Nieuwe Haarlemsche Courant | 1949 | 23 december 1949 | pagina 3

Onrust rond de heilige plaatsen

Tweede Kamer over loonsverhoging

ERIC DE noorman:

EEN BEELD VAN DE NEDERLANDSE
VLIEGTUIGINDUSTRIE

t rurnr

Meerploegen-stelsel en verlenging van
de werktijden

Overeenstemming tussen
K.L.M. en R.I.S.

De S. 14, een straaltrainer in de zomer
van 1950 gereed

Voorlopig geen bouw van
grotere toestellen

111:1 I f Ij

R.I.S.-delegatie bij
overdracht

VRIJDAG 23 DECEMBER 1949

PAGINA 3

Henriëtte Roland
Holst

Tachtigste verjaardag

"i:

wSSti
•mmi

Afwegen verhoudingen

Afzonderlijke regelingen

Ppfi

Oprichting van „Garuda
Indonesian Airways

Gemeenteleningen voor
woningbouw

DE K.L.M. IN 1949

ANTHONY FOKKER STIERF TIEN JAAR GELEDEN

vfr A-. - m
mm

■Bit!»

'mm

V

GEDWARSBOOMDE

Militairen moeten in
kazerne blijven

B.P.M, te Tjepu

Aankomst „Kota Inten"

Ongetwijfeld gaan in de tijd, waarin
de wereld de tocht van Maria en
Jözèf naar Jeruzalem en de ge
boorte van Christus in de stal van Beth
lehem herdenkt, onze gedachten uit naar
het land, waar de Belofte werd vervuld,
die het vólk Gods èeuwen lang in blijde
spanning heeft gehouden. En hoe doet
het ons dan leed, dat wij in dit land,
dat wij vol eerbied het Heilige Land
hebben genoemd, onrust en tweedracht
nu eens toe dan weer af zien nemen.

Het is niet onredelijk, hiervoor
een verklaring te eisen. In dit zo pro
fane gedeelte van de courant lijkt ons
de overigens nooit bewezen stelling niet
op zijn plaats, dat de orilusten in Pa
lestina te verklaren zouden zijn uit be
paalde passages in de H. Schrift. Be
kijken we deze kwestie quiver politiek,
dan is als grondoorzaak van de rumoe
righeden in Palestina de naijver tussen
Joden en Arabieren aan te duiden, om
het bezit van de macht.

Het Zionisme trekt Joden van alle
landen naar Palestina en verklaart dit
tot het eigen land van het Jodendom.
De Arabieren maken er echter evenzeer
aanspraak op. Engeland, dat na wereld
oorlog nummer één het protectoraat
ovér Palestina kreeg, heeft vele keren
getracht de twee partijen tot elkaar te
brengen, steeds echter zonder succes.
Het was zelfs zo erg, dat de onderhan
delaars van de ene kamer naar de an-

dere vice versa moesten wandelen, om
dat Joden en Arabieren niet bij elkaar
in één lokaal wilden zitten. Het was
dan ook niet verwonderlijk, dat Enge
land, toen in 1947 het mandaat afliep,
meer dan genoeg had van de narigheden
en zijn troepen terugtrok. Maar toen
ontbrandde de strijd pas hevig. De Jo
den zagen de kans, een eigen staat
te stichten: nu of nooit. Zij negeerden
wapen- en andere embargo's, sioegen
alle moties en resoluties van de Ver
enigde Naties in de wind en streden hun
strijd. De Arabieren riepen een heilige
oorlog uit. Alle Arabische landen trok
ken ten strijde. Toen de Joden, die een
veel groter kracht konden ontplooien
dan ooit iemand van hen had gedacht,
eindelijk een groot gebied hadden be
zet, kon de bemiddelaar van de Ver
enigde Naties voor Palestina, wielen
Graaf Folke Bernadotte, en latèr diens
opvolger, Ralph Bunch, hen eindelijk
tot het sluiten van een wapenstilstand
brengen. Nog eenmaal laaide de strijd
op, n.l. om het bezit van de Negeb-
woestijn, maar daarna bleef hét vrij
rustig. En de status quo van toen heeft
feitelijk in het jaar, dat sindsdien voor
bij is gegaan, geen verandering onder
gaan.

Wat de wereld in dit Heilige Land
vooral ook interesseert zijn de Heilige
Plaatsen. Voor de Christenen zijn dat
in Jeruzalem het H. Graf, het ouderlijk
huis van de H. Maria, het Cenakel, waar
het Laatste Avondmaal is gehouden, het
Ein Karim, geboortehuis van de H. Jo
annes, en buiten Jeruzalem Nazareth en
Bethlehem.

Ook de Arabieren en Joden ihebben
hun heilige plaatsen, zoals dé Ajitonia-
moskee en de Hurva-synagoge, beide in
Jeruzalem.

Vrijwel alle Christelijke Heilige
Plaatsen liggen in het oude ge
deelte van de stad Jeruzalem, dat
door de Arabieren is bezet. De niéuwe
stad is in handen van de Joden, zodat
dezen met de Christenen niets tè ma
ken hebben.

Daar men echter bevreesd was voor
nieuwe onlusten en voor de willekeur'
van de elkaar bestrijdende partijen, be
sloot de Assemblee der Verenigde Na
ties 29 November 1947 reeds, geheel Je
ruzalem benevens de omtrek, waartoe
ook Nazareth en Bethlehem behoren,
onder internationaal bestuur te plaat
sen, hetgeen oppertoezicht van de V. N.
betekent. Dit besluit, dat tevens werd
ondersteund door de Verenigde Staten
en de Sovjet-Unie, werd echter volko
men genegeerd. Zoals reeds gezegd: de
strijd tussen Joden en Arabieren brand
de los en de Joden wisten zich meester
te maken van de nieuwe stad. De bouw
van dit gedeelte is grotendeels hun werk
geweest: geen wonder dus dat zij aan-

Morgen viert mevrouw Henriëtte Ro
land Holst tê Zundert in Noord-Bra
bant haar tachtigste verjaardag. Dat
zij. die wij als onze oudste en grootste
dichteres mogen eren, juist op de voor
avond van Kerstmis geboren werd, legt
ongewild een symbolisch verband tus
sen de gedachte aan het feest van hét
komende Licht en de gedachte aan
Henriëtte Roland Hoist's dichterlijk we
zen. Want er is in onze literatuur, en
wellicht daarbuiten, geen tweede dich
teres te vinden, die zo vurig en onver
moeibaar heeft gevraagd om de komst
van het licht. Een halve eeuw lang, in
haast alle verzen van haar lange reeks
gedichtenbundels, is zij op weg geweest
naar het licht; het licht dat vrede en
vreugde betekent voor alle mensen op
aarde.

Voor de lezer, die aan de hand der
poëzie Henriëtte Roland Holst toege
wijd volgde op haar tocht naar het
licht, zal het niet verwonderlijk zijn,
hoe zij gegroeid is naar het religieuze
socialisme, waarvan zij thans, tachtig
jaar oud, met wat verzwakte, maar
nog even vurige stem. getuigt. Het zal
niet verwonderlijk zijn. Het zal de
symboliek tussen het feest van het
Licht en de herdenking, die haar hoge
verjaardag waard is, alleen maar in
niger maken.

Op haar wezen en haar werk zal in
dit blad nog nader worden teruggeko
men in de literaire kroniek van Oude
jaar. Dan zal tevens de aandacht ge
vraagd worden voor haar zo juist ver
schenen boek met levensherinneringen
„Het vuur brandde voort", uitgegeven
bij v.h. Van Ditmar N.V., Amsterdam.

N. V.

HET GEBIED VAN JERUSALEM

Snivel

LIFT*

O ISAWIYA

JERUSALEM

vjAsharafa® suft bami»

UMM tuBA-W

BETHLEHEM,

BEIT SAHU

spraak op het bestuur ervan maken.
Bovendien is Jeruzalem steeds bedoeld
als hoofdstad van het Zionistische rijk.
Reeds vele Joden hadden zich er met
terwoon geveetigd: als de opgaven juist
zijn bedraagt het aantal 100.000, hetgeen
zelfs een meerderheid is over de gehele
stad bezien.

De Verenigde Naties, waarvan de be
sluiten zo evident genegeerd waren,
kontjen het hierbij natuurlijk niet laten
zitten. 11 December 1948 benoemden z:j
een verzoeningscommissie, die te Lau
sanne een nieuw plan ter internationa
lisatie uitwerkte, dat aan de nieuwe
omstandigheden was aangepast. De Jo
den zouden volgens dit plan het beheer
over het nieuwe stadsgedeelte krijgen,
de Arabieren dat over de oude stad;
daarboven zou dan een commissaris ko
men te staan van de Verenigde Naties,
die met het oppertoezicht zou worden
belast.

In de afgelopen zitting van de Alge
mene Vergadering der V. N. hebben de
Palestijnse zaken echter een verbazing
wekkende keer genomen. Het door de
verzoeningscommissie opgestelde plan
was geenszins ideaal dat zij toegege
ven maar het Was tdch uitvoerbaar,

de partijen waren tot medewerking be
reid.

De communistische landen, die door
een eventuele algehele internationalisa
tie ook wat in deze stad 'te zeggen zou
den krijgen (de Sovjet-Unie), stemden
voor internationalisatie. De Latijns-
Amerikaanse landen deden dit ook, mis
schien omdat zij meenden het stand
punt van het Vaticaan te moeten inne
men, dat de allergrootste waarborg voor
beveiliging en visitatie mogelijkheid ziet
m de volledige internationalisatie. Of
schoon het Vaticaan hierin natuurlijk ge
lijk heeft, getuigt het niet van een prac-
tische politiek, dat het dit standpunt
blijft innemen, omdat .uitvoering ten
enenmale onmogelijk is. Dat zal blijken,
wanneer de Beheerschapsraad der V. N.,
die opdracht heeft gekregen, een
werkelijke internationalisatie voor te
bereiden, met zijn rapporten zal komen.
Men hoeft toch werkelijk niet zo bui
tengewoon goed op de hoogte te zijn van
de geschiedenis, om te weten, dat in
ternationale steden steeds kort bestaaD
en altijd oorzaak van twist of oorlog zijn
en dat bovendien Joden en Arabieren
op dit punt beslist niet tot elkaar te
brengen zijn.

Er is echter niets te veranderen aan
het besluit der V. N. De Assemblee komt
pas in September 1950 weer bijeen en
zal dan de zaak wel weer nader moeten
bezien. Israël heeft echter reeds zijn
regeringsbureaux over laten brengen
naar het onder Joods beheer staande
deel' van Jeruzalem, aldus de stad tot
hoofdstad van het rijk makend. Zowel
van Joodse als van Arabische zijde zijn
reeds krachtige termen geuit, om aan
te duiden, dat het bestuur door de V. N.
zal worden geboycot en dat beide
partijen het ook geen moment in hun'
hoofd zullen halen, los te laten, wat ze
bezitten. De Beheerschapsraad, die deze
week nog met de besprekingen zou be
ginnen, heeft besloten pas in Januari
weer te Genève bijeen te komen.

Al met al ziet het er naar uit, dat
deze stap der V. N., die overigens met
tegenstemmen van de Verenigde Staten
en Groot-Brittannië en o.a. ook Neder
land werd genomen, de Organisatie der
Verenigde Volken wel weer eens op
nieuw voor onaangename situaties zal
kunnen stellen.

(Vervolg van gag 1>

De heer v. d. Born (P.v.d.A.) duidde
er al op, dat deze loonsverhoging per
1 Januari op een slecht tijdstip valt.
worden er vele normale salarisverhogin
gen toegekend, hetgeen naar zijn mening
wel zal betekenen, dat een gedeelte van
deze 5 procent daarin zal verdrinken.
Uiteraard zullen de trekkers van maand
salarissen daar het meeste nadeel van
ondervinden. Arbeiders, die weeklonen
hebben, vallen daarbuiten.

Als wij het goed begrijpen experimen
teert de regering met deze loonsver
hoging op een zodanige manier, dat een
zeker deel ervan wellicht geen effect zal
krijgen of niet zal worden toegekend,
terwijl de mogelijkheid daartoe toch aan
wezig is en gerealiseerd kan worden,
mits men daartoe dan ook bij machte is,
hetgeen de grote arbeidersgroepen uiter
aard in de eerste plaats zijn. Van de an
dere kant ziet men in de prijspolitiek
ook het streven tot uiting komen om de
standaard zoveel mogelijk te drukken,
aangezien een al te duidelijk waarneem
bare prijsstijging toch weer nieuwe ver
hogingen tengevolge zou moeten hebben.
Dit wil minister v. d. Brink zoveel mo
gelijk voorkomen.

Vandaar dat hU bij dc vraag of de
verhoging van dc lonen doorberekend
mag worden, reeds aanstonds onder
scheidt in vrije en gebonden prijzen. In
Je eeaste categorie grijpt de overheid
niet in, maar in de tweéde zal zij de ge
vallen stuk voor stuk bezien. Bovendien
kragen de middenstandsbedrijven dan
vooral verlichting door de op handen
zijnde afschaffing van de ondernemings
belasting, waarvan men de gevolgen wel
zwaar bij de prijsbepaling zal laten mee
tellen.

Overigens maakte minister v. d. Brink
wel duidelijk van hoeveel belang het is
de verhoudingen met grote voorzichtig
heid tegen elkaar te blijven afwegen.
Om deze loonsverhoging op te vangen
is een productiestijging van 8 pl'ocent
noodzakelijk. Om het vooroorlogse le
venspeil weer te bereiken is een produc
tiestijging van 16 procent nodig. Deze
loonsverhoging nu wordt feitelijk als
voorschot op de stijging, die komen moet,
wil de verhoging betaald kunnen wor
den, gegeven. Dus moeten er direct
maatregelen genomen worden om de
productie snel op te voeren Tot die
maatregelen behoren invoering van het
meerploegenstelsel en verlenging van
Werktijd. Van arbeiderszijde toont men
zich nogal bezorgd, dat het vooral op
een meerploegenstelsel zal aankomen.

Doch minister Joekes zegt, dat men
daar in het geheel niet eenzijdig op
wil aansturen. Men zal ook aan an
dere maatregelen denken. Minister
v. d. Brink echter hield rustig vol,
dat hij het meerploegenstelsel zal
eisen, ongeacht de ethische bezwa
ren, die men daar van arbeiderszijde
tegen aanvoert

De heer v. d. Born kwam vooral onder
deze term met zijn bezwaren voor de
dag. Die ethische bezwaren bleken dan
vooral neer te komen op hogere onkos-
tèn voor de arbeiders, huiselijke moei
lijkheden (vrouwen, die 's nachts moe
ten opstaan om voor hun mannen koffie
te maken!) en de verhindering van de
arbeiders om deel te nemen aan het
sociale en culturele leven. Men kan
natuurlijk met evenveel reden ethische
bezwaren maken tegen het feit, dat

Kamerredacteuren hele avonden tot diep
ir. de nacht naar slechte redevoeringen

van Kamerleden moeten luisteren.

Wij kunnen ons voorstellen, dat minis
ter v. d. Brink zich door al deze ethische
bezwaren niet ul te zeer laat impone
ren. Maar intussen trachten de bonzen
zich vrienden te maken van de onrecht
vaardige Mammon. Over die ethische
bezwaren zullen zij wel heenstappen,
maar dan moeten de arbeiders korter
werken en een toeslag op het loon krij
gen. Dit laatste schijnt op een of andere
manier cultureel nachtleven mogelijk te
maken.

Intussen zit men hier op een ander
knooppunt: Er moet niet alleen inten
siever, maar ook langer gewerkt wor
den. Voorzover er bedrijven zijn,
waarin nog minder dan 48 uur per week
gewerkt wordt, kan men die 48 uren
vol maken tegen het normale uurloon.
Dit is billijk. Maar nu zijn daar de ge
vallen, waarin bij C-A.O. kortere totale
weekwerktijd is vastgesteld, alsook de
gevallen, waarin reeds wel 48 uren per
week wordt gewerkt. Dan gaan de ar
beiders dus overwerktoeslag vragen.
Over dit punt zweeg men nog pijnlijk.
Doch wij hebben het idee, dat daar nog
wel een en ander over te doen zal
komen, want als de arbeiders nu willen
tonen, dat het hun ernst is harder te
werken, dan moeten zij eens een half
uur per dag of desnoods een uur lan
ger werken zonder extra betaling, en als
het noodzakelijk zou blijken in meer-
ploegenstelsels te werken, dan dienen zij
niet met ethische bezwaren uit het kof
fiedik aan te komen. Men verslijt waar
lijk niet van een uurtje langer werken.
Ook andere groepen brenge^i hun offer.

Behalve huishoudelijke krachten zijn
de mensen in dienst van publiekrechte
lijke lichamen van de verhoging uitge
sloten, alsmede de onderwijzers en de
bekleders van geestelijke ambten, ter
wijl voor de ambtenaren de regering
nog wel eens een afzonderlijke regeling
zal treffen, naar zij verklaart. Nu, men
kent de roerende haast, waarmee de
overheid voor het welzijn liarer ambte
naren zorgt.

Hoe noodzakelijk het brengen van
offers overigens is, kwam ook nog te
voorschijn uit een opmerking van de
heer Andriessen, die wees op het grote
einddoel van de hele loon- en prijspoli
tiek der laatste jaren: de terugkeer tot
een normaal nominaal loonpeil, ontdaan
van alle geforceerde hulpmiddelen van
bijlagen en toeslagen en subsidies. Hij
wilde wel graag weten, of de regering
daarin een vaste koers volgt en wan
neer zij denkt dit einddoel te bereiken.
Nu, daar had minister Joekes bepaald
niet op gerekend. Men heeft eigenlijk
geen plan, zo bekende hij, doch men wil
maar eens aanzien hoe het loopt, en
overigens is daar het overleg in de
Stichting van de Arbeid, dat zo voor
treffelijk is. Het bleef een nevelige
zaak.

Verschillende concrete detailvragen
werden allemaal naar de toekomst ver
schoven. Men zal zeer geregeld contact
houden met de diverse partijen en van
maand tot maand de situatie bezien.
Minister Mansholt, die geruststellende
verklaringen uitte met betrekking tot
de basisprijzen voor de landbouw, ver
zekerde nog, dat de verhalen over de
verhoging van de broodprijzen loze ge
ruchten zijn.

Stern ovetGuna

42. Snel en zonder gerucht te maken slopen de heide mannen de paleistuin uit.
De nacht was koel en vochtig, en vanuit het paleis drongen nog vaag de geruchten
van het gevecht tot hen door, dat Ming daar streed met de paleiswacht. Hoe graag
had de Noorman naast de cynische mandarijn gestaan om zij aan zij het zwaard
te zwaaien. Doch het was allereerst nodig dat zij te weten kwamen wat er in de
herberg van de Gele Lotus stond te gebeuren.

Tai maakte echter hevige bezwaren.

„Ah mijn vriend, ge kent deze herberg nietHet is een van de slechtst befaamde
gelegenheden van de stad. Ge drinkt er uw wijn temidden van dieven, sluipmoor
denaars en ander gespuis. En men vindt er betreurenswaardig weinig wijsheid."

„En toch gaan wij er heen," antwoordde de Noorman glimlachendWijs me de
weg, wijze vriend."

Terwijl hij Tai volgde, die druk pratend naast hem ging, merkte Eric op dat de
meeste voorbijgangers hem een nieuwsgierige blik toewierpen. De Chinese helm

zijn kleding en het zwaard dat hij droeg, schenen hun echter de overtuig ng tf
geven dat hij een of ander barbaars krijger was, in dienst van een der regimenten
en niemand viel hem lastig.

Had het eerste gedeele van hun tocht hen door menige fraai gebouwde wijk ge
voerd, van lieverlede werden de huizen welke zij passeerden smerig en onverzorgd.
Tai leidde de Noorman naar de sloppenbuurt van de stad, waar een netwerk van
slopjes en steegjes iedere vreemdeling de weg binnen enkele minuten had doen bijster
worden. Doch ook hier scheen de kleine filosoof uitstekend de weg te kennen, want
zonder een ogenblik te aarzelen liep hij verder. Tot hij eindelijk op een hoek bleef
staan en Eric op een smerig, uit z'n voegen gezakt huis attent maakte. Uit de kieren
der raamschermen straalde licht en soms was hef. gelach en geschreeuw van ruwe
mannenstemmen hoorbaar.

„De herberg van de Gele Lotusmompelde Tai.

Tijdeps besprekingen, die werden ge
voerd tussen de ministers Moh. Hatta,
Anak Agung en Laoh enerzijds als ver
tegenwoordigers der R.I.S. en de direc
tie der K.L.M. anderzijds, is overeen
stemming bereikt inzake de spoedige
stichting van een gemengd bedrijf voor
de uitoefening der burgerluchtvaart in
Indonesië, alsmede tussen Indonesië en
de omliggende landen.

Hiertoe zal een Naamloze Vennoot
schap worden opgericht, genaamd „Ga
ruda Indonesian Aidways"die haar
zetel te Batavia zal hebben en die de
taak van het inter-insulaire bedrijf van
de K.L.M. zal overnemen. De regering
der R.I.S. verleent aan de nieuwe N.V.
een concessie voor de duur van dertig
jaar. De R.I.S. en de K.L.M. nemen
beide deel in het kapitaal. De K.L.M.
zal voor de eerste tien jaren, indien de
regering der R.I.S. zulks verlangt, de
meerderheid der aandelen aan de R.I.S.
verzekeren.

De K.L.M. stelt haar personeel dade
lijk beschikbaar en zal terstond aan
vangen met een intensieve opleiding
van Indonesische krachten voor een ge
leidelijke overname van het bedrijf,
voorzover nodig. Getracht zal worden,
binnen twee maanden de nieuwe N.V.
met haar werkzaamheden te doen aan
vangen.

De minister van Financiën heeft goed
gevonden, dat gemeenten 50-jarige geld
leningen sluiten voor woningbouw tegen
een rente van 3% pet. per jaar, opeis
baar na 30 jaren en geleidelijk toene
mende aflossingen, namelijk gedurende
de eerste 10 jaren 1 pet. per jaar, daarna
gedurende 10 jaren 1% pet. per jaar en
gedurende de laatste 30 jaren 2Vs pet.
per jaar. Indien de geleende gelden ge
leidelijk worden opgenomen, mogen de
geldnemers een provisie vragen van
1 pet.

Naar wij van de zijde der K. L. M.
vernemen wordt geschat, dat de toestel
len dezer maatschappij dit jaar 41.500.300
kilometer hebben afgelegd in 143.600
vlieguren. Er werden naar schatting
650.000 passagiers, 14 millioen kg. vracht
en drie en een half millioen kg. post
vervoerd. (In deze getallen zijn de ver
voerscijfers van het interinsulair be
drijf Batavia begrepen).

(Van onze verslaggever)

Nog kórt geleden verschenen in de dagbladen vrty alarmerende berichten
omtrent de toekomst van de Nederlandse vliegtuigbouw. De regering
zou voornemens zijn, zo werd toen gemeld, haar (behulpzame) handen
niet meer uit te strekken waar het gold het continueren en uitbreiden van
een eigen, solide, vliegtuigindustrie; een industrie, die als vanouds, voor een
overwegend deel in handen was van de Fokkerfabrieken in Amsterdam.

Maar ook in dit geval werd de soep niet zo heet gegeten als zij was opgediend.

Nóg heeft de regering geen definitieve beslissing genomen, maar het is in
tussen wel vast komen te staan, dat zij bereid blijft een verdere ontwikkeling
van deze bij uitstek vér-dragende en eigentijdse tak van nijverheid te stimu
leren. En er is dan ook geen sprake van dat zij ten ondergang gedoemd is.

Hetgeen eveneens moge blijken uit een summier overzicht van de stand van
zaken op dit ogenblik bij de Koninklijke Nederlandse Fokkerfabriek in
Amsterdam.

Eerst wat betreft de vliegtuigbouw
naar eigen ontwerp. De productie van
de serie Sll's (100 stuks in eerste aan
leg) stagneerde enigszins na het onge
luk, dat kort geleden twee Zweedse
vliegers bij een enigszins geforceer
de proefvlucht met een lesvliegtuig
van dit type opliepen. Maar thans is zij
weer op gang. Het buitenland heeft
reeds enkele proeforders op deze S11
geplaatst, terwijl onderhandelingen over
de verkoop van de licentierechten
gaande zijn. Met de S12 zijn dit jaar
vele proeven genomen. Of, en wanneer
ook dit toestel in serie-productie wordt
genomen, is nog een open vraag. Ook
met de ..Promotor" de F 25 werd
veel en met succes geëxperimenteerd:
op een bepaald resultaat daarvan werd
reeds door een buitenlandse fabriek de
licentierechten gevraagd. Van de an
dere Fokker-projecten is het prototype
van de tweemotorige S13 inmiddels
voltooid.

De S 14. een straaltrainer en het laat
ste Fokker-product, is nog in aanbouw.
Het prototype zal, onvoorziene omstan
digheden voorbehouden, in de zomer
van 1950 gereed zyn voor proefvluch
ten. Voeg daarbij de licentiebouw, mo
menteel in commerciëel opzicht het be
langrijkste dee) van het Fokkerpro
gramma in het kader waarvan o.m. 25
„Seafuries"-jachtvliegtuigen, die be-

Zo zal de S. 14, een straaltrainer,
er uitzien als hij medio 1950 ia
afgebouwd.

iÉÉ&feo

v

stemd zijn voor de „Karei Doorman"
worden vervaardigd. Als alles goed
blijft gaan zullen de eerste van deze
vliegtuigen in het begin van het tweede
kwartaal van 1950 worden afgeleverd.
En inmiddels wordt eveneens gestaag
gewerkt aan de bouw van de 300 Glo-
cester-Meteors, die de luchtvloten van
Nederland en België te zijner tijd zul
len aanvullen Een karwei, dat jaren
zal duren. Tenslotte zijn er dan de nog
vage plannen voor de constructie van
kleinere toestellen voor de civiele lucht
vaart, die eventueel dienst kunnen doen
op binnenlandse en Europese lijnen;
plannen, die men by Fokker eigenlijk
nog slechts als mogelijkheden be
schouwt.

Men realiseert zich daarbij terdege,
datde bouw van grotere toestellen
voorlopig tot de (op de eerste plaats)
economische onmogelijkheden behoort.
En men spiegelt zich in dit verband aan
buitenlandse maatschappijen, die op bij
voorbeeld de „Constellations" na de
eerste 150 orders, een bedrag van der
tien millioen gulden en op de „Convairs"
48 millioen dollars verloren

Maar dat neemt niet weg, dat rrien
toch, afgaande op bovenstaande op
somming van veelzijdige werkdadig-
heid, niet al te pessimistisch hoeft te
zijn t. a. v. de toekomst van een Ne
derlandse vliegtuigindustrie.

En dat is een bemoedigende gedachte.
Vooral op de dag van heden, nu het
precies tien jaar geleden is, dat An
thony Herman Gerard Fokker, die de
nationale vliegtuigbouw over de ganse
wereld, zij het met wisselende kan
sen een goede naam verschafte, in
een New Yorks ziekenhuis overleed.

Toen in Juli j.l. de Fokkerfabrieken
haar 50-jarig jubileum vierde werd yan
hem getuigd: „Fokker is een bevoor
recht mens geweest Hij bezat de
intuïtie, het inzicht en de handigheid
welke de uitvinder kenmerken. De ge
schiedenis der wereldluchtvaart kan
niet worden geschreven zonder Fokkers
naam enige malen met ere te vermel
den."

En van 1911 toen de eenentwintig-
jarigfe Anthony Fokker zijn eerste
vlucht met een door hem zelf ontwor
pen toestel ondernam tot op heden
werd die naam gedragen door meer dan
10.000 vliegtuigen. T~ het wonder, dat
de geschiedenis van de Nederlandse
vliegtuigbouw vrijwel parallel loopt met
die van de fabrieken, waarvan hij de
oprichter en eèrste directeur was?

Deze geschiedenis is er by uitstek een
van ups en downs. Zy verhaalt van
Fokkers eerste vliegtuig, de befaamde
„Spin", van de triomf van de F 7, waar
mee v. d. Hoop en zijn mannen de eer
ste vlucht naar Indië maakten, van de
grote periode d*r driemotorige Fokkers,
die in de jaren 28 en 29 voor vele toch
ten van wereldomvattende betekenis
werden gebruikt, van de niet te ver
mijden inzinking, die volgde toen om
streeks 1933 de Amerikaanse, geheel

door

PATRICK PURCELL

Vertaling

JOHANNA PERENBOOM

6.

Ik herinner me nog goed de tijd dal
er een nieuwe cassière kwam bij de
melkfabriek. Het was inderdaad 'n ver
duiveld knappe meid. Maar Meehaw!,
God betere het, raakte zo volslagen r,
de war als hij haar zijn contröiaboekje
moest aanreiken, en zijn eigen verlegen
heid en het getreiter van de andere
jongens zaten hem zo dwars, dat hij
tenslotte voor geen geld of goede woor
den meer naar de melkfabriek te kra
gen was. Een maand lang mest de
arme oude Malachy iedere morgen lan"
vóór zijn gewone tijd uit de veren o ~i
zijn wagen vol melkkannen langs je
slingerende wég naar de fabriek te
6reng»en.

Maar in een ommezien kreeg hij een
verschrikkelijk plezier in dat karwei
tje en hij zou het zijn blijven doen, als
tante Matilda er hem op een mooie
piórgen niet op betrapt had, dat hij een
boord én een das in zijn zak moffelde.

Ze zei geen stom woord, maar die

zelfde avond ging ze, heel toevallig, m
de winkel van de melkfabriek oinnen,
zo onschuldig als je maar wou, cm een
pond boter te kopen. En wat ze toen
te vertellen had, toen ze weer thu's
kwam! Het ging over geverfde, brutale
mokkels, die meer aan lippenstiften en
zijen kousjes besteedden dan een ander
mens nodig had om zijn gezin gioot f.»
brenger, of een varken vet, te mesten;
het was heel amusant voor Meehawl en
voor Tim Hayes, de jonge knecht, die
juist van het hooiland binnen waren
om thee te drinken. Madachy, veronder
stel ik, hield zich flink tijdens dit bom
bardement, maar het verbaasde nr.e nirfis.
toen de volgende morgen en ie daa -
op volgende morgens de melkwagen
van Corcoran over de heuvelweg kwam
hobbelen met Tim Hayes op de bok.

Ik wist dat het bejaarde echtpaar de
laatste tijd het gewicht der jaren een
beetje was gaan voelen, en er viel niet
aan te twijfelen dat ze de bleue Mee-
hawl meer dan ooit te verstaan gegeven
hadden, dat het hoog tijd werd om zien
eens een geschikte vrouw te gaan zoe
ken. Maar iedereen was allengs zo ge
woon om er een grapje mee te maken,
dat behalve Meehawl zelf niemand, ge
loof ik, geneigd was om de zaak ernstig
op te nemen. En hoewel hij vroeger zó
angstig was als een in het nauw ge
dreven muis. wanneer zijn oude oom
en tante het onderwerp ter sprake
brachten, was de angst er nu wat bi]
hem afgegaan en vertelde hij me op een

keer dat hij, met een beetje geluk, goede
hoop had de rest van zijn dagen als vrij
gezel te slijten.

De zaak scheen dus nU in een kritiek
stadium te zijn gekomen en als Malachy
eenmaal de regeling van wat clan ook
in handen had genomen, kon men op
storm ïekenen; niemand Malachy
zelf het minst kon nu voorspellen
hoe het verhaal af zou lopen. Ik denk
nog aan de beroemde geschiedenis van
het bekroonde varken van kanunnin

CostiganMaar dat doet hier niet

ter zake.

Zodra ik mijn lachbui de baas was, en
dat kostte me tijd genoeg, wreef ik de
tranen uit mijn ogen en keek Malachy
in zijn gezicht. In de klank van mijn
stem lag triomf en plezier.

„Potdorie, dat is nu eindelijk het kar
weitje van je leven! Nu sta je toch eens
een keer voor de muur, oude vos, en
met al je sluwheid zul je deze ene keer
nu toch 'ns te grazen genomen worden1"

„Dacht je?" zei hij zelfgenoegzaam.
„Neen ventje, Malachy Corcoran heeft
nog nooit iemand te grazen genomen,
geen mens, geen hond en geen duivel.
Ik weet al, welk meisje ik hebben wil,
ik weet, hoeveel ik met haar meegege
ven wil hebben en ook krijgen zal
en ik weet al, wie er met het huwelijks
aanzoek moet beginnen."

„Natuurlijk! Zolang jij leeft is Napo
leon niet dood! En heb je misschien ook
enig idee. wat voor een meisje Meehawl
zelf zou willen hebben? Heeft hij ook

nog iets in de zaak te vertellen?"

„Tja!" zei Malachy. „Tja, wat heeft
die anne schijtlaars nou voor benul van
vrouwen en trouwen en huwelijksaan
zoeken? Heeft hij geen tijd genoeg ge
had om een vrouw uit te pikken, als hij
ar een naar zijn eigen zin had willen
hebben? Meehawl trouwt met het meis
je dat ik hem geef. En waarom ook
niet? Weet de hele wereld niet, dat er
van «hier tot aan de Slievenamon geen
man is die meer verstand van vrouwen
heeft dan ik?"

Ik twijfelde aan de juistheid van deze
bescheiden mededeling, maar ik hield
me koest. Ik wist? dat er nog meer op
komst was.

„In ieder geval" Malachy keerde
zich half om alsof hij naar huis wou
gaan „in ieder geval" hij wendde
zich weer terug en keek mij sluw aan
„kijk eens, Joe, ik zal je vertellen,
waarom ik bij je ben gekomen. Ik zou
willen dat jij de bal aan het rollen
bracht en voor mij de ouders van het
meisje eens polste." en nu schoten de
woorden er uit vóór ik tegen kon spre
ken „en het meisje, er is geen beter
te vinden, verdorie, het is Esther Han-
rahan, van Teampallpadraig daarbo
ven."

Het was louter geluk wat me uit deze
situatie redde. De paarden waren onge
durig geworden van het staan in de
koude wind, en toen ik aan de leidsels
rukte, trokken ze heftig aan. Tegen de

tijd dat ik ze weer rustig gevloekt en
getrokken had, was ar al een deel van
het rode bloed uit mijn verraderlijke
wangen weggetrokken.

Natuurlijk moest het Esther zijn,
dacht ik bitter Van alle meisjes, heel
Ierland door, liad hij, verdraaid, geen
andere vrouw uit kunnen zoeken dan
Esther.

Mijn gedachten leken wel een

draaikolk. Ik zag niet. wat ik zeggen
moest of doen. Eén wild ogenblik had
ik zin om Malachy en Meehawl en him
huwelijksaanzoek naar de heetste plek
van dé hel te verwensen. Dat duurde
echter slechts één ogenblik. Toen waar
schuwde mij de donkere stem van mijn
bloed, dat een dergelijke stap mijn ge
heim zou verradenMijn woede
steeg in een dreigende vloed. Laat ze
de pest krijgen, die Malachy en Mee
hawl! En Esther en de andere Hanra-
hans even goed! Ik zou het ze eens la
ten zien! Ik zou doen wat Malachy
vroeg Wat kon het mij verdomme
schelen wat zij dacht, wat alle ande
ren dachten.

Geïntrigeerd door mijn langdurig stil
zwijgen keek mijn oom. de oude vos.
mij aan, keek hij me al te doordrin
gend aan van onder zijn dichte wenk
brauwen. Die scherpe blik bracht mij
in verwarring en ik stortte me in de
beslissing.

(Wordt vervolgd)

ANTHONY FOKKER

metalen, machine de wereld van het
luchtverkeer verov-d had. De koers
verandering, die toen schuchter werd
ingezet, werd inmiddels doorkruist door
de periode, die men de „aanloop naar
de oorlog" zou kunnen noemen. Van
'35 tot '40 bouwde Fokker militaire
vliegtuigen.

Na de bevrijding kon men opnieuw be
ginnen. De recente geschiedenis heeft
geleerd, dat dit begin moeilijker was
dan alle begin, naar het spreekwoord
zegt, tóch al pleegt te zi.ir Een fusie
van Fokker met „Aviolaniia" en „De
Schelde" mislukte. De vraag kreeg zin,
zoals wij in de aanhef van dit artikel
releveerden, of de Nederlandse Vlieg
tuigindustrie toekomst heeft. Een vraag
die men ondanks alles dan toch nog, zij
het met zekere schuchterheid, bevesti
gend mag beantwoorden.

In 1911 schreef Generaal Van Heutsz
aan Fokker: „Ik vertrouw, dat het u zal
gelukken in de toekomst den Nederland-
schen naam op vliegtuiggebied groot te
maken, dat niet als tot dusverre
Nederland afhankelijk zal blijven van
Engeland, Frankrijk, Duitschland en
Amerika, in één woord van het buiten
land, maar omgekeerd 't buitenland zich
tot Nederland zal moeten wenden om
het beste te krijgen wat er bestaat"

Deze schier visionnaire woorden ma
ken weinig kans om nogmaals vervuld
te worden. Tenzij er nogmaals een An
thony Fokker zou opstaan....

De delegatie van de R.I.S., die in Ne
derland de souvereiniteitsoverdrachi in
ontvangst zal nemen, is thans definitief
vastgesteld. Zij zal bestaan uit de vol
gende personen: drs. Moh. Hatta, mi
nister-president; prof. dr. mr. Supomo.
minister van Justitie; Sultan Hamid II,
minister zonder portefeuille; dr. Supar-
mo, minister zonder portefeuille; mr. dr.
Kusuma Atmadjo, president van het
Hoger Gerechtshof; mr. A. K. Pringgo-
digdo, eerste alg. secr. van het Natio
naal Voorbereidingscomité; Moh. Jahja.
tweede alg. secr. van het Nationaal
Voorbereidingscomité; mr. Sujono Ha-
dinoto, voorzitter van de P.N.I.; dr. Su-
kiman. voorzitter van de Masjumi; Ari-
fin, adj. van de minister-president; Ba-
tangtaris. adj. van de minister-pi-esiöent.;
Jusuf Barnas. adj. van Sultan Hanid 1L

De Indonesische delegatie is vanmor
gen per vliegtuig uit Batavia naar Am
sterdam vertrokken. Bij haar vertrek
waren de meeste leden van de regering
der R.I.S. en een erewacht van de T.N.I.
aanwezig. De delegatie zal 25 dezer op
Schiphol aankomen. Het vliegtuig neemt
de z.g. korte route over Hangkok-Basra-
Caïro. 26 December is rustdag voor de
delegatie, die op de 28ste naar Indonesië
terugkeert, om zo mogelijk de 30ste of
anders de 31ste weer op Kemajoran aan
te komen.

Volgens een bericht van Reuter heb
ben de militaire autoriteiten te Batavia
medegedeeld, dat alle Nederlandse mili
tairen, behalve degenen, die dienst heb
ben. voor onbepaalde tijd, te beginnen
26 dezer van middernacht af, de avond
voor de overdracht der souvereiniteit,
zullen worden geconsigneerd in de kazer
nes. Deze maatregel zou gedurende on
geveer een week van kracht blijvenx.

Donderdag is Purvvoaadi Vilruimd,
terwijl vandaag Blora, Rembang en
Tjepu door de T.N.I. als patrouilt 'gebied
zijn overgenomen. In dit verband ver
neemt Aneta's correspondent dat het
Europese personeel, dat werkzaam is
bij de B.P.M.-installaties te Tjepu, be
sloten heeft te Tjepu te blijven en het
werk normaal voort te zetten.

Volgens de laatste binnengekomen berich
ten zal het troepentransportschip „Kota In-
ten" hedenavond 10 uur te Hoek van Hol
land arriveren. De repatrierende militairen
zullen Zaterdagmorgen O uur ontscheept
worden.