PARLEMENT MOET IN VRIJHEID
KUNNEN BESLISSEN
Eerste Indonesisch kabinet zal
verkiezingen voorbereiden
Minister van Sociale Zaken wil de
behoedzaamheid betrachten
Vertegenwoordigers van alle
gemeenten bijeen
Canadees oorlogsbruidje voor
25 cent naar Nederland
Souvereiniteits-
overdracht
Dank zij een lot, dat haar man kocht
Tot hoofd en hart
f
Regeling van kwestie Nieuw-Guinea op
vreedzame wijze
KLOKKEN LUIDEN HET
H. JAAR IN
Repatriëring najaar
1950 voltooid
Overvallen duren voort
RAPPORT MET IJZIGE
KOELHEID ONTVANGEN
Het weer
DINSDAG 20 DECEMBER 1949
73ste JAARGANG No. 24645
INDONESIË IN EERSTE KAMER
Droevig uur, waarin ons het hart breekt
KERSTENS: TEGENSTEMMEN
NIET VERANTWOORD
Protocol staat nog niet
vast
Zitting van he<bn
Programma kabinet
Cochran nog niet benoemd
Zo mogelijk 24 December
om half twaalf H. Mis
WERKLOOSHEID GROTER
DE SOCIALE ONTWIKKELING
Centrale Sociale Verzekeringsraad
zal worden opgericht
SPOEDIG EEN VERPLICHTE
OUDERDOMSVERZEKERING
NODEN OUDEN
VAN DAGEN
Nieuw-Guinea
Tweede Kamer aanvaardt
ontwerp Machtigingswet
GEMEENTELIJKE INDELING VAN NOORD-HOLLAND
Protest tegen Butlinkamp
„Johan van Oldenbarnevelt"
NIEUW SYSTEEM VAN MONTAGEBOUW
Automatisch metselen
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544. Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postqlro 143480
Bijkantoor Beverwijk Stumphlusstr 45, lel. 3998
Voor klachten over de bezorging na &30
uur 's avonds 21544
Directeur: J. W Boerrlgter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W M. van Rufk
Wnd. hoofdredacteur: IV. Severia
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per mllllmeter-
hooqte. Inaezonden mededelinaen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hooate.
4 De administratie behoudt zich het rechi voor
edvertentiën eventueel zonder opoave van
redenen te weiqeren.
ABONNEMENTSPRIJS 55 cents per «eek.
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal
Den Haag, 19 December.
De Eerste Kamer begon Maandagavond
san de finale van het debat over het
wetsontwerp op de souvereiniteitsover-
dracht, terwijl er op het Binnenhof maar
een heel klein groepje mensen stond
te kijken.
In de Kamer waren alle ministers, met
Uitzondering van minister Wijers, en een
groot aantal belangstellenden aanwezig.
Voor de slag begon werd nog in de gau
wigheid de heer Wibaut, nieuw lid van
de P. v. d. A. in de plaats van mr. Van
Walsum, geïnstalleerd. Daarna begon
het dan, en het leek niets op een slag,
aangezien op deze avond de meeste le
den niet veel meer te doen hadden dan
het markeren van hun positie. Prof.
Anema verklaarde namens zijn A. P. -
fractie, dat déze er tegen was, om prin
cipiële, grondwettelijke en utilitaire
redenen, hetgeen iedereen al lang wist.
Het enige opmerkelijke was de aanhef
van zijn rede. Hij zei, dat de beslissing,
die nu gaat vallen, voor de naaste toe
komst geen sinecure zal opleveren,
doch dat zij de grondslag zal leggen
voor een verdere geordende actie.
In ieder geval
standpunt staan:
aanvaardt, neemt
delijkheid op zich
len, waarop het
gens wees hij de
heid voor een
ming terug naar
bleef hij op het
wie dit ontwerp
de verantwoor-
voor de beginse-
berust, en overi-
verantwoordelijk-
eventuele afstèm-
het Kabinet.
De heer Kolff, leider van de C. H.,
stelde in uitzicht, dat sommige zijner
fractiegenoten misschien nog vóór aan
vaarding te vinden zouden blijken,
wanneer de regering hen maar zou kun
nen overtuigen.' Intussen zal mr. Polle-
ma nog apart spreken over de staats
rechtelijke zijde van de zaak, die, naar
de heer Kolff vreesde, wel zeer moei
lijk te overkomen bezwaren zal ople
veren.
Als nu de V.V.D. maar helemaal
voorstemt, dan zal het op de C. 11.
stemmen nog niet eens aankomen. En
de V.V.D. zal wel voorstemmen, als
men zo op de rede van de heer Mole
naar afgaat. Hetzelfde spel, dat mr.
Oud bedreef in de Tweede Kamer, mi
nus diens brillante kundigheid dan al
tijd. Het werd dus een rede, waarin
in de ene paragraaf iets goeds en in
de volgende weer ijlings iets kwaads
werd gezegd. In- en uitpraten dus, en
niet van het handigste soort.
De vondst van de heer Molenaar was
zijn suggestie, dat de regering, als het
ontwerp eventueel zou worden afge
keurd, de Eerste Kamer moet ontbin
den. Maar had zij dan wel reeds maat
regelen getroffen om de verkiezingen
van de Provinciale Staten en bijgevolg
ook de verkiezingen van de nieuwe Se
naat in een versnelde procedure te
doen verlopen? Iedereen begon hoor
baar te meesmuilen. Het was niet be
paald een „succès fou." Enfin, als de
regering zich nu maar braaf inspant,
dan weet zij wel zeker, dat zij de libe
ralen over hun twijfels zal heenhelpen.
Een heel stil ogenblik was het ook, toen
prof. Molenaar met grote geestdrift be
gon te spreken over de houding van de
T.N.I. Hij was er niet ver van af om
„Leve de T.N.I.!" te roepen. Het was
een lofzang, die uit zijn mond beslist
curieus klonk.
De bedaarde en weloverwogen bij
vallende. rede van mr. Jonkman, na
mens de socialisten uitgesproken, was
vooral merkwaardig, omdat hij, die
toch uit naam van zijn fractie sprak,
het ook bleek te betreuren, dat het
element van de geleidelijkheid in ae
hervorming van het Rijk is prijsge
geven.
Er is feitelijk niemand, die niet zou
gewenst hebben, dat deze hele omwen
teling in een bedaarder tempo tot stand
ware gekomen.
Dit is het voornaamste van deze
avond, waarop ook nog de communvt
Van Santen gesproken heeft. De rede
voeringen waren kort. Dat was tenmin
ste een deugd. Overigens hadden zij een
weinig belangrijke inhoud. Hedenoch
tend gaat de Kamer verder.
(Van onze Haagse redacteur)
Naar wy vernemen, ligt het protocol
voor de plechtigheid van de souvereini-
teitsoverdracht op 27 December waar
van de publicatie uiteraard toch eerst
zal geschieden als de Eerste Kamer haar
fiat aan de R.T.C.-resultaten heeft ge
geven - nog steeds niet vast. Met de
voorbereiding van deze plechtigheid is
belast de heer Valken, raads-adviseur
van het ministerie van O. G. en adjunct-
secretaris van de R.T.C. Daar de over
dracht tezelfder tijd in Amsterdam en
Batavia zal geschieden en men rekening
moet houden met het tijdsverschil van
zeven uur, is te verwachten, dat de
plechtigheid te Amsterdam om ongeveer
tien uur des morgens zal plaatsvinden.
Het ligt in de bedoeling leden van het
corps diplomatique tot het bijwonen van
deze gebeurtenis uit te nodigen.
De bijeenkomst zal waarschijnlijk ge
opend worden door minister-president
Drees; de voorlezing van de tekst van
bepaalde documenten zal, naar mag wor
den aangenomen, door mr. C. Prinsen
geschieden. Verondersteld mag worden,
daf H. M. de Koningin bij de plechtig
heid vergezeld zal zijn van Z. K. H. Prins
Bernhard.
Cochran zal, op uitnodiging van de
regering der R.I.S., aanwezig zijn bij de
plechtigheid van de souvereiniteitsover-
dracht te Batavia. Herremans en Critch-
le.v zijn eveneens uitgenodigd.
De 'minister voor Industrie van Pa
kistan, Chaidhri Nazir Achmed zal, ver
gezeld van Akhtar Hussain, adjudant
secretaris van het departement van Bui
tenlandse Zaken, Pakistan bij de plech
tigheid vertegenwoordigen.
Bij de heropening van de debatten,
hedenmorgen over het ontwerp over
dracht van de souvereiniteit in de
Eerste Kamer betoogde de heer Polle-
ma (C.H.U.), dat een parlement in vol
ledige vrijheid moet kunnen beslissen.
Het moet vrij zijn van alle invloeden
van buiten. Spr. zegt, dat de C.H.TJ.
geen fractiedwang kent. Wij zullen ieder
individueel onze stem bepalen, na de
regering andermaal te hebben gehoord.
De kleine fracties in de Tweede Ka
mer hebben hun stem in onvrijheid
uitgebracht. Vooral geldt dit voor de
V.V.D., dic mr. Stikker in het kabinet
heeft. Wij voelen ons veel vrijer tegen
over mr. Schokking. Deze heeft b.v.
nooit de tocht naar Djocja ondernomen.
Deze regering heeft ons in een zeer be
narde positie gedrongen.
„Moeten wij H.M. deze gang naar de
souvereiniteitsoverdracht laten doen?
Zij, die voor ons het symbool der
vrijheid is?" Dit is de vraag die wij
de regering stellen.
In de Memorie van Toelichting
spreekt bij minister Van Maarseveen
meer de advocaat dan de staatsman.
De regering had in deze Memorie dui
delijk de verhouding van het ontwerp
tot de grondwet moeten uiteenzetten.
Zij is in dit opzicht ernstig tekort ge
schoten. Voorts heeft spreker ernstige
bezwaren tegen de bepalingen in het
Unie-statuut betreffende het Hoofd der
Unie. De regering heeft niet aange
toond, dat in dit ontwerp de Kroon niet
is gebroken. Tegenover de volledige
overdracht van de souvereiniteit heb
ber.1 wij „een kat in de zak gekocht".
Met een zuiver volkenrechtelijke con
structie zouden wij waarschijnlijk nog
beter af zijn geweest
Voor ons staat vast dat het Ko
ninkrijk in tweeën wordt gesplitst.
De Unie-verhouding is van volken
rechtelijke aard en het ware beter
geweest, indien men dit van de aan
vang af ronduit had gezegd. Wij
doen beter elkander met betrek
king tot de schuldvraag in dit
droevige uur „waarin ons het hart
breekt" geen verwijten te maken.
De regering heeft thans de overdracht
van de souvereiniteit in een wet gere
geld. Naar sprekers mening had de re
gering dit zonder de Staten-Generaal
kunnen doen, aangezien alléén ëe
Kroon, d.w.z. de Koning met de minis
ters. hiertoe de competentie bezitten.
„De Kroon staat volgens Lohman bo
ven de grondwet". De regering zou dan
na de overdracht een wetsontwerp ter
regeling van de verhouding met Indo
nesië hebben moeten indienen, dat dan
met een gewone meerderheid zou kun
nen worden aangenomen.
,.De regering is zelf bevoegd datgene
te doen, waartoe zij thans onze mede-
v erking vraagt. Waarom tracht zij ons
die altijd tegenstanders van haar be
leid waren, hierin te betrekken?"
Daarom acht spreker het dreigen der
regering met aftreden ongemotiveerd.
Met uitzondering van minister Wijers
was het voltallige kabinet Maandagavond
in de Eerste Kamer aanwezig om de
debatten over het wetsontwerp souverei
niteitsoverdracht Indonesië te volgen-
Overzicht van de regeringstafel, v.l-n.r.
om de tafel de ministers Teulings,
Spitzen, Rutten, staatssecretaris Fockema
Andreae, Schokking, Joekes, Stikker,
v. Schaik, Drees, v. Maarseveen, Götzen,
Lieftinck, v. d. Brink, Mansholt, In t
Veld en Schout bij Nacht Moorman.
De heer Kcrstcns (K.V.P.) be
toogt, dat men onder de Nederlanders
vóór 1941 nooit voldoende aandacht
heeft besteed aan het groeiende Indo
nesische nationalisme. Zeker is men het
onvoldoende tegemoet getreden. Het na
tionalisme heeft naar de vryheid gegre
pen en wij kunnen dit zelfs geen maand
meer tegenhouden.
De heer Kerstens is van mening,
dat tegenstemmen zedelijk niet ver
antwoord is. De oppositie tegen de
regering heeft steeds gezorgd, dat zij
telkens opnieuw „de boot misten".
De hoofdschuld ligt daarom by de
oppositie zelf.
De regeling van het zelfbeschikkings
recht acht ook spreker onvoldoende, of
schoon hij niet kan inzien, hoe men de
ze zaak, gezien de omstandigheden, be
ter had kunnen regelen. Spreker dringt
aan op zo onafhankelijk mogelijke
volksstemming in gebieden als Ambon
en Minahasa. Hij hoopt echter, dat bijv.
een gebied als de Minahasa, binnen de
R.I.S. zal blijven, al ware het alleen
maar. omdat dit gebied economisch niet
op zichzelf kan staan.
Spreker wil niet het gevaar ontken
nen, dat de overrompelend snelle over
dracht der souvereiniteit met zich
brengt. Maar toch zou het, nu de poli
tieke strijd om de vrijheid voorbij is,
wel eens erg kunnen worden. De poli
tieke koorts zal neerslaan en een meer
constructieve houding zal het gevolg
zijn. Daarom is hoop op de toekomst ge
motiveerd.
Namens zijn fractie verklaart spre
ker, dat dit ontwerp aangenomen moet
worden.
Het eerste Indonesische federale ka
binet is gevormd. Hedenmorgen zijn de
namen der zestien leden bekend ge
maakt. Tien van hen zyn vertegen
woordigers van de republiek Indonesië
en zes van de federale staten. Zy zijn
hedenmorgen beëdigd.
De regering is als volgt samengesteld:
Minister-president Moh. Hatta; Bui
tenlandse Zaken: Moh. Hatta ad interim;
Binnenlandse Zaken: Anak Agung Gde
Agung; Defensie: de Sultan van Djocja;
Economische Zaken: Djuanda; Justitie:
Supomo; Financiën: Sjafruddin Prawi-
ranegara; Sociale Zaken: Kosasih; Ge
zondheid: Leimena; Verkeer en Water
staat: Laoh; Onderwijs en Opvoeding:
Abu Hanifoh; Arbeid: Wilopo; Gods
dienstige Aangelegenheden: Wahid
Hasjim; Voorlichting: Mononutu.
Ministers zonder portefeuille zijn: Sul
tan Hamid II, Moh. Rum en Suparmo.
Naar de correspondent van Aneta te
Batavia verneemt, is de verwachting
gewettigd dat Moh. Rum zal worden
benoemd tot Hoge Commissaris van In
donesië in Nederland.
De eerste regering van de R.I.S. heeft
onmiddellijk na haar vorming, een pro
gramma bekend gemaakt, dat'uit zeven
punten bestaat. Het omvat:
Een reorganisatie van het K.N.I.L. en
de vorming ener federale strijdmacht,
het bevorderen van een zo spoedig mo
gelijke terugkeer van de K. L.-troepen
naar Nederland; handhaving van orde
en rust, opdat op de kortst mogelijke
termijn de uitoefening van democrati
sche rechten mogelijk zal zijn; het op
wettige wijze voorbereiden van de wijze
en de middelen, waardoor liet volk door
middel van verkiezingen uiting zal kun
nen geven aan zyn wensen, een en
andere volgens de grondwet der R.I.S.
Met alle middelen te streven naar
een verbetering van de economische
toestand, de financiën, de verkeersmid
delen, de huisvesting, de gezondheid,
sociale veiligheid, versteviging van de
sociale structuur, uitvaardiging van
wetten Voor de vaststelling van een
minimum-salaris voor de arbeiders, re-
geringscontröle op het economische le
ven uit het oogpunt van algemeen wel
zijn; het op hoger peil brengen van het
onderwijs voor de massa, de stichting
van een Nationaal Cultuurcentrum en
een intensivering van de strijd tegen
het analfabetisme; het op vreedzame
wijze regelen van de kwestie inzake
Nieuw-Guinea; organisatie van de
buitenlandse dienst op zodanige wijze,
dat de positie van de R. I. S. in
de familie der naties zal worden
verstevigd, het medewerken aan de
idealen van de wereldvrede en
de vriendschap tussen de volken, het
versterken van de morele, economische
en politieke betrokkingen tussen de
landen van Zuid-Oost-Azië, het verwer
kelijken in het kader van de Neder
lands-Indonesische Unie van een poli
tiek ten gunste van de R.I.S. en het
bevorderen van de toelating van de
R.I.S. tot de organisatie der Verenigde
Naties.
Van de zijde van Amerikaanse autori
teiten is bekend gemaakt, dat het be
noemen van de eerste ambassadeur van
de Verenigde Staten bij de R.I.S. uiter
aard pas zal plaats hebben na de officiële
erkenning van de nieuwe natie door de
Amerikaanse regering, hetgeen eerst
mogelijk zal zijn na de overdracht der
souvereiniteit en de vorming van de re
gering der R.I.S. Algemeen wordt te
Washington verwacht, dat president
Truman Cochran tot ambassadeur te
Batavia zal benoemen, nadat de erken
ning van de R.I.S. een feit zal zijn ge
worden. De berichten, dat Cochran reeds
zou zijn benoemd, kunnen alleen het
gevolg zijn van een misverstand.
De H. Vader heeft bevolen, dat ter
gelegenheid van de opening van het H.
Jaar op 24 December a.s. des voormid
dags om 12 uur tien minuten lang de
klokken van alle katholieke kerken zul
len worden geluid. Z. H. de Paus heeft
bovendien de wens geuit, dat op 24 De
cember in alle kerken om half twaalf
een H. Mis zal worden opgedragen en
zo dit niet mogelijk is, deze H. Mis te
vervangen door een uitstelling van het
Allerheiligste Sacrament, die dan beslo
ten dient te worden met de zegen. Ge
durende de uitstelling of na de H. Mis
zal dan het gebed van het Heilig Jaar
gebeden worden, waarvan de tekst per
soonlijk door de H. Vader is samenge
steld.
Volgens het C.B.S. bedroeg de werk
loosheid in Nederland per 30 Nov. 47900
geheel werklozen. Inclusief wachtgelders
en DUW-arbeiders kwam het getal op
68000. Sinds 31 Oct. was er een toename
van 12900.
De minister van Sociale Zaken is er
van overtuigd, dat het zonder de ver
storende factor van de devaluatie moge
lijk zou zyn geweest, het overleg in
zake lonen en prijzen zo tijdig te vol
tooien, dat by de behandeling van het
hoofdstuk Sociale Zaken meer defini
tieve mededelingen ter beschikking zou
den hebben gestaan.
Ten gevolge van de devaluatie dien
den de aanvankelijk met de Stichting
van de Arbeid in bespreking zijnde on
derwerpen aan een nieuwe beschouwing
te worden onderworpen. Thans kunnen
nadere voorstellen worden verwacht uit
het verdere overleg tussen de Stichting
en de interdepartementale commissie
voor de loon- en prijspolitiek. Aldus
deelt minister Joekes in zijn Memorie
van Antwoord aan de Tweede Kamer
mede.
Het ligt geenszins in de bedoeling van
de minister een periode van stilstand in
de sociale ontwikkeling in te luiden.
Met het oog op de moeilijke periode,
die ons nog wacht, wil hij slechts de
vereiste behoedzaamheid betrachten,
teneinde te voorkomen, dat een te snelle
ontwikkeling door moeilijkheden op
economisch gebied zou worden door
kruist en wellicht deels weer teniet ge
daan.
Ook met betrekking tot de loonpoli
tiek is een behoedzaam beleid een ge
biedende eis, wil men niet een toekom
stige grotere welvaart opofferen aan
directe voordelen.
De minister heeft tal van veelbelo
vende plannen. Een wetsontwerp is in
voorbereiding, hetwelk beoogt aan de
regering de bevoegdheid te geven zo
nodig op zeer korte termijn de maat
regelen te nemen, die ten aanzien van
de voorkoming of bestrijding van werk
loosheid gewenst worden geacht. De
unificatie van de uitvoering der ver
plichte sociale verzekering dient naar
de mening van de minister langs gelei
delijke weg te worden nagestreefd. Het
zou niet mogelijk zijn al de bestaan
de uitvoeringsorganen met één slag te
vervangen door nieuwe.
De minister is van oordeel, dat bij de
uitvoering der sociale verzekering door
bedrijfsverenigingen een centraal ad
ministratiekantoor met een aantal dis
trictskantoren nodig zal zijn.
Het toezicht op de uitvoering der so
ciale verzekering door de nieuwe be
drijfsverenigingen dient, naar de me
ning van de minister, te worden gelegd
in handen van een centraal orgaan, het
welk de naam zou kunnen dragen van
centrale sociale verzekeringsraad.
Een wetsontwerp in bovenstaande
geest verkeert in een vergevorderd sta
dium van voorbereiding. De Raden van
Arbeid zullen in dit bestel moeten ver
dwijnen.
Maandagmiddag is mr. W. H. Fockema
Andreae, staatssecretaris van Oorlog, die
in Indonesië de repatriëring van onze
troepen heeft voorbereid, na een verblijf
van twee weken in Indonesië op Schip,
hol aangekomen. Hij deelde mede, dat
de ongerustheid, die in kringen van het
K.N.I.L. heerste, thans nagenoeg is weg
genomen, Hoewel zich bij de terugkomst
van de militairen verschillende proble
men voordoen, kan wel worden aange
nomen, dat de repatriëring in het najaar
van 1950 voltooid zal zijn, aldus mr
Fockema Andreae.
De planter J. G. Hoevenaar Jr. en twee
ondernemingswachters van de oliepalm-
onderneming „Sewit Sebrang" van de
Deli Maatschappij op Oost-Sumatra, zijn
Zaterdagmiddag ten gevolge van een
overval door een bende gedood. De heer
Hoevenaar had f 9.000 bij zich voor het
uitbetalen van lonen.
Tussen Tjibatu en Tasikmalaja, in
West-Java, is een trein ontspoord ten
gevolge van het opbreken der rails,
waarna de trein werd beschoten. De
treinbewaking en een afdeling der T.N.I.,
waarvan een afdeling van veertig man
zich toevallig in de trein bevond, ver
joegen de beschieters. Eén remmer werd
gedood en twee stokers vermist; zes pas
sagiers werden gewond.
Aan een wetsontwerp inzake de ver
plichte opderdomsverzekering wordt de
laatste hand gelegd. De Noodwet Ouder-
domsverzekering loopt 1 October 1950 af.
Er is voorts een ontwerp van wet in
zake de financiering der vrijwillige zie
kenfondsverzekering. De Ziekenfonds
raad zal hierover advies uitbrengen. Het
ligt in de bedoeling de zeevarenden met
hun gezinnen onder de werkingssfeer
van de wet op het ziekenfondswezen te
brengen.
Tenslotte deelt de minister mede, dat
het in de bedoeling ligt, de kinderbij
slagregeling mede in beschouwing te
nemen in het kader van het met de
Stichting van de Arbeid te voeren over
leg over de loonpolitiek.
(Van onze Haagse redacteur).
Toen de Noodwet-Ouderdomsvoorzie.
ning begon te werken dachten velen: nu
zijn er geen arme, oude mensen meer.
Dat het tegendeel waar is, bewezen ons
een aantal „huishoudboekjes" van ouden
van dagen boven de tachtig jaar, die
uitwijzen, dat er na aftrek van zieken
fonds, begrafeniskosten, ouderdomsrente
e.d- niet meer dan vijftien, zestien gul
den per week overblijft voor levens
onderhoud.
Dat bij deze mensen op leeftijd de
aanschaffing van kleding, brandstoffen
cf extra levensmiddelen bij ziekte grote
zorgen brengt, behoeft geen betoog. Het
is om deze reden, dat het Koningin
Emmafonds, een vereniging tot onder
steuning van hoogbejaarde behoeftigen
van alle gezindten een oproep doet om 'n
bijdrage voor Kerstmis. Het gironummer
van de penningmeester is 163123.
(Van onze parlementaire redacteur a.i.)
In haar vergadering van gistermiddag
heeft de Tweede Kamer het ontwerp
Machtigingswet Nieuw Guinea zonder
debat en z. h. s. aangenomen, waarbij
de communisten geacht wensten te wor
den tegengestemd te hebben.
(Van een bijzondere medewerker)
Het vraagstuk van de gemeentelijke
indeling van Noord-Holland is
dezer dagen het onderwerp ge
weest van een buitengewone vergade
ring van de afdeling Noord-Holland der
vereniging van Nederlandse gemeenten.
Het was goed gezien van het afdelings
bestuur om deze zaak n u aan de orde
te stellen, omdat nog slechts het eerste
deel van het rapport van de commissie
ter bestudering van de gemeentelijke
indeling in Noord-Holland is verschenen,
hetwelk de algemene beginselen bevat
welke volgens de commissie bij de wij
ziging van de gemeentelijke indeling in
acht moeten worden genomen. Men kon
nu „sine ira et studio" deze beginselen
bespreken, hetgeen zeer moeilijk zou zijn
geweest, indien ook het tweede deel
van het rapport dat concrete voor
stellen tot grenswijziging en opheffing
van 63 gemeenten zal bevatten was
verschenen.
Alle Noordhollandse gemeenten wa
ren vertegenwoordigd- Als gasten waren
bovendien aanwezig vier leden van het
college van Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland (de katholieke leden wa
ren blijkbaar verhinderd) alsmede de
leden van de commissie, welke het rap
port heeft uitgebracht. Het rapport werd
besproken door mr. dr. van Banning,
burgemeester van Schaesberg, een be
kend sociograaf, die het vraagstuk zuiver
wetenschappelijk benaderde en ook eer
lijk toegaf de provincie Noord-Hoiland
oppervlakkig te kennen. Over het alge
meen kon de inleider instemmen met
de inhoud van het rapport. Hij juichte
de brede opzet van het onderzoek der
Noordhollandse commissie toe en ver
telde dat deze provincie hiermede de
primeur had. Grotere, krachtige ge
meenten zijn een waarborg voor het be
houd van de autonomie; zeer kleine ge
meenten kunnen een belemmering zijn
voor de ontplooiing van de grotere. Xn-
teresant was de definitie welke de spre
ker gaf van de drie soorten agglomera
ten: gehuchten: kleine groep woningen,
zonder winkels; dorpen: met de pri
maire verzorgingsmogelijkheden als v. in.
kels, ambachtslieden, lagere scholen;
steden: secundaire verzorgingsmogelijk
heden als voortgezet onderwijs, verma
kelijkheden, ziekenhuis, administratieve
en economische secundaire verzorgingen.
De nieuwe gemeentelijke indeling moet
uitgaan van wat bestaat en niet van
hetgeen wenselijk is dat later gebeurt.
Met de conclusie, dat industrie op het
platteland niet bevorderd moet worden,
kon de spreker niet instemmen. Ook bij
industrialisatie kan het dorp zijn platte
landskarakter behouden, veel zal van de
leiding van de industrie afhangen; Ford
had liever arbeiders van het platteland
dan van de steden.
Welke minimum-aantal inwoners moet
de gemeente hebben? dat is een kwestie
van waardering. Het moet niet kunnen
voorkomen zoals in Limburg is ge
schied dat de burgemeester zelf op
het pad moet om zeven personen te vin
den, die bereid zijn lid van de ge
meenteraad te worden! De commissie
noemde als minimum 2000 inwoners,
maar spr. gaat in de richting van 5000
als minimum- Onderwerpen welke de
draagkracht van deze gemeente te boven
gaan, zoals b.v. ziekenhuizen, instel
lingen van voortgezet onderwijs, zouden
in samenwerking tussen stad en pla'te-
land geregeld kunnen worden. Bijvoor
beeld door instelling van een streek-
schap dat in permanente samenwerking
voorziet en waarvan het bestuur mid
dels getrapte verkiezingen zou kunnen
worden samengesteld.
Het voorbeeld van de commissie,
welke wijst op de zeer grote platte
landsgemeenten in Friesland, gaat volgens
spr. niet op, omdat die gemeenten in
zelfstandige afdelingen zijn verdeeld en
'n vervreemding tussen bevolking en be.
stuur hebben gebracht.
Hoewel de spreker graag gezien had
dat de commissie niet alleen op de gods
dienstige, maar ook op de politieke ge
zindheid van de bevolking had gelet4 en
meer aandacht had geschonken aan de
aardrijkskundige en historische bijzon
derheden van de verschillende gebieden,
kon hij in het algemeen met de strek
king van het rapport accoord gaan.
De vergadering dankte de jnleider met
een beleefd applaus. Men was min of
meer teleurgesteld.
Had de commissie het vraagstuk der
gemeentelijke indeling van een
wetenschappelijk en technisch
hoog standpunt bekeken, de inleider
deed hetzelfde, hetgeen nog geaccen
tueerd werd door diens onbekendheid
met de Noordhollandsc toestanden.
Hoewel de vergadering geladen was met
critiek en opmerkingen, meldden zich
slechts enkele sprekers aan. Voor de
burgemeester was het trouwens enigs
zins hachelijk om te opponeren, want
daardoor zouden zij de positie van hun
gemeente kunnen schaden als het zover
mocht komen, dat hun gemeente in een
grenswijzigingsprocedure zou worden
betrokken. Immers, het is nog niet be
kend of hun gemeente volgens de plan
nen der commissie moet worden ont
hoofd dus beroofd van haar eigen be
stuur of wel een waterhoofd moet
krijgen, namelijk vergroot moet worden
met een naburige gemeente. Wat ter
vergadering betoogd zou worden, kan
later tegen de betreffende gemeente
worden uitgespeeld. Dat ondervond de
burgemeester van een bedreigde ge
meente, die er tegen protesteerde, dat
die ten offer zou moeten vallen aan een
ingeklemde gemeente, waarop terstond
de burgemeester van de laatste openlijk
verklaarde nota te hebben genomen van
de verklaring, dat zijn gemeente een
ingeklemöe gemeente was' Het werkte
min of meer bevrijdend, toen de burge
meester van een eiland-gemeente die
dus zelf buiten schot zou blijven zich
kennelijk de tolk maakte van wat bij
een groot deel van de vergadering leef
de en het betreurde, dat de commissie
de zaak van de gemeentelijke indeling
niet van de ethische kant benaderd had.
Men moet zo waarschuwde de spre
ker de plaats van de burgemeester
in de dorpsgemeenschap niet onder
schatten. Het grote nut van een nauwe
band tussen bestuurders en bestuurden
weegt zeker op tegen mogelijke voor
delen van een technisch voortreffelijk
georganiseerd bestuur. Waarom zou een
kleinere plattelandsgemeente geen be
stuurskracht hebben? De spreker had in
verschillende kleinere gemeenten ge
werkt, een telde maar 800 zielen en
zelfs daar had men alles, wat men van
een goed gemeentebestuur mag ver
wachten en de zaken zouden daar zeker
niet beter gaan lopen, als die gemeente
met een of meer andere zou worden
samengevoegd. Onderwerpen voor wel
ker verzorging een groter territoir nodig
is, kunnen door samenwerking van ge
meenten worden geregeld. Dat gebeurt
al met de vleeskeuring, de warenkeu-
ring, schoolartsendiensten enz. Deze be
strijken een veel groter gebied dan dat
van 5000 inwoners en zullen dus ook
na de gewijzigde gemeentelijke indeling
in stand moeten bleven. Het platteland
mag niet van zijn bestuurders vervreemd
worden. De voorgenomen herziening
van de gemeentelijke indeling zal als
Gedeputeerde Staten die aanhangig
mochten maken up zeer groot verzet
stuiten en een groot verlies betekenen
voor het openbaar bestuur. Deze bur
gemeester wees nog op de talrijke voor
beelden van krachtig particulier initia
tief op het platteland: coöperatieve vei
lingen, zuivelfabrieken, boerenleenban
ken, enz. Zouden de plattelanders dan
geen goed plaatselijk bestuur kunnen
opbouwen? Als er fouten zijn, dan schui
len die niet in de indeling der gemeen
ten maar moet men die elders zoeken.
De vergadering begroette deze „cri-de
coeur" met luide bijval en de inleider
slaagde er niet in het betoog van de
burgemeester te weerleggen.
Uit het verloop der vergadering en
de reacties der bezoekers is duidelijk
gebleken, dat de Noordhollandse ge
meenten het rapport der commissie over
het algemeen met ijzige koelheid heb
ben ontvangen en het is wel zeker, dat
indien Gedeputeerde Staten er toe
mochten overgaan de adviezen der com
missie in volle omvang op te volgen
een periode van grote beroering in het
Noordhollandse gemeentelijk leven zal
aanbreken.
Voor 25 cent zal een Nederlands oor—
logsbruidje uit Canada, mrs. William
Stuart, in Maart een bezoek aan haar
oude vaderland kunnen brengen. Ze zal
drie a zes maanden in Arnhem blyven
en haar moeder en vader, haar drie zus
ters en vier broers bezoeken, die zy niet
gezien heeft sedert zy drie jaar geleden
naar haar Canadese echtgenoot reisde.
De gelukkige jonge Hollandse, die
thans in Ottawa woont, heeft 500 dollar
gewonnen in een loterij op een speciale
„welfare" avond, georganiseerd door Vic
toria Rifles Branch 160 van het Cana
dese legioen. De opbrengst van de loterij
was bestemd voor de strijd tegen de kin
derverlamming en voor andere liefdadig
heidsdoeleinden. De prijs van 500 dollar
viel in de schoot van mevrouw Stuart
dank zij haar man.
Eigenlijk zou William Stuart zelf naar
Holland moeten reizen, want hij kocht
het lot. Als een goed echtgenoot liet hij
het echter op naam van zijn vrouw
schrijven. Toen mevrouw Stuart hoorde,
dat zij gewonnen had, kon zij de hele
nacht de slaap niet vatten. „Ik was zo
opgewonden, omdat het betekende, dat
ik thuis mijn familie zou kunnen bezoe
ken." vertelde zij.
„Ik heb ze al drie jaar niet gezien
en vaak hebben we er over gedacht,
of ik niet eens terug kon reizen, maar
steeds hadden we er het geld niet voor.
Nu kan ik gaan, misschien in Maart."
Hel gc-balk van éen ezel over- i
stemt gemakkelijk het lied van een
aantal nachtegalen.
De vroegere Wilhelmina Huisman ont
moette haar man op het burgemeesters-
bal in Arnhem. In de weken, die volg
den, placht Stuart elke Zaterdag 300 kilo
meter te liften, om zijn toekomstige
vrouw te bezoeken. Op dezelfde wijze
voegde hij zich dan weer bij zijn onder
deel.
Zij trouwden in Nederland en een
maand na haar echtgenoot arriveerde
mrs. Stuart in Canada.
„Ook toen had ik geluk. Mijn vrien
dinnen moesten van negen maanden tot
een jaar wachten, voordat zij toestem
ming hadden naar Canada te gaan. Ik
heb maar vier weken gewacht," ver
telt zij.
Haar echtgenoot dient thans bij het
Longue Pointe Ordnance Corps. Hij be
sloot, niet terug te keren naar Brits-
West-Indië, waar hij woonde voordat hij
voor vijf jaar overzee ging dienen.
Verwachting tot Woensdagavond:
Wisselende bewolking met hier en
daar enkele buien. Matige tot krach
tige wind tussen West en Zuid-West.
Weinig verandering in temperatuur.
Zon: 8.46—16.30; Maan: 10.57—17.55.
Naar aanleiding van de plannen, in
Zandvoort een Butlin-kamp te vestigen,
heeft de Nederlandse Jeugd Gemeen
schap zich in een telegram opnieuw ge
wend tot de Raad van Ministers, Ged.
Staten van Noord-Holland en de ge
meenteraad van Zandvoort Hierin wordt
opgemerkt, dat het drie-millioen-plan
voor het Butlin-kamp in Zandvoort in
strijd wordt geacht met de zo noodza
kelijke versobering van de volkshuis
houding.
De „Johan van Oldenbamevelt" zal
Vrijdag 23 December, hoofdzakelijk met
vrouwen en kinderen, van Amsterdam
naar Batavia vertrekken De insche
ping vindt plaats Vrijdagmorgen tus
sen 9 en 11.30 uur.
(Van onze Brabantse redactie)
Gisteren is men te Bergen op Zoom
begonnen met de eerste toepassing van
een nieuw systeem montagebouw, de
„simplified brick construction." Het op
vallendst aan dit nieuwe systeem is, dat
de elementen, waaruit deze permanente
montagewoningen worden opgetrokken,
niet van beton zijn, maar van gewone
baksteen. Het uiterlijk van de huizen
verschilt hierdoor niet van de op nor
male wijze gebouwde.
Men verkrijgt deze elementen door
stenen te plaatsen in speciaal daarvoor
vervaardigde vormen. Als de vorm vol
is, wordt er cement opgegoten, de vorm
wordt op een triltafel geplaatst, zodat
de vloeibare specie zich gelijkmatig
over de voegen, verspreidt. Vervolgens
wordt een ruimte van 5 c.M. hoogte
uitgespaard en wordt de spouwmuur
gegoten. De aldus gereedgekomen ele
menten blijven twee a drie weken dro
gen en worden dan naar het eigenlijke
bouwterrein vervoerd, waar ze met be
hulp van een hijskraan aan elkaar wor
den gepast. Het grote voordeel van deze
bouwmethode, waarvoor het Neder
lands Bouwsyndicaat de licentie voor
Nederland heeft verkregen, is. dat het
voor 'n zeer groot deel door ongeschool
de arbeiders kan worden uitgevoerd en
dat het veel tijd bespaart, doordat het
metselen feitelijk automatisch geschiedt.
Met een blok van 104 woningen zal
Bergen op Zoom de deugdelijkheid van
de nieuwe methode beproeven.
