Ml
Massagraven ontdekt bij Lübeck
MH
JERUZALEM ONDER PERMANENT
INTERNATIONAAL BEHEER
Reders gaan met minister
Mansholt praten
Amerika bestelt luidklokken
in Nederland
ERNSTIGE AANRIJDING BIJ HAARLEM
Ruim300 lijken
aangetroffen
Uit een „andere"
denkwereld
Het weer
BEHEERSCHAP ZAL VOOR DE STAD EEN
„HOGE AUTORITEIT" AANWIJZEN
Tot hoofd en hart
Auto met stenen in botsing met tram
MET GROOT VERLOF
Zaak Wiiton-Fijenoord
voortgezet
Spanning in Batayia
neemt toe
Roemeens vliegtuig in
Belgrado geland
Autorijden op Zondag
m
Hoe lang zal deze toestand moeten duren
J
ZATERDAG 10 DECEMBER 1949
73ste JAARGANG No. 24637
DEBAT IN K.N.I.P.
OVER R.T.C.
Rijkspostspaarbank
Dreigbrieven van de
Darul-Islam
Suikerprijs wordt
NIET verlaagd
DRINKWATER UIT HIET
IJSSELMEER
Escorterend soldaat gedood
Benzine echter duurder
In antwoord op schriftelijke
vragen van het Tweede Ka
merlid Posthumus (P.v.d.A.)
heeft minister Spitzen mede
gedeeld, dat na 31 December
a.s. hei Zondagsrijverbod
niet meer zal gelden. Het ligt
n.l. niet in de bedoeling de
Wet Tijdelijke Regeling Per
sonenvervoer mei motorrij
tuigen opnieuw ie verlengen.
Prins Bernhard moet
bed houden
Geldigheidsduur brand-
stoffenbonnen
Fonds voor actie tegen
Leopold's terugkeer
De Algemene Vergadering der Verenigde Naiies heefi
gisteravond laai ie Flushing Meadows mei een flinke
meerderheid besloten Jeruzalem onder een permanent
internationaal bewind te plaatsen, dat zijn gezag zowel
binnen als buiten de stad zal uitoefenen.
De Algemene Vergadering besloot voorts dat het internatio
nale bewind over Jeruzalem zal komen ie staan onder een
door de Beheerschapsraad aan ie wijzen hogere autoriteit.
Onder de term „Stad Jeruzalem" dient ie worden verstaan
de gemeente Jeruzalem in haar huidige vorm, benevens
de omringende steden en dorpen. Het meest Oostelijk ge
legen van deze plaatsen is Abu Dis, hei meest Zuidelijk
Bethlehem, hei meest Westelijk Eiv Kariv (waaronderMoisa
valt) en het meest Noordelijk Shu'Fatm.
Besluit Assemblée U.N.O.
Oplossing probleem
H, Graf
Roem van Aarle-Rixtel wordt thans
uitgedragen in den vreemde
BRAND OP DE „RANDKERK
Op weg naar Z.-Afrika
Oude man gedood door gas-
verstikking
Sluiting kapperszaken op
Tweede Kerstdag
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postqiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphlusstt. 45. tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: J. J. W Boerrigter
Hoofdredacteur: Drs. H. W M van Run.
Wnd. hoofdredacteur! W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents Der mllllmeter-
hocqte. Ingezonden mededelinaen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder oDaave ven
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 55 cents per week.
I 132 per maand, f 4.55 oer kwartaal.
Vrijdagmiddag omstreeks kwart voor
drie is op de grote weg Amsterdam
Haarlem nabij Haarlemmerliede een
ernstig ongeluk gebeurd.
Een zwaar met stenen beladen vracht
auto wilde de grote weg verlaten om via
een bruggetje de polder in te gaan naar
'n kerkje in Haarlemmerliede, dat ge
restaureerd wordt. De chauffeur vroeg
een agent de weg en deze zeide: „Over
veertig meter links afslaan, maar pas
op de tram!" De man lette echter alleen
op de tramtrein komende uit Amsterdam
en zag niet die uit Haarlem, welke en
kele seconden later passeerde.
Een hevige botsing volgde. De vracht
wagen werd veertig meter meegesleurd
en in een ravage veranderd. De be
stuurder zowel als de naast hem zit
tende man werden met arm- en been
breuken naar de Mariastichting te
Haarlem vervoerd.
De passagiers in de voorste wagen van
de tram kregen alleen lichte verwondin
gen ten gevolge van glasscherven. Een
bakkerskar werd ook nog meegesleurd,
maar niet beschadigd.
Overzicht van de grote ravage, die aangericht werd bij de botsting tussen een
tram en een vrachtauto op de weg van Amsterdam naar Haarlem.
Het ministerie van Oorlog maakt bekend,
dat met ingang van 20 December het vol
gende personeel van de Landmacht, met
inbegrip van de Luchtstrijdkrachten, dat
zijn dienst in Europa verricht, met groot
verlof kan worden gezonden. Ten eerste:
dienstplichtige onderofficieren en korpo
raals met kaderopleiding, die vóór 1 Ja
nuari 1947 zijn opgekomen; en ten tweede:
dienstplichtige korporaals zonder kaderop
leiding en soldaten, die vóór 1 Januari 1949
zijn opgekomen.
Van deze laatste groep zijn uitgezonderd
de vooropgeroepenen van de voorjaarsploeg
1949, ongeacht tot welke lichting zij
behoren, vervolgens zij door wier vertrek
organieke tekorten zouden ontstaan en ten
slotte zij, die bij de L.S.K. dienen en geen
technische vakopleiding genieten of heb
ben genoten. Deze la^tsteri worden zodra
zij 24 maanden in werkelijke dienst zijn,
met groot verlof gezonden.
Tenslotte kan met ingang van 1 Maart
1950 groot verlof worden, verleend aan
dienstplichtige onderofficieren en korpo
raals met kaderopleiding, die vóór 1 Juni
1947 zijn opgekomen.
Voor de debatten in het K.N.I.P., het
republikeinse parlement, over de resul
taten der R.T.C., hebben zich zeventig
sprekers opgegeven, zodat er een spe
ciaal tijdschema moest worden opge
steld.
Bij de debatten was er een opmerke
lijke uitlating van prins Surjohamidjojo
van Surakarta, die zei, dat de R.I.S. een
politionele actie op Nieuw-Guinea zou
den kunnen ondernemen, doch dat dit
onnodig is, omdat hij er zeker van is,
dat dit gebied eens tot de R.I.S. zal be
horen. De afgevaardigde Jusuf van Su
matra verklaarde dat de financieel-eco-
nqmische overeenkomst het Indonesi
sche volk terugbrengt tot de status van
half gekoloniseerde.
Thans hebben ook de raad van Zuid-
Oost-Borneo en het parlement van Pa-
sundan de R.T.C.-resultaten en de
voorlopige constitutie der R.I.S. aan
vaard.
De ondertekening van de Grondwet
der R.I.S. in het gebouw Pegansaan 56
te Batavia is verschoven naar 14 De
cember. De presidentsverkiezing en de
ediging geschieden nu op 17 December.
De Vierde Kamer van het Amster
dams Bijzonder Gerechtshof zette Vrij
dag de behandeling voort van de zaak
tegen de vier oud-directeuren van Wii
ton-Fijenoord. Er kwamen toen getui
gen 'i décharge gehoord.
Een der getuigen, A. Knape, oud-di-
recteur van de Rotterdamse Droogdok
Mij. zeide, dat generaal Winkelman bij
het onderhoud op 19 Mei 1940 gezegd
Zou hebben: „Werken voor de Duitsers
zult u moeten doen volgens de normale
zégelen van het koopmanschap." Voorts
deelde hij mede, dat hij van admiraal
Schultze opdracht had gekregen lan-
Ceerbuizen te vervaardigen. „Wij be
schouwden het als directieleden een
laffe daad om na de capitulatie in 1940
tveg te gaan, en wilden onze mensen
biet aan dieven en moordenaars over
laten."
Een der drie advocaten vroeg de ge
tuige, of hij kon bevestigen hetgeen de
advocaat in een in 1947 uitgekomen
jaarverslag over verdachte T. had ge
lezen, n.l. dat T. zeer Veel voor de Ne
derlandse industrie heeft gedaan. Ge
tuige antwoordde hierop, dat hij deze
Uitspraak kon onderschrijven. Een an
dere directeur van de R.D.M., de heer
D. Endert, zei: ..Er is niet uitdrukkelijk
Sezegd, dat wij geen oorlogsmateriaal
•bochten vervaardigen, dat is mijn me
ning."
Een hoofdingenieur, die chef was ge
feest op de afdeling bewapening, ver
klaarde, dat de Duitsers opdracht had
den verstrekt voor de levering van tor-
fedolanceerbuizen. Deze opdracht
®'dus getuige is uiteindelijk nog veel
tater klaargekomen dan wij hadden
"Pêegeven.
Maandag houdt de advocaat-fiscaal
Vin requisitoir.
In November werd ingelegd 21.763.363
b terugbetaald 28.340.999. Deze cijfers
Uren over November 1949 19.923.649
b f 27.365.356.
hoj Inleg over Jan. tot en met Nov.
f on°eg 259.447.999; de terugbetaling
(.jj®-143.747. Voor 1948 waren deze
iters ƒ229.304.810 en ƒ324.867.427.
Britse firma's in Singapore, met fi
lialen in Batavia, vrezen, dat de over
dracht der souvereiniteit op 27 Dec. a.s.
gepaard zal gaan met bloedige onlusten,
aldus lezen wij in de Daily Telegraph
van heden. Uit betrouwbare bron wordt
medegedeeld, dat de Britse autoriteiten
in Batavia reeds de mogelijkheid heb
ben besproken de Britse onderdanen te
evacueren, indien hua veiligheid gevaar
zou lopen.
Een vertegenwoordiger van de British
Overseas Airways heeft aan het hoofd
kantoor te Singapore medegedeeld, dat
talrijke blanken, oilder wie ook niet-
Nederlanders, brieven hebben ontvan
gen, waarin zij met de dood bedreigd
worden, indien zij na de overdracht nog
in Batavia blijven. Deze brieven zou
den afkomstig zijn van leden van de
Darul-Islam.
Andere berichten uit Batavia meld
den, aldus voegt de Daily Tel. hier nog
aan toe, dat de spanning hier met de
dag toeneemt.
Vier vrachtauto's vol met republi
keinse troepen zijn vanmorgen Batavia
binnengereden, aldus meldt U. P.
De soldaten sloegen hun hoofdkwar
tier op in het centrum van de stad,
re.cht tegenover het hoofdkwartier van
het Nederlandse leger. Commandant
was lt.-kol. Tasmin van de Siliwangi-
divisie.
Verwachting tot Zondagavond:
Wisselende bewolking met voor
namelijk in de Noordelijke helft van
het land hier en daar enkele regen-
of sneeuwbuien. Geleidelijk naar
Noordelijke richting draaiende wind,
aanvankelijk zwak tot matig, later
langs de Waddenkust nu en dan vrij
krachtig. In de nacht en ochtend op
de meeste plaatsen lichte tot matige
vorst. Overdag temperatuur oplopend
tot enkele graden boven het vries
punt.
Zondag: Zon 8.3816.28. Maan 22.44
—12.51.
Maandag: Zon 8.3916.28. Maan
onder 13.04.
Naar de minister van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening mededeelt,
is het om technische redenen niet mo
gelijk over te gaan tot verlaging van de
prijs van suiker.
In de onderhandelingen, die thans
worden gevoerd met de Stichting van
de Arbeid over lonen en prijzen, zal
ook de prijsstijging van het varkensvlees
en het feit, dat een gedeeltelijke com
pensatie door prijsverlaging van de
suiker achterwege zal blijven, onder
werp van besprekingen uitmaken.
Nader verneemt ónze Haagse redac
teur, dat de technische redenen, van
officiële zijde aangevoerd voor de hand
having van de suikerprijs, hierin schui
len, dat men 't financieel onverantwoord
achtte, van deze verlaging, opgezet tén
bate van de consument, ook de verwer
kende industrie (snoepgoed, drank, etc.)
mee te laten profiteren. Het aanvanke
lijke plan tot verlaging van de prijs werd
uitgebroed door de regering, terwijl mi
nister Mansholt zie hin Washington be
vond. De secretaris-generaal voor voed
selvoorziening schijnt zich hiertegen ver
zet te hebben, doch zonder resultaat. Nu
de minister bij zijn terugkomst het plan
toch onuitvoerbaar acht, is de aangekon
digde verlaging herroepen.
In de Memorie van Antwoord var
Ged. Staten van Noord-Holland op de
afdelingsverslagen betreffende de be
grotingen voor 1950 wordt medege
deeld dat intensief gewerkt wordt aan
de plannen tot onttrekking van drink
water aan het IJsselmeer. Verwacht
mag worden dat reeds in het komende
jaar definitieve voorstellen kunnen
worden gedaan, nu de proefnemingen
en de voorbereidende onderzoekingen
de mogelijkheid hebben aangetoond.
Ged. Staten betrdfcren zeer dat de wer
ken aan de tunnel te Velsen niet kun
nen worden voc^-tgezet. In verband
hiermee wensen Ged. Staten niet tege
lijk op tunnelbouw bij de Hembrug
aan te dringen.
Het Joegoslavisch nieuwsagentschap
heeft gisteravond meegedeeld, dat in
een Roemeens lijnvliegtuig vier passa
giers een escorterend soldaat doodden
en de piloten dwongen om in Joego
slavië te landen.
Het toestel landde met 19 passagiers,
een bemanning van 5 koppen en het lijk
van de soldaat in Belgrado. Het was op
weg van Sbioe naar Boekarest, toen
twee van de vier samenzweerders de
soldaat neergeschoten en de passagiers in
bedwang hielden, terwijl de twee andere
de cockpit binnen gingen en de piloot
dwongen naar Belgrado te vliegen.
De vier mannen, die de overval be
raamd hadden, hebben aan de Joegosla
vische autoriteiten meegedeeld, dat zij
in Joegoslavië wensten te blijven. Later
heeft, volgens Tanjug, een vijfde man.
een bankier, eveneens de wens te ken
nen gegeven in Joegoslavië te willen
blijven.
Daar binnenkort de benzineprijs ver
hoogd wordt, zal, naar te verwachten is,
door de autobezitters niet in ruime mate
gebruik worden gemaakt van de moge
lijkheid des Zondags auto te rijden.
Tengevolge van ongewoon heftig op
tredende reactie op de inentingen tegen
tropenziekten. die Prins Bernhard dezer
dagen in verband met zijn aanstaande
reis naar de West moest ondergaan, is
hij genoodzaakt het bed te houden. Prins
Bernhard zal derhalve vandaag ook niet
aanwezig kunnen zijn bij de herden
kingsplechtigheid voor de gevallenen in
de strijd tegen Japan, in de Sint Jacobs-
kerk te Den Haag.
Het Rijkskolenbureau deelt mede, dat de
hierna genoemde losse brandstoffenbonnen
met ingang van 16 December hun geldig
heid verliezen: rantso^nbonnen „Brandstof
fen 11 eenheden 1949/'50", rantsoenbonnen
„Brandstoffen 6 eenheden 1949/'50", rant
soenbonnen ..Brandstoffen 1 eenheid 1948/
1949", rantsoenbonnen „Brandstoffen voor
a.s. moeders."
Deze bonnen moeten uiterlijk 15 Decem
ber bij een brandstoffenleverancier worden
ingeleverd.
Naar gisteren van officiële Duitse zij
de werd meegedeeld, zjjn aan de Oost
zeekust, nabij Lübeck massagraven ont
dekt, \vaarin ruim 300 lijken zijn aan
getroffen. De politie vermoedt, dat de
hier begraven slachtoffers inwoners wa
ren van het beruchte concentratiekamp
Neuengamme. In de laatste dagen van
de oorlog werden duizenden geïnter
neerden in Lübeck aan boord van twee
schepen gebracht, vermoedelijk om hen
te evacueren voor de naderende britse
legers. De twee schepen werden echter
bij een luchtaanval in de baai van Lü
beck tot zinken gebracht.
Men neem. aan. dat de pas ontdekte
graven de slachtoffers van deze i/cht-
aanval, onder wie enkele Duitse bewa
kers, 'bergen.
De graven werden aangetrofien in
Sieksdorf bij Scharbeutz.
De regering van de staat Sleeswijk-
Holstein publiceerde gisteren een ver
klaring, waarin werd meegedeeld, dat
bij een onderzoek 89 lijken, beg-aven op
het landgoed van de burgemeester, wa
ren aangetroffen, Volgens deze verkla
ring had de betrokken burgemeester
meegedeeld, dat hij op last van een Brits
officier de lijken van kampbewoners,
die aangespoeld waren, op zijn lanogoed
had laten begraven.
In de verklaring werd verder mede
gedeeld, dat de burgemeester op eiger.
verzoek geschorst was tot een onderzoek
ï)e voorzitter van de Belgische socia
listische partij, Max Busct, heeft gisteren
een beroep op alle leden van de partij
gedaan om bijdragen te storten voor een
propagandafonds voor een campagne
tegen de terugkeer van koning Leopold.
In een hoofdartikel in het socialistische
blad „Le Peuple" schreef Buset: „Er zal
veel geld nodig zijn orp de aandacht van
de kiezers te vragen en om definintief
een terugkeer van Leopold de Derde te
voorkomen."
had plaats gehad om vast te stellen
waarom van deze graven niet eerder
melding gemaakt was.
De politie heeft meegedeeld, dat tot
nu toe 260 tot 300 lijken zijn gevonden.
Verwacht wordt echter, dat nog ge-
veer 100 slachtoffers zullen worden op
gegraven. Onder de tot nu toe gevonden
slachtoffers bevonden zich 42 Duitse sol
daten.
Politie en doktoren stellen een onder
zoek in naar de beschuldiging, uat de
geïnterneerden door de S.S. met machi
negeweren werden neergeschoten, toen
zij trachtten de kust te bereiken.
Dit verhaal doet reeds sinds net, ein
de van de oorlog de ronde.
a
I
Voorbereidingen voor het Heilig Jaar. Arbeiders zijn bezig met de belemmeringen
te verwijderen bij de Heilige Deur en de St. Jan van hateranen, die weldra door
Paus Pi us XII geopend zal worden.
dit plan zonder die gegevens en cijfers
ten uitvoer gebracht kunnen worden?"
De Noor Finn Moe zeide, dat interna
tionalisatie van Jeruzalem het bestand
in Palestina en Jeruzalem in gevaar zou
kunnen brengen in plaats van de veilig-
De Assemblee besloot verder de Be
heerschapsraad te verzoeken in zijn vol
gende zitting (waarschijnlijk in Januari
a.s.) de opstelling van een statuut voog
Jeruzalem te voltooien, waarin de be
ginselen moeten zijn neergelegd, zoals
deze zijn vervat in de door de Alge
mene Vergadering goedgekeurde reso
lutie.
Tenslotte heeft de Algemene Vergade
ring nog een beroep gedaan op de Be-
reerschapsraad om zich te verzetten te
gen elke poging van een belanghebbende
regering om de raad af te houden van
de ten uitvoer legging van het statuut
voor Jeruzalem, zoals het' door de Ver
enigde Naties is goedgekeurd.
Tjjdens het debat verklaarde de Ne
derlandse afgevaardigde, van Heuven
Goedhart, dat goedkeuring van de in
ternationalisatie van Jeruzalem door de
V. N. slechts een oplossing op papier
zou betekenen.
Spr. was niet in principe tegen inter
nationalisatie van Jeruzalem, doch, al
dus zeide hij, het zou niet reëel zijn het
teit voorbij te zien, dat zowel Joden als
Transjordaanse Arabieren het plan ver
worpen hadden. „Ik verzoek, en ik meen
dit zeer ernstig, aldus van Heuven Goed
hart, de delegaties, die bereid zouden
zijn troepen naar Israel te 'zenden voor
net uitvoeren van de internationalisatie,
op dit spreekgestoelte gegevens en cij
fers te komen noemen. Hoe zou immers
Naar wij uit betrouwbare bron ver
nemen zal Dinsdag een deputatie van
de Redersvereniging uit IJmuiden in
Den Haag een onderhoud hebben met
minister Mansholt, teneinde het stil
leggen van de vloot nader te motive
ren. Tevens hoopt men de bewindsman
te overtuigen dat ingrijpende maatre
gelen nodig zijn om een exploitatie
weer mogelijk te maken.
Verder vernamen wij nog, dat het in
de bedoeling had gelegen nog deze
week in klein comité een vergadering
te beleggen van afgevaardigden der
reders en der werknemers onder voor
zitterschap van de heer P. J. Renooy
van het College van Rijksbemiddelaars.
Deze bespreking moest echter voor de
tweede maal worden uitgesteld, omdat
een hoofdbestuurder der werknemers
organisaties plotseling verhinderd was
Deze zal niet eerder dan Dinsdagavond
terug zijn, zodat, als er al een eerste
contact gelegd wordt, dit niet eerder
dan Woensdag zal plaats vinden.
Intussen is het voorbeeld van de Me-
dan IJm. 57, die Dinsdag toch naar zee
ging, ondanks het besluit van de re
ders om de vloot stil te leggen, nog
door enkele andere schepen gevolgd
De Batavia IJm. 99, die van dezelfde
rederij is als de Medan, en de Viking
Bank IJm. 183, van de rederij Mercu-
rius, zijn eveneens naar zee of worden
voor een nieuwe reis klaar gemaakt.
De rederijen zeggen het roerend met
de beslissing van de redersvereniging
eens te zijn, maar hun bedrijven maken
een lonende exploitatie mogelijk. Het
zijn, naar wij vernemen, reders-hande
laren, die, nu er weinig vis komt, in
derdaad als handelaar een kans maken.
„Ze willen een nestje uithalen", zei ons
een reder, „maar laat zij hun gang
maar gaan."
Enigszins anders ligt het met de
Abraham SCH 91, die Maandag op
nieuw naar de Barendszee vertrekt. Dit
schip is van de regering gecharterd en
de rederij vreest nu scheef tegenover
de betreffende regeringsinstantie te
komen staan, als het besluit van de
redersvereniging ook voor dit schip
zou worden gevolgd.
Intussen rijen in de Vissershaven de
schepen zich aaneen in een trieste
reeks langs de Zuidzijde. Aan boord
wordt nog wat gerepareerd, maar het
leven, de hartslag, ontbreekt. Het be
drijf ligt dood; de Vissershaven is één
grote rouwkamer. Als de stormwind
uitschiet en de golven opzweept, bot
sen de schepen tegen elkaar aan. Het
is of zij elkaar aanstoten en vragen:
Hoe lang zal dit moeten duren?
neid van de Heilige Plaatsen te verzeke
ren, en juist voor die Heilige Plaatsen
een bedreiging zou vormen. Noorwegen
Kon geen morele verantwoordelijkheid
niervoor op zich nemen en zou de Ne
derlands-Zweedse resolutie ondersteu
nen.
De afgevaardigde Henrik Kaufmann
van Denemarken, dat in het debat in
commissie het internationalisatieplan
steunde, verklaarde:
„Wij zijn van mening, dat uitvoerin-
van de resolutie op groter moeilijkhed"
zal stuiten dan wij voorzien hadden.'
De Deense delegatie zou daarom tegen
het Australisch voorstel stemmen.
Zeer waarschijnlijk zal de nieuw be
noemde patriarch van Jeruzalem. Zijne
Zaligheid Mgr. Albertus Gori O.F.M., op
27 December a.s. te Rome tot bisschop
worden gewijd.
Binnenkort zal er een groot plan be
kend gemaakt worden, dat door de ker
kelijke Katholieke autoriteiten wordt
voorgesteld en dat een oplossing zal be
tekenen voor het eeuwenoude vraagstuk
van de rechten, die alle christelijke
Kerken op de Basiliek van het H. Graf
te Jeruzalem doen gelden.
(Van onze Brabantse redactie)
Met een opdracht voor een carillon
van vijf en dertig klokken voor een
klooster te Glindale (Ohio) en enige
proeforders voor luidklokken is de
heer G. Fritsen, van de klokkengieterij
Petit en Fritsen te Aarle-Rixtel, terug
gekeerd van een zakenreis door Canada
en de Verenigde Staten. Daar de heer
Fritsen slechts vijf weken in Amerika
kon blijven, is dit resultaat zeker be
vredigend te noemen. Vooral verheu
gend is, dat de belangstelling voor de
Nederlandse klokken en carillons in
de Nieuwe Wereld groot blijkt te zijn.
„Overigens zijn er in Amerika en
Canada", aldus de heer Fritsen, „slechts
een zeventig beiaards, bijna allen van
Engelse afkomst. In de Verenigde Staten
zijn slechts een paar klokkengieterijen,
waar men de kunst niet meester is om
de klokken zuiver op toon te gieten en
secuur te stemmen. Zij gieten daarom
vrijwel 'uitsluitend luidklokken".
Met behulp van de Nederlandse Kamer
van Koophandel te New York over welker
medewerking de heer Fritsen vol lof
was, werden contacten gelegd en rela
ties aangeknoopt met verscheidene fir
ma's, die zich reeds jaren occuperen met
de handel in klokken en met beiaardiers
en architecten. De klok in klokkenstoel,
dit in het gebouw van de K. v. K. te
New York was opgesteld, gaf de ge-
interesseerden althans enig idee van het
kunnen der fa. Petit en Fritsen. Overi
gens bewijzen ook de vier, onlangs in
Kingston geplaatste klokken, haar vak
manschap. In klankzuiverheid en in
uiterlijk overtreffen de Nederlandse
klokken de Amerikaanse verre. In Ame
rika giet men de opschriften niet in de
klok, maar men graveert deze er later in.
Wat echter vooral van belang is met
het oog op de exportmogelijkheden
van ons land naar Canada en Amerika,
is het feit, dat de Nederlandse prijzen
zeer gunstig liggen.
Uiteraard is het niet mogelijk zich in
zo korte tijd een vast afzetgebied te
scheppen, maar de heer Fritsen is van
Tussen beloven en belofte houden
ligt vaak een lange weg.
i>
mening, dat hij thans een goede basis
heeft kunnen leggen voor de opbouw
daarvan. Nu de vraag naar klokken in
ons land afneemt, is een flink export
terrein voor de Nederlandse klokken-
industrie, die zich de laatste jaren aan
zienlijk heeft uitgebreid, uitermate be
langrijk. En voor ons land betekent het
weer een bijdrage in de deviezenpot.
Donderdag is ter hoogte van Lorenzo Mar
ques, brand uitgebroken in de ruimen van
de „Randkerk" van de Holland-Afrika-Lijn
(5526 ton). Vrijdagavond smeulde het nog.
Terstond nadat de brand ontdekt werd, is
het schip naar de wal gesleept. Men bluste
met stoom en koolzuur. Het schip was ge
laden onderweg naar Zuid-Afrika. De scha
de is nog niet te schatten.
Toen een broodbezorger Vrijdag tegen
twaalf uur, na herhaalde malen te hebben
gebeld, geen gehoor kreeg bij het woon
huis van de 72-jarige W. K. Schmitt te
Gouda, vermoedde hij dat de bewoner iets
was overkomen. De broodbezorger rook
een gaslucht en hij forceerde de deur. In
de gang vond hij de oude man, die be
wusteloos was. Vermoedelijk heeft de be
woner, toen hij bezig was een gascom-
foor te repareren, verzuimd de toevoer te
sluiten, waardoor hij door gas bedwelmd
is geraakt.
Anderhalf uur lang is getracht de man tot
leven te brengen, evenwel zonder resultaat.
Ter bevordering van uniformiteit in de
zakensluiting, heeft de vakraad aan de kap
persondernemers geadviseerd hun salons op
Tweede Kerstdag voor het publiek gesloten
te houden.
oefenen. Zeer verontwaardigd reageerde
daarop een personeelsblad. Eerst thans
wordt ons de grond van deze reactie
volledig duidelijk. Dit blad van de „per
soneelsvereniging" was niet anders dan
een spreekbuis van de directie. We ont
zeggen hiermede geen enkele directie
het recht, in een huisorgaan een
spreekbuis te hebben, maar wel om van
b aden van z.g. vrije personeelsvereni
gingen misbruik te maken. We vinden
in uitingen als de bovenstaande een be
vestiging van ons standpunt» geen per
soneelsverenigingen.
(Van een bijzondere medewerker)
Onze arbeiders lezen over het alge
meen geen geleerde bladen. Zij
■hebben hun gewestelijk Katholiek
Dagblad, Herstel en vakblad en werken
zichzelf voorts in diverse problemen
in via cursussen, handboeken en
lezingen. We willen hiermee niet
graag de indruk wekken als zouden
deze ..voortbrengers van 's werelds
rijkdom" geen belangstelling hebben
voor de ingewikkelde vraagstukken
in verband met het productiepro
ces. Wie dat zou menen moet
maar eens op hun ontwikkelings
avonden gaan luisteren, hun studieda
gen meemaken, hun brieven aandach
tig lezen. Maar ge moet bij een arbeider
nu eenmaal niet aankomen met theore
tische verhandelingen van bedrijfseco
nomische aard, waarvoor een uitgespro
ken vakkundige opleiding op een hoge
school is vereist. Helaas is de weg naar
de hogere studies, ook voor het begaafde
arbeiderskind, daartoe nog al te zeer
geblokkeerd.
Het zou anders interessant zijn eens
reacties te mogen vernemen van arbei
ders, indien ze het tijdschrift voor ef
ficiency en documentatie regelmatig
zouden lezen; indien ze b.v. zouden
kennis nemen van de uitgaven van het
Ned. Instituut voor Efficiency en meer
in het bijzonder de prae-adviezen. die
zijn uitgebracht voor de efficiency-da-
gèr. van Nov. 1949. Wij kunnen ons voor
stellen, dat er anders nog al wat hartige
opmerkingen van arbeiderszijde zouden
worden geplaatst bij het in voormelde
uitgave opgenomen prae-advies van
D. W. Stork getiteld: Gemeenschapsbe
sef in de onderneming en de taak van
de bedrijfsleiding in verband hiermee.
Het komt ons voor, dat de prae-advi-
seur zeker geen kennis heeft genomen
van het voortreffelijk rapport van de
commissie, ingesteld door de Algemene
Kath. Werkgeversvereniging, de Kath.
Arbeidersbeweging en het landelijk cu
ratorium van R.K. scholen voor Maat
schappelijk Werk. over de sociale wer-
k (st) ers in de onderneming en over de
personeelsvereniging. Ware dit wel het
geval geweest dan zou de heer Stork
waarschijnlijk niet zijn begonnen met
zich allereerst te realiseren wat „wer
ken" nu eigenlijk voor de mer.s bete
kent, maar evenals het voormelde rap
port'uitgegaan zijn van beginselen, die
aan het begrip bedrijfsgemeenschap ten
grondslag liggen. Maar over de bouw
van een betoog kan men nu eenmaal
verschillende opvattingen hebben die
in wezen niet zo ver van elkander be
hoeven te verschillen. Evenwel heeft de
heer Stork opmerkingen in rijn prae-
advies gemaakt, waarvoor we het nuttig
achten ze onder de aandacht te brengen
van de ondememingsgenoten; die delen
van de bedrijfsgemeenschap zonder
■Tire norii het bedrijf. noch de ge
meenschap denkbaar zijn: de „leveran
ciers" van de factor arbeid.
Zo stelt de heer Stork o.a. tussen neus
en lippen door. dat het uitermate moei-
liik is. van het loon, dat men mee
naar huis neemt, iets over te sparen,
maar dat het veelal wel kan. indien het
van het loon wordt ingehouden, voor
dat dit wordt uitbetaald. We hebben op
deze plaats wel eens bedrijfssparen' ver
dedigd, d.w.z. op basis van vrijwillig
heid. en met een premie op de spaar
zaamheid in de vorm van een loonbij-
slag, de mogeliikheid daartoe zeker niet
afgewezen. Indien men het evenwel on
voorwaardelijk stelt eR hoogstens bij
bijzondere gevallen uit een bedrijfsfonds
een toeslag wil verlenen, dan komt ons
zulk een opmerking wel hoogst beden
kelijk voor. Vooral indien we even verder
in het prae-advies lezen dat: juridisch
de onderneming het eigendom (is) van
de aandeelhouders: (immers) zij schep
pen door hun kapitaalinvestering de mo
gelijkheid om te produceren, dragen
het risico voor verliezen en innen de
gemaaktp winsten.
Met deze zinsnede weten we dan in
welke sfeer het gehele prae-advies moet
worden gezien. Ook in het bedrijf moet
blijven gelden l'état c'est moi. We
waanden het oud verhaal reeds lang ge
storven. dat alleen de aandeelhouder de
risicodrager in de onderneming is. Moet
er nóg eens op gewezen worden, welk
risico de arbeiders lopen? Een man. die
geld bezit, kan in één of tien onderne
mingen deelnemen als aandeelhouder,
hij waagt daarbij een deel van zijn ka
pitaal en heeft uiteraard recht op belo
ning daarvoor. Wat waagt evenwel de
arbeider? Die kan zijn „kapitaal" niet
verde'en, immers zijn enige kapitaal
is ziin arbeidskracht. Hij kan dit niet
aan de zorgen van de Raad van commis
sarissen van meer dan één onderneming
toevertrouwen. In vele gevallen wordt
hem dit zelfs verboden. Hij vertrouwt
heel dit kapitaal toe. stelt het ter be
schikking op voorwaarden, waarvoor hij
vaak vechten moet op een zeer bittere
wijze en waarvan het bestaan van hem-
zeif en zijn gezin afhankelijk is. van de
ondernemer, die dan naar het woord van
D. W. Stork de juridische eigenaar is
van een aantal mensen, die een andere,
niet eens natuurnoodzakelijke, doch af
geleide factor in de productie ter be
schikking stePen, n.l. het kapitaal.
Het risico van de kapitaal-verschaffer
beberkt zich tot zijn aandeel. Het kan
belangrijk zijn. maar het risico dat de
arbeider loopt is onzegbaar veel groter,
is er een prijsdalende tendenz op de
markt, zijn loon daalt mee en het wel
vaartspeil van zijn gezin evenzeer.
Loopt het mis met een onderneming, dan
gaat de arbeider de laan uit en moet
maar zien, hoe hij via een werkloosheids
regeling aan de kost komt. Realiseert
deze prae-adviseur zich wat dit risico
voor de arbeider betekent?
Het gaat niet aan het gehele prae-
advies van de heer D. W. Stork hier te
bespreken. Uit de zeventien pagina's
tekst willen wij nog een andere opmer
king lichten. Onder de kop „Alle mede
werkers moeten zoveel mogelijk op de
hoogte worden gehouden van alles wat
voor de onderneming van belang ls"
(waarmee we het volledig eens zijn),
woidt over de ondememingscourant ge
sproken, waarbij de heer Stork als de
meest belangrijke kant noemt: Er kar,
ever allerlei onderwerpen geschreven
worden en deze courant is een uitmun
tend middel voor de directie om haar
ideeën en bedoelingen in zo groot mo
gelijke kring duidelijk te maken. Voor
waarde voor slagen is een goede redac
teur of redactie-commissie, die op onder
houdende, vlotte en liefst geestige wijze
datgene brengt, wat de medewerkers en
hun gezinnen interesseert, hun de on
derneming beter leert begrijpen.
Zie zo. dat weten we dan. We herin
neren ons eens tegen personeelsvereni
gingen en fabrieks- en personeelsbladen
te hebben geschreven, omdat we vrees
den, dat sommige directies een oneven
redig grote invloed hierop zouden uit-
ver volg op 6e kolom)
