TRIEST LEVEN VOOR DE KRIJGSGEVANGENEN
ACHTER IJZEREN GORDIJN
OUDSTE AFBEELDING VAN CHRISTUS
IN ONS LAND ONTDEKT?
OP AUDIËNTIE BIJ KABEL I
Schaamteloze laster tegen het Vaticaan
Poging om verdeeldheid te zaaien
tussen Episcopaat en priesters
Trouw der katholieken
echter versterkt
Zware straffen voor de
kleine misdaad
Perzië willigt eis van
Sovjet-Unie in
Russische schepen in
het Kanaal
Geneesmiddel tegen
kinderverlamming?
Lot van de burgerbevolking is bijna even ellendig
Belangrijke bodemvondst in St. Odiliënberg
GEERVLIET
Sigarenfabriek te Eindhoven jubileert
Bijna alle levensmiddelen van
de bon in Engeland
Afhankelijk van Amerika
De eed van trouw
VIER JAAR IN EEN RUSSISCH CONCENTRATIEKAMP
De kleine kampen
Overplaatsing
„Oorlogsmisdadigers"
hoort
boortoestel
Keizersgracht 411
Amsterdam-C
Vraagt gratis brochure.
ZATERDAG 20 MEI 1950
PAGINA 4
Passagierslijst
FELLE KERKSTRIJD IN HONGARIJE
(Van onze correspondent)
Enige dagen geleden heeft de staatssecretaris van het Hongaarse mi
nisterie voor Opvoeding en Onderwijs, Géza Losonczi, in de politieke aca
demie van de communistische partij een redevoering gehouden over „Het
verbond van het Vaticaan met het Amerikaanse imperialisme". De inhoud
van deze toespraak was even onbeschaamd als dom. De staatssecretaris begon
met er aan te herinneren, dat Paus Pius IX op 8 December 1849 tegen het
communisme stelling had genomen. De opvolgers van Pius IX, zo verklaarde
Losonczi, hebben gedurende de honderd jaar, die sedertdien zijn verstreken,
het communisme op alle mogelijke manieren bestreden. Het Vaticaan, dat hij
de trouwste bondgenoot van het imperialisme noemde, zou niet alleen Hitier
ondersteund hebben, maar eveneens Mussolini, Franco, Truman en Churchill.
De politiek van het Vaticaan zou in wezen niets verschillen met die van het
Anglo-Amerikaanse imperialisme, en slechts strijd tegen de democratie, het
communisme en de Sovjet-Unie beogen. De leiding van dit verbond ligt in han
den van de imperialisten en het Vaticaan is slechts een willoos werktuig, zo
verzekerde de staatssecretaris.
Deze overbekende bolsjewistische fra-
zen trachtte Géza Losonczi geloofwaar
dig te maken met data, die hij zonder
twijfel uit de Moskouse propaganda-
centrale heeft opgediept, aangezien hjj
tot die leidende figuren van de Hon
gaarse volksdemocratie behoort, die zich
hebben onderscheiden door onwetend
heid en een gebrekkige opvoeding. Zijn
chef, Jozef Révai, die als een zeer scru
puleus man bekend staat, zon zich er
zeker wel voor wachten, dergelijke enor.
miteiten uit te spreken.
Het Vaticaan is direct geïnteresseerd
bij de redding van het kapitalisme, daar
het zelf in Italië en overal in de wereld
grote kapitalen bezit, aldus verklaarde
Losonczi. En dan geeft de staatssecre
taris een opsomming van verscheidene
industrieën en ondernemingen, waar
in het Vaticaan grote aandelen zou be
zitten. Het Vaticaan controleert een vijf
tigtal banken, die over de gehele wereld
verspreid zijn, zo vertelt hij, en hij weet
een groot aantal van deze instellingen
met naam te noemen.
Nadat kameraad Géza Losconczi de
ongehoorde rijkdom van het Vaticaan,
de Jezuïeten en de Katholieke Kerk uit
voerig heeft geschilderd, verklaart hij in
één adem: „De afhankelijkheid van het
Vaticaan van het Amerikaanse kapitaal
is in de laatste jaren sterk toegenomen.
En onder deze omstandigheden valt bet
niet te verwonderen, dat de hoofdredac
teur van de „Osservatore Romano" ver
klaart: „Wij geloven in het Marshall
plan!"
De Hongaarse staatssecretaris gaf
vervolgens de verzekering, dat het
Vaticaan de Duitse, Italiaanse en
Spaanse fascisten belangrijke steun
verleend heeft. Hij sloeg geen enkele
van de sinds het einde van de oorlog
door de Bolsjewisten gedane aantij
gingen tegen het Vaticaan over Hij
herhaalde de laster keer op keer en
vulde ze aan met eigen ontdekkingen.
Hij beweerde bijvoorbeeld, dat de Hei-
Jige Vader pas een maand nadat het
„Hitler-reglem verslagen was, de ne
derlaag van Duitsland wilde erkennen
én bij deze gelegenheid voor de eerste
keer tegen het nazi-dom stelling nam.
Toen daarna echter het zwaartepunt
van de reactie naar Amerika verlegd
werd, aldus Losonczi, trad het Vati
caan in dienst van het Amerikaanse
imperialisme.
Deze onderschikking zou volgens de
naïeve staatssecretaris o.m. gebleken
zijn uit een steeds groter aantal Ameri
kaanse hoogwaardigheidsbekleders, die
Op vooraanstaande functies in het Vati
caan benoemd werden. Toen in 1946 het
college van kardinalen aangevuld werd,
benoemde de Paus onmiddellijk drie
nieuws Amerikaanse kardinalen, hoewel
tot dan toe slechts één Amerikaanse kar
dinaal de Amerikaanse katholieken ver
tegenwoordigde. „Kardinaal Spellmar.,"
zo verzekert Losonczi, „is een van de
belangrijkste pretendenten voor de Pau
selijke troon!"
De Hongaarse staatssecretaris kwam
pas goed op dreef, toen hij „het wijd
vertakte spionnage-systeem" van de
Kerk aan de kaak ging stellen. Al in
1946 zou het Vaticaan de Belgische Do
minicaan Morlion opdracht hebben ge
geven de Vaticaanse spionnage-organi-
satie samen te voegen met het systeem
van de Jezuïeten. De Generaal van de
Jezuïeten Jansens zou uiteindelijk met
de leiding van het geheel zjjn belast. „De
spionnagedienst van de Kerk heeft tot
taak," zo verkondigde kameraad Lo
sonczi, „informaties in te winnen over
de activiteiten van de linkse organisa
ties in alle landen, in het bijzonder ech
ter over hetgeen er in Rusland gebeurt.
De Paus geeft persoonlijk de instruc
ties. Alleen de knapste koppen worden
in de spionnage-organisatie opgenomen,
na in speciale scholen in Rome te zijn
opgeleid. In Milaan zou o.a. een oplei
ding in de radio-telegrafie worden ge
geven aan kerkelijke spionnen, die be
stemd zijn voor de ondergrondse par
tijen in Oost-Europa. En in Amerika, in
Sanford, zouden de geestelijken van een
seminarie door een Franciscaan zelfs op
geleid worden tot saboteurs
Staatssecretaris Losonczi maakt geen
deel uit van de zgn. Moskouse elite,
maar hij dook op uit de communistische
onderwereld. Ook daar speelde hij ech
ter een onbelangrijke rol en met zeer
veel moeite heeft hij zich in de hoge
functies weten in te dringen, die hij
achtereenvolgens bekleedde. Voor hem
is het een bijzondere onderscheiding,
dat hij in de politieke academie van de
Hongaarse communistische partij een
redevoering heeft mogen houden. Van
daar dat hij met zoveel ijver getracht
heeft zich voor te doen als een kenner
van de Vaticaanse „geheimen". Zijn gro
tendeels onvrijwillige toehoorders zullen
er zich niet verder om bekommeren,
waar hij al de onzin, die hij ten beste
gaf, vandaan gehaald heeft. Zij kennen
de staatssecretaris echter te goed, om
niet te weten, dat hij slechts een willoos
werktuig, een luidspreker van Moskou
is.
Uit de verklaringen, die hij aan het
eind van zijn toespraak deed, kan men
de eigenlijke bedoeling van zijn rede
voering opmaken. „De meerderheid
van het werkende deel van onze be
volking", aldus Géza Losonczi, „is ka
tholiek. en onder hen bevinden zich
zelfs vele vrome katholieken. Wij wen
sen de religieuze gevoelens van hen op
geen enkele manier te kwetsen. De
Hongaarse grondwet immers geeft ie
dere staatsburger zijn volledige vrij
heid, ook op religieus gebied.
Steeds meer geestelijken sluiten zich
bij de Hongaarse Volksrepubliek aan
en lossen in hun omgeving de moeilijk
heden tussen Staat en Kerk op. De
Hongaarse katholieke bisschoppen, die
tot het laatste moment de landverra
der Mindszenty steunden en een ver
gelijking tussen Kerk en Staat verhin
derden, weigerden de eed van trouw
aan de Volksrepubliek af te leggen,
waarbij ze zich oji het_Vaticaan berie
pen. De lagere clerus~heeft deze eed
wel afgelegd, hetgeen als een uiting
van de verbondenheid met het volk
gezien kan worden. De houding van de
democratische, katholieke arbeiders en
de lagere clerus staat lijnrecht tegen
over de houding van de reactionnaire
bisschoppen, die zich met het Vaticaan,
dat in dienst staat van het imperialis
me, tegen hun eigen vaderland hebben
verbonden."
Dit is een nieuwe communistische po
ging om verdeeldheid te zaaien tussen
de Hongaarse bisschoppen en de lagere
clerus. De staatssecretaris verzwijgt, dat
de bisschoppen de priesters toestemming
hebben verleend, de eed van trouw af
te leggen. En dit gebeurde onder dwang
van de regering; vrijwillig heeft geen
enkele katholieke geestelijke de eed
van trouw afgelegd. Het is ook een per
tinente leugen, dat de geestelijkheid
met deze eed zijn verbondenheid met
het terreursysteem heeft willen uit
drukken. Het is evenmin waar, dat de
arbeiders en boeren achter het commu
nistische regiem staan. Men kan dit
niet eens van de meerderheid van de
niet-katholieken de vroegere sociaal
democraten beweren.
Het is misschien echter beter Lo
sonczi en consorten in die waan te laten,
hoewel het moeilijk aan te nemen is,
dat de communistische leiders er ook
niet van doordrongen zijn, dat de ver
bondenheid van de Hongaarse katho
lieken met de Kerk nog nooit zo hecht
geweest is als thans. Staatssecretaris
Géza Losonczi beweerde zelf, dat zich
onder de aanhangers van de Volksde
mocratie vele vrome katholieken bevin
den. Het zal de communisten niet ge
lukken, deze „aanhangers" in werkelij
ke tegenstanders van het Vaticaan te
veranderen. De schaamteloze actie te
gen het Vaticaan en de enormiteiten
van kameraad Losonczi hebben in Hon
garije de uitwerking van een verkwik
kende regenbui. De laster tegen het
Vaticaan versterkt de trouw en de ver
bondenheid van het katholieke Honga
rije aan de Kerk.
In Frans Indo-China is de strijd tussen
Bao Dai en Ho Chi Minh, de commu
nist, weer opgelaaid. Hoewel Bao Dai
van Frankrijk en Amerika de modern
ste wapens krijgt en Ho Chi Minh door
de Russen gesteund wordt, voert men
de strijd in de Djungle meestal met de
meest primitieve middelen. Boven: Een
patrouille op olifanten trekt door het
oerwoud. Links: Vrouwelijke vrijwilli
gers in het regeringsleger, nog gekleed
in mysterieuze Oosterse gewaden, wor
den afgericht. Over geweren beschikken
de vrouwen nog niet.
D. bijdrage, die de troepen van Bao Dai
leveren in de strijd tegen de opstande
lingen van Ho Chi Minh, is voorlopig
nog zeer gering. De zwaarste last
drukt nog steeds op de Franse troepen,
die ook voor de strijd in de djungle met
de modernste middelen zijn uitgerust.
Advertentie
Een Duitse officier, die in Mei 1945 door de Russen gevangen genomen werd
en na een verblijf van vier jaren in een kamp te 'AndzharoSudzharsk naar
Duitsland terugkeerde, heeft de toestanden die heersen in de Russische concen
tratiekampen uitvoerig beschreven. Omdat deze Duitser de Russische taal
beheerste als zijn moedertaal, kreeg hij tijdens zijn krijgsgevangenschap een
baantje als tolk en kwam uit hoofde van zijn functie dikwijls in aanraking met
de plaatselijke bevolking.
Andzharo-Sudzharsk, gelegen in de
landstreek Novosibirsk, telt ongeveer
100.000 inwoners en bestaat feitelijk uit
een vijftien kilometer lange straat. Er
zijn twee steenkolenmijnen, een glas-
en een verffabriek, twee grote en en
kele kleine met krijgsgevangenen be
volkte concentratiekampen.
De krijgsgevangenen werkten bijna
allemaal in de steenkolenmijnen. Tot
in 1947 kregen zij voor hun werk in
het geheel geen loon uitbetaald, later
ontvingen zij een loon, dat in naam
gelijk stond met dat van de Russische
mijnwerkers. De gevangenen moesten
echter 465 roebels betalen voor de „ge
noten gastvrijheid" en mochten dan
met ongeveer 70 procent van hetgeen
er overbleef doen wat ze wilden. Be
halve brood, tabak en groente, waar
van de prijzen zeer hoog waren, was
er in deze stad vrijwel niets te koop.
Zowel wat het salaris als het aten be
trof kreeg men „loon naar werken".
Er waren niet minder dan negen
verschillende rantsoenen, waarvan het
kleinste rantsoen bestemd was voor de
zieken en zwakken en 't grootste rant
soen voor degenen, die een vak ken
den. Slotenmakers, mecaniciens e.d.
behoorden tot de beter gesitueerden.
Ongeveer 40 tot 50% van de krijgs
gevangenen stierf aan ondervoeding Of
door uitputting. Het juiste percentage
is niet bekend, daar het ten strengste
verboden was de doden te registreren
en omdat er telkens nieuwe gevange
nen werden aangevoerd.
De discipline was zeer streng en voor
de kleinste overtreding gold de zwaar
ste straf. Er was b.v. een man, die een
brief voor zijn verloofde had medege
geven aan een vrijgelatene. De brief
schrijver werd toen zijn „misdaad"
aan het licht was gekomen veroor
deeld tot 50 jaar gevangenisstraf. Vijf
mannen die een partijtje aardappelen
hadden gestolen kregen ieder 15 jaar
dwangarbeid: op het stelen van een
handvol graan stond een gevangenis
straf van 5 jaar.
De verleiding tot diefstal van voed
sel werd des te groter, omdat .de Rus
sen dikwijls grote delen van de oogst
aan verrotting prijsgaven. Geen zeld
zaamheid was het in het hartje van de
winter een veld met graan aan te tref
fen.
Behalve de twee grote concentratie
kampen waren er ook enkele klei
ne. Eén ervan was speciaal bestemd
voor Estlanders, die gedeporteerd wa
ren wegens collaboratie, een ander
kamp voor Wolga- en Kaukasus-Duit
sers, een derde kamp was voor vrou
wen. Hierin bevonden zich ongeveer
500 jonge meisjes uit Oost-Pruisen, die
gedeporteerd waren zonder dat er
enig wettig verhoor aan was voorafge
gaan.
Deze meisjes kregen hetzelfde werk
als haar mannelijke collega's. Ondanks
alle ontbering, die ook deze meisjes
moesten ondergaan, stonden zij moreel
op een zeer hoog peil. Zij waren helder
en bleven fatsoenlijk, hetgeen zeker
niet altijd gezegd kon worden van de
mannen, die zich veel gemakkelijker
lieten gaan en zich zelf nogal verwaar
loosden.
In het begin van het jaar 1949 werden
de krijgsgevangenen geleidelijk overge
plaatst van de steenkolenmijnen naar de
huizenbouw. Er kwamen een school en 'n
hospitaal in Andzharka. Hoewel er
slechts enkelen naar hun vaderland wa
ren teruggekeerd, deden er plotseling
geruchten de ronde, dat iedereen bevrijd
zou worden. In Juni 1949 werden alle
krijgsgevangenen van de gehele Keme-
rovo-streek in de stad Andzharo-Susz-
He£ Koninklijk steekspel dat jaarlijks
door de Engelse cavalerie te Londen
wordt vertoond, heeft navolging ge
vonden. In plaats van één, zullen er
volgende maand twee steekspelen wor
den gehouden Het tweede wordt ver
zorgd door de jongens van de Gordon-
school. 64 jongens te „paard" zullen er
aan deelnemen. Deze foto werd ge
maakt tijdens een repetitie.
De Perzische regering heeft de Sovjet-
Unie Donderdag meegedeeld, dat zij
„om de Russische ongerustheid weg te
hemen" het maken van luchtfoto's van
Perzisch gebied aan de Russische grens
zal afgelasten. Er zijn nog geen derge
lijke foto's gemaakt
De Sovjet-Unie had Dinsdag in een
nota aan de Perzische regering gepro
testeerd tegen de „activiteit van Ame
rikaanse technici in Perzië" en in het
bijzonder „tegen het maken van lucht
foto's door hen in N.-Perzië, dat aan
de Sovjet-Unie grenst.
In haar nota verzekert de Perzische
regering de Sovjet-Unie verder, dat de
Perzische oliemaatschappij, die Noord-
Perzië exploreert, uitsluitend eigendom
van de Perzische regering is en dat
slechts Zwitserse deskundigen bij de
exploratie behulpzaam zijn.
Verenigde Staten. In geheel Ame
rika zijn de katholieke studenten bezig
geld bijeen te zamelen voor een massale
pelgrimstocht naar Rome ter gelegenheid
van het Heilig Jaar. Naar verwacht
■wordt zullen ruim 3000 studenten aan
deze pelgrimstocht deelnemen. Het s.s.
Roma dat 3 Augustus uit New York
vertrekt is voor de studenten gechar
terd.
waarvoor dit
Een der merkwaardigste vondsten,
die de laatste jaren in de aan ge
tuigenissen van oude culturen zo
rijke bodem van Limburg werden ge
daan, is te danken aan een opgraving,
die het vorige jaar, onder de bij uitstek
deskundige leiding van Dr. P. Glaze-
ma, binnen de grondslagen der in de
oorlog geheel verwoeste abdijkerk van
St. Odiliënberg plaats vond. Toen men
in de absisruimte een onderzoek instel
de naar de graven van de H.H. Wiro,
Plechelmus en Otgerus, drie geloofsver
kondigers, die omstreeks 700 van Pepijn
van Herstal deze kloosterheuvel ten ge
schenke kregen, vielen de resultaten
aanvankelijk zeer tegen. Heette het van
oudsher, dat de graven leeg waren, zo
werd dit verhaal inderdaad door het
onderzoek bevestigd. Deze Hereberg of
Edelenberg uit welke benaming het
latere „St. Odiliënberg" zich ontwikkel
de heeft in de loop van zijn bewogen
geschiedenis zozeer van oorlog, verwoes
ting en plundering te lijden gehad, dat
ons het geheel ontbreken der relieken
niet verwonderen kan.
Toch kwam een kleine vondst in de
uitgespitte aarde de aanvankelijke te
leurstelling verzoeten. Men trof er een
klein gouden plaatje aan, enkele vier
kante centimeters groot. Het was recht
hoekig van vorm met halfronduitge
zaagde zijkanten. Bij onderzoek bleek,
dat het versierd was met émail cloison-
né (het email is gevat in een netwerk
van fijne gouden reepjes, die op de me
talen ondergrond zijn vastgehecht en
die tevens de contouren der tekening
leveren).
Bij onderzoek bleek, dat men hier te
doen had met een primitieve voorstel
ling van Christus aan het kruis, ten
halven lijve. Naast de bovenbalk van het
kruis zijn twee cirkelt jes aangebracht,
wellicht het traditionele motief van zon
en maan. Beneden de kruisarmen treft
men twee halve cirkeltjes aan. Heeft
hier nog een tweede soortgelijk plaatje
aan het gevondene aangesloten, waarop
de rest der Christusfiguuren mis
schien Johannes en Maria voorkwa
men? Wij welen het niet, evenmin als
wij vermoeden kunnen,
plaatje gediend heeft.
Zeer belangrijke vragen zijn vervol-
gens de datering en de herkomst. Ao
hef emtil teruggaan op de 8ste eeuw, en
gezien de primitieve uitdrukkingswijz
is dat niet uitgesloten, dan hebben we
hier zeker te doen met de oudste voor
stelling van Christus aan het kruis, cue
ons land bezit en zelfs met een der
oudste van geheel de West-Europese
kunst. Vooralsnog is echter een precieze
of zelfs maar benaderende datering niet
met zekerheid te geven, mede door net
ontbreken van vergelijkingsmateriaal.
Het is echter voor geen twijfel vatbaar,
dat hier een belangrijke vondst ge-
°aan lS' Prof. Dr. J. J. M. TIMMERS
harsk geconcentreerd. Hoewel zij al di
verse malen aan een verhoor waren on
derworpen, verdiepte de M.V.D. zich
weer in een ieders verleden.
Vele krijgsgevangenen, wier onderzoek
gunstig was uitgevallen, werden naar
een repatriëringscentrum gezonden.
In Augustus van hetzelfde jaar werd
het kamp opgebroken en de gevangenen
werden overgebracht naar Prokopievsk
in de Kuznietisk Basin, waar zij weder
om te werk werden gesteld in de bouw
vakken.
Plotseling werd er een koortsachtige
jacht gemaakt op „oorlogsmisdadigers".
De M.V.D. veroordeelde een ieder, die
„geschikt" bevonden werd. Vijf tot zeven
jaar dwangarbeid kregen zij, die zich
schuldig gemaakt, hadden aan „diefstal
van socialistische eigendommen". Een
voorbeeld van zo een diefstal is o.a. paar
den te laten grazen van Russisch gras of
het voeren van Russische haver tijdens
de Russisch-Duitse oorlog. Voor repa
triëring kwamen dergelijke „misdadi
gers" vanzelfsprekend niet in aanmer
king; zij werden getransporteerd naar
andere kampen met een nog zwaardere
discipline.
Gewoonlijk waren degenen, die als
„oorlogsmisdadiger" werden bestem
peld, mensen met initiatief en onaf
hankelijkheidszin. Wanneer deze ooit
zullen repatriëren, zullen zij de felste
en gevaarlijkste tegenstanders van het
Bolsjewisme worden. Opvallend was,
dat de „oorlogsmisdadigers" over het
algemeen ontwikkelde mensen waren.
Er is geen twijfel mogelijk of alle
mannen, (Re wel repatrieerden, zijn
voor de v^Je 100% anti-communistisch
geworden, ondanks de politieke in-
41
er weer bij met
een modern
•van
structies, die in de kampen gegeven
werden.
Het leven voor de vrije burgerbevol
king in Sovjet-Rusland is slechts weinig
minder ellendig dan dat van de krijgs
gevangenen.
De woningen zijn uitermate slecht, het
voedsel betreurenswaardig, om nog maar
niet te spreken over de kleding en de
allernoodzakelijkste huishoudelijke be
nodigdheden.
De Russische bevolking is feitelijk te
verdelen in drie groepen: de oudere men-
seri, die zich de Tsarentijd nog herinne
ren, de jonge mensen en de oorlogs
veteranen.
De eersten zijn tegen het regiem, doch
zeer passief en berustend, dikwijls zeer
godsdienstig. Toen ik een oude man eens
iets vroeg over een artikel, dat in de
Prawda gestaan had, antwoordde hij: ,,Ik
heb de kranten nooit gelezen. Alles wat
ze zeggen, liegen ze. Het enige, dat ik
lees en ook geloof, is de Bijbel."
De jongere mensen mopperen wel,
doch zijn ervan overtuigd, dat het Sov
jet-regiem het beste in de wereld is. Zij
weigeren bot iets te geloven, dat hun
over andere landen verteld wordt.
Tenslotte de oorlogsveteranen de
meesten van hen, die in Kuznietsk Basin
wonen, kwamen vóór de oorlog uit an
dere delen van Rusland. Het is hun ech
ter verboden daarheen terug te keren -
zij zijn openlijk zeer opstandig en steken
hun critiek niet onder stoelen of banken.
Deze oorlogsveteranen vormen echter
een te kleine groep om een opstand te
gen de regering te organiseren.
Samuel Pepys, van ..bet bekende
dagboek die in zijn jeugd ge
tuige was van de executie van
Karei I te Londen, vermeldt nergens
iets van een laatste woord des konings,
waarin deze zou hebben verklaard „de
sigaar" te zijn. Bovendien was dit
rookartikel in die dagen nog practisch
onbekend. De koning heeft dus óf in
zijn laatste ogenblikken een visioen
gehad, waarbij millioenen Karei I's,
gelijk zijn eigen illusies, opgingen in
rook, of wat méér waarschijnlijk is:
de Karei I-fabrieken en hun product
zijn ouder dan de legende. Dit laatste
mag temeer voor de sigaar pleiten,
want het bedrijf, dat dit merk in de
handel brengt, bestaat deze week vijf
tig jaar en in die tijd heeft het kans
gezien met deze sigaar de naam van de
Engelse koning, die in 1649 werd ont
hoofd, groter faam te bezorgen dan
ooit bij zijn leven het geval is geweest.
Zo verbreidde zich de legende van de
man, die de sigaar was, en wij zagen
haar zelfs gestalte krijgen op een car
navalsfeest, dat wij ooit bijwoonden m
Bergen op Zoom. In het gewoel der
feestende menigte, heel de avond door
bewoog zich een reusachtige, dansende
sigaar. Er zat een carnavalsvierder in,
die maar draaide, tolde en sprong,
slechts door een smalle kijkspleet met
de buitenwereld verbonden. Op zijn
huls stond geschreven: Ik ben de
sigaar!
Karei I, de sigaar, heeft ons dezer
dagen in audiëntie ontvangen. Wij ro
ken hem al uit de verte toen wij de
Korte Havenstraat te Eindhoven inke
pen, waar de fabrieken gevestigd zijn.
Karei I heeft verder nog een buitenbe-
drijf in het naburige Reusel en in to-
taai bestaat zijn hofstoet uit bijna 2.000
personen, die niets anders doen dan al
maar Karei I's modeleren in verschil
lende grootte, kwaliteit en snit, die als
Karei I Elegant, Karei I Fameus, Ka-
rel I Lovely. Karei I Enorm enz. de
wereld ingaan. En er gaat geen dag
voorbij of op duizend plaatsen tegelijk
wordt Karei I nog eens onthoofd, nadat
zijn portret, het bandje, zorgvuldig
werd verwijderd. Het is haast macaber
heel dit Karei I-bedrijf, ware het tege
lijk niet zo goed en geurig en eigen
lijk de schoonst denkbare hulde aan de
nagedachtenis van een man, door man
nen gebracht.
Er zullen weinig schilderijen uit het
Louvre te Parijs dan ook zó bekend
zijn hier te lande als dat van Karei 1,
zoals het op de kistjes, dozen en band
jes van dit sigarenmerk werd afge
beeld. Misschien is het zó geweest, dat
de stichter van de fabrieken, nu vijftig
jaar terug, de heer H. J. van Abbe, die
een hartstochtelijk kunstverzamelaar
was en aan Eindhoven het Van Abbe
Museum schonk met een deel van zijn
collectie en een legaat voor verdere
aankopen, Karei I voor het eerst in het
Louvre heeft gezien en in zijn enthou
siasme niet beter dacht te doen dan een
van zijn merken er naar te vernoemen
en met dit portret te versieren. Karei I
als sigaar bleek favoriet en werd later
tot exclusief seriemerk verheven. Een
copie van het befaamde schilderij uit
het Louvre hangt thans in de hal van
het kantoorgebouw te Eindhoven.
De heer H. J. van Abbe, die als em
ployé van een tabaksmakelaar in de
Nes te Amsterdam het artikel leerde
kennen, is heel klein begonnen in de
Rustenburgerstraat aldaar. Hij had
liefde voor het vak en maakte zijn
eerste sigaren zelf. Meer dan destijds
het geval was, besteedde hij alle zorg
aan de afwerking van de modellen,
want ook het oog wil van een goed
verzorgd product genieten. In 1908
bracht hij zijn groeiend bedrijf over
naar Eindhoven, waar de omstandig
heden voor een verdere ontwikkeling
gunstiger waren. De eerste wereld
oorlog bracht grote opleving in de si-
garenindustrie en van deze dagen da
teert de populariteit van Karei I, die
zich vooral op de binnenlandse markt
richtte. In 1925 waren er 1.000 en in
het topjaar 1940 meer dan 3.000 arbei
ders werkzaam, die vier millioen si
garen per week afleverden. De prijs
van 3 a 4 cent, die men nog in 1900
voor een behoorlijke sigaar besteed
de, was inmiddels gestegen tot 15
cent. Na de tweede wereldoorlog zijn
thans de sterk verhoogde tabaksprijzen
op de wereldmarkt mét de hoge accijn
zen oorzaak, dat een goede sigaar tot
vijf maal zo duur is geworden als in
'40. De rooklust van het publiek is nog
altijd even groot, maar de koopkracht
blijkt af te nemen.
Het bedrijf wordt thans geleid door
de heren A. J. A. en J. F. van Abbe
Laatstgenoemde, verzamelaar als zijn
vader, ontving ons in zijn kantoor, dat
eerder iets weg had van dat van 'n kunst
handelaar dan van een man die knak
jes fabriceert. De muren waren be
dekt met een keur van schilderijen:
Pieter de Hoogh, Jan Steen, Van
Goyen, Isaac Israels, Bosboom. Een
staande klok tikte de tijd af. Op tafels
en kasten prijkten zilver en allerhand
bibelots. Kostbaar beslagen ruiterpis
tolen, die Karei I hadden behaagd,
Enkele groepen Russische treilers en
sleepboten zijn gisternacht en in de loop
van de dag het Kanaal gepasseerd. Dit
heeft in Engeland enige bevreemding
gewekt, omdat sinds het begin van de
oorlog geen Russische schepen meer het
Kanaal waren gepasseerd. Men bracht
het verschijnen van de schepen in ver
band met de manoeuvres van de West-
Europese vloten, die Maandag zullen
beginnen. Voor dat doel verzamelen
zich thans de Britse, Franse en Neder
landse vloten in het Kanaal.
Een eerste groep schepen onder aan
voering van een vrachtschip passeerde
Donderdagnacht de Engelse kust. Op
oproepen van de kustwacht werd niet
geantwoord. Aan een controlerend Brits
oorlogsschip werd medegedeeld, dat de
schepen op weg waren van de Oostzee
naar de Zwarte Zee.
Gistermiddag zijn zeven Russische
treilers voor anker gegaan in de mon
ding van de Helford-rivier ten Westen
van Falmouth in Cornwall. Zij weiger
den in te gaan op een aanbod om een
loods te sturen, die de schepen de haven
van Falmouth zou binnenloodsen. Er
werd ook geen poging gedaan om zich
met de kustautoriteiten in verbinding
te stellen. Twee Britse douane-beambten
zijn echter aan boord gegaan. Zij rap
porteerden, dat de dekken der zeven
vaartuigen met visgerei waren afgezet.
Een lid van de bemanning, dat een theetje
Engels sprak, zou hebben verklaard, dat
de schepen wachtten op hun moeder
schip en Zaterdag of Zondag zouden
vertrekken. Andere leden van de be
manning, o. w. twee vrouwen, rieden
bij verdere vragen: „Spreken verboden"
Lord Fraser, de chef van de rfritse
marinestaf, heeft medegedeeld, dat hij
van mening was, dat het hier een nor
maal passeren van het Kanaal door de
Russische schepen betrof. Hij zocht er
niets bijzonders achter.
Uit wetenschappelijke kringen in
Washington wordt vernomen dat ge
leerden te Cincinnati er in geslaagd zou
den zijn in de moedermelk een onbe
kend element te isoleren dat eventueel
de slachtoffers van aanvallen van kin
derverlamming zou kunnen behoeden
voor de gevolgen van deze ziekte en
voor verlamming. Deze stof, die zich
speciaal in de moedermelk bevindt,
komt eveneens, doch in geringe hoe
veelheid in koemelk voor. Er wordt
thans onderzocht hoe deze stof te be
nutten voor de behandeling van lijders
aan kinderverlamming. Tot dusver deed
men slechts laboratorium-proefnemin
gen. Deze nieuwe ontdekking is op een
bijeenkomst van Amerikaanse bacterio
logen te Baltimore bekend gemaakt.
In Engeland kunnen met ingang van
vandaag alle levensmiddelen met uit
zondering van vlees, boter, margarine,
spijsvet en thee vrij verkocht worden.
Het ministerie van Levensmiddelen
voorziening maakte bekend, dat de dis
tributie met onmiddellijke ingang opge
heven was. Er zullen nu geen bonnen
meer gegeven behoeven te worden voor
schaarse artikelen als vis-in-blik. siro
pen, ingeblikt en gedroogd Iruit én ge
zoete chocolade-biscuits. Iedere houder
van een distributiekaart ontving hiervoor
tot nu toe 16 punten per maand.
Door deze maatregel zal jaarlijks al
leen al 300.000 pond sterling aan admini
stratiekosten bespaard worden.
Verder werd bekend gemaakt, dat het
wekelijks theerantsoen met ingang van
16 Juli met 14 gram verminderd zal
worden tot 56 gram, terwijl het weke
lijks vleesrantsoen met ingang van 4
Juni verhoogd wordt van een shilling
zes pence tot een shilling acht pence.
Advertentie
zwierven tussen de monsterkistjes van
cederhout en gabon, waarin het puilt
der jubilarissen te pronk was gezet.
En op het bureau van de directeur zelf
zagen wij een elpenbenen doodshoofd-
je en ofschoon de heer Jan F. va»
Abbe niet bepaald het uiterlijk va»
een Hamlet heeft of ook maar aa»
spoken lijkt te geloven, kunnen wij
ons hem voorstellen, in het late uur,
met dat ivoren schedeltje in de hand,
terwijl Karei I tot hem spreekt e"
richtlijnen geeft voor de propaganda
als durend eerherstel aan zijn naam.
Met de heer J. F. van Aboe zelf wa
ren Vrijdag nog 160 leden van het per
soneel 25 jaar of langer in dienst van
Karei I; zij hebben als trouwe hovelin
gen een verdiende hulde ontvangen.
Want op een korte rondgang door het
bedrijf hebben wij nog weer een in
druk gekregen van het vakmanschap
en toewijding, waarmee elke nieuw®
Karei I ter wereld komt. Het bedrijf
is slechts ten dele gemechaniseerd, om
dat de met de hand gemaakte sigaar
nog altijd de beste is. Voor een deel
van de productie vervaardigt de ma
chine het binnenwerk, de z.g. pop, die
in houten vormen zijn facon krijgt-
Soms gebeurt dit nog met de hand,
wat uitsluitend het geval is met bet
opdekken, het aankleden of juister
inwikkelen van de pop met een tevo
ren zorgvuldig op maat gesneden jasj®
van het beste Deli-zandbïad. Op het
zinken plaatje voor de sigarenmaker
ziet men de korte en lange knak. °e
rechtwerkers, de sigaren met punteb
en de rondkoppigen (diq. eigenlijk al®
roundheads, juist 's konings tegenstan
ders, niet in de Karei I-familie thuis
behoorden), Coronas en Senoritas e»
hoe zij allemaal heten mogen, gestalte
krijgen, louter ingekapselde geurig
heid en smaak, die hun weg zulle"
vinden naar neus en mond om op lÊ
gaan in blauwe nevels, van goede ge
dachten vergezeld.
Op de bureaux van ons blad ligt de
passagierslijst ter inzage van het
pentransportschip „General M. L. Be
sey", dat vermoedelijk 6 Juni a-s-
Rotterdam zal arriveren.
