WOENSDAG SLOTZITTING VAN DE R. T. C. „DE MODERNE MENS HEEFT ZICH WERKELIJK TOT SLAAF GEMAAKT" 'J ZIJ, DIE VIELEN twee en dertig deserteurs weigeren FRANSE CONSTELLATION VLOOG TEGEN EEN BERGTOP TE PLETTER Alle inzittenden gedood ZUIVERINGSACTIE IN OOST-EUROPA Volkshogeschool Wereldspaardag Tot hoofd en hart Het weer Gevallen marinemannen geëerd CHRISTUS KONING Sterk Russisch verhaal Familie van Sukarno in arrest OP LAATSTE MOMENT TE VERTREKKEN Eerste ongeluk op deze Franse oceaanluchtlijn GEEN RADIO OP DE SPITSUREN ZAL AMERIKA TITO MEER STEUN GEVEN? De geschiedenis van de verloren zoon Proces-Rajk in Hongarije schijnt er de stoot aan te hebben gegeven Wielrenner P. Evers ernstig gewond ZATERDAG 29 OCTOBER 1949 73ste JAARGANG No. 24602 Bemiddelingsvoorstel over militaire aangelegenheden aanvaard Vrijdagavond na afloop van de vergadering der Cen trale Commissie van de R.T.C. is in een communiqué van hef secreiariaaf-generaal van de R.T.C. medegedeeld, daf Woensdagmiddag 2 No vember om 14 u. de plenaire sloiziiiing van de R.T.C. zal worden gehouden. DE TOLBOOM VAN „DE VUURSCHE" Mevr. Bosch v. Drakenstein liet verstek gaan Plaquette te Den Helder onthuld De Ir lansfe delegatie Later weer vrijgelaten Catalina's voor K.L.M. in Indonesië „ZUIDERKRUIS" NAAR INDONESIË He Russische aanval wordt niet verwacht Wereld kruistocht vain pater Lombardi S.J. Tienduizenden slaat deze predikant in de ban van zijn woord Leiders van de „Sokols" te lauw bevonden Ginette Neveu Marcel Cerdan Mr. Van Lanschot 1* Oud-burgemeester van s-Hertogenbosch Jan Pronk komt er goed cd BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM Telefoon: Redactie 21544. Advertenties 21543 Abonnementen 20800 Postgiro 143480 Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr. 45. tel. 3998 Voor klachten over de bezorging na 5.30 uur 's avonds 21544 Directeur: 3. 3. W. Boerrigter. Hoofdredacteur: Drs. H. W M van Run. Wnd. hoofdredacteurs W. Severin. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents oer millimeter- hoogte. Ingezonden mededelinaen dubbel tarief. Omroepers 16 cents oer m.m -hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week. f 1.52 oer maand, f 4.55 oer kwartaal. Voorts wordt medegedeeld, dat een bemiddelingsvoorstel van de UNCI, be treffende militaire aangelegenheden, door alle delegaties is aanvaard. De mi litaire commissie zal thans de laatste hand leggen aan het opstellen van de ontwerp-overeenkomsten, haar werkter rein - betreffende. De Centrale Commissie ontmoette Vrijdagavond de vertegenwoordigers var» de Nederlandse en buitenlandse pers in de „Rolzaal" op het Binnenhof. Dank zij Verwachting tot Zondagavond: Vannacht weinig wind, op enkele plaatsen mist en slechts hier en daar in het binnenland lichte nachtvorst. Vr|j veel bewolking, maar overwe gend droog weer. Overdag meest zwakke wind, hoofdzakelijk uit rich tingen tussen Oost en Zuid. Weinig verandering in temperatuur. Zondag: Zon: 7.3017.17; Maan: 14.39—0.03. Maandag: Zon: 7.2317.15; Maan: 15.51—1.20. Maandenlang heeft het Amsterdams Gerechtshof gewacht op de verschijning van de Spaanse echtgenote van jhr. Bosch van Drakenstein, die volgens het sinds eeuwen geldend „Rechthuys van de Vuursche" op de Baarnseweg tolgeld hief, waarmede zij de kosten van onder houd van deze weg dekte. Maar de zaak tegen Maria de la Concepcion Fernanda Timothea Antonia Sorela is tenslotte fyuag bjj verstek behandeld. De overheid verleende na de oorlog geen concessie meer voor het heffen van tolgeld en liet door de politie uit De Bilt de tolboom verzegelen. Maria liet het daar niet bij zitten en liet een nieuwe tolboom timmeren. Toen die ook verzegeld werd gaf ze haar rent meester opdracht arbeiders een greppel dwars over de weg te laten graven en er bovendien nog een prikkeldraadver sperring over aan te brengen. Zo ge schiedde en zo werd zij, precies een jaar geleden, wegens het onveilig maken van het verkeer op de weg door de Utrechtse politierechter tot één maand gevangenis straf veroordeeld. Zij ging in hoger beroep maar ver scheen bij de behandeling van haar zaak vier keer niet. Ook Vrijdag was zij af wezig. De procureur-generaal, mr. Hoeffel- tean, zei van mening te zijn, dat daar de weg voor het verkeer was openge steld hier sprake was van een open bare weg en dat verd. niet het recht had, daarin greppels aan te brengen. Hij vroeg bevestiging van het vonnis: één maand gevangenisstraf. Uitspraak 11 November. De Staatssecretaris van Marine, schout mi nacht- H. C. W. Moorman, onthulde vrijdagmiddag in het Koninklijk Insti tuut van de Marine te Den Helder een Plaquette ter nagedachtenis aan de ma- tinemannen, die in de oorlog gesneuveld Sijn. Hij wees daarbij op de traditie van de Koninklijke Marine, die vijf eeuwen hsng in vrede en oorlog de vlag onbe smet heeft gehouden, zelfs in de tijden dat de Marine maar net dat materiaal toegewezen kreeg, dat noodzakelijk was Voor de defensie. .."Er zullen," zo zeide hij, „wellicht weer Oden komen, dat men de Marine niet «eeft, wat zij nodig heeft, doch ook dan wordt van de marine-officier verwacht, hij de traditie zal hooghouden." De plaquette, die de Staatssecretaris daarna onthulde, is een bronzen afgiet- van de marmeren, die zich in het 'nisterie van Marine bevindt. de zorgen van de Regeringsvoorlichtings dienst, die deze ontmoeting arrangeerde, kregen de journalisten de gelegenheid de leidende figuren van de conferentie met vragen te bestormen. De belangstelling ging voornamelijk uit naar het vraagstuk Nieuw-Guinea. het enige moeilijke punt, dat nog op oplossing wacht. Vandaag zou de Cen trale Commissie zich hierop werpen. Bij alle delegaties bestaat de mening, dat het een moeilijke bespreking zal worden. Een der vertegenwoordigers van de Nederlandse minderheidsgroep ter R.T.C., ir. J. H. Schijfsma, heeft tegenover het A.N.P. ten aanzien van Nieuw-Guinea verklaard, dat „de reden, waarom Nieuw-Guinea als een bijzonder gerecht op het menu der R.T.C. is aangegeven, juist is, dat voor dit Nederlandse eiland iets anders moet gelden dan voor Indo nesië het geval is en dat, waar voor In donesië de overdracht der souvereiniteit toegezegd is, zulks voor Nieuw-Guinea in geen geval zal behoeven te gelden". Naar wij uit Batavia vernemen, zou den de heren N. Jouwe en M. Kasiepo, beiden leden der Irianse delegatie, zich vandaag per K.L.M.-vliegtuig naar Ne derland begeven. Beide heren zijn lei dende figuren uit de Irianse Nationale Volksbeweging. Het Sovjet-Russische nieuwsbu reau Tass meldde Vrijdag uit Den Haag, dat „duizenden soldaten, die niet bereid zijn te vechten voor de belangen der Nederlandse imperia listen in Indonesië, in Nederland in concentratiekampen zitten Twee honderd soldaten, die te Schoonho ven bij Utrecht gestationneerd wa ren, vielen de ofjicieren aan, ver nielden de barakken en maakten hun wapens onklaar. Kort daarna weigerden 52 soldaten, die in een kamp te Nieuwersluis werden vast gehouden, eveneens naar Indonesië te gaan. De kampleider riep de ma rechaussee te hulp. Een bloedige botsing volgde en de gewonde sol daten werden in de gevangenis ge worpen. Dit alles werd bekend, toen 1500 ouders der gedetacheerden naar het kamp te Schoonhoven ge komen waren, waarheen de bij het voorval te Nieuwersluis betrokkenen waren overgebracht." aldus Tass. Jawel Blijkens uit Surabaja ontvangen be richten, welke van Nederlandse zijde werden bevestigd, zijn de moeder en'de getrouwde zuster van president Sukarno enige .dagen geleden door een Nederland se instantie in hun woonplaats Blitar gearresteerd en na onderzoek door dé plaatselijke autoriteiten inmiddels weer m vrijheid gesteld. Het te Surabaja verschijnende blad „De Vrije Pers" meldt, dat men niet kon mededelen, wat de aanleiding tot deze arrestatie is geweest. Vijf verbouwde Cdtalina-vliegboten zullen worden toegevoegd aan de vloot van het inter-insulaire bedrijf van de K. L. M. in Indonesië, aldus meldt Aneta uit New York. De eerste van de serie is reeds onderweg naar Neder land, vanwaar zij via Cairo, Calcutta en Bangkok naar Indonesië zal worden overgevlogen. De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de volgende verliezen in Indonesië zijn gerap porteerd: Koninklijke Landmacht: Gesneuveld 9 October 1949 na vermissing: Sold. N. A. de Korte, legernr. 281222486. afkomstig uit Leidschendam (Z.H.). Gesneuveld 9 October 1949, na vermissing: Sold. J. A. Scholten, legernr. 250318032, afkomstig uit Didam. Gesneuveld 9 October 1949, na vermissing: Sold. H. A. Selie, leger nr. 280402395, afkomstig uit Amster dam (C.). Koninklijk Ned.-Ind. Leger: Geen verliezen. Dat zij rusten in vrede. (Van onze Rotterdamse redactie) er,de roepende, fluitende en ovr?„J .militairen, die Donderdag hinrro„e railln£ V£m de „Zuiderkruis" fam1?^iV^°r een laatste contact met hun VcHr't vijf minuten voor het den tl/fl schip op de kade wer- reeds K?^ate," stond een soldaat, die Koionpierhaalde malen de aandacht van fcijn *1 1Uyter had trachten te trekken. Sant ?,f°ecP u°m ve Sarnizoenscomman- ztonri Sch°onhoven, die aan de wal ruchtirro f Th.tJer, verloren in het luid- Viei Sc afscheid der anderen. Plotseling een nalH°°r voeten van de kolonel boord t. petten. Het was over leur" gmg °,ld door een -bekeerde deser- bedui'dde iwu ?og ee"? uitdrukkelijk bestemd \Jl r. voor Kolonel Sluyter Voortkom S' ?ez0 sympathieke geste, b^rheicT'bracEl g8Y°el van dank- jtezicht van rtt t T8". °5froering op het agen reeds kol°nel' dle de afgelopen maakt heeft me er^ bekeringen ge- Van de 193 militairen, die na herhaal delijk dienstbevel geweigerd hadden en m de kazerne te Schoonhoven bijeen waren gebracht, weigerden er gister morgen elf om in de wagens naar Rot terdam te stappen. In de loods aan de Merwehaven te Rotterdam weigerden er nog eens een en twintig. Deze twee en dertig deserteurs zijn onmiddellijk over gebracht naar het Depot Detentie, Kamp Nieuwersluis en zullen normaal door de krijgsraad berecht worden. De andere dienstweigeraars verklaarden zich bereid te vertrekken nadat met elk van hen afzonderlijk was gesproken. Zij worden zonder straf normaal naar Indonesië uit gezonden. In totaal zijn er op dit ogen blik nog 384 deserteurs. De inscheping op de „Zuiderkruis" is zonder ongeregeldheden verlopen. Men was overigens op zijn qui vive en gezien het aantal marechaussee's en agenten van politie geloven wij niet, dat demonstran ten veel kans gehad zouden hebben. De 37 passagiers en de 11 leden van de bemanning; van de Franse Constel lation die, zoals wij in een groot deel van onze oplage van gisteren reeds meldden, te pletter is gevlogen tegen een bergtop op het eiland Sao Miguel van de Azorengroep, zijn allen om het leven gekomen. Onder de passagiers bevonden zich de Franse violiste Ginette Neveu en oud-wereldkampioen middengewicht boksen Marcel Cerdan. Gezagvoerder van het toestel was de bekende vlieger Jean de I.anoue, die volgens de Air France een der beste piloten was van de Noord-Atlantische lijn. Hij heeft in totaal 88 oceaan- vluchten gemaakt, tezamen 6700 vlieguren of een totale afstand van 1.300.000 km. Sinds de Air France op 1 Juli 1946 de trans-Atlantische lijn opende sinds die datum zijn er 1972 oceaanvluchten gemaakt is dit het eerste ongeluk, dat haar treft. sen, 2 Canadezen, 1 Cubaan, 1 Irakees, 1 Israëliër, 1 Mexicaan, 1 Lybiër en 1 statenloze. Omtrent'de oorzaak van het ongeluk tast men nog steeds in het duister. De Constellation, die op weg was van Pa rijs naar New York had een normale vlucht gehad naar de Azoren en er schenen geen moeilijkheden te zijn toen de marconist aan het vliegveld op het eiland Santa Maria meedeelde, dat het toestel zich gereed maakte voor de normale tussenlanding. De verkeers toren antwoordde, dat alles gereed was voor de landing, doch men wacht te vergeefs. Het weer was helder en het toestel behoefde niet binnengeloodst te worden. Onmiddellijk daarop werd echter het radiocontact verbroken. Wel verscheen het toestel boven het vlieg veld, doch daarna werd niets meer vernomen. Onmiddellijk werden daar op vliegtuigen en schepen gealarmeerd om naar het vliegtuig te zoeken Tegen het middaguur werd het wrak van het toestel opgemerkt door een vliegtuig, dat meldde, dat het over levenden bij de verongelukte Constel lation had gezien, die hoog tegen de top' van de 1100 meter hoge Algarvia lag. Toen de uitgezonden reddingsploeg cehter bij het verbrande vliegtuig arri veerde, bleken echter alle inzittenden dood te zijn. Onder de passagiers be vonden zich 12 Amerikanen, 16 Fran- Het bestuur van de Nederlandse Ra dio-Unie heeft Vrijdagmiddag besloten, dat de beide zenders voor de binnenland se omroep in de periode van 15 Novem ber tot 15 Januari a.s. op de werkdagen van 7.30 uur tot 8.30 uur en van 16.30 uur tot 17.30 uur zullen worden stilge legd, met uitzondering van de Zaterdag middagen. Naar Associated Press verneemt zijn de Amerikaanse diplomaten van achter het ijzeren gordijn op hun onlangs in Londen gehouden geheime conferentie tot de slotsom gekomen, dat Amerika meer steun aan Joegoslavië moet geven om dit land te helpen in zijn strijd te gen de Cominform. Onderstaatssecretaris George Perkins zou deze aanbeveling persoonlijk aan zijn chef, minister van Buitenlandse Za ken Dean Acheson, voorleggen. De diplomaten waren het erover eens, dat Rusland niet van plan is Joegosla vië binnen te vallen (Van onze Weense correspondents ZONDAG, 23 October. Het optredep van de Italiaanse Jezuïet pater Lombardi in Wenen grenst aan het onverklaarbare. Deze eenvoudige priester beheerst de Duitse taal bijna niet, hij moet zijr Italiaanse toespraak eerst door eèn confrater laten vertalen en dan urenlang woord voor woord met hem instuderen om de juiste toonval te vinden. Dan verschijnt hij op de preekstoel van Sankt Stefan zonder ver toon, in zijn zwarte toog, een slanke middelgrote ascetische verschijning met een donkergerande bril. Hij leest zijn preek woord voor woord af, heeft moeite met bepaalde medeklinkers, lange woordverbindingen blijven soms onver staanbaar en het accent wordt niet zelden verkeerd gelegd, zodat de toehoor ders de zin niet geheel begrijpen. En toch is de Stephansdom reeds een kwar tier voor het begin van de preek zó vol, dat de poorten op bevel van de politie moeten worden gesloten. van anderen, slaaf van het kapitaal, van de machine, van het collectivisme en ten slotte van de staat. Met enkele woorden maakt deze predikant het zijn hoorders duidelijk, dat zij werkelijk tot slaven zijn geworden, want moet niet iedereen wer ken alleen om zijn karig dagelijks brood te verdienen? We werken om te kunnen eten en we eten om weer te kunnen wer ken en verder niets. En uit dit para dijs der vrijheid en der mensenrechten is het zogenaamde sociale vraagstuk ont staan, dat goed beschouwd niets anders is dan een poging om de slavernij der mensen wettelijk te regelen. Eigenlijk vertelt pater Lombardi niets opzienbarends; wat hij zegt zou iedere pastoor kunnen preken en ook de manier waarop hij spreekt heeft niets opvallends. Want aan zijn tekst gebonden, kan hij zich niet laten gaan en voor een Italiaan is hij uiterst ka rig met zijn gesties. De toehoorders moeten dan ook na afloop toegeven, dat zij eigenlijk niet ontroerd of aan gegrepen zijn. Maar één ding is dui delijk: deze man spreekt onomwon den uit wat iedereen uit droevige da gelijkse ervaring weet en waaraan hij bijna gewend is geraakt. Hij noemt de ziekte van de moderne mens bij haar juiste naam en hij kent ook de oplossing, bestaande in de echte, on baatzuchtige liefde en de terugkeer tot de Vader. De mensen stromen verder aan uit alle straten rondom de kathedraal en vullen het plein tot in de verste hoeken. In de kerk bevinden zich minstens 10.000 dicht op elkaar gepakte toehoorders en op het plein groeit de menigte aan tot 40, ja 50.000 mensen. De Plebaan is zelfs van mening, dat er vandaag meer men sen zijn opgekomen dan verleden jaar bij de plechtige heropening van de ka thedraal. Wanneer deze man spreekt, luistert de hele menigte naar hem, die zonder de kunstgrepen van de schoolse rhetorica eenvoudig en onopgesmukt de geschiedenis van de verloren zoon vertelt en dan in de toepassing stuk voor stuk aanwijst dat de moderne mens deze be delaar is. Want vijftien eeuwen heeft hij rustig in het Vaderhuis geleefd, maar bij de opkomst van de Renaissance meende hij de eigenlijke menselijke waardigheid en schoonheid ontdekt te hebben. Hij wilde vrij zijn en heeft zich dan ook vrij gemaakt van alle goddelijke wetten om nu na de laatste vijf eeuwen tot de ontdekking te komen, dat de parolen der vrijheid hem gemaakt hebben tot slaaf Uit verschillende landen komen de laatste dagen steeds meer berichten over een grondige zuivering van de communistische partij van Titoïstische en Tritzldïstische elementen. Vooral het proces-Rajk in Hongarije schijnt tot deze zuiveringsacties de stoot te hebben gegeven. In Polen zijn minstens drie onderministers gearresteerd in het kader van een grote zuivering, aldus meldt Reuters correspondent uit Warschau. Verder is een groot aantal ambtenaren van alle rangen ontslagen. Volgens een gewoonlijk betrouwbare bron te Londen zijn de drie gearresteerde onderministers Kovvazewski van Landbouw, Borout van Bosbeheer en Kocha- nowicz, de onderminister van Arbeid. Zij waren alle drie voormalige leden van de Poolse socialistische partij, die een fusie met de communisten heeft aangegaan. Men neemt aan, dat de onderminister van Buitenlandse Zaken, Kulin, heeft moeten aftreden. zich „te lauw had getoond, dat niet ge noeg geestdrift betoonde ten aartzien van de Sovjet-Unie en dat blijk had gegeven van sympathie met de Wester se democratieën", is ontslagen. Ook de onder communistische leiding staande „Socialistische Eenheidspartij" (S.E.D.) in de Russische zone van Duits land heeft een actie ingezet tegen „Ti toïstische en Trotzkiïstische elementen" in haar midden. Volgens het West-Ber- lijnse dagblad „Telegraf" heeft de in lichtingendienst, welke ressorteert on der het centrale secretariaat van de partij, de S.E.D.-partijbesturen in de verschillende „lander" in de Russische Zone aangeschreven zo spoedig mogelijk lijsten op te stellen van partij-functio narissen, die in het verleden blijk heb ben gegeven van „Trotzkiïstische af wij- De slachtoffers van deze zuivering schijnt men te moeten zoeken onder hen, die lange tijd in Westelijke landen vertoefd hebben en die geacht worden sympathiek te staan tegenover de na tionalistische houding van de vroegere vice-premier Gomulka, die vorige zomer is afgezet wegens meningsverschil met de Cominform over de kwestie-Tito. A.F.P. meldt, dat aan het einde van de afgelopen en in het begin van deze week een uitgebreide zuivering heeft plaats gevonden onder het personeel van de „Sokols" (de Tsjechoslowaakse sportbonden) te Praag. Een aantal func tionarissen van deze organisatie, dat 1 kingen". Hij zegt dit alles, ondanks zijn on volmaakt Duits, met zo'n overtuiging, met zoveel innerlijke gloed en zeker heid, dat iedereen hem gelooft, hem vertrouwt en moet toegeven, dat hier de eigenlijke oplossing ligt voor de kwa len van de hedendaagse mensheid. Meer dan een uur lang spreekt deze eenvoudige priester de verwende We ners toe en meer dan een uur lang is het doodstil in de kathedraal, doodstil ook op het grote kerkplein, waar de goede katholieke Weense kern verza meld is, eenvoudige arbeiders, veel vrou wen vooral uit de burgerkringen en dan een groot aantal mannen, die met ontbloot hoofd luisteren. Pater Lombardi voelt zich geroepen, de mensheid zijn eenvoudige boodschap te brengen; hij geeft zelf bescheiden toe, dat hij de taal niet beheerst en toch brengt hem zijn kruistocht over de ge hele wereld. Hij begint hier in Wenen, aan het kritieke kruispunt, waar het oude christelijke Europa onmiddellijk grenst aan die andere wereld, aan het zogenaamde paradijs der vrijheid, met zijn collectivisme, slavernij en dwang. Daarna zal hij Frankrijk bezoeken en zal zijn boodschap verder dragen naar Amerika, ofschoon hij het Engels rtog slechter spreekt dan het Duits. Naar menselijke maatstaven gemeten kan deze redenaar niet op succes reke nen en zijn gehoor niet boeien en toch zullen na deze eerste Zondagavond- preek de mensen aanstaande Dinsdag en Donderdag na het sluitingsuur we derom toestromen, zal de jeugd Woens dag zeker in groten getale opkomen en kan hij er van verzekerd zijn, dat zijn toespraak op het feest van Christus- Koning door tienduizenden zal worden beluisterd. De verongelukte violiste Ginette Neveu werd in 1920 geboren. Zij vol tooide haar muzikale opleiding bij Carl Flesch en Jacques Thibaud. Op vijftien jarige leeftijd kreeg zij de „Premier Grand Prix" op de internationale vio listenwedstrijd te Warschau. waaraan njeer dan vijf en tachtig violisten deel namen. Ginette Neveu gaf in de Oude en in de Nieuwe Wereld vele concerten. Zij speelde meermalen onder leiding van Charles Münch en trad verscheidene keren op met de jonge Franse pianiste Nicole Henriot. In Nederland heelt men haar vele malen kunen horen in concertzalen en voor de radio. Zij was thans op weg naar Amerika voor een tournée door de Verenigde Staten. Marcel Cerdan was in gezelschap van zijn manager Longman op weg naar de Verenigde Staten om zich daar voor te bereiden op de revanchewedstrijd voor de wereldtitel, die hij het vorig jaar in Detroit aan Jake Lamotta verloren had. De ontmoeting met Lamotta zou aan vankelijk reeds vorige maand hebben moeten plaats vinden, doch werd uitge steld daardot Lamotta een schouderbles. sure had opgelopen. Cerdan' is gehuwd en vader van drie kinderen. Hij werd in 1916 in Algerië geboren. In dertien jaren van optreden als prof heeft hij meer dan honderd wedstrijden gebokst en er slechts een klein aantal van verloren. Tijdens de oorlog diende hij bij de Franse marine. In 1944 won hij het intergeallieerde boks- tournooi te Rome. Hij stond op het punt zich uit de bokswereld terug te trekken, omdat hij, naar hij zelf verklaarde, huis vader was en zich vast wilde vestigen in de omgeving van Casablanca, waar hij een boerderijtje had en in de stad zelf had hij een café. Voor het vliegtuig vertrok belde Cer dan zijn vrouw op en zei haar: „Ik be loof je dat ik de titel mee terug breng." Mr. F. J. van Lanschot, oud-burge meester van 's-Hertogenbosch, is Vrij dagavond te negen uur op zijn land goed Zwijnsbergen te Helvoirt na een langdurige ziekte overleden. Hij be reikte de leeftijd van 74 jaar. Mr. van Lanschot heeft behoord tot de meest geziene burgemeesters nan Nederland. Bijzonder in Den Bosch was hij populair. Zijn ,verdiensten liggen vooral op economisch en cultureel ge bied. waarin hij, altijd geestdriftig en volhardend, veel heeft weten te berei- kën. Gistermorgen omstreeks twaalf uur zijn de renners J. Pronk en P. Evers op een trainingsrit het slachtoffer ge worden van een auto-ongeluk. Toen zij langs het Noord-Hollands Kanaal dicht bij Alkmaar reden stond half op de berm van de weg 'en het fietspad een auto geparkeerd. Juist toen beiden het obstakel passeerden, reed een postauto het fietspad op. Pronk kon nog juist passeren, zijn achterwiel werd gegre pen en vernield, terwijl de renner enige schaafwonden opliep. Evers was niet zo gelukkig en reed met een gang van vijf en twintig km. pardoes tegen de post auto. Met een grote hoofdwond, die hevig bloedde, bleef deze renner be wusteloos liggen. Per ziekenauto werd de zwaargewonde fietser naar het zie kenhuis te Alkmaar vervoerd, waar de geneesheer een zware hersenschudding constateerde. Gisteravond was Evers nog steeds niet tot bewustzijn terug gekeerd. Zijn toestand is zorgwekkend em men vreest het ergste. Pronk kon, na verbonden te zijn, per fiets naar zijn woonplaats terug keren. Als men aan zijn ideaal verzaakt, rimpelt de ziel. (Van een bijzondere medewerker) De geschiedenis van onze Katho lieke Volkshogeschool is de his torie van genomen hindemissen en doorbroken obstakels, alsmede van talrijke moeilijkheden, waarmede nog geworsteld wordt. Gelukkig vormt zij ook het verslag van een toenemende belangstelling in het wezen en het werk van de Stichting." Met deze woorden opent het verslag, dat het cultuur-centrum, tevens volks hogeschool te Baarn, het z.g.n. gemeen schapsoord ..Drakenburgh", het licht deed zien over de jaren '46. '47 en "48. In verband met het feit, dat vele werk- geyers er langzamerhand toe overgaan hun arbeiders in de gelegenheid te stel len volkshogeschoolweken mee te ma ken,, vooral in neutrale centra, hebben wii vorige week een waarschuwend ge luid doen horen en daarbij toegezegd eens iets over het wezen der volksho geschool te schrijven. Terecht consta teert het verslag van Drakenburgh. dat de geschiedenis van de katholieke volks hogeschool er ene ir vol hindemissen en doorbroken obstakels. Slechts zeer geleidelijk immers begint het katholieke volksdeel van Nederland zich bewust te worden, welk kostbaar bezit het in het gemeenschapsoord Drakenburgh het zijne mag noemen. Deze eigendomsaan duiding moet dan inmiddels nog met de nodige reserves worden omgeven. In tegenstelling immers met de Katholieke Universiteit van Nijmegen, eveneens een onvergelijkelijk kostbaar bezit van het katholieke Nederlandse volk. vindt de volkshogeschool niet die materiële en morele steun van het volk, waarop ze in wezen recht heeft. De volkshogeschool-gedachte is niet van Nederlandse oorsprong. De bekende Deen se theoloog Nicolai Frederik Severin Grundtvig komt de eer toe de grondleg ger te zijn geweest van leergangen voor de volwassen plattelandsbevolking, die er op waren gericht door lectuur, voor dracht en zang de algemene ontwikke ling. maar vooral de verdieping van het gemoedsleven en het groepsbesef te bevorderen. Zelf voortgekomen uit een sfeer, waarin het 18e-eeuwse rationa lisme leidinggevend was. zag hij de nood van het Deense plattelandsvolk :n geestelijk opzicht. Hartstochtelijk min naar van ziin vaderland besefte hij welke waardevolle elementen in gezon de vaderlandsliefde schuilen. Gezonde vaderlandsliefde immers zet er de staatsburger toe aan te streven naar een ontwikkeling van zijn persoonlijkheid, die hem in staat stelt het beste voor de staatsgemeenschap te kunnen ziin. Hoe moest dit worden bereikt, wanneer vol doende onderwijs- ontbrak, waar het „volk" eenvoudig elke gelegenheid ont brak meer te ziin dan een factor in de nroductie van minder waarde dan een landbouwmachine? Bij de vorrmng en ontwikkeling van het volk. die Grundt vig beoogde, liet hij dan ook met alleen het verlangen naar meer geestelijke ri.ik- dom in de vorm van litteraire kennis spreken maar baseerde hij heel ajn ontwikkelingsprogramma op essentieel protestants-christelijke grondslag. Men heeft hem wel van overdreven nationa listische opvattingen medebeschuldiga We kunnen deze aantijging gevoeglijk laten voor wat zij. waard is. In de Angelsaksische landen treedt in de loop van de 19e eeuw een verlangen op naar vulgarisatie van de resultaten van de positieve wetenschappen, voor al der natuurwetenschappen. Alom werden boekerijen in het leven geroe pen zgn. reading rooms, die ten aoel hadden degelijke lêzers te kweken, ken nis onder het volk te brengen. Het „vrije volk" moest vrij een eigen oor deel kunnen gaan vormen, losraken van vooroordelen en zich zodoende tegelij kertijd zedelijk verheffen. Dat dit een uitermate gevaarlijk streven was o.a. door de bevordering van „weetjes be hoeft wel haast geen nader betoog. De Grundtvig-beweging wilde dan ook deze volksvorming degelijker aanpakken door het leggen van contact tussen aca demisch geschoolden en het opkomend proletariaat. Bewust wilde deze bewe ging beïnvloedend inwerken op geheel het volksonderwijs. We kunnen dit naar onze mening aanmerken als de eers'.e grote en wezenlijke poging tot onder wijsvernieuwing, die ooit is onderno men. rVervoio op pap. 3) Maandag 31 October a.s. is het 25 jaar geleden, dat het eerste internatio nale spaarbank-congres te Milaan zijn werkzaamheden beëindigde. Tot die werkzaamheden behoorde o.a. de op richting van een Internationaal Insti tuut voor het Spaarwezen, dat zijn zetel na de oorlog naar Amsterdam ver plaatste. Aan het einde van het congres werd op voorstel van een der deelnemers bij acclamatie besloten, die laatste congres dag, de 31e October, tot Wereldspaar dag uit te roepen. Waarom? Om de hele mensheid een aanleiding te geven, zich tenminste eenmaal in het jaar te bezinnen op de waarde van het sparen. Sparen! Kunnen ioij er niet beter over zwijgen? Het „klimaat" is immers niet gunstig voor sparen! Het zij zo, maar de atmosfeer is ook wel eens niet gun stig om te ademen en toch ademen wij. We moeten immers wel. Zo is sparen voor verreweg de meeste mensen de enige manier om kleding, schoeisel, brandstoffen enz. te kopen. De enige manier? Nu ja, er is ook nog de afbe taling. Maar is afbetaling dan geen spa ren? Het is sparen achteraf en in een hee\ wat ongunstiger ..klimaat". In de bijna anderhalve eeuw van spaarbank-werkzaamheid in West-Eu ropa en in Nederland is er natuurlijk nogal eens wisseling in het „klimaat" geweest, maar de spaarbanken hebben zich daardoor nimmer laten afbrengen van hun doelstelling: het aankweken van de spaarzin ter bevordering van de volkswelvaart. Wat is welvaart? Welvaart is volgens een bekend Engels econoom „a state of mind", een gemoedstoestand, In ver band met de spaargedachte gezien, heeft deze uitspraak zeker een diepe zin. Het gezin, dat zich na een lange tijd van moeizaam sparen een radio-toestel ver werft, geniet van de programma's, maar ook op een heel bijzondere wijze van het bezit op zichzelf, waarvan het een diepe voldoening, een welvaartsgevoel ondervindt. Ja, zelfs het bezit alleen al van een bescheiden spaarduitje op het spaarbankboekje is voor velen op zichzelf reeds een bron van voldoening. Daarom is het goed, dat de spaar banken voortgaan, bij jong en oud deze spaarzin in stand te houden op hun be proefde manier. d.w.z. los van com merciële of politieke oogmerken. Daar om mogen bij alle polemiek over het sociaal en economisch beleid de grote psychologische waarden van het sparen niet lichtvaardig worden geschaad. En daarom is het aoed. ook de 25e verjaar dag van de Wereldspaardag niet stil zwijgend voorbij te laten gaan.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1949 | | pagina 1