PARTICULIERE GEHEIME
DIENST ONTBONDEN
Televisie houdt uitgaanders weer
aan huiselijke haard
FUCHS GAF SINDS 1942 AAN DE RUSSEN
ATOOMGEHEIMEN DOOR
DE TAXI'S VAN STAMBOEL
locomotief
l
(hP)ERRES deken
Winst maken
Tot hoofd en hart
noodzakelijk
RADIOSTATIONS VOOR DE SCHEEPVAART
IN ROTTERDAM EN
Illegale strijders konden zich niet losmaken
van romantiek van het inlichtingenwerk
In Washington bezoekt veertig procent
minder sportwedstrijden
Schuldigen voor de
rechter
smm**
grwo*'*
Vrachtauto-défilé
door Bonn
100 pond geaccepteerd voor onkosten en als
teken van dienstbaarheid"
Ontheemde „verkocht"
aan de Russen
.Het weer
J
Morgen voorlezing
Vastenbrief
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1950
73ste JAARGANG No. 24690
„Stichting Opleiding Arbeidskrachten Nederland"
Geen grote geheimen in handen
van onbevoegden
„Vaderlandse zaak"
Actie-W esterling
MISLUKTE ROOFOVER
VAL BERECHT
mm?1
tmmst
Benzineprijs verlaagd
HIJ HANDELDE UIT
ZICH ZELF
Wanhopig makend getoeter uitlaat
voor talloze spanningen
Innerlijk een fanaticus
Door leden van Amerikaanse
militaire politie
Duitse geleerden in V.S. vrij om
het land te verlaten
Geen Duitsers werkzaam
bij atoomonderzoek
Binnenloodsen bij zware mist wordt dan mogelijk
„Delftdijk" in Rotterdam
JOURNALIST VEROOR
DEELD
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postqiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr.45, tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. 3. W. Boerriqter.
Hoofdredacteur: Drs. H W M. van Run.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
hoogte. Ingezonden mededelinqen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weiqeren.
ABONNEMENTSPRI3S 35 cents per week.
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
Naar het A.NJ?. verneemt, heeft het onderzoek in de zaak tegen E., het ex-
hoofd van de Rotterdamse P.OD., geleid "tot de ontbinding van de grootste
particuliere inlichtingendienst in ons land, genaamd de „Stichting Opleiding
Arbeidskrachten Nederland", waarvan het secretariaat werd vervuld door E.
Over het ontstaan van deze en andere particuliere inlichtingendiensten ver
namen wij van doorgaans welingelichte zijde het volgende:
Van de illegale strijders, die tijdens de bezetting actief aan het Nederlandse
Verzet tegen de Duitsers hebben deelgenomen, kon zich na de bevrijding een
aantal niet losmaken uit de avontuurlijke sfeer van het door geheimzinnig
heid omgeven inlichtingenwerk. De romantiek van het „intelligence"-werk
had hen te pakken.
Zó ontstond ook de „Stichting Oplei
ding, Arbeidskrachten Nederland". De
voorzitter, een in het politieke leven al
gemeen geacht man, werd' reeds kort na
de oprichting door de Justitie gewaar
schuwd, dat er onder zijn agenten, van
wie er velen uit idealistische overwegin
gen hun diensten hadden aangeboden,
ook onbetrouwbare individuen scholen,
o.m uitgezuiverde politie-ambtenaren
Op deze waarschuwing werd echter on
voldoende acht geslagen.
De Stichting breidde zich, dank zij de
zeer royale steun van tal van onderne
mingen en industrieën, gestadig uit, zo
dat er in bijna alle provincies van ons
land contact-mannen waren. De namen
Van deze doorgaans betrouwbare lieden
zijn de Justitie bekend. Alleen in Fries
land, Groningen en Overijssel "was de
betekenis van deze particuliere inlich
tingendienst gering.
De oficiële opsporingsorganen werden
intussen bij hun werkzaamheden zeer
gehinderd door het amateurswerk en
een zekere concurrentiezucht van de
particuliere inlichtingendiensten. Boven
dien viel er wel wat aan te merken op
de gedragingen van enkele agenten, die
door omkoping, pressie of door zidh uit
te geven voor representant van een of
ficiële dienst bepaalde geheime gegevens
in handen trachtten te krijgen.
Hierdoor omstonden er o.a. met
.Stichting Opleiding Arbeidskrach
ten Nederland" tal van conflicten.
De bemiddelingspogingen van der
den mislukten, doordat de Stichting
zich aan de voorgestelde regeling
onttrok en haar eigen weg ging. De
overheid zon n> ?r gr en maatregelen
tegenover steilen, aangezien het in
winnen van inlichtingen niet straf
baar is. zolang er geen strafbare
handelingen bij worden gepleegd.
Dat dergelijke strafbare handelingen
inderdaad werden verricht, werd
echter reeds lang vermoed. Het on
derzoek in de zaak tegen E. schijnt
de Justitie nu de bewijzen daarvan
geleverd te hebben.
De Officier van Justitie, belast met
corruptiezaken, mr. Overbeek, onder
zoekt thans, welke ambtenaren aan deze
inlichtingendienst gegevens hebben ver_
strekt. Voorshands is niet gebleken, dat
geheimen, voor de veiligheid van de
staat van het grootste gewicht, in han
den van onbevoegden zijn geraakt. Ver
scheidene personen zijn reeds verhoord,
doch alleen de Haagse rechercheur van
politie V. is tot op heden in arrest ge
bleven. Kapitein M. van de cryptologi-
sche dienst van ministerie van Oorlog is
door de marechaussee weer in vrijheid
gesteld, omdat niet gebleken is, dat hij
militaire geheimen heeft doorgegeven.
Vast staat evenwel, dat zeker niet
alle ambtenaren, die zich aan het onbe
voegd geven van inlichtingen hebben
schuldig gemaakt, met geld zijn omge
kocht of door 'intimidaties daartoe wer
den gedwongen. Velen leefden in de ver
onderstelling, dat door het geven van
inlichtingen een vaderlandse zaak werd
gediend, Dezelfde gedachte koesterden
ook het merendeel van de leidende
figuren uit de „Stichting Opleiding Ar
beidskrachten Nederland", alsmede de
geldschieters.
Nu gaandeweg aan het licht komt. op
welke wijze obscure individuen van hun
goede bedoelingen misbruik hebben ge
maakt, hebben de meeste medewerkers
hun steunverlening ingetrokken. Dit be
tekent het einde voor deze geld-verslin-
dende inlichtingendienst, die zonder be
langrijke fondsen niet kap werken.
Met de verdwijning van deze particu
liere inlichtingendienst is het probleem
als zodanig echter niet opgelost. Er be
staan namelijk nog andere kleinere par
ticuliere inlichtingendiensten, terwijl
voorts verschillende lieden op eigen ge
legenheid het „secret-isme" beoefenen.
Waartoe dit laatste kan leiden, blijkt
o.m. uit een recente ontdekking, dat een
van hen een „exclusief geheim" aan vier
verschillende particuliere inlichtingen
diensten voor grof geld heeft verkocht.
De televisie heeft het Amerikaanse
gezinsleven meer beïnvloed dan enig
ander mechanisch apparaat sedert de
massa-productie van de auto, zo is de
conclusie van voorlichtingsdeskundige,
Charles Alldredge, die over dit onder
werp een uitgebreide studie heeft vol
tooid Hij zegt, dat de televisie-toestel
len drastisch de tijd besnoeid hebben
die vroeger gespendeerd werd aan le
zen, bioscoopbezoek, het luisteren naar
de radio, het bezoek aan sportwedstrij
den en het volgen van hobbies.
Alldredge deed het onderzoek in op
dracht van de bond van bioscoopeige
naars in Washington. Hij bezocht daar
toe honderden van naar schatting
101.000 eigenaars van televisie-apparaten
in het gebied van Washington. Volgens
Alldredge zijn de eigenaars bezig thuis
blijvers te worden, wier leven weer de
huiskamer als middelpunt heeft, voor
de eerste maal sedert de verdwijning
van het potkacheltje
Het blijkt, dat de volwassenen hun
tijd, die zjj vroeger besteed hebben aan
het lezen van tijdschriften, besnoeid
hebben met 22.6 procent, aan boeken
met 29.1 procent en aan kranten met
4.7 procent; 17 procent der ondervraag
den vertelde nog de voorkeur te geven
aan radio boven televisie, doch het al
gemene beeld was, dat door de televisie
overdag 42 minuten en 's avonds drie
uur en tien minuten minder naar de ra-
De „Indonesia Raya" verneemt uit ge
woonlijk wei-ingelichte kringen, dat hot
onderzoek in de zaak van de premier
Van Pasundan, de leiders der PSII als
mede andere personen die ervan ,ycJ""
dacht worden, betrokken te zijn bij de
actie van Westerling, beëindigd is. .Nie*-
schuldigen zullen dadelijk in vrijheid
Worden gesteld, enkelen van hen zijn
feeds vrij. De schuldigen worden ter
stond voor de rechter gedaagd.
De rechtbank te Middelburg heeft de^
brutale, maar mislukte, roofoverval be
handeld, die 22 September in de Hol-
Laerepolder op Tholen werd gepleegd.
Terecht stonden de 38-jarige exploitant
A. F., de 21-jarige ijscoventer T. H.
de 47-jarige groentehandelaar M. J.
M.. allen afkomstig uit. Rotterdam. De
Officier van Justitie, mr. J. L. An-
dreae eiste tegen F. en H. vijf jaar ge-
vangenisstraf, met aftrek van voorar
rest. M. J. N. hoorde de zwaarste straf
®'sen, n.l. een gevangenistsraf van acht
jaar met aftrek van voorarrest.
dio wordt geluisterd.
Het overzicht bevestigt ook de bewe
ringen van Promotogy. dat televisie inJ
hakt op de recettes der sportwedstrij
den. Men gaat in Washington veertig
procent minder naar voetbalwedstrij
den. 36.7 procent minder naar honkbal,
en 44.7 procent minder naar boksen en
worstelen.
Alleredge merkte op, dat de televisie
grondig de gebruikelijke plaats van vele
objecten in de Amerikaanse huiskamer
veranderd heeft.
AFRICA
awcM
uitmm
emms
Na een petitie te hebben aangeboden, waarin aan Engeland wordt gevraagd de
vroegere Italiaanse kolonies aan Ethiopië te geven, vatten enige strijdlustige
leden van de Verenigde Afrikaanse Nationalistische Beweging post voor het Britse
consulaat, dat is gevestigd in het Empire State Building te New York. Op de
borden, die zij met zich meedroegen, stonden o.m. de eisen, dat Eritrea, Somali-
land en Ethiopië van de Europese heerschappij zouden worden bevrijd.
Zware vrachtauto's hebben gisteren
geprobeerd een politiecordon om het
West-Duitse federale parlement te door
breken, om een protest in te dienen
tegen de benzineprijzen. De poging mis
lukte en de chauffeurs moesten zich aan
sluiten bij de rij van 3000 vrachtauto's,
die een protestdemonstratie hielden,
waardoor het verkeer in de nauwe stra
ten van Bonn twee uur verlamd werd.
Toch boekten de demonstranten succes,
want later op de dag keurde het parle
ment 'n lichte prijsverlaging voor benzine
en dieselolie goed. De transport-organi
satie heeft echter aangekondigd de strijd
te zullen voortzetten totdat de prijs op
het oude peil gedaald zal zijn.
Aanvankelijk kostte de benzine 40
pfennig. Kort geleden werd deze ver
hoogd tot 60 pfennig. De prijs is nu
verlaagd tot 53% pfennig per liter.
Toen tijdens de zitting van het parle
ment het nieuws van de demonstfatie
bekend werd, werd het debat over de
benzineprijzen stop gezet, om pas hervat
te worden, toen de demonstratie afgelo
pen was. Een afgevaardigde zei: „Wij
laten ons niet beïnvloeden door de
straat".
Dr. Klaus Fuchs, de tot Engelsman genaturaliseerde atoomgeleerde, die er
van beschuldigd wordt atoomgeheimen te hebben verraden aan de Sovjet
unie, heeft een aantal schriftelijke bekentenissen afgelegd, waarin hij toe
geeft vanaf 1942 regelmatig inlichtingen te hebben verstrekt aan agenten
van de Sovjet-Unie. Fuchs, die gisteren terecht stond voor een Londense
politierechter, zegt in deze verklaringen, die door de openbare aanklager wer
den voorgelezen, dat hij zonder voorbehoud de communistische ideologie was
toegedaan en dat hij, toen hij werd aangezocht, mee te werken aan het Britse
atoomonderzoek, besloten had alle geheimen door te geven aan de Sovjet
ambassade. „Ik gebruikte mijn Marxistische filosofie om mijn gedachten te
verbergen. Mijn geest moest voortaan in twee afzonderlijke sferen worden
verdeeld," zo zegt hij in zijn verklaring. Hoewel hij aanvankelijk had geaar
zeld geld voor zijn spibnnage in ontvangst te nemen, had hij later toch 100
pond geaccepteerd voor onkosten en als symbool, „als teken van dienstbaar
heid aan de Russen."
Aan het slot van de zitting heeft de politierechter de zaak verwezen naar de
centrale strafrecht bank, welke de belangrijke criminele zaken behandelt. Na
de zitting is Fuchs weer ingesloten in de Brixton-gevangenis in Zuid-Oost-
Donden.
Tijdens de zitting gaf de Openbare
Aanklager, Christmas Humphreys, een
uitvoerig overzicht over het verleden
en het doen en laten van Fuchs. De
echt en dertigjarige atoomgeleerde zat
bleek, doch verder uiterlijk onaange
daan op een roodleren stoel toe te
luisteren. Slechts af en toe maakte hij
notities.
Dr. Klaus Fuchs, zo vertelde de Open
bare Aanklager, werd in 1911 in Duits
land, in de nabijheid van Frankfurt
geboren. Hij ontving zijn opvoeding in
Leipzig.
In 1933, bij het aan de macht komen
van Hitier, verliet Fuchs zijn land. Hij
week eerst naar Frankrijk uit om ver
volgens door te reizen naar Engeland,
v/aar hij zich vestigde. In 1940 werd hij
aldaar wegens de oorlog met Duitsland
geïnterneerd.
In 1942 werd in verschillende landen
het onderzoek naar de kernsplitsing
geïntensiveerd. Voor dit werk waren de
knapste koppen ter wereld nodig en dr.
Fuchs was een van hen. Hij werd uit
de internering ontslagen en geleidelijk
aan werd hij ingeschakeld in het werk
aan de onderzoekingen naar de kern
splitsing, dat in Groot-Brittannië werd
uitgevoerd. Hij werd als zodanig toe
gevoegd aan een professor te Birming
ham.
In Juli 1942 werd dr. Fuchs tot Brits
onderdaan genaturaliseerd. Hg onder
tekende een verklaring, waarin hg
trouw aan de Britse koning en aan de
Engelse staatsinstellingen zwoer. In 1942
en in 1944 ondertekende Fuchs de ge
bruikelijke verklaringen, waarin hij tot
geheimhouding van hetgeen hij door
zijn werk op het gebied van de kern
splitsing te weten was gekomen werd
verplicht. Hij maakte op zijn meerderen
altgd de indruk loyaal te zijn. Fuchs
heeft verklaard dat, toen hij by ge
noemde professor te Birmingham te
werk werd gesteld, hij niets wist van
het werk, dat hg zou moeten doen. Doch
toen hem bleek dat van hem medewer
king aan de onderzoekingen op het ge
bied van de kernsplitsing werd ver
wacht, besloot hg de Sovjet-Russische
autoriteiten alles mede te delen, wat hij
te weten kon komen.
Hij stelde zich hiertoe in verbinding
met een ander lid van de communisti
sche partij. Sindsdien onderhield dr
Fuchs voortdurend contact met hem
volslagen onbekende personen. Elke
door hem verstrekte inlichting werd
doorgegeven aan de Sovjet-Russische
autoriteiten. Dit alles geschiedde geheel
op eigen initiatief van Fuchs; hem was
geen desbetreffend verzoek gedaan.
Fuchs stelde zich voor ogen dat hij
zijn leven met deze manier van hande
len in de waagschaal stelde, doch dit
was voor hem niets nieuws. Hij was
hieraan reeds gewend geraakt, toen hij
in Duitsland een „schaduwbestaan"
leidde.
Het is duidelijk, dat Fuchs' geest
voor de ene, helft buiten het bereik ligt
van rede en feiten. De andere helft
Een van de aardigste din
gen die je in Stamboel
kurit doen is taxi-rijden.
Daarvan is ieder Stamboeler
overtuigd. Het is ook geen
pretje om de enge, vroeg-
donkerë steegjes van deze
nog weinig gemoderniseerde,
weinig-verlichte stad door te
strompelen of om de steilten
van een vijftig meter op te
klauteren, op gevaar af in
decimeter-diepe kuilen te
stappen of uw beide voeten
te verstuiken bij het springen
van het ene bazaltblok naar
het andere, ajs u ze al ziet.
Dan liever rijden. De straten
van Stamboel lijken uren
lang bezet door begrafenis-
of trouwstoeten, zo ononder
broken volgen elkaar daar de
auto's. Even ononderbroken
wordt er getoeterd. Niet zo
als in Luzern of Londen
wordt er naar getracht bij
het verkeer zo weinig moge
lijk geruis te maken; neen,
in deze unieke stad wordt ge
streefd naar zoveel mogelijk
lawaai. Een van de onuitwis-
baarste. herinneringen aan
Stamboel zal voor mij beslist
zijn het gegier van de over
volle trams en het wanhopig
makend getoeter der stads-
taxi's. Dit getoeter is een
gewoonte voor de Stamboel-
se chauffeurs, het is een uit
laat; de talloze spanningen in
zijn gevaarlijk bedrijf rea
geert de chauffeur te Stam
boel af in een frenetiek ge-
toeier; toeteren is voor hem
noodzaak zoals voor een ang
stig mens de behoefte om
zich uit te spreken. Zonder
dit toeteren zou er onder de
Stamboelse chauffeurs een
neurotische epidemie uit
breken. Laat ze dus toeteren,
want goede chauffeurs zijn
voor Stamboel even nood
zakelijk als een betere .be
strating.
De garagehouders in de
„weergaloze" stad aan de
Marmara hebben hun kan
sen goed bekeken. De prach
tigste sleeën. Dodge's,
Buick's, Cadillac's, zie je
rijden met de Dominicaanse
zwart-wit blokken om hun
romp: ze zijn taxi. Na een
jaar of hoog-uit twee zijn
ze in dit razend verkeer wel
uitgeleefd, maar in die
tijd hebben zij hun kost
prijs al terdege opgebracht.
Natuurlijk kan het gebeuren
tuurlijke tocht door de stad
van Suleiman.
Geef uw ogen de kost, er
is wat te zien. De schichtig
waargenomen Gouden Horen
met zijn duizend lichtjes
van zaken en schepen, waar
op verkeersboten met een
helle schijnwerper voorop
naar tegenliggers zoeken, de
slopjes, die naast u open-
donkeren, de houten wonin
gen die vermoeid of ver
trouwelijk tegen een modern
dat een auto binnen deze
'minimumtermijn het bijltje
erbij neerlegt, want zoals
van de branden is het nog
halfhouten en eng-gebouwde
Stamboel de stad der auto
ongelukken. Er sneuvelt er
gemiddeld één per dag. Zo'n
eventualiteit evenwel is door
Allah voor ieder aards ding
mogelijk gemaakt.
Een bijzondere vinding op
autogebied is in Stamboel te
bewonderen. Op drukke
punten van de stad hoort ge
herhaaldelijk luidkeels roe
pen: „Hij rijdt naar Taksim",
of „Hij rijdt naar Beyazit".
Aanvankelijk hebt ge zin om
te denken: „Dat moet de
borst zelf weten. Laat hem."
Maar met uw vordering in
het Turks wordt u duidelijk,
dat bij de mededeling van
een richting ook een prijs
wordt omgeroepen: „50 cents,
50 cents. Hij rijdt naar Tak
sim." Ge wordt door zuike
roepers uitgenodigd dm mee
te rijden met een „gezel
schapstaxi". Men wacht tot
de taxi vol is, en dat is vól
inderdaad, en voor twee
kwartjes maakt ge een avon-
winkelhuis zijn aangezakt,
ge kunt dat beter op een
wandeling bekijken. Let u
liever op het verkeer. We
rijden. Zie eens hoe die dui
velskunstenaar van een
chauffeur die hoek omgiert,
hoe hij in blinde overmoed
twee bussen de loef afsnijdt.
Je bent chauffeur of je bent
het niet, wat u? Opeens
stop. Wat is er aan de hand?
O, een tram. Zo'n stereotiepe
hindernis, ook met'een uit
was van een tros jongens,
vindt gemakkelijk weer zijn
gebaande weg. Gas, chauf
feur. Weer stoppen we. Dit is
een ernstiger geval. Om een
klant te bedienen heeft een
waterverkoper zijn ezeltje
langs de trottoirkant laten
staan. Waar zal hij het dier
anders laten? De goedige
viervoeter, die ook iets wil
zien van de wereld, heeft
zich een weinig van zijn
parkeerplaats gewaagd en nu
stokt het verkeer in de
„sleutel van het Oosten".
We kijken eens rond, we
hebben immers tijd: we zijn
in het Oosten. Als we rij
den moet het snel gaan:
point d'honneur. maar als
we eenmaal stil staan
Luistert u even niet naar de
complimenten aan het adres
van de waterverkoper, die
bij acclamatie met heel zijn
stamboom tot de ezelstand
wordt bevorderd. Ziet u
even om zich heen, als u zich
kunt vrijwringen: als in een
autotent op de kermis staan
de taxi's schots en scheef
over straat, een tram sullig
er tussen. En ginds de ezel.
Och, hij is niet lastig, met
enige schoppen is hij tot rede
gebracht en met zijn glim
mende waterblikken aan de
kant gedreven. In een wilde
ren worden we naar ons
doel gereden. De rit was zijn
twee kwartjes waard.
Het sneeuwt, het sneeuwt
onbarmhartig over Stam
boel. De Russische steppen
waaien leeg. Door de drek-
kige derrie ben ik even de
stad in gebaggerd. Ik maak
een wijde boog om een lijk-
auto te mijden. De wagen
gaat richting Galata, naar
het kerkhof der Griekse
orthodoxen. De chauffeur
stopt. Hij parlementeert met
de Griekse priester die naast
hem zit. Het is niet doertlijk
de glibberige hoogte af te
rijden. Geen nood. De chauf
feur wordt doodgraver. Hij
opent de halve glazen deu
ren achter in zijn voertuig,
trekt de doodkist naar zich
toe. zet hem op zijn kant
bukt en heft de kist schuin
op zijn schouder. Met de
priester en een enkele bloed
verwant van de overledene
tast hij zijn weg af langs
glibberige kinderkopjes Ga
lata in. Het moet wel zeer
glad zijn, als een Stamboel-
se chauffeur tot zoiets over
gaat. Maar hij is een vin
dingrijk man; dat word je
in zo'n stad wel achter het
stuur.
Dr. PIJSTER STEUR C.M.
leeft in de wereld van normale verhou
dingen, zo vervolgde de aanklager. Hij
veroorzaakte bij zichzelf opzettelijk ge
spletenheid van geest. Men zal zien.
dat Fuchs zich veranderde in het
klassieke onsterfelijke voorbeeld in de
Engelse literatuur van de immorele
tweeslachtigheid: dr. Jekyll en mr.
Kyde. Evenals Hyde verried hij week
op week zijn eed van trouw, zijn be
loften in verband met de veiligheid en
de vriendschap van zijn vrienden.
De verdediger deed daarop voorle
zing van een verklaring, welke door dr.
Fuchs op schrift is gesteld. Het volgen
de is er aan ontleend:
„Ik had volledig vertrouwen in de
Russische politiek en ik aarzelde niet
de Russische autoriteiten alle inlichtin
gen, waarover ik beschikte, te verstrek
ken. Het is mijn mening dat de Weste
lijke geallieerden het er opzettelijk op
hebben toegelegd Duitsland en de Sov
jet-Unie een strijd op leven en dood te
doen voeren. Toen ik hoorde welke
doeleinden het werk, dat ik op Harwell
deed, moest bevorderen, besloot ik de
Sovjet-Unie in te lichten".
De verdediger voegde aan deze ver
klaring van zijn cliënt toe: „Dr. Klaus
Fuchs maakte, nadat hij tot Engelsman
was genaturaliseerd, de indruk getrouw
te zijn aan de Britse zaak. Doch nie
mand wist dat hij innerlijk een fanati
cus was, die betaald werd door een bui
tenlandse mogendheid".
Dc openbare aanklager, die na de
voorlezing van deze verklaring het
woord hernam, deelde mede, dat dr.
Fuchs in October 1949 plotseling bij een
functionaris van de veiligheidsdienst
met de mededeling was gekomen, dat
zgn vader een professoraat aan de uni
versiteit van Leipzig, in de Russische
zone van Duitsland, was aangeboden.
Hg wilde weten of dit enig verschil zou
maken voor zijn eigen positie en hg be
sprak de mogelijkheid om niet meer
deel te nemen aan de onderzoekingen
in Engeland naar de kernsplitsing. De
betrokken functionaris van de veilig
heidsdienst deelde hem mede dat hy
zich hiervoor tot hoger geplaatsten
diende te wenden.
(Vervolg van pagina 5)
Twee leden van de Amerikaanse militaire
politie zijn in Wenen gearresteerd onder be
schuldiging een ontheemde te hebben ont
voerd en voor zevenduizend schilling te
hebben uitgeleverd aan de Sowjets, aldus
is van Amerikaanse zijde medegedeeld.
De betrokken ontheemde is een uit Roe
menië afkomstige Duitser, Oswald Eder ge
heten. Op 11 November jl. zou hij ontvoerd
zijn en op een vooraf bepaalde plaats aan
Russische personen zijn uitgeleverd. De twee
gearresteerden kwamen zich zelf bij de
autoriteiten aanmelden, aldus de medede
ling, nadat een grote bende, die zich met
ontvoering van personen bezighield, was
opgerold. Zij waren ervan overtuigd, dat zij
vroeg of laat gegrepen zouden worden.
Duitse geleerden, die zijn ingeschakeld
bij de militaire research in de V. S.,
zijn volkomen vrij om de V. S. te ver
laten, wanneer hun taak voltooid is, zo
deelt een woordvoerder van het minis
terie van defensie mede naar aanleiding
van een bericht, dat een hoge regerings
autoriteit gezegd zou hebben, dat zo veel
Duitse deskundigen, die na de oorlog
naar de V. S. zijn gebracht, op de hoog
te zgn van grote geheimen, dat de Ame
rikanen zich niet veroorloven kunnen
hen naar huis te sturen.
In het bewuste bericht werd o.a. be
weerd. dat de Amerikaanse autoriteiten
de geleercen trachten over te halen om
te blijven en dat het ministerie van
handel poogt functies voor hen te vin
den bij Amerikaanse middelbare scho
len en universiteiten.
Ongeveer 600 Duitse geleerden zijn
naar de Verenigde Staten gekomen. Zij
zijn uitgekozen uit 24.000 personen en
er is een zeer zorgvuldig onderzoek
naar hun antecedenten ingesteld. Tot
dusverre zijn 93 van deze Duitsers naar
hun land teruggekeerd en minder dan
tien daarvan om veiligheidsredenen
De woordvoerder legde er de nadruk
op, dat geen der Duitsers gewerkt heeft
aan het Amerikaanse atoomproject.
Advertentie
Verwarm Uw bed
behaaglijk mei een
W-» VOOR BABIES EN VOLWASSENE»
Verwachting tot Zondagavond:
Veranderlijke bewolking met aan
vankelijk enkele buien, maar mor
gen opklaringen. Vanavond en van
nacht krachtige tot stormachtige,
morgen geleidelijk afnemende wind
hoofdzakelijk tussen Zuid-West en
West. Weinig verandering in tempe
ratuur.
Zondag; Zon 8.0217.48. Maan:
5.44—12.06.
Maandag: Zon 8.0017.49. Maan:
6.44—13.12.
Advertentie
Franse oorlogsveteranen werden met moeite door de politie in bedwang
gehouden bij een demonstratie, die zij hielden in de Rue de Varenne en waar
zij hogere uitkéringen eisten.
Voor schepen, die niet met radnr zijn
uitgerust, is het uitermate moeilijk, zo
niet onmogelijk, bij mistig weer de ha
vens binnen te varen. Zij zijn dan ge
noodzaakt buiten te wachten tot de mist
is opgetrokken, hetgeen een groot tijd
verlies betekent. In de haven van Li
verpool beschikt men over een radar
station, met behulp waarvan het mo
gelijk is nauwkeurig de positie te be
palen yan schepen, die zich bij de ha
veningang bevinden. Door rnidcel van
radiotelefoon (de loodsen zijn_ voorzien
van mobilofoons, „walkie talkies kan
men van de vaste wal af contact opne
men met de loodsen en hen bg de koers
bepaling helpen.
Men heeft in de havens van Rotter
dam en de voorhaven van Amsterdam,
IJmuiden, het nut ingezien van een ra
darstation op de vaste wal. Het Neder
lands Radar Proefstation heeft nu in dc
afgelopen maanc-en proefnemingen ge
daan, die een gunstig resultaat oplever
den. Voor de haven van Rotterdam, die
zeer veel bochten heeft en vrij onover
zichtelijk is, zal men over verscheidene
radiotorens moeten beschikken om
overal de schepen te kunnen signale
ren. Vermoedelijk zal men daar een
zestal stations nodig hebben. Voor de
haven van IJmuiden zal men met één
station moeten volstaan.
Het Nederlands Radar Proefstation
werkt thans een rapport uit, waarin de
resultaten van de proefnemingen wor
den vastgelegd en een begroting wordt
gemaakt van de radaroutillage. Te zg-
ner tijd zal dan de beslissing worden
genomen of Rotterdam en IJmuiden, als
eerste havens op het continent, met
radar zullen worden uitgerust.
Na een reis van 48 uur arriveerde
Vrijdagmiddag in de Rijnhaven te Rot
terdam het 10.220 ton metende m.s.
„Delftdijk" van de „Holland—Amerika-
lijn, dat onlangs voor de monding van
de Weser op een mijn liep en naar
Bremen werd gesleept
IDe roem van menige veldheer vindt
zijn oorsprong in een fout van de
vijand.
'li.
(Van een bijzondere medewerker)
Qns pleidooi voor bedrijfswinst, op
genomen in ons blad van vorige
week Zaterdag, was voor verschei
dene lezers aanleiding met gefronst
voorhoofd sommige passages te herle
zen, hier en daar een vraagteken te
plaatsen en tenslotte met critische op
merkingen te komen. Erkentelijk zijn
we voor de opmerkingen, gemaakt o.m.
door een lezer uit Haarlem. Nauwkeu
rige lezing van zijn opmerkingen toont
aan, dat wij schijnbaar voor de abonné
hier en daar wat onduidelijk zijn ge
weest. Al verheugt het ons te mogen
constateren, dat wij het in het wezen
der zaak volkomen eens zijn. De lezer
meent, dat we vooral het ipaken van
hoge winst hebben verdedigd. Welnu,
dat is inderdaad het geval. We zijn en
blijven van oordeel, dat het totaal van
het Nederlandse bedrijfsleven verplicht
is een netto rendement te leveren van
zodanige hoogte, dat Nederland in staat
is uit eigen portemonnaie het bestaan
te verzekeren en werkgelegenheid te
creëren voor elke nieuw geboren land
genoot.
We hebben getracht vorige week aan
te duiden, dat de gevoelswaarde van het
woord winst een andere is dan de eco
nomische betekenis er van. Juist het
woord winst wekt bij vele mensen ten
onrechte de indruk, dat hier van een
overschot sprake is, hetwelk straffe
loos consumptief kan worden aange
wend. Maar we menen, dat we in dit
opzicht geen verschil van inzicht heb
ben aangetroffen tussen onze beschou
wing en de critiek van deze lezer.
Onze opponent veronderstelt even
wel, dat wij verband hebben gelegd
tussen de beurskoersen van de aande
len en de behaalde winst, alsof het
winstcijfer hierdoor beïnvloed zal wor
den. Herlezing van onze beschouwing
heeft deze indruk bij ons niet gewekt.
Mocht dit toch het geval zijn, dan ne
men wij dit zonder meer terug. Van
zelfsprekend heeft de beurskoers van
een aandeel geen invloed op de winst.
Het omgekeerde is wel het geval: Een
bedrijf, dat met een behoorlijke winst
werkt en ook overigens aan de eisen van
een economisch gezond bedrijf voldoet,
zal de koers van de aandelen ter beurze
zien oplopen, althans in normale ge
vallen.
Een pleidooi inmiddels voor de nood
zaak van een totale hoge winst bete
kent weliswaar een pleidooi ook voor
winst van de aparte bedrijven en onder
nemingen, maar betekent niet per se een
pleidooi voor h g e winsten per afzon
derlijke onderneming. We komen hier
evenwel 'op een terrein, waar nogai
voetangels en klemmen liggen. N.l. hei
wetenschappelijk gebied handelend over
de vraag: Wat moet tot de winst van
een onderneming worden gerekend?
Onze Haarlemse lezer, die kennelijk
vakman is op bedrijfs-economisch ge
bied, zal het zeker ook bekend zijn, dat
in de wereld der economen nogal ver
schil van inzicht hieromtrent bestaat.
Afschrijving op duurzame kapitaalgoe
deren wordt door vooraanstaande econo
men tot de winst gerekend, omdat men
daaruit t.z.t. toch het kapitaal kan ver
nieuwen. Nu is de economie in zekere
zin een wetenschap, die in de studie der
verschijnselen ©en centraal karakter
heeft. Een ervaringswetenschap derhal
ve. En de ervaring van honderden ja
ren, meer concreet de ervaringen der
laatste eeuw, hebben onomstotelijk aan
getoond, dat juist de afschrijvingen een
teer en betwistbaar element in de winst
vorming uitmaken. Er zijn kapitaalde-
len, die weliswaar in twintig of dertig
jaar worden afgeschreven maar die veel
en veel langer mee kunnen gaan. Bij
sommige bedrijven kan men hierbij
denken aan het fabrieksgebouw en som
mige machines. Maar even onomstotelijk
staat vast. dat afschrijvingen worden
toegepast die in de practijk veel te laag
bleken, eenvoudig omdat machines hun
economische gebruikswaarde verloren
tengevolge van nieuwe uitvindingen.
Hierdoor kan het voorkomen en komt
het in de practijk vaak voor, dat een
veel groter bedrag dan wat werd gere
serveerd benodigd is om het bedrijf op
een zodanig peil te houden, dat het eco
nomisch verantwoord kan blijven draai
en en een artikel op de markt kan bren
gen, hetwelk in vlotte concurrentie kan
staan met producten van andere onder
nemingen uit binnen- of buitenland.
(Vervolg op pag. 5 eerste kolom)
Morgen zal in alle katholieke kerken
van Nederland de jaarlijkse Vastenbrief
van het Hoogwaardig Episcopaat worden
voorgelezen. De bepalingen van de nieu
we Vasten- en Onthoudingswet zullen de
gelovigen ter kennis worden gebracht,
hetzg naar de ietter, hetzij naar de zin
en strekking op Zondag 19 Febr.
De politierechter te Zutphen heeft
schriftelgk vonnis gewezen in de zaak
tegen A. S., uit Barneveld, die feuille
tons en gedichtjes publiceerde, ofschoon
hij 12 October 1946 door de Commissie
voor de Perszuivering werd ontzet uit
het recht in enige journalistieke func
tie werkzaam te zijn voor de tijd van
vijftien jaar. Zijn verweer, dat het
thans letterkundig en geen journalis
tiek werk betrof, werd niet aanvaard.
Overeenkomstig de eis werd hem drie
maanden gevangenisstraf opgelegd.
