H. JAAR BEGINPUNT VAN EEN
NIEUWE ORIËNTATIE
AMERIKA ERKENT R.I.S.
Eerste overleg in de Unie
Nog steeds strenge distributie in
Groot-Brittannië
28.000 Griekse kinderen ontvoerd
OVER ENKELE MAANDEN EXPERIMENTELE
TELEVISIE-UITZENDINGEN
Gunstiger vooruitzicht in woningbouw
Tot hoofd en hart
Indonesië en de V.N.
Vaticaan een der centrawaaromheen de
wereldgeschiedenis zich beweegt
Grote waakzaamheid voor handhaven
van orde en rust vereist
TRUMAN UIT ZIJN
VREUGDE
Het weer
Nederlander in Praag
in arrest
„Gedraagt U als een
correcte gast'
Erkenning van Israël en de communistische
regering van Mao Tse Tang
Vele rantsoenen thans kleiner dan op het
hoogtepunt van de oorlog
Ruim één ons snoep
per week
Koningin Frederica teleurgesteld door gebrek
aan belangstelling in beschaafde wereld
Het aantal kijkers zal voorlopig niet
zo heel uitgebreid zijn
Kardinaal Mindszenty
naar Rusland gebracht?
DONDERDAG 29 DECEMBER 1949
73ste JAARGANG No. 24652
Z. H. de Paus tot buitenlandse diplomaten
Marine-basis Surabaja
overgedragen
Reden van gevangenneming
onbekend
Dagorder van vice-admiraal
Kist
Geen spoedig verzoek om
toelating
Ministerie van O.G. heeft
nieuwe naam
Diner voor Indonesische
delegatie
V
ZWITSER REDDE 200.000
JODEN HET LEVEN
Pools proces tegen priesters
„Bedrijfskosten" tien maal
hoger dan die van de radio
Zijn moeder heeft hem al
twee maanden niet gezien
W. Vogt biedt zijn
ontslag aan
Meningsverschil in de
leiding van de A.V.R.O.
Waterman en Groote Beer
op de thuisreis
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Biikantoor Beverwijk; Stumphlusstr. 45. tel. 5998
Voor klachten over de bezorging na 530
uur 's avonds 21544
Directeur: W Boerrlgter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W M van Run.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 eentt per mWTtmefer»
hoogte, ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 15 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 35 cents per week,
f 132 per maand, f 435 per kwartaeL
Z. H. de Paus heeft gisteren in de rede, die hij heeft gehouden op zijn Nieuw
jaarsreceptie voor de buitenlandse diplomaten, op dezen een beroep gedaan
zich gemeenschappelijk in te spannen ten behoeve van de broederlijke en gees
telijke toenadering die „bezig is zich baan te breken onder de beste groepen
van alle volken en naties".
„Het Heilig Jaar," zo zei hij, „is het beginpunt van een nieuwe oriëntatie van
harten en geesten, een terugkeer tot een juiste opvatting van de ware funda
menten van de vrede op maatschappelijk gebied en in de internationale betrek
kingen."
De Paus had dit jaar afgezien van de
formaliteiten, waardoor de Nieuwjaars
receptie pleegt te worden gekenmerkt.
Hij nam niet plaats op Zijn troon en
verleende ook niet de particuliere audi
ënties aan eike diplomaat, die vroeger
aan de algemene audiëntie voorafgingen.
Dit was onvermijdelijk als gevolg van
de vele inspanningen, die het zwakke
73-jarige Hoofd van de Kerk zich in de
laatste dagen heeft moeten getroosten
in verband met de opening van het
Heilig Jaar.
„Maar", zo zeide Hij tot Zijn toehooi-
de-rs: „Uwe excellenties zullen er zich
niet over verwonderen, dat wij de ge
bruikelijke audiënties door deze collec
tieve receptie hebben moeten vervan
gen."
De Paus gaf ook uiting aan de op
vatting, dat de gemeenschappelijke in
formele receptie „een ontmoeting van
grote betekenis" was „in deze bewogen
tijden" en dat zij „een lichtstraal" wierp
„door de wolken, die nog steeds de he
mel verduisteren".
De H. Vader merkte op, dat de moge
lijkheden van het Vaticaan in het stre
ven van de wereld naar vrede niet te
berekenen zijn.
„Onze hoop", aldus de Paus, „is, deze
mogelijkheden nog te zien toenemen tot
zjj tot heil van alle volken volkomen
doeltreffend worden".
De Paus zei verder, dat „dit stukje
grond (de Vaticaanse staat) een van de
centra" is, „waaromheen de wereldge
schiedenis zich beweegt".
Een citadel van vrede en verzoening
temidden van de geweldige gebeurte
nissen van deze dagenen een sterk
ar.ker van hoop, waarop de ogen zijn
gericht van velen, ook van sommigen,
die buiten de Kerk leven.
Myron C. Taylor, de persoonlijke ver
tegenwoordiger van president Truman
bij het Vaticaan, is gisteren met zijn
echtgenote per vliegtuig naar Parijs ver
trokken. Hjj is op weg naar de Verenigde
Staten en zal op 4 Januari per „Queen
Mary" daarheen vertrekken.
Er hebben onbevestigde geruchten ge
lopen, volgens welke Taylor voornemens
zou zijn ontslag te vragen uit zijn functie
bij het Vaticaan.
Taylor zelf verklaarde te Rome deze
geruchten niet te kunnen bevestigen of
tegenspreken.
Thans kan reeds worden medegedeeld,
aldus verneemt het K.N.P. uit Rome,
dat Z.H. de Paus in de loop van het
Heilig Jaar van 16 Augustus tot 3 Sep
tember rust zal nemen. In die tijd ver
leent de II. Vader slechts twee grote
audiënties, namelijk op 20 en 27 Augus
tus. De pelgrims naar Rome doen goed
met deze rustperiode van de H. Vader
rekening te houden.
Thans hebben behalve de negen gis
teren vermelde staten ook de regeringen
van de V. S., België, Zwitserland, Por
tugal, Egypte, Turkije en 't nationalisti
sche China de Verenigde Staten van In
donesië erkend. Van Noorwegen wordt
de erkenning spoedig verwacht. De re
gering der Ver. Staten heeft H. Merle
Cochran officieel benoemd tot eerste
ambassadeur in de R.I.S. De president
van Ierland, Sean O'Kelly, heeft Sukar
no een gelukwens gezonden.
Cochran heeft reeds zijn geloofsbrie
ven aan Sukarno aangeboden. Tot zijn
opvolger in de U.N.C.I. is benoemd Ed
ward A. Dow Jr.
President Truman heeft naar aanlei
ding van oe souvereiniteitsoverdracht
o.a. gezegd: „Met vreugde groet ik een
groot volk van een souvereine staat, het
volk van de Verenigde Staten van Indo
nesië en ik v;ens u en uw leider, presi
dent Sukarno, geluk met het verkrijgen
der onafhankelijkheid. Een. nieuwe re
publiek is voortgekomen uit chaos en
verscheurdheid tengevolge van de oor
log. Een nieuwe staat toont, dat hij een
weg van vrede en orde wil bewandelen,
opdat alle mensen in Indonesië vrucht
baar werk kunnen verrichten op uw
met rijkdom begiftigde eilanden. De
Verenigde Staten van Amerika zullen
de Verenigde Staten van Indonesië wel
kom heten in de gemeenschap van vrije
naties en zien met vreugde de toelating
tot de V. N. tegemoet. Indonesië mag op
sympathie en steun rekenen van allen,
die in democratie en het recht op zelf
bestuur geloven
Officiële en diplomatieke personen te
Washington noemen het tot stand komen
van de onafhankelijke Verenigde Staten
van Indonesië een flinke slag tegen
Rusland in de koude oorlog van het
Verre Oosten.
Hun standpunt is, dat de historische
bijeenkomst in Amsterdam, waarbij de
souvereimteit plechtig aan de nieuwe
staat werd overgedragen, het definitieve
mislukken betekent van de pogingen dei
acor de Sovjets geïnspireerde elementen
om politieke en economische verwarring
te stichten in een van de rijkste gebie
den ter wereld.
Niettemin zijn alle autoriteiten het
er over eens, dat de nieuwe regering
de grootste waakzaamheid dient te
betrachten bij het handhaven van- de
orde, wil zij niet enige rumoerige
eerste maanden tegemoet gaan.
Uit Medan wordt gemeld, dat hiei
ongeveer 15.000 personen bij het hijsen
van de republikeinse vlag tegenwoordig
zijn geweest. Het geheel had een orde
lijk verloop.
In Palembang namen de republikeinse
troepen op vreedzame wijze de militaii-6
macht over. In Makassar werd een ont
vangst georganiseerd, waarop de Oost-
Indonesische president Subawati hel
v/oord voerde.
De marineoasis Surabaja is Dinsdag
middag om twintig minuten voor 6
door haar commandeur F. T. Burghard
overgedragen aan kolonel Subiakto. Na
een redevoering van commandeur
Burghard werd de Nederlandse vlag
neergehaald en het rood-wit gehesen.
De torpedojager „Kortenaer" schoot
21 saluutschoten af, die beantwoord
werden door een batterij van de Alri.
Woensdagochtend volgde de plechtige
overdracht van de korvetten „Morotai"
en „Tidore", die overeenkomstig de
wens van Sukarno genoemd zullen wor
den naar de Indonesische zeehelden
Patiumun en Hang Tuah.
In Surabaja zijn de dagen van de
souvereiniteitsoverdracht zonder een
incident verlopen. De Nederlandse
troepen in Surabaja waren niet gecon,
signeérd.
Ongeveer 2.000 Romeinse monarchisten
hebben gisteren een plechtige rouwmis
bijgewoond voor de zielerust van ex-
koning Victor Emmanuel.
Verwachting tot Vrijdagavond:
Zwaar bewolkt met plaatselijk op
klaringen, op vele plaatsen nevel en
hier en daar mist, Overwegend droog
weer. Zwakke, later matige wind tus
sen Zuid en Oost. Iets kouder.
Zon: 8.48—16.37. Maan: 13.07—4.00.
.11
De Nederlandse legatie in Praag heeft
medegedeeld, dat de heer J. Louwers,
leider van het verkoopbureau van de
A.K.U. te Praag, 13 December door dc
Tsjechische politie op straat is gearres
teerd. Hij werd door vijf mannen in bur
ger uit zijn auto getrokken en in hun
eigen auto gesmeten.
De Nederlandse gezant in Praag, mr.
W. van Tets. heeft zich onmiddellijk
krachtig achter deze zaak gesteld en
zelfs bij het aanbieden van zijn geloofs
brieven van deze gelegenheid gebruik
gemaakt president Gottwald en de Tsje
chische minister van Buitenlandse Za
ken om inlichtingen te vragen. Men
heeft zich van Tsjechische zijde voor
lopig met enige algemeenheden van de
zaak afgemaakt.
Welke beschuldigingen tegen Louwers
worden ingebracht is niet bekend. De
Nederlandse autoriteiten hebben de ge
arresteerde nog niet mogen bezoeken.
De bijzonderheden van de arrestatie
vernam de directie van de Algemene
Kunstzijde Unie van de assistent van
de heer Louwers, de heer J. van Doorn,
die de vorige week met de echtgenote
en kinderen van de gearresteerde vei
lig in Nederland aankwam.
'Vice-admiraal F. J. Kist heeft heden
een dagorder uitgevaardigd, waarin hij
er op wijst, dat het marinepersoneel in
Indonesië een behandeling kan Verwach
ten als gast. Op u, aldus de vice-admi
raal. rust de plicht u als correct gast te
gedragen. Bedenkt, dat Nederlands pres
tige hier beoordeeld wordt naar uw hou
ding en dat gij uw land geen betere
dienst kunt bewijzen dan bewust van uw
Nederlanderschap, zelfverzekerd, waar
dig en correct op te treden en daardoor
respect af te dwingen van de Indone
siërs.
Volgens de New York Herald Tribu
ne verluidt te Lake Success, dat de In
donesiërs zich hebben verzet tegen een
spoedig verzoek om toelating tot de
Ver. Naties. Zij zouden hiermede liever
nog enige tijd wachten.
De Indonesische diplomaten schijnen
te speculeren op een of andere thans
nog niet te voorziene verandering in
de politiek der Sovjet-Unie op dit
punt, welke Indonesië later een betere
gelegenheid zou kunnen bieden om met
succes toelating in de V. N. te verzoe
ken.
Woensdagochtend is het opschrift
„Ministerie van overzeese gebiedsdelen"
van het gebouw Plein 1 te 's-Graven-
hage verwijderd. Het ministerie draagt
thans de naam van „Ministerie voor
Unie-aangelegenheden en overzeese
rijksdelen".
Woensdagavond heeft de Nederlandse
regering aan de delegatie der R.I.S. voor
de souvereiniteitsoverdracht in de Trè-
ves-zaal een diner aangeboden.
Het eerste overleg in Unie-verband
tussen Nederland en Indonesië op het
gebied van het buitenlandse beleid heeft
reeds plaats gehad, aldus verneemt het
A.N.P Dit overleg heeft in de eerste
plaats betrekking op de kwestie van de
erkenning van de regering van Mao Tse
Tung in China en voorts op de erkenning
de jure van Israël.
Reeds vóór de souvereiniteitsover
dracht heeft de Nederlandse regering
via haar diplomatieke vertegenwoordi
gers aan de regeringen van alle bevrien
de mogendheden laten weten, dat zij zou
overgaan tot die overdracht en aan de
K
In hel paleis aan het Koningsplein te Batavia had Dinsdagmiddag de onderte
kening plaats van het prótocol van de bewindsoverdracht door de Hoge Verte
genwoordiger van de Kroon, de heer Lovink, en de Sultan van Djocja. Aan de
tafel van UTiks tiaar rechts: Anak Agung, minister van Binnenlandse Zaken; de
Sultan van Djocjakarta, dr. A H. J. Lovink, en dr. Wahab. Staande: J. van
Boetselaar en H. van Ravenstein.
landen verzocht zo spoedig mogelijk over
te gaan tot het vestigen van diplomatieke
betrekkingen met de R.I.S.
De uitnodigingen aan de buitenlandse
mogendheden tot het bijwonen van de
plechtige overdracht te Batavia zijn
voorts uitgegaan van het voorbereidings
comité en de Hoge Vertegenwoordiger
van de Kroon gezamenlijk. In die landen
waar diplomatieke vertegenwoordigers
van Indonesië reeds werkzaam waren,
werden de uitnodigingen overhandigd
door de Indonesische en Nederlandse
vertegenwoordigers gezamenlijk.
Voorts is op de dag der souverei
niteitsoverdracht door de Neder
landse regering aan de UNO for
meel mededeling gedaan van het feit
der overdracht en de totstandkoming
der Nederlands-IndonesischeUnie.
In deze mededeling zegt de Neder
landse regering ö.m.: „In de vaste
overtuiging dat de Republiek der
Verenigde Staten van Indonesië ern
stig zal streven naar het vestigen
va/i vriendschappelijke betrekkingen
met alle vredelievende landen, zal
de Nederlandse regering een ver
zoek om het lidmaatschap van de
UNO door de nieuwe staat van harte
ondersteunen en spreekt het vertrou
wen uit, dat de nieuwe staat spoedig
dit lidmaatschap zal verwerven."
In politieke kringen in Den Haag
houdt men echter rekening met de mo
gelijkheid dat een eventuele behande
ling van het verzoek om het lidmaat
schap door Indonesië in de Veiligheids
raad door een Russisch veto zal worden
verhinderd.
De Nederlandse regering houdt, wat de
erkenning de jure van Israël en de er
kenning van het bewind van Mao Tse
Tang betreft, tevens regelmatig contact
met de regeringen van de landen der
Benelux en Westerse Unie. Naar verluidt
zal België spoedig tot erkenning de jure
van Israël overgaan, waaruit mag wor
den afgeleid dat deze aangelegenheid
voor Nederland thans zeer actueei
wordt.
Dokter Giles uit Griffin (V.S.) houdt er een vliegtuig op na, waarmee hij afgele
gen patiënten bezoekt. Hij kreeg op een zijner vluchten motorpech en maakte
deze merkwaardige landing, die hem, 1000 dollar kostte aan schadevergoeding,
maar gewond werd er niemand.
ngeland is op het ogenblik het enige land ten Westen van het IJzeren
ri Gordijn, waar ruim vier jaar na het eind van de oorlog nog een uitgebreid
distributiestelsel van kracht is. Zuchtend gaan de Britse huismoeders nog
steeds haar wekelijkse rantsoenen halen, die in vele gevallen kleiner zijn dan
ze op het hoogtepunt van de oorlog waren.
Het uitdenken van een maaltijd be
zorgt de Britse huismoeder nog steeds
hoofdpijn, speciaal als haar huishoud
geld bescheiden is, want ongerantsoe-
neerde levensmiddelen gaan ver boven
haar portemonnaie en haar man heeft
niet veel moeite zijn wekelijkse vlees
rantsoen in een enkele maaltijd te liqui
deren.
In Januari 1940 gingen in Engeland
de eerste levensmiddelen op de bon en
thans, bijna tien jaar later, is het oor
spronkelijke boter- en baconrantsoen
van 112 gram per week nog altijd het
zelfde. In 1940 was het suikerrantsoen
336 gram, op het ogenblik is het 224
gram.
Met vlees is het het droevigst ge
steld. Het vlees ging in Maart 1940
op de bon en men mocht toen per
persoon voor een waarde van 1 shil
ling 10 pence kopen per week. In
Maart van dit jaar mocht men maar
voor een bedrag van 10 pence over
vlees beschikken. Op het ogenblik
heeft men het weer tot 1 shilling 6
pence gebracht. Een functionaris van
het ministerie van Voedselvoorzie
ning verklaarde onlangs, dat het nog
vele jaren zal duren, voordat Enge
land weer het vooroorlogse vlees
verbruik bereikt zal hebben.
Het enige belangrijke voedsel, dat se
dert de oorlog van de bon is, is jam.
Brood en aardappelen zijn vrij en ruim
schoots beschikbaar.
Een Brit krijgt de volgende hoeveel
heid "gerantsoeneerde goederen per
week: suiker 224 gr., vlees voor een
waarde van 1 shilling 6 pence, boter
112 gr., braadvet 56 gr., margarine 112
gr., bacon 112 gr., kaas 56 gr., melk ruim
anderhalve liter voor volwassenen en
bijna twee liter voor kinderen tussen
5 en 18 jaar en een halve liter per dag
voor kinderen onder de 5 jaar; zeep
één stukje per week; thee 70 gr., eieren
1 per week in de wintermaanden en 2
a 3 in de zomermaanden.
Ook mag de Brit nog 24 punten per
maand uitgeven. Een blik vlees, vol
doende voor een maaltijd van vier per
sonen, kost ongeveer twaalf punten, 4'i
ons rijst kost acht punten. Vis is nooit
op de bon geweest en is daardoor steeds
een belangrijk ingredient op de Britse
tafel.
Bepaald gunstig is de koffie-situatie
steeds geweest. Koffie is nooit op de
bon geweest er. tijdens en na de oorlog
bestond wat dit artikel betreft nooit
schaarste. Zoete biscuits, bepaalde
soorten blikgroenten en vruchten en
melk in blik zijn allemaal op punten.
Wild is niet op de bon, maar buitenge
woon duur en de gemiddelde Britse
huismoeder mag er alleen maar naar
kijken.
Snoep, met inbegrip van chocolade is
gerantsoeneerd op 112 gram per week.
Versnaperingen waren eerder dit jaar
al van de bon geweest, doch de vraag
was toen zo groot en de rijen voor de
winkels werden zo lang, dat vele men
sen toen in het geheel niets kregen. Twee
maanden later gingen de lekkernijen
weer op de bon.
Uit een bekendmaking van de American
Joint Distribution Committee" (A.D.J.C.),
de voornaamste organisatie voor hul-p aan
Joden in nood, blijktdat Saly Mayer, een
67-jarige Joodse zakenman uit Zwitserland
die gisteren als Zwitserse directeur van de
A.D.J.C. is afgetredenin 1944 en 1945 door
stoutmoedig optreden het leven van meer
dan 200.000 Joden heeft gered of draaglijker
gemaakt.
In 1944, toen de militaire positie van
Duitsland hopeloos was, trachtten de Nazi's
Joden in hun concentratiekampen te ver
handelen tegen geld, voertuigen en voedsel
De Amerikaanse regering en de A.J.D.C.
weigerden op deze voorstellen in te gaan,
doch Mayer overreedde de A.D.J.C. hem op
papier 5 millioen dollar beschikbaar te stel
len. Met dit bewijs had Mayer een ont
moeting met vertegenwoordigers van de
Gestapo in een schildwachthuisje op een
brug tussen Zwitserland en Oostenrijk. Hij
wist de Nazi's de overreden, de deportaties
van Joden naar vernietigingskampen stop
te zetten en deed een eigen voorstel: Indien
de Duitsers met de vernietiging van Joden
ophielden, zou hij ervoor zorgen, dat door
tussenkomst van het Internationale Rode
Kruis voorraden gezonden zouden worden
om Joden in Duitsland in het leven te hou
den. Op grond van de veronderstelde rijk
dom van Mayer liet de Gestapo 1.673 Hon
gaarse Joden uit het concentratiekamp te
Belsen vrij naar Zwitserland gaan. Mayer
verklaarde, dat dit nog niet opwoog tegen
de grote som, die hij zou betalen. Achter
eenvolgens liet de Gestapo toen 3.000 Jood
se kinderen te Boedapest vrij, gaf 7.000
Joden in straf arbeidskampen bij Wenen
voedsel en kleren en zag tenslotte af van
de deportatie naar Auswitz van 200.000 Jo
den uit het ghetto te Boedapest.
Na de oorlog ontving de A.J.D.C. de 5
millioen dollar onaangetast terug, aldus
deze bekendmaking.
De behandeling van de begroting
1950 van het departement van
Wederopbouw en Volkshuisves
ting in de Tweede Kamer heeft enig
licht geworpen op de situatie waarin
men met betrekking tot de woningbouw
verkeert en het stemt tot voldoening te
kunnen constateren, dat men dit nijpend
probleem in een iets vriendelijker licht
kan bezien.
Het voor de woningbouw beschikbare
bouwvolume wordt beheerst door de
drie factoren: arbeidskrachten, materia
len en financiering. De overheidsbemoei
ing is op dit punt zó intensief, dat de
bouwlustigen een rijstebrijberg van pa
perassen moeten verwerken en zóveel
hindernissen bij gemeentelijke-, provin
ciale- en rijksinstanties moeten „nemen",
dat alleen personen, die beschikken over
een behoorlijke dosis moed en doorzet
tingsvermogen, er in slagen, zij het dan
na minstens een jaar van tobben en te
boven komen van teleurstellingen, (als
in de bepaalde gemeente dan bouwvo
lume beschikbaar is!) tot de beoogde
bouw over te gaan.
Inmiddels heeft de door de minister
aangekondigde maatregel; waarbij oe
bouw van woningen met een maximum-
inhoud van 500 m 3 wordt vrijgegeven
mits de gegadigden zelf geheel voor ae
financiering zorgen, aangetoond, dat op
het punt van het bouwvolume een ze
kere ontspanning is ontstaan. In de
Tweede Kamer is er trouwens op gewe
zen. dat mogelijk na enkele jaren de
positie van de materialen en de arbeids
krachten zodanig zal zijn, dat het bou
wen van woningen geheel kan worden
vrijgegeven. De overheid (minister. Ge
deputeerde Staten en gemeentebesturen)
wordt dan ontheven van talrijke be
moeiingen, welke zij toch niet tot te
vredenheid van alle betrokkenen kan
verrichten. Blijft dan nog het vraag
stuk van de financiering van het onren
dabele deel der bouwkosten. Ook hier
zijn er aanwijzingen, dat men overweegt
de zaken zoveel mogelijk te vereenvou
digen. Nu gelden op dit punt nog een
stel uiterst ingewikkelde bepalingen.
De maatregel van het vrijgeven van de
bouw van woningen, die zonder enige
overheidssteun worden gesticht, wordt
benut om het proces van verlaging der
bouwkosten te bevorderen. Een nieuw
gebouwde arbeiderswoning kost het rijk
nu gemiddeld ƒ400.per jaar. Deze
last is voor het rijk op den duur als
de woningbouw steeds verder is voort
geschreden niet te dragen.
Het is wel gebleken, dat het voor de
hand liggende middel huurverhoging
door het nauwe verband met de loon-
en prijspolitiek zeer omzichtig zal wor
den gehanteerd.
De aandacht is daarom momenteel
meer gericht op een verlaging van
de bouwkosten. De „vrije" bouw
welke thans is geïntroduceerd blijkt
reeds een. kostprijsverlagende werking
te hebben; ten dele wellicht toe te
schrijven aan het feit, dat men voor die
bouw van vele tijdrovende beslomme
ringen (en tijd is nog altijd geld!) is
ontslagen. Dit geldt niet alleen voor
grotere woningen; ook voor arbeiders
woningen. De minister vertelde daarvan
aan de Kamer een treffend voorbeeld;
de bouwkosten van een normale arbei
derswoning bedragen pl.m. f 9500; maar
de minister was een plan voorgelegd om
arbeiderswoningen te bouwen die pre
cies hetzelfde bieden als de andere wo
ningen. maar waarin men door het zo
veel mogelijk benutten der standaardi
satie de bouwkosten kon drukken tol
f 7000. Het tekort werd voor deze wo
ningen dan ook teruggebracht van
f 400 tot f 100 per jaar. Het is trou
wens de algemene klacht, dat de archi
tecten veronachtzamen de grote moge
lijkheden van kostenbesparing welke
door het gebruik van gestandaardiseerde
bouwmaterialen kan worden bereikt. In
een fabriek van stalen ramen, waar men
een gestandaardiseerd type vervaardig
de. werd maar l'A Vc van de productie
volgens dat type afgenomen omdat elke
architect zijn eigen verlangens had. ook
al scheelde het maar een paar centime
ter! Kostprijsverhogende werking gaat
ook uit van vele bepalingen van plaat
selijke bouwverordeningen die soms
constructies voorschrijven welke voor
de ter plaatse aanwezige bodemgesteld
heid veel zwaarder zijn dan nodig is.
Wanneer overheid en particulier initia
tief hier samenwerken moet men tot
aanzienlijke verlaging der bouwkosten
kunnen komen. Wij zagen trouwens de
zer dagen een bouwplan van een ge
meente die een complex „vrije wonin
gen" (dus boven het toeeestane bouw
volume) gaat bouwen, welke een exploi
tatie-tekort van plm. f 200 per jaar gaan
opleveren; waar het rijk hier niet bij
draagt. komt dit voor rekening van die
gemeente.
De minister wil dit gelukkige ver
schijnsel van de dalende bouwkosten
stimuleren door invoering van het pre
miestelsel: een uitkering-in-eens van b.v.
90 pet. der onrendabele bouwkosten.
Deze premie zal dan verschillend ziin
naar de grootte der woning (eengezins
woningen, etagewoningen. woningen
met een, twee of meer slaapkamers, enz.)
De bouwer heeft dan het voordeel dat
hij zonder meer weet waar hij aan toe
is en ontslagen wordt van een schier
eindeloze administratieve rompslomp.
Dc minister heeft het dan in de hand
om evenals dit na de eerste wereld
oorlog geschiedde de premie te ver
lagen naarmate de bouwkosten afnemen
en zo tenslotte te geraken tot het alge
heel vrijgeven van de bouwnijverheid op
het stuk van de woningbouw.
De oplossing van het woningprobleem
zal er slechts door bevorderd kunnen
worden.
Gisteravond heeft koningin Frederica
van Griekenland tegenover een aantal
verslaggevers in het koninklijk paleis
te Athene een bewogen beroep gedaan
ten bate van de 28.000 Griekse kinde
ren, die, zoals ze zei, door de Griekse
gueriilastrijders zijn weggevoerd en nu
„in de landen achter het ijzeren gordijn
vertoeven."
Ze verzocht de journalisten „het ge
weten van de beschaafde wereld wakker
te roepen" en stelde voor, dat. indien
pogingen om de kinderen naar Grieken
land te laten terugkeren, zouden falen,
men ze dan naar Zwitserland, Zweden
of zelfs Finland zou sturen.
„Wij hebben veel geduld gehad en
hoopten, dat rechtvaardigheid zou ge
schieden door middel van internationale
conferenties," verklaarde de koningin,
„maar ongelukkigerwijs kwam er geen
enkel kind terug." Ze zei, dat ze teleur
gesteld was door het gebrek 'aan be
langstelling in de beschaafde wereld,
hoewel u weet, hoe de wereld was ge
schokt toen ze vernam, dat de baby van
kolonel Lindbergh was ontvoerd.
Volgens Radio Warschau is een mili
tair gerechtshof te Rzeszow (Oost-Polen)
gisteren een proces begonnen tegen drie
katholieke priesters en drie andere
geestelijken, die er van beschuldigd wor
den in 1945/'46 te hebben samengewerkt
met een „terroristische bende".
(Van onze verslaggever)
Over enkele maanden beginnen de
Omroepverenigingen onder supervisie
van de „Nozema" in Hilversum met hun
experimentele televisie-uitzendingen.
Voorlopig zullen d» programma's niet
meer dan één a twee uur per avond in
beslag nemen. Programma's, die dan
kunnen worden opgevangen door de
twee- of driehonderd gelukkigen veel
al zullen het employe's van de Omroe
pen zijn die een toestel krijgen toe
gewezen en door hen, die zich de luxe
van de aanschaffing van een televisie
ontvangapparaat kunnen permitteren.
Vooropgezet dan, dat z|j binnen de
„actie-radius" van 30 km. wonen. Als
men weet, dat een toestel ongeveer f 1000
kost en dat van de aangeslotenen op het
televisie-net een jaarlijkse „kijk-
bijdragc" van f 30 wordt gevraagd, kan
men redelijkerwijs aannemen, dat het
aantal „kijkers" van wie overigens
wordt verwacht, dat zij geregeld rapport
over hun televisie-bevindingen naar Hil
versum zullen sturen voorlopig al
thans niet zo héél uitgebreid zal zijn.
Uiteraard heeft de overgang van de
televisie-fabrieksexperimenten in Eind
hoven die Philips inmiddels al heeft
stopgezet naar de geregelde, zij het
ook nog experimentele uitzendingen heel
wat voeten in de aarde. Het eerste pro
bleem, dat de Nederlandse Radio Unie
onder de knie moet zien te krijgen, is
dat van de huisvesting. Er kan geen
sprake van zijn, dat de Radio-omroepen
een gedeelte van hun studio's ter be
schikking stellen. Ten eerste worstelen
ook zij met een ingi-ijpend ruimte-tekort
en bovendien moet een televisie-studio
aan zeer specifieke eisen voldoen. In
middels heeft men reeds een paar objec
ten in Hilversum op het oog. maar een
definitieve beslissing is in dezen nog
niet gevallen.
Dat neemt echter niet weg, dat de
voorbereidingen op ander plan in volle
gang zijn. Philips levert de technische
installatie en zorgt voor de studio-inrich
ting, waarvoor dienovereenkomstig ook
enig bij haar getraind personeel wordt
gebruikt. Overigens is men reeds enige
tijd bezig met de opleiding van een eiger
personeel-staf, zowel voor wat de tecn-
niek als de programma's betreft.
Bijzondere aandacht wordt ook besteed
aan een vinding, die het mogelijk maakt
de beelden vast te leggen, zodat een be
paald programma nog eens heruitgezon
den kan worden. Hetgeen van bijzonder
belang is in verband met het kosten
vraagstuk. Een vraagstuk, waarvan men
de problematiek eerst recht beseft, wan
neer men weet, dat de „bedrijfskosten'
van de televisie ongeveer tien maal ho
ger liggen dan die van de radio.
Natuurlijk heeft men reeds terdege
aandacht besteed aan de samenstelling
van het programma, dat een gecoördi
neerd zal zijn. Iedere omroep krijgt er
een gedeelte van te verzorgen. Hoe het
precies zal uitvallen is nog moeilijk te
zeggen. Maar men denkt bijvoorbeeld
ernstig over de uitzending van voor de
televisie geschikt gemaakte filmstrips,
zoals dat in de Ver. Staten en ook in
Engeland reeds gebeurt. Eigen hoor. en
kijkspelen zullen ongetwijfeld op het
programma worden genomen, evenals
„geadopteerde" toneelwerken. Wel, en in
de verre toekomst heeft men natuurlijk
„lijnverbindingen" met buitenlandse te
levisie-uitzendingen „gepland" om te ko
men tot een programma-uitwisseling,
zoals die dezer dagen tussen Parijs en
Londen. Maar daarover schrijvende zou
den wij waarlijk gevaar lopen u te doen
vergeten, dat de televisie-uitzendingen
„bij ons" nog maar van experimentele
aard zullen zijn....
Velen vergelen dikwijls in hun le- i
ven, dat God behalve liefde ook ge-
rechtigheid ts.
De koningin eindigde haar oproep tot
de journalisten als volgt: „Ik leg het
lot van 28.000 kinderen in uw handen.
Ik smeek u als moeder en niet als ko
ningin omdat koninginnen niet sme
ken zich het lot van deze kinderen
aan te trekken."
Josef Kardinaal Mindszenty is volgens
het Romeinse nieuwsagentschap A.R.L
uit de gevangenis in Boedapest naar el
ders, waarschijnlijk naar Rusland, over
gebracht. A.R.I. deelde mede. dat de
kardinaal onder zware bewaking was
weggevoerd. Het agentschap verklaarde
zijn inlichtingen te hebben ontvangen
van het personeel van de gevangenis,
waar d<- kardinaal regelmatig werd on
derzocht.
Het agentschap betoogde, dat het niet
waarschijnlijk was. dat de kardinaal
naar een andere Hongaarse gevangenis
was overgebracht en dat het derhalve
mogelijk was dat hij naar Rusland was
vervoerd. De moeder van de kardinaal
heeft de afgelopen twee maanden geen
verlof gekregen haar zoon te bezoeken,
voegde.-net agentschap er aan toe.
Israël Jacobson. hoofd van de afdeling
Boedapest van de American Joint Dis
tribution Committee, die Dinsdagavond
uit Hongarije uitgewezen werd „wegens
spionnage", is gistermiddag te Wenen
aangekomen.
(Van onze correspondent)
Als gevolg van een ernstig menings
verschil, dat In het bestuur van de
A.V.R.O. is gerezen tussen de directeur,
de heer W7. Vogt, en de voorzitter van
de raad van commissarissen, de heer G.
de Clercq, heeft eerstgenoemde zijn
ontslag aangeboden.
Het meningsverschil lag vooral op het
terrein van de verantwoordelijkheid
voor de programma-samenstelling. He
denmiddag is het gehele bestuur van de
A.V.R.O. in vergadering bijeengekomen
om over de ontslagaanvrage te beslissen.
De heer W. Vogt, die thans 61 jaar oud
is, is reeds sedert de oprichting in 1923
directeur van de A.V.R.O. Hij is tevens
technisch commissaris van de Neder
landse Radio Unie.
Het troepenschip „Waterman" is 24
December uit Tandjong Priok vertrok
ken met 1465 passagiers. Aan boord be
vinden zich 3-2 R.I.. staf 3e inf. brigade
groep, personeel tandheelkundige dienst,
2-1 en 4-1 A.A.T. en de staf van het ba-
ta'jon A.A.T. Het troepenschip de
„Groote Beer" wordt omstreeks 10 Janu
ari 1950 te Amsterdam verwacht.
Post bestemd voor naar Nederland
terugkerende militairen aan boord van
het troepenschip „Cameronia", welke in
een der tussenhavens zal worden uit
gereikt, moet uiterlijk 2 Januari 1950
ter post worden bezorgd.
