tsjechoslowa
kije, kort geleden voor een deel ont
ruimd is en de gevangenen naar werk
kampen op het platteland gebracht zyn.
Pankrac werd kort geleden ook onder
sterkere bewaking gesteld omdat af
gelopen Zaterdag in de buurt van de
gevangenis een schietpartij plaats ge
vonden zon hebben. Dit gevecht zou
ontstaan zijn toen verschillende man
nen trachtten de Jawa-fabriek binnen
te dringen. Deze fabriek maakt gewe
ren en motorfietsen. Het plan was zich
van de geweren meester te maken en
daarna de gevangenen nit de Pankrac
te halen. Hierbij zou een man gedood
zijn.

Maandagavond vonden andere ge
welddadigheden plaats en dit werd
door de radio van de veiligheidspolitie
bevestigd. Een houten garage, waarin
rijksauto's geparkeerd stonden werd in
brand gestoken. By deze brand werden
40 nieuwe Skoda-Tudor-wagens ver
nield.

De zuivering in de regeringsbureaux
gaat voort en onder de gearresteerden
bevinden zich ook enige vooraanstaande
communisten o.m. Josef Krosner, vice-

burgemeester van Praag. Ook bij de po
litie en onder het gevangenispersoneel
vonden arrestaties plaats. Sommigen
van hen werden ontslagen, omdat zij
met Joegoslavische vrouwen getrouwd
zijn.

Waarnemers te Praag zijn van me
ning dat de huidige golf van arres
taties wordt uitgevoerd, omdat de
Tsjechoslowaakse regering rekening
houjlt met een ongunstige reactie op
haar voornemen de Kerken in Tsje
choslowakije onder staatscontrole te
brengen en van de priesters burger
ambtenaren te maken. De regering is
voornemens deze plannen aan het eind
van deze maand te verwezenlijken.

President Klement Gottwald heeft
gisteren bepaald, dat de nationale ver
gadering op 14 October bijeen zal ko
men om de wet op de Kerken te be
handelen.

De Tsjechoslowaakse sommunistische
partij heeft gisteren aan haar functio
narissen een waarschuwing doen uit
gaan waarin wordt gezegd, dat zij „hun
waakzaamheid tegenover vijandige ele
menten moeten verhogen en zich per
soonlijk verantwoordelijk moeten ge
voelen voor de zuiverheid der partij
gelederen".

Verwachting tot Zondagavond:
Vannacht nog hier en daar mist.
Overigens geleidelijk toenemende be
wolking. Morgen overdag meest
zwaar bewolkt met plaatselijk enkele
regenbuien. Meest zwakke wind aan.
vankelijk uit richtingen tussen Oost
en Zuid, later uit uiteenlopende rich
tingen. Weinig verandering in tem
peratuur.

Zondag: Zon: 6.5318.01, Maan:
18.329.27. Maandag: Zon: 6.5
17.58. Maan 18.49—10.42.

Leopold Infeld, professor in de toege
paste wetenschappen, verbonden aan de
universiteit van Toronto, die in 1946 de
voorspeiling deed, dat de Sovjet-Unie
over drie jaar over een atoombom zou
beschikken, verklaarde gisteren de vrees
te koesteren dat Rusland op het gebied
der atoomenergie grotere vorderingen
zal maken dan de Westelijke landen.

In een persgesprek voorspelde prof.
Infeld verder die in 1936, op uitno
diging van Albert Einstein, uit Polen
naar de Verenigde Staten kwam, om
met hem samen te werken aan het te
Princetown gevestigde instituut voor
wetenschappelijk onderzoek dat de
Verenigde Staten moeilijk binnen tien
jaar tijds op uitgebreide schaal in de
industrie van atoom-energie gebruik zul
len maken.

Professor Infeld zeide, dat hij op mi
litair gebied niet bevreesd was voor de
Russische concurrentie bij het tot ont
wikkeling brengen van de atoom-energie,
doch dat dit wel het geval was met be
trekking tot de industriële en economi
sche ontwikkeling.

„Tegen de atoombom", aldus besloot
professor Infeld zijn persgesprek, „be
staat slechts één verdediging, namelijk
niet ten strijde te trekken."

Vijf Amerikaanse atoomgeleerden
spreken in een ingezonden stuk in de
New York Times de verklaring van ge
neraal Walter Öedell Smith, de vroegere
Amerikaanse ambassadeur in de Sovjet-
Unie, tegen, als zou Rusland ten minste
tien jaar nodig hebben om bij de massa
productie van de atoombom het huidige
Amerikaanse peil bereiken. Twee der
geleerden, prof. Harold Curey en Leo
Szilard, waren nauw betrokken bij het

maken van de eerste atoombom.

„Tot onze spijt moeten wij zeggen, dat
de verklaring van generaal Smith niet
door de feiten wordt gesteund," aldus
het ingezonden stuk.

Admiraal Arthur Radford verklaarde
gisteren tegenover de commissie voor
de strijdkrachten van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardieden, dat de con
centratie van de Amerikaanse militaire
kracht in de „B-36"-bommenwerper,
welke het grootste toestel in zijn soort
ter wereld is, als „een slechte gok met
de Amerikaanse veiligheid" moet wor
den beschouwd. Hy noemde de bommen
werper een „blunder van een milliard
dollar".

Volgens admiraal Radford zou .de
„B-36" in een oorlog, waarin atoom
wapens zouden worden gebruikt, „by
de verdediging nutteloos en by offen
sieve doeleinden onvoldoende" blijken
te zyn.

(Deze opmerking is typerend voor het
reeds lange tijd gaande zijnde conflict
tussen de Amerikaanse luchtmacht en
de vloot. In marinekringen heeft men
namelijk reeds herhaaldelijk beweerd
dat het ministerie van oorlog de bete
kenis van door de marine en haar vlieg
tuigen uit te voeren bombardementen
onderschat. Re.d.),

Admiraal Arthur Radford is opper
bevelhebber van de Amerikaanse vloot
in de Stille Oceaan.

In het leven zijn vaak de mislukkin
gen de grootste successen voor ons
zelf.

De K.A.B. beschuldigt de midden
stand van prijsopdrijving! De
K.A.B. koopt zelf fruit op de Lim.
burgse veilingen! De middenstand pro
testeert!

Het was een hele herrie in onze bla
den, toen in het Zuiden van ons land
een soort fruitoorlog werd ontketend op
klachte van al of niet vermeende onbil
lijke prijsvaststelling door de in fruit
handelende middenstand. We vonden de
zaak interessant genoeg om eens met
een paar Limburgse vrienden er over te
gaan praten. Deze kwestie immers
bracht weer eens opnieuw het coöpera
tie-vraagstuk op het tapijt, en juist wan
neer toch reeds bestaande meningsver
schillen weer eens worden opgerakeld,
meenden wij, zouden we de standpunten,
die ten opzichte van deze vraag bestaan,
extra scherp geformuleerd krijgen. Eer
lijk gezegd zijn we nogal teleurgesteld
thuisgekomen en we hebben in onze om.
geving volstaan met te zeggen: 'n buren-
ruzietje van niet al te grote importantie.
De, in vergelijking met de totaal-aange
voerde hoeveelheid fruit, betrekkelijk
geringe quanta, die de Limburgse K.A.B.
„op de markt wierp" hebben geen door
slaggevende invloed kunnen oefenen op
het algemene fruitprijspeil in Limburg,
laat staan in Nederland. Wij achten ons
niet bevoegd hier een uitspraak te doen
wie er in dezen gelijk had: de zakenman,
die volkomen en régie op de veiling
fruit kocht en zijn jaarlijks extra'tje
hieraan trachtte te verdienen, of de ver
bruikscoöperatie, die mede op aandrang
van de K.A.B. de man met de smalle
beurs probeerde aan goedkoper fruit te
helpen. Naar onze mening zal dit wel
een onuitgemaakte zaak blijven.

Bijzonder heeft ons in dezen getroffen,
dat twee standsorganisaties, waartussen
de laatste jaren een zo con amore sa
menwerking groeiende was, hier zo fel
tegenover elkander kwamen te staan. Nu
is het vanzelfsprekend, dat ook de meest
hartelijke samenwerking niet behoeft uit
te sluiten, dat men bij verschil van in
zicht dit elkander ook onomwonden zegt.
Een samenwerking, die dit recht op een
of andere wijze zou aantasten, betekent
practisch dictatuur van één der groepen.
Het is onder vrienden zelfs niet goed,
indien men voortdurend en met opzet
het bespreken van zaken, waarvan men
weet, dat er verschillend, ja tegengesteld
over wordt gedacht, vermijdt. Dit moge
onder diplomaten een handige gewoonte
zijn, in het verkeer der diverse maat
schappelijke groepen zal het iedere wer.
kelijke hartelijke samenwerking per se
moeten afremmen.

Hoe staat het nu met het coöperatie-
vraagstuk in ons land? Reeds jaren is
het onderwerp van studie zowel in krin
gen van de middenstand als van de ar
beiders. Feit is, dat ook in de midden
stand zelf vrij veel wordt gecoöpereerd.
Diverse inkoopcombinaties hebben een
net van winkels over het land gelegd en
sommige groepen van verkopende mid
denstanders (denk aan de melkslijters)
hebben coöperatieve verkooporganisa
ties gesticht. In dit laatste geval werd
zelfs vaak niet gevraagd hoe de consu
menten erover dachten. Die kregen op
een gegeven moment eenvoudig een an
dere leverancier aan de deur en hadden
daar genoegen mee te nemen.

We willen hiermede slechts zeggen,
dat blijkbaar ook in de middenstands
kringen zelve het juridisch en moreel
recht van coöpereren op het gebied van
de handel wordt erkend. Wanneer even
wel een groep consumenten op grond
»n echte of vermeende grieven tegen
een deel van de plaatselijke neringaoen-
de middenstand zelf wil gaan in- en ver
kopen, dan is de gehele middenstand
begrijpelijkerwijs geneigd daartegen in
het geweer te komen.

We kunnen ons dat goed indenken.
Immers men voelt zich in zijn bestaan
bedreigd. Men meent dat de naasten
liefde geweld wordt aangedaan. En niet
altijd is dat onjuist. Op grond van deze
overwegingen hebben we meer dan eens
een gevraagde medewerking aan het tot
stand komen van een arbeidersver-
ftruikscoöperatie afgewezen. Plaatselijke
omstandigheden billijkten deze tot
standkoming niet. Het is immers in de
loop van de jaren zó geworden dat de
coöperatie is gegroeid van een min of
meer ideële instelling tot een zuiver
economisch instituut. Eén van de vor
men door middel waarvan het gepro
duceerde goed onder de consumenten
wordt gedistribueerd. De belangstelling
van de leden der coöperatie gaat als
regel niet verder dan de vraag: hoeveel
dividend ontvang ik over het afgelo
pen jaar? Wanneer een statutaire leden
vergadering wordt gehouden, is het
helemaal niet vreemd, wanneer van
vele honderden leden er twee of drie
ter vergadering komen.

Hoeveel coöperatoren weten nog iets
van het ontstaan der coöperatieve ge
dachte? Misschien hebben enkelen eens
iets gehoord over de pioniers van
Rochdale, misschien herinneren sommi
gen zich wel eens te hebben gehoord
over verplichte winkelnering in vroe
ger dagen en over onvoldoende fune-
tionnering van het distributieorgaan,
zoals de huidige middenstand kan wor
den betiteld. Maar dit alles is zo vol
komen verleden tijd, dat het practisch
geen zin meer heeft erover te spreken.
De vraag is thans nog: kan en mag de
consument door zelf opdrachten tot
oroductie en distributie te geven win
sten, die door de tussenhandelaar ple
gen te worden gemaakt, trachten zelf
te verdienen? We zijn van oordeel dat
deze vraag bevestigend mag worden
beantwoord. Eveneens zijn we van oor
deel dat dit economisch hoofddoel tal
van aanrakingspunten heeft, met het ge
bied van de zedenleer. Tal van sociale
soms zelfs van politieke aangelegenhe
den hangen hiermede samen.

We kunnen ons derhalve indenken
''at er coÖDeraties op katholieke grond
slag bestaan: die een juiste verbruiks-
en dïstribuantenmoraal willen bevorde-
nen en er tegen willen waken dat de
"ehele samenleving „eoöperatistisch"
wondt gemaakt.

Nu evenwel de zaken zó ziin komen
te liggen vragen we ons wej eens af of
de strakke binding, die er voorheen
bestond tussen arbeidersbeweging en
coöoenptie, gehandhaafd dient te blü-
ven. Zün we goed georiënteerd dan is
dere band reeds veel slapper dan hij
ooit geweest is. Van de vroeger be
staan hebbende diocesane coöperatieve
bonden hoort men practisch nooit meer
'pt.s. We hebben zo de indruk dat de
katholieke arbeidersbeweging m»n of
meer hes'g is zich van de productie- en
verbruikscoöperatie te distanc'ëren, niet
als zou haar de priis van het con-
sumntieeoed minder interesseren dan
voorheen, maar omdat zij van oordeel
!s dat de coöperatie haar aanvankeliike
taak: een juiste distributie op grond
slag van een juiste vprbruikersmoraal
oractisch heeft volbracht.

T.a.v. de coöperatie heeft men thans
te doen met een ander orgaan in de
economische samenleving, waar geheel
andere vraagstukken snelen en waar
derhalve een arbeidersbeweging ook
geheel anders tegenover heeft te staan.