Nieuwe Haarlemsche Courant | 1950 | 15 juni 1950 | pagina 5

OLIEVLEK DER KONINKLIJKE

BREIDDE ZICH UIT OVER HEEL DE WERELD

Regering kan vrij handelen
plan niet uitvoerbaar is

als

60 jaren teleurstelling en triomf

Benelux-conferentie één
maand uitgesteld

Opleiding tot onderwijzer zal
vijf jaar duren

BRON VAN WELVAART
VOOR NEDERLAND

Mimici isesiwis

BEWIJS Va»"aanDHL

sU mm
groot DUIZEND GULDEN.

- c

.Beroep van Herdtmann
verworpen

Geslaagde kan tevens als hoofd fungeren

Arts zag beroepsgeheim
in gedrang

DONDERDAG 15 JUNI 1950

PAGINA 5

v'^-'

Kwestie-Jerusalem verwezen
naar Algemene Vergadering

- nmaum
fSfffiiiTl Ut PETBöLEÜMBROKSEH

fl MEIBIOBrjSÉ,

K A Y T A A I1 10,0011-
verêsêtó in 1380 iantótes f7-10

Op verzoek van Neder-
land se regering

TAAK VAN DE
KOOPVAARDIJ
Bij Atlantische defensie
plannen

Canada wil hervatting van
atoomenergie-besprekingen

De 10.000ste en 12.000ste

PLAN-SCHUMAN IN EERSTE KAMER

DEELNAME IN HOOGOVENS
GOEDGEKEURD

Instructeur van het
verradersleger

Naar financiële
gelijkstelling

ITALIAANSE MINISTER
VUURT MET CIJFERS

LABOUR TREKT WEER
AAN 'T LANGSTE EIND
Bij behandeling van de
begroting 1950-51

GENERAAL SMUTS
BIEDT ONTSLAG AAN
In verband met zijn
ernstige ziekte

DE HULPVERLENING
AAN DE ONONTWIK
KELDE GEBIEDEN

Fiscus wenste boeken te

controleren

82.000 foto-kaarten
verkocht

Voor Oorlogsgravenstichting

BIJEENKOMST LEIDERS
OPENBARE DIENSTEN

CONGRES R.K. ARTSEN

Belgische en Duitse
deelname

C.G.T. VERLIEST
MEERDERHEID

In soc. verzekeringsraden

:x"'ivw V li 2

(Van onze financiële redacteur)

Fier wapperen de kleuren van de Koninklijke Petroleum M|j. aan de mas
ten van de talloze nederzettingen over vrijwel de gehele wereld, van Austra
lië tot Argentinië. Driftig wapperen ze ook uit over alle wereldzeeën aan
boord van de vele eenheden van de tankervloot van de MjJ. Z|j getuigen steeds op
nieuw van de durf en de ondernemingsgeest van Nederlandse pioniers, als even
zovele symbolen van moedig doorzetten, als symbolen ook van succes en triomf.

16 Juni, zestig jaar geleden, is niet alleen voor de Koninklijke, maar misschien
meer nog voor de welvaart van Nederland, een uitermate gedenkwaardige dag.
Die dag werd n.l. de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van
Petroleumbronnen in Nederlandsch Indië gesticht met een maatschappelijk ka
pitaal van f 1.300.000, waarvan geplaatst f 1.100.000 en met één concessie, ver
kregen van de vorst van Langkat en thans op 16 Juni 1950 werkt het concern
de Koninklijke met een maatschappelijk kapitaal van f 1.998.500.000, waarvan
geplaatst en volgestort f 906.523.000 en met niet te tellen concessies, onderge
bracht in talrijke dochterondernemingen.

Merkwaardigerwijze is het de maat
schappij, althans in de eerste jaren van
haar bestaan, niet voor de wind gegaan,
doch dank z|j een Jean Baptiste Kessler
en een Henri Deterding, wier namen on
verbrekelijk aan de trotse historie van
de Koninklijke verbonden zullen blijven,
konden alle tegenslagen van die jaren
overwonnen worden.

Het bestuur van Deterding van 1901
tot 1936 betekende voor de maatschappij
een bloeiperiode, zoals nimmer enig Ne
derlands bedrijf ooit heeft gekend en
waartoe, wij durven dit zonder meer
vaststellen, ook geen enkel Nederlands
bedrijf meer de kans zal krijgen, de hui-
iige periode van beperkingen en onvrij
heid in aanmerking genomen.

Het moet gezegd, de kansen, die er in
te loop van deze afgelopen zestig jaren
poor iedere oliemaatschappij lagen, wa
ren groots. Kon olie immers in de aan-
rang van dit tijdvak vrijwel uitsluitend
langewend worden voor petroleumlam
pen, de ontwikkeling van de benzine-
ïlotor bood voor de petroleumindustrie
luizelingwekkende perspectieven.

Het is echter naar onze smaak de

verdienste van Deterding geweest, dat
hij niet duizelde, doch kloek de kan
sen greep, die werden geboden. Van
de aanvang van zijn bestuursperiode
af. hield hij vast aan zijn opvatting,
dat slechts spreiding van het bedrijf
de Koninklijke de beste kansen bood.

Een opvatting, die hij en ook zijn op
volgers consequent in toepassing
brachten en waarvan het hoogtepunt
ongetwijfeld was de samenwerking
tussen de Koninklijke Petroleum en
de Engelse Shell Transport and Tra
ding Co. in 1907, nadat in 1903 reeds
een begin van samenwerking was
ontstaan.

De beide maatschappijen bleven af-
ionderlijk voortbestaan, doch partici
peerden in de verhouding van 6040 in
de nieuw opgerichte Bataafsche Petro
leum Mij. die zou exploreren en exploi
teren, de Anglo Saxon Petroleum Co.,
die zou transporteren en later de Shell
Petroleum Co., die zich uitsluitend met
de verkooporganisatie zou belasten.

De situatie van de Koninklijke Shell-
groep is in het kort samengevat, sedert
1907 tot op de huidige dag zo, dat de
Koninklijke en de Shell Transport als
maatschappijen uitsluitend een kapitaal-
verstrekkende functie hebben, doch
doordat haar directeuren en commissa
rissen ook de dagelijkse leiding hebben
Van de drie werkmaatschappijen, ner
Groep, zou men kunnen zeggen, dat de
beide moedermaatschappijen: ook een
Werkzame functie uitoefenen.

W|j zetten hierboven reeds uiteen, dat
de kansen van de olie-industrie voorna
melijk gestimuleerd werden door de
ontwikkeling van de benzinemotor. De
laatste decennia echter, werd de olie
industrie en daarmede niet op de laat
ste plaats de Koninklijke Sheli-Groep,
geïnspireerd door de ontwikkeling van
de techniek, aan welke ontwikkeling de
research van de Groep trouwens een
Werkzaam aandeel had. Steeds nieuwe

Het arbeidsterrein van de Konink
lijke strekt zich uit over schier de
gehele wereld, want niet alleen de
mens heeft dorst. Dorstiger wellicht
zijn de voertuigen waarin de mens
zich voortbeweegt. Treffend symbool
van deze dorst en zijn remedie is het
beeld van de eenzame benzinepomp
i* de witheet geblakerde Sahara.

Jean Baptiste August Kessler, die de
mij. hecht fnudeerde.

brandstoffen en steeds betere smeer
oliën werden verlangd. Reeds omstreeks
1910 werden uit de ruwe aardolie ca. 100
derivaten vervaardigd, welk aantal op
dit moment reeds is uitgebreid tot on
geveer 1400 verschillende producten. En
nog zjjn de mogelijkheden niet uitge
put.

Vanaf het tijdstip van samenwerking
in 1907 tussen de Koninklijke en de
Shell begon de verovering van de we
reld in de vorm van talrijke concessies
en verkoopplaatsen, alle ondergebracht
in nieuw op te richten dochtermaatschap
pijen. Het is interessant genoeg deze
wereld veroverende gang. uiteraard sum
mier en in grote lijnen, te volgen.

De eerste jaren van samenwerking
werden gelouterd door de hevige striid
tussen de Groep enerzijds en de mach
tige Standard Oil van Rockefeller an
derzijds. Boorde de Standard Oil zich in
1912 in het hart van het werkterrein van
de Koninklijke doo'r het verwerven van
concessies op Sumatra, Deterding pa
reerde de aanval door de Standard in
haar burcht te attaqueren door het ver
werven van productiegebieden in Okla
homa (V.S.). Daarnaast werdén nog con
cessies verkregen in Trinidad, Venezuela
en Californië. Vooral de verkrijging van
concessies in Venezuela zijn van vér
strekkende betekenis voor de Groep ge
bleken.

Het 25-jarig jubileum van de mij.
viel samen met een periode van ern
stige belemmering der expansie, n.l. de
wereldoorlog 1914'18 Het was echter
in deze tijd. dat de exploratie van de
Venezolaanse concessies culmineerde
in de bouw van een olieraffinaderij op.
Curagao. Anderzijds was het ook in dit
tijdvak, dat alle belangen in Rusland,
door de sovjetisering, totaal verloren
gingen.

Na de wereldbrand van '14'18 werden
prodüctiebelangen verkregen in Polen,
concessies in Argentinië, terwijl in deze
periode het asfalt, tot dusver practisch
een afvalproduct, commercieel belang
wekkend werd. Omstreeks 1925 begon de
mij. haar eerste stappen op chemisch
terrein te zetten, stappen, die gaandeweg
resoluter werden. Het is voornamelijk
het kraken van olie, d.w.z. zware stoffen
in lichte omzetten, die hieraan de grote
stoot heeft gegeven. Zo werden kunst
meststoffen vervaardigd, een product
waaraan de M.E.K.O.G. in IJmuiden
haar ontstaan te danken heeft. In 1929
werd opgericht de Shell Chemical Co. in
de V.S.; in 1930 een stikstofbindingsbe-
drijf in Pittsburgh; in 1930 werd ook een
begin gemaakt met de vervaardiging
van alcoholen. De tweede wereldoorlog
kenmerkte zich in dit opzicht door de
vervaardiging van synthetische rubber,

terwijl in deze periode eveneens plastics
tot vervolmaking werden gebracht.

Het vijftigjarig jubileum van de Ko
ninklijke werd evenals dat van het
vjjf en twintig-jarig bestaan gesmoord
in een bloedige twist tussen de wereld
volkeren. Werd hierdoor de expansie
van d'e mij. ten tweeden male geremd,
de inspanningen werden er door ge
stimuleerd. Talloze nieuwe producten,
die aan de allerhoogste eisen moesten
voldoen, werden tot ontwikkeling ge
bracht. Wli noemden reeds syntheti
sche rubber, plastics, waaraan nog toe
gevoegd kunnen worden synthetische
zeep, aceton, glycerine, vliegtuigben-
zine octaan 100, enz,

De jaren 1945'50 hebben voor de
Groep allereerst betekend herstel en
wederopbouw van dat wat tijdens de
jongste wereldkrijg verwoest werd. In
donesië produceert weer. De tankvloot,
door oorlogshandelingen gedecimeerd,
heeft thans weer een groter omvang dan
ooit te voren. Maar niet alleen herstel,
ook vernieuwing en uitbreiding ken
merkten de na-oorlogse jaren. Als sym
bool hiervan moge gelden de winning
van olie in eigen bodem.

Direct na de oorlog werd de ontwik
keling van het olieveld Schoonebeek in
Drente ter hand genomen. In 1948 werd
reeds ca. 496.000 ton olie geproduceerd,
welke opbrengst in 1949 werd opgevoerd
tot 620.000 ton, hetgeen overeenkomt
met 30 pet. van onze behoefte. En nog is
deze productie niet gestabiliseerd.

Het was slechts een summier over
zicht, dat wij kon
den geven van de
ontwikkeling van de
„maatschappij" de
Koninklijke tot het
„wereldconcern" de
Koninklijke, doch
in al zijn onvolle
digheid meenden
wij de indruk reeds
imposant genoeg.

Wij vermochten
slechts een zwak
schijnsel te werpen
op de pionier Kess
ler en de kracht
figuur Deterding
Het zou echter on
vergeeflijk zijn, te
besluiten zonder de
namen te noemen
van de stoere lei
ders na 1936, t.w. de
heren De Kok, J. B.

Aug. Kessler en
thans mr. B. van
Hasselt, die allen
de lijn van Kessler
Sr. en Deterding
met vaste hand
hebben doorgetrok
ken.

Wij weten ten
slotte niet, wie w|j
thans met dit jubi
leum moeten felici
teren, de Konink
lijke zelf met het
succes, dat zij in
deze zestig jaar be
haalde, of het Ne
derlandse volk, dat
bij voortduring en
in steeds grotere
mate de vruchten
plukte, waarvoor
zestig jaren ge
leden het zaad ge
strooid werd.

De historie van zestig jaren Ko
ninklijke is vastgelegd hoe kan het
anders in een jubileumboek, dat
uitmunt door zijn helderheid en
zijn talloze fraaie foto's. Scherp
worden de figuren van Kessler Sr.
en Deterding getekend, terwijl
verder de ontwikkeling van het pro
duct olie in al zijn geledingen wordt
gevolgd. Het maakt het prima werk
van prof. dr. F. C. Gerretson van 1914
„Geschiedenis der Koninklijke" ove
rigens niet overbodig.

Een zij het onbetekenende cor
rectie zouden wij in Tiet gedenkboek
willen aanbrengen. Jean Baptiste
Kessler is niet plotseling overleden
op een reis van Indië naar Neder
land, doch hij overleed, terwijl hij
in een extra trein op weg was naar
Duitsland om daar een oogspecialist
te raadplegen voor zijn kwaal, ont
staan door de enorme inspanningen,
die hij zich bij zijn werk getroostte.
Bij zijn overlijden duidde hij Sir
Henri Deterding als zijn opvolger

De Trustschapsraad van de V.N. heeft
gisteren besloten de kwestie-Jeruzalem
opnieuw in handen van de Algemene
Vergadering te leggen. De Trustschaps
raad, die door de Sovjet-Unie geboycott
wordt, hechtte zjjn goedkeuring aan een
resolutie, welke constateert, dat zowel
het Israëlische als het Jordaanse deel
der bevolking van de Heilige Stad
weigert zijn medewerking te verlenen
aan het streven der Algemene Verga
dering naar volledige internationalisatie
van Jeruzalem. Het besluit werd met
negen tegen één stem genomen. Irak
stemde tegen de resolutie.

De Trustschapsraad zal zijn rapport,
waarin een opsomming wordt gegeven
van de vergeefse pogingen om zijn taak
ten uitvoer te leggen, ter kennis bren
gen van de najaarszitting der Algemene
Vergadering. In December van het vo
rig jaar droeg de Assemblée aan de Raac
op, de mogelijkheid van een internatio
naal bestuur voor Jeruzalem te onder
zoeken.

Twee Zwitserse vliegers, die beiden
slechts 19 jaar oud waren, kwamen gisteren
om het leven toen een sportvliegtuig in de
Franse Alpen nabij Genève neerstortte.

Een Wellington-bommenwerper van de
R.A.F. stortte gisteren tijdens een oefen
vlucht brandend neer. De piloot werd op
slag gedood en twee leden der bemanning
liepen ernstige verwondingen op.

Het begin van de Koninklijke loopbaan
was met zijn f 1.300.000 aandelenkapi
taal wel wat povertjes Thans werkt
de mij. met een kapitaal dat bijna dui
zend maal zo groot is. Trouwens on
derstaand aandeel heeft ook ongeveer
duizendvoudig zijn waarde aan
bezitter(s) opgeleverd.

de

m a loöz r. M tiooft c x f

IC^AV

TT.

X X,

v"-:

-Ü- "*C'

AAN TOOTirsiEW.

i* jitjsttchixgb tot AAN'BKR!., jo'orrt

De kabinetsraad van de Benelux, die
aan het einde van deze maand te Osten-
de zou worden gehouden, zal op verzoek
van de Nederlandse regering ongeveer
een maand worden uitgesteld, aldus
verneemt A.N.P. van welingelichte zijde
te Brussel. Nederland heeft om dit uit
stel verzocht, in Verband met het groot
aantal andere buitenlandse conferenties,
dat op hetzelfde tijdstip wordt gehou
den, in het bijzonder die inzake de
Europese betalingsunie.

Het uitstel zou ook de Belgische rege
ring niet onwelkom zijn, daar hierdoor
de parlementaire debatten, die aan het
einde van deze maand aan de orde zul
len komen, meer speling zullen krijgen.
De drie regeringen zullen, zodra een
beslissing is genomen, over een nieuwe
datum van deze Benelux-conferentie een
desbetreffend communiqué uitgeven.

De „Planning Board", de Noord-At
lantische ontwerp-commissie vo9r de
Oceaanscheepvaart, komt op 27 Jnni
voor de eerste maal te Londen bjjeen.
De gedelegeerden zullen zich bezighou
den met de rol, die de koopvaardij te
spelen heeft in de Atlantische verdedi
gingsplannen, zo verneemt U.P. van de
zijde van het Britse ministerie van Bui
tenlandse Zaken.

Deze „Planning Board", die de vorige
maand tot stand is gekomen tijdens de
bijeenkomst van de Atlantische Raad,
zal een onderzoek instellen naar de
Oceaanvloot van de Atlantische mogend
heden en voorstellen bestuderen voor
een. gemeenschappelijke activiteit der
diverse koopvaardijvloten, wanneer de
gezamenlijke defensie dit in geval "van
ncod zou vereisen. In de „Planning
Board" zijn alle twaalf landen van het
Atlantische Pact vertegenwoordigd.

Na afloop van de conferentie, die
waarschijnlijk twee dagen in beslag zal
nemen, zal aan de Atlantische Raad rap
port worden uitgebracht over de opge
dane ervaringen, vergezeld van de no
dige aanbevelingen.

De Canadese minister van Buiten
landse Zaken, Lester Pearson, heeft gis
teren een verklaring afgelegd voor de
commissie voor buitenlandse aangele
genheden van het Huis van Afgevaar
digden, waarin hij zijn goedkeuring uit
sprak over de jongste „vredesreis", die
de secretaris-generaal der Verenigde
Naties, Trygve Lie, naar Londen, Parijs
en Moskou heeft gemaakt. Hij deelde
.voorts mede, dat de Canadese regering
er bij de regeringen der andere Wester
se landen op aandringt, dat pogingen
in het werk zullen worden gesteld om
de Commissie voor de Atoomenergie
der V.N. weer aan het werk te krijgen.
De werkzaamheden van deze commis
sie z|jn thans verlamd door de weige
ring der Russische gedelegeerden tot het
bijwonen van vergaderingen, waarop
ook het nationalistische China is verte
genwoordigd.

Minister Pearson verklaarde dat de
regeringen der vier Westerse landen er
van overtuigd zijn. een controle-stelsel
te hebben uitgewerkt dat in de practijk
zou voldoen. Deze regeringen hopen dat,
indien de commissie der V.N. voor de
Atoomenergie weer aan het werk zal
kunnen gaan. het Kremlin bereid zal
zijn een verklaring te onderschrijven,
welke hieromtrent door de Russische
minister van Buitenlandse Zaken, An
drei Vysjinsky, is afgelegd. „Het
schijnt", aldus Pearson, „dat deze ver
klaring zeer ver gaat op het gebied van
een internationale controle der atoom
energie".

Vermoedelijk doelde de Canadese mi
nister op de rede, die Vysjinsky 23 No
vember 1949 in de Algemene Vergade
ring van de V.N. heeft gehouden, en
waarin hij zei, dat Rusland bereid was
een internationale contróle van alle
materiaal voor de opwekking van
atoomenergiè te aanvaarden.

Vliegrampen. Gisteren is in de Ver
enigde Staten een vliegtuig van het type
B 25 neergestort. Negen vliegers kwamen
hierbij om het leven.

In het gezin H. J. Onland is dezer
dagen de 12000ste inwoonster van de
gemeente Haaksbergen geboren: Ro
salind. In hetzelfde gezin werd in
dertijd óók de 10.000ste inwoner van
Haaksbergen geboren.

In de vergadering der Eerste Kamer
van gistermiddag heeft de heer WEN-
DELAAR (Vrijh.) er zijn voldoening
over uitgesproken, dat een tot de Ka
mer gericht schrijven van mr. Meijer
Ranneft ter griffie werd neergelegd ter
inzage van de leden. Spr. merkte op,
dat ook bij de Tweede Kamer een der
gelijk schrijven was ingekomen. De
Eerste Kamer zal nu zo nodig hierop
kunnen terugkomen, wanneer de Twee
de Kamer in deze zaak een eindbeslis
sing zal hebben genomen.

Aan de orde kwam vervolgens het
wetsontwerp, houdende tijdelijke voor
zieningen ten behoeve van de wederop
bouw en de bevordering van de bouw
nijverheid (wederopbouw). De heer
KRAAYVANGER (K.V.P.) zag in het
ontwerp een wettelijke verrijking, maar
hij is ér niet gerust op, dat de wet geen
vertraging zal brengen. In dit verband
vroeg hij zich af of de tijd niet is aan
gebroken, zich te beperken in het over
leg met allerlei instanties, vóór beslis
singen worden genomen. Hoe staat het
met de plannen, die reeds waren inge
diend? Misschien is het goed de inwer
kingtreding dezer wet ui't te stellen om
te voorkomen, dat opnieuw een lang
durige procedure moet worden toege
past op die plannen. Wat het bouwpro
gramma betreft, betoogde spr., dat dit
geen sluitpost zal mogen worden van
het financieel-economisch beleid.

Minister IN 'T VELD betoogde, dat
zoveel mogelijk zal worden gestreefd
naar beperking van het overleg. JDt
gang van zaken is reeds veel vlotter dan
een 'jaar geleden. Alleen zit men vast
aan het interdepartementaal overieg.

Definitief zijn thans vastgesteld 244
plannen.

In behandeling zijn er 29, wdar-
van er 27 niet kunnen worden goed
gekeurd vóór in werkingtreding de
zer wet. Voorts worden nog 21 plan
nen ingewacht. Deze gunstige stand
van zaken geeft de minister geen
aanleiding de inwerkingtreding der
wet uit te stellen. Het gevaar kan
inderdaad bestaan, dat het bouwpro
gramma sluitpost wordt van ons na
tionaal budget. Tot heden is dit ech
ter niet het geval.

Het wetsontwerp werd hierna z.h.st.
goedgekeurd.

Aan de orde was vervolgens het Wets
ontwerp inzake deelneming in het uit
te breiden kapitaal van de Kon. Ned.
Hoogovens en Staalfabrieken te IJmui
den, alsmede deelneming in de financie
ring ener Nederlandse Naamloze Ven
nootschap, welke zich ten doel stelt de
oprichting en exploitatie van een breed-
bandwalserij en een blikfabriek.

De heer VIXSEBOXSE (C.H.) zag in
dit wetsontwerp een logisch gevolg van
het streven naar industrialisatie. Ook in
economisch opzicht geloofde spr., dat
de regering hier een keuze heeft ge
daan, welke te verdedigen is.

De heer VAN DE KIEFT (Arb.) vond
het wetsontwerp aantrekkelijk. De werk
verruiming zal in ons land veel groter
blijken, dan alleen ten aanzien van die
genen, die in de nieuwe fabriek zullen
worden te werk gesteld. Van het plan-
Schuman is zó weinig bekend, dat het
onmogelijk is, te beoordelen of het wets
ontwerp er in zal passen.

De heer MOLENAAR (Vrijh.) betreur
de het, dat de heer Van de Kieft zo
weinig "gezegd heeft over het plan-
Schuman.

De VOORZITTER: de heer Van de
Kieft had daarin gelijk. Er is geen basis

voor een brede bespreking hier van het
plan-Schuman.

Minister VAN DEN BRINK betoogde,
dat dit ontwerp moet worden gezien in
het kader der industrialisatiepolitiek, al
z|jn deze plannen niet gesproten uit het
initiatief der regering. In dit stadium
kan men niet diep ingaan op het plan-
Sschuman. De regering heeft zich haar
vrqheid voorbehouden voor het geval
naar haar mening het plan niet uitvoer
baar zal z|jn. Binnenkort beginnen in
Barjjs de besprekingen hierover. Neder-
land zal vertegenwoordigd z|jn door een
ambtelqke commissie, waaraan toege
voegd enige deskundigen. Voorts zal er
in Nederland een commissie van advies
ztfn.

Wat het ontwerp zelf betreft, is juist
dezer dagen de definitieve goedkeuring
ontvangen voor de investering van 96
millioen uit de „Local Currency". Inza
ke de voorraadpolitiek van het bedrijf
had spr. vertrouwen in de directie.

Het wetsontwerp werd hierna goedge
keurd; de C.P.N. wenste geacht te wor
den tegen te z|jn.

(Van onze verslaggever)

De Procureur-fiscaal bij de Bijzondere
Raad van Cassatie, concludeerde gisteren
tot verwerping van het beroep, dat Julius
Herdtmann uit Utrecht had aangetekend te
gen het vonnis van het Bijzonder Ge
rechtshof te Amsterdam, dat hem ter dood
veroordeeld had. Herdtmann was leider
van de Nationaal-Socialistische organisatie
„Sport en Spel", die een groep Nederlan
ders opleidde om de Duitsers behulpzaam
te zijn bij hun inval in Mei 1940.

„Nog maar zeer weinig is het in de ge
schiedenis voorgekomen, dat op zulk een
verachtelijke wijze door een Nederlander
verraad is gepleegd", aldus de Procureur
fiscaal. Hij verklaarde verder, dat hij zijn
conclusie kort moest maken, daar de ten
laste gelegde feiten, zowel als de houding
Van requirant, die zijn toevlucht nam tot
pertinente leugens, zo evident waren, dat
deze feiten geen nader betoog behoefden.

De Raad zal 6 Juli a.s. uitspraak doen.

Volgens het thans bij de Tweede Ka
mer ingediende wetsontwerp regelen
de de vorming van onderwijzers (essen)
voor het Lager Onderwijs beoogt de
regimg de verlenging van de duur van
opleiding van vier tot vijf jaar. Deze
cursus is verdeeld over drie leerkringen.
De eerste en tweede leerkring bestaan
elk uit twee leerjaren, de derde leer
kring bestaat uit een leerjaar.

De eerste leerkring beoogt de alge
mene vorming van de leerling, de twee
de leerkring zijn bijzondere vorming
als toekomstig onderwij «er. De derde
leerkring beoogt vooral de leerling na
der vertrouwd te makvi met de lagere
school.

Na de eigenlijke vakstudie kan de
akte van onderwijzer worden behaald,
welke tevens het recht verleent tot
hoofd ener school te worden benoemd.
De tegenwoordige splitsing in ,akte
van onderwijzer" en „akte van hoofd
onderwijzer" behoort in beginsel te ver
vallen.

Degenen, die slechts het eerste ge
deelte van de vakstudie hebben vol
bracht en derhalve als niet-volledig be
voegd moeten worden aangemerkt, zijn
slechts benoembaar tot onderwijzer aan
een school voor gewoon lager onder
wijs. Willen zij tot onderwijzer aan een
school voor voortgezet gewoon lager
onderwijs of uitgebreid lager onderwijs
worden benoemd, dan zullen zij eerst
hun vakstudie dienen af te maken.

Zou te zijner tijd blijken, dat het
overgrote deel der kweekschoolleerlin
gen eerst de opleiding aan een school
voor algemeen vormend middelbaar on
derwij sderwijs zou beëindigen om daar
na met de vakstudie van onderwijzer
te beginnen, dan zou de geprojecteerde
eerste leerkring geheel kunnen verval
len..

Voor de toelating tot de eerste klasse
van de kweekschool worden in de toe
komst geen andere eisen gesteld dan
die, welke daarvoor thans gelden. De

Andolfo Pacciardi, de Italiaanse mi
nister van Defensie, heeft Woensdag
avond verklaard, dat de totale sterkte
van de strijdkrachten van Rusland en
zijn satellietstaten in Europa op 31 Ja
nuari 1950 2.885.000 man bedroeg. Tegen
deze troepenmacht, aldus deelde hij de
Senaat mede, kunnen de Europese lan
den van het Atlantische Pact slechts
951.000 man in het veld brengen. Hierbij
z|jn dan nog inbegrepen de Amerikaan
se troepen in Europa.

Pacciardi gaf deze cijfers in verband
met een communistisch betoog volgens
hetwelk het Atlantisch Pact een agres
sief bondgenootschap zou zijn. Pacciardi
gaf de volgende cijfers over de sterkte
van de legers van de West-Europese
landen: België 60.000; Denemarken
20.000; Frankrijk 240.000; Groot-Brittan-
nië 335.000; Italië 175.000; Luxemburg
2.000; Noorwegen 12.000; Nederland
40.000 en Portugal 50.000.

De Britse Labour-regering heeft gister
avond in het Lagerhuis opnieuw de vuur
proef b|j de behandeling van de begro
ting voor 1050'51 doorstaan: twee tegen
de verdubbeling van de benzinebelasting
gerichte conservatieve moties werden
met 302 tegen 299 stemmen ver
worpen. Eerst dienden de conservatieven
een motie in, welke intrekking van de
belastingverdubbeling beoogde en daar
na kwamen z|j met een motie, welke
pleitte voor een uitzonderingspositie
voor invalidewagentjes met hulpmotor.

Een socialistische motie, waarin werd
aangedrongen op beëindiging van de de
batten, werd aangenomen met 302 tegen
289 stemmen.

De liberalen steunden de conservatie
ven over de gehele linie. Indien een van
beide moties der conservatieven was
aangenomen zou de regering waarschijn
lijk het parlement hebben ontbonden en
nieuwe verkiezingen hebben moeten uit
schrijven, omdat verwerping van elk
onderdeel van de begroting wordt be
schouwd als een motie van wantrouwen.

Na een zitting van 14 uur was de ver
gadering vanmorgen vroeg nog in volle
gang.

De minister van Financiën Sir Staf
ford Cripps heeft voorgesteld de zitting
tot Vrijdagmorgen te laten voortduren.

Op een conservatieve uitlating, dat zijn
voorstel een misbruik was van de demo
cratische procedure antwoordde Cripps:
„Ik ken geen ander geval, waarin het
zo lang heeft geduurd om vier amen
dementen te bespreken."

Generaal Jan Smuts heeft met het oog
op z|jn langdurige ziekte zjjn ontslag
aangeboden als leider van de parle-
mentsfractie der Verenigde Partij, de
Z.-Afrikaanse oppositie. J. G. N. Strauss,
waarnemend voorzitter der parlements-
fractie, is met algemene stemmen tot
zjjn opvolger gekozen. Generaal Smuts
was, voor de tweede maal in zjjn loop
baan, leider van de oppositie sinds de
combinatie van de Nationalistische en
de Naturellenpartjj z|jn Verenigde Par
tij bij de algemene verkiezingen in Mei
1948 versloeg.

Aan het eind van een conferentie, die
drie dagen geduurd heeft, zijn vijftig
landen het eens geworden over een uit
gebreid plan van de V.N. om technische
hulp te verlenen aan onontwikkelde
gebieden. Zij beloofden hiertoe gezamen
lijk ruim 20 millioen dollar bij te dragen.
Het plan zal onder supervisie staan van
een commissie voor technische bijstand,
waarvan de achttien leden van de Eco
nomische en Sociale Raad deel zullen
uitmaken. De V.S. leveren met 12.007.500
dollar de grootste bijdrage, de andere'
landen samen 8.005.000 dollar.

Groot-Brittannië. De Britse regering
heeft bekend gemaakt, dat zij met Rusland
contracten heeft afgesloten voor uitbreiding
van de uitvoer van timmerhout naar Groot-
Brittannië met vijftig procent. Verwacht
wordt, dat Rusland volgend jaar En
geland ongeveer 375.000 ton timmerhout
zal leveren.

huidige mogelijkheid om na een toela
tingsexamen tot de tweede klasse dier
school te worden toegelaten is evenwel
afgesneden.

De toelating tot de derde klasse, d.i.
de eerste klasse van de tweede leer
kring, van degenen die een H.B.S., een.
Gymnasium of een in dit verband ge
lijkwaardige onderwijsinrichting hebben
doorlopen, volgt uit de opbouw van de
school" in drie leerkkringen.

Het wetsontwerp beoogt tevens de
financiële rechtsgelijkheid tussen het
openbaar en bijzonder kweekschoolon-
derwijs, welke de wet sedert 1920 wenst,
maar welke tot op heden, ondanks de
vele daartoe gedane pogingen, nog al
tijd niet is tot stand gekomen, te ver
wezenlijken.

De Maastrichtse politierechter heeft
schriftelijk vonnis gewezen in de zaak
tegen de arts de heer J. D. uit Geleen.
Deze had indertijd tegenover belasting
ambtenaren geweigerd inzage van zijn
boeken te geven. Hij beriep er zich op,
dat zijn beroepsgeheim in het gedrang
zou komen, als hij vrijuit zijn boeken
ter inzage aan derden zou geven, want
daarin stonden namen van patiënten
met vermelding en bijzonderheden van
ziektegevallen vermeld.

De fiscus had proces-verbaal laten
opmaken tegen de arts wegens weige
ring om zijn boeken te laten controle
ren conform de omzetbelasting.

De rijksadvocaat had vorige week
Woensdag duizend gulden boete geëist.

De politierechter heeft het verzoek
van de verdediger in deze zaak. prof.
mr. Russel uit Amsterdam, de dagvaar
ding nietig te doen verklaren, niet
aanvaard. Verdachte werd niettemin
vrijgesproken omdat niet was bewezen,
dat hij zijn boeken niet had willen
openleggen. Een der ambtenaren van de
belasting, die als getuige werd gehoord,
kon n.l. niet de verklaring van de dok
ter tegenspreken, dat deze zijn boeken
w e L wilde openleggen onder voorwaar
de, dat de kolom, waarin de details van
de ziektegevallen zijner patiënten ston
den vermeld, bedekt zou blijven voor
de controlerende belastingambtenaren.

Ten behoeve van de Oorlogsgraven
stichting, die zorgt voor het Nederland
se oorlogsgraf, waar ter wereld ook,
hebben leerlingen van middelbare scho
len en scholen voor het nijverheidson
derwijs in de maand Mei twee en tach
tig duizend fotokaarten verkocht. Naar
schatting zal de opbrengst hiervan
f 10.000 voor het fonds van deze stich
ting betekenen. Slechts een klein aantal
scholen heeft aan deze actie medewer
king verleend. De leerlingen, die aan
deze actie hebben deelgenomen, zijn met
veel doorzettingsvermogen aan het werk
geweest. Enige leerlingen hebben zelfs
ruim vierhonderd kaarten ieder ver
kocht. Het bestuur van de Stichting voor
Oorlogsgraven is zeer dankbaar voor het
werk door de jonge mensen verricht.

Op de vergadering van de Vereniging van
leiders van Openbare Diensten, die Woens
dagavond in Leeuwarden is gehouden, zijn
prae-adviezen behandeld over de vraag: „On
dermijnt de sociale zekerheid het verant
woordelijkheidsgevoel en zo ja op welke
wijze kan de maatschappelijke zorg hier
voor een tegenwicht scheppen?"

Dr. G. M. J. Veldkamp, lid van het Na
tionaal Katholiek Sociaal-Charitatief Cen
trum, referendaris bij de Raad van Ar
beid te Breda, kwam tot de slotsom, dat
zowel de social^ zekerheid als de maat
schappelijke zorg tot ondermijning van
het verantwoordelijkheidsgevoel kunnen
leiden. Indien dit bij de sociale zekerheid
het geval is, kan de maatschappelijke zorg
daartegen geen tegenwicht bieden, daar zij
op dezelfde premissen zal steunen als de
sociale zekerheidspoiitiek, verbonden als
beide problemen zijn met levens- en we
reldbeschouwing.

De sociale zorg mag nimmer verder gaan,
dan het streven aan ieder het zijne te ge
ven. Het voorzien in de behoeften, die niet
tot „het zijne" behoren, ligt op de weg der
maatschappelijke zorg. Waar deze dus een
ander gebied bestrijkt dan de sociale ze
kerheid, kan de maatschappelijke zorg geen
tegenwicht bieden voor de verkeerde ten-
denzen in de richting van de ondermijning
van het verantwoordelijkheidsgevoel, welke
gelegen zijn in een, op onjuiste beginselen
gefundeerde, sociale zekerheidspoiitiek.

Op 24 en 25 Juni a.s. belegt de R.K. Art-
sen vereniging te Maastricht haar jaarverga
dering, die, wegens deelname van confraters
uit België en Duitsland, het karakter van
een internationaal congres zal aannemen.

Inleidingen worden gehouden over „Opzet
telijke persoonlijkheids verandering door uit
wendige beïnvloeding, in het bijzonder langs
pharmacologische weg". Een onderwerp van
actuele betekenis sedert de geruchtmakende
processen in Oost-Europa. Dr. C. Heymans
uit Gent zal het vraagstuk behandelen uit
oogpunt van pharmacologic en toxicologie;
pater C. Moonen C.s.s.R. uit Wittem gaat een
morele beoordeling geven, waarna prof. Dr.
E. Carp uit Leiden het onderwerp van psy
chiatrische zijde zal bezien. Over dit wel
bijzonder actuele onderwerp wordt een le
vendige gedachtenwisseling verwacht. De
vergadering zal staan onder leiding van Dr.
Schulte te Maastricht.

Aan de orde komt ook een voorstel van
het hoofdbestuur, om binnen het kader der
vereniging een afdeling voor R.K. Tandart
sen te vormen.

Tijd Limburg 5

Het onder communistische leiding
staande Franse vakverbond C.G.T.
heeft haar absolute meerderheid in de
sociale verzekeringsraden verloren, al
neemt zij nog steeds de sterkste plaats
in in deze raden. De C.G.T. verwierf
n.l. 43.5 proeent der uitgebrachte stem
men en daarmee 968 zetels, tegen de
christelijke vakverenigingen 21.3 pro
cent of 536 zetels, de socialistische Force
Ouvrière 15.2 procent of 405 zetels, de
verenigingen van onderlinge bijstand

11.1 procent of 206 zetels, de gezinsver
enigingen 5.3 procent of 33 zetels en an
dere kleine groepen 3.6 procent of 45
zetels.

In de sectie voor gezinstoeslagen lui
den de cijfers: C.T.G.: 47,9 procent
684 zetels; Christelijke Vakverenigin
gen; 23,7 procent 339 zetels; Force
Ouvrière: 13,5 procent 212 zetels;
verenigingen van onderlinge bijstand:
4 procent 28 zetels; gezinsverenigin
gen: 8.1 procent 60 zetels; anderen:
2J5 procent IS zetels.